Dlaczego kultura ułatwia dziś rozstania? Gdzie ustawić złoty środek? Kiedy miłość jest kompletna? I jak odkryć się na nowo, gdy dzieci wyjdą z domu? Z psychiatrą i psychoterapeutą Bogdanem de Barbaro rozmawia Katarzyna Kubisiowska.Szkoła uczuć to nowy cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego: rozmowy o uczuciach, tych codziennych i niecodziennych, ekstatycznych i dojmujących, pojętych i niepojętych, zawsze – ludzkich. Z prof. Bogdanem de Barbaro rozmawia Katarzyna Kubisiowska.Prof. Bogdan de Barbaro jest psychiatrą i psychoterapeutą, zajmuje się terapią rodzin.

Niedawno w katedrze w Linzu została wystawiona rzeźba współczesna ukazująca Matkę Boską rodzącą Jezusa. Wkrótce po jej zainstalowaniu nieznany sprawca, oburzony świętokradztwem, obciął tej rzeźbie głowę. Jakie mogą być korzenie tego, że mnóstwo osób uważa ukazanie Marii w trakcie porodu za niewłaściwe? Jak ewoluowało w sztuce postrzeganie cielesności Matki Boskiej i jaki wpływ na tę ewolucję miały późnośredniowieczne wizje mistyków i dekrety papieży?Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W 53. odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o tym, jak teologiczne koncepcje wpłynęły na przemiany w przedstawieniach Marii i Chrystusa w kontekście ich cielesności.Ilustracje do tego odcinka dostępne są na stronie podkastu w serwisie TygodnikPowszechny.plRealizacja i montaż: Michał ŁanuszkaMuzyka: Michał WoźniakZdjęcie autorki: Grażyna Makara

Prezydent Kenii odwołał prawie cały swój rząd, ostał się jeden minister i oczywiście on sam – William Ruto. Wszystko dlatego, że na ulicach Nairobi od tygodni trwają masowe protesty. Na pierwszy rzut oka to zwykły bunt przeciwko kolejnej podwyżce podatków. Gdy przyjrzymy się uważniej, zobaczymy:wielki konflikt pokoleń,zachodnie instytucje finansowe w roli szarych eminencji,kolejny rozdział historii kolonializmu,szansę na zmianę. Na spacer po ogarniętym protestami Nairobi zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof StorySłuchaj też:Z Afryki na Karaiby: dlaczego Kenia wysyła policjantów do walki z gangami na Haiti?[JS #37]JAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Montaż: Krzysztof StoryOkładka: Grażyna Makara🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!

To technologie, które wydają się działać na pograniczu magii. Już wkrótce mogą zmienić to, w jaki sposób komunikujemy się ze sobą i w jak zabezpieczamy swoje najważniejsze tajemnice.Gościem tego odcinka jest prof. Marcin Pawłowski, szef Grupy Kwantowego Cyberbezpieczeństwa i Komunikacji Międzynarodowego Centrum Teorii i Technologii Kwantowych Uniwersytetu Gdańskiego.🌍 „Miłego antropocenu!” to nowy cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować. Gościem tego odcinka  jest Kamil Muzyka, specjalista od prawa kosmicznego i członek Polskiego Towarzystwa Astrobiologicznego.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską, nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.🌍 Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Ilustracja: Oliver Burston / Ikon Images / East NewsMuzyka: Michał Woźniak

Czy agresja, gniew i złość to to samo? Jak sobie radzić z pasywną agresją i jak komunikować zranienia, zwłaszcza w związku?Zapraszamy do słuchania nowego cyklu w Podkaście Tygodnika Powszechnego: to rozmowy o uczuciach, tych codziennych i niecodziennych, ekstatycznych i dojmujących, pojętych i niepojętych, zawsze – ludzkich. Z prof. Bogdanem de Barbaro rozmawia Katarzyna Kubisiowska.Prof. Bogdan de Barbaro jest psychiatrą i psychoterapeutą, zajmuje się terapią rodzin. Mecenasem odcinka jest wydawnictwo Mando. Książki MANDO inside pozwalają zaglądnąć w głąb nas samych i lepiej siebie zrozumieć.

WŁASNY POKÓJ | Mój ojciec, Maciej Szumowski, namawiał mnie, żebym robiła tematy polityczne. Pewnie gdybym go posłuchała, dostałabym bardzo szybko nagrodę na jakimś wielkim festiwalu, bo on miał bardzo dobre pomysły, a nie było wtedy filmów o transformacji. Ale ja nie chciałam.„Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Tygodnika Powszechnego – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.Małgorzata Szumowska (ur. 1973) jest reżyserką, scenarzystką i producentką filmową. W 1998 r. ukończyła studia w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi. Zadebiutowała w 2000 roku filmem „Szczęśliwy człowiek”. Potem zrobiła m.in. autobiograficzne „33 sceny z życia”, „W imię...”, „Body/Ciało” oraz „Twarz”. Jest członkinią Gildii Reżyserów Polskich. Jej najnowszy film „Kobieta z...” trafił do kin na początku kwietnia.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!Zdjęcie: Małgorzata Szumowska // Fot. Wojciech Olszanka / East News

Iran szykuje się do drugiej tury wyborów prezydenckich po raz pierwszy od prawie 20 lat. I jak to w Iranie, najważniejsze pytanie wcale nie brzmi „kto wygra”, tylko „komu i dlaczego pozwolono wystartować”? Czy rekordowo niska frekwencja w pierwszej turze oznacza, że ludzie mają dość Republiki Islamskiej? Kto przejmie schedę po Ibrahimie Raissim, który 19 maja zginął w katastrofie śmigłowca? I jakie to ma znaczenie w państwie kontrolowanym przez Strażników Rewolucji i Najwyższego Przywódcę? 🗺 Na wycieczkę do lokali wyborczych w Teheranie, Meszchedzie i Isfahanie zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.Słuchaj też:Ajatollahowie trzymają się mocno. Jak Iran zmienił się rok po śmierci Mahsy Amini? [JS #35]Kiedy sąsiad zakręca kran: jak świat walczy o dostęp do wody [JS #31]Do poczytania:Iran i Izrael: skąd się wziął konflikt między nimi i czy oba kraje łączy tylko wrogość?Śmierć prezydenta Iranu zmusza ajatollahów do przeprowadzenia sukcesji od nowaJAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Montaż: Krzysztof StoryOkładka: Grażyna Makara🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!

Średniowieczne polskie królowe nie miały bogato rzeźbionych sarkofagów w katedrze na Wawelu. Nawet Jadwiga Andegaweńska – mimo że była koronowana na samodzielnego władcę Polski – nie doczekała się po swej śmierci sarkofagu ze swą podobizną. Szczególna polityczna pozycja Jadwigi oraz fakt, że zmarła w opinii świętości sprawiły jednak, że pochowano ją w samym prezbiterium katedry, i choć nie miała nagrobka jako takiego, miejsce jej pochówku zdobiło niezachowane do dziś epitafium. Dopiero w początkach XX wieku, w ramach prac przy renowacji katedry na Wawelu, w świątyni znalazł się jej sarkofag: dzieło Antoniego Madeyskiego, powstałe dzięki fundacji Karola Lanckorońskiego. Jakie były losy szczątków Jadwigi na przestrzeni wieków, co doprowadziło do powstania jej sarkofagu kilkaset lat po jej śmierci i gdzie dziś znajdują się jej relikwie? Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W 52. odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o neorenesansowym nagrobku Jadwigi Andegaweńskiej w Katedrze na Wawelu.Ilustracje do tego odcinka dostępne są na stronie podkastu w serwisie TygodnikPowszechny.plRealizacja i montaż: Michał ŁanuszkaMuzyka: Michał WoźniakZdjęcie autorki: Grażyna Makara

Zapraszamy do słuchania nowego cyklu w Podkaście Tygodnika Powszechnego: to rozmowy o uczuciach, tych codziennych i niecodziennych, ekstatycznych i dojmujących, pojętych i niepojętych, zawsze – ludzkich. Z prof. Bogdanem de Barbaro rozmawia Katarzyna Kubisiowska.Prof. Bogdan de Barbaro jest psychiatrą i psychoterapeutą, zajmuje się terapią rodzin. W pierwszym odcinku nowego cyklu opowiada o uczuciach politycznych. Rozmówcy szukają odpowiedzi na pytania, skąd czerpać poczucie sprawczości w życiu społecznym, jak radzić sobie z kłótniami o politykę w rodzinie i czy jesteśmy w stanie przeciwstawić się polaryzacji.Mecenasem odcinka jest wydawnictwo Mando. Książki MANDO inside pozwalają zaglądnąć w głąb nas samych i lepiej siebie zrozumieć.CZYTAJ TAKŻE NA TYGODNIKPOWSZECHNY.PL: Uczucia, które nami rządzą. Nawet relacje międzynarodowe uwarunkowane są tym, co czujemy. Pod spodem naszych myśli kryją się urazy, traumy, kompleksy, duma, marzenia - mówi psychiatra i psychoterapeuta.

„Miłego antropocenu!” to cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować.Gościem tego odcinka jest prof. Jacek Jemielity, kierownik Laboratorium Chemii Biologicznej Uniwersytetu Warszawskiego i prezes spółki Explorna Therapeutics. Jeden z czołowych badaczy medycznych zastosowań mRNA i człowiek, który zapewne więcej niż ktokolwiek inny w Polsce wie o tym, jak będzie wyglądała przyszłość medycyny.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską, nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Ilustracja: Komputerowy model mRNA / il. KATERYNA KON / Science Photo Library RF / East NewsMuzyka: Michał WoźniakMontaż: Wojciech Brzeziński 

Afrykański Kongres Narodowy to w RPA więcej niż partia, a wyniki wyborów oznaczają więcej niż roszady w gabinetach. To koniec epoki, trwającej od 30 lat. W tym odcinku:Jak ludzie, którzy wygrali z apartheidem i przywrócili wolność milionom rodaków stracili ich zaufanie? Dlaczego weszli w koalicję z najgorszymi wrogami?  Czy uda im się uratować sytuację w kraju i w konsekwencji - własne posady?Słuchaj też: Nelson Mandela: król życia, polityk, symbol. Historia najsłynniejszego więźnia świata [JS #41]Do poczytania:Czy można zasypać przepaść - wspomniany w odcinku tekst Dariusza Rosiaka o wojnie w Strefie GazyJAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.Montaż: Krzysztof StoryOkładka: Grażyna Makara🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605

„Książką, która miała na mnie dzieciństwie duży wpływ była „Piękna i bestia”. Po latach zrozumiałam, że to jest bajka o mnie” – mówi w tym odcinku cyklu „Własny pokój” Maria Dąbrowska-Majewska, pedagożka, założycielka Fundacji Zmiana, twórczyni praskich bibliotek sąsiedzkich i organizatorka akcji „Książki w pudle” polegającej na przekazywaniu książek do więzień. Laureatka Medalu Świętego Jerzego przyznawanego przez „Tygodnik Powszechny”.„Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Zdjęcie: Maria Dąbrowska-Majewska / Fot. Joanna Rudniańska

Zapraszamy do słuchania nowego cyklu w Podkaście Tygodnika Powszechnego: to rozmowy o uczuciach, tych codziennych i niecodziennych, ekstatycznych i dojmujących, pojętych i niepojętych, zawsze – ludzkich. Z prof. Bogdanem de Barbaro rozmawia Katarzyna Kubisiowska.Prof. Bogdan de Barbaro jest psychiatrą i psychoterapeutą, zajmuje się terapią rodzin. W pierwszym odcinku nowego cyklu opowiada o wypaleniu zawodowym.Mecenasem odcinka jest wydawnictwo Mando. Książki MANDO inside pozwalają zaglądnąć w głąb nas samych i lepiej siebie zrozumieć.CZYTAJ TAKŻE NA TYGODNIKPOWSZECHNY.PL: Uczucia, które nami rządzą. Nawet relacje międzynarodowe uwarunkowane są tym, co czujemy. Pod spodem naszych myśli kryją się urazy, traumy, kompleksy, duma, marzenia - mówi psychiatra i psychoterapeuta.

Zakończyły się największe wybory świata. Uprawnionych do głosowania było prawie miliard obywateli Indii, cały proces trwał kilka miesięcy, ale zwycięzca mógł być tylko jeden - Narendra Modi. Kim jest człowiek, który od 10 lat niepodzielnie rządzi najludniejszym krajem świata? Jak zmienił Indie i światową politykę? Co zrobi w kolejnej, być może ostatniej kadencji? I dlaczego pomimo ogromnego wzrostu gospodarczego poparcie dla Modiego ciągle spada? Słuchaj też:JS #28: Bollywood, najwyższy most świata i pół miliona żołnierzy. Jak Indie zawłaszczają Kaszmir? JS #39: Najpiękniejsze koty świata: Indie policzyły swoje tygrysyDo poczytania:M. Rabij: Indie idą do wyborówJAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.Montaż: Krzysztof StoryOkładka: Grażyna Makara 

Najlepsza szansa na ratowanie planety czy kolejne, wielkie pole dla ludzkiej chciwości? Kosmos ma byc źródłem niemal nieskończonej ilości surowców, w tym niezbędnych dla zielonej transformacji. Ale czy jesteśmy w stanie je wydobywać? I co ważniejsze – czy będziemy umieli się nimi dzielić w pokoju? „Miłego antropocenu!” to nowy cykl w Podkaście Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować. Gościem tego odcinka  jest Kamil Muzyka, specjalista od prawa kosmicznego i członek Polskiego Towarzystwa Astrobiologicznego.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską, nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Ilustracja: VICTOR HABBICK VISIONS / Science Photo Library / East News Muzyka: Michał WoźniakMontaż: Wojciech Brzeziński

„W XXI wieku ludzkość zjednoczy się, aby wspólnie walczyć ze zmianami klimatu, dzięki czemu uda się je cofnąć i naprawić to, co już zepsuliśmy”. Nie, moment! „Nie dogadamy się, państwa i biznesy będą działać dla własnego dobra, a zmiany klimatu będą tylko przyspieszać”. No, chyba że czeka nas jeszcze inna przyszłość? – pyta Łukasz Lamża. W swoim nowym cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika”, patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.🌍ODWIEDŹ SERWIS SPECJALNY:WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENPrzyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Montaż i muzyka: Michał WoźniakNa zdjęciu: Łukasz Lamża // Fot. Grażyna Makara

W tym odcinku wybieramy się na Kaukaz, bo tam, z dala od głównych aren światowej geopolityki, trwa kompletna zmiana układu sił i nie brakuje nowych pomysłów na przyszłość. Armenia wyrzuca rosyjskich żołnierzy i szuka partnerów na Zachodzie. Azerbejdżan rozpoczyna wielkie inwestycje w Górskim Karabachu, a także wspiera zamieszki przeciwko… Francji, i to na Nowej Kaledonii, wyspie leżącej ponad 13 tysięcy kilometrów od Baku. W dodatku Gruzja przegłosowuje ustawy, których nie powstydziłby się sam Władimir Putin, co wcale nie znaczy, że przyjaźnie patrzy na Rosję i jej władcę.O co w tym wszystkim chodzi?Jaka jest rola Iranu, Turcji i szeroko rozumianego Zachodu?Słuchaj też:Gruzja i protesty: marzenie zmienia się w koszmarek. O co walczą ludzie na ulicach Tbilisi?Do poczytania:Śmierć prezydenta Iranu zmusza ajatollahów do przeprowadzenia sukcesji od nowa >>>JAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.Montaż: Krzysztof StoryOkładka: Grażyna Makara

Od czasów nowożytnych powstało mnóstwo dzieł ukazujących Jadwigę Andegaweńską: reprezentacyjne portrety, ilustracje wydarzeń historycznych lub związanych z nią legend, czy wreszcie sakralne wizerunki kultowe. To wszystko jednak dzieła powstałe kilkaset lat po jej śmierci, a jedyne co łączy jej wyobrażenia, to fakt, że była młodą kobietą. Ukazywana była jako blondynka, brunetka, szatynka, o bardzo różnych rysach, w zależności od epoki.A co z przedstawieniami Jadwigi z okresu średniowiecza? Część się nie zachowała, a inne mają charakter zbyt umowny, żeby traktować je jako portrety. Warto jednak im się przyjrzeć – co ciekawe, na jeden z nich możemy trafić w czasie wakacyjnego wyjazdu do Chorwacji.Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W 51. odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o zachowanych i niezachowanych przedstawieniach Jadwigi Andegaweńskiej, pochodzących z XIV i XV wieku.Ilustracje do tego odcinka dostępne są na stronie podkastu w serwisie TygodnikPowszechny.plRealizacja i montaż: Michał ŁanuszkaMuzyka: Michał WoźniakZdjęcie autorki: Grażyna Makara

Do wyborów w Gruzji zostało zaledwie pół roku. Właśnie ten moment partia rządząca bardzo proeuropejskim, przynajmniej według sondaży, społeczeństwem, wybrała na forsowanie ustawy o zagranicznych agentach żywcem wyjętej z putinowskiej Rosji. Tysiące Gruzinów i Gruzinek ruszyły na ulice Tbilisi, gdzie okulary osłaniające od gazu łzawiącego stały się artykułem codziennego użytku. Gdzie w tym wszystkim sens? Czy Gruzja właśnie pali ostatnie mosty z Unią Europejską? O co chodzi protestującym, władzy i co będzie dalej? 🔴 Podoba Ci się podkast? Wesprzyj nas na Patronite >>>Na poszukiwanie odpowiedzi wybierzemy się do ogarniętego protestami Tbilisi. Zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.Montaż: Michał WoźniakOkładka: Grażyna MakaraJAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.

Były czeski premier Václav Klaus powiedział kiedyś: mieszkanie to nie szynka, nie można z niego zrezygnować, jeśli zdrożeje. W tym odcinku podkastu Tygodnika Powszechnego wybierzemy się na przechadzkę po rynku nieruchomości. Jak mieszkamy, jak chcielibyśmy mieszkać? Na co nas stać, a z czego musimy rezygnować? Czy mamy powody, by złościć się na deweloperów? Co będzie dalej?Komentuje Marek Rabij, dziennikarz „Tygodnika Powszechnego”, autor tekstu pt. „Ty deweloperze!”, który ukazał się w najnowszym numerze.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Krzysztof Story.Produkcja i muzyka: Michał Woźniak 

Zaczyna się maj, a powietrze przepełnione jest ptasim śpiewem. Wiosna to niezwykle intensywny okres w życiu ptaków oraz tych, którzy chcą je obserwować. A tych nie brakuje, birdwatching w Polsce przyciąga kolejne tysiące ludzi. Jak zacząć i dlaczego warto obserwować naszych skrzydlatych sąsiadów? Gościem tego odcinka jest Jacek Karczewski, przyrodnik, autor książek o ptakach, współzałożyciel stowarzyszenia Jestem na pTak!🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami.Montaż i muzyka: Michał Woźniak

Markyate to wieś w Anglii, w hrabstwie Hertfordshire; w początkach XII wieku miał tam swoją pustelnię niejaki Roger, zakonnik z pobliskiego opactwa St Albans. Zamieszkała z nim młoda dziewczyna, Christina, która uciekła z domu wkrótce po wyjściu za mąż, bo ze względu na sekretny ślub czystości nie chciała dopuścić do skonsumowania narzuconego jej małżeństwa. Po śmierci Rogera przejęła jego pustelnię, a z czasem stanęła na czele nowego domu zakonnego. Klasztor w Markyate powstał dzięki wsparciu opata Geoffreya z St Albans; to właśnie on zlecił zapewne wykonanie pięknego Psałterza, który podarował Christinie. Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W 50. odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o niezwykle dekorowanym romańskim rękopisie, znanym jako Psałterz z St Albans, oraz o jego pierwszej właścicielce, eremitce Christinie z Markyate.Ilustracje do 50. odcinka Sztuki Powszechnie Nieznanej dostępne są na stronie podkastu w serwisie TygodnikPowszechny.plRealizacja i montaż: Michał ŁanuszkaMuzyka: Michał WoźniakZdjęcie autorki: Grażyna Makara

Urszula Honek, poetka i pisarka: Bardzo dobrze się czuję w samotności. Dawniej bardzo bałam się być sama, wyjeżdżać sama, czułam się niepewnie. A teraz zaczęłam czerpać z tego siłę. I to jest ta przemiana, która w moim życiu najbardziej mnie cieszy.Urszula Honek jest poetką i pisarką, autorką „Tygodnika Powszechnego”. Za debiutancki zbiór opowiadań „Białe noce” nominowana była do międzynarodowej nagrody Premio Grand Continent 2022, Paszportów „Polityki” i Nagrody Literackiej im. Witolda Gombrowicza. Jesienią 2023 r. otrzymała Nagrodę Conrada. Kilka tygodni temu angielski przekład jej prozy, autorstwa Kate Webster, znalazł się na liście książek nominowanych do Międzynarodowej Nagrody Bookera, najważniejszego wyróżnienia dla książek tłumaczonych na język angielski (jej laureatami byli m.in. Alice Munro, Philip Roth i Olga Tokarczuk). W kwietniu ukazał się jej najnowszy tom poetycki „Poltergeist”.„Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Zdjęcie: Urszula Honek / Fot. Jacek Taran

W jaki sposób poukładać relację z samym sobą i z bliskimi? Co zrobić, aby osiągnąć życiowy sukces? Jak cieszyć się codziennością?Poradniki i treści, które chcą odpowiadać na te pytania, piętrzą się dziś w księgarniach, internet jest ich pełen. Jak wybrać te wartościowe, rzetelne i dobre dla siebie?Gościem tego odcinka Tematów Tygodnika jest Piotr Sikora, nauczyciel mindfulness, trener umiejętności DBT. Filozof i teolog, doktor habilitowany, kierownik Katedry Filozofii Współczesnej w Uniwersytecie Ignatianum w Krakowie. Redaktor i publicysta „Tygodnika Powszechnego”. Rozmawia Ewelina Burda, dziennikarka i zastępczyni redaktora naczelnego.Artykuł o poradnikach dobrego życia znajdziecie w najnowszym, podwójnym wydaniu „Tygodnika Powszechnego” na majówkę >>>. A w Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Weź, słuchaj!🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Montaż i muzyka: Michał WoźniakIlustracja: Shutterstock

Mija 30 lat od ludobójstwa w Rwandzie. Światowi przywódcy przy każdej okazji przepraszają za to, że stali bezczynnie, gdy ginęły setki tysięcy Tutsich. Przez to poczucie winy na dyktaturę w Kigali patrzą przez palce.Czy pojednanie po wielkiej tragedii jest rzeczywistością, czy jedynie fasadą? Skąd pochodzą rwandyjskie metale ziem rzadkich, które tak chętnie sprowadza Europa? Dlaczego Kigali jest tak ważnym sojusznikiem? I po co z wizytą do Rwandy poleciał prezydent Andrzej Duda?🎧 Słuchaj też: Nelson Mandela: król życia, polityk, symbol. Historia najsłynniejszego więźnia świata>>>🔴 Podoba Ci się podkast? Wesprzyj nas na Patronite >>>JAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof StoryMontaż: Michał WoźniakOkładka: Grażyna Makara

Nowa Lewica w wyborach do sejmików województw ledwie przekroczyła 6 procent, choć ideologicznie miała być partią „ludu” i „mas”. Skąd ta słabość, którą widać nie tylko w Polsce?Dlaczego młodzi mężczyźni widzą świat zupełnie inaczej niż ich rówieśniczki? Czy dzielenie sceny politycznej na lewo i prawo w ogóle ma jeszcze sens?  I co w tym podziale oznacza "lewo"?Gościem tego odcinka jest Jakub Dymek - publicysta „Przeglądu“ i współautor podkastu „Dwie Lewe Ręce“. Jego tekst przeczytacie w najnowszym numerze: Lewica: komu to potrzebne>>> 🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami.Montaż i muzyka: Michał Woźniak 

Znamy już wyniki wyborów samorządowych. Właściwie nikt nie ma powodów do radości, a w koalicji już zaczyna się wojna. Październikowa fala opadła? A może życie samorządów jest zupełnie gdzie indziej?Komentują: Marek Kęskrawiec – szef działu Kraj w „Tygodniku Powszechnym”, oraz Piotr Śmiłowicz – publicysta i reporter sejmowy „Tygodnika”.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Zdjęcie: Rafał Trzaskowski i Donald Tusk, wieczór wyborczy Koalicji Obywatelskiej, Warszawa, 7 kwietnia 2024 r. / fot. Jacek Domiński / REPORTERProdukcja i muzyka: Michał Woźniak

W 2019 roku zachodni świat ogłosił zwycięstwo nad kalifatem Państwa Islamskiego. Ostatnie lata pokazują, jak dziurawy to triumf. W tym odcinku opowiemy o chorasańskiej filii ISIS. ❓ Kim są ludzie, którzy dokonali zamachu terrorystycznego w Krasnogorsku pod Moskwą? ❓ O co walczą, kto ich finansuje i dlaczego zaatakowali Rosję? ❓ Jak terroryzm z krainy wiecznego słońca wpłynie na sytuację międzynarodową i rządy talibów w Afganistanie?🎧 Słuchaj też:20 lat po inwazji na Irak. Jak USA oszukały świat i zawiodły Bliski Wschód?Al-Ka’ida. Historia organizacji, która przeraziła świat (cz. 1)Al-Ka’ida. Czy na pewno wygraliśmy wojnę z terroryzmem? (cz. 2)🌐 Czytaj też:Emigranci z Tadżykistanu są w Rosji obywatelami drugiej kategorii i najtańszą siłą roboczą. Najbardziej radykalni pragną zemsty >>>🔴 Podoba Ci się podkast? Wesprzyj nas na Patronite >>>JAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof StoryMontaż: Michał WoźniakOkładka: Grażyna Makara

Przed Polską kolejne wybory – samorządowe. Rządzą się one zupełnie innymi prawami niż te ogólnokrajowe. Jak wygląda polska polityka z lokalnej perspektywy?O meandrach władzy lokalnej opowiadają Marek Kęskrawiec – komentator, szef działu Kraj w „Tygodniku Powszechnym”, oraz Piotr Śmiłowicz – publicysta i reporter sejmowy „Tygodnika”, autor artykułu pt. „Paradoksy samorządu”, który ukazał się w najnowszym wydaniu.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Zdjęcie: Kampania przed wyborami samorządowymi. Łódź, ul. Nawrot, marzec 2024 r. / fot. PIOTR KAMIONKA / REPORTERProdukcja i muzyka: Michał Woźniak 

Adam Łona Zieliński, raper: „Odkryłem, że to nigdy nie jest tak, że historia do mnie przychodzi. I łapie mnie, i jest olśnieniem. To jest raczej coś takiego, co uruchamia we mnie od dawna drzemiącą emocję. I szukam formy, w którą mogę ją zamknąć”.Adam Zieliński (ur. 1982 w Szczecinie): prawnik, raper, producent muzyczny. Ukończył aplikację radcowską, na co dzień pracuje w kancelarii prawniczej, jest ekspertem w dziedzinie prawa własności intelektualnej. W 2023 r. wraz z Andrzejem Koniecznym i Kacprem Krupą nagrał płytę „Taxi”, która stanowi rezultat spotkań i wywiadów przeprowadzonych z taksówkarzami. W 2017 r. Rada Języka Polskiego uhonorowała go tytułem „Młody Ambasador Polszczyzny”.Punkt Zwrotny to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Na zdjęciu: Adam Łona Zieliński / fot. Piotr Zagiell / East NewsMuzyka: Michał Woźniak

„Ponieważ wiele moich prac to akty, spotykałam się z komentarzami... nie powiem, że seksistowskimi, ale klasycznie męskimi. Byłam w szoku. Moje prace przecież były o czymś innym”.Monika Osiecka jest rzeźbiarką. Dzieciństwo i wczesną młodość spędziła we Włoszech i Iranie. Studiowała filologię perską i włoską na Uniwersytecie Warszawskim, potem rzeźbę w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (dyplom uzyskała w pracowni prof. Grzegorza Kowalskiego). Tworzy głównie akty kobiece i rzeźby abstrakcyjne.  W 2014 r. artystka wygrała konkurs Office Départemental de la Culture de l’Orne na realizację monumentalnej rzeźby – „Maczugi” – upamiętniającej 70. rocznicę bitwy I Dywizji Pancernej generała Maczka pod Falaise, o Mont-Omel. W 2021 r. została zaproszona przez prezydenta m. st. Warszawy i Fundację Pamięci o Bohaterach Powstania Warszawskiego do stworzenia pomnika Kobietom Powstania Warszawskiego, odsłoniętego w październiku 2021 r. na placu Krasińskich.„Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Zdjęcie: Monika Osiecka przed pomnikiem Kobiet Powstania Warszawskiego. Warszawa, 30 września 2021 r. // Fot. Adam Stępień / Agencja Wyborcza .plMuzyka: Michał Woźniak

Około 140 osób zabitych, kilkadziesiąt zaginionych, sto kilkadziesiąt rannych – to ofiary ataku terrorystycznego, do którego doszło 22 marca w podmoskiewskim Krasnogorsku. W hali koncertowej Crocus City Hall napastnicy otworzyli ogień do cywilów i wywołali niszczycielski pożar.Rosyjskie służby ogłosiły zatrzymanie 11 uczestników zamachu, w tym czterech bezpośrednich sprawców. W mediach społecznościowych pojawiły się nagrania z ich brutalnych przesłuchań.Do zamachu przyznało się tak zwane Państwo Islamskie. Ma chodzić o komórki Państwa Islamskiego – Chorasan, ze strukturami opartymi głównie na Tadżykach i Uzbekach. ISIS-K zapowiada kolejne ataki.Przyjazd na miejsce zamachu zajął rosyjskim służbom prawie pół godziny. Władimir Putin zabrał głos dopiero po prawie 20 godzinach. Zarówno on, jak i jego propagandyści, lansują narrację o rzekomym „ukraińskim śladzie”.Co się wydarzyło pod Moskwą i jakie będą skutki tego zamachu?Opowiada Anna Łabuszewska,  specjalizująca się w tematyce rosyjskiej publicystka, autorka cyklu "Rosyjska ruletka" w serwisie TygodnikPowszechny.pl i tygodnikowego bloga „17 mgnień Rosji”.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Na zdjęciu: Jeden z podejrzanych o atak terrorystyczny w Krasnogorsku na sali sądowej, Moskwa, 24 marca 2024 r. / fot. OLGA MALTSEVA / AFP / East NewsProdukcja i muzyka: Michał Woźniak

„Ludzie są jak szarańcza: mnożą się niepowstrzymanie, pokrywając stopniowo całą planetę i wyjadając wszystkie jej zasoby, aż ostatecznie nastąpi katastrofalne przeludnienie”. Nie, moment! „Zmiany klimatu i pandemie stanowią przecież zagrożenie egzystencjalne dla człowieka i w XXI wieku grozi nam wyginięcie”. A może czeka nas jeszcze inna przyszłość?W swoim nowym cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika” patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.🌍ODWIEDŹ SERWIS SPECJALNY:WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENPrzyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Montaż i muzyka: Michał WoźniakNa zdjęciu: Łukasz Lamża / Fot. Grażyna Makara

„Zawsze wierzyłem, że wszystko ma sens. Wszystkie powtórki albo zdarzenia. Albo przypadki. Oczywiście, czasem można coś skojarzyć na siłę. Ale ja w to wierzę”.Stefan Friedmann (ur. 1941 r.) – aktor, satyryk, reżyser. W słuchowisku radiowym „Matysiakowie” od nastoletności do stanu wojennego grał postać Gienka Matysiaka. Odtwórca tytułowej roli w serialu telewizyjnym „Na kłopoty… Bednarski”. Wraz z Jonaszem Koftą stworzył legendarny radiowy duet w satyryczny w cyklu „Dialogi na cztery nogi” oraz „Fachowcy”. Występował również w radiowym magazynie „60 minut na godzinę”. Prowadził magazyn autorski „Korek” i współtworzył audycję „ZSYP” aż do końca jej nadawania w 2009 r. Jest autorem słów i wykonawcą przebojów takich jak m.in.: „Cienki Bolek”, „Jak pies w studni”, „Country, country to mój kraj”. Reżyser spektakli teatralnych, obecnie współpracuje z Teatrem Dramatycznym w Płocku. W roku 2023 w wydawnictwie Prószyński ukazała się jego książka wspomnieniowa „70 lat mojego dzieciństwa”.Punkt Zwrotny to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Zdjęcie: Artur Zawadzki / REPORTERMuzyka: Michał Woźniak

Marcowa równonoc wyznacza początek wiosny, a w starożytności w wielu kulturach był to także początek nowego roku. Choć zachowały się zapisy średniowieczne o tym, że Kościół bezskutecznie próbował wykorzenić zwyczaj „topienia w kałuży kukły śmierci”, to tradycyjne topienie Marzanny na koniec zimy przetrwało do dziś. Inne pogańskie rytuały ewoluowały lub popadły w zapomnienie – Matka Boska Gromniczna zastąpiła słowiańską Dziewannę, a w Krakowie po pradawnych Dziadach wiosennych pozostało święto Rękawki, obchodzone we wtorek po Wielkanocy. Dlaczego w okolicy kopca Krakusa już w pierwszym tysiącleciu wzniesiono kościółek i z jakiego powodu jego patronem jest św. Benedykt? Jak w średniowieczu próbowano ośmieszyć pogańskie rytuały ognia w zaskakującej legendzie o Wergiliuszu i córce cesarza?Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W 49. odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o tym, co pozostało nam z wiosennych rytuałów kultywowanych przez naszych pogańskich przodków.Ilustracje do tego odcinka dostępne są na stronie podkastu w serwisie TygodnikPowszechny.plRealizacja i montaż: Michał ŁanuszkaMuzyka: Michał WoźniakZdjęcie autorki: Grażyna Makara

Mają średnicę węża ogrodowego, są w sumie 35 razy dłuższe niż równik i bez nich cały świat przestałby działać. O czym mowa? O podmorskich kablach internetowych, miękkim podbrzuszu naszej cywilizacji. Ich usterki to najczęściej niefortunne wypadki, ale coraz częściej padają oskarżenia o sabotaż. Jak jest zbudowany nasz cyfrowy krwiobieg i dlaczego staje się narzędziem gier geopolitycznych?Gośćmi tego odcinka są: Agata Kaźmierska i Wojciech Brzeziński, dziennikarze zajmujący się technologiami i ich wpływem na nasze życie.🎧 Słuchaj też:Jemen: rakiety na najważniejszej autostradzie świata. O co walczą partyzanci Huti?🌐 Czytaj też:Wspominany w podkaście artykuł Inter-niet.🔴 Podoba Ci się podkast? Wesprzyj nas na Patronite >>>JAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof StoryMontaż: Michał WoźniakOkładka: Grażyna Makara

Właśnie mija sto dni rządów koalicji 15 października z premierem Donaldem Tuskiem na czele. To dobra okazja, żeby przyjrzeć się jemu samemu – w polskiej polityce obecnemu od trzech dekad.Opowiadają publicyści polityczni „Tygodnika Powszechnego”: Marek Kęskrawiec, szef działu Kraj, oraz Piotr Śmiłowicz, korespondent sejmowy „TP”.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.CZYTAJ TAKŻE: Piotr Śmiłowicz: Sto dni rządu, 30 lat polityki: jak się zmieniał Donald Tusk🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Na zdjęciu: Donald Tusk, luty 2024 r. / fot. Beata Zawrzel / REPORTERprodukcja i muzyka: Michał Woźniak

Maja Kleczewska, reżyserka, twórczyni m.in. „Dziadów” i „Wesela” w Teatrze Słowackiego: „W teatrze jest to, co chcemy, tam istnieje wolność. A rzeczywistość jest absolutnie nieprzewidywalna. I niereżyserowalna”.Maja Kleczewska, ur. 1973 r., jest absolwentką krakowskiej Akademii Sztuk Teatralnych, debiutowała spektaklem „Jordan” w 2001 r. w Teatrze Słowackiego w Krakowie. Jej spektakle były pokazywane na festiwalach w Wenecji, Paryżu, Londynie, Berlinie, Tibilisi, Seulu, Madrycie, Nitrze, Moskwie, Sankt Petersburgu, Iwano-Frankiwisku („Dziady”). W listopadzie 2021 r. w Teatrze Słowackiego odbyła się premiera „Dziadów” Adama Mickiewicza w jej reżyserii, a w marcu 2024 r. – „Wesela” Stanisława Wyspiańskiego.„Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Zdjęcie: Maja Kleczewska / fot. Bartek Barczyk / materiały prasowe Teatru im. J. Słowackiego

Co trzy dni zamykana jest w Polsce jedna księgarnia. W ciągu dekady ubyło ich z naszej mapy prawie tysiąc - głównie tych małych. Państwo i samorządy wydają się uważać, że księgarnia to sklep jak każdy inny i ma sobie radzić. Co się dzieje z polskim rynkiem książki?Opowiada Monika Ochędowska, redaktorka działu Kultura w „Tygodniku Powszechnym”, autorka opublikowanego w najnowszym numerze raportu pt. „Książka znika”.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.produkcja i muzyka: Michał Woźniak

Maciej Piotr Prus, pisarz, dziennikarz, były redaktor naczelny „Przekroju”: „To był 1992 rok, wróciłem z emigracji do Warszawy. Do zupełnie nieznanego, dziwnego miejsca. Ale energia lat 90. kazała myśleć, że wszystko jest możliwe”.Maciej Piotr Prus (ur. 1958) jest pisarzem i dziennikarzem, w latach 80. pracował jako redaktor wychodzącego poza cenzurą periodyku „Bez Dekretu” oraz paryskiego miesięcznika „Kontakt”, następnie w redakcjach „Playboya” i „Maxa”, a także jako redaktor naczelny „Przekroju”.  Współwłaściciel krakowskiego klubu Piękny Pies. Z Piotrem Bikontem prowadził prowadził tam magazyn mówiony Gadający Pies. Opublikował m.in. powieści „Wyznania właściciela klubu Piękny Pies” (2009), „Przyducha” (2017), „Wyspa i inni ludzie” (2020), „Papierosy” (2023).Punkt Zwrotny to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Na zdjęciu: Maciej Piotr Prus / fot. MAREK LASYK / REPORTERMuzyka: Michał Woźniak

Od początku wojny w Ukrainie Rosja zarobiła 2,5 mld dolarów na handlu afrykańskim złotem. W zamian oferuje tanią pszenicę i bezpieczeństwo dla zaprzyjaźnionych reżimów.❓ Co stało się z Grupą Wagnera po śmierci Jewgienija Prigożyna?❓ Czy to wystarczy, by przejąć kontrolę nad całym pasem Sahelu?❓ Ile warte są rosyjskie wpływy w Mali, Nigrze i Republice Środkowoafrykańskiej?🎧 Słuchaj też:Ukraina: dwa lata wojny, która miała trwać trzy dni. Odcinek specjalny JAGIELSKI STORY >>>🌐 Czytaj też:Kowboje kontra wagnerowcy. USA walczą o utrzymanie wpływów w Afryce >>>🔴 Podoba Ci się podkast? Wesprzyj nas na Patronite >>>JAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof StoryMontaż: Krzysztof StoryOkładka: Grażyna Makara 

Czterech hierarchów zbuntowało się publicznie przeciw próbie zakłamania prawdziwych przyczyn odejścia arcybiskupa Andrzeja Dzięgi, na którym ciążą poważne zarzuty. Czy to zapowiedź poważnych zmian w polskim episkopacie?Opowiada Artur Sporniak, publicysta, kierownik działu Wiara w „Tygodniku Powszechnym”, autor artykułu pt. „Siła bezbronnej” w najnowszym numerze.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Na zdjęciu: Biskupi na mszy w Świątyni Opatrzności Bożej, Warszawa, 2023 r. / fot. Foto Olimpik / REPORTERprodukcja i muzyka: Michał Woźniak

„Sztuczna inteligencja już niedługo osiągnie samoświadomość, prześcignie człowieka, a być może stanie się też dla nas zagrożeniem na poziomie zawodowym, intelektualnym czy nawet egzystencjalnym...”. Nie, moment! „Sztuczna inteligencja to przecież tylko algorytmy, głupie maszynki popisujące się efektownymi sztuczkami, ale same w sobie są one tylko narzędziem, ani trochę ciekawszym od młotka. Nie zmienią zasadniczo świata”. A może czeka nas jeszcze inna przyszłość?W swoim nowym cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika” patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku.🌍ODWIEDŹ SERWIS SPECJALNY:WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENPrzyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.Montaż i muzyka: Michał WoźniakNa zdjęciu: Łukasz Lamża / Fot. Grażyna Makara

Co by się stało, gdyby Ukraina upadła? Jakie byłyby tego konsekwencje dla Polski, NATO i Unii Europejskiej, i jaka byłaby skala tryumfu Putina nad wolnym światem? W najnowszym „Tygodniku” przeprowadziliśmy symulację takiego scenariusza. Co można zrobić, żeby do niego nie doszło?Opowiada Wojciech Pięciak, dziennikarz i szef działów Świat oraz Historia w „Tygodniku Powszechnym”, autor opublikowanej w najnowszym wydaniu analizy pt. „Gry (po)wojenne”.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605zdjęcie: Wojna rosyjsko-ukraińska w obwodzie donieckim. Ukraina, 13 lutego 2024 r.  / Fot. Jose Colon / Anadolu / AA/ABACA / East Newsprodukcja i muzyka: Michał Woźniak

Była pierwszą kobietą przyjętą do Akademii we Florencji. Artemisia Gentileschi najprawdopodobniej podejmowała temat Judyty i Holofernesa w ramach przepracowywania osobistej traumy.Wśród tematów wielokrotnie podejmowanych przez artystów na przestrzeni wieków znajdziemy m.in. historie dwóch biblijnych bohaterek, które podstępem zabiły wrogów Izraela: Judyta odcięła głowę śpiącemu Holofernesowi, zaś Jael przebiła skroń śpiącego Sisery. Obrazy Artemisii Gentileschi, słynnej XVII-wiecznej malarki, należą do wyjątkowych przykładów.Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W 47. odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o biblijnych bohaterkach, które zwiodły, okłamały i zabiły we śnie dowódców wojsk zagrażających Izraelitom.Ilustracje do tego odcinka dostępne są na stronie podkastu w serwisie TygodnikPowszechny.plRealizacja i montaż: Michał ŁanuszkaMuzyka: Michał WoźniakZdjęcie autorki: Grażyna Makara

„Miłego antropocenu!” to nowy cykl Podkastu Tygodnika Powszechnego, w którym opowiadamy, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak mogą pomóc go uratować. W tym odcinku mamy wyjątkowego gościa: jest nim prof. Jan Zalasiewicz, polsko-brytyjski paleobiolog, laureat wielu naukowych nagród, a także, co ważne, pierwszy przewodniczący Grupy Roboczej ds. Antropocenu. Ciała, które miało ustalić, czy żyjemy w zupełnie nowej geologicznej erze, w której planetę zmienia przede wszystkim człowiek.Gospodarzem cyklu jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, laureat, wraz z Agatą Kaźmierską do nagrody Grand Press Digital and Technology 2023 za cykl WybierAI - algorytmy demokracji.Odwiedź serwis specjalny WIELKIE WYZWANIA: ANTROPOCENw serwisie TygodnikPowszechny.pl:Przyglądamy się w nim największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. CZYTAJ WIĘCEJ >>>Ilustracja: RICHARD JONES / Science Photo Library / East NewsMuzyka: Michał WoźniakMontaż: Wojciech Brzeziński

Mijają dwa lata od rosyjskiej napaści na Ukrainę, a nad Kijowem zbierają się czarne chmury – Rosjanie kilka dni temu zdobyli Awdijiwkę, prezydent Zełenski odwołał swojego głównego dowódcę, a Stany Zjednoczone coraz mniej chętnie wspierają ukraińską armię. ❓ Co dzieje się na froncie?❓ Co będzie dalej?❓ Jaką rolę ma do odegrania Polska? Jak powinniśmy ułożyć relacje z Ukrainą? W tym odcinku autorzy i autorka „Tygodnika” postarają się odpowiedzieć na te pytania. Występują: Antonina Palarczyk, Wojciech Konończuk, Wojciech Pięciak. Na podkast zaprasza Krzysztof Story.Czytaj też:Twardy reset. Czy Kijów i Warszawa znajdą jeszcze wspólny język?Między Bugiem a prawdą. Czy NATO obroni Polskę?Polityka na traktory. Dlaczego rolnicy protestują?Więzień numer jeden. Aleksiej Nawalny zamordowany przez reżim Putina🔴 Podoba Ci się podkast? Wesprzyj nas na Patronite >>>Montaż: Michał WoźniakOkładka: Grażyna Makara 

⚔ Po upadku komuny zanikły niemal wszystkie łączniki wojska ze społeczeństwem. Ostatni poborowi weszli do koszar ponad 15 lat temu. Czy rosyjska groźba oznacza, że powinniśmy wrócić do służby wojskowej? Czy jesteśmy na to gotowi? Opowiada Marek Rabij, autor tekstu pt. „Zdemobilizowani” z najnowszego numeru „Tygodnika Powszechnego”.🔴 ZDEMOBILIZOWANI. Kolejne kraje Europy przywracają pobór do wojska. Polska na razie o tym nie myśli >>>W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Krzysztof Story.produkcja i muzyka: Michał Woźniakokładka:  

Joanna Oparek, poetka: „Stoję nad grobem matki i słyszę jej legendarne: »Córko, córko, co ty z tym życiem robisz? Córko, córko, wszystko miałaś i gdzie ty to dałaś? Córko, córko, życie to ty miałaś w Gliwicach! A ty do tego Krakowa musiałaś wyjechać!«”...🔴 Wspieraj Fundację Tygodnika Powszechnego na Patronite!🔴 Przekaż 1,5% podatku Fundacji Tygodnika Powszechnego. Wspólnie z Tobą chcemy krok po kroku zmieniać świat na lepsze | KRS: 0000125605Gościni tego odcinka jest jest poetką, pisarką, dramatopisarką. Opublikowała tomy poetyckie: „Po kostki w niebie”, „Czerwie”, „Berlin Porn”, „Mocne skóry, białe płótna”. Jako dramatopisarka współpracowała z Narodowym Starym Teatrem i Teatrem Nowym w Krakowie oraz z Teatrem Miejskim w Gliwicach, gdzie wyreżyserowała swoją ostatnią sztukę „Dobra rodzina” (2023). Za tom „Małe powinności” była nominowana do tegorocznej Nagrody Literackiej Gdynia.„Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.Zdjęcie: Jacek Taran

„To było tylko zwierzę” – słyszą często ich opiekunowie. Jakby ta utrata nie była prawdziwa i ważna. Jak przeżywamy żałobę po zwierzętach, jak mówimy o ich utracie i jak szukać języka, żeby się nią dzielić?Opowiada Anna Goc, reporterka „Tygodnika Powszechnego”, autorka tekstu pt. „Człowiek w pustym mieszkaniu”, który ukazał się w najnowszym numerze.W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.rysunek: Katarzyna Kozakiewiczprodukcja i muzyka: Michał Woźniak

🗺 W tym roku w Azji odbywają się największe wybory świata. Do wyborczego kalendarza wpisały się już Butan, Bangladesz i Malediwy, za kilka miesięcy nowe władze wybierze Sri Lanka i przede wszystkim najludniejszy kraj świata – Indie. Ale najbliższym przystankiem na wyborczym szlaku jest Pakistan, gdzie głosowanie… właśnie trwa. Wynik nie będzie zaskoczeniem, ale droga do niego to materiał na polityczny thriller. Prawdziwe gwiazdy, wielkie upadki, więzienia i zaskakujące powroty oraz potężna armia w roli pociągającej za sznurki szarej eminencji. 🎧 Słuchaj też:Dlaczego Pakistan nagle wyrzuca miliony uchodźców z Afganistanu? [JAGIELSKI STORY #38]🌐 Wspominany w odcinku tekst Wojciecha Jagielskiego: Największe wybory świata >>>🔴 Podoba Ci się podkast? Wesprzyj nas na Patronite >>>JAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof StoryMontaż: Krzysztof StoryOkładka: Grażyna Makara

Miał być „człowiekiem, który wie, że można” – tak mówił o nim już w 2011 roku Jarosław Kaczyński. 1 lutego prezes Orlenu Daniel Obajtek oddał się do dyspozycji rady nadzorczej, która odwołała go ze stanowiska.Co czeka człowieka, który kapitalizm polityczny wyniósł na niedościgniony poziom? Dlaczego wisi nad nim ryzyko odpowiedzialności karnej za fuzję Orlenu z Lotosem?Czy spółki skarbu państwa mogą wreszcie przestać służyć za łup kolejnych partii?Opowiada Marek Rabij, dziennikarz „Tygodnika Powszechnego” specjalizujący się w tematyce ekonomicznej.🔴 Wspieraj nas na Patronite >>>🎧 W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.📰 Czytaj też: Harry Potter i aktywa państwowe. Czy Daniel Obajtek trafi do więzienia?Postprodukcja i muzyka: Michał WoźniakŹródła cytatów: YouTube / publikacje osób publicznychNa zdjęciu: Daniel Obajtek na stacji paliw Orlen, czerwiec 2023 r. / fot. Jacek Domiński / Reporter 

Najbardziej znane narzędzie polskich służb okazało się nie być skrzydlatym pegazem, a raczej osłem z doklejonymi skrzydłami. Czy użycie Pegasusa było legalne? Kto kogo podsłuchiwał i co usłyszał? Czy wybory parlamentarne w 2019 roku były ważne? Kto złamał prawo, kto pójdzie siedzieć i czy ma szansę to wszystko ustalić sejmowa komisja śledcza?🔴 Wspieraj nas na Patronite >>>Czytaj też:Największa afera PiS: Czy Pegasus pogrąży Mariusza Kamińskiego i innych byłych ministrów? >>>Wszechwładza słabego państwa. Tylko niepoważne służby mogły uznać, że korzystanie z Pegasusa to okazja >>>Komentują: Agata Kaźmierska i Wojciech Brzeziński, dziennikarze zajmujący się technologiami i ich wpływem na nasze życie.Na podkast zaprasza: Krzysztof StoryMontaż: Michał WoźniakOkładka: Wystawa plenerowa prac Beaty i Pawła Konarskich z okazji Roku Zbigniewa Herberta, budynek Sądu Najwyższego w Warszawie, luty 2021 r. // Fot. Marek Kowalczyk / REPORTER 

W czołówce najnowszego hitu Netflixa, serialu „1670” o szlacheckiej rodzinie Adamczewskich z Adamczychy, pojawia się kompilacja fragmentów średniowiecznych miniatur i dekoracji marginalnych z różnych rękopisów. Skąd pochodzi przedstawienie chłopów pracujących w polu albo kopulujących dzików? Dlaczego w jednej z miniatur ktoś wyrwał sobie serce z piersi? I o co chodzi z „fallusowym drzewkiem”?Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W czterdziestym siódmym odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o wybranych średniowiecznych ilustracjach z czołówki serialu „1670”.Ilustracje do tego odcinka można obejrzeć na stronie podkastu w serwisie TygodnikPowszechny.plMontaż: Michał ŁanuszkaMuzyka: Michał WoźniakZdjęcie autorki: Grażyna Makara

🗺 Choć wojna w Jemenie zaczęła się ponad dekadę temu, dopiero jej najnowszy rozdział naprawdę przykuł uwagę świata. Ale jak się nie przejmować, gdy zagrożony jest jeden z najważniejszych na świecie szlaków handlowych? W tym odcinku:Jak wojna w Strefie Gazy wpływa na cały region? Kim są partyzanci Huti, którzy atakują statki w drodze do Kanału Sueskiego? Czy amerykańskie naloty zapewnią bezpieczeństwo marynarzom w cieśninie Bab al-Mandab? A może Bliski Wschód czeka wojna wszystkich ze wszystkimi?🎧 Słuchaj też: Rozmowa z Markiem Matusiakiem, analitykiem Ośrodka Studiów Wschodnich: Strefa Gazy: nikt nie ma pomysłu, jak zakończyć tę wojnęPo drugiej stronie Zatoki Adeńskiej: Jak Etiopia kupuje dostęp do morza od państwa, którego sama nie uznaje [JAGIELSKI STORY #43]🔴 Podoba Ci się podkast? Wesprzyj nas na Patronite >>>JAGIELSKI STORY | W tym cyklu podkastów przyglądamy się światu z bliska. Co dwa tygodnie informacje o najważniejszych wydarzeniach przeplatają się tu z historiami i anegdotami z podróży i pracy jednego z najwybitniejszych polskich reporterów i korespondentów wojennych.Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof StoryMontaż: Krzysztof StoryOkładka: Grażyna Makara

Co dzieje się w Strefie Gazy? Dokąd zmierza ten konflikt? I jak zmienia on społeczeństwa Palestyny i Izraela?Czytaj też: „Wysadziliśmy całą wieś. Niezłe szaleństwo!”. Co izraelscy rezerwiści walczący w Gazie publikują na TikToku? I co mówi to o istocie tej wojny?Wspieraj nas na Patronite >>>Gość: Marek Matusiak, analityk Ośrodka Studiów WschodnichProwadzący: Krzysztof StoryMontaż: Michał WoźniakIlustracja: Izraelscy żołnierze podczas działań w Strefie Gazy, 22.1.2024 r. / fot. AFP PHOTO / Handout / Israeli Army

Pierwsza msza w kaplicy wzniesionej za Sykstusa IV została odprawiona w 1483 r. – ściany Kaplicy Sykstyńskiej ozdobili malowidłami tacy artyści jak Domenico Ghirlandaio, Sandro Botticelli, Pietro Perugino, czy Cosimo Rosselli. W XVI wieku jednak dodane zostały freski wykonane przez Michała Anioła Buonarrotiego, i to właśnie ta część dekoracji stała się najsłynniejszym elementem kaplicy: to malowidła na sklepieniu (1508-1512) oraz Sąd Ostateczny na ścianie (1536-1541). W wyniku ich kompleksowej renowacji w latach 1980-1994 zupełnie zmieniły się ich kolorystyka i modelunek, co wciąż wywołuje dyskusje wśród ekspertów. Jedni twierdzą, że wreszcie przywrócono oryginalny wygląd fresków, inni – że zostały one częściowo zniszczone.  Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W odcinku specjalnym nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o kontrowersjach związanych z renowacją fresków Michała Anioła w Kaplicy Sykstyńskiej. Partnerami podkastu są: Manuscriptum, organizator, oraz Agencja Live, producent wystawy „Kaplica Sykstyńska. Dziedzictwo”. Na ilustracji: Środkowa część „Sądu Ostatecznego” Michała Anioła Buonarrotiego (Kaplica Sykstyńska, 1536-1541) z postacią Chrystusa w centrum. W prawym dolnym rogu widoczny św. Bartłomiej, w którego skórze artysta miał zawrzeć swój autoportret. / Materiały organizatora wystawy

To był chyba najbardziej burzliwy tydzień w polskiej polityce od niepamiętnych czasów. Problem w tym, że ten tydzień można traktować jako ledwie zapowiedź tego, co czeka nas przez najbliższe półtora roku. Czy to będzie czas ciągłych zmagań rządu Tuska z prezydentem Dudą? Czy kraj może tak funkcjonować? I jakie mogą być tego koszty? Komentuje Marek Kęskrawiec, publicysta polityczny „Tygodnika Powszechnego”, kierownik działu Kraj. W najnowszym numerze „Tygodnika” publikujemy rozmowę Marka Kęskrawca i Michała Okońskiego z prof. Andrzejem Zollem. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. Na zdjęciu: Zorganizowany przez PiS „Marsz Wolnych Polaków”, 11 stycznia 2024 r. / fot. Adam Jankowski / Polska Press / EAST NEWS

Maria Maj, aktorka: „Mama przechwyciła list. Pyta: »Kto to do ciebie pisze? Jaki staruch!«. Ja mówię: »Tatuś!«. I wtedy się zaczęło. Maria Maj (ur. 1948) jest aktorką filmową i teatralną. Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej im. Leona Schillera w Łodzi, po studiach rozpoczęła współpracę m.in. z Henrykiem Tomaszewskim, Krystianem Lupą i Mikołajem Grabowskim. W latach 1981-88 związana z teatrami poznańskimi, z Teatrem Rozmaitości związana jest od 1995 roku. Zagrała ponad 50 ról filmowych. Wyróżniona m.in. nagrodą za najlepszą drugoplanową rolę żeńską na XVII Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku. Punkt Zwrotny to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska. Na zdjęciu: Maria Maj, próba przedstawienia "3Siostry" w reżyserii Luka Percevala, Teatr Rozmaitości, Warszawa, 15 kwietnia 2021 r. / fotJacek Domiński / REPORTER

Etiopia, wschodnioafrykańska potęga, to jednocześnie najludniejsze państwo na świecie bez dostępu do morza. Teraz chce to zmienić. Premier Abiy Ahmed w noworocznym prezencie dla kraju podpisał umowę na wynajęcie na 50 lat 20 kilometrów linii brzegowej Morza Czerwonego. Problem w tym, że drugą stroną tego układu jest Somaliland, państwo którego niezależności nie uznaje nawet sama Etiopia. Czy Etiopia doczeka się wymarzonego portu, a Somaliland wymarzonej niepodległości? Zapraszamy do Rogu Afryki na opowieść o układach, miliardowych interesach i dyplomatycznym kotle, w którym od początku roku wrze. Podkast prowadzą: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story Okładka: Grażyna Makara Montaż: Krzysztof Story

Weto to nie wszystko, co prezydent ma w ręku. Jaki jest jego plan na wojnę z rządem? Czy ma plan na własną przyszłość? I kto stoi za jego woltami? Komentują Marek Kęskrawiec i Piotr Śmiłowicz, dziennikarze i komentatorzy polityczni „Tygodnika”, autorzy okładkowego raportu z najnowszego wydania. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. (Ten odcinek nagrywaliśmy jeszcze zanim doszło do doprowadzenia Mariusza Kamińskiego i Macieja Wąsika do zakładu karnego, niemniej nasza rozmowa nie straciła na aktualności) Na zdjęciu: Prezydent Andrzej Duda z politykami PiS Maciejem Wąsikiem i Mariuszem Kamińskim w dniu, gdy obaj mieli po prawomocnym skazaniu zostać doprowadzeni do zakładu karnego, oraz z nowo mianowanymi doradcami Stanisławem Żarynem i Błażejem Pobożym. Pałac Prezydencki, 9 stycznia 2024 / fot. Pałac Prezydencki / Jakub Szymczuk / Associated Press / East News

Ręka w górę, kto w ramach postanowień noworocznych obiecuje sobie, że w tym roku nauczy się lepiej odpoczywać? A więc znowu: samorozwój, kursy efektywnego odpoczywania, gadżety do pomiaru treningowych postępów, aplikacje monitorujące aktywność… A może da się inaczej? Prognozy na ten rok brzmią niespokojnie, tym ważniejszy stanie się prawdziwy odpoczynek. Prawdziwy – czyli jaki? Jak znów nie poddać się terrorowi efektywności i przymusowi samorozwoju? Jak znaleźć spokój bez liczenia i mierzenia, rozliczania się z efektywności i jakości? Opowiada Olga Drenda, badaczka, antropolożka kulturowa, pisarka i felietonistka „Tygodnika Powszechnego”, autorka okładkowego raportu o odpoczynku w noworocznym wydaniu „Tygodnika”. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. Na zdjęciu: Olga Drenda / fot. Maciej Zienkiewicz dla TP

Joanna Kuciel-Frydryszak jest dziennikarką. Absolwentka polonistyki na Uniwersytecie Wrocławskim, autorka książek „Słonimski. Heretyk na ambonie”(2012) , „Iłła. Opowieść o Kazimierze Iłłakowiczównie”(2017), „Służące do wszystkiego”(2018) oraz „Chłopki. Opowieść o naszych babkach” (2023). „Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność. Na zdjęciu: Joanna Kuciel-Frydryszak / Fot. Maks Pflegel / Wydawnictwo MARGINESY

Miasta przyszłości będą gigantycznymi, przeludnionymi, betonowymi klocami emitującymi olbrzymie ilości spalin, dwutlenku węgla i ścieków, toksycznymi dla ludzi i planety... ...Nie, moment, miasta przyszłości będą czystymi, lśniącymi, zielonymi oazami ze szkła i nowych polimerów, w których bezgłośnie suną autonomiczne pojazdy, a ludzie żyją szczęśliwie. To jak to w końcu będzie? A może czeka nas jeszcze inna przyszłość? W swoim nowym cyklu Łukasz Lamża, dziennikarz naukowy „Tygodnika” patrzy w przyszłość doby antropocenu trzeźwo, bez paniki i bez naiwności, na podstawie liczb, nauki i zdrowego rozsądku. W pierwszym odcinku sprawdza, miasta przyszłości będą toksycznymi pułapkami, czy utopijnymi oazami. fot. Grażyna Makara Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu Społeczna Odpowiedzialność Nauki.

George Weah, najlepszy afrykański piłkarz, 6 lat temu został prezydentem Liberii. Dla rodaków przez lata był jedyną nadzieją i powodem do dumy. Cuda na boisku okazały się jednak łatwiejsze niż rządzenie krajem. Zwłaszcza tak wyjątkowym. Jak powstała Liberia, państwo dla czarnoskórych niewolników z USA? Czy rzeczywistość dorównała szlachetnej idei? Jak pojednać kraj po okrutnej wojnie domowej? Ile warty jest duch fair play, gdy przegrywasz wybory? Wspieraj nas na Patronite: https://patronite.pl/FundacjaTygodnikaPowszechnego Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story. Montaż: Michał Woźniak Okładka: Grażyna Makara

Krzysztof Fedorowicz – ur. 1970, autor wierszy, esejów, reportaży oraz powieści. Debiut prasowy: 1989 – „Nadodrze”. Publikował w „Twórczości”, „Tygodniku Powszechnym”, „Odrze”, „Czasie Kultury”, Borussii. Laureat Nagrody Promocyjnej w Konkursie Literacki im. Georga Trakla, Konkursie Literackim Młodych Twórców Tygodnika Powszechnego i wielu innych. Jest czterokrotnym Laureatem Lubuskiego Wawrzynu Literackiego. W 2021 znalazł się w finale Nagrody Literackiej Nike – za powieść „Zaświaty”. Punkt Zwrotny to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska. Na zdjęciu: Krzysztof Fedorowicz w jednej z zielonogórskich piwnic winiarskich / fot. Fot. Mariusz Kapała / Gazeta Lubuska

Jak tradycyjnie ilustrowano zimowe miesiące w średniowiecznych cyklach i jakie zalecenia odnośnie zimy znajdziemy w ówczesnych poradnikach zdrowego życia? Na okres między X a XIII wiekiem przypadło tak zwane optimum klimatyczne: w Europie było raczej stabilnie ciepło, a następnie wszystko załamało się w XIV wieku. Nadeszła tak zwana Mała Epoka Lodowcowa, a wraz z nią w sztuce pojawił się śnieg i lód. Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W czterdziestym szóstym odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o zimie w kulturze i sztuce u progu nowożytności. Na zdjęciu: Magdalena Łanuszka / fot. Grażyna Makara

Opowiada prof. Piotr Sikora – filozof, teolog, nauczyciel uważności i publicysta„ Tygodnika Powszechnego”, kierownik Katedry Filozofii Współczesnej w Akademii Ignatianum w Krakowie, trener umiejętności DBT. Prowadzi też indywidualne sesje dialogu filozoficznego. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. W prezencie dla słuchaczy Podkastu Tygodnika Powszechnego na zakończenie tego odcinka usłyszą Państwo utwór Shlom lekh w języku aramejskim, w wykonaniu Wassima Ibrahima, który w świątecznym wydaniu „Tygodnika” opowiada o muzyce Lewantu i o tym, jak mogła brzmieć muzyka pasterzy, gdy rodził się Jezus. Fot. Smolina / Adobe Stock

Ucieczka z rodzinnej wioski, prawnicza kariera, miłości i zabawy, walka z rasistowskim reżimem i 28 lat w więzieniu - życiorys Mandeli to materiał na film z Danzelem Washingtonem w roli głównej. Co stworzyło “tatę”, jak nazywa się Nelsona w RPA? Ile dziś, dekadę po śmierci Mandeli, znaczy tu jego nazwisko? Wspieraj nas na Patronite: https://patronite.pl/FundacjaTygodnikaPowszechnego Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story. Montaż: Michał Woźniak Okładka: Grażyna Makara

Upadkiem dwutygodniowego rządu Mateusza Morawieckiego skończyła się ośmioletnia władza PiS. Premierem będzie stojący na czele szerokiej koalicji Donald Tusk. Jakie wyzwania przed nim stoją? Gościem tego odcinka Tematów Tygodnika jest Marek Kęskrawiec – publicysta, komentator polityczny i szef działu krajowego „TP”. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. Na zdjęciu: Donald Tusk w Sejmie, 11 grudnia 2023 r. / fot. Beata Zawrzel / REPORTER

Oto nowy cykl podkastów „Tygodnika”. Będziemy w nim opowiadali o tym, jak nauka i technika zmieniły nasz świat i jak teraz mogą pomóc nam go uratować. Naszym gościem jest dzisiaj człowiek o wyjątkowo bogatej karierze mimo stosunkowo młodego wieku. Naukowiec, inżynier, elektronik, jeden z czołowych inżynierów największej europejskiej i światowej organizacji badań jądrowych CERN, a teraz szkolący się astronauta Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA) i człowiek, który już wkrótce może stać się pierwszym od dziesięcioleci Polakiem w kosmosie: Sławosz Uznański. Gospodarzem nowego cyklu pt. „Miłego antropocenu!” jest Wojciech Brzeziński: dziennikarz naukowy stale współpracujący z „Tygodnikiem Powszechnym”, specjalizujący się w tematyce nowych technologii i cyberbezpieczeństwa, nominowany wraz z Agatą Kaźmierską do nagrody Grand Press Digital and Technology 2023. „Urodziłem się 12 kwietnia, w rocznicę lotu Gagarina w kosmos, i zawsze na urodziny słyszałem od mamy życzenia »Szczęśliwego Dnia Kosmonautów« – opowiada Sławosz Uznański w rozmowie z Wojciechem Brzezińskim. – Ale związałem się z kosmosem, wybierając temat doktoratu. Szukałem jakiejś strategicznej działki, która by mnie fascynowała, która byłaby dla mnie motywująca i która nie za szybko zostałaby wyoutsource’owana do Azji. I akurat w elektronice nadarzył mi się temat doktoratu budowy europejskiej technologii układów scalonych, tych małych czipów, które mamy w telefonach i w komputerach, właśnie dla kosmosu. Wiedziałem, że to jest to i wtedy zaczęła się moja przygoda. Od tamtego czasu z tym kosmosem jestem zawsze bardzo bliska”. W serwisie specjalnym „Wielkie wyzwania: antropocen” przyglądamy się największym wyzwaniom epoki człowieka oraz drodze, która zaprowadziła nas od afrykańskich sawann do globalnej wioski. Omawiamy badania naukowe i dyskusje nad interakcjami między człowiekiem i innymi elementami przyrody – zarówno tymi współczesnymi, jak i przeszłymi. Czytaj więcej na www.tygodnikpowszechny.pl/wielkie-wyzwania-antropocen Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”. Na zdjęciu: Sławosz Uznański, szkolący się astronauta ESA / fot. PIOTR KAMIONKA / REPORTER

Od początku listopada polscy kierowcy ciężarówek blokują przejścia graniczne z Ukrainą. Ich koledzy zza wschodniej granicy całe tygodnie spędzają w kolejkach i na zatłoczonych parkingach. O co toczy się spór? Kto ma rację? Jakie ma to znaczenie dla Polski, Ukrainy i wzajemnych relacji? I przede wszystkim: gdzie szukać dobrego rozwiązania? O sytuacji kierowców na granicy polsko-ukraińskiej opowiada Marek Rabij, autor reportażu „Granica przyjaźni” z nowego numeru „Tygodnika”. Na podkast zaprasza Krzysztof Story. Montaż: Michał Woźniak.

Joanna Kołaczkowska, aktorka kabaretowa: „Sprawczość u mnie była ogromna. Ja co chwilę coś wymyślałam. I prawdopodobnie chodziło mi o to, by coś kontrolować. Czyli robić coś, na co mam wpływ. Ponieważ czułam, że gdzie indziej nie mam żadnego wpływu. No bo skąd? Jako dziecko nie ma się wpływu na swoje życie”. „Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność. Na zdjęciu: Joanna Kołaczkowska / fot. archiwum prywatne

Nowy prezydent Argentyny obiecuje wyciąć stary „system”. I to dość dosłownie, bo głównym rekwizytem Javiera Mileia podczas kampanii była piła mechaniczna. Prezydent elekt zapowiada zmianę waluty na dolara, likwidację banku centralnego, większości ministerstw i powszechny dostęp do broni. Dlaczego Argentyńczycy zagłosowali za ultraliberalną rewolucją? Na ile jest ona realna? Co czeka drugi największy kraj Ameryki Południowej? Jak głosował Lionel Messi i dlaczego ma to ogromne znaczenie? Na podkast zapraszają: Doma Matejko i Krzysztof Story.

Partie, które niebawem przejmą władzę, szły do wyborów z postulatami zmian dotyczących religii w szkołach i rozdziału Kościoła od państwa. Po przeszło 3 dekadach od podpisania konkordatu nawet połowa Polaków chce powrotu religii do parafialnych salek. Jak naprawdę wygląda kondycja katechezy i jak wyglądać będzie jej przyszłość? Opowiada Przemysław Wilczyński, autor raportu pt. „Lekcje z religii”, który publikujemy w najnowszym numerze „Tygodnika”. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. Na zdjęciu: Zespół Szkół Technicznych i Ogólnokształcących w Białymstoku / Fot. Anatol Chomicz / Forum

W 1660 r. pochodzący z Królewca Michael Willmann, który w Amsterdamie zachwycił się twórczością Rembrandta, osiadł w Lubiążu (Leubus, Dolny Śląsk). Założył prężnie działającą rodzinną pracownię malarską, z której wyszło zapewne ponad pięćset płócien, przeznaczonych do licznych świątyń Śląska, Czech i Moraw. Najliczniejszy zbiór dzieł Willmanna znalazł się w lokalnym klasztorze cystersów w Lubiążu – jednym z największych barokowych opactw w Europie. Niestety, historia nie była dla tej kolekcji łaskawa: w początkach XIX wieku klasztor uległ kasacie, w XX wieku Niemcy ulokowali w nim fabrykę zbrojeniową, a w 2. połowie lat 40. stacjonowała w nim Armia Czerwona. To niemal cud, że przynajmniej część pochodzących stamtąd obrazów Willmanna przetrwała do dziś, choć w większości znalazły się w Warszawie. Od niedawna jednak stopniowo wracają na Śląsk. Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W czterdziestym piątym odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o burzliwych dziejach dzieł Michaela Willmanna, zwanego „śląskim Rembrandtem”. Ilustracja w tle: Michael Willmann, Męczeństwo św. Barbary, ok. 1682 (oryginalnie z kościoła w klasztorze w Lubiążu), od 2015 Muzeum Narodowe we Wrocławiu (depozyt MNW) / domena publiczna

Jeszcze niedawno uważany za przegranego kandydata na prezydenta i odsądzany od czci i wiary przez zwolenników wspólnej listy – Szymon Hołownia tryumfuje. Do nowego Sejmu obiecuje wnieść nową jakość. Jakie wyzwania przed nim stoją? Rozmawiają: Marek Kęskrawiec, szef działu krajowego, komentator „Tygodnika” oraz – prosto z Sejmu – Piotr Śmiłowicz, dziennikarz polityczny. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. Na zdjęciu: Szymon Hołownia, nowy Marszałek Sejmu, 13 listopada 2023 r. / fot. Piotr Molecki / East News

Katarzyna Groniec, piosenkarka i aktorka: „Poznaliśmy się na pielgrzymce. Krążą dowcipy o śpiewach do pierdzącego mikrofonu, ale rzeczywiście tak było – o ten mikrofon odbywały się walki, chodziło o to, by się do niego dorwać i nikomu już go nie dać. Wydrzeć się, ile sił”. Katarzyna Groniec jest wokalistką, autorką muzyki i tekstów. W 1991 r. zagrała główną rolę w pierwszym polskim musicalu „Metro” w Teatrze Dramatycznym i przez kolejną dekadę współpracowała z tandemem Józefowicz–Stokłosa w stołecznym Studio Buffo. Wydała dziesięć solowych płyt (producentem debiutanckiego albumu „Mężczyźni” nagranego w 2000 r. był Grzegorz Ciechowski). W marcu br. nakładem wydawnictwa Nisza ukazała się jej pierwsza książka prozatorska „Kundle”, a pod koniec kwietnia premierę miał jedenasty album pt. „Konstelacje”. „Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność. Zdjęcie: Katarzyna Groniec / fot. Leszek Kotarba / East News

Tych wielkich kotów jest w Indiach 3167. To ponad trzy czwarte światowej populacji tygrysów. By je policzyć, przeanalizowano 47 milionów zdjęć. Jak Indie chronią tygrysy? Dlaczego właśnie te zwierzaki doczekały się własnej ustawy, urzędów i wydziału policji? Jak działają międzynarodowe mafie kłusownicze? Co czeka tygrysy w coraz mocniej rozwijających się Indiach? Okładka: Grażyna Makara Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Na popularnej platformie streamingowej tryumfy święci film o egzorcyście papieża. Równocześnie ukazuje się po polsku nowy podręcznik dla egzorcystów. Wydawało się, że fala egzorcyzmowania już się przez polski Kościół przetoczyła. Czy właśnie powraca? I czy duchowość skoncentrowana na demonach i opętaniach jest – zdrowa? Opowiada Maciej Müller, dziennikarz działu Wiara „Tygodnika Powszechnego”, autor okładkowego artykułu z najnowszego wydania, pt. „Milcz i odejdź stąd”, o powrocie zainteresowania egzorcyzmami. – Według tej duchowości diabeł może się kryć wszędzie. Na każdym kroku, w każdej chwili może cię zaatakować. Możesz temu zawinić, możesz też nie zawinić, bo ktoś może na ciebie rzucić urok – mówi Müller. – To wręcz antyduchowość, bo odwraca uwagę od Boga, który jest dobrem, który króluje nad wszystkim. Gość Podkastu przywołuje opinię cytowanego w tekście ks. prof. Andrzeja Kobylińskiego, etyka z UKSW, godzącą rozum z traktowaniem kwestii duchowego zła i istnienia diabła poważnie: – Zaleca on szukać wcielonego zła tam, gdzie wybuchają wojny, gdzie są obozy pracy, gdzie odbywają się tortury, handel ludźmi czy produkuje się pornografię dziecięcą. Natomiast kwestie opętań, dziwnych zachowań, które mogą przypominać raczej zachowania ludzi z chorobami psychicznymi, wolałby oddać w ręce medyków – mówi. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. W odcinku wykorzystano cytat dźwiękowy z oficjalnego trailera filmu „The Pope's Exorcist” / Sony Pictures Entertainment / YouTube Na zdjęciu: Russel Crowe w filmie „Egzorcysta papieża” / fot. East News

Marek Krajewski, pisarz: „Sam sobie wyznaczałem punkty zwrotne. Na przykład taki: sześćdziesiąty rok życia. Teraz mam 57 lat, a postanowiłem sobie, że w wieku sześćdziesięciu lat nie będę już pisał kryminałów. Ale – czy to się uda?”. Marek Krajewski (ur. 1966) jest pisarzem, autorem powieści kryminalnych. Z wykształcenia filolog klasyczny. Stworzył m.in. cykl kryminalny z Eberhardem Mockiem, na który składają się powieści powieści m. in. „Śmierć w Breslau” (1999), „Koniec świata w Breslau” (2003), „Widma w mieście Breslau” (2005), „Festung Breslau” (2006) i „Dżuma w Breslau” (2007); oraz cyklu o Edwardzie Popielskim. Laureat Paszportu „Polityki” za rok 2005 oraz Nagrody Wielkiego Kalibru za najlepszą powieść kryminalną roku 2003. Ostanio nakładem wydawnictwa Znak ukazała się jego nowa powieść pt. „Ostra”. Punkt Zwrotny to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska. Fot. Krzysztof Kaniewski / REPORTER

Przez miesiąc od 7 października, gdy Hamas zaatakował Izrael, mordując przeszło 1400 osób i biorąc wielu zakładników, w wyniku izraelskiego uderzenia na Strefę Gazy zginęło 10 tys. ludzi, w tym kilka tysięcy dzieci. Wojna i dramaty cywilów wywołują społeczne echa na Zachodzie – od Kaukazu po Paryż dochodzi do antysemickich wystąpień, zaostrza się debata dotycząca migracji z krajów islamskich. Gdy zderzają się pojęcia uprawnionego celu wojskowego i zbrodni wojennej - gdzie jesteśmy? I jak o tym dyskutować? Rozmawiają: Karolina Przewrocka Aderet, wieloletnia korespondentka „Tygodnika” z Izraela, redaktorka naczelna polskojęzycznego kwartalnika „Kalejdoskop”, oraz Marcin Żyła, dziennikarz, reporter specjalizujący się w tematyce migracji, laureat Nagrody im. Sérgio Vieira de Mello, przyznawanej za szczególne zasługi dla pokojowego współistnienia i współdziałania społeczeństw, religii i kultur. „To, co się stało w Izraelu na początku października, jest absolutnie bez precedensu i Izrael staje wobec traumy, wobec pytań o własną egzystencję. Natomiast z drugiej strony mamy odpowiedź wojskową Izraela, która jest również bez precedensu, która przywozi na myśl naprawdę najczarniejsze momenty ostatnich kilkunastu, kilkudziesięciu lat. Konwencje Genewskie zabraniają stosowania odpowiedzialności zbiorowej. Głęboko wierzę, że prawo humanitarne, prawo międzynarodowe, prawo dotyczące sposobu prowadzenia wojen nie jest wyrazem naszej naiwności. W końcu tak bardzo długo o nie walczyliśmy” – mówi Marcin Żyła. „Elementem wojny informacyjnej jest to, że obie strony korzystają z mediów społecznościowych. Obrazy, które dopływają do nas z Gazy, są przerażające i chwytają nas za serce, bo też trudno, żeby było inaczej. Czerpię z nich wiedzę o tym, co przeżywają tam cywile, ale już nie ufam kontekstowi tych zdjęć – bo nie widzę już na nich np. ludzi Hamasu, nie widzę terroru, którego doświadczają czy doświadczali z ich ręki także Palestyńczycy” – zauważa Karolina Przewrocka-Aderet. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. Na zdjęciu z lewej: demonstracja solidarności z Palestyną, Londyn, 4 listopada 2023 r. / fot. AA / ABACA / Abaca / East News // Z prawej: demonstracja solidarności z Izraelem, Londyn, 5 listopada 2023 r. / fot. Elliott Franks / Eyevine / East News

Ponad półtora miliona Afgańczyków dostało ultimatum: do 1 listopada mieli opuścić Pakistan, w którym niektórzy z nich żyją od trzech pokoleń. Zdaniem organizacji międzynarodowych masowa deportacja to gotowy przepis na katastrofę humanitarną. Co czeka tych ludzi po drugiej strony granicy? Jak żyją rzesze Afgańczyków na pakistańskiej ziemi? Ile prawdy jest w oskarżaniu ich o wspieranie pakistańskich talibów? Czy rządowi w Islamabadzie uda się pozbyć problemu i przy okazji zyskać trochę głosów w nadchodzących wyborach? Okładka: Grażyna Makara. Montaż: Michał Woźniak. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

– Wiele rzeczy tłumaczymy sobie bardzo po ziemsku. A życie bez ciała? Nie wiem. Zobaczymy... – mówi ks. Adam Boniecki w zaduszkowym odcinku Podkastu Tygodnika Powszechnego. – Mamy cały zestaw naszych chrześcijańskich wyobrażeń życia po śmierci i gdy zaczynamy je przeglądać, widzimy, ile z tego wymyślili sobie ludzie, by łatwiej to sobie wyobrazić – tłumaczy. – Nawet Kościół się z wielu z tych wyobrażeń delikatnie wycofuje, może nie całkiem, ale odsuwa je na dalszy plan. Np. odpusty… to jest absurd właściwie. Z wielu tych rzeczy trzeba przyjąć istotę – np., że będę osądzony – i resztę zostawić. Bo sobie z tym nie poradzimy. – Czas, który mi został jeszcze dany, to jest taki czas spokoju – opowiada ks. Boniecki. – Nie martwi mnie to, że coś z naszych wyobrażeń jest nieadekwatne do rzeczywistości. Może jest najbardziej adekwatne, jak może być? A może ewoluuje po trochu? Spokojnie, nie denerwuje mnie to. Ale myślę, że wszystko będzie bardzo inaczej. A czego można się spodziewać po niebie? – Są ludzie, święci, którzy mają chyba tego przeczucie – mówi. – Wiedzą, że tam jest miłość, tam jest piękny sposób istnienia. Na zdjęciu: Bieszczady, wrzesień 2019, ks. Adam Boniecki na cmentarzu łemkowskim, podczas zdjęć do filmu dokumentalnego „xABo” w reż. Aleksandry Potoczek / fot. Grażyna Makara / Fundacja Tygodnika Powszechnego

W najnowszej hollywoodzkiej produkcji „Ballada Ptaków i Węży” zagrała m.in. wrocławska Hala Stulecia. Zabytek ten, w PRL zwany Halą Ludową, wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, powstał w 1913 roku. Brawurowy projekt wykorzystywał najnowszą wówczas technologię, czyli beton zbrojony. Jaki był historyczny kontekst powstania tego fenomenalnego budynku w niemieckim mieście Breslau, które zmieniło się w powojenny Wrocław? Sztuka Powszechnie Nieznana to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W czterdziestym trzecim odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza wyjątkowo do wysłuchania opowieści o dziele nowoczesnym, czyli o modernistycznej wrocławskiej Hali Stulecia. W tle: Hala Stulecia we Wrocławiu / fot. Jar.ciurus / Wikimedia Commons Więcej ilustracji na tygodnikpowszechny.pl/sztuka-powszechnie-nieznana

W dziesięciu największych polskich miastach w przeciągu dekady zabraknie miejsca na istniejących cmentarzach. Zabraknie też miejsca na ich rozbudowę. Na jakie zmiany w zwyczajach pogrzebowych gotowi są Polacy, a z jakimi zmianami będziemy się musieli pogodzić? Pytamy o to przed dniem Wszystkich Świętych. Opowiada Marek Rabij, autor artykułu o wnioskach płynących z nieopublikowanego jeszcze raportu „Miejskie nekropolie” przygotowanego dla Unii Metropolii Polskich przez zespół badaczy pod kierownictwem prof. Agnieszki Piskorz-Ryń. Artykuł ukazuje się właśnie w podwójnym, zaduszkowym wydaniu „Tygodnika Powszechnego”. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. Na zdjęciu: Cmentarz Łostowicki w Gdańsku, w tle osiedle mieszkaniowe Suchanino / fot. Wojciech Stróżyk / REPORTER

Nairobi i Port-au-Prince, przynajmniej z pozoru, dzieli wszystko: język, realia i ponad 12 tysięcy kilometrów. Mimo tych różnic to właśnie prezydent Kenii wyciągnął pomocną dłoń do pogrążonego w wojnach gangów Haiti. Porządek na Karaibach ma przywrócić specjalny kontyngent tysiąca kenijskich policjantów. Pomysł już zyskał akceptację ONZ. Skąd bierze się potęga haitańskich gangów? Dlaczego Kenia chce rozwiązywać problemy na drugim końcu świata? Jakie szanse mają oficerowie ze wschodniej Afryki na karaibskiej wyspie? Czy zdesperowane Haiti przyjmie tę ofertę i czy ma jakieś alternatywy? Okładka: Grażyna Makara. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Wybory parlamentarne 2023 rozstrzygnięte: po dwóch kadencjach u władzy Prawo i Sprawiedliwość zdobyło najwięcej głosów, ale wydaje się niezdolne do stworzenia rządu. Dwie trzecie wyborców pokazało PiS czerwoną kartkę. Co przypieczętowało tę porażkę i co teraz czeka tę partię? Oczekiwania wyborców zdają się z kolei jasne – władzę w Polsce ma przejąć dotychczasowa opozycja demokratyczna. Czego się spodziewać po negocjacjach koalicyjnych KO, Trzeciej Drogi i Lewicy? Co zrobi prezydent i co się może wydarzyć w najbliższych tygodniach? Sytuację po wyborach parlamentarnych 15 października komentuje Marek Kęskrawiec, publicysta i kierownik działu Kraj w „Tygodniku Powszechnym”. W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. (fot. Beata Zawrzel / REPORTER)

Zaczęło się w sobotę nad ranem. 7 października Hamas, radykalne palestyńskie ugrupowanie, zaatakował Izrael z powietrza i na lądzie. Zaskoczył polityków, wojsko i wywiad uznawany za najlepszy na świecie. Nowa wojna izraelsko-palestyńska zbiera tragiczne żniwo: liczby zabitych i rannych po obu stronach idą w tysiące, cierpią głównie cywile. Co się dzieje? Skąd nagła eskalacja konfliktu i jak wygląda odpowiedź Izraela? Co będzie dalej? I przede wszystkim: czy pojednanie dwóch narodów jest jeszcze możliwe? W tym odcinku gościnią w studiu przy ulicy Dworskiej w Krakowie jest Karolina Przewrocka-Aderet, korespondentka „Tygodnika Powszechnego” z Izraela oraz redaktorka naczelna „Kalejdoskopu”.

Azerbejdżan w dwa dni wygrał konflikt, który podzielił go z Armenią ponad 100 lat temu. Stawką był Górski Karabach - jedyna prowincja poza granicami Armenii, gdzie Ormianie stanowili większość. Już niedługo, bo przez górskie drogi uciekają dziesiątki tysięcy ludzi. Azerowie przejmą opustoszałe terytorium. Czy na tym się zatrzymają? Skąd bierze się ich dominacja wojskowa? Jaka jest szansa na stabilizację w regionie? Jakie jeszcze zmiany go czekają poza końcem sporu o Karabach? I czy armeński premier utrzyma stanowisko po takiej porażce? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Jeszcze 20 lat temu wszystkie polskie dzieci uczące się w domach mogłyby pomieścić się w kilku klasach. Dziś, według danych przekazanych „Tygodnikowi” ze szkoły na rzecz edukacji domowej zrezygnowało już ponad 60 tysięcy uczniów i uczennic. Co motywuje rodziców do porzucenia tradycyjnych szkół? Czy edukacja domowa to szansa dla wszystkich, czy kolejny etap odbywającej się po cichu prywatyzacji szkolnictwa? I wreszcie: jak dobrze uczyć się bez szkoły?

Świetlicki pisał: ”Spałem źle, ona spała źle. Pełne porozumienie. Spało nam się źle w tym kraju”. A ja się pytam: czy lepiej nam się teraz śpi w tym kraju?

1 października zaczyna się nowy rok akademicki. Ale dla niektórych jego początek może być od razu końcem studenckiego życia. W minionym roku akademickim 17 procent studentów rozważało przerwanie nauki z powodów ekonomicznych. Stale rosnące koszty życia wskazują, że w tym roku ta liczba może tylko wzrosnąć. Jak to jest być dziś studentem w Polsce? Gdzie mieszkać? Czy kosztem nauki zawsze trzeba pracować? I wreszcie: czy studia są nadal dla wszystkich? W kolejnym odcinku z cyklu Tematy Tygodnika rozmawiamy z Markiem Rabijem, dziennikarzem działu „Kraj”, który zajmuje się tematami ekonomicznymi, społecznymi i ich wzajemnym przenikaniem się. Zapraszam, Ewelina Burda

Agnieszka Przepiórska, aktorka: Bawiliśmy się, ganialiśmy się po piwnicach. I kolega, który bardzo mi się podobał, przycisnął mnie do ściany tej piwnicy. Myślałam, że chce mnie pocałować. A on mi wyszeptał w ucho: „przybłęda z odstającymi uszami”. Agnieszka Przepiórska, ur. 1979, jest aktorką teatralną związaną z Teatrem im. Juliusza Słowackiego w Krakowie, filmową i serialową, pedagożką, producentką, kuratorką festiwalu Carpe Diem. Od 10 lat tworzy teatr biograficzny. 14 sierpnia w Stoczni Gdańskiej odbyła się prapremiera kolejnego monodramu z jej udziałem pt. „Walentynowicz. Anna szuka raju”. We wrześniu uhonorowana przyznawaną przez Miesięcznik „Teatr” nagrodą im. Aleksandra Zelwerowicza dla Najlepszej Aktorki Sezonu Teatralnego 2022/2023 za rolę Barbary Sadowskiej  w spektaklu „W maju się nie umiera”. Punkt Zwrotny to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska.

Wrzesień to miesiąc winobrania, a proces tworzenia wina oraz zagadnienia związane z jego konsumpcją stanowią jeden z filarów europejskiej kultury i sztuki. Wino oczywiście ma kluczowe znaczenie sakralne, i to nie tylko w chrześcijaństwie, jako że starożytni Grecy i Rzymianie także wiązali ów trunek ze swoimi bogami. W jaki jednak sposób wino funkcjonowało w kulturze świeckiej? Co o winie mówiły średniowieczne poradniki zdrowego życia i jaka była rola wina w rycerskich romansach?

Magdalena Kazimierska, malarka: „Urodziłam się z tęsknotą za zamkiem. Mając osiem lat, szkicowałam projekt zamku, tyle że dwupokojowego. Nie wiedziałam, że zamek może być większym założeniem, bo w naszym bloku były tylko dwupokojowe mieszkania. Magdalena Kazimierska (ur. 1969 r.) ukończyła warszawską ASP. Maluje portrety, pejzaże, martwe natury. Jej ostatnie wystawy: w 2019 r. „Sztuka teraz”, Muzeum Narodowe w Krakowie (wystawa zbiorowa) oraz w 2021 r. w Galerii Prześwit „Miejsca, w których nie byłam ”. We wrześniu w Warszawie można w Sarna.Design zobaczyć jej wystawę „10 vermerków, 2 kwiatki, 2 pejzaże, 2 Buddy, 1 Sokrates”. „Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.

„Stan polskiego sportu, zwłaszcza gier zespołowych, jest smutnym odzwierciedleniem stanu polskiego państwa” – tak w 2013 roku ówczesny poseł Andrzej Duda skomentował niespodziewaną porażkę naszych siatkarzy z Bułgarią. Od tamtej pory poseł został prezydentem, jego formacja polityczna nieustannie przekonuje, że Polska wstaje z kolan, ale tamto zdanie wciąż wraca – jak mantra. Stan polskiego futbolu zbiega się ze stanem polskiego państwa. W tym odcinku rozmawiamy z Michałem Okońskim – dziennikarzem, publicystą, autorem wywiadów, specjalizującym się m.in. w opowiadaniu świata przez pryzmat futbolu, autorem książek, w tym ostatnio wydanych „Stałych fragmentów”.

Śmierć młodej Kurdyjki zakatowanej przez policję obyczajową była pierwszą iskrą największych protestów w Iranie od czasów rewolucji islamskiej w 1979 roku. Hasłem rewolucji stało się: Kobieta, Życie, Wolność. Co stało się z nim po roku? W Iranie można za te trzy słowa zostać aresztowanym, otrutym gazem albo powieszonym. Czy można mówić o rewolucji, skoro nie udało się obalić władzy? Dlaczego gospodarka bogatego w surowce Iranu ledwo zipie? I czemu ajatollahowie znów są miłymi gośćmi na światowych salonach, a USA odmraża 6 miliardów dolarów do tej pory objętych sankcjami? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Do wyborów parlamentarnych pozostał miesiąc. W miniony weekend odbyły się konwencje najważniejszych partii, a z kolejnych sondaży wynikają sprzeczne często prognozy. Co nam obiecują liderzy partii? Ile warte są te obietnice? I jakie wizje przyszłości Polski za nimi stoją? Na te pytania odpowiada Marek Kęskrawiec, publicysta i kierownik działu Kraj w „Tygodniku Powszechnym”.  W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński. PS. Gdy wczesnym popołudniem 12 września nagrywaliśmy ten odcinek, nie znaliśmy jeszcze ogłoszonych później tego samego dnia wyników sondażu IPSOS dla TOK.fm i OKO.press. Ale wyniki te potwierdzają tylko to, o czym rozmawiamy na początku… Źródła cytatów: TVP, Donald Tusk - kanał oficjalny (YouTube)

Dorota Sumińska, lekarka weterynarii: „Ciągle mu czesałam kołki na głowie. Czepiałam się, lecz norma życiowa coś takiego przewiduje. Ale zastanawiałam się, jak to jest możliwe, że można tak bardzo pokochać faceta, który pali trzy lub cztery paczki dziennie, który upija się w wolnych chwilach, w ogóle nie pomaga w domowych czynnościach, bo udaje, że nie wie, że się powinno. A jednak można, a jednak można...”. Dorota Sumińska jest lekarką weterynarii, autorką książek, nie tylko o zwierzętach, dla dorosłych i dzieci. Przez wiele lat prowadziła telewizyjny Zwierzowiec, a następnie audycję „Wierzę w zwierzę” w radiu TOK FM. Obecnie udziela porad miłośnikom zwierząt na swoim kanale na YouTube „Sumińska - ZWIERZĘ Ci się”. We wrześniu ukazuje się jej nowa książka „Moje życie z Tomkiem”. Punkt Zwrotny to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska.

Wiktoria i Józef Ulmowie z Markowej pod Łańcutem oraz ich siedmioro dzieci, rozstrzelani 24 marca 1944 roku za ukrywanie Żydów – również wtedy zamordowanej rodziny Goldmanów, Didnerów i Grunfeldów, zostaną 10 września beatyfikowani. Czy ich dramat to historia o bohaterskiej postawie Polaków - Sprawiedliwych w czasie II wojny, czy opowieść o nieoczywistości okupacyjnych postaw? Czy nowi błogosławieni Sprawiedliwi staną się „sposobem na zmianę tematu, gdy tematem są niesprawiedliwi”? I – gdy zawłaszcza ich polityka historyczna – jak nie stracić sprzed oczu najważniejszego? W Podkaście Tygodnika Powszechnego co tydzień rozmawiamy o najważniejszych tematach „Tygodnika” z autorami, dziennikarzami i komentatorami. Zaprasza Michał Kuźmiński.

Putin posłał do Afryki wagnerowców po złoto i diamenty, które miały być zabezpieczeniem finansowym przed inwazją na Ukrainę. W zamian Rosja obiecywała przywódcom bezpieczeństwo, wsparcie i wszelaką pomyślność. Co stanie się z tymi obietnicami po śmierci Prigożyna? Czy władze takich krajów jak Republika Środkowoafrykańska nadal będą opierać swoje bezpieczeństwo na zagranicznych najemnikach? I czy wyjdzie im to na dobre? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Smoki jako mityczne stworzenia występowały w zasadzie we wszystkich kulturach, nie tylko w Europie. Starożytne traktaty mówią nam, że smok to wielki wąż i jako taki w piśmiennictwie chrześcijańskim został uosobieniem szatana. Średniowieczne bestiariusze (księgi o zwierzętach) mówiły, że smok jest wrogiem słonia, oraz że boi się pantery. Często także ukazywano smoka w pobliżu mitycznego drzewa Peridexion, które miało go odstraszać. Czym była "smocza krew" używana przez średniowiecznych malarzy? Komu Pliniusz Starszy zalecał stosowanie maści z języka, oczu, żółci i jelit smoka? Co na temat smoka pisał w XIII w. Richard de Fournival w swym "Bestiariuszu miłosnym"? Sztuka Powszechnie Nieznana" to autorski cykl Magdaleny Łanuszki w Podkaście Tygodnika Powszechnego. W czterdziestym drugim odcinku nasza autorka, doktor historii sztuki, mediewistka i pasjonatka sztuki średniowiecznej, zaprasza do wysłuchania opowieści o smoku w średniowiecznej sztuce i literaturze.

Marzanna Bogumiła Kielar, poetka: „Zdawałam na medycynę. Żywiłam przekonanie, że to moja przyszłość. A w czasie egzaminów poczułam, że popełniam życiową pomyłkę. Poczułam rozpacz, po prostu”. Marzanna Bogumiła Kielar (ur. 1963 r. w Gołdapi) jest poetką, absolwentką filozofii. Autorka tomów poetyckich m.in. „Sacra conversazione" (1992), „Materia prima" (1999), „Umbra" (2002), „Monodia" (2006), „Brzeg" (2010; autorski wybór wierszy z wcześniejszych tomików), „Nawigacje" (2018), „Wilki" (2023). Laureatka m.in. Nagrody Fundacji im. Kościelskich (1993), Paszportu Polityki (2000), Nagrody Poetyckiej im. Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (2019). „Własny pokój” to cykl rozmów Katarzyny Kubisiowskiej w Podkaście Powszechnym – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.

Grzegorz Turnau, wokalista, pianista, kompozytor: „Jakimś fuksem poradziłem sobie z pewnym kryzysem. Bo były kryzysy. I sytuacje, w których człowiek chciał przestać to robić. Zniknąć, nie być. Nie być tym, kim kogo się pokazuje placem: »a, to jest ten, co śpiewa«”. „Punkt Zwrotny” to cykl rozmów w Podkaście Tygodnika Powszechnego o punktach zwrotnych w życiu i końcach, które stają się początkiem. Zaprasza Katarzyna Kubisiowska.

Dowódca osobistej gwardii prezydenta Nigru umieścił swojego szefa w areszcie domowym i sam przejął władzę. To kolejny w ostatnich latach wojskowy zamach stanu na południowym brzegu Sahary. Ten jest szczególny, bo Niger był do niedawna uważany za prymusa stabilności i spokoju w bardzo trudnym regionie. Był też największym sojusznikiem Zachodu. Ogromne mogą być również konsekwencje, bo skorzystać na przewrocie mogą partyzantki spod znaku Państwa Islamskiego i… Kreml. W tym odcinku wybieramy się do Nigru, by opowiedzieć, dlaczego na ulicach Niamej pali się francuskie flagi, a zaprasza najemników z Grupy Wagnera? Czy można negocjować z dżihadystami? I dlaczego najcenniejszy w Nigrze nie jest dzisiaj uran, a dostęp do wody i pastwisk? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Redaktor-senior „Tygodnika Powszechnego” 25 lipca obchodzi 89. urodziny. „Zobaczyłem ile mam lat... Bo właściwie do udaru nie czułem swojego wieku – mówi w rozmowie z Katarzyną Kubisiowską. – Wiedziałem, że mam osiemdziesiąt ileś, ale żyłem sobie wesoło, tak jak żyłem. I tu nagle... To jest duże przeżycie. I duża wartość”.

Hans Pleydenwurff to jeden z najważniejszych malarzy norymberskich 3 ćwierci XV w. – w jego warsztacie wykształcił się młody Albrecht Dürer. Jedynym poświadczonym źródłowo dziełem Pleydenwurffa jest ołtarz główny do kościoła św. Elżbiety we Wrocławiu, z którego niestety przetrwały jedynie fragmenty. Z pracowni Pleydenfurffa pochodzą także dwie niewielkie tablice w kolekcji York Art Gallery. Jedna z nich, skradziona w 1979 roku, właśnie się odnalazła.

W Chartumie i całym Sudanie wojna trwa już od ponad 100 dni, bomby i rakiety spadają na wielomilionowe miasto. Wszystko przez spór o władzę między dwoma generałami, którego cenę od 15 kwietnia płacą miliony ludzi - według szacunków ONZ z domów musiało uciekać ponad 3 miliony Sudańczyków, a ponad 700 tysięcy wyjechało z kraju. W tym odcinku wracamy nad Nil, by opowiedzieć o toczącej się poza uwagą mediów wojnie i zapytać: czy jest szansa na pokój? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Dorota Masłowska, pisarka: „Proces twórczy i to, co mi przynosi, w czym zawiera się przełamywanie lęku przed ocenami – uznaję za bardzo wartościowe. Gęste przeżycie. To mnie przesuwa na planszy, czuję rozwój w wychodzeniu poza jałowość życia i jałowość ocen – myślenia gwiazdkami od jeden do osiem”.

Jako gwiazda telewizji wystąpiłem – za marne pieniądze, od razu to mówię – w reklamie funduszu emerytalnego. A w miesięczniku „Press” Mariusz Ziomecki oceniał reklamówki funduszy i napisał, że w tej „reklamuje były reporter Mariusz Szczygieł”. To zrobiło na mnie wrażenie. Pomyślałem: „Jak to, ja jestem byłym reporterem?”.

3 lipca 2023 r. średnia temperatura na Ziemi przekroczyła 17 stopni po raz pierwszy w historii pomiarów. Rekord nie utrzymał się długo, bo dobę później znowu mieliśmy najgorętszy dzień na świecie. Kryzys klimatyczny już dzisiaj skutkuje klęskami, wielkimi migracjami i walką o zasoby. Ten odcinek podkastu poświęcamy najcenniejszemu zasobowi, jaki mamy na tej planecie: wodzie. W podróży odwiedzimy Sudan, brzegi dawnego Morza Aralskiego i pogranicze między Iranem a Afganistanem nad rzeką Helmand. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Katarzyna Kubisiowska: „Kora – ta postać, ten człowiek, ta kobieta, ta artystka – jest cały czas aktualna. Była na swój sposób nierozumiana, gdy pojawiła się na scenie. Już wtedy mówiła i zachowywała się tak, jak ładna, miła, grzeczna artystka, nie śpiewała miłości utęsknionej bądź utraconej, tylko wrzeszczała o żądzy pieniądza i boskim Buenos. Wykrzyczała to, o czym się nie mówiło: żądała wolności”.

W 1543 r. złotnik Benvenuto Cellini – znany awanturnik o wielkim talencie artystycznym – wykonał dla króla Francji Franciszka I absolutnie unikatową solniczkę. Jest to grupa rzeźb ze złota, zdobiona emalią i kością słoniową, zawierająca nie tylko pojemnik na sól, ale także na pieprz. Wśród licznych personifikacji, razem tworzących obraz harmonii świata, dwie główne postacie to nadzy mężczyzna i kobieta: uosobienia bóstw morza, z którego pozyskiwano sól, oraz ziemi, z której pochodzi pieprz. Jakie treści artysta zawarł w tym przedstawieniu? Jakie były losy solniczki po śmierci Franciszka I? Jak to się stało, że już w XXI wieku to arcydzieło zostało skradzione z jednego z najsłynniejszych muzeów europejskich?

Najemnicy z Grupy Wagnera na kilkanaście godzin zbuntowali się przeciwko rosyjskiej armii, państwu i prezydentowi Putinowi. Bunt się skończył, pozostaje pytanie: co dalej? Jak ma utrzymać się na tronie władca, który toleruje takie nieposłuszeństwo? W poszukiwaniu odpowiedzi i wskazówek cofniemy się 30 lat w przeszłość i sprawdzimy ile prawdy jest w powiedzeniu “historia lubi się powtarzać”. Na opowieść o puczach i przewrotach postkomunistycznej Rosji zapraszają: Krzysztof Story i Wojciech Jagielski.

Wojciech Plewiński, fotograf: „Wielki klucz wisiał nad obrazem. A ja Jacka Bocheńskiego, mimo woli, podpuszczam, i on staje pod tym kluczem. Fotografuję, mówiąc: Robię to, ale nie wiem, do czego jest ten klucz, który tajemniczo wygląda. A on na to: »ależ proszę pana, to jest klucz do mojego grobowca«”.

A także: czym są i jak powstały pustynne latawce z epoki kamienia? Gdzie najczęściej mieszkają osoby z depresją? Oraz czy rekiny wstrzymują oddech podczas nurkowania? Na przegląd naukowych wydarzeń minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Justyna Czechowska, tłumaczka: Do Polski przyjechałam tuż przed jej wejściem do Unii Europejskiej. I to był inny świat – była w nim moc, radość, że się wszystko otwiera. Że teraz będzie inaczej. I wtedy poczułam, że moja „szwedzka walizka”, którą mam ze sobą, w Polsce jest dużo warta.

Zabierzemy was dzisiaj do kraju, który tak długo walczył o wolność, że sam zaczął przypominać więzienie. Choć Erytrea właśnie świętuje 30. rocznicę niepodległości, nigdy jeszcze nie przeprowadzono w niej wolnych wyborów, a z żadnego innego kraju nie ucieka tak wielu obywateli. Tych, którzy zostaną, czeka bezterminowa służba wojskowa i jedna z najbardziej opresyjnych dyktatur na świecie. To opowieść o cenie i bliznach, które pozostawia po sobie wojna, nieodpartej pokusie władzy, która niszczy nawet niedawnych bohaterów i wyzwolicieli, a zwykłych ludzi wygania na pontony na Morzu Śródziemnym. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Ireneusz Kania, tłumacz: „Fakt, że czas i przestrzeń, są tym samym, odkryłem sam, obserwując nasz zegar wielki stojący w pokoju. Miałem wtedy około 10 lat.

Kodeks Baltazara Behema to rękopiśmienny zbiór przywilejów i statutów miasta Krakowa, w którym są też roty przysiąg i ustawy cechów krakowskich. Powstał w początkach XVI wieku, i jest wyjątkowy ze względu na swą wspaniałą dekorację: zawiera 27 miniatur, które ukazują przedstawicieli mieszczańskich zawodów i rzemiosł. Jedna z nich przedstawia kram uliczny. Dlaczego jednak w tle widać w mieście pożar, czarny dym wydobywa się z jednego z kominów, a na ulicy stoi klatka z lwem? Co ma to wszystko do przedstawionej na pierwszym planie sprzedawczyni z ulicznego kramu i flirtującego z nią błazna?

Anna Dymna, aktorka: „Wychodząc na scenę, mogę oczyścić mój organizm ze wszystkich złych emocji, które na użytek sztuki w sobie budzę i wyrzucam, i morduję, i nienawidzę, i krzyczę. A po spektaklu: anioł. Mąż ma dobrze, bo nie mam już na niego siły.

Ukryta w Himalajach Dolina Kaszmirska jest nie tylko tłem dla najpiękniejszych scen miłosnych bollywoodzkiego kina. To dom dla siedmiu milionów ludzi i jedyne miejsce w Indiach, gdzie muzułmanie stanowią większość. Dlaczego zatem jest pod kontrolą Indii, a nie Pakistanu? Jak stała się areną sporu światowych mocarstw i co w tej sprawie mają do powiedzenia Chiny? Po co premier Indii zaprasza do Kaszmiru zagranicznych gości z grupy G20 i dlaczego w 2019 r. rozmontował ustaloną dekady temu autonomię prowincji? I czy Wojciech Jagielski naprawdę spał w tym samym pokoju, co Mick Jagger? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

A także: z czego się składa sztuczne ścięgno? Czy jest sens wstawać na ósmą na zajęcia? I skąd wziąć tłuszczyk do syntetycznego mięsa? Na przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

W Etiopii po dwóch latach krwawej, okrutnej wojny w Tigraju został w listopadzie 2022 r. zawarty zaskakujący pokój. Na ile będzie trwały w kraju podzielonym między skonfliktowane grupy etniczne, z których każda ma własne partyzantki, broń i tysiące powodów, by mścić się na sąsiadach? Czy Etiopia zostanie wciągnięta w wojnę sudańskiego sąsiada? Czy upora się z plagą kradzieży pomocy humanitarnej? A może premier Abiy Ahmed, laureat pokojowej nagrody Nobla, po latach zbrodni wojennych naprawdę zapewni Etiopii stabilność? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Czy jedna barwa może być droższa od innych? Oczywiście, zwłaszcza jeśli mówimy o pigmentach naturalnych. Czynnik ekonomiczny ma niebagatelne znaczenie w kształtowaniu się symboliki kolorów – te najdroższe stawały się barwami władzy, splendoru i świętości. Najkosztowniejszym barwnikiem w starożytnej Europie była purpura tyryjska. Jak ją produkowano? Jaka była symbolika tego koloru? I co ma z nim wspólnego Herkules oraz jego pies? Zaprasza Magdalena Łanuszka

Joanna Braun, scenografka: „Kontaktowanie z duchami jest moim nałogiem, manią, w efekcie: przyjemnością”.

Jakub Kornhauser, poeta i eseista: „Poezja mojego ojca to nie było coś, co bym czytał pasjami. Na trzecim roku studiów, zdając egzamin z teorii literatury, dostałem pytanie o książkę Juliana Kornhausera i Adama Zagajewskiego »Świat nieprzedstawiony« i powiedziałem, zgodnie z prawdą, że nie czytałem”.

Od połowy kwietnia w Sudanie znów trwa wojna. Tym razem jednak polem bitwy nie są dalekie prowincje, a stolica kraju. Nad Chartumem, jednym z największych miast Afryki, latają samoloty wojskowe. Do tej pory życie straciło ponad pół tysiąca cywilów. Dziwna to wojna, bo po obu stronach stoi sudańska armia, a o władzę biją się dwaj generałowie. Kim są? Jakie interesy łączą ich z Arabią Saudyjską, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi i rosyjską Grupą Wagnera? Jak doszło do tego, że Sudan ma dwie niezależne armie, które dzisiaj skaczą sobie do gardeł? Czy kraj znów czeka krwawa wojna domowa? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

A także: co można wyczytać z jednej łzy, jak zbudować komputer, żeby przypominał mózg i czy naukowcy powinni być polityczni. Na przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Taras Woźniak, dyrektor Lwowskiej Galerii Sztuki: „O co tak naprawdę walczą Rosjanie? O to, żeby pozbawić nas swojej tożsamości. Im nie chodzi nawet o zabijanie, lecz o mentalność narodu: żeby stał się Rosją”. Lwowska Galeria Sztuki została 29 marca 2023 r. uhonorowana XXIV Nagrodą im. prof. Aleksandra Gieysztora.

19 marca 2003 r. Stany Zjednoczone i ich zachodni sojusznicy, w tym także Polska, rozpoczęli inwazję na Irak. Rozmawiamy o historii tamtej nocy w Bagdadzie, o trwającej 8 lat okupacji Iraku i konsekwencjach rozpoczętej równo 20 lat temu wojny, także tych bardzo współczesnych: powstaniu Państwa Islamskiego, rosnących wpływach Chin na Bliskim Wschodzie i możliwym porozumieniu między Arabią Saudyjską a Iranem. Gościem specjalnym odcinka jest Jan Mikruta, jeden z dwóch polskich dziennikarzy, którzy 20 lat temu byli w Bagdadzie i na własne oczy widzieli wkraczających do miasta amerykańskich żołnierzy. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

W Fogg Museum (Harvard Art Museums, USA) od 1969 r. znajduje się malutki obrazek datowany na przełom XV i XVI wieku i przedstawiający damę przy toalecie. Naga kobieta obmywa swoje ciało, a towarzyszy jej służąca. Być może jest to kopia zaginionego dzieła jednego z najsłynniejszych piętnastowiecznych malarzy niderlandzkich, czyli Jana van Eycka. Przed rokiem 1969 dzieło to znane było jedynie z innego obrazu: widoku wnętrza prywatnej galerii sztuki z XVII wieku. Tajemnicą pozostaje, kogo dokładnie ów zaginiony obraz van Eycka miał przedstawiać.

Jeszcze niedawno Gruzja była pupilem Unii Europejskiej. Dziś częściej przypomina wagarującego ucznia z ostatniej ławki. Poprzedni prezydent, Micheil Saakaszwili, siedzi w więzieniu, rząd próbuje tworzyć listy „zagranicznych agentów” żywcem wyjęte z putinowskiej Rosji, a na ulicach Tbilisi trwają kolejne protesty. Mimo to rządząca partia od 10 lat wygrywa każde kolejne wybory. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Monika Kucia, kuratorka kulinarna festiwalu Nowe Epifanie: „Dobrze jest poczuć głód – bo dopiero wtedy mogę stwierdzić, na co mam ochotę. Żyjemy w takim dobrobycie, obfitości i nadmiarze, że głód jest dla nas czymś najgorszym. A nie musi tak być”.

Adam Nowak, lider zespołu Raz Dwa Trzy: „Połowa widzów uznała nas za wirtuozów piosenki i twórców magicznych, a druga – za hochsztaplerów. Pomyślałem: nie jest źle”.

„Rodziewczówna urodziła się za wcześnie. Nie mogąc siebie w pełni wyrazić, zabrnęła w trochę absurdalne fabuły. Być może, gdyby urodziła się później, jej miejsce w literaturze byłoby zupełnie inne” - mówi Emilia Padoł, biografka pisarki, w rozmowie z Katarzyną Kubisiowską.

Republika Południowej Afryki pogrąża się w narastającym kryzysie energetycznym. 9 lutego prezydent Cyril Ramaphosa ogłosił stan klęski w całym kraju, choć z problemem więcej wspólnego mają żywioły korupcji i złodziejstwa niż siły natury. Jak doszło do tego, że w kraju, który rocznie produkuje ponad 200 milionów ton węgla, brakuje prądu w gniazdkach? Jak wygląda gospodarka państwa, w którym szef największej firmy energetycznej znajduje cyjanek w swojej porannej kawie? I czy odnawialne źródła energii uratują RPA? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Kristina Sabaliauskaitė, pisarka: „Przede wszystkim muzyka rockowa. I punk rock, heavy metal, rock and roll – wszystko, co przyszło z Zachodu, i co było potępiane w sowieckiej telewizji… Dżinsy, papierosy, piwo, wino. To wszystko było buntem”.

W czerwcu 1578 roku robotnicy pracujący w pobliżu Porta Salaria w Rzymie przypadkowo wykopali wejście do podziemi – i w ten sposób odkryto wejście do antycznych katakumb, gdzie spoczywało wiele szczątków pierwszych chrześcijan. W czasach kontrreformacji z odkrycia tego Kościół Katolicki czerpał pełnymi garściami, wysyłając całe szkielety jako relikwie wczesnochrześcijańskich męczenników do kościołów w Europie Środkowej, by wbrew protestantom krzewić kult świętych. Szkielety te były odziewane w stroje wysadzane klejnotami i eksponowane w szklanych trumnach - do dziś znajdziemy tak prezentowane szczątki w wielu kościołach w Niemczech, Austrii czy Czeskiej Republice.

25 lutego w Nigerii odbędą się wybory prezydenckie. Kto je wygra? Jeden ze starych politycznych wilków, a może ambitny gubernator? I czy nowy władca poradzi sobie z problemami najludniejszego kraju w Afryce? Te są przecież równie wielkie, co sama Nigeria. Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Skrzypiący pod stopami śnieg, zmęczone silniki samochodów terenowych, głosy ludzi i przede wszystkim… nieustający huk artylerii z obu stron. Tak brzmi dzisiaj Bachmut, 60 kilometrów na północ od Doniecka. Do 24 lutego 2022 roku mieszkało tu 80 tysięcy ludzi. Dziś zostali nieliczni, bo to jedno z najgorszych miejsc na froncie rosyjskiej inwazji na Ukrainę. W zasięgu artylerii jest tu wszystko, także jedyna wciąż otwarta droga do miasta. Na dźwiękową opowieść z Bachmutu zapraszają: Paweł Pieniążek i Krzysztof Story.

A także: czy nauka z każdą dekadą staje się coraz nudniejsza? Czy algorytmy tworzące tekst są w stanie oszukać naukowców? I jakie były właściwie skutki zamknięcia szkół w czasie pandemii? Na przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Piotr Siemion, pisarz i tłumacz: „Póki nie walniesz o dno, trwa samooszukiwanie się. Jestem wziętym pisarzem, jestem wziętym prawnikiem, jestem fantastycznym facetem. Wszystko przede mną… Musisz to wszystko stracić, żeby nagle znowu widzieć jasno”.

RPA, Rosja i Chiny razem organizują ćwiczenia wojskowe dokładnie w rocznicę napaści na Ukrainę. Francuskich spadochroniarzy w Mali zastąpili rosyjscy najemnicy z Grupy Wagnera. Wkrótce to samo może stać się w Burkina Faso. Dlaczego Afryka zmienia sojusznicze barwy? Gdzie jeszcze flagę francuską zastąpi rosyjska? Jak najemnicy z Wagnera bronią interesów Kremla i czy poradzą sobie z islamskimi partyzantkami w Mali i Burkina Faso? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Gdy mowa o pieniądzach, w polskim Kościele jedna owczarnia nie istnieje. Prawda rozciąga się między bogactwem największych diecezji a wstydliwie skrywaną sytuacją najbiedniejszych parafii. „Być albo nie być” dla bardzo wielu księży, ale także dla całego Kościoła instytucjonalnego okazuje się dziś religia w szkołach. Gdyby jej nie było i gdyby nie była finansowana przez państwo, musiałby on dokonać bardzo bolesnego przeliczenia swoich możliwości funkcjonowania.

Po wieloletnich badaniach architektury i wyposażenia, z okazji 800-lecia krakowskiego Klasztoru Ojców Dominikanów, otwarto właśnie nowe muzeum, prezentujące dzieła sztuki gromadzone w klasztorze przez stulecia. Wśród nich jest m.in. pięć dwustronnie malowanych kwater z niezachowanego do dziś późnogotyckiego ołtarza głównego powstałego po pożarze z 1462 r. Jak wyglądał ten ołtarz i co z niego do dziś pozostało?

Ważny polityk ubiera trampki i przez ponad 120 dni pieszo przemierza tysiące kilometrów, choć do wyborów jeszcze prawie dwa lata. Dlaczego Rahul Gandhi, dziedzic dynastii przez dekady rządzącej Indiami, zdecydował się na taki marsz? A może to jedyny ratunek dla jego partii? Z czego wynika popularność obecnego premiera, Narendry Modiego? Charyzmy, politycznego sprytu, a może zdolności do pisania historii na nowo? I czy jest w Indiach, ktoś kto może go pokonać? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story. Współpraca: Karolina Kania.

Krystyna Dąbrowska, poetka, eseistka i tłumaczka: „Jeśli coś mocno przeżywam, nie potrafię pisać o tym od razu. Trochę czasu musi upłynąć. W wypadku rozstania po długim związku bardzo mi zależało na tym, by nie być sentymentalną, rozdzierającą szaty płaczką, tylko by zachować dystans”.

A także: najnowsze postępy w rzeźbieniu w żywicy, ewolucja słów pozytywnych i negatywnych oraz wykorzystywanie rekinów w filmowaniu dna oceanicznego. Na przegląd naukowych wydarzeń minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Roli papieża nie postrzegał jako „ojca świętego”, który „nie może ustąpić ze swojego ojcostwa”, według popularnej wizji sakralizującej urząd papieski. Jako teolog wiedział, że nie jest to ewangeliczna perspektywa. I to pozwoliło mu ustąpić. Dziś jego abdykacja może być ważnym impulsem do przemyślenia, co w Kościele i w religii jest święte. O punktach zwrotnych w życiu papieża Ratzingera, o sprzecznościach i słabościach oraz o tym, co po sobie pozostawił, opowiadają publicyści „TP”: specjalizujący się w tematyce watykańskiej dziennikarz Edward Augustyn i teolog Piotr Sikora.

Dla dziewcząt i kobiet zamknięte są afgańskie uniwersytety, większość miejsc pracy, a teraz także organizacje pozarządowe. Afganistan jest na ostatnim miejscu w międzynarodowych raportach dotyczących równouprawnienia. Dlaczego talibowie walczą z prawami kobiet? Czy oburzenie Zachodu i uliczne protesty mogą zagrozić ich władzy? Jakiego świata afgańscy mężczyźni chcą dla swoich żon i córek? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Dorota Pomykała, aktorka: „W trzeciej czy czwartej klasie liceum byłam na konkursie recytatorskim, gdzie dziewczyna tak pięknie recytowała, tak wyraźnie wszystko mówiła, że sobie wtedy pomyślałam: na pewno nie chcę tu być”.

Sławomir Shuty, pisarz: „Niedawno sobie zdałem sprawę, że panował wokół mnie opresyjny klimat. Rodzice mieli styl wychowania przez opieprzanie, a na osiedlu przemoc była na porządku dziennym”.

O tym, jak dzisiaj wygląda życie Ukraińców pozbawionych prądu w czasie mrozów, zagrożonych atakami rakietowymi i gospodarczą ruiną, jak sobie radzą mimo ataków Rosjan na cywilną infrastrukturę – i o tym, jak czytelnicy „Tygodnika” pośpieszyli im z pomocą, opowiada Wojciech Pięciak, szef działu zagranicznego „TP”, dziennikarz, ale także organizator pomocy humanitarnej wspólnie z fundacją S.O.S. Ukraina.

W pierwotnej, średniowiecznej opowieści nie pojawia się żaden szewczyk, zaś podrzucenie potworowi siarki zaszytej w bydlęcą skórę to pomysł samego Kraka lub jego synów. Już w średniowieczu w katedrze na Wawelu przechowywano kości zwierząt prehistorycznych, o których sądzono, że należały do smoka; zapewne także nieprzypadkowo na wzgórzu wawelskim mocno rozwinięty był kult świętych pogromców smoka. Jakie średniowieczne dzieła sztuki w Krakowie zawierają wizerunki smoków? Jakie były losy Smoczej Jamy w czasach nowożytnych, w XIX i XX wieku? Opowiada Magdalena Łanuszka

Oraz: w jakim tempie zużywają się słowa? Jak szybko tworzyć rzeźby wielkości ułamka milimetra? I czy tańczymy szybciej, gdy ktoś włączy niesłyszalne basy? Na przegląd naukowych wydarzeń ubiegłego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

W Iranie od miesięcy trwają masowe protesty po śmierci Mahsy Amini zatrzymanej za źle założony hidżab. Zginęło w nich już ponad 400 osób, a 12 grudnia jednego z protestujących publicznie powieszono. Jak działa Gašt-e Eršād, irańska policja obyczajowa? Dlaczego w Iranie tak często stosuje się karę śmierci? Czy protesty mają szansę zmienić państwo ajatollahów? A może są dowodem na to, że Iran już się zmienił? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Andrij Lubka, poeta i pisarz: „Okazało się, że wojna to cecha natury ludzkiej. Kiedy zaczyna się wojna, to następuje obniżenie do poziomu najprostszego: życia jako bytu biologicznego. Czyli nadbudowa – cywilizacja i humanistyka – po prostu znika”. Rozmawia Katarzyna Kubisiowska.

Krzysztof Głuchowski, dyrektor Teatru im. Słowackiego w Krakowie: „Teatr ani w ogóle sztuka nigdy nie usiłuje czegokolwiek narzucać. Teatr zawsze jest lustrem. Pokazuje pewne zjawiska i ma prawo to pokazywać, nawet jeżeli są one bolesne i trudne do zaakceptowania”. Rozmawia Katarzyna Kubisiowska

Szósta armia świata, dysponująca bronią jądrową i zatrudniająca pół miliona żołnierzy, to także główna siła polityczna w Pakistanie. Teraz, gdy legendarny krykiecista Imran Khan wraca po nieudanym zamachu na swoje życie i zapowiada walkę o odzyskanie stanowiska premiera, głos wojskowych będzie decydujący. A może generałowie spełnią swoje zapowiedzi i przestaną rządzić z tylnego siedzenia? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Beata Stankiewicz, malarka: „Jako dziecko byłam otoczona starymi kobietami. Do dzisiaj tęsknię za starymi kobietami. Bo dla mnie w nich jest mądrość, której potrzebuję, przekazana ustnie, jak kobieta kobiecie. Może być przy lepieniu pierogów...”

Jednym z najpopularniejszych motywów literackich, powracających w legendach wielu świętych, jest wątek poskromienia lub oszukania diabła. Czasami święci zawierali nawet pakt z diabłem, aby potem, oczywiście, oszukać czarta, a czasami po prostu byli przez diabła atakowani lub kuszeni, ale zawsze wychodzili z tej konfrontacji zwycięsko. W jaki sposób św. Wolfgang wykołował diabła? Dlaczego św. Dunstan mógłby być ogłoszony patronem nieuczciwej konkurencji? Skąd się wzięło przekonanie, że podkowa przybita do drzwi przynosi szczęście? Zaprasza Magdalena Łanuszka

Organizacja mundialu w Katarze kosztowała 200 mld dolarów i życie tysięcy osób. To mistrzostwa nie tylko w piłce nożnej, ale też korupcji i pazerności. Czy dzisiejsza piłka jest lustrem, które wiernie odbija to, jak wygląda nasz świat? I jak to wszystko znieść z perspektywy zwykłego kibica? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski, Krzysztof Story. Gość specjalny: Michał Okoński [Korekta: w odcinku podaliśmy niesprawdzoną informację o 15 tys. ofiar przygotowań do mundialu. Problem z tą liczbą wyjaśniamy tutaj: http://powszech.net/15000]

A także: Pierwsza udana detekcja samotniczej czarnej dziury, sztuczna inteligencja bawiąca się w chemika i naukowe noble. Na przegląd naukowych wydarzeń ubiegłego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

„Życie, które mam, jest takie, jakbym cały czas miała do skroni przystawioną lufę pistoletu. Trzy razy wymknęły mi się momenty przejścia z życia w miarę normalnego w świat psychotyczny. Sytuacja graniczna, przerwanie ciągłości »ja«, jest dla mnie sytuacją dnia codziennego” – opowiada Aleksandra Młynarczyk-Gemza, artystka i pisarka, w rozmowie z Katarzyną Kubisiowską.

Jak bardzo uwodzący jest nieustanny uśmiech Hiny Maedy i jak wysoko ocenić refleksję – czyli co i dlaczego zaskoczyło nas w pierwotnie niezaskakujących wynikach? O rezultatach Konkursu Wieniawskiego rozmawiają Anna Dziurdzikowska i Jakub Puchalski. Cytaty muzyczne dzięki uprzejmości Towarzystwa im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.

Spotkałem Łukasza i miałem poczucie, że to jest to. Dziwne, bo bez fajerwerków i motyli w brzuchu. Bez romantycznego sztafażu. Po prostu patrzyłem na niego i wiedziałem, że to jest to. Nic więcej. I tak to trwa, prawie osiemnaście lat.

Średniowieczne żywoty świętych, zwłaszcza wczesnochrześcijańskich męczenników, obfitują w fantastyczne epizody. Wydaje się, że byli oni nie do zabicia: wielokrotnie w opowieściach tych powtarzał się wątek kolejnych makabrycznych i absolutnie zabójczych tortur, które za przyczyną cudu nie robiły bohaterom żadnej krzywdy. Większość ostatecznie kończyła życie po ścięciu głowy – byli jednak i tacy, którzy wedle legend mieli po ścięciu wstać i odejść, unosząc swoją głowę. Oczywiście, w związku z tym dość makabryczne wizerunki tychże świętych znajdziemy w wielu średniowiecznych dziełach sztuki. Opowiada Magdalena Łanuszka

Przed nami już tylko finał Konkursu Wieniawskiego. Jakimi muzykami są skrzypkowie, którzy się do niego dostali, a jakimi kilkoro z tych, którzy odpadli? Co mówi nam to współczesnej wiolinistyce? Rozmawiają Anna Dziurdzikowska i Jakub Puchalski. Bohaterowie odcinka: Quingzhou Weng, Hana Chang, Dayoon You, Hina Maeda, Max Tan, Wojciech Niedziółka, a także biorący udział w II etapie Konkursu muzycy towarzyszący – altowioliści Katarzyna Budnik, Michał Bryła i Ryszard Groblewski, pianiści Grzegorz Skrobiński i Michał Francuz oraz Orkiestra Kameralna Polskiego Radia Amadeus, pod dyrekcją Anny Duczmal-Mróz. | Cytaty muzyczne dzięki uprzejmości organizatorów.

„Formatujące doświadczenie: ojciec na pustej zupełnie drodze, w nocy, gdzie nic nie miało prawa jechać, a my z podporządkowanej wyjeżdżaliśmy na główną, spytał: Młody, czy po twojej stronie wolne? Poczułem, że pierwszy i ostatni raz powierzył mi swoje życie” - opowiada reporter i pisarz Zbigniew Rokita. Na kolejny odcinek cyklu „Punkt zwrotny” zaprasza Katarzyna Kubisiowska

A także: czy palenie marihuany wywołuje apatię? Za co przyznaje się IgNoble? I co ma wspólnego chemioterapia z jedzeniem lodów? Na przegląd naukowych wydarzeń września zaprasza Łukasz Lamża.

Wieniawski prowokuje do eksplozji wirtuozerii. Ale Konkurs Wieniawskiego wymaga znacznie więcej. Z czym będą zmagać się skrzypkowie w XVI edycji turnieju, która rozpoczyna się 7 października w Poznaniu? Zaprasza Jakub Puchalski | Partnerem odcinka jest organizator 16. Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego.

„On nie tyle buduje przyszłość Kościoła, co chciałby przywrócić przeszłość” – mówi o abp. Jędraszewskim redaktor naczelny „Więzi” Zbigniew Nosowski. Opowiada też o „konkubinacie między kierownictwem episkopatu i partii rządzącej” i roli, jaką odgrywa w nim krakowski metropolita, oraz o tym, że w sprawie abp. Paetza łamał on sumienia księży . A na koniec poznamy także nowe fakty w sprawie Kpinomira. Rozmawiają Anna Goc i Marcin Żyła.

Jest jedną z najważniejszych postaci polskiego Kościoła, słynącą z atakowania osób LGBT, mniejszości czy opozycji. Jednak o samym abp. Marku Jędraszewskim wiadomo zaskakująco mało. „Tygodnik” postanowił o nim opowiedzieć – i sprawdzić, co historia ta mówi o Kościele. O tym, kim jest metropolita Krakowa i o kulisach powstawania jego dziennikarskiego portretu, z autorami tego tekstu – Anną Goc, Przemysławem Wilczyńskim i Marcinem Żyłą, rozmawia Michał Kuźmiński.

W kwestii skuteczności wstawiennictwa w rozmaitych sprawach święci mają swoje specjalizacje – są zatem i tacy, do których należy zwracać się o wsparcie w przypadku problemów finansowych, czy też po prostu z modlitwą o powodzenie w interesach. Opowiada o nich Magdalena Łanuszka.

Obyczajowa policja w Iranie 16 września najprawdopodobniej zakatowała młodą dziewczynę, Mahsę Amini, za źle założony hidżab. W kraju rządzonym przez islamskich ajatollahów po raz kolejny wybuchły protesty, na ulicach zginęło już ponad 50 osób. Czy walka o prawa kobiet zmieni historię Iranu? I dlaczego wykształcone, bogate społeczeństwo od 43 lat żyje w państwie pełnym terroru? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story. Gość: Marek Kęskrawiec, autor książki "Czwarty pożar Teheranu"

Renata Przemyk, piosenkarka: „Gdy mamie było źle, to mówiła, że czasem w życiu tak jest. Że może nagroda przyjdzie kiedy indziej, później, dalej. I że trzeba nieść swój krzyż. Bardzo nie lubiłam tego określenia. Nie czułam, że to mój krzyż, lecz że to niesienie bagażu całej rodziny, środowiska, systemu”.

Na Kaukazie chwilowo nie ma kota, myszy harcują. W nocy 13 września armia Azerbejdżanu zaczęła ostrzał terytorium Armenii. Obie strony informują o ponad 100 ofiarach. To kolejny rozdział odwiecznego konfliktu między tymi państwami - tym razem Armenia nie może liczyć na pomoc Rosji zajętej własnymi problemami na froncie ukraińskim. O co chodzi w wojnie o Górski Karabach? Jaką rolę odgrywa w tym konflikcie Turcja? Co dzieje się w byłych republikach pod nieobecność największego żandarma regionu? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

A także świeżutkie wyniki naukowe z Kosmicznego Teleskopu Jamesa Webba i wielki zlot finwali. Na przegląd wydarzeń naukowych sierpnia zaprasza Łukasz Lamża.

Wit Szostak, pisarz: „Najważniejszym dla mnie słowem w życiu codziennym jest słowo »tato«. Wzrusza mnie za każdym razem, gdy dzieci mówią tak do mnie, bo odkrywam się na nowo w tej roli. To słowo przez całe lata było zarezerwowane dla mojego taty. Gdy po raz pierwszy zwróciły się tak do mnie bliźniaki, uświadomiłem sobie, że nazwały mnie tym imieniem”.

21 lat po zamachach 11 września w podkaście "TP" opowiadamy historię organizacji odpowiedzialnej za tę tragedię. W drugim odcinku: jak poranek 11 września zmienił świat? Kto tak naprawdę wygrał ogólnoświatową wojnę z terroryzmem? Jakie znaczenie ma dzisiaj Al-Ka’ida i jej relacje z talibami? Co dalej z terrorystyczną międzynarodówką? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Jako „Siostry Rzeki” miałyśmy opowiedzieć o miejscu, gdzie odsunięto wały od Odry, oddano rzece 600 ha terenów, by mogła się tam rozlewać w czasie wezbrań, gdzie utworzyły się niesamowite łęgi. A taki polder to jedyna skuteczna ochrona przed powodzią – i suszą.

Historia najbardziej znanej organizacji terrorystycznej na świecie w podkaście “Tygodnika Powszechnego”. W pierwszym rozdziale: jak grupa weteranów wojny w Afganistanie stała się międzynarodową korporacją terrorystyczną? Multimilioner, syn magnata budowlanego, porzuca wygodne życie i staje na czele terrorystycznej międzynarodówki - kim był Osama ibn Ladin? Dlaczego świat tak długo nie traktował Al-Ka’idy poważnie? Co robić, gdy strach staje się bronią skuteczniejszą niż bomby? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story. Drugi rozdział tej historii już 31 sierpnia.

W kanonicznych księgach Pisma Świętego o Marii i jej mężu Józefie nie napisano prawie nic. Lukę tę uzupełniały apokryfy. W średniowieczu wielką popularnością cieszyły się wywodzące się z nich dość niesamowite legendy, pełne cudownych wydarzeń i nagłych zwrotów akcji. W Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie przechowywany jest rękopis jednej z nich. Opowiada o nim Magdalena Łanuszka.

Natalia de Barbaro, psycholożka: „Spędziłam kiedyś dzień w szarym biurowcu, w szarej sali z kwadratowym stołem, z ludźmi głęboko zmęczonymi swoją pracą. Pierwszą uczestniczką, która weszła, była kobieta w kompletnym dygocie. Siadła, czy właściwie opadła na krzesło, po czym powiedziała, właściwie do siebie: »nie, muszę zobaczyć choć kawałek nieba« – i siadła po drugiej stronie, tak żeby widzieć go w oknie choć malutki skrawek”.

Stany Zjednoczone i Rosja wymieniają jeńców - koszykarkę za handlarza bronią. Wiktora Buta nazywano “handlarzem śmiercią”. Sprzedawał broń każdemu, omijał embarga ONZ, często zaopatrywał jednocześnie dwie strony konfliktu. Z jego usług korzystali partyzanci i rządy od Rosji po USA. W hollywoodzkiej produkcji zagrał go Nicolas Cage. Od 10 lat siedzi w amerykańskim więzieniu. Kim jest Wiktor But? Jak działa nielegalny handel bronią? Dlaczego do wymiany jeńców ma dojść właśnie teraz? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Wojciech Mann: „Los – obojętnie, czy pisany z litery dużej, średniej czy z małej – bywało, że przychodził i mówił: »panie kolego, koniec, teraz się bujaj!«”.

Po miesiącach ulicznych protestów Lankijczycy wygnali z kraju prezydenta Gotabayę Rajapaksę. To dobra wiadomość, ale nie koniec problemów: kasa państwa jest pusta, oparta na turystyce i handlu gospodarka w kompletnym kryzysie, a wierzyciele czekają na spłaty miliardowych pożyczek. Co czeka Sri Lankę? Dlaczego lankijskie marzenie o ekologicznym rolnictwie skończyło się katastrofą? Czy pandemia i wojna zafundują podobne kryzysy także innym krajom? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

W 79 roku po Chrystusie erupcja Wezuwiusza stała się przyczyną zagłady rzymskich miejscowości w pobliżu Neapolu. Pompeje, Herkulanum i Stabie zostały zagrzebane w wulkanicznym pyle, który utrwalił nie tylko architekturę i dekoracje miast, ale także przedmioty, oraz niektóre ciała ludzi i zwierząt. Od XVIII wieku prowadzone są tam prace archeologiczne, które wciąż trwają – ostatnio okazało się, że przyjmowana od stuleci dzienna data katastrofy (24 sierpnia) była błędna!

A także: jak powstają materiały izolacyjne do zastosowań kosmicznych? Na ile wyceniamy molestowanie seksualne w pracy? I co nowego można wynaleźć w dziedzinie stetoskopów? Na przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Katatrzyna Chlebny, aktorka: „Kierowca mówi do mnie: »co pani studiuje?« – i to ten pierwszy moment w życiu, kiedy możesz się pochwalić. Mówisz więc troszeczkę innym głosem: »ja… studiuję… polonistykę i – to jest ten moment! – aktorstwo«. Serce bije najgoręcej na świecie, a ten facet prawie że daje po hamulcach, patrzy na ciebie i mówi: »patrz pani, a mówią, że te aktorki to takie piękne kobiety!«”.

Atom to jedyne dla nas rozwiązanie w obliczu kryzysu energetycznego. Elektrownię jądrową mogliśmy mieć od dawna, zamiast tego doszło do gigantycznego marnotrawstwa. O tym, jak nadzieja polskiej energetyki i chluba inżynierii zamieniła się w pomnik naszej niegospodarności, opowiada Maciej Melańczuk ze stowarzyszenia Elektrownia Jądrowa Żarnowiec. Rozmawia Krzysztof Story.

Porwania, partyzantka i ściągania podatków. Rozmaite grupy dżihadystów w pasie Sahelu potrafią być silniejsze i lepiej zorganizowane niż rządowe armie Mali, Burkina Faso czy Nigru. Pokonać ich nie udało się nawet żołnierzom z Francji, przysłanym tu po wojnie w Libii. Jak powstały te ugrupowania? Na czym opiera się ich siła? Skąd czerpią rekrutów? Dlaczego są tak skuteczne? I dlaczego Europa coraz mocniej przed nimi ustępuje? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Maks Wolski: "Moi rodzice żyli w ciągłym napięciu, ciągłej niechęci i ciągłym milczeniu, które przerywały jedynie awantury i kłótnie. Istniała przemoc werbalna, wisiała w powietrzu. Bardzo źle się z tym czułem. Moment, w którym się rozstali, był dobrym wydarzeniem. Uznałem, że to słuszna decyzja. Przyklasnąłem im".

Sztuka średniowieczna pełna jest smoków: w heraldyce, w bestiariuszach, czyli księgach o zwierzętach, w dekoracjach na marginesach rękopisów, w rzeźbach zdobiących średniowieczną architekturę. Mamy też świętych pogromców smoków. I oczywiście, są także smoki w świeckich legendach. Na przykład we francuskiej opowieści o Meluzynie – dziś już nieco zapomnianej, ale niegdyś dobrze znanej, także w Polsce. Kim była Meluzyna i co ma wspólnego ze smokami?

Sytuacja na pograniczu Rwandy i Demokratycznej Republiki Konga jest coraz bardziej napięta. Partyzancka grupa M23 zajęła miasto Banagana. Czy wojna nadal toczy się w imię etnicznych podziałów na Tutsi i Hutu? A może stawką są dzisiaj jedynie surowce? Dlaczego misja pokojowa ONZ stacjonująca w Gomie nie ma szans ustabilizować sytuacji? Na podkast zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

A także: co słychać na Marsie? Co można wywnioskować o świecie na podstawie dwóch dziwnych galaktyk i jednego zęba? Na przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Zaminowane podejście do portu w Odessie, nieobsiane pola i tony zboża uwięzione w ukraińskich spichlerzach. Wojna nałożyła się na pandemię i coraz mocniej widoczne zmiany klimatyczne. Według ONZ liczba głodujących ludzi zwiększy się o 440 milionów - do 1,5 miliarda. Najgorsza sytuacja będzie w pasie Sahelu i Rogu Afryki. Dlaczego te kraje były tak mocno uzależnione od dostaw z Rosji i Ukrainy? Jakie mają alternatywy? I kogo będą obwiniać za ewentualną katastrofę? Rozmawiają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Joanna Lewandowska, artystka z fundacji Czerwone Noski: "Byłam w obozie Moria w Grecji i Sudanie Południowym. Wiem, że wszystkie dzieci na całym świecie kochają bańki mydlane. W rzeczywistości, która składa się głównie z błota, smrodu i skleconych naprędce chat, może wydawać się, że chwila śmiechu to niewiele. Nie zgadzam się - to że dziecko wychodzi w swoim jedynej koszulce na scenę i przez chwilę jest ważne, jest królem tej sceny - to jest ogromna wartość".

Juliusz Chrząstowski, aktor: „W podstawówce byłem »Usiek«. Usiek był klasowym prymusem. I nagle coś mnie tknęło – i stałem się urwisem: wywróciłem ławkę, krzesło, złamałem linijkę, zacząłem krzyczeć. Dostałem brawa, wszyscy byli zdziwieni, że zobaczyli moją inną stronę. I ja sam wtedy siebie zobaczyłem. Przez moment byłem kimś zupełnie innym”.

Sabina Jakubowska, doula: Wyobraźmy sobie, że stoimy na wzgórzu Bocheniec w Jadownikach, skąd bardzo dobrze widać okolicę i np. bitwę na Sterkowcu, gdzie po jednej stronie stali Moskale, po drugiej – Austriacy, słychać huk, dym, ogień. I w tym wszystkim niepewność losu, istnienia, jutra. Jak wyjść z domu i iść do porodu? Jak powiedzieć rodzącej: nie bój się, otwórz się. Wydaj dziecko na świat. Jaki ten świat? czy w ogóle warto?

W sztuce średniowiecznej bardzo często przedstawiano zakochanych jako parę flirtującą w ukwieconym ogrodzie; atrybutem kochanka zazwyczaj był sokół, ponieważ polowanie z sokołem porównywano do polowania na serce damy.

Prezydentem Filipin został syn i imiennik skompromitowanego dyktatora Ferdinanda Marcosa. Jak do tego doszło? Czy pamięć wyborców naprawdę jest tak krótka? Wieloma demokracjami na świecie nadal rządzą polityczne dynastie - rodziny, w których premierem, czy ministrem zostaje się po rodzicach. Czy w polityce najważniejsze jest odpowiednie nazwisko? Rozmawiają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Olena Leonenko-Głowacka, pieśniarka, aktorka: „Chciał, żebym pracowała w fabryce zegarków, w wieku 16 lat zaszła w ciążę, urodziła dzieci i przestała się męczyć głupotą. Mówił, że to są wszystko diabły i że wszystkie aktorki to prostytutki…”

A także: czy jamniki mają inną osobowość niż bassety? Czy da się sterować z orbity naziemnym łazikiem? I czy spełnią się najczarniejsze scenariusze klimatyczne? Na przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Afganistan przetrwał pierwszą zimę pod rządami talibów. Czy krajowi grozi klęska głodu? Jak żyje się w państwie talibów? Jak powstał i jaką rolę odgrywa afgański biznes narkotykowy? Rozmawiają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Z Rosji od 24 lutego wyjechało już ponad 300 tysięcy ludzi. Kim są ci, którzy nie chcą żyć w państwie Putina? Dokąd wyjechali, jakie mają plany? Jak wojna w Ukrainie wygląda z perspektywy Afryki, Azji Środkowej, czy Gruzji, która znalazła się w dyplomatycznej pułapce? Rozmawiają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Skąd się wziął i kiedy powstał ten łaskami słynący obraz? Legendy przeszkadzają badaczom, za to do prawdy potrafi prowadzić drobna wzmianka o... Strusiu?

Łukasz Orbitowski, pisarz: „Nie chcę zabrzmieć jak psychopata, ale miłość jest w dużej mierze podyktowana aktem woli. Mówię sobie: »ja tę osobę kocham, w związku z tym muszę traktować tę osobę w stały sposób tak, jak się traktuje osobę, którą kocham«”.

A także: jak się komunikować z całkowicie sparaliżowanym człowiekiem, jaki kształt mają słowa „buba” i „kiki”, i na co może się przydać dżdżownica origami. Na przegląd wydarzeń naukowych miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Świat obiegły zdjęcia z podkijowskiej Buczy po miesiącu rosyjskiej okupacji. Skąd bierze się okrucieństwo, które na nich widzimy? Kto wydaje takie rozkazy? Kto je wykonuje? Jak wojna wyciąga z ludzi zło, o którym woleliby nie wiedzieć? Zapraszają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story

Wojciech Bonowicz: „Moje doświadczenie z Broniewskim, bardzo wczesne, to oczywiście wiersz »Bagnet na broń«, który właściwie, gdyby go dzisiaj przetłumaczyć na ukraiński, byłby narodowym wierszem za naszą wschodnią granicą. Bo o czym jest ten wiersz? O tym, że są w ojczyźnie rachunki krzywd, ale teraz trzeba stanąć do obrony”.

Jak pali się papierosa przy huku artylerii? O czym się wtedy rozmawia? Jak żyje się w mieście, w którym metro staje się schronieniem, a nie środkiem transportu? Czy mieszkańcy Charkowa mogą liczyć na pomoc humanitarną? O tym wszystkim Krzysztof Story rozmawia z korespondentem "TP", Pawłem Pieniążkiem: "Najbardziej zapada mi w pamięć to, jak ludzie przywykają do wojny. Widok rodziców bawiących się z dziećmi na zewnątrz, choć wyraźnie słychać artylerię. W Charkowie widziałem dużo takich momentów".

Oto historia o św. Eufraksji, jej zmaganiach i krakowskim, późnogotyckim poliptyku św. Jana Jałmużnika, na którym je uwieczniono. Dlaczego ta święta jawi się nam jako... niezdara?

Jak przebiegały kolorowe rewolucje? Co łączy uliczne protesty w Belgradzie, Kijowie i Tbilisi? Co łączy wyjazd Lecha Kaczyńskiego do Gruzji w 2008 r. z wizytą jego brata w Kijowie? Jak podczas wojny o Abchazję i Osetię Wojciech Jagielski dementował informacje o własnej śmieci? Rozmawiają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Michał Woroch choruje na zanik mięśni, od kilkunastu lat porusza się na wózku. W tym czasie przejechał samochodem obie Ameryki, jeździł konno w Mongolii, właśnie wrócił z wyprawy w Himalaje. "Gdy usiadłem na wózek, przez chwilę poczułem ulgę. Mogłem rozejrzeć się dookoła, obserwować świat, a nie krawężniki, o które się przewracałem. Potem przyszedł ciężki czas. Wreszcie zacząłem podróżować więcej, niż kiedykolwiek wcześniej. Diagnoza SMA? Do końca nie miałem pojęcia co słyszę. Jesteś młodym chłopakiem, podsłuchujesz rozmowę rodziców z panią profesor, bo nikt nie chce ci tego powiedzieć w twarz. Słyszysz, że to poważna choroba, która prowadzi do śmierci. Że to, co zaraz się wydarzy, nie będzie łatwe". Rozmawiają: Michał Woroch, Krzysztof Story.

Dominika Bednarczyk, aktorka: „W scenie więziennej monolog Sobolewskiego o wywózkach młodych chłopców, dzieci właściwie, na Sybir, i katowaniu ich nabiera innego wymiaru teraz, gdy wiemy o dzieciach ginących na Ukrainie”.

Paweł Pieniążek, korespondent TP: "Kijów się broni, ma mocną obronę przeciwlotniczą, większość rakiet jest strącanych. Słynny rosyjski konwój stał się już miejską legendą i żartem. Mimo to huk artylerii słychać coraz głośniej i coraz bliżej miasta. Morale nadal jest wysokie, ale większość ludzi zdaje sobie sprawę, że jakiekolwiek poczucie bezpieczeństwa jest ledwie tymczasowe, Nie da się przygotować na wojnę. Rzeczywistość, w której nad ranem spadają pociski i one mogą trafić akurat w twój dom - na to nie da się być gotowym". Rozmawiają: Paweł Pieniążek, Krzysztof Story

A także: o postępach w klimatologii, medycynie i badaniach nad sztyletem Tutanchamona. Na naukowe podsumowanie lutego zaprasza Łukasz Lamża.

Małgorzata Lebda, poetka: „Jako kobieta i jako poetka poczułam obowiązek wobec rzeki. Rzeki jako organizmu, który kojarzy mi się z kobietą, kobiecością. Zobaczyłam w tym szansę, by nas metaforycznie porównać. To zbiegło się też z protestami, w których braliśmy udział”.

Równolegle do wojny wywołanej przez Rosję agresją na Ukrainę toczy się jeszcze jedna batalia – cyfrowa. Cyberwojna też jest niebywale niszczycielska. Nie uznaje granic. I próbuje też walczyć o nasze umysły. Opowiadają Agata Kaźmierska i Wojciech Brzeziński – dziennikarze „Tygodnika”, autorzy książki „Strefy cyberwojny”.

Jak przebiegała wojna, od której zaczęła się prezydentura Władimira Putina? Czy sytuacja z Czeczenii może powtórzyć się w Ukrainie? Kim jest przywódca Czeczenii i najwierniejszy sługa Kremla, Ramzan Kadyrow? Rozmawiają: Wojciech Jagielski i Krzysztof Story.

Marek Rabij, reporter TP: "Na granicy widziałem pożegnania, z których każde może być ostatnie. Mężczyzna wyjmuje bagaże, ściska żonę, dzieci wieszają mu się na szyi. Zapewnia, że wszystko będzie dobrze, choć jego twarz mówi zupełnie co innego. Wsiada w samochód i odjeżdża, kobiety i dzieci idą w stronę Polski".

Radek Rak: pisarz, weterynarz: „Uważam, że w stosunku do życia nikt z nas nie jest podmiotowy. Że my wszyscy jesteśmy przedmiotami, życie się nami żyje”.

Meldunek z 3 marca 2022 r.: Ukraińska armia stawia opór rosyjskiej inwazji. Ciężkie walki trwają w Irpieniu i Buczy, miejscowościach bezpośrednio graniczących z Kijowem. Na miejscu był Paweł Pieniążek, korespondent "TP" w Ukrainie.

Małgorzata Olasińska-Chart, Polska Misja Medyczna: "Nigdy nie widziałam takiej mobilizacji, takiej chęci niesienia pomocy. Pomagajmy nadal - z wrażliwością, szacunkiem, życzliwością. Pomagajmy tak, jakbyśmy chcieli, żeby nam pomagano".

Paweł Pieniążek, korespondent "TP" z Kijowa: "Gdy dotarłem na miejsce starć, wyglądało to strasznie, Były kawałki ciał, odłamki, spalone pojazdy. Rozmawiałem z ludźmi przerażonymi, ale też nieprawdopodobnie zmotywowanymi do walki".

Paweł Pieniążek, korespondent "TP" z Charkowa: "Sytuacja jest kompletnie nieprzewidywalna. Wszelkie planowanie tutaj już dawno umarło. Jest za to poczucie, że trzeba działać na własną rękę, bo nikt inny Ukrainy nie obroni - poza samą Ukrainą".

24 lutego o czwartej rano armia rosyjska uderzyła na Ukrainę. Putin, który nie lubi ryzyka, właśnie wyszedł do gry na otwartym polu. Patrzy na kalendarz i widzi, że ma mało czasu, by zrealizować plan zawrócenia Ukrainy z drogi na Zachód. Może to też być paliwo, którym chce zasilać swoje ambicje rządzenia wiecznie – mówi Anna Łabuszewska, publicystka „Tygodnika” i znawczyni tematyki wschodniej.

Był więźniem Auschwitz, działaczem „Żegoty", uczestnikiem, a potem historykiem Powstania Warszawskiego, działaczem na rzecz pojednania polsko-niemieckiego i polsko-żydowskiego, dyplomatą, politykiem. 19 lutego przypada setna rocznica jego urodzin. W tym odcinku Podkastu Powszechnego rozmawiamy z Michałem Komarem – publicystą, dziennikarzem, scenarzystą, autorem wywiadów-rzek z Władysławem Bartoszewskim.

Średniowieczne teksty i dzieła sztuki wcale nie gloryfikowały miłości czystej – przeciwnie, seksualność była niezwykle ważnym elementem przedstawianych w nich relacji damsko-męskich. Dzieła erotyczne bardzo często nie miały też wydźwięku moralizatorskiego; popęd seksualny nie był oceniany ani jako dobry, ani zły, tylko po prostu naturalny: element życia każdej istoty, od którego nie da się odciąć. Zakochanie się i dążenie do skonsumowania związku (bez kontekstu małżeństwa) w średniowiecznych dziełach bywało prześmiewczo porównywane do praktyk religijnych.

Rządzi już 22 lata i niewiele wskazuje na to, żeby zamierzał przestać. Właśnie próbuje zakwestionować cały system bezpieczeństwa w Europie i postawił nasz region w obliczu zagrożenia wojną. „Putin się zapętlił. Jest w bardzo niebezpiecznym momencie – mówi w tym odcinku Podkastu Powszechnego znawczyni spraw rosyjskich i publicystka „TP” Anna Łabuszewska. – Zalicytował bardzo wysoko i gra, bo nie otrzymał tego, czego się spodziewał”.

O sztucznej inteligencji zaklętej w metalowej płytce, o słomkach do picia piwa sprzed pięciu tysięcy lat i o tym, co sądzą maleńkie dzieci o piciu tą samą słomką. Na naukowe podsumowanie miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Dagmara Bożek, polarniczka: “Gdy żegnałam się ze stacją Arctowskiego, wyszłam nad Zatokę Admiralicji, usiadłam i przepłakałam dwie godziny, patrząc na to piękne miejsce. Czułam wdzięczność i żal. Kończąc każdą inną podróż, łatwo pomyśleć: jeszcze tu kiedyś wrócę. Wracając ze stacji polarnej wiesz, że możesz nie wrócić”.

Dorota Segda, aktorka, rektor AST: „Musimy robić coś, co by od nas zależało, zważywszy, że dzieje się tak dużo, co nie zależy od nikogo – jak powiedział Wyspiański. I to wciąż aktualne. Bardzo wyznaję zasadę, że musimy robić dużo rzeczy, które by od nas zależały. Robić, mówić, nie przemilczać, nie bać się – bo teraz nagle wszyscy boją się wszystkiego”.

Jerzy Jarniewicz, poeta i tłumacz: „Znalazłem w jakimś piśmie nekrolog: »Zmarł profesor X, wybitny specjalista od spółgłosek miękkich«. Gdy zobaczyłem, że można kończyć życie i zostać w pamięci jako wybitny specjalista od spółgłosek miękkich – coś we mnie zadrżało: może ja tak nie chcę?

Jacob Jordaens, malarz działający w XVII wieku w Antwerpii, wielokrotnie malował obrazy, które dziś najczęściej funkcjonują pod tytułami „Król pije” albo "Fasolowy król". Nie są to jednak przedstawienia monarchów i ich dworu, lecz ludowej flamandzkiej zabawy, szczególnie popularnej na święto Trzech Króli. Na czym polegała ta zabawa i w jaki sposób Jordaens ukazywał ludzi, którzy nadużyli alkoholu?

Kim był, a kim nie był Drakula – owiana mroczną legendą postać historyczna i jedna z największych ikon kultury popularnej? Jak się naprawdę zapisał w pamięci potomnych – i kto uczynił go wampirem? Czy słynny hospodar wołoski padł ofiarą ówczesnych fake newsów i hejtu? I co dziś mówi o nas fakt, że chcemy się bać wampirów? Z autorką powieści kryminalnych i kulturoznawczynią Małgorzatą Fugiel-Kuźmińską oraz dziennikarzem i historykiem Maciejem Müllerem rozmawia Michał Kuźmiński.

Teleskop kosmiczny Jamesa Webba, czyli nowe okno na kosmos. A tu, na Ziemi, nowe, piękne okno na świat rzeczy najmniejszych. A do tego dwa pytania: dlaczego łososie cieszą się na globalne ocieplenie? I czy sztuczna inteligencja umie wymyślać nową matematykę?

Ryszard Koziołek, literaturoznawca: „Dość szybko przyszła do nas świadomość, że czas, gdy dzieci są dziećmi, trwa cholernie krótko. Być może czytanie, być może refleksja nad czasem, na którą uczula literatura – a ona zajmuje się głównie tym, co było, a czego nie ma – daje kopa, żeby nie przegapić czegoś istotnego…”.

Beata Stasińska, wydawczyni i redaktorka: „Mój ojciec, jak miał dobry humor, to tak sobie żartował, gdy musiał znosić moje rozmaite rewolty – mówił: »To jest nasz buntowniczek«. Nawet nie » buntownik«, i to był zawsze rodzaj męski. Też ciekawe.

Choć wydają się tak proste, jak mało co niosą moc znaczeń, skojarzeń i wspomnień. W naszej kuchni, domach – i w naszej kulturze. Teraz, gdy w większości domów trwa rytualne lepienie pierogów, porozmawiajmy o tym, jak mąka łączy się z wodą. I o tym, jak to łączy nas. O kluskach, pierogach, makaronie, o ich regionalnej rozmaitości i znaczeniach, które niosą, rozmawiają Paulina Nawrocka-Olejniczak, autorka podkastu „Zabawy jedzeniem” i książki o kluskach, Paweł Bravo, felietonista kulinarny „Tygodnika” i Michał Kuźmiński, dziennikarz, autor tekstu o historii pierogów w świątecznym „TP” i książki „Nauka w kuchni”

Już w starożytności lew był uznawany za króla zwierząt, oraz postrzegany jako zwierzę o symbolice solarnej, czyli powiązanej ze słońcem. Ponieważ według starożytnego kalendarza 25 grudnia wypadało przesilenie zimowe, uważano, że był to dzień „narodzin Słońca”. W IV wieku Kościół zdecydował o wyznaczeniu na ten właśnie dzień święta Bożego Narodzenia, które zastąpiło pogańskie obchody...

ODCINEK SPECJALNY: Ksiądz Adam Boniecki opowiada Katarzynie Kubisiowskiej o najlepszym prezencie, jaki dostał i o tym, jakie prezenty sam daje. O tym, jakie wspomnienia przywodzą mu na myśl Święta i dlaczego uważa je za zbyt bajkowe. Oraz o tym, na czym naprawdę polega tajemnica Bożego Narodzenia.

Anna Janko, poetka: „Gdy miałam 16 i z jękiem rozczarowania samą sobą zwróciłam się do mamy: »nie rozumiem tego wiersza!« (chodziło o »Dworzec« Szymborskiej), mama siadła ze mną wtedy i zdanie po zdaniu przetłumaczyła mi go z wierszowanego na ludzkie. To było olśnienie”.

Niezwykłe zjawiska fizyczne występujące podczas... pstrykania palcami. Tajemnicze zdarzenia 42 tysiące lat temu. I związki pomiędzy zwierzętami przeżuwającymi a pożarami na całym świecie. Na przegląd wydarzeń naukowych miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Prof. Małgorzata Omilanowska: „Pamiętam zebranie w Pałacu Kultury, na którym reprezentowałam swój instytut, a wszystkie inne były reprezentowane przez mężczyzn. Jeden z nich wskazuje na stolik obok, mówiąc: »O, herbata i kawa! Napiłbym się« – i patrzy na mnie. A ja na to: »Ja też bym się napiła« – i patrzę na niego. I wstał. Poszedł i przyniósł”.

Rafał “Rufus” Wierzbicki, podróżnik: “Nowoczesność jest dla mnie jak pączek. Obżeram się nim, smakuje mi, a jednocześnie się wkurzam. I czasami muszę od niej uciec, wyjechać na miesiąc w pustkę, odmówić sobie wszelkich wygód. Dlatego do Laponii nie zabrałem plastiku ani żadnej elektroniki. Wszystko miało być naturalne, miłe w dotyku, toporne w użyciu”.

Artyści Renesansu nie słynęli z cnotliwego stylu życia, a przy tym bardzo chętnie czerpali inspiracje z nieprzyzwoitych elementów kultury antycznej, a swoje bezpruderyjne dzieła tworzyli techniką umożliwiającą masowe kopiowanie. Jednocześnie Kościół tępił zbyt śmiałe artystyczne przedsięwzięcia. Jednak niektóre ocalały do dziś... [odcinek dla odbiorców dorosłych]

Dlaczego nienawistne hasła i nawiązujące do faszyzmu symbole wciąż trafiają na podatny grunt? Czy istnieje nacjonalizm „na sterydach” i nacjonalizm „codzienny”? Czy patrząc na manifestacje narodowców i Marsz Niepodległości – czegoś nie przegapiamy? W tym odcinku rozmawiamy z dr Agnieszką Pasieką, antropolożką i socjolożką.

Czy tylko nieszczęśliwe rodziny stanowią atrakcyjny literacko temat? A może to właśnie opowieści o szczęśliwych rodzinach mogłyby zmienić nasz sposób postrzegania relacji z najbliższymi? W szóstym odcinku cyklu „Conrad na fali” o rodzinie jako o jednym z najważniejszych tematów literatury rozmawiamy z prozaikiem i krytykiem literackim Maciejem Miłkowskim.

Mikołaj Łoziński, pisarz: „Moje doświadczenie było takie, że wszystko idzie w dobrą stronę: jak miałem 9 lat, skończył się komunizm, potem Polska weszła do NATO i UE. A za świadomego życia moich dzieci jest odwrotnie, choć są dopiero 10 lat na tym świecie: Brexit, Trump, w Polsce – wiadomo, a teraz jeszcze pandemia. Takie jest ich doświadczenie”.

Po co człowiekowi sen? Co pozostawiła po sobie woda na Marsie? I czy da się naukowo badać miłość od pierwszego wejrzenia? Na przegląd wydarzeń naukowych miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

„Widzę ludzi niezwiązanych z kościołem, którzy pomagają uchodźcom na polsko-białoruskiej granicy. I zastanawiam się: gdzie jest młodzież oazowa, KSM-y? Gdzie są ci, którzy mają walkę o wartości wpisaną w nazwę: Wojownicy Maryi, Rycerze Chrystusa? Gdzie jest wasze męstwo? – mówi ks. Piotr Żelazko, wikariusz patriarchalny dla katolików języka hebrajskiego w Izraelu. – Widzę ludzi, którym ta sytuacja odbiera resztki wiary w Kościół. Do licha, ruszcie na tę granicę i zróbcie coś!”. Czy w obliczu kryzysu migracyjnego i humanitarnego na polsko-białoruskiej granicy Kościół katolicki naprawdę nie może zrobić więcej? - pyta w tym odcinku „Opowieści z Izraela” Karolina Przewrocka-Aderet. Przygląda się też działaniom Kościoła w Izraelu: również dotkniętym kryzysem migracyjnym, a jednocześnie pozostającym w trwałym konflikcie, na którego granicach wybudowano mury i zasieki.

Marek Szymaniak, reporter: „Warszawa osiągnęła około 160% średniej unijnej, jeśli chodzi o wskaźnik bogactwa. W tym samym czasie Mazowsze ma ledwo ponad 60%, a są województwa, które dopiero niedawno przekroczyły 50%. Opowieść o polskim sukcesie nie wszędzie wybrzmiała tak samo. Polskie małe miasta są w niej drugą stroną medalu”.

Morawy to kraina historyczna zajmująca wschodnią i południową część dzisiejszej Republiki Czeskiej. W XII wieku Znojmo na południowych Morawach było siedzibą księcia z dynastii Przemyślidów – Konrad II Znojemski, z okazji swojego ślubu z Marią Serbską w 1134 roku ufundował malowidła w rotundzie, które zachowały się do dziś, a które przedstawiają m.in. władców z dynastii Przemyślidów. Tymczasem ich córka Helena została żoną Piasta – księcia Kazimierza Sprawiedliwego – i za jej czasów na dworze w Wiślicy prawdopodobnie powstał nasz rodzimy romans rycerski, czyli „Historia o Walgierzu i Helgundzie” zawierająca śmiałe motywy erotyczne.

W świetle diagnoz wielu filozofek i filozofów, nie ma już miejsca na naiwną wiarę w naprawę świata, przywrócenie mu dawnej, przyjaznej człowiekowi formy. Jakie konsekwencje filozoficzne, społeczne i polityczne wiążą się ze zmierzchem epoki człowieka? Opowiada dr Michał Pospiszyl, filozof i socjolog.

Wioletta Grzegorzewska, pisarka: „Schronisko jest obozem przejściowym dla prześladowanych – doświadczających ukrytej, silnej przemocy psychicznej i fizycznej. A że tutaj rotacja kobiet jest duża, to nasłuchałam się, zobaczyłam coś, czego nie widać na pierwszy rzut oka, jak patrzysz na ładne osiedle. Tutaj może trafić każdy – czy jesteś pisarką, jak ja, czy byłą dyrektorką czy np., jak moja szefowa, adwokatką. Ona przez 20 lat walczyła z przemocą domową, aż przyszła tu w nocy z dzieckiem.

Bartosz Rumieńczyk, reporter: "Unia Europejska od 2016 roku nie zmieniła swojej polityki migracyjnej. Stoimy w miejscu. Zamiast pracować nad nowymi rozwiązaniami, tworzyć lepsze procedury, dyskutować o systemie relokacji i otwarciu legalnych kanałów migracji, my nadal spieramy się o to kto jest uchodźcą i jakie zdjęcia miał w telefonie. Absurd".

Urządzenie, które pozwala 70-latkowi przemieszczać się jak 20-latek, analiza skośności chińskich dachów, kryształy elektronowe i życie oraz śmierć pewnego mamuta. Na przegląd wydarzeń naukowych miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

400 lat temu pod Chocimiem połączone siły polskie i kozackie udowodniły, że Imperium Osmańskie da się powstrzymać. O tym tryumfie mówiono na wszystkich dworach Europy. Mogło się też wtedy wydawać, że to krok bliżej do Rzeczypospolitej Trojga Narodów. Czy historia musiała się potoczyć inaczej? A także – jak walczyła husaria, ile wiemy o Kozakach i co oznaczało „przedmurze chrześcijaństwa”?

Zygmunt Konieczny, kompozytor: „Gdy pytam kogoś, dlaczego śpiewa piosenki po angielsku, a on odpowiada, że ma zamiar robić karierę na Zachodzie, ręce mi opadają. Teoretycznie ma rację, bo może zrobi karierę światową, ale w sensie czystego myślenia o sztuce – nie jest to dla mnie szlachetne podejście do zawodu”.

Paweł Pieniążek, korespondent “TP” z Afganistanu: “Młodzi Afgańczycy nie pamiętają lat 90., często nie widzieli taliba na oczy. Dziś powtarzają, że ich marzenia zostały rozbite w pył, że nie mają już przyszłości. Ale dla części społeczeństwa kluczową wartością jest bezpieczeństwo, nawet za cenę wolności. W kraju, w którym od ponad 40 lat trwa wojna, każda chwila wytchnienia jest witana z ogromnym entuzjazmem”.

Pojęcie to ukuł pisarz i aktywista Mark Gevisser. „Różowa granica” wyznacza nowy front walki o prawa człowieka. O tym, gdzie, i dlaczego akurat tam, przebiega ona w Polsce, jak możemy się przyczynić do poprawy sytuacji osób LGBTQ+ w naszym kraju i jak mądrze budować inkluzywne społeczeństwo, rozmawiamy z aktywistką Magdą Dropek.

Agnieszka Duczmal, dyrygentka: "Jako kobieta cały czas zmagałam się z tym, że zawsze widziano we mnie młodą i dobrze zapowiadającą się. Kiedy skończyłam 60 lat, postanowiłam zrobić koncert urodzinowy, żeby pokazać i powiedzieć głośno, że mam już 60 lat i już nie jestem młodą, dobrze zapowiadającą się dyrygentką".

Elżbieta Węgierska, zwana także Elżbietą z Turyngii, to bardzo ważna święta Środkowej Europy: urodziła się w 1207 roku jako córka króla Węgier Andrzeja II, i została żoną Ludwika landgrafa Turyngii. Elżbieta słynęła z pobożności i z pasją oddawała się działalności dobroczynnej; zmarła w wieku 24 lat, zarażając się od chorych, których pielęgnowała. Dlaczego elementem jej legendy jest przedstawienie krucyfiksu w łóżku i kim był złowieszczy Konrad z Marburga biczujący Elżbietę?

Jak zmienia się klimat dzisiaj, pod wpływem działalności człowieka, a jak zmieniał się sześćdziesiąt pięć milionów lat temu, po uderzeniu asteroidy? Jak zaufać sztucznej inteligencji i o której godzinie w nocy drzewa najszybciej rosną? Na przegląd wydarzeń naukowych zaprasza Łukasz Lamża.

Ofer Aderet, „Haaretz”: Nie spotkałem się w Izraelu z antypolonizmem rozumianym jako nienawiść przeciw narodowi polskiemu. Spotkałem się z konkretnymi uczuciami pojedynczych osób, z ludźmi, którzy czują wściekłość z powodu indywidualnej krzywdy zadanej w przeszłości – a więc ze zjawiskiem, które występuje punktowo. Oczywiście, że są też wypowiedzi skrajne, szczególnie w internecie - trzeba jednak pamiętać, że to nie ma pełnego przełożenia na to, co myśli się o Polsce w Izraelu. Poza tym znam wielu Izraelczyków, którzy w ostatnich latach zakochali się w Polsce. Do momentu wybuchu pandemii samoloty były dosłownie zapchane, a wielu moich rodaków leciało do Polski, by potem relacjonować: jak tam fajnie, odkryliśmy polską kuchnię, polską przyrodę, zrobiliśmy świetne zakupy! A więc zamiast o antypolonizmie – mówmy o filopolonizmie, który w ostatnich latach jest tu zjawiskiem.

Zenon Kruczyński, pisarz i aktywista, były myśliwy: „To nie był przypadek. Nie. Były tam dwie sarny, na które nagle, gdzieś z żyta, wypadły dwa psy. Zaczęły te sarny gonić. Złożyłem się, strzeliłem do jednego z psów i go bardzo ciężko zraniłem. Ten pies później umarł. To było wydarzenie, o które zapytałaś, które zmienia. Zwrot”.

Barbara Sadurska, pisarka i prawniczka: „To jest nawet pięknie powiedziane: »siedź w kącie, a znajdą cię« albo »ustąp«. To »ustąp« pamiętam bardzo wyraźnie: »ustąp starszemu, bo starszy«, »ustąp młodszemu, bo młodszy«, »ustąp głupszemu, bo sobie nie poradzi«, »ustąp mądrzejszemu, bo to jest jego miejsce«… To »ustąp« jest we mnie cały czas”.

W trzecim odcinku podkastu „Conrad na fali" rozmawiamy o chłopskości i ludowości – jej śladach obecnych w naszym współczesnym pejzażu kulturowym. Będzie także o wstydzie związanym z pochodzeniem z ludowej klasy społecznej, uchodzącej powszechnie za niższą oraz o możliwościach zaistnienia bardziej otwartego i egalitarnego społeczeństwa. Być może kiedyś deklaracja „jestem ze wsi" nie będzie wiązała się z koniecznością przepracowania swojego bagażu kulturowego, jak uczynił to w swoim głośnym „Powrocie do Reims" Didier Eribon.

[CONRAD FESTIVAL: NATURA PRZYSZŁOŚCI] Z Katarzyną Kalwat, reżyserką teatralną, której sceniczna wersja „Powrotu do Reims" Didiera Eribona została znakomicie przyjęta zarówno przez krytykę, jak i publiczność, rozmawiamy o normalności jako źródle cierpień. Jak opowiada o tym sztuka? Jak o problemach wynikających z istnienia opresyjnych hierarchii i narzędzi dominacji mówi teatr? I jak wyglądałaby sfera społeczna bez normalności? Rozmawia Grzegorz Jankowicz, dyrektor programowy Festiwalu Conrada.

W twórczości piętnastowiecznego malarza włoskiego Carla Crivellego wielokrotnie powracał enigmatyczny atrybut w postaci ogórka – głównie w przedstawieniach Matki Boskiej z Dzieciątkiem. W sztuce średniowiecznej i renesansowej najczęściej „owocowymi” atrybutami Madonny i Dzieciątka bywało jabłko (aluzja do grzechu pierworodnego), gruszka (symbolizująca słodycz miłości), lub winogrona (odnoszące się do eucharystycznego wina). Tymczasem znaczenie ogórka pozostaje niejasne, a badacze proponują bardzo różne jego interpretacje: od symbolu grzechu i odkupienia, poprzez osobisty znak artysty, aż do odniesień seksualnych związanych z tajemnicą Wcielenia.

Olga Drenda, pisarka i etnolożka: „Bardzo bliskie mi jest fotografowanie pozornie mało interesujących miejsc, takich jak stacja benzynowa, centrum logistyczne, przystanek autobusowy i tak dalej (dziś śniły mi się wiaty…). To uruchamia we mnie wysiłek obserwatorki. Sprawia, że nie tylko idę czy jadę autobusem, bo muszę, ale chcę też zauważyć na czym polega i jak wygląda przestrzeń wokół mnie, dlaczego ten sklep ma taki szyld, a nie inny, dlaczego takie wzięcie ma chemia z Niemiec…”

Joanna Gierak-Onoszko: "Kanadyjskie szkoły z internatem to nie były izolowane przypadki, to nie były pojedyncze akty przemocy wobec dzieci. To był system zaprojektowany, by, jak mówili jego twórcy, zabić Indianina w dziecku. Dzisiaj o tych, którzy przez nie przeszli nie mówi się w Kanadzie absolwenci, lecz ocaleńcy".

Karolina Kuszyk, autorka książki „Poniemieckie”: „Opowieść o poniemieckim nie jest łatwa, ale żeby coś oswoić, musimy to poznać. Z całym dobrodziejstwem inwentarza. Inaczej z jednowymiarowego wymazywania całej historii Ziem Odzyskanych wpadamy w równie jednowymiarowe biadolenie, jak to Polak przyszedł i zmarnował to, co zostawili Niemcy”.

Grzegorz Kasdepke: „Mam 22 lata, pracuję w »Świerszczyku« i moja dziewczyna mi mówi, że będziemy mieli dziecko. I to jest gigantyczny punkt zwrotny. Jeśli teraz państwo słyszą w moim głosie uśmiech, to jest to uśmiech, który przyszedł do mnie po latach. Bo wtedy byłem przerażony”.

Agnieszka Glińska, reżyserka i aktorka: „Jak to jest – być sama ze sobą? I mieć jakiś taki wstrząsający komfort, że pomiędzy próbami mam czas, nie muszę nigdzie biec ani nic robić, ani pędzić na żadne zebranie do szkoły, ani gotować obiadu, ani nikogo wozić na żadne dodatkowe zajęcia…? Gdy mi się to pierwszy raz niedawno zdarzyło, to pomyślałam sobie, że tak pracują faceci”.

Jak radzić sobie w rzeczywistości dotkniętej pandemią i kryzysem klimatycznym oraz jak przepracować żałobę po świecie, który znika na naszych oczach? Gościnią drugiego odcinka podkastu „Conrad na fali” jest pisarka i reporterka Katarzyna Boni. Z autorką książek „Ganbare. Warsztaty umierania” i „Auroville. Miasto z marzeń” rozmawiają Aleksandra Wojtaszek i Michał Sowiński. Dyskusji patronuje indyjska pisarka i działaczka społeczna Arundhati Roy – bohaterka drugiego spotkania z cyklu „Natura przyszłości”.

Dlaczego niektóre późnośredniowieczne przedstawienia ukazują Marię Magdalenę jako porośniętą włosami na całym ciele? Czy w średniowieczu preferowano blondynki? Jakie było znaczenie rozpuszczonych włosów? Oraz czy kobiety wówczas się depilowały? Opowiada Magdalena Łanuszka.

Maciej Grzenkowicz, reporter: “Tycipaństwa i mikronacje możemy czytać jak książkę, oglądać jak film. One też uczą nas nowej perspektywy i zmuszają do zastanowienia: czym jest państwo? Czym jest wolność?”

Zapraszamy dziś w muzyczną podróż: opowiemy o fenomenie tang hebrajskich tworzonych w Warszawie w latach 30. i przeznaczonych na eksport do Palestyny. O tym, jak wraz z polskimi Żydami do Tel Awiwu przybyło zamiłowanie do kultury, kawiarni i dansingów, opowiada Olga Avigail Mieleszczuk – wokalistka, badaczka muzyki polsko-żydowskiej. Posłuchamy też tang – przedwojennych, lecz we współczesnych aranżacjach. Zaprasza Karolina Przewrocka-Aderet.

Katolicy w Polsce wracają – przynajmniej na chwilę – do funkcjonowania bez sanitarnych obostrzeń po ponad roku duszpasterstwa online. A także roku wstrząsów: z kolejnymi wychodzącymi na jaw przypadkami molestowania i karami dla biskupów. Co się zmieniło? Czego wspólnoty wiernych się nauczyły? Kto w Kościele zyska, a kto straci na pandemii? I czy nowe doświadczenie zmieni Kościół na lepsze? Z Piotrem Sikorą, autorem raportu pt. „Nowy zasięg Kościoła”, rozmawia Michał Kuźmiński

Nieprzyzwoite dekoracje na kartach Biblii? Oto jeden z najwspanialszych późnośredniowiecznych rękopisów, który zawiera dość erotyczne przedstawienia panien łaziebnych z Wacławem IV Luksemburskim. Jakie legendy związane są z tym władcą? Jaka była rola panien łaziebnych? I wreszcie: czy średniowiecze było epoką brudu?

Dariusz Popiela, kajakarz, medalista mistrzostw świata: „W miejscu, w którym przez lata trenuję, doszło do największej tragedii w historii Nowego Sącza. Bowiem na tych samych wałach, po których zasuwam z kajaczkiem, stały pokolenia sądeckich Żydów, które w sierpniu 1942 roku zostały tam zgromadzone po to, by w bydlęcych wagonach zostać wywiezionymi do obozu zagłady w Bełżcu”.

„Conrad na fali” to nowy podkast towarzyszący całorocznemu cyklowi rozmów z serii „Natura przyszłości”, które przybliżają hasło przewodnie 13. edycji Festiwalu Conrada (18–24 października 2021). Co miesiąc proponujemy dyskusję z wybitnymi pisarzami i pisarkami o ważnych problemach współczesności. W podkaście podejmujemy zarysowane w rozmowie tematy i wraz z zaproszonymi gośćmi i gościniami poszukamy dla nich nowych kontekstów. Pierwszy odcinek opowiada o „nadziei radykalnej” – koncepcji filozoficznej Jonathana Leara, a jego gościnią jest dr hab. Magdalena Barbaruk, kulturoznawczyni naukowo zajmująca się potencjałem literatury w kształtowaniu sposobów życia i „mapowaniu” przestrzeni. Rozmawiają Aleksandra Wojtaszek i Michał Sowiński.

„Ja nie widzę w Polskim Ładzie jakiejkolwiek propozycji na rozwiązanie problemu mieszkaniowego. Co gorsza, myślę, że nie widzą jej nawet ci, którzy ten ład wymyślili”.

Eliza Kącka, pisarka i badaczka literatury: „W ilu na raz rzeczach można być? – tutaj się zaczyna z jednej strony bogactwo, jakaś forma pełni, ale tak człowiek tego doświadcza tylko w pięknych momentach. A w momentach trudnych doświadcza rozkawałkowania na ileś ścigających się ze sobą ról. Ścigających się o przetrwanie, ale takie przetrwanie, w którym jest jeszcze sens i własna norma emocjonalna – żeby być w tym wszystkim naprawdę. To jest wielkie wyzwanie. Z zewnątrz nawet nie widać, jak wielkie”.

Fascynujący obrót spraw w Izraelu: na przekór niedowiarkom centryście Jairowi Lapidowi udało się utworzyć rząd składający się z partii opozycyjnych wobec premiera Benjamina Netanjahu, a głosowanie nad wotum zaufania przewidziano w niedzielę 13 czerwca. Czy rząd składający się z partii prawicowych, centrum, lewicowych oraz islamistycznej partii arabskiej ma jakąkolwiek szansę na przetrwanie? Rozmawiają Karolina Przewrocka-Aderet („Tygodnik Powszechny”) i Ofer Aderet („Haaretz”).

Iwona Chmielewska, ilustratorka: „Matka, nawet gdy nie jest twórczynią, to jest ciągle oceniana, weryfikowane są jej zachowania, które nie spełniają czyichś oczekiwań. No ale trudno. Jest takie pojęcie: »wystarczająco dobra matka« - i to mi się podoba. Po prostu robiłam wszystko najlepiej, jak umiałam. Dawałam z siebie tyle, ile miałam do dania. I więcej nie mogłam. I już.”

Jak miała wyglądać luksusowa dzielnica planowana przez niemieckich okupantów na terenie krakowskich Dębnik? Jak wyglądał przed niemiecką przebudową budynek „Feniksa” w Rynku Głównym? Jakie formy jeszcze do niedawna miała dawna kancelaria Hansa Franka na Wawelu?

Stanisław Soyka: „Nie na złamanie karku, na miłość boską! Raz, że człowiek był młodszy, a dwa, że wydawało mi się, że zawsze zdążę: mamy dobre auto, dobrych kierowców, będziemy na czas. I zazwyczaj byliśmy, ale czasami prosto z samochodu trzeba było wejść na scenę. No to był koszmar dla mnie”.

Anna Alboth: „Niektórzy spędzają na łodzi kilkanaście dni. Z Gambii czy Senegalu na Wyspy Kanaryjskie płyną nawet 1500 kilometrów. Nie znam chyba osoby, która nie musiałaby po drodze pić słonej wody. Według niektórych szacunków co piąta łódź nigdy nie dopływa do celu. Na taką podróż decydują się tylko ci, którzy nie mają innego wyboru”. Zaprasza Krzysztof Story.

Grażyna Plebanek, pisarka: „Wmawianie mi, że jestem dziewczynką i jestem słaba, i że powinnam być grzeczna i dygać – musiało się skończyć. I to skończyć tak, jak ja chcę: czyli że pójdę na boks”.

Kraków, Wiślna 12 – to tu, od stycznia 1946 roku, na tyłach pałacu arcybiskupów krakowskich, mieściła się redakcja założonego kilka miesięcy wcześniej „Tygodnika Powszechnego”. Pomieszczenia te podarował redakcji jeszcze kardynał Adam Stefan Sapieha. Dokładnie 75 lat później, tuż po po Bożym Narodzeniu i Nowym Roku 2021, w środku pandemii, prawnik krakowskiej kurii przysłał „Tygodnikowi” wypowiedzenie umowy najmu. Z końcem kwietnia musimy opuścić nasze historyczne wnętrza. Posłuchajcie Państwo kilku wspomnień o Wiślnej 12...

Święty z językiem za zębami, Matka Boska depcząca węża i ambona w kształcie wieloryba. Ziemia Kłodzka w 1137 roku przypadła koronie czeskiej, a poza krótkimi momentami, kiedy rządzili tam Piastowie śląscy, przez wieki pozostawała w królestwie Czech. W latach 40. XVIII wieku hrabstwo kłodzkie przeszło spod panowania Habsburgów pod władzę Prus, aż do 1945 roku, gdy ziemia ta znalazła się w granicach Polski. Dziś zatem, bez wyjeżdżania poza granice naszego kraju, możemy tam oglądać zabytki z dawnej monarchii Habsburskiej. Kim był Nepomuk, którego liczne rzeźby zdobią miasta i wioski Ziemi Kłodzkiej? Co to była kolumna morowa, oraz dlaczego ambona w kościele parafialnym w Dusznikach Zdroju ma kształt… wieloryba?

Ewa Błaszczyk: „To właściwie proces legato. Bo gdy już się wie, że wszystko może zniknąć w ułamku sekundy, to właściwie tak dużo nam nie grozi. Łącznie z naszym życiem”.

W specjalnym odcinku Opowieści z Izraela Karolina Przewrocka-Aderet zabiera Państwa na spacer po ultraortodoksyjnych dzielnicach, które odwiedziła przed świętem Pesach. O tym, jak wyglądają przygotowania do tego święta, czym różni się ulica dzielnicy ortodoksyjnej od pozostałych, oraz czego nie może zabraknąć w tradycyjnym żydowskim domu, opowiadają Karolinie Ester Fursther-Aszkenazi oraz Malki Blitental. W podkaście towarzyszy też Państwu fantastyczna muzyka klezmerska w wykonaniu Avruma Bursteina i jego przyjaciół.

Skandale obyczajowe i nadużycia związane z systemem władzy w Kościele, flirty z polityką, błyskawicznie przyspieszająca laicyzacja, pełzająca rebelia przeciwko reformującemu Kościół papieżowi Franciszkowi, sytuacja kobiet w Kościele, a także poszukiwanie dróg wyjścia i wizja chrześcijaństwa przyszłości – to tematy wydania specjalnego „Tygodnika Powszechnego" oraz tego odcinka Podkastu Powszechnego. Rozmawiają Zuzanna Radzik i Piotr Sikora.

Cypr, Malta, Czechy i Polska – należymy do najuboższych w wodę krajów w Europie. Gwałtowne zmiany klimatyczne i stosowane od połowy ubiegłego wieku systemy melioracji gruntów uprawnych sprawiają, że wody w Polsce będzie jeszcze mniej. Jak nasze codzienne wybory konsumenckie wpływają na dostępność wody, czyli np. co moje ubranie ma wspólnego z wodą pitną? Czy w najbliższych latach będziemy mieć do czynienia z reglamentacją wody? I czy ja, jako obywatelka / obywatel, mogę jakkolwiek przeciwdziałać takiej sytuacji?

Justyna Sobczyk, reżyserka i pedagożka: „Pamiętam sytuację z obozu sportowego – to była podstawówka, siódma klasa, trenowałam wówczas siatkówkę – kiedy dowiedziałyśmy się, że nie pójdziemy biegać w góry, co bardzo mnie ucieszyło, ale że tego dnia każda z nas będzie musiała oddać trzy skoki z wieży do basenu. No i pamiętam, że to było dla mnie przerażające, przyznam, że gdy stanęłam na tej wieży, naprawdę prowadziłam wtedy dialog z Bogiem!”

Zdzich Rabenda: „Babilon bez hipisów sobie poradzi, hipisi bez Babilonu – niekoniecznie. Od pięciu miesięcy mieszkam w jaskini. Żyję z tego, co normalny świat wyrzucił do kosza. I chyba nigdy w życiu nie jadłem bardziej luksusowo”. Zaprasza Krzysztof Story.

Mariusz Wilczyński: „Nie dręczą mnie już wyrzuty sumienia, że nie przytuliłem mojej mamy i ojca przed śmiercią, że nie pocałowałem matki i właściwie chyba nie powiedziałem, że ją kocham”.

Po kilkuletniej konserwacji do kościoła Mariackiego w Krakowie wróciła w całości późnogotycka nastawa ołtarza głównego, dłuta Wita Stwosza. Pozorny pentaptyk z nieruchomymi skrzydłami zewnętrznymi zachwyca bogactwem dekoracji, dynamiką twardo łamanych szat oraz ekspresją żylastych rąk i pomarszczonych twarzy – ale także zawiera innowacyjne rozwiązania ikonograficzne, a całość tworzy skomplikowany program teologiczny, podkreślający rolę Marii w dziejach zbawienia. Co wyjątkowego jest w głównym przedstawieniu Zaśnięcia i Wniebowzięcia Marii? Skąd wzięła się opowieść o pocałunku Joachima i Anny? Dlaczego zmartwychwstały Chrystus spaceruje z łopatą?

Oj, zmysłowy był ten luty. Opowiem Wam i o odgłosach wielorybów, i o najstarszym flecie świata, i o tym, dlaczego Hindusi stosują więcej przypraw niż Polacy. Ale żeby nie było zbyt zmysłowo, na koniec będzie o tym, co można zrobić, mając do dyspozycji 200 nanogramów... einsteinu. Zapraszam - Łukasz Lamża.

Prof. Bogdan de Barbaro, psychoterapeuta: „Energia długodystansowca jest tutaj ważniejsza niż prędkość sprintera. A nadzieja nie polega na codziennym drżeniu z pytaniem, czy krzywa zachorowań się wypłaszczy i kiedy dojadą szczepionki. Nadzieja to nie dać się zredukować do słowa »pandemia«”. Zaprasza Krzysztof Story.

Izrael wychodzi z trzeciego lockdownu. W ciągu dwóch najbliższych tygodni ma osiągnąć odporność grupową. Ale bycie pionierem niesie wielką odpowiedzialność: Izrael jako pierwszy staje przed wieloma moralnymi i etycznymi problemami: Czy państwo ma prawo zmusić wszystkich do szczepienia w imię odpowiedzialności za zdrowie ogółu? Czy nieszczepiącym się może odebrać niektóre prawa? Jak zapewnić bezpieczeństwo wszystkim i nie narazić się na zarzuty o dyskryminację? Rozmawiają Karolina Przewrocka-Aderet („Tygodnik Powszechny”) i Ofer Aderet („Ha’aretz”).

Agnieszka Holland, reżyserka: „Przedtem było pół roku, a może nawet dłużej, zbierającego się napięcia – kiedy mnie przesłuchiwali, śledzili, i kiedy bałam się, że mnie zamkną. A gdy już mnie zamknęli, wzięli mnie pod prysznic, dali za duże, brązowe dresy i znalazłam się w obrzydliwej celi w podziemiach, nagle poczułam wolność. Powiedziałam sobie – co oni mi mogą zrobić? Nie mogą mnie wsadzić do więzienia, jestem w nim. I to ciągle jestem ja”.

Dynamika w relacjach damsko-męskich to jeden z najciekawszych elementów dawnej kultury wizualnej. Pewne motywy dotyczące związków trwały w sztuce europejskiej przez całe stulecia, bardzo często występując w kontekście satyrycznym. Jakie było znaczenie przedstawień nazywanych „Walką o spodnie”? Jak wyglądały średniowieczne męskie majtki? Jaka bohaterka funkcjonowała w sztuce średniowiecznej w roli dominatrix?

Ile jest prawdy w deklaracjach polskich producentów, że ich odzież szyta jest na godziwych, etycznych warunkach? Coraz więcej konsumentów wie, jak powstają ubrania sprowadzane do polskich sieciówek z Dalekiego Wschodu, więc sięga po ubrania szyte w Polsce – znacznie droższe, ale ich producenci twierdzą, że to ze względu na uczciwe zarobki szwaczek. Czy rzeczywiście? „Pracujemy za minimalną pensję krajową, bardzo ciężko, po kilkanaście godzin na dobę, wyznaczane nam limity dzienne są tak wyśrubowane, że nie da się ich wykonać w osiem godzin – mówią polskie szwaczki. To historia dająca się jeden do jeden przełożyć na sytuację w Bangladeszu – opowiada dziennikarz „Tygodnika Powszechnego” Marek Rabij.

Zbigniew Mentzel, pisarz: „Kobieta, z którą chciałem się związać, w moim przekonaniu powinna mieć pewien szczególnie cenny dar bogów – radosne zaufanie do życia”.

Lek pomagający w wychodzeniu z uzależnień, a wytworzony z potężnej substancji psychoaktywnej. Związki między otyłością, aktywnością fizyczną a stanem zdrowia. Model organizmu w małej, plastikowej wanience. A także tajemnicze powiązanie pomiędzy cyklem miesiączkowym a fazami księżyca. Na autorski przegląd wydarzeń naukowych minionego miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Eliza Kubarska, alpinistka i reżyserka: „Szerpowie widzą, że ludzie, których wprowadzili na szczyt, wracają do swoich krajów i stają się bohaterami. Sam Szerpa wraca do swojej chaty, w której dalej gotuje na ognisku i dalej nie ma pieniędzy, by wykształcić swoje dzieci. To budzi złość”. Zaprasza Krzysztof Story.

Olga Hund, pisarka: „W momencie, kiedy doświadczyłam depresji, to tak naprawdę zaczęłam ją zauważać wokół mnie. Wszędzie”.

Wiele wskazuje na to, że skala problemu jest znaczna, ale głos ofiar nie może się przebić do publicznej świadomości. W „Tygodniku” ukazuje się raport autorstwa Edwarda Augustyna, tropiący mechanizmy zła dotykającego siostry zakonne. I pokazujący, jak formowane są one do roli ofiar. W tym odcinku Podkastu Powszechnego rozmawiamy z autorem raportu oraz z teolożką i katolicką dziennikarką Zuzanną Radzik.

Joanna Bator: „Byłam wychowywana jak pierworodny syn, który ma opuścić gniazdo i dowieść swojej wartości w świecie”.

W trzeciej ćwierci XII wieku w skryptorium przy katedrze i klasztorze benedyktyńskim w Canterbury powstał bogato dekorowany rękopis: tak zwany Psałterz Eadwina, którego ilustracje kopiują dekoracje słynnego karolińskiego Psałterza Utrechckiego. Kim był Eadwin zwany „księciem skrybów”? Kiedy w klasztorze przy katedrze w Canterbury powstały wodociągi? Jak w średniowiecznej Anglii nazywano kometę i jaka jest rola jeża w biblijnej księdze psalmów?

To historyczny precedens. Po zamieszkach na Kapitolu platformy społecznościowe zablokowały konta ustępującego prezydenta USA. Czy to ratunek dla demokracji, czy bezprecedensowe, bo dokonane wobec głowy państwa przez wielkie korporacje, naruszenie wolności słowa? Czy media społecznościowe są winne cenzury, czy tego, że zareagowały tak późno? Jakie ten ban będzie miał konsekwencje dla życia społecznego, jakie znamy?

Mira Marcinów: „Moje koleżanki, które tworzą, w większości nie są matkami. Jedna z wybitnych artystek, która nie jest matką, powiedziała mi: »No dobrze, Mira, rozumiem, chcesz wszystkiego spróbować: rozumiem jedno dziecko, ale nie rozumiem, po co ci drugie?«”. Zapraszamy do słuchania nowego cyklu rozmów Katarzyny Kubisiowskiej – o tym, jak w kobiecie tworzy się i umacnia niezależność.

Chyba dla wielu z nas nie było to najpiękniejsze dwanaście miesięcy w życiu. Ale dla naukowców? Część z nich, postawiona pod ścianą, na gwałt badała koronawirusa i przebieg pandemii. A pozostali robili to, co robią najlepiej: zaskakiwali nas swoją pomysłowością i pięknem świata. Na autorski przegląd wydarzeń naukowych roku zaprasza Łukasz Lamża.

Katarzyna Piechowicz, terapeutka w DPS: „Nasza codzienność to brak. Gdyby nie WOŚP, nasi seniorzy leżeliby na łóżkach starszych ode mnie. Pacjentka powiedziała mi kiedyś: »Kasiu wydłużono nam życie. Ale tej starości niczym nie wypełniono«”.

Dzisiejsze miasto Betlejem jest domem dla ponad 30 tys. Palestyńczyków: w większości muzułmanów, lecz także i chrześcijan. Rozbudowa żydowskich osiedli i coraz trudniejsza sytuacja ekonomiczna, zwłaszcza w związku z ograniczeniami spowodowanymi pandemią, uprzykrza ludziom życie. Miasto, które dla chrześcijan jest początkiem historii Zbawienia, to dziś „miasto za murem”. W dźwiękową podróż do przedświątecznego Betlejem w dobie pandemii zabiera Państwa Karolina Przewrocka-Aderet.

S. Małgorzata Chmielewska: „Kiedy mieszkają ze mną księża, których denerwuje, że Artur zabiera im zapalniczki albo książek nie mogą wynieść do jadalni, bo tam już jest Artur, to zawsze im mówię: »Bardzo was, panowie, przepraszam, czy jesteście za zabijaniem dzieci niepełnosprawnych?«. Oni na to: »Nie!« – »No to tak właśnie to wygląda. Trzeba się przystosować«”.

Starożytne i średniowieczne traktaty medyczne oraz zielniki to niezwykle interesujące rękopisy, dzisiaj bardzo często zapomniane, znane jedynie specjalistom zajmującym się historią medycyny. Tymczasem są one prawdziwą kopalnią ciekawostek: często zawierają mnóstwo starannie wykonanych ilustracji, zaś ich zawartość to fascynująca mieszanka rzetelnej wiedzy z legendami i zabobonami. Na co pomaga wywar z pasternaka? Jak zdobyć mandragorę? Do czego może nam się przydać głowa wilka lub serce zająca? Zaprasza Magdalena Łanuszka.

Tadeusz Sławek: „Skoro mam wskazać palcem na jakiś moment przełomowy, to powiedziałbym: jesień 1962 r., kiedy Beatlesi na liście Top Twenty umieszczają pieśń „Love Me Do”. To mi kompletnie zawróciło w głowie, wszystko mi przewróciło. I właściwie zostałem z tym wszystkim przewróconym w głowie do dziś”.

Marta Jackowska-Uwadizu (Centrum Edukacji Obywatelskiej): „Szkoła musi reagować na to, co się dzieje na świecie. Nie możemy jej zamknąć na klucz i dalej uczyć o tym, że to Kolumb odkrył Amerykę”.

Wygrana Joe Bidena jest w Izraelu sensacją, bo bez wątpienia zmieni dotychczasowy kierunek polityki bliskowschodniej amerykańskiej administracji. Bliskowschodnia polityka Donald Trumpa zdradzała silną sympatię do racji izraelskich, nie pozostawiając Palestyńczykom pola manewru. Jak może wyglądać ta polityka w wydaniu Joe Bidena? Czy Bliski Wschód czekają radykalne zmiany? Na te pytania odpowiada Judy Maltz, korespondentka dyplomatyczna i była korespondentka dziennika Haaretz do spraw żydowskiej diaspory, Izraelka i Amerykanka. Zaprasza Karolina Przewrocka-Aderet, a ten podkast powstaje dla Państwa w Tel Awiwie.

Pandemiczne obostrzenia w połączeniu z jesienną aurą sprzyjać mogą przygnębieniu, czy nawet depresji. Dawniej wierzono, że na smutek i apatię szczególnie narażeni są melancholicy, czyli ci, w których ciele dominuje czarna żółć. Na czym polegała teoria czterech temperamentów i do jakich zawodów mieli mieć predyspozycje melancholicy? Czy w melancholii może kryć się coś pozytywnego? I wreszcie, dlaczego u Lucasa Cranacha z Melancholią powiązany jest sabat czarownic? Zaprasza Magdalena Łanuszka.

Naukowcy nie ustają w wysiłkach, aby stworzyć szczepionkę przeciwko wirusowi SARS-CoV-2. Ale czy to w ogóle możliwe w takiej skali czasowej, o jakiej mowa – czyli zbliżonej do roku? Inne pytanie: co bardziej szkodzi dzieciom – COVID-19 czy skutki uboczne pandemii, takie jak zamknięte szkoły czy paraliż służby zdrowia? Zupełnie inni badacze odpowiadają zaś równolegle na zupełnie inne pytania: ot, na przykład: czy stare szympansy przypominają starych ludzi? I co by się stało, gdyby Ziemia miała dwa Słońca? Na przegląd wydarzeń naukowych zaprasza Łukasz Lamża.

Każdy wiedział, że wszyscy mają się zgromadzić w domu zmarłego, żeby się modlić – i żeby śpiewać pieśni żałobne. Były one modlitwą za duszę zmarłego, ale były też dla żywych. Mniej usłyszymy w nich o szczęśliwym spotkaniu w niebie – zanurzone są one w ciele, materii, naturze. W tradycyjnym sposobie żegnania zmarłego przejście żałoby jest ułatwione. O żałobnych śpiewach na tradycyjnej polskiej wsi i w dzisiejszych polskich miastach, opowiadają współtwórczynie projektu „Pieśni do śmierci” Julia Biczysko i Anna Jurkiewicz. W tym odcinku posłuchamy też pieśni żałobnych, zarówno w wykonaniu ludowych śpiewaczek i śpiewaków, jak i współczesnym.

Magdalena Tulli: „To mrożąca w żyłach scena. Gdy nam się urodził młodszy syn - a stało się to w domu - starszy, gdy tylko go zobaczył, usiadł na nim. Mój mąż szybko do nich podszedł, podniósł starszego, przytulił. A ja podeszłam do młodszego, wzięłam go na ręce i też przytuliłam. Do teraz jestem dumna z nas: z męża i z siebie”. [Z powodu pandemii rozmowa odbyła się zdalnie. Prosimy o wyrozumiałość dla technicznych niedoskonałości nagrania].

Unikatowy fragment naczynia przedstawiający twarz z rogami – znaleźli niedawno archeolodzy w reliktach osady pierwszych rolników na polskich ziemiach, liczącej ponad 7 tysięcy lat. Mieszkali tu ludzie, którzy przynieśli ze sobą ziarna cywilizacji – całkiem dosłownie, bo dziś paleobotanicy uważnie przyglądają się też ziarnom roślin, które nasi neolityczni rolnicy uprawiali. Skąd przyszli ci ludzie, jak żyli, czym się żywili i skąd wiedzieli, gdzie warto założyć kolejną osadę? I co dziś mówi nam pozostawiona przez nich neolityczna rogata twarz?

Agnieszka Pajączkowska: „Dwa słowa definiują Zakład. Spotkanie i wymiana. Zdjęcie za jedzenie albo opowieść. Ale też czas za czas. Zaufanie za zaufanie. Ciekawość za ciekawość”. O fotografii, o polskiej wsi i o reporterskiej czułości Krzysztof Story rozmawia z autorką „Wędrownego Zakładu Fotograficznego”, fotografką i kulturoznawczynią.

Do Dalmacji warto pojechać nie tylko ze względu na morze, wino czy sałatkę z ośmiornicy. Także dla tak nietuzinkowych dzieł sztuki, jak zaskakująco obsceniczne rzeźby Bonino di Jacopo da Milano na fasadzie katedry w Korčuli, czy słup poświęcony bohaterowi „Pieśni o Rolandzie” w Dubrowniku. Co łączy Adama i Ewę z lwami, a Rolanda ze słynną Tkaniną z Bayeux i z... „Grą o Tron”? Zaprasza Magdalena Łanuszka.

Ludzkość tak się uspokoiła w czasie pandemii, że ucichły drgania skorupy ziemskiej. Odkryliśmy też sposób na automatyczną przydomową syntezę chemiczną i skonstruowaliśmy maszynę, która lepiej od ludzi gra w curling. Na przegląd wydarzeń naukowych miesiąca zaprasza Łukasz Lamża.

Historyczne porozumienie i zmiana układu sił na Bliskim Wschodzie – oto, jak w kilku słowach można by streścić nawiązanie stosunków dyplomatycznych między Izraelem i Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi oraz Bahrajnem. To z jednej strony historyczne porozumienia, z drugiej, nie sprzyjają rozwiązaniu kluczowego w regionie konfliktu izraelsko-palestyńskiego. Tymczasem w Izraelu panuje potężny chaos spowodowany drugim lockdownem. O nowym otwarciu izraelsko-arabskim Karolina Przewrocka-Aderet rozmawia z Anjaną Sankar, korespondentką na Bliskim Wschodzie i redaktorką emirackiego dziennika „Khaleej Times”.

Kacper Wojtysiak, polarnik i oceanograf: „Życie na stacji polarnej jest jak mieszkanie z ośmiorgiem rodzeństwa. A arktyczne środowisko podbija wszystkie emocje. Próbowałem o tym opowiadać, ale to po prostu trzeba zrobić. Chociaż raz w życiu”.

Anda Rottenberg: Ja należę do pierwszego pokolenia kobiet wykształconych, które nie budują swojego życia na karierze męża i generalnie na tym, że pierwszeństwo ma rodzina.

Przyglądamy się dziś niewielkiemu, XV-wiecznemu witrażowi z sądecczyzny. Kim był jego fundator i dlaczego ważna jest informacja, że umarł w sobotę, a nie w piątek? Jak powstawał witraż w średniowieczu? I dlaczego Matka Boska stoi na księżycu, który w dodatku ma twarz? Zaprasza Magdalena Łanuszka.

Ewa Woydyłło-Osiatyńska: Wydawało mi się, że ja nie będę w ogóle zdolna do życia. Ale to wydawało mi się przez parę miesięcy. A te parę miesięcy to się nazywa żałoba. A potem okazało się, że ja żyję. Że pracuję, że śmieję się, że uwielbiam to życie.

Niezniszczalny materiał. Kamerka bezprzewodowa tak mała, że mieści się na plecach chrząszcza. Nowe badania nad pochodzeniem głazów w Stonehenge. I wszystkie rośliny Nowej Gwinei. Na przegląd wydarzeń naukowych zaprasza Łukasz Lamża.

W lipcu 2020 r. konsultanci telefonu zaufania dla dzieci i młodzieży odbierali jedno połączenie co 6 minut - łącznie ponad 7000. Paula Włodarczyk, Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę: „Dzieci pytają, czy mogą nam zaufać. Nigdy o tym nie zapewniamy. Możemy wysłuchać i pomóc, ale zaufanie zawsze jest decyzją dziecka”.

„To, dokąd prowadzi nas sztuka, literatura, muzyka, to miejsca nienazwane – jak podróże w naszych snach. Wszystko może się tu wydarzyć, a jednocześnie może się to wydarzyć wszędzie – również w naszym domu” - mówi Hania Rani w Podkaście Powszechnym.

Dorota Masłowska: Mało mamy czasu. Może nie wydarzy się już nic ekstra. Trzeba „ćpać” z tego wszystkiego co jest dostępne: czyli z bycia z bliskimi, z jedzenia, z seksu, z wina.

Niemal 2 miliony muzułmanów, chrześcijan, druzów, Beduinów, Czerkiesów i innych – 21 procent społeczeństwa Izraela – to Arabowie. Są lekarzami, farmaceutami, pielęgniarzami, kierowcami, budowniczymi, właścicielami sklepów i przedsiębiorstw. W miesiącach walki z koronawirusem pracujący w szpitalach Arabowie stali się narodowymi bohaterami. Ale część społeczeństwa traktuje ich jako obywateli drugiej kategorii. Sprzyja temu atmosfera polityczna. „Mój kraj jest z moim narodem w konflikcie” mówi Karolinie Przewrockiej-Aderet Toni Nasser, edukator i aktywista.

W średniowiecznych rękopisach i obrazach pojawiały się zaskakujące przedstawienia Matki Boskiej... bijącej diabła batem, pałką, lub po prostu pięścią. Jakie opowieści ilustrują te niezwykłe obrazy? Jak możemy w ich kontekście interpretować postać Madonny w odniesieniu do stereotypów płciowych funkcjonujących w kulturze średniowiecza? Opowiada Magdalena Łanuszka.

Andrzej Grabowski: „Miałem prostokątny zegarek, który dał mi mój najstarszy brat. Zauważyłem, że jeden z kolegów też ma taki prostokątny zegarek. I jak podszedłem do niego, powiedziałem: »Zobacz, mamy takie same zegarki«. Na co on popatrzył na mnie, na ten swój zegarek, i powiedział: »Taka jest różnica, że ty jesteś głupi, a ja nie«. Do dzisiaj to pamiętam – jak takie słowa w młodych umysłach bardzo zapadają”.

Na ulice wychodzą dziesiątki tysięcy Izraelczyków. Ich wściekłość wywołało nieumiejętne radzenie sobie przez rządzących z epidemią, skalą bezrobocia i gospodarczych tarapatów. Dochodzi do starć z policją, ale też między zwolennikami i przeciwnikami premiera Netanjahu. Jakby tego wszystkiego było mało, przy północnej granicy kraju doszło do eskalacji konfliktu z Hezbollahem. Kiedy i jak Izrael wybrnie z tych wszystkich tarapatów? Rozmawiają Karolina Przewrocka-Aderet („Tygodnik Powszechny”) i Ofer Aderet („Haaretz”).

Marek Kamiński: „Byłem bez rodziców, bez rodziny, jako pięciolatek. I jedyną sytuacją, jaką pamiętam z tego okresu było to, jak inne dzieci mówiły mi, że moi rodzice nigdy nie wrócą, nigdy ich nie zobaczę. I pewnie ta sytuacja musiała mnie nauczyć, by liczyć tylko na siebie”.

Średniowieczne bestiariusze zawierały opisy nie tylko zwierząt prawdziwych, ale też mitycznych. Jak wyobrażano sobie moce jednorożca, zwyczaje gryfa, grozę bazyliszka i wyjątkowe zdolności bonnacona? I jaka jest symbolika tych niebywałych stworzeń?

Jeszcze do niedawna niewiele wiedzieliśmy o dziejach udomowienia kotów. Ile możemy odkryć dzięki liczącej około sześciu tysięcy lat kostce, znalezionej tu, w Polsce? Dr Magdalena Krajcarz, archeozoolożka, opowiada o opublikowanych właśnie badaniach polskich naukowców, które do historii relacji kocio-ludzkich dopisują nowe, ważne fakty.

Wspólnoty, żeby trwać, potrzebują opowieści; także wspólnota europejska. Jednak każde pokolenie musi przepisywać swoją opowieść na nowo, żeby stawić czoło wyzwaniom przyspieszającego świata. Jaka opowieść i symbole pozwalają nam budować i utrzymywać przy życiu Unię Europejską? Opowiada Marcin Napiórkowski ze swoim synem Adasiem.

Ks. Adam Boniecki: „Nie umarłem. Czerniaka wycięto, chodzę na kontrole, czy się nie rozmnożył. Na razie się nie rozmnaża, więc sprawa zamknięta. Ale uważam, że ten moment był dla mnie bardzo ważny jako przeżycie wewnętrzne”.

Walcząc z koronawirusem, większość krajów Unii, nie bacząc na koszty, zamroziła swoje gospodarki, żeby powstrzymać rozwój pandemii. Problem w tym, że po zwycięstwie nieuchronnie przyjdą ekonomiczne i społeczne skutki tej decyzji. Jaki pomysł na ratowanie swojej gospodarki ma Europa? Czy kryzys okaże się szansą na spektakularną ucieczkę do przodu? I – jak się to wiąże z walką z globalnym ociepleniem, którego przecież koronawirus nie unieważnił?

Prof. Szymon Malinowski: Czas na bezczynność w sprawach klimatu już się wyczerpał. Popanikujmy trochę, a potem, cytując mistrza Młynarskiego – róbmy swoje. Może to coś da.

Tajemnicza mieszanina przedłużająca świeżość warzyw i owoców, nowy atlas komórek ciała ludzkiego, drony unikające zderzeń nawet po ciemku i badania nad przybyszem z kosmosu o imieniu Oumuamua. Na przegląd wydarzeń naukowych zaprasza Łukasz Lamża.

Marek Kondrat, aktor: „Głównym punktem zwrotnym, na który musiałem czekać bardzo długo w życiu – do pięćdziesiątki mniej więcej – jest wyzwolenie się z kieratu pierwszego zawodu. Że się posłużę frazą Marka Koterskiego z »Dnia świra«: »Cóż to za ponura ironia, żeby życie wybierać, kiedy jest się kretynem...«”.

Od pierwszego i ostatniego lotu Polaka w kosmos właśnie mijają 42 lata. Mateusz „Matt” Harasymczuk: „To zdecydowanie za długo”.

Mikołaj Trzaska, muzyk: „Śmierć ojca pociągnęła dużo moich decyzji. Choć nie ma poczucia, że to decyzja – stało się to naturalnie. Pomyślałem: nie będę więcej narzekał, cokolwiek się będzie działo”.

Rękopis Godzinek z fundacji księżnej Katarzyny de Clèves (van Kleef) to najbardziej bogato dekorowany niderlandzki modlitewnik XV wieku. Wykonany na specjalne zamówienie, zawiera wiele unikatowych przedstawień, których nie znajdziemy w innych średniowiecznych Godzinkach. W jaki sposób księżna zaznaczyła w księdze niechęć do swojego małżonka? Dlaczego dusze czyśćcowe nie lubią poniedziałków? Co kryje się na marginesach kart z przedstawieniami świętych?

Urszula Zajączkowska: „»Czy ty możesz mi pomóc, Ula, i zadzwonić do tej pani, która mieszka we Włoszech, ma 87 lat,nazywa się tak i tak? Zadzwoń do niej i powiedz, że chcę z nią porozmawiać...«. Okazało się, że ta pani już nie żyje. A ja okłamałam człowieka w żywe oczy, że nie udało mi się dodzwonić. No bo to jest wciąż przestrzeń nadziei, a nie mówienie: spóźniłeś się, a teraz musisz umrzeć”.

Kwietna łąka w mieście? O tym, dlaczego jest dużo lepsza dla ludzi i dla przyrody niż trawnik, o pożytkach i radościach z łąk i o tajemnicach dzikich roślin opowiadają Natalia i Maciej Podyma z Fundacji Łąka. Do najnowszego „Tygodnika” dołączyliśmy dwa metry kwadratowe łąki!

Był jednym z najświetniejszych felietonistów w dziejach „Tygodnika”. O zmarłym 29 maja pisarzu opowiadają Tomasz Fiałkowski i Grzegorz Jankowicz.

Justyna Bargielska: „Druga klasa liceum, przykry moment dla mnie, ale wielce zmieniający. W gabinecie higienistki odbywał się doroczny pomiar. Pielęgniarka mnie zważyła, zmierzyła i powiedziała: »Justyna, ty już nie tyj«. A ja wtedy ważyłam 62 kg przy obecnym wzroście 174 cm. Nie rozumiałam, co ta pani do mnie mówi. Oczywiście, potem przytyłam jeszcze wiele razy i wiele kilogramów, ale to był moment ostatecznego wyjęcia mnie z dzieciństwa, kiedy mogłam wyglądać jak chcę, zachowywać się, jak chcę, tyć i chudnąć. I wsadzono mnie w schemat”.

To stan traktowany po macoszemu w programach szkół rodzenia, przemilczany w rozmowach z matkami, przyjaciółkami, a nawet lekarzami, gdy zbliża się termin porodu. Dlaczego o tym, co naprawdę czeka kobietę po urodzeniu dziecka, mówi się tak bardzo niewiele? Karolina Przewrocka-Aderet rozmawia z Małgorzatą Frej, lekarką pediatrą, twórczynią grupy wsparcia dla kobiet w ciąży, połogu i wczesnym macierzyństwie „Czułe Matki”.

Agata Romaniuk: „W małym mieście zawsze ktoś patrzy. Kupujesz bluzkę przez sieć i wszyscy wiedzą. Ale za to możesz z przekonaniem powiedzieć: »Jestem stąd«”. Reporterka i socjolożka opowiada o światłach (i cieniach) życia w małym mieście.

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O opowiadaniu Josepha Conrada „Tajemny towarzysz”.

Tryptyk Mérode to wyjątkowe dzieło niderlandzkie pierwszej połowy XV wieku – choć jest obiektem badań od ponad 130 lat, wciąż wiąże się z nim wiele niewyjaśnionych zagadek. Obecnie zakłada się, że powstawał stopniowo i był dziełem różnych malarzy, choć z jednego warsztatu. Co symbolizują przedmioty ukazane w komnacie w scenie Zwiastowania? Dlaczego w powietrzu unosi się maleńkie dzieciątko Jezus? Co robi św. Józef na skrzydle i jakie mogło być znaczenie pułapki na myszy leżącej na jego stole? Opowiada Magdalena Łanuszka.

Jerzy Stuhr: „Małżeństwo – to na pewno był punkt zwrotny, podjęcie życiowej deklaracji. Wtedy, w kościele, słowa: »Nie opuszczę cię, aż do śmierci« czułem bardziej poetycko. I dopiero kiedy śmierć zajrzała mi w oczy, i ta druga osoba mi się poświęciła, zrozumiałem te słowa dokładnie”.

O trwałości koronawirusa na różnego rodzaju powierzchniach, jego tempie mutacji, roznoszeniu się w powietrzu, ryzyku dla kobiet ciężarnych i skuteczności naparu z pokrzywy jako leku na COVID-19 – na pytania Czytelników odpowiada dziennikarz naukowy „TP” Łukasz Lamża.

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O opowiadaniu Hermana Melville'a pt. „Kopista Bartleby. Historia z Wall Street”.

Natalia Mileszyk: „Kiedyś mój dom był tam, gdzie mój plecak. Dziś Dom to miejsce, w którym mogę pozwolić sobie na słabość, bezsilność”. Natalia od trzech lat jeździ po świecie, dokumentując prawosławne święta i tradycje. Domy odnajduje na całym świecie – od Warszawy po Iran.

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O opowiadaniu Flannery O'Connor pt. „Spotkanie”.

Tomasz Budzyński: „Nasz występ trwał 20 minut. I mogę powiedzieć tak: w ciągu 20 minut zmieniło się całe moje życie. Wchodząc na scenę, byłem nikomu nieznanym chłopakiem z Puław, czyli znikąd, w zespole Siekiera. A schodziliśmy jako gwiazdy rocka...”.

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O powieści „Długi dzień Ameriga" Itala Calvina opowiada Grzegorz Jankowicz.

Adam Wajrak: „Wracałem z Arktyki, zadzwoniłem do Piotrka Jachowicza, który zaczął mi opowiadać, że tu jest taka Hiszpanka, bardzo fajna. I przyjechałem do Białowieży, na balangę u Zubów, gdzie zobaczyłem Nurię z jej kruczoczarnymi włosami, opaloną jeszcze mocno, bo prosto z Hiszpanii. I ja się w tej czarności zakochałem, ale tak od razu i tak na amen. Oboje stwierdziliśmy, że jedynym miejscem, gdzie możemy być razem, to jest Puszcza.

„Teraz można pomyśleć o tym, co jest ważne, a nie pilne”. „Poczułem, że jestem u siebie”. „Zobaczyłam, że nie musimy spełniać wszystkich zachcianek”. „Dziękuję kwarantannie za uleczenie ze stresu”. To – i dużo więcej – zmieniło się na lepsze. Wśród osób, które zapytaliśmy o to, co dobrego wniosły w ich życiu ostatnie tygodnie, są m.in. Natalia de Barbaro i Paweł Bravo.

Marek Bieńczyk: „Miałem 18 lat, byłem na ostatnich wczasach z rodzicami. Grywałem w brydża za zgredami, bo nie było co robić. Tam był trochę starszy facet, który miał długie włosy. I któregoś dnia, gdy grałem w brydża, a miałem świetne karty, zapytał: »Słuchaj stary, czy napijesz się ze mną wódki?«. Złożyłem karty i poszedłem. To był zew. Założyliśmy potem wspólnotę teatralną. A rozpoznaliśmy się po długich włosach, które były jak legitymacja. Hipisi byli wtedy rozproszoną wspólnotą...

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O powieści Jeana-Louisa Curtisa „La Quarantine” oraz o eseju Jeana Améry'ego „O starzeniu się” opowiada Grzegorz Jankowicz.

Cały świat patrzy dziś naukowcom na ręce. Czym właściwie zajmują się w czasie pandemii i czy da się przyspieszyć ich pracę?

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O powieści graficznej Setha (Gregory'ego Gallanta) pt. „Clyde Fans” opowiada Grzegorz Jankowicz.

Katarzyna Nosowska: „Chciałabym pani powiedzieć, że pani historia jest wyjątkowa, ale nie jest. Ma pani wiele sióstr i braci. Jestem pani siostrą" – powiedziała mi Ewa Woydyłło. I to się przebiło przez całą magmę i nadprodukcję myśli. To zdanie zabłyszczało.

Mało kto dzisiaj wie, że średniowieczne figury ukrzyżowanego Chrystusa miewały ruchome części: ramiona, nogi, głowy, a nawet oczy lub usta. Do dziś zachowało się ponad 130 średniowiecznych animowanych figur Chrystusa ukrzyżowanego. Po co je tworzono? I czy mogły wpłynąć na rozwój legend o cudownych krucyfiksach? – opowiada Magdalena Łanuszka.

W środę rozpoczyna się w Izraelu najważniejsze żydowskie święto: Pascha. Ale w tym roku Żydzi będą świętowali ją w domu. Zalecenie rządu najbardziej uderzy w grupy religijne. Epidemia nie oszczędziła Zachodniego Brzegu Jordanu oraz Gazy. Tymczasem w Izraelu jest ktoś, komu koronawirus niemalże spadł z nieba. To Benjamin Netanjahu... Komentują z Tel Awiwu Karolina Przewrocka-Aderet („Tygodnik Powszechny”) i Ofer Aderet („Haaretz”).

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O „Lojalności” Delphine de Vigan opowiada Grzegorz Jankowicz.

Jan Peszek: Z naszymi małymi dziećmi chodziliśmy do wspaniałej pani doktor pediatry. I ona na wszystkie nasze problemy, czasem przerażenia, trudności w znalezieniu dobrego rozwiązania, miała jedno słowo: „przeczekać”. To, co mówiła pani doktor, dotyczy też dzisiejszej pandemii.

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O „Stanie wyjątkowym” Giorgio Agambena opowiada Grzegorz Jankowicz.

Anna Dymna: Zalewają nas teraz potoki słów, wszyscy powiedzieli największe mądrości. A są ludzie, którzy czekają tylko na to, by się przytulić i pomilczeć.

LEKtura, czyli Domowe Lekcje Czytania. O „Dzienniku roku zarazy” Daniela Defoe opowiada Grzegorz Jankowicz.

Wojciech Mann: Małe rzeczy, które dziś są dla niektórych czymś naturalnym i niewymagającym specjalnego namysłu – gest, słowo, pomoc, solidarność z kimś, komu się stało się coś złego – po czasie okazują się aktami odwagi.

Jakie odzwierciedlenie znalazły epidemie w europejskiej sztuce? Czym były obrazy zwane gonfaloni i dlaczego to św. Sebastian miał szczególnie dobrze chronić przed morowym powietrzem? Oraz – jakie historie wiążą się z krakowskimi dziełami związanymi z zarazą? Zapraszamy na pierwszy odcinek autorskiego cyklu Magdaleny Łanuszki pt. "Sztuka Powszechnie Nieznana".

Gdzie będziemy za 25 lat? Co wydarzy się w Nowy Rok 2045? Jaka przyszłość czeka Europę i świat? Opowiada o tym reporter, pisarz i znawca Afryki Wojciech Jagielski, autor tekstu „Plac Trafalgaru” z wyjątkowego wydania „Tygodnika Powszechnego”.

Na wyspie Lesbos znajduje się obóz Moria - zaplanowany dla 3 tysięcy ludzi, mieści dziś 20 tysięcy uchodźców i migrantów z Syrii, Afganistanu, a także Afryki. Władze zrobiły z wyspy wielką, zostawioną samej sobie, „poczekalnię” dla uchodźców. Kumulujące się tam od pięciu lat napięcie właśnie eksplodowało. Gdy na wyspę przyjeżdżają aktywiści skrajnej prawicy z kontynentu, zaczyna się przemoc. Opowiada reporter „Tygodnika” Marcin Żyła.

Niebywale inteligentne trzmiele, nanocząstki wnikające w guzy nowotworowe, maleńcy galaktyczni posłańcy i gigantyczne wirusy. A także poszukiwanie idealnego miejsca do lądowania na lodowych księżycach Jowisza.

Paweł Pieniążek, reporter piszący m.in. z Afganistanu i Syrii, opowiada Marcinowi Żyle o sytuacji w prowincji Idlib w północno-zachodniej Syrii, gdzie prowadzą ofensywę wojska Baszara al-Asada i ich rosyjscy sojusznicy. Sytuacja jest tak chaotyczna, że trudno oszacować liczbę ofiar. Przynajmniej 900 tys. osób uciekło z domów.

Justyna Bargielska, Justyna Dąbrowska i Zuzanna Radzik: o miesiączce, porodzie i nie zawsze łatwym przeżywaniu macierzyństwa. O przemocy domowej i stereotypach w życiu zawodowym. O wykluczeniu i walce o spełnienie, swoje prawa i własne miejsce – także w Kościele. A także o doświadczeniu kobiecej wspólnoty i siostrzeństwa.

Justyna Bargielska, Justyna Dąbrowska i Zuzanna Radzik: o miesiączce, porodzie i nie zawsze łatwym przeżywaniu macierzyństwa. O przemocy domowej i stereotypach w życiu zawodowym. O wykluczeniu i walce o spełnienie, swoje prawa i własne miejsce – także w Kościele. A także o doświadczeniu kobiecej wspólnoty i siostrzeństwa.

1 stycznia 2020 roku w czasopiśmie "Nature" ogłoszony został algorytm komputerowy, który diagnozuje raka piersi lepiej niż lekarze. A potem było już tylko lepiej... - na pierwszy odcinek nowego podkastowego cyklu zaprasza Łukasz Lamża.

Za nami 75. rocznica wyzwolenia niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz, związane z nią emocje na linii Polska–Izrael oraz pytania o historyczną prawdę. Rozmawiają w Tel Awiwie Karolina Przewrocka-Aderet („Tygodnik Powszechny”) i Ofer Aderet („Haaretz”).

Jedna z najjaśniejszych gwiazd naszego nieba znów przyciągnęła z początkiem roku uwagę świata. Czy ujrzymy niedługo na niebie zjawisko równie jasne, co Księżyc? Czy zobaczymy supernową? "Warto oczywiście pamiętać, co ma na myśli astronom, kiedy mówi, że coś nastąpi niedługo" - komentuje dr Łukasz Lamża z działu naukowego "Tygodnika Powszechnego".

Co w 2019 roku było najważniejszym odkryciem? Nowy gatunek człowieka? Przekazywanie sygnałów z mózgu do mózgu? Czy może mroczne sekrety małp? I na jakie odkrycia liczymy w roku 2020?

Prezent świąteczny dla słuchaczy Podkastu Powszechnego: swoją opowieść wigilijną, napisaną specjalnie dla "Tygodnika", czyta prozaik i pieśniarz Paweł Sołtys (Pablopavo).

Książka to zawsze dobry prezent – zwłaszcza, gdy do Gwiazdki zostało zaledwie kilkadziesiąt godzin. Co spośród nowości wydawniczych wybrać dla dziecka? Opowiadają Katarzyna Kubisiowska i Marta Filipiuk-Michniewicz

Aung San Suu Kyi była ikoną demokracji. Właśnie stanęła przed Międzynarodowym Trybunałem Sprawiedliwości i broniła birmańskiego wojska przed oskarżeniami o ludobójstwo na Rohingach.

Anna Dziewit-Meller, pisarka, felietonistka i mama, opowiada o swoich olśnieniach w dziecięcej literaturze. Jakie książki, komiksy i audiobooki warto sprawić najmłodszym pod choinkę? I jak samemu mieć ze wspólnej lektury frajdę?

Nagrodę „Tygodnika” za „zmaganie ze złem i uparte budowanie dobra w życiu społecznym” otrzymali prof. Barbara Engelking, współzałożycielka Centrum Badań nad Zagładą Żydów PAN, i teolog ks. Tomáš Halík. Posłuchaj przemówień Laureatów.

Oczekiwania wobec tego wydarzenia były olbrzymie: po Synodzie dla Amazonii spodziewano się, że otworzy drzwi dla wyświęcania na kapłanów żonatych mężczyzn, czy zwiększenia roli kobiet w Kościele. Czym skończył się Synod? Jakie zmiany przyniesie?

Że jest chora, to wiadomo. Ale co właściwie jej dolega? I jak to leczyć? Polską ochronę zdrowia diagnozuje Maciej Müller.

Jest pisarką zaangażowaną, czy raczej - angażującą. O twórczości noblistki opowiada krytyk literacki Grzegorz Jankowicz.

Urszula Zajączkowska, Adam Robiński i Łukasz Lamża - poetka i botaniczka, dziennikarz i krajoznawca oraz naukowiec i filozof rozmawiają o tym, kim są dla nas zwierzęta, współmieszkańcy naszej planety.

Urszula Zajączkowska, Adam Robiński i Łukasz Lamża - poetka i botaniczka, dziennikarz i krajoznawca oraz naukowiec i filozof rozmawiają o tym, kim są dla nas zwierzęta, współmieszkańcy naszej planety.

W poszukiwaniu największych tajemnic Wszechświata naukowcy z Krakowa postanowili stworzyć detektor wielkości kuli ziemskiej. Zbudowany z naszych smartfonów. Projekt CREDO właśnie rozpoczął działalność. Teraz każdy może powalczyć o Nobla. O projekcie rozmawiamy z jego koordynatorem, dr. hab. Piotrem Homolą.

Co to naprawdę znaczy: nie słyszeć? I jak to jest, że nie rozumie tego nawet wielu lekarzy? Czy najnowsze regulacje dotyczące dostępności instytucji publicznych, w tym służby zdrowia, dla ludzi ze szczególnymi potrzebami – w przypadku osób głuchych pozostaną kolejnymi papierowymi zapisami? Opowiada reporterka "TP" Anna Goc.

W Polsce wciąż przybywa aktów dyskryminacji, agresji i wezwań do dzielenia ludzi. O odpowiedzialności polityków i innych liderów debaty publicznej w nakręcaniu sprężyny nienawiści, o tym, czy kłamstwo zaczyna dziś popłacać i o ozdrowieńczej roli wstydu rozmawiamy z psychologiem i psychoterapeutą prof. Bogdanem de Barbaro

O najlepszych prezentach i spotkaniach z ludźmi, o patrzeniu na Kościół i media z perspektywy 85 lat i o dystansie: gośćmi tego odcinka podkastu są jubilat ks. Adam Boniecki oraz Anna Goc - reporterka "Tygodnika", autorka wywiadu rzeki z ks. Bonieckim.

Co zmieni mundial kobiet? Choć kobiecy futbol oglądamy coraz chętniej, to wiele zawodniczek wciąż zmaga się z dyskryminacją i lekceważeniem.

O czym mówimy, gdy mówimy o smaku i o jedzeniu? A o czym powinniśmy zacząć mówić? Opowiadają kucharz i autor książek kulinarnych Grzegorz Łapanowski oraz felietonista kulinarny Paweł Bravo.

W jubileusz Czerwca '89 o tym, czy językiem Międzywojnia da się opisywać dzisiejszą Polskę, dlaczego powracają dziś ówczesne upiory i o czym nigdy nie dość krzyczenia – rozmawiamy z Andrzejem Zagajewskim, liderem punkowego zespołu Hańba!.

O miejsca w szkołach średnich ubiega się dwa razy więcej uczniów niż rok temu. To efekt reformy edukacji, której liderka przenosi się właśnie do europarlamentu. O chaosie pozostawionym przez minister edukacji i jej zespół ekspertów, opowiada Przemysław Wilczyński.

Jak dochodzi do przestępstw pedofilskich w Kościele? Czego trzeba, żeby o swojej traumie wykorzystania seksualnego zacząć mówić? Czy film braci Sekielskich może w tym pomóc? Czy zmieni on polski Kościół? I jaką rolę mają tu do odegrania świeccy? – mówi ks. Jacek Prusak SJ, psycholog i psychoterapeuta.

25 lat po końcu apartheidu w Republice Południowej Afryki trwają wybory. Dawna partia Nelsona Mandeli jest dziś u władzy. Uwikłana jest w skandale i korupcję. Co się stało z marzeniem o Ludzie Tęczy? Opowiada Wojciech Jagielski, jeden z najwybitniejszych europejskich reporterów i pisarz, który ćwierć wieku temu relacjonował wydarzenia w RPA. A także: co jeszcze słychać w świecie?

Bp Andrzej Jeż w homilii do kapłanów zacytował wypowiedź z kongresu „pewnej nacji”. Miała być dowodem spisku przeciw Kościołowi. Cytowana wypowiedź była parafrazą antysemickiego paszkwilu z początku XX wieku, przywołaną w diecezjalnej gazecie z 1937 roku - w artykule wzywającym do pozbycia się Żydów z Polski. Komentują Zuzanna Radzik i Artur Sporniak.

Dlaczego budzi naszą fascynację i zarazem obawę? Czy doczekamy się kiedyś sztucznej świadomości ze sztucznymi emocjami? I czego dzięki niej dowiadujemy się o sobie?

Potężny symbol i pełnowartościowy pokarm. Temat malarstwa i prac naukowych. Cud natury i kulinarny fenomen. Specjalnie na Wielkanoc o geniuszu jajka rozmawiają Paweł Bravo i Michał Kuźmiński.

Odkąd jesienią 2017 roku schronili się przed czystkami etnicznymi i okrucieństwem birmańskiego wojska, utknęli w olbrzymich obozach w Bangladeszu. Ale teraz kraj ten wraca do pomysłu przesiedlenia ich... na bezludną wyspę. Jak Rohingowie znaleźli się na linii frontu globalnych interesów? Posłuchaj reportera "TP" Marka Rabija i opowieści samych Rohingów.

O poezji mówi się nieczęsto w mediach głównego nurtu, ale o jej społecznym, ekonomicznym i politycznym zapleczu – właściwie nigdy. Dlatego tym razem w „Książkach w Tygodniku” mówimy o pozycji i roli poezji w debacie publicznej.

W ciągu najbliższych kilkudziesięciu lat ludzkość czekają kataklizmy bez precedensu. Ich przyczyną będzie emisja dwutlenku węgla. A Polska w węgiel chce inwestować. Partner odcinka: Client Earth - Prawnicy dla Ziemi

Grupa katolickich milionerów przy wsparciu byłych agentów FBI chce, manipulując Wikipedią, ustawić wynik kolejnego konklawe? To nie jest scenariusz sensacyjnego filmu...

Co się dzieje, gdy o znanej i podziwianej postaci ktoś opowiada nam nagle jako o sprawcy swojego cierpienia? O filmie oskarżającym Michaela Jacksona o molestowanie seksualne dzieci opowiada Anita Piotrowska, krytyczka filmowa „Tygodnika Powszechnego”.

Pół miliona. Przynajmniej tyle Polek pada rocznie ofiarą przemocy domowej. Czy da się z tym skończyć? Jak sprawdzają się polskie prawo i system? Jak działa mechanizm przemocy w rodzinie? I skąd obojętność otoczenia?

Jemy go trzy razy za dużo. Czy wobec problemów ekologicznych i moralnych, jakie niesie hodowla zwierząt na mięso, przyjdzie się nam z nim pożegnać?

Ks. Adam Boniecki: W czterdziestu dniach Wielkiego Postu znajdź choć dwa dni skupienia. Żebyśmy nie wpadli w rytualizm.

Astronautka Nicole Stott: Patrząc w kosmos, patrzymy też na siebie samych. Wszystko, co dotyczy stacji kosmicznej, dotyczy też życia tu, na Ziemi.

W indyjskim Kaszmirze i irańskim Beludżystanie dochodzi do zamachów terrorystycznych, o których organizację oba państwa oskarżają pakistański wywiad. Właśnie doszło do indyjskiego odwetu. Co to znaczy, co ma wspólnego z konfliktem bliskowschodnim - i z Polską?

Oczekiwania były rozbudzone. Szczyt o seksualnym wykorzystywaniu dzieci w Kościele, zakończył się mszą, przemówieniem Franciszka i... poczuciem rozczarowania. Czy słusznie?

Jeden świętował kilka dni temu pięćdziesiąte urodziny. Drugi przestanie być produkowany. O złotej epoce wielkich samolotów i o przyszłości lotów pasażerskich opowiada Marcin Żyła.

Gdy mówimy o Jakubie Błaszczykowskim, mówimy o człowieku, który bierze odpowiedzialność - opowiada Michał Okoński, autor dziennikarskiego portretu piłkarza, który „gra, jakby bronił prawdy”.

PODKAST | Festiwal Conrada nie otrzymał dofinansowania, choć przyciąga gwiazdy literatury i rzesze czytelników. Jak się ma werdykt resortu ministra Glińskiego do wartości festiwalu? I jaka będzie jego przyszłość?

Podpisana właśnie wspólna deklaracja papieża Franciszka i Wielkiego Imama uniwersytetu Al-Azhar zawiera rewolucyjny akapit. Rozmawiamy o nim z teologami - publicystami "Tygodnika", Zuzanną Radzik i Piotrem Sikorą.

Pod opieką ośrodków leczenia niepłodności znajdą się tylko nieliczne spośród 600 tys. potrzebujących związków - opowiada Monika Ochędowska, autorka raportu w najnowszym "TP".

Finałowy, 8. sezon kultowego serialu HBO dopiero w kwietniu, a my tymczasem sprawdzamy, co o śmiertelności jego postaci mają do powiedzenia naukowcy. O opublikowanych właśnie badaniach opowiada Łukasz Kwiatek z działu naukowego „Tygodnika”.

Dlaczego Europa po cichu godzi się, żeby ruch uchodźców powstrzymywała Libia - kraj zdominowany przez grupy przestępcze? Mówi reporter Marcin Żyła.

Czy materiały budzą w nas emocje? Czy mogą być ich nośnikami? Rozmawiamy z Markiem Miodownikiem – materiałoznawcą, inżynierem, pisarzem i popularyzatorem nauki.