Er is een revival van hallucogene drugs gaande. Mensen doen ze niet alleen meer, maar er wordt ook meer onderzoek naar gedaan. Tijdens een trip zie je van alles, de realiteit vervormt en verhevigt, de ‘doors of perception’ gaan open. Hoe kijken wetenschappers daarnaar? In deze aflevering gaan de Mediadoctoren down the rabbit hole en verwonderen we ons over psychedelica, met prof.dr. Patricia Pisters, hoogleraar film, media en cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Waar psychedelica in de jaren 60 stonden voor een rebelse strijd die verbonden was met een generatieconflict, is de tijdsgeest nu anders. Hallucogeen drugsgebruik gaat nu meer over individuele en collectieve healing, met aandacht dus voor therapeutische elementen. We hebben het over de verbeelding van trips in de media, maar ook over de vertogen die er bestaande over deze drugs. Het gaat over filosofie, ecodelics en ontsnappen aan de robots. Kunnen psychedelica ons helpen onze mediawereld beter te begrijpen?  De trippy films die Patricia noemde zijn Midsommer, Samsara en Poor Things.  Links bij deze aflevering:  Artikel The Guardian over 'the new science of death'; Special issue Deleuze and Guattari and the Psychedelic Revival.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 43: Genres en drugs; Afl 66: Drugs in de media; Afl 84: Gekte en media, met ook Patricia; Afl 157: Het einde van de mens; Afl 171: Wat wij kunnen leren van complotdenkers.

We beginnen met de Koude Oorlog en hoe Nederland keek naar de revolutie in Cuba. Vervolgens krijgen we een kort college over de achtergrond van de Vietnam-oorlog. Daarna bespreken we het antigezagsprotest. We kijken daarbij onder andere naar de rol van linkse intellectuelen en het toen relatief nieuwe medium televisie. Wat was de houding van Nederland ten aanzien van Vietnam en de VS?  Link bij deze aflevering:  Proefschrift Van der Maar Welterusten mijnheer de president. Nederland en de Vietnamoorlog 1965-1973.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 19: Oorlogspropaganda;  Afl 152: Defensie in de media;  Afl 164: Hoe Nederland al 100 jaar radio inzet voor oorlogspropaganda.

Betrouwbare informatie over medische zaken is essentieel, of je nu zelf online zoekt of direct van een arts uitleg en toelichting krijgt. Er is daarom vanuit de zorg steeds meer aandacht gekomen voor effectieve kennisoverdracht. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over gezondheidscommunicatie. Dat doen we met Julia van Weert, hoogleraar gezondheidscommunicatie aan de afdeling Communicatiewetenschap van de UvA. Het is een misvatting te denken dat alles goedkomt als iemand maar geïnformeerd is. Vergelijkbaar betekent het aanleren van betere communicatiestrategieën aan artsen in opleiding  niet dat zij die ook toepassen. Kunnen communicatiewetenschappers eigenlijk wel een zinvolle bijdrage leveren aan de volksgezondheid? Links bij deze aflevering:  Proefschrift Corine Meppeling Designing digital health information in a health literacy context; Proefschrift Rena Zendedel Informal interpreting in Dutch general practice.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 32: Bewustwordingscampagnes; Afl 38: Terminale ziektes; Afl 154: Gedragsverandering; Afl 160: ‘De gezonde levensstijl’; Afl 175: Ras.

Taal en identiteit zijn sterk met elkaar verbonden. Dialecten wijzen op een regionale identiteit, meertaligheid zou een teken van voorsprong zijn. Tenzij het gaat om migrantentalen, dan wordt het juist een achterstand gevonden. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over taal en klasse. Dat doen we met Sterre Leufkens, Universitair Docent Nederlandse Taalkunde bij het departement Talen, Literatuur en Communicatie van de Universiteit Utrecht.  We hebben het over hoe standaardtaal ("een dialect met een leger") ontstond vanuit een behoefte van de gegoede burgerij. Het gaat ook over taalverloedering en taalverandering, over begrijpelijkheid taalfascisme. Kunnen we echt met taal op ieder moment een ander beeld van onszelf neerzetten?  Link bij deze aflevering:  Hart van Nederland 'Echte Amsterdammer betrapt'.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 46: Internettaal;  Afl 135: Het vak Nederlands; Afl 173: Straattaal.

Over TMF wordt vaak een beetje knullig gedaan, het nooit cool genoege zusje van grote broer MTV. Maar deze muziekzender beslaat de periode waarin we van analoog naar digitaal gingen, van televisie kijken naar internet gebruiken, van megasterren naar influencers. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over TMF. Dat doen we met Jaap Kooijman, Universitair Hoofddocent Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam wiens boek over TMF deze week uitkomt.  We proberen mythes over TMF te doorbreken, zoals dat de overname door MTV het einde van de zender was en dat er een groot verschil bestond tussen MTV en TMF. We discussiëren over klasse en nationale trots, en de vele manieren waarop TMF een voorloper is geweest van huidige platformen en mediapraktijken.  Links bij deze uitzending: Boek Kooijman De muziekfabriek: TMF en de Nederlandse popcultuur, verkrijgbaar vanaf 18 januari 2024 bij Walburgpers;  Video The Magnificent Four; Video Glaze: Be all you want to be.  Verwante afleveringen uit het archief met Jaap als gast:  Afl 35: Biseksualiteit; Afl 51: Dood van de popster; Afl 73: Disco; Afl 98: The fake; Afl 113: Aantekeningen uit het ondergrondse 9 over BN’ers aan het begin van corona; Afl 133: Mediageschiedenis en de De Mol-dynastie.

Sinds de doorbraak van ChatGPT een jaar geleden is er veel gezegd en geschreven over kunstmatige intelligentie en het onderwijs. Onder veel docenten heerste paniek: wat te doen als papers ook door een computer kunnen worden geschreven? Er was daarbij nauwelijks aandacht voor de docent zelf. In deze speciale aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over AI als een hulpje voor docenten. Dat doen we met computerwetenschapper Nico Naus, universitair docent aan de Open Universiteit.  Niet alle universitaire domeinen hebben evenveel baat bij AI. maar alle docenten kunnen AI inzetten in hun onderwijs en onderzoek. We bespreken tips (laat ChatPDF meerkeuzevragen voor je maken!) en tricks (doorprompten!). We ontkomen er niet aan toch de studenten te bespreken en hebben het ook over accountantability. We beantwoorden de vraag hoe AI het geven van onderwijs kan veranderen, verbeteren en misschien ook verslechteren.  Als luisteraars voorbeelden van goede tools voor docenten weten, zullen we die hier delen. ChatPDF, waar je PDFs kunt uploaden en bevragen; DeepL, een vertaaldienst die ook gehele documenten doet;  GoodTape, een sterkte transcriptietool.  Verwante afleveringen uit het archief: Aflevering 99: Praten met computers, met Theo Araujo;  Aflevering 130: AI in het journalistieke proces, met Yael de Haan.

=== Er waren wat problemen met het geluid in een vorige versie === Toen een woeste menigte in januari 2020 het Amerikaanse Capitool bestormde, herkende de kenner in de meute kruisvaardersvlaggen en christelijke spandoeken. Populistische politici grijpen terug op christelijke tradities en christelijke waarden. Vandaag verwonderen we ons over orthodoxe christenen en radicaal-rechts. Dat doen we met Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij het televisieprogramma Zembla. Van zijn hand verscheen Nieuwe Kruisvaarders, de heilige alliantie tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechtse populisten (2021, Prometeus). NOOT: Deze aflevering is opgenomen voor de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023. Media laten het onderwerp religie vaak liggen en groepen worden te zeer op één hoop gegooid. We bespreken verbintenissen en overeenkomsten tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts. Het gaat daarbij over de boeren, de cultuuroorlog en het vertoog van slachtofferschap: het idee dat de christelijke erfenis wordt verkwanseld door de linkse grachtengordel. We beantwoorden de vraag waarom het belangrijk is deze stromingen in het vizier te hebben. Link bij deze aflevering:  Boek Rietveld Nieuwe Kruisvaarders. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 41: Subjectieve journalistiek; Afl 54: Apocalyps; Afl 103: Uiterst rechts, met Sarah de Lange; Afl 166: Waarom boeren geportretteerd worden als de ware Nederlanders; Afl 178: Hoe populistische politici online communiceren.

Toen een woeste menigte in januari 2020 het Amerikaanse Capitool bestormde, herkende de kenner in de meute kruisvaardersvlaggen en christelijke spandoeken. Populistische politici grijpen terug op christelijke tradities en christelijke waarden. Vandaag verwonderen we ons over orthodoxe christenen en radicaal-rechts. Dat doen we met Sander Rietveld, politicoloog en onderzoeksjournalist bij het televisieprogramma Zembla. Van zijn hand verscheen Nieuwe Kruisvaarders, de heilige alliantie tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechtse populisten (2021, Prometeus).  NOOT: Deze aflevering is opgenomen voor de Tweede Kamerverkiezingen van november 2023.  Media laten het onderwerp religie vaak liggen en groepen worden te zeer op één hoop gegooid. We bespreken verbintenissen en overeenkomsten tussen orthodoxe christenen en radicaal-rechts. Het gaat daarbij over de boeren, de cultuuroorlog en het vertoog van slachtofferschap: het idee dat de christelijke erfenis wordt verkwanseld door de linkse grachtengordel. We beantwoorden de vraag waarom het belangrijk is deze stromingen in het vizier te hebben.   Link bij deze aflevering:  Boek Rietveld Nieuwe Kruisvaarders.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 41: Subjectieve journalistiek;  Afl 54: Apocalyps; Afl 103: Uiterst rechts, met Sarah de Lange;  Afl 166: Waarom boeren geportretteerd worden als de ware Nederlanders; Afl 178: Hoe populistische politici online communiceren.

Housemuziek is afkomstig uit de VS waar in Zwarte queer cultuur een bloeiende underground scene bestond, met logische wortels in disco. Maar toen de muziekstroming de oceaan overstak werd die oorsprong grotendeels uitgegumd. House werd geframed als iets radicaals nieuws en werd een miljoenengenre, onder andere in Nederland. Het zou jaren duren voordat 'EDM' zou aanslaan in Amerika, en nog steeds snappen ze er weinig van. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over dance, de industrieterm voor wat normale mensen house, techno of trance noemen. Dat doen we met Rens Wilderom, verbonden aan Computational Social Sciences van de Universiteit van Amsterdam en Universitair Docent aan de School of Business Administration van de American University Kyiv.  In het Verenigd Koninkrijk en Nederland waren er journalisten met redelijke machtsposities die over house gingen schrijven. Zij zagen er een voortzetting in van de Do-It-Yourself ideologie van punk. Wilderom legt uit hoe ook de morele paniek rondom house heeft bijgedragen aan de populariteit.  Links bij deze aflevering:  Proefschrift Wilderom Genres, webs of fields, and institutional change. The development of dance in the US, UK, and the Netherlands, 1985–2005; VPRO-documentairereeks 30 jaar Dutch dance;  Documentaire We call it tekno, over de opkomst van de Berlijnse technoscene tegelijkertijd met het vallen van de muur;  BBC podcast Ecstasy: The Battle Of Rave.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 14: Muzieksmaak en maatschappelijke veranderingen, met communicatiewetenschapper Koos Zwaan; Afl 43: Genres en drugs: met criminoloog Ton Nabben; Afl 73: Disco, met mediawetenschapper Jaap Kooijman.

Voor cultural studies-onderzoekers is het volkomen vanzelfsprekend dat media, cultuur en burgerschap met elkaar verweven zijn. Muziek, televisie, memes - alle vormen van populaire cultuur bevatten culturele betekenissen en we consumeren en begrijpen die betekenissen in samenspel met anderen. Toch wordt zulke alledaagse cultuur niet altijd geassocieerd met politiek. In deze speciale aflevering opgenomen tijdens de Dutch Media Week verwonderen de Mediadoctoren zich over cultureel burgerschap. Dat doen we met Joke Hermes, lector Inclusion and the Creative Industries aan de Hogeschool InHolland en verbonden aan de afdeling Mediastudies van de Universiteit van Amsterdam. Centraal staat Hermes' nieuwe boek Cultural citizenship and popular culture. The art of listening. We hebben het onder andere over emancipatie, over smaak en over populaire cultuur als aanleiding én als platform voor culturele en politieke uitwisseling. We beantwoorden de vraag hoe populaire cultuur goed burgerschap kan bevorderen. Links bij deze aflevering: Boekbeschrijving bij Routledge. Verwante aflevering uit het archief: Afl 95: Kindertelevisie, ook met Joke Hermes.

Waar de populist het vroeger van publieke speeches moest hebben - en moest afwachten wie er op kwamen dagen - kunnen hedendaagse populistische politici de hele dag op sociale media hun boodschappen kwijt. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de online populistische communicatie. Dat doen we met Linda Bos, universitair hoofddocent Politieke Communicatie en Journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam.  We bespreken een aantal recente studies van Bos en zoomen daarbij vooral in op de methodologie. Bos is pessimistisch over het beeld dat mensen hebben van de politiek. Journalisten hebben daar geen antwoord op. We beantwoorden de vraag wat de beste manier is om kiezers te verleiden op je te stemmen.  Links bij deze aflevering (zie onze website ondermediadoctoren.nl):   Onderzoek Bos et al. over politici die nieuwsberichten als fake news diskwalificeren; Onderzoek Bos & Minihold over morele waarden;  Onderzoek Bos et al. over social identity frames.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 103: Uiterst rechts Afl 126: Dissonante stemmen Afl 145: Het nut van factchecks Afl 166: Boeren & ware Nederlanders Afl 171: Complotdenkers

In de platformeconomie kun je ook met sekswerk je geld verdienen, bijvoorbeeld op OnlyFans. Webcamseks is onderdeel van het enorme aanbod online porno. Performers gebruiken categoriseringen om zichzelf vindbaar te maken, maar zijn daarbij afhankelijk van de topdown labelling en industrietaal van de grote sites. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over webcamseks. Dat doen we met Hanne Stegeman, die op dit onderwerp promoveert aan het Amsterdam Institute for Social Science Research van de Universiteit van Amsterdam. Het gesprek gaat over moderatie, algoritmen en onderzoeksmethoden. Webcamsekswerk is soms saai, soms gezellig, maar stigma is altijd een probleem. Op welke manier beïnvloeden digitale platformen het werk van online sekswerkers?  Noot: F2F vraagt 18 procent van hun online performers, bij OnlyFans is dat 25 procent.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 5: Porno; Afl 24: Vrouwenporno; Afl 170: Fetisjen; Afl 171: Complotdenkers; In memoriam: Meindert Fennema, afl 126: Dissonante stemmen.

Memes zijn een unieke vorm van digitale expressie. Deze vaak humoristische en visueel aantrekkelijke fenomenen drijven op de technologische mogelijkheden van het internet en zijn uitgegroeid tot de spil van hedendaagse internetcultuur. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over memes. Dat doen we met Süeda Işık, historicus en redacteur memes bij NRC. Memes zijn de prenten en pamfletten van deze tijd. Online kunnen mensen er dingen mee zeggen die offline niet kunnen. Wat betekent het dat internetcultuur zo gefragmenteerd is? En wat is populair op welke platforms? We hebben het over meta-ironische en post-ironische memes en ontleden de dynamieken die internetcultuur maken.  Links bij deze aflevering:  Podcast How do you like it so far met meme-onderzoeker Whitney Phillips; 2006 meme 'Het meisje met de prei'; Auteurspagina Süeda Işık.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 26: YouTube-sterren; Afl 46: Internettaal; Afl 102: Influencers en ethiek; Afl 125: Het internet redden; Afl 169: Macht van platforms.

Iedereen slaat aan op DNA. Iedereen heeft genen en de genetica spreekt daardoor enorm tot de verbeelding. Media spelen daarbij een rol: zij kijken nog steeds naar de genetica als heroïsch onderzoek. Waar geestes- en sociale wetenschappen op de kritische ogen van leken mogen rekenen, wordt er gedaan alsof bèta te moeilijk is voor buitenstaanders. Maar ook bèta's zijn mensen en doen mensenwerk, en nemen ideeën en oordelen - bijvoorbeeld over ras - mee in hun onderzoek. In deze aflevering verwonderen ons over de genetica, en de rol die concepten als ras daarin spelen. Dat doen we met Amade M’Charek, hoogleraar (wetenschaps)antropologie aan de Universiteit van Amsterdam.  Wat moet je kunnen om bètawetenschappers te kunnen bestuderen? Wat voor normatieve praktijken hanteren zij? Het grootste deel van de genetici is angstig voor het racialiseren van groepen maar ras blijkt een werkpaardje aan het worden om orde in de chaos van data te krijgen. Hoe schrijven we het verhaal van de bèta's?

Kan je petten scheiden? Kan je de schrijver losmaken van de wetenschapper, de wetenschapper losmaken van de activist? Is dit anders in de geesteswetenschap dan in de 'harde' disciplines? Hoe verhouden deze wetenschappers zich tot elkaar? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de geëngageerde wetenschapper. Dat doen we met Geert Buelens, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Utrecht, maar ook dichter, essayist en columnist. Onlangs won hij de meest prestigieuze literatuurprijs van België, De Boon, voor zijn non-fictieboek Wat we toen al wisten. De vergeten groene geschiedenis van 1972. We bespreken uiteraard de klimaatcrisis. Waarom verschijnen er ieder jaar in Nederland heel veel boeken over de Tweede Wereldoorlog, maar nauwelijks literatuur over de klimaatkwestie en klimaatgeschiedenis? We hebben het onder andere over de rol van ethiek en het romantiseren van de kunstenaar-klootzak. Wat heeft The Sound of Music hier in hemelsnaam mee te maken? We beantwoorden de vraag wat de verantwoordelijkheid is van de wetenschapper naar de samenleving.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 153: De aard van de geesteswetenschap, met Rens Bod; Afl 145: Het nut van factchecks, met Alexander Pleijter; Afl 126: Dissonante stemmen, met Meindert Fennema.

Nederlandse jongeren klinken meertalig. Ze lenen woorden uit Surinaams en Marokkaans, leggen speciale accenten en maken ogenschijnlijke taalfouten. Straattaal is een manier om te laten zien wie ze zijn. Dat blijkt geen twintigste eeuwse uitvinding. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over 'foute' taal. Dat doen we met Jacomine Nortier, Universitair Hoofddocent bij de afdeling Taalkunde van de opleiding Nederlands aan de Universiteit Utrecht.  Taal is een kwestie van afspraken en in die zin is er geen foute taal. Jongeren kiezen bewust voor straattaal op bepaalde momenten, terwijl ze goed weten dat je die taal niet bij een sollicitatiegesprek hanteert. De meertaligheid van hedendaagse jongeren zit ook in laatmiddeleeuwse liederen. We bespreken de functies van zulke foute taal.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 46: Internettaal; Afl 135: Het vak Nederlands; Afl 150: Marokkanen in de media.  Links bij deze aflevering:  Profielpagina Jacomine Nortier; Blogpost kaolo; Studie gender en Moroccan Flavored Dutch; Studie lidwoordomissie in Moroccan Flavored Dutch.

Het vertellen van verhalen is zo oud als de mensheid maar plots werd het ook in de marketing hot. Opeens moesten niet alleen schrijvers verhalen gaan vertellen, maar ook bedrijven, organisaties en overheden om zo meer binding en betrokkenheid te creëren. In deze aflevering verwonderen we ons over storytelling. Dat doen we met Philip Corsius, docent Media- en Cultuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht.  We beginnen uiteraard bij de vraag wat een verhaal is. We bespreken variaties als spatial storytelling, transmedia storytelling, railroading en collective journeys. Uiteraard komen archetypes aan bod. Het vertellen van verhalen is niet neutraal. De technieken van storytelling kunnen namelijk helpen te verhullen dat het een verhaal is, in plaats van het verhaal.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 18: Het nieuwe televisiekijken; Afl 28: Remakes; Afl 163: Het epos; Afl 19 en afl 164: Oorlogspropaganda; Afl 171: Complotdenkers

De waarheid staat op losse schroeven: zelfs Amerikaanse inlichtingendiensten zijn het onderling niet eens zijn waar Covid-19 vandaan kwam. Het lijkt alsof complottheorieën ineens overal zijn, alsof het aantal gelovers gestaag is toegenomen. In deze 'remake' van aflevering 45 verwonderen we ons over complotdenkers. Deze keer doen we dat met Jaron Harambam, Universitair Docent Sociologie op het gebied van Media, Kennisstrijd en Digitalisering aan de Universiteit van Amsterdam. Complotdenkers zijn een diverse groep die bestaat uit verschillende subculturen. Mensen zoeken elkaar op, proberen tot antwoorden te komen. Daarbij passen ze verschillende manieren van weten toe. Die zien we terug in alternatieve media, die opmerkelijk veel lijken op traditionele media. Zo gebruiken ze de middelen en waarden van mainstream media, zoals factchecking, om terug te vechten. Vijf jaar na de grote zorgen over 'post-truth' zie je dat het medialandschap diverser is geworden, al wordt die pluriformiteit door conventionele media niet gewaardeerd. Toch zijn complotdenkers ook juist voor hen gunstig geweest.

Een fetisj verwijst naar een seksuele voorkeur voor – bijvoorbeeld – specifieke lichaamsdelen, objecten, situaties of handelingen. Mensen met dezelfde fetisj zoeken elkaar graag op, tijdens speciale feesten bijvoorbeeld. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over fetisjcultuur. Dat doen we met Anne Rodermond, manager van club Church. We pellen het concept fetisj af. Hoe ontstaan ze, waarom worden ze (ook) collectief geuit en wat is de connectie met gay cultuur? We hebben het over trends, codes en acceptatie. Uiteraard gaat het ook over de rol van media. Wat hebben mensen te winnen als ze stilstaan bij bij alles wat ze opwindt?  Links bij deze aflevering:  Website Club Church;  Blogpost over RuPaul en geschiedenis.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 156: Seksonderzoek in de media; Afl 132: Moderne manieren; Afl 128: Eindelijk weten wat seks is; Afl 65: Schoonheidsidealen; Afl 57: Mannelijkheid. Plus we deden de meeste letters uit de LHBTQIA+ reeks: Afl 8: Homoseksualiteit; Afl 35: Biseksualiteit; Afl 144: Trans representatie; Afl 85: Queer media.

Er vinden grote transformaties plaats in de mediawereld. Platformen als streamingdiensten en sociale netwerken zorgen voor nieuwe medialogica's op een moment dat oude medialogica's niet meer opgaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de economie van platformen. Dat doen we met Jan Teurlings, universitair docent Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. Er zijn twee soorten gebruikers: de gewone en de adverteerder. Platformen bedienen daarmee een double-sided market en weten die twee partijen beter dan ooit in de geschiedenis samen te brengen. Hoewel er sprake is van een democratisering van de productiemiddelen - iedereen kan content maken - is er een monopolie op distributie. Met die contentmakers worden maar beperkt inzichten gedeeld: Soundcloud biedt makers vooral data over het gedrag van luisteraars, maar niet over hun demografische kenmerken. We bespreken wat meer transparantie van platformen kan opleveren, hoe de staat zou moeten reguleren en welke rol academici kunnen hebben. Links bij deze aflevering: Boek Amanda Lotz over streamingdiensten; Blogpost Diep Onderzoek over het einde van sociale media; SCP-rapport over polarisatie; Artikel Teurlings en Stauff over transparantie. Verwante afleveringen uit het archief: Afl 138: Mediabeleid en de macht van platformen – met Matthijs Leendertse; Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie - Mirko Schaefer; Afl 129: Links van links - Willem Schinkel; Afl 125: Het internet is stuk – Marleen Stikker; Afl 168: Influencermarketing - Eva van Reijmersdal.

In 2012 wist nog bijna niemand wat een podcast was, laat staan dat er mensen naar luisterden. Als Mediadoctoren maakten we wat we zelf leuk en interessant vonden. Het resultaat na tien jaar is een rijk archief vol boeiende gasten, waar we bijzonder trots op zijn. In deze speciale jubileumaflevering vieren wij Mediadoctoren ons tienjarig bestaan.  We beginnen met een vooruitblik op de effecten van AI op podcasten. Daarna kijken we terug: wat waren onze lievelingsgasten, welke aflevering is onze grootste mislukking en wanneer stelden we onze mening bij? We bespreken de waarde van podcasts voor wetenschapscommunicatie en reflecteren op veranderingen de afgelopen tien jaar.

Sinds 1 juli vallen grotere influencers onder de Mediawet. Hiervoor konden ze ongelimiteerd reclame maken op platformen als YouTube en TikTok. De content die zij createn wordt slecht herkend als reclame, zowel door volwassenen als door hun jonge doelgroep. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over influencermarketing. Dat doen we met Eva van Reijmersdal, universitair hoofddocent Persuasieve Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Sommige influencers (content creators in hun eigen woorden) zijn blij met de nieuwe regelgeving, anderen willen niet het braafste jongetje van de klas zijn. We bespreken wat influencermarketing precies is en hoe deze markt in elkaar zit. Kinderen en jongeren vinden het leuk om dat ook te leren en daardoor zijn veel influencers transparant over hun verdienmodel. Hoe zorgelijk is het eigenlijk dat bedrijven via influencers hun spullen aan de man brengen? Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 26: YouTube-sterren (zo noemden we ze nog in 2015); Afl 91: De zin en onzin van leeftijdskwalificatie; Afl 102: Influencers en ethiek; Afl 127: Merken met een mening; Afl 138: Mediabeleid en de macht van platformen.

Wat telt als platteland, heeft te maken met bevolkingsdichtheid. Officieel hebben we volgens die definitie in Nederland geen platteland. Toch gaat het er in de media voortdurend over: ons platteland zou verloren gaan. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de verbeelding van de boer. Dat doen we met Esther Peeren, hoogleraar Cultural Analysis aan de Universiteit van Amsterdam.  Er is een verlangen naar een vermeend verloren verleden, wat samenhangt met de opkomst van de natiestaat. Met regio-identiteiten konden jonge naties zich onderscheiden en zo werd de boer bevroren in de tijd en kreeg hij een authentieke status. Er is een mythe over het platteland ontstaan, die in stand kan blijven omdat het publiek graag aan die mythe vasthoudt. We bespreken hoe het platteland verbeeldt wordt, wat daarvan de politieke consequenties zijn en hoe we dit beeld kunnen verbreken.  Relevante afleveringen uit het archief:  Afl 7: Nostalgie;  Afl 34: De nieuwswaarde van dieren; Afl 45: Complottheorieën; Afl 89: Natuur en media;  Afl 147: Randstadarrogantie van de media.

Nederland heeft een rijke cabarettraditie. Zulke voordrachten in een theater, waarbij grappen doorgaans worden afgewisseld met liedjes, worden gezien als een weerspiegeling van wat er speelt in de maatschappij en worden vaak gebruikt om de gevestigde orde en waarden een hak te zetten. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over cabaret en engagement. We doen dat met cultuurwetenschapper Dick Zijp, promovendus aan de Universiteit Utrecht. We bespreken wat humor en cabaret eigenlijk zijn, en duiken in de geschiedenis van deze traditie. We maken een onderscheid tussen maatschappijkritisch en ideologiekritisch, en bespreken hoe Nederlandse cabaretiers daarin passen. Wat zijn nou de politieke implicaties van het Nederlandse cabaret?

Massamedia en propaganda horen bij elkaar. Media geven niet alleen maar informatie door, maar kunnen ook een informatiewapen zijn. Dat is niets nieuws. In deze speciale live-aflevering tijdens de Dutch Media Week verwonderen de Mediadoctoren zich over radio in oorlogstijd, in historisch perspectief. Dat doen we met Vincent Kuitenbrouwer, Universitair Hoofddocent Geschiedenis van de Internationale Betrekkingen aan Universiteit van Amsterdam en coördinator van het project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid. We bespreken vier oorlogen: de Zuid-Afrikaanse Oorlog, ook wel de eerste media-oorlog genoemd, WWII, de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog en lessen van die drie oorlogen voor de huidige oorlog van Rusland met Oekraïne. Nederland was een 'radio-minded land':  aan het begin van WWII waren er 1 miljoen radiotoestellen in Nederland. Kuitenbrouwer legt uit hoe propaganda altijd geschiedt in relatie tot de propaganda van een ander. Partijen spelen op elkaar in: zo maakten de Duitsers piratenradio met content die in Duitsland verboden was, om de Nederlanders om de tuin te leiden. We bespreken de onmiddellijkheid van nieuws via eerst brief en later telegram. Waarom is een programma waarin mensen elkaar de groetjes konden doen toch ideologisch gekleurd? Uiteindelijk beantwoorden we de vraag hoe de Nederlandse radio functioneert in tijden van oorlog.  Links bij deze aflevering:  Project Mediaoorlog bij Beeld & Geluid; Studie Kuitenbrouwer 'The Traces of a Media War: Archives of Dutch Broadcasts from London during the Second World War'.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 19: Oorlogspropaganda, met Cees Hamelink en Olaf Koens; Afl 41: Subjectieve journalistiek, met Rens Vliegenthart; Afl 63: Verbeelding van koloniaal verleden, met Pamela Pattynama; Afl 96: Terroristenmedia, met Pieter Nanninga.

De oudheid werkt door in populaire cultuur. Blockbusterfilms zitten niet alleen vol helden en goden, ze maken ook gebruik van de verteltradities van de Grieken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het epos. We doen dat met Koen Vacano, promovendus bij de opleiding Oudheidwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam.  We bespreken wat een vertelling episch maakt en hebben het natuurlijk over Homerus en Vergilius. Wat was de functie van dit soort vertellingen in de oudheid? En waarin komen de hedendaagse verhalen overeen? Vacano vertelt over zijn werkwijze in dit project en legt uit waarom dit onderzoek relevant is. Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 47: Religie en populaire cultuur; Afl 57: Mannelijkheid; Afl 88: Populaire cultuur en de oudheid.

De podcast is niet alleen definitief doorgebroken, het podcastlandschap is volop in beweging. In deze speciale aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich met podcastproducenten Folkert Coehoorn, Thom Aalmoes en Lieven Heeremans over geld verdienen met podcasts.  De producenten vertellen hoe ze in het podcasten gerold zijn en delen hun ervaringen. Wat kost een podcast eigenlijk als je alle kosten doorrekent? En hoe kunnen we de plotse populariteit van podcasts verklaren? We hebben het over 'podcastness', productplacement en natuurlijk Podimo. Er is ook een gouden tip voor aspirant makers.  Links bij deze aflevering:  Het Podcastfestival voor makers en fans, dat op 24 en 30 september 2022 plaatsvindt;  Het Podcastnetwerk waar makers zich bij aan kunnen sluiten;  Boek Podcasting: New Aural Cultures and Digital Media;  Podcast Below the radar above yourself.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 2: Formats; Afl 12: Customer media en branded content; Afl 59: Het publiek van podcasts (Met Folkert!).

Pokémon, Spirited Away, Final Fantasy - Japanse popcultuur spreekt tot de verbeelding en is al een tijdje razend populair. Aanvankelijk ging de opmars gepaard met angst over te weinig inhoud en te veel geweld, inmiddels heeft het cultstatus. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over manga en anima. Dat doen we met Rik Spanjers, docent bij het Departement Mediastudies van de UvA. Manga ontstaat als reactie op Amerikaanse popcultuur, de kenmerkende grote ogen zijn gejat van Disney en Betty Boob. De grote doorbraak kwam in de jaren 90, maar er bestond in Nederland al langer een underground fancultuur. Mensen zoeken ook naar niche-achtige genres omdat ze iets zoeken dat Amerikaanse cultuur niet biedt. We bespreken waarom we zo'n behoefte hebben om Japanse popcultuur tot Anders te maken.  Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 61: K-pop; Afl 80: Kopieercultuur; Afl 71: Klasse en consumptie; Afl 95: Kindertelevisie; Afl 139: Oost/west-denken.

Massavoorlichting over eten ontstaat pas na de crisis van de jaren 30. Al in de jaren 50 klinkt de roep om meer preventieve gezondheidszorg om ziektes gerelateerd aan dikte te voorkomen. Toch is het een moeilijke gewaarwording voor het Voorlichtingsbureau voor de Voeding dat voorlichting niet voldoende is om gedragsverandering te bewerkstelligen. Interessant daarbij is dat esthetische en gezondheidsargumenten direct door elkaar lopen. We bespreken uitgebreid de vreemde case Leontien van Morsel, feministische tegengeluiden en de manier waarop je dit allemaal kunt onderzoeken.  Link bij deze uitzending:  De website van Jon Verriet: https://www.voedselgeschiedenis.nl/ Verwante afleveringen in het archief:  Afl 16: De populariteit van eetmedia; Afl 71: Klasse en consumptie; Afl 72: Verantwoord eten.

Een kenniseconomie vraagt snelle uitwisseling van inzichten en de overheid bevordert daarom public engagement van wetenschappers, soms ook wel gelabeld als valorisatie. De bestaande academische waarderingscultuur is daar echter niet op ingesteld: wetenschappers krijgen uren voor onderwijs en onderzoek, de rest is vrije tijd. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over publieke betrokkenheid en de universiteit. Dat doen we met Mirko Schaefer, Universitair hoofddocent Informatie- en computerwetenschappen van de Universiteit Utrecht, en mede-oprichter van de Utrecht Data School. Publieke betrokkenheid gaat niet alleen om het algemene publiek, maar ook met partijen daarbuiten. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van ondernemende wetenschap, waarbij het niet zozeer draait om het verzilveren van kennis maar om achterhalen wat er speelt in een bepaalde sector. Een nieuwe waarderingscultuur vergt verandering van universiteiten, van onderzoekers maar ook van de universiteiten zelf. Zij komen er nu achter dat zij ook moeten ondersteunen, bijvoorbeeld door juridische en bedrijfseconomische ondersteuning te bieden. Bovendien ligt de nadruk nu op het waarderen van individuele onderzoekers, in plaats van samenwerkingsverbanden. We discussiëren over de vraag of wetenschappers een potje voor outreach zouden moeten krijgen. Hoe wenselijk is een nieuw systeem van erkenning dat meer ruimte biedt aan publieke betrokkenheid.   Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 1: De deskundige; Afl 31: Wetenschapsjournalistiek; Afl 60: Popularisering van wetenschap; Afl 136: Weerstand tegen waarheid met Bas Haring. Luister als je Mirko leuk vindt ook 134: Data, digitalisering en dataficatie.

Mensen besteden tijd aan media en verschillende partijen willen graag zo precies mogelijk weten hoeveel tijd dat is. Het meten daarvan is een lastige kwestie: bereik en impact zijn niet hetzelfde, en vaak gebruiken we media zonder het door te hebben - denk aan muziek die op de achtergrond aanstaat. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over tijdsbestedingsonderzoek. Dat doen met Sjoerd Pennekamp, directeur van Stichting Kijkonderzoek.  Voor wie meten we dit en hoe gebeurt dat? Uiteraard hebben we het over de befaamde kastjes waarmee de kijkcijfers bepaald worden. We bespreken historische methoden en nieuwe digitale technieken. Welke veranderingen in het medialandschap zijn relevant? Kunnen we ooit echt met precisie vaststellen hoeveel tijd mensen met welke media doorbrengen?   Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 50: Filterbubbels; Afl 75: Het einde van televisie; Afl 86: Lezersonderzoek; Afl 134: Data, digitalisering en dataficatie; Afl 141: Statistiekgeletterdheid.  We nemen een korte meivakantiebreak en zijn half mei weer terug.

De mens was eeuwenlang de maat der dingen, maar dat idee ligt onder vuur. Vanuit gender- en postkoloniale studies, maar ook dankzij klimaatverandering. We maken ons eigen voortbestaan op aarde moeilijk en dat vereist veranderingen in ons denken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het einde van de mens. Dat doen we met Rick Dolphijn, Universitair Hoofddocent Geesteswetenschappen aan de Universiteit Utrecht.  We leven nu in het Antropoceen, het tijdperk waarin de mens de dominante factor in geologische veranderingen is zoals meteorieten tektoniek dat eerder waren. Dit is een geesteswetenschappelijke kwestie omdat het gaat over de verbeelding van de mens. Het posthumanisme is een filosofische stroming die de mens als constructie ziet en die het humanisme wil herschrijven. We bespreken wat dit betekent en wat de consequentie is van het loslaten van de mens als maat.  Links bij deze uitzending: Boek Amitav Ghosh The Great Derangement: Climate Change and the Unthinkable; https://press.uchicago.edu/ucp/books/book/chicago/G/bo22265507.html Boek Rick Dolphijn The Philosophy of Matter: A Meditation. https://www.bloomsbury.com/uk/philosophy-of-matter-9781350211919/ Verwante afleveringen uit het archief: Afl 52: Het heelal en de media; Afl 101: Vlucht van de aarde; Afl 154: Gedragsverandering.

Sex sells, zeker in de media. Vaak zijn dat quasi-informatieve stukken over handigheidjes in bed, maar er wordt ook veel aandacht besteed aan daadwerkelijk onderzoek. Het publiek wil weten hoe vaak we het doen, is geïnteresseerd in veranderingen zoals tijdens corona. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over seksonderzoek in de media. Dat doen we met Yuri Ohlrichs, seksuoloog NVVS en senior medewerker Programma Seksuele Vorming bij Rutgers.  Wat voor onderzoek doet Rutgers en hoe zien we dat terug in de media? (Spoiler: best goed.) We hebben het over het competitie-element in weten hoe anderen seks hebben. Welke onderwerpen missen er en welke seksmythen zijn nog steeds in omloop? Welke ruimte is er in de media voor onderzoek naar seks?  Links bij deze aflevering:  Handleiding Rutgers Zo praat je met jongens over seks https://shop.rutgers.nl/nl/webwinkel/seksuele-vorming/zo-praat-je-met-jongens-over-seks/15318&page= Overzicht onderzoek Rutgers https://rutgers.nl/over-rutgers/onderzoek/ Verwante afleveringen uit het archief:  Afl 93: Seksvoorlichting; Afl 44 Datecultuur; Afl 67: Seksrobots, Afl 76: De verbeelding van het vrouwelijk orgasme Afl 87: Het taboe op ontrouw Afl 128: Eindelijk weten wat seks is.

Kranten brengen niet alleen feiten rond en achtergronden bij het nieuws, maar ook perspectieven op wat er gaande is in de wereld in de vorm van columns en essays. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het belang van duiding. Dat doen we met Bas Heijne, schrijver en essayist, en ontvanger van de P.C. Hooft-prijs 2017.  We vragen hem uiteraard waarom hij gestopt is met zijn bekende columns in NRC Handelsblad, maar het gesprek gaat vooral over de zin van richting geven. Moet je ook oplossingen bieden? Brengt het ontleden van de werkelijkheid troost? En voor wie dan, de schrijver of de lezer? Essayistiek is voor Heijne vanuit ervaring observeren. We hebben het over de personaliseringstrend in de journalistiek en de rol van expertise. Wat is nu precies het belang van duiding?  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 41: Subjectieve journalistiek; Afl 55: Wijsheid; Afl 126: Dissonante stemmen.

Hoe ver je ook terug gaat in de geschiedenis, de macht wil altijd het gedrag van ondergeschikten controleren. Individueel handelen kan immers nadelig zijn voor het collectief. Ook individuen zelf willen het graag goed doen, maar weten hoe dat moet en het ook daadwerkelijk doen zijn volgende stappen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over gedragsverandering met Reint-Jan Renes, Lector Psychologie voor een Duurzame Stad aan de Hogeschool van Amsterdam.  Nudging is een bekende term uit deze hoek, maar het instrumentarium van de gedragsveranderaar is divers. Het gaat naast communicatie en voorzieningen ook om regelgeving en financiële prikkels. Met motivatie alleen kom je er niet, er zijn allerlei psychologische uitdagingen zoals moral licensing. Ons gesprek gaat vooral over gedragsverandering tijdens de coronacrisis en gedragsverandering om klimaatverandering te vertragen, maar we hebben het ook over kwesties rond paternalisme en ethiek. Waarom is gedragsverandering eigenlijk een communicatiekwestie?  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 32: Bewustwordingscampagnes Afl 89: Natuur en media Afl 136: Weerstand tegen waarheid Afl 142: Ecomodernisme

De geesteswetenschappen hebben een imagoprobleem. De afgelopen jaren verschenen er allerlei berichten over de vermeende dood van de humananoria, gevolgd door allerlei verdedigingen van het nut van alfa én kritiek op die nutsbenadering van wetenschap. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de aard van de geesteswetenschap. Dat doen we met Rens Bod, hoogleraar Computational and Digital Humanities aan de Universiteit van Amsterdam.  Wat maakt geesteswetenschap tot een aparte tak van wetenschap? Het talige onderscheid tussen science en studies is uniek voor het Engels. In andere talen bestaat het niet: scientia = kennis = wetenschap. Definiëren is altijd lastig vanwege overlap met andere disciplines en aandachtsgebieden, maar er is toch duidelijk een aantal methoden te ontwaren die eigen zijn aan de geesteswetenschap. Daarnaast zijn verschillende scholen die zo uiteenlopen dat ze nauwelijks meer met elkaar kunnen/willen praten. De representatie van de geesteswetenschap in de media ligt gevoelig. Er is weinig aandacht voor, omdat er nauwelijks doorbraken zijn en er is een ander, gebrekkig begrip van dit soort onderzoek als de Ander. Welk verhaal zou er verteld moeten worden over de geesteswetenschap?  Links bij deze aflevering: Het Klokhuis der Geesteswetenschappen; De boeken van Rens Bod.  Verwante afleveringen uit het archief: Afl 21: Hoge aantallen media- en communicatiestudenten;  Afl 60: Popularisering van wetenschap; Afl 78: Universiteitsmedia met Mirjam Prenger.

Samen met de politie heeft defensie het monopolie op geweld. Dat maakt het bij uitstek een tak om goed te controleren. Toch is er vanuit de journalistiek weinig aandacht voor ons leger, tenzij er incidenten naar buiten komen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over defensie in de media. Dat doen we met Dieuwertje Kuijpers, politicoloog en journalist. Defensie maakt het de pers moeilijk, maar vanuit de pers is de belangstelling ook gering. Hoe hangt dit samen met een pacifistische bias van journalisten, beperkte journalistieke budgetten en het gevaar van oorlogsmissies? Zelf maakt defensie veel branded content, die ook nog eens vaak niet als zodanig herkenbaar is. We bespreken of omroepen zich hiervoor wel moeten lenen en praten over de mismatch tussen het PR-apparaat van defensie en kritische journalistiek. Voldoet de Nederlandse pers aan haar waakhondfunctie als het op defensie aankomt? Verwante afleveringen uit het archief: Afl 19: Oorlogspropaganda Afl 63: Verbeelding van koloniaal verleden Afl 96: Terroristenmedia

Mediastudies besteedt veel aandacht aan teksten en de receptie daarvan. Maar in het proces van betekenisgeving zit nog een belangrijke fase: het maken van media. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over productiestudies. Dat doen we met Judith Keilbach, Universitair Hoofddocent Mediastudies aan de Universiteit Utrecht.  We bespreken verschillende onderwerpen waarmee Keilback zich bezighoudt: duurzame productie, datagedreven scenario schrijven en media-events. Daarbij hebben we het ook over de mismatch tussen mediastudies en de maakpraktijk. Waarom stoppen studenten met kritisch zijn zodra ze gaan werken? Wat levert een productieperspectief nu precies op?

Van knuffelmarokkaan tot mocro maffia, media zijn dol op Marokkaanse Nederlanders. Zij krijgen veel meer aandacht dan Duitsers, Polen en Turken - andere groepen uit de top 6 herkomst inwoners met migratieachtergrond van het CBS. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over Marokkanen in de media. Dat doen we met Nadia Bouras, universitair docent voor de opleidingen Geschiedenis en Urban Studies aan de Universiteit Leiden.  In 1960 waren er officieel drie Marokkanen in Nederland. De migranten die daarna kwamen werden aanvankelijk met open armen ontvangen. We hebben het over de Kerkmarokkanen, zielige Marokkanen en feministische Marokkanen. We bespreken keerpunten in de manier waarop over Marokkanen werd gedacht en gesproken, zoals de fatwa over de Duivelsverzen in 1989 en de August Allabé-rellen van 1998. De professionele Marokkaan, de jij-bent-anders-Marokkaan en de-hand-in-eigen-boezem-Marokkaan komen voorbij. De Marokkaan blijkt een mediagevoelige identiteit, maar tegelijkertijd zijn media niet geïnteresseerd in Marokko.

Plaatjes draaien en jolige grappen maken: de radio van zenders als 538, Q Music en 3FM lijkt gemaakt voor en door een specifiek soort man. Dat model is er niet altijd geweest. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over vrouwen en radio. Dat doen we met Alec Badenoch, bijzonder hoogleraar Transnationale Media aan de Vrije Universiteit, die veel fragmenten heeft meegebracht - zoals van anarcho-feministen die ruiten van pornowinkels insloegen.   We beginnen in Duitsland net na WWII waar vrouwen te horen waren in programma's met lichte muziek. Via daar en het Verenigd Koninkrijk komen we in de jaren 50 bij een internationale beweging van vrouwen die radio maakten voor vrouwen. De geschiedenis van vrouw en radio past goed binnen genderstudies omdat radio zo als vanzelfsprekend werd en wordt gezien. Veel radio was gericht op huishoudelijke tips, maar vaak wel met verheffingsideaal.  Vrouwenprogramma's waren pioniers in eigenschappen die we nu karakteristiek vinden aan radio: kletsen, inbellen. Vrouwen traden op als vertalers van de publieke naar de huislijke sfeer. We hebben het daarbij ook over archiveren, waarvoor alledaagse vrouwenradio niet interessant gevonden werd. Daarnaast bespreken we de seksistische 'kritiek' op vrouwenstemmen, die al sinds de jaren 20 te horen is en met de tijd nauwelijks lijkt af te nemen. Waarom is het eigenlijk belangrijk deze geschiedenissen te bestuderen en kan je dat wel als man?

Live is veel meer dan live. Het concept liveness wordt gebruikt om het gevoel van urgentie en directheid te beschrijven dat een live-uitzending, of de illusie daarvan, kan oproepen. Ook bij evenementen is een beleving van liveness relevant. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich voor de tweede keer over live, eerder deden we dat in aflevering 4. We doen dat met Esther Hammelburg, die op 3 december hoopt te promoveren op haar proefschrift Being There Live: How Liveness is Realized Through Media Use at Contemporary Cultural Events.  Er is een verschil tussen de technologie van live en de live-beleving. We hebben het over het belang van rauwheid en echtheid dat 'live' afgeeft. De ervaring betrekt mensen zodat ze er helemaal in zitten maar met media halen zij ook mensen naar een evenement die er niet fysiek zelf bij zijn. De livebeleving van evenementen is zo zowel leven in het moment als eruit stappen.

Amsterdam waant zich het centrum van alles. Het is waar veel media kantoor houden en misschien belangrijker: waar veel mediamakers wonen. Wat doet dat met journalistieke inhoud? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de Randstadarrogantie van de media. Dat doen we met Karel Smouter, nu chef Media bij NRC maar voorheen ‘correspondent Oost-Nederland’ voor die krant.  We hebben het over de impact van afstand en tegenstellingen tussen verschillende regio's. Welke berichten worden gemist? Wat doet de miskenning met het gevoel van burgerschap van mensen buiten de Randstad? En wat kunnen we er aan doen?

Tijdens de lockdown keken we geëmotioneerd naar de docuserie Klassen die tegenstellingen tussen kinderen van laag- en hoogopgeleide ouders scherp blootlegt. Het onderwijs zou een grote gelijkmaker moeten zijn, maar toch zijn er grote en steeds groter lijkende verschillen tussen verschillende bevolkingsgroepen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over klasse en ongelijkheid in het onderwijs. Dat doen we met Thijs Bol, Universitair Hoofddocent Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam. Met de expansie van het hoger onderwijs zijn allerlei barrières rond klasse weggenomen: je afkomst bepaalt niet of je gaat studeren, zoals vijftig jaar geleden nog het geval was. Zo is de citotoets bedoeld als instrument dat gelijkheid bevordert. De samenleving is meer meritocratisch geworden, maar dat de rol van klasse is afgenomen betekent niet dat hij is verdwenen. We praten over sociale mobiliteit, de zucht om carrière te maken en het fenomeen van 'cultural matching'. Uiteraard bespreken we de invloed van sociaal en cultureel kapitaal. Hoe bepaal je eigenlijk iemands klasse? En waar komt het ongemak om over klasse te praten nou vandaan?

Toen Trump president werd en massaal onwaarheden verspreidde, verschenen ineens overal factchecks. Platforms als Facebook waarschuwen tegenwoordig dat bepaalde informatie door factcheckers als onwaar is bestempeld. Scholieren leren op school bronnen te controleren en feitelijkheid te beoordelen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over factchecks. Dat doen we met Alexander Pleijter, Universitair docent mediastudies aan de Universiteit Leiden en coördinator van Nieuwscheckers, het factcheckproject van diezelfde universiteit. We beginnen met het ontstaan en de doelstellingen van Nieuwscheckers: studenten journalistiek leren te controleren. Vervolgens praten we over wat een feit eigenlijk is en wanneer een bron als betrouwbaar wordt gezien. Factchecks zouden preventief moeten werken tegen politici die onzin beweren en moeten laten zien hoe iets zit. Factchecks zijn niet geschikt om de politieke opvattingen van mensen bij te sturen, maar kunnen wel misvattingen corrigeren. We evalueren hun waarde voor de democratie. Links bij deze aflevering: De site van Nieuwscheckers; Studie Checking PolitiFact’s Fact-Checks.

We leven in een gendermoment en de T van lhbt is eindelijk in de kijker. Nooit eerder zagen we in populaire cultuur zoveel trans en non-binaire personages, die bovendien ook nog eens gespeeld worden door trans en non-binaire acteurs. Nieuwsmedia besteden op hun beurt aandacht aan de ervaringen van mensen buiten conventionele gendernormen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over trans representatie. Dat doen we met Eliza Steinbock, nu nog even universitair docent aan de Universiteit Leiden, maar vanaf september universitair hoofddocent Gender and Diversity Studies in Maastricht.  Waar staan we qua trans representatie en wat zegt dat over het moment waarin we leven? Wat is goede en wat is slechte trans representatie? Is er een canon? We hebben het onder andere over het (h)erkennen van translichamen en over de transgender gaze versus de transgender look.

Biologie bestudeert dieren en hun onderlinge relaties, maar heeft geen aandacht voor de relaties tussen mens en dier. Die is er wel in het relatief nieuwe, interdisciplinaire vakgebied human animal studies. Daaraan leveren ook mediawetenschappers bijdrages. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich voor de tweede keer over mens, dier en media. Dat doen we met Maarten Reesink, docent Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam en auteur van Dier en Mens: de band tussen ons en andere dieren (2021).  We beginnen lang geleden, bij de neolithische revolutie toen mensen dieren gingen domesticeren. We praten over dieren als spiegel van onszelf en over dieren met een levensverhaal. Dr. Duits begint steeds over gender, dr. Crone wil zijn dominantie over het dier bestendigen. Wat is nu eigenlijk het probleem van antropomorfisme en zijn dieren subjecten in Foucaultiaanse zin?

Frames over het milieu zijn duidelijk: windenergie is groen, bij een kernramp gaan we allemaal dood. Onze kennis over het milieu wordt gekleurd door deze dominante kaders, terwijl de wetenschap verder raast. Is er ruimte in de media voor andere inzichten, inzichten die wellicht meer up-to-date zijn? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over ecomodernisme. Dat doen we met Hidde Boersma, microbioloog en wetenschapsjournalist. Hij schreef onder andere Ecomodernisme - Het nieuwe denken over groen en groei en Meer: Hoe overvloed de wereld juist duurzamer en welvarender maakt. Ecomodernisten dienen de belangen van het kapitalisme niet, maar staan juist grote veranderingen voor. Ze zoeken die alleen in meer en niet minder, en dat druist tegen alles in wat we weten over environtalism. We beginnen ons gesprek met de vermeende tegenstelling tussen moderniteit en natuur, en komen al snel te praten over groene dogma's. Onderwerpen als energievoorziening en gentechnologie zijn verweven met identiteit en waardes, wat het veranderen van mening erover belemmert. We bespreken de mogelijkheden die media bieden voor discussie en her-framing, en eindigen op een totaal onverwachte plek.

Een gebrek aan geletterdheid wordt gezien als een gênant gemis, terwijl mensen aan talkshowtafels en op andere plekken koketteren met hun gebrek aan gecijferdheid. Cijfers worden gezien als moeilijk, formules als ingewikkeld. Tegelijkertijd zijn data en de statistiek die ermee bedreven wordt relevant om de wereld mee te begrijpen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over statistiekgeletterdheid. Dat doen we Casper Albers, adjunct hoogleraar Toegepaste Statistiek en Datavisualisatie bij de Rijksuniversiteit Groningen.  We bespreken hiaten in gecijferdheid, zowel in het onderwijs als de journalistiek, en waarom zoveel mensen toch bang zijn voor cijfers. Het gaat daarbij over het belang van achter de motorkap kunnen kijken versus het begrijpen van hoe onderzoek tot stand is gekomen. Wanneer is een gebrek aan statistiekgeletterdheid erg? Kunnen we niet beter spreken over methodegeletterdheid?

Eerder constateerden we in aflevering 41 dat objectieve journalistiek een recent ideaal is, dat onhaalbaar en onjuist is. Wat gebeurt er als je dat als verslaggever loslaat? Communicatiewetenschapper en publicist Chris Aalberts werd tijdens zijn onderzoek naar Forum voor Democratie geïntimideerd omdat hij partijdig zou zijn. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich met hun verloren derde Mediadoctor over kleur bekennen in de journalistiek.  We staan uitgebreid stil bij Aalberts' werkwijze. Waarom vindt deze etnografische vorm van onderzoek doen zo weinig navolging in de journalistiek? Wat zijn Aalberts' normen en waarden tijdens zo'n onderzoek? Hoe verschillen die van andere journalisten? En speelt het rechts niet in de kaart als je openlijk laat zien waar je staat? Bestel Aalberts' boek De partij dat ben ik. De politieke beweging van Thierry Baudet: https://libris.nl/boek/?authortitle=chris-aalberts%2Fde-partij-dat-ben-ik--9789491921858 Steun zijn nieuwe onderzoeksproject naar de jonge partij Volt: https://www.voordekunst.nl/projecten/11943-volt-vernieuwend-of-naief-1

De Zuid-Koreaanse cultuur staat haaks op die van Nederland, krijgen we sinds het begin van de coronacrisis te horen. Zuid-Koreanen zouden een collectivistische cultuur hebben, een fundamenteel andere volksaard van de onze, waardoor zij zaken anders aanpakken dan wij. De Mediadoctoren herkennen in zulke uitspraken direct ongepast en ongeïnformeerd wij/zij-denken. In deze aflevering verwonderen wij ons daarom over oost/west-denken. Dat doen we met Remco Breuker, hoogleraar Koreastudies aan de Universiteit Leiden. We bespreken waarom die boodschap het zo goed doet bij de media en waarom zij wel passende verklaringen niet willen horen. Dat betekent dat het gaat over luiheid, exotisme en occidentalisme. Als we culturele uitingen en economische successen willen begrijpen moeten we kijken naar de recente geschiedenissen in plaats van simpelweg 'want Confucius' te roepen. Breuker neemt ons daarom mee in die geschiedenissen. Wist je trouwens dat echte mannen uit Korea komen?

Lange tijd waren mediamarkten overzichtelijk: deze kranten van die uitgevers, deze zenders van die omroepen. Dat landschap veranderde eind vorige eeuw en internet heeft die verandering verder gestuwd. We hebben nu te maken met grote platformen die niet makkelijk in één categorie te vangen zijn. Hoe kan je hen reguleren? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over mediabeleid en de macht van platformen. Dat doen we met Matthijs Leendertse, docent bij de afdeling Media & Communicatie van de Erasmus Universiteit Rotterdam en gespecialiseerd in beleid. Wat maakt platformen als Facebook en YouTube zo bijzonder? Waarom wil een overheid zich eigenlijk met mediamarkten bemoeien. We diepen het onderwerp uit aan de hand van drie thema's: contentvoorschriften, vrijheid van meningsuiting en monopolie. Uiteindelijk komen we tot een verrassende conclusie.

Kennis is macht: wie weet wat er gebeurt, kan daar op inspelen. Waar vroeger zakelijke contacten elkaar brieven doorgaven met nieuws over militaire kwesties, diplomatie en het hof, heeft nu iedereen toegang tot informatie over het reilen en zeilen van de staat en haar handelsbetrekkingen. Zulk nieuws beïnvloedt de publieke opinie en bij economie draait het allemaal om vertrouwen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de effecten van economisch nieuws. Dat doen we met Mark Boukes, Universitair Docent Communicatiewetenschap aan de Universiteit van Amsterdam.  We staan lang stil bij onderzoeksmethoden: hoe bepaal je wat precies onder economisch nieuws valt en hoe meet je de stand van de economie? Boukes legt uit in welke periodes er meer negatieve en wanneer er meer positieve berichtgeving is. Uiteindelijk laat dr. Crone zich zelfs overhalen over het nut van effectonderzoek.  De studie van Damstra en Boukes die centraal staat in de uitzending: https://journals.sagepub.com/doi/full/10.1177/0093650217750971

De waarheid is een terrein van strijd. Complotdenkers en antivaxxers vinden elkaar in viruswaanzin. Hun ogenschijnlijke aversie tegen wetenschap kan een gevaar vormen voor de volksgezondheid. Kunnen we met kennis terugvechten? Wat zijn de criteria van waarheid? En hebben we na de Verlichting niet het oude geloofssysteem ingewisseld voor een te groot vertrouwen in de Rede? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over weerstand tegen waarheid. Dat doen we met Bas Haring, hoogleraar Publiek Begrip van Wetenschap aan de Universiteit Leiden. Waarheid is geen vanzelfsprekend begrip: de zwaartekracht is geen feit maar een theorie en daarom een verhaal. We praten over het belang van methode, over het contrast met ervaring en de vraag in hoeverre een gedeelde waarheid noodzakelijk is voor een samenleving. Soms heb je als wetenschapper verantwoordelijkheid, maar soms moet je ook dingen van je af laten glijden en de leek zijn waarheid laten. We meanderen naar  homeopathie en vreemdgaan. Misschien is waarheid wel een minder belangrijk begrip dan we denken.

Als we de media moeten geloven gaat het niet goed met het Nederlands. Taalverloedering, ontlezing, niet te maken eindexamens en gebrekkige animo voor de studie. Ondertussen blijft de interesse voor massastudies als media & cultuur maar groeien. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het vak Nederlands in relatie tot de media. Dat doen we met Marc van Oostendorp, hoogleraar Nederlands en Academische communicatie aan de Radboud Universiteit.  We bespreken waartoe het vak Nederlands eigenlijk opleidt, zowel op de middelbare school als aan de universiteit. Recente maatschappelijke discussies komen samen in onze taal. Maar wat het Nederlands eigenlijk ? En is alles de schuld van media(studies)?

Elke dag horen we de laatste cijfers over besmettingen, IC-opnames en coronadoden. Leidt meer weten ook tot betere beslissingen? Wie is de auteur van data? En kun je a-politiek data verzamelenen? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over data, digitalisering en dataficatie. We doen dat met Mirko Schaefer, Universitair Hoofddocent aan de Universiteit Utrecht, oprichter van de Utrecht Data School en co-auteur van The Datafied Society. We praten over het verschil tussen digitalisering en dataficatie en staan lang stil bij de rol die mediawetenschap kan spelen in maatschappelijke discussies over en wetenschappelijk onderzoek naar deze processen. We zijn kritisch op big data, en staan stil bij het belang van het ethisch beoordelen van datasets, dat wil zeggen hoe bias en uitsluiting hun weg vinden in datasets en hoe dat op te sporen is. Uiteindelijk draait het op de vraag welke beslissingen iemand neemt op basis van data.

Het Nederlands medialandschap had er anders uitgezien zonder de familie de De Mol. Zo zei de vader van Linda en John reeds in de jaren 60: “De nieuwe tijd vraagt om opportunisme”. Dat is keer op keer een verstandige strategie gebleken. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over mediageschiedenis en de De Mol-dynastie. Dat doen we samen met Mark Koster, freelance journalist en auteur van De Mol: De machtigste mediafamilie van Nederland. Dr. Crone is met verlof en wordt voor deze keer vervangen door Jaap Kooijman, onze huissterrenkundige.  Na een introductie over het boek en de totstandkoming ervan, bespreken we de rol van de familie De Mol in vier cruciale periodes: de jaren 60 en piraterij; de jaren 80 en commerciële televisie; de eeuwwisseling en internationale formathandel; en de huidige periode en synergie & data. Is de familie sturend geweest of eerder volgend? Bestaat zoiets als DeMol-DNA? Wat leert deze familiegeschiedenis ons nu over de geschiedenis van de Nederlandse media?

Etiquette ging vroeger over welke japon je op welk moment droeg en welke vork je bij welk gerecht gebruikte. In de de huidige, geïndividualiseerde samenleving zoeken mensen in veel meer situaties naar houvast. Omgangsvormen zijn complex, welke rol kunnen media daarin spelen? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over moderne manieren. Dat doen we met Beatrijs Ritsema, die sinds 2002 de vaste etiquetterubriek in Trouw verzorgt.  We hebben het over de aard van etiquette, trends in vragen en de overeenkomsten met taal. Uiteraard bespreken we de media en vragen we haar hoe ze omgaat met kritiek. Wat is de functie van een dergelijke rubriek?

De coronacrisis bracht een dansverbod dat al bijna negen maanden duurt. Politici zagen het nachtleven altijd al als duistere bron van verdoemenis en negeren nu de noodkreten van clubs en festivals. Ook het publiek lijkt weinig betrokken: een demonstratie in september trok slechts 2000 deelnemers. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de dode nacht. We doen dat met Mirik Milan, dé pleitbezorger van het nachtleven. Hij was van 2012 tot 2018 Nachtburgemeester van Amsterdam. Nu adviseert hij vanuit zijn bedrijf Vibelab steden wereldwijd over het belang van de nacht. We praten uiteraard over de effecten van de sluiting, maar ook over oplossingen. Er is een global nightlife recovery plan. Milan kijkt ook naar bestpractices uit andere sectoren die meer ruimte hebben gekregen tijdens corona. We mijmeren over de toekomst: zijn er ook aanpassingen uit de coronacrisis die behouden blijven?

Tegenwoordig lijkt iedereen iets met AI te moeten en dat geldt ook voor de vertegenwoordigers van de pers. Zo gebruiken journalisten AI in hun proces van informatie zoeken. Hoe doen ze dat? En is dit goed of slecht voor de kwaliteit van de journalistiek? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de inzet van AI in het journalistieke proces. Dat doen we met Yael de Haan, lector Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie aan de Hogeschool Utrecht. We bespreken hoe digitaal vaardig journalisten zijn, hoe ze keuzes maken en of ze daarop reflecteren. Wat moeten aankomende journalisten precies leren op school om veranderende technologie ook later bij te kunnen blijven bijbenen?

Aflevering 103 ging over uiterst rechts, met Sarah de Lange. Daar hoort ook een uitzending over links bij. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over De Theorie van de Kraal. Dat doen we met auteurs Willem Schinkel, hoogleraar Sociale Theorie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en Rogier van Reekum, universitair docent aan dezelfde universiteit. Met politicoloog Sarah de Lange spraken we vooral over het rechts-politieke spectrum, met sociologen Willem en Rogier praten we inhoudelijk over links. Het gesprek is woekerend: Schinkel en Van Reekum spreken graag. Ze leggen uit wat de kraal inhoudt en wat ze willen dat het boek doet.

Ter gelegenheid van het verschijnen van dr. Duits' nieuwe boek Eindelijk Weten Wat Seks Is voeren de Mediadoctoren een pittig gesprek over de noodzaak van nog een boek over seks. We praten over de relatie tussen seks en televisie, de eeuwige vraag of mensen seksueel bevrijd moeten worden (nee!) en onze eerste keer. Het tweede deel van de uitzending is een registratie van de boeklancering in Club Church, met een verhandeling van Mattias Duyves over seks, een een-tweetje op het podium tussen de Mediadoctoren en een voordracht van passages uit het boek. Het boek is te bestellen via https://www.uitgeverijtenhave.nl/boek/eindelijk-weten-wat-seks-is/

Op sociale media haken bedrijven niet alleen in op de actualiteit (denk WK Voetbal of corona), maar sluiten zich ook aan bij maatschappelijke en politieke bewegingen, zoals Black Lives Matter en feminisme. Hebben we bedrijven meegesleurd in ons meningenklimaat? Wat zijn de risico's voor bedrijven? En zitten consumenten hier eigenlijk wel op te wachten? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over merken met een mening. Dat doen we Suzanne de Bakker, Hogeschoolhoofddocent Behavioural Communication bij het Lectoraat Communicatie in Digitale transitie en Instituut voor Communicatie aan de Hogeschool Utrecht. We praten over succesvolle inhakers en de kunst van inspelen op het gesprek van de dag, in plaats van je ongevraagd in een gesprek mengen. Uiteraard hebben we het over de kansen en gevaren van 'corporate social advocacy', zoals (de dreiging van) boycots, en ook over de vraag over waarom bedrijven meningen hebben gekregen. Inhakers en aansluiten bij maatschappelijke kwesties blijkt vooral iets te zijn waar grote merken gericht op consumenten een kleine winst kunnen behalen. Links bij deze uitzending: Voorspelling De Bakker beste inhaker 2020 https://www.marketingfacts.nl/berichten/best-social-awards-wat-is-de-beste-inhaker-van-2020

'Racisme is geen mening', 'je mag tegenwoordig niets meer zeggen'. Links en rechts bevechten elkaars ruimte om te spreken. Heeft dit gevolgen voor de stemmen die we horen? Welke opinies zijn werkelijk onwelgevallig? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over dissonante stemmen aan de universiteit en in de media. Dat doen we met Meindert Fennema, emeritus hoogleraar Politieke Theorie en fervent verdediger van democratische grondrechten. We praten over grenzen aan de vrijheid van meningsuiting, maoïstische argumenten tegen meritocratie, ruimte voor ongelijkheid. Het gevaar blijkt niet te zitten bij studenten die het curriculum willen dekolonialiseren of bij rechtse snowflakes die zich gepest voelen, maar komt van hogerhand.

Soms lijkt het alsof technologie helemaal niet de oplossing is, maar het probleem. Het wereld wijde web beloofde in de jaren 90 democratisering en vooruitgang, het bracht surveillance en uitbuiting. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het internet. Dat doen we met Marleen Stikker, directeur van Waag en auteur van het boek Het internet is stuk, maar we kunnen het repareren. We praten over verantwoordelijkheid: wie is er schuldig aan dat kapotte internet? Wat kunnen we gebruikers doen en welke rol kunnen en moeten we van de overheid verwachten. We kijken naar kansen op lokaal niveau en vanuit het onderwijs. Het internet is te redden, maar het is niet makkelijk. Redacteur Marijn interviewde leeftijdsgenoot Oscar Behagel(2000), over hoe opgroeien met het internet zijn jeugd heeft beïnvloed.

In deze laatste aflevering van de speciale coronareeks kijken de Mediadoctoren terug. Het lijkt alsof de bevolking heeft besloten dat per '1 juno' de crisis ten einde is gekomen. Maar hoe sluiten we het verhaal af zonder catharsis? En hebben we nu juist heel veel of heel weinig meegemaakt? Corona eindigde ook met onaanvaardbaar racisme en seksisme: het politiek inhouden was duidelijk ook voorbij. We praten over grondrechten en wit ongemak. We blikken terug op en kijken vooruit naar de stand van het hoger onderwijs. Wreekt het gebrek aan een lobby zich? Waarom verzetten universiteiten zich niet? We danken alle collega's die bijdrages hebben ingestuurd voor deze reeks. Volgende week hervatten we de reguliere programmering.

De Mediadoctoren hebben vakantieplannen. Ze verwonderen zich over de waarde van de zomervakantie voor de Europeaan. En waarom zou je nu op vakantie willen als er zoveel opmerkelijks en unieks gebeurt in eigen land? Klaas de Zwaan, docent Mediastudies aan de Universiteit Utrecht, bepleit het belang van historische afstand. Hij vergelijkt fake news in WWI met nepnieuws tijdens Corona. Martijn de Koning, als onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit, reflecteert op de aandacht voor religie en God in deze periode. Hij heeft ook een vraag voor de Mediadoctoren. Link bij deze uitzending: NIDA belt met redacties over moslima's met mondkapjes. https://www.facebook.com/watch/?v=575357803072823

De Mediadoctoren hebben vakantieplannen. Ze verwonderen zich over de waarde van de zomervakantie voor de Europeaan. En waarom zou je nu op vakantie willen als er zoveel opmerkelijks en unieks gebeurt in eigen land? Klaas de Zwaan, docent Mediastudies aan de Universiteit Utrecht, bepleit het belang van historische afstand. Hij vergelijkt fake news in WWI met nepnieuws tijdens Corona. Martijn de Koning, als onderzoeker verbonden aan de Radboud Universiteit, reflecteert op de aandacht voor religie en God in deze periode. Hij heeft ook een vraag voor de Mediadoctoren. Link bij deze uitzending: NIDA belt met redacties over moslima's met mondkapjes: https://www.facebook.com/watch/?v=575357803072823

Series en films kunnen nooit over 2020 gaan tenzij het thema coronagerelateerd is. De Mediadoctoren bespreken vriendschappen met recent gedumpten of dumpers. De eerste gast is Yvon van der Pijl, universitair hoofddocent antropologie aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in de dood. Ze reflecteert op onze zucht controle te willen hebben op de dood en over de onzichtbaarheid van de dood in de wetenschap. Het bruggetje naar nalatenschap is makkelijk gemaakt: de tweede bijdrage is van Kees Teszelszky, conservator digitale collecties aan de Koninklijke Bibliotheek. Wat bewaart hij tijdens corona?

De Mediadoctoren hebben een vriendin van de podcast in de thuisstudio: Laura Copier, Universitair Docent Mediastudies aan de beste universiteit van Nederland, praat met ons mee. Ze legt uit hoe je de bezorgboodschappendienstgame wint. We bespreken de relatie tussen onderzoek en de eigen ervaring. Daarnaast vragen we ons af of geesteswetenschappers, die boeken gebruiken, op achterstand worden gezet omdat de bibliotheek dicht is. Jaap Bos, Universitair Hoofddocent Algemene Sociale Wetenschappen aan de Universiteit Utrecht, sprak voor ons een bijdrage in over onderzoeksethiek in tijden van corona. Tot slot hebben we Julia van Weert, hoogleraar Gezondheidscommunicatie aan de Universiteit van Amsterdam, neemt het op voor de ouderen, haar specialisme.

Om onduidelijke redenen belanden de Mediadoctoren in een gesprek over voornamen. Gelukkig is er wetenschap: Alexander Pleijter, universitair docent Journalistiek aan de Universiteit Leiden én ooit de vierde Mediadoctor, denkt na over hoe we mensen kunnen beschermen tegen desinformatie en complottheorieën. We kregen een brief van een luisteraar die wil weten of we bewust corona zo luchtig benaderen (spoiler: nee). Luisteraar van het eerste uur Lieven Heeremans reageert op feitelijke onjuistheden in aflevering 119 en brengt, niet uit verveling, een boekrecensie van Uit Verveling. Tot slot redacteur-in-ruste en succesvol podcastproducent Iris Verhulsdonk maakte een item over alcohol.

Wat houden de nieuwe regels eigenlijk in? En hoe komt het dat mensen zich er niet aanhouden? En willen we het antwoord op die laatste vraag wel weten, of willen we liever gretig zondebokken aanwijzen en gelijk krijgen als er een tweede piek komt? De eerste gast is Thijs Bol, universitair hoofddocent Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam en gespecialiseerd in onderwijs. Hij kreeg een beurs om tijdens corona onderzoek te doen naar kansenongelijkheid. Daarnaast hebben we twee bijdrages over sociale media. Student, presentator en kenner Cesar Majorana verwondert zich over de throwback, het gevaar van nostalgie en de vraag of het virus sociale media ontwricht. In zijn derde en laatste bijdrage deelt Jan Teurlings (Media en Cultuur) zijn observaties over de curerende rol van platforms als Facebook. Link bij deze uitzending: * Meer informatie over het onderzoek van Thijs Bol: https://www.uva.nl/shared-content/faculteiten/nl/faculteit-der-maatschappij-en-gedragswetenschappen/nieuws/2020/04/de-effecten-van-thuisscholing-op-kansenongelijkheid-in-het-onderwijs.html

We krijgen geen Bevrijdingsdag waarop we elkaar in de armen vallen, tongen en dansen. Naar welke musea moeten dr. Crone en dr. Duits nu museumbezoek per 1 juni weer is toegestaan en de toeristen dan hopelijk nog niet terug zijn? Onze gast Yael de Haan, lector Kwaliteitsjournalistiek in Digitale Transitie aan de Hogeschool Utrecht, verwondert zich over nieuwsconsumptie tijdens corona. We consumeren meer, vooral online en hechten belang aan betrouwbaarheid. Anderzijds zijn er ook mensen die nu juist nieuws mijden. Redacteur Marius Kooij, bekend van de eerdere OMD-hit 'Coronablues', schreef een tweede nummer voor ons. Titel: 'Ik had nog plannen' (pas op: swingend!). Jan Teurlings, die u in de vorige aflevering al hoorde, deelt zijn tweede corona-observatie met ons, ditmaal over de staat. Zijn we links geworden?

Zijn we solidair met ouderen, of laten we ze gewoon wegkwijnen? De Mediadoctoren bespreken ook Amerika, waar het motto 'werk is vrijheid' zonder enig historisch besef in omloop is. Dr. Crone voelt zich geprivilegieerd, maar welke verplichting heeft hij ten aanzien van de zwakkeren in deze verzorgingsstaat? Onze eerste gast is Jan Teurlings, Universitair Docent Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft voor ons drie observaties, dus de komende afleveringen hoort u hem nog vaker. We trappen af met zijn beschouwing op groepsimmuniteit. Daarnaast is hebben we een bijdrage van Esther Hammelburg docent-onderzoeker bij de Hogeschool van Amsterdam, lectoraat Crossmedia en promovenda aan de Amsterdam School for Cultural Analysis. Zij is gespecialiseerd in gemedialiseerde live-belevingen.

Dr. Crone heeft een biertje gekocht in de horeca. Dr. Duits zal niet klagen over haar gemis aan Koningsdag. Onze eerste gast deze keer is Rens Vliegenthart, hoogleraar Media en Samenleving aan de Universiteit van Amsterdam. Hij verwondert zich over de rol van experts tijdens de coronacrisis. Daarna luisteren we naar Anne Helmond, universitair docent Nieuwe Media en Digitale Cultuur aan dezelfde universiteit. Ze doet onderzoek naar apps en platforms, en reflecteert op corona-apps. Redacteur Marius Kooij is liedjesmaker. Hij schreef speciaal voor Onder Mediadoctoren een coronablues. Extra links van Anne Helmond: https://www.apple.com/newsroom/2020/04/apple-and-google-partner-on-covid-19-contact-tracing-technology/ https://blog.xot.nl/2020/04/11/stop-the-apple-and-google-contact-tracing-platform-or-be-ready-to-ditch-your-smartphone/ https://www.nytimes.com/2020/03/01/business/china-coronavirus-surveillance.html https://www.theguardian.com/world/2020/apr/01/chinas-coronavirus-health-code-apps-raise-concerns-over-privacy https://techcrunch.com/2020/04/23/first-version-of-apple-and-googles-contact-tracing-api-should-be-available-to-developers-next-week/

De Mediadoctoren zijn niet alleen elkaars vaste medemediadoctor en coronabuddy, maar ook klusmaatjes. Net als de hele horeca. Wat gaat het land doen als we uitgeklust zijn? Het kameraanbod voor studenten was nog nooit zo ruim. We bespreken het lot van bestaande en aankomende studenten: zou je nu op kamers gaan in een nieuwe stad, ook als colleges alleen online zijn en de kroegen dicht? Onze gast is Suzanne de Bakker, Hogeschoolhoofddocent Behavioural Communication aan de Hogeschool Utrecht en gespecialiseerd in inhakers. Ze vertelt ons over de effectiviteit van coronareclames, die overigens opmerkelijk op elkaar lijken. Redacteur Frederique Teillers maakte een item over de vergelijkingen tussen de coronacrisis en oorlog. Links bij deze uitzending: Inhaakonderzoek aan de HvA; http://thenetworkisthemessage.nl/ Video 'Every Covid-19 Commercial is Exactly the Same'; https://youtu.be/vM3J9jDoaTA Netflix spoiler commercial; https://www.youtube.com/watch?v=aTPTSRS86n4 Boek over inhakers; https://www.haystack.nl/boeken/item/inhaken-met-sociale-media-in-60-minuten Blogpost over corona-inhakers; https://www.marketingfacts.nl/berichten/corona-inhakers-vervangen-1-april-grappen-van-bedrijven-de-leukste-acties Verzameling COVID-19 Ads. https://www.adsoftheworld.com/collection/covid19_ads

In de vijfde week van de intelligente lockdown zit dr. Duits stuk vanwege zorgen over de economie. Dr. Crone ziet een tweedeling tussen de gerieflijke vastebaners en de broze zzp’ers. De Mediadoctoren zijn het eens over de saamhorigheid die nog steeds geldt. We bespreken de luisteraarsvraag wat het met ons doet dat we onszelf steeds zien in het Skype/Zoom/Teams-videobelvenster. De eerste gast is Laura Copier van de Universiteit Utrecht, gespecialiseerd in representaties van de apocalyps. Zij is teleurgesteld in de fantasieloosheid waarmee we in de Coronacrisis staan. De tweede gast is Tonny Krijnen, universitair docent Media & Communicatie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en gespecialiseerd in tv en moraliteit. Zij deed eerder onderzoek naar een lockdown-situatie: de realityserie Utopia, en verwacht op basis daarvan weinig verandering als we uit deze situatie komen.

Het wordt nooit meer normaal, verzucht dr. Crone. De anderhalvemetermaatschappij is een horrorbeeld voor beide mediadoctoren. Deze keer twee uiteenlopende wetenschappers, waar toch een lijn in blijkt te zitten. Frank Brandsma, senior docent/onderzoeker vergelijkende Literatuurwetenschap, is gespecialiseerd in de middeleeuwse Arthurliteratuur maar ook hij kijkt met interesse naar de huidige tijd. Brandsma deelt lessen over de zwarte dood, zoals de mentaliteitsverandering die erop volgde. Er kwam kritiek op de geestelijkheid die had gefaald, en er ontstond 'stervenskunde'. Aan de andere kant van het spectrum hebben we Jaap Kooijman, Universitair Hoofddocent Media & Cultuur, en gespecialiseerd in sterrenkunde. Hij vertelt over BN'ers die zichzelf tijdens corona niet relevant vinden (of niet zo relevant als zorgverleners), maar die toch belangrijk zijn voor ons zijn. Redacteur-in-ruste Folkert Coehoorn maakte een audiovertelling over zijn angstbeelden. Links bij deze uitzending: Linda's droom in Metro https://www.metronieuws.nl/in-het-nieuws/2020/03/dromen-over-het-coronavirus-zo-ga-je-ermee-om

Buiten is het lente en het lijkt alsof niemand lijdt. Dat is natuurlijk niet zo. De Mediadoctoren verwonderen zich over coronabuddies en vertrouwen. Gast Maarten Reesink, docent bij Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam, ziet twee aandachtspunten vanuit zijn specialisme Animal Studies: allereerst natuurlijk zoonose, de ziekte-overdracht van dier op mens, en daarnaast onze relatie met huisdieren tijdens de crisis. Mirko Schaefer, Universitair Hoofddocent Nieuwe Media en Digitale Cultuur en hoofd van de Utrecht Data School, wil nu juist geen onderzoek doen. Hij verzet zich tegen fast science: soms is het beter dat een twitterrant geen academisch paper wordt. Hij waarschuwt tegen technologie als oplossing zien.

De crisis maakt dingen zichtbaar die voorheen onzichtbaar waren. Dr. Duits draagt een stukje voor uit haar Folia-column waarin ze betoogt dat dankzij corona duidelijk wordt hoe weinig digitaal ons alledaags leven eigenlijk is. Dr. Crone kijkt deze dagen graag naar Robert Jensen. Onze gast is Jaron Harambam, als postdoc verbonden aan het Instituut voor Informatierecht van de UvA en gespecialiseerd in complottheorieën. Nederlandse complotdenkers zien in corona een mediapaniek die het mogelijk maakt dat bepaalde zaken versneld doorgevoerd worden, zoals het afschaffen van contant geld. Tot slot verwonderen de mediadoctoren zich over de extra mimiek die vereist is als je lesgeeft voor de webcam. Het valt het beste te vergelijken met acteren uit de periode van de zwijgende film.

De berichten over de eerste coronadoden in onze omgeving beginnen te komen. Gaan we een nieuwe fase in? De Mediadoctoren merken dat ze nog steeds geen grip hebben op het leven onder het virus. Te gast is Liza Mugge, universitair hoofddocent politicologie aan de Universiteit van Amsterdam. Ze legt uit welke genderkwesties er spelen tijdens corona. Zowaar maakt dr. Crone zich sterk voor meer aandacht voor zulke onderwerpen tijdens crises. Redacteur Marijn Joop maakte een reportage bij RTV Focus. Radio is een oud medium waar mensen juist in deze tijd de voorkeur aan geven. Tot slot een inzending van promovenda Joleen Blom uit Denemarken. Zij verwondert zich over social gaming.

In de vijfde aflevering van de speciale coronareeks verwonderen de Mediadoctoren zich over mogelijke erfenissen. Zullen we aan corona een collectieve smetvrees overhouden of gaan we een tijd van hedonisme in? Dr. Duits mijmert over een hete zomer vol feesten, terwijl dr. Crone nu al opziet tegen alle mensen die post-corona zijn hand willen schudden. Te gast is Irene Stengs, hoogleraar antropologie van ritueel en populaire cultuur aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ze legt uit hoe corona nu al onlosmakelijk verbonden is met rituelen. Van het carnaval tot het applaus voor de zorg, van de afgelaste feesten tot nieuwe herdenkingen. Onze redacteur Marius Kooij vertelt over corona in zijn studentenhuis, waar ze met zes mensen een mini-samenleving hebben opgezet compleet met zelfgeschreven coronalied.

Onbekendheid met de eigen grafische ongeletterdheid', of gewoon: statistische onkunde. De afgelopen dagen waande menigeen zich hoogleraar Toegepaste Statistiek en Datavisualisatie. De daadwerkelijke hoogleraar in dat specialisme, Casper Albers van de Rijksuniversiteit Groningen, kijkt met interesse naar de manier waarop leken grafieken interpreteren. Hij is onze gast in deze vierde speciale aflevering. Wij als mediadoctoren blijven ons verwonderen over de omgang met onzekerheid. Er is een historische gebeurtenis gaande, maar als je naar buiten kijkt zie je niks. Oud-redacteur Iris Verhulsdonk maakte speciaal voor een ons een reportage uit een lege Tweede Kamer. Hoe kijk je goed naar dat wat er niet is?

"Humor is eerder een aspirine dan een geneesmiddel", zegt Giselinde Kuipers in onze derde speciale aflevering over 'corona'. Deze keer verwonderen we ons met drie wetenschappers over verschillende aspecten. Kuipers is hoogleraar Sociologie aan de KU Leuven en is daadwerkelijk al gestart met corona-onderzoek. Ze verzamelt grappen en memes van over de hele wereld en heeft voor ons al wat inzichten over de inhoud, betekenis en functies van zulke humor. Hoogleraar Politicologie Tom van der Meer (UvA) doet doorlopend onderzoek naar vertrouwen. We scharen ons in tijden van crises om onze leiders, maar er moet ruimte blijven voor parlementair debat. Tot slot deelt Jeroen de Kloet, als hoogleraar Globalisation Studies (UvA) gespecialiseerd in China, zijn reflectie. Hij maakt een vergelijking met China en Hong Kong en pleit tegen grote verhalen over de betekenis van deze crisis. Link bij deze aflevering: De humorsurvey van Giselinde Kuipers waar u coronagrappen kunt uploaden. https://uvacommscience.eu.qualtrics.com/jfe/form/SV_eOGzCgEHtNW5PZX

In de tweede aflevering van onze speciale reeks over het coronavirus is dr. Crone pessimistisch gestemd, terwijl dr. Duits vrolijk wordt van de energie waarmee andere wetenschappers in de coronacrisis staan. We verwonderen ons samen met ReintJan Renes, lector gedragspsychologie aan de Hogeschool van Amsterdam, over de snelheid waarmee mensen complexe informatie verwerken. Marc van Oostendorp, onder andere hoogleraar wetenschapscommunicatie, ziet in de verschuiving van fysiek naar online onderwijs een kans om het grote publiek te laten zien hoe complex wetenschappelijk onderwijs is. Onze redacteur Frederique Teillers werkt bij het Noord-Hollands Dagblad en vertelt over haar coronadienst van de afgelopen dagen.

Nood breekt wetten, ook de regel van de Mediadoctoren om niet aan te sluiten bij de actualiteit. We schorten onze reguliere programmering op en komen we met een serie kortere afleveringen waarin we ons verwonderen over de (media)wereld in tijden van de coronacrisis. In deze eerste bijzondere aflevering bespreken we staatmanschap, universitaire communicatie, de culturele sector, ritueel mediagebruik, en dociliteit versus verantwoordelijkheid. De komende afleveringen nodigen we wetenschappers uit om vanuit hun specialisme te reflecteren op actuele ontwikkelingen.

Persvrijheid maakt deel uit van de vrijheid van meningsuiting en ligt daarmee aan de basis van een democratische samenleving. Nederland staat op plek 4 van de World Press Freedom Index, maar dat betekent niet dat Nederlandse journalisten niet te maken hebben met bedreigingen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over persveiligheid. Dat doen we met Chris Klomp, freelance journalist gespecialiseerd in rechtspraak. We praten over de bedreigingen die hij krijgt, waarvan er onlangs één verstuurd werd als baksteen door de ruit. Daarnaast hebben we het over maatregelen die politie treft, steun van hoofdredacteuren en de vraag of bedreigingen leiden tot zelfcensuur. In het item komen voorbeelden van geweld tegen redacties aan bod.

Uiterst rechts is een relatief nieuwe benaming voor het cluster van radicaalrechts en extreemrechts. De grenzen tussen die twee groepen vervagen en dat bedreigt de liberale democratie. In dit eerste deel van een tweeluik over de buitenste kanten van het politieke spectrum, verwonderen de Mediadoctoren zich over het nieuwe rechtsradicalisme in Europa, en in Nederland in het bijzonder. Dat doen we met Sarah de Lange, hoogleraar Politicologie aan de UvA. We praten over aard, opkomst en doelstellingen. Aan bod komen ook radicalisering, normalisering en de rol van de media daarin. Redacteur Marijn Joop ging op bezoek bij de verloren derde mediadoctor Chris Aalberts, die sindsdien Forum voor Democratie heeft gevolgd.

In korte tijd zijn influencers een belangrijke speler op de advertentiemarkt geworden. Aan wat voor content worden reclames geplakt, wie zijn die nieuwe reclamemakers en welke grip heeft de maatschappij op hen? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over influencers en ethiek. Dat doen we met programmamaker en columnist Cesar Majorana. We nemen influencers als cultureel verschijnsel onder de loep aan de hand van het Circuit of Culture van Stuart Hall. We hebben het daarom over productiepraktijken, representatie, consumptie, identiteit en (het gebrek aan) regulering. In het item bezoeken de redactieleden een influencerfabriek.

Onze planeet lijkt een eindige plek om te wonen. Rijke miljardairs nemen geen risico en zijn allang bezig met Plan B: weg van de aarde, op naar een nieuwe planeet! Maar waar kunnen we heen? Wie mogen er allemaal mee? En vooral: wie bepaalt dat? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over alternatieven voor de aarde. Dat doen we met Laura Copier, universitair docent Media & Cultuur aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in de Apocalyps. We hebben het over bijbelse metaforen, selectievoorwaarden en lessen uit sciencefiction. De visie aan de podcasttafel neigt naar pessimisme: onze koloniale geschiedenis en ons hyperkapitalistische heden beloven weinig goeds voor wat de mens gaat doen als hij een nieuwe planeet tot zijn beschikking krijgt.

De honderdste aflevering van Onder Mediadoctoren was voor ons reden voor een feestje. Maar waarom eigenlijk? Wat is het nut van jubilea vieren? En hoe zijn we zo ver gekomen? Tijd voor reflectie, met fans, vrienden en drie bijzondere gasten: hoogleraar Rituele en Populaire Cultuur Irene Stengs, podcastkoning Botte Jellema en de verdwenen derde mediadoctor Chris Aalberts. Live vanuit Sexyland.

Als je een vraag hebt voor bol.com, kun je terecht bij chatbot Billie. Pas als hij je niet kan helpen, word je doorgestuurd naar een ‘echte’ medewerker. Vinden we dat eigenlijk wel fijn? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over praten met computers. Dat doen we met Theo Araujo, universitair docent Communicatiewetenschap aan de UvA. We hebben het over de effecten van personalisering, de inzet van bots tegen eenzaamheid en zorgen zoals onderdanige vrouwelijke bots. In het interview spreken we met CEO Alexander Wijninga over chatbots en AI. In het item zoekt een luisteraar contact met de klantenservice van Onder Mediadoctoren.

Nepnieuws staat dankzij Trump volop in de belangstelling, maar desinformatie en misleidende media zijn niet nieuw. Het hoorspel The War of the Worlds zorgde in 1938 voor grote paniek omdat luisteraars dachten dat de marsmannetjes echt aanvielen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over nep. Dat doen we met Jaap Kooijman, hoofddocent Media en Cultuur aan de UvA en auteur van Fabricating the absolute Fake. We hebben het over hyperrealiteit en representatie, over de aard van de werkelijkheid en de omgang met nepnieuws. In het interview spreken we met documentairemaker Marc Schmidt over waarachtigheid. De aflevering krijgt aan het einde een spannende wending.

Nederland is een land van tulpenvelden en grachten, maar ook van verjaardagskringetjes en algemene kneuterigheid. Dat laatste zie je niet snel in promoties voor ons kikkerlandje. Maar met welk verhaal wordt Nederland dan wel verkocht? De marketing van Nederland is met de loop van de tijd veranderd, gaat die nu alleen over bloemen en zuivel? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over Hollandmarketing. Dat doen we met Toine Minnaert, docent aan Universiteit Utrecht en gepromoveerd op onderzoek naar nationale identiteit en cultuurbeleid. We hebben het over de viering van erfgoed, verspreiding van toerisme en de tegenstelling tussen de grote stad en de periferie. In het interview spreken we met Joost van Berkel, commercieel directeur bij attractie This is Holland. In het item spreken we verschillende mensen op de bloemenmarkt in Utrecht over koopgedrag van Nederlanders en toeristen.

Iedereen gebruikt sociale media, zo ook terroristen en organisaties zoals IS. Video’s van onthoofdingen hebben een tijd op media als Facebook en Twitter gecirculeerd en video’s van live massamoorden zijn gestreamd. Maar wat maken IS, FARC of de ETA nou precies voor media? Wat voor geweld tonen die? Hoe worden media ingezet voor propaganda, het zaaien van angst of als middel tot politieke verandering? Of zijn er ook positieve dingen die aan bod komen? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over terroristenmedia. Dat doen we met Pieter Nanninga, universitair docent Midden-Oosten studies aan de Rijksuniversiteit Groningen. We hebben het over het doel van terroristenmedia, de distributie ervan en 9/11. Wat voor rol speelt religie hierin? En kan je zoiets tegengaan? In het item bespreken we wat je moet doen als je ‘per ongeluk’ iemand ontvoert.

Televisie voor kinderen komt in allerlei soorten en maten. Gedurfde programma's bij de VPRO, massaproductie bij de commerciëlen. De educatieve waarde van televisie voor kinderen wordt onderkend als het bijvoorbeeld gaat om Sesamstraat, maar tegelijkertijd zijn er ook veel zorgen over schadelijke effecten van tv op de jonge doelgroep. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over kindertelevisie. Dat doen we met Joke Hermes, lector Media & Burgerschap aan de Hogeschool INHolland en universitair docent aan de Universiteit van Amsterdam. We hebben het over schadelijke effecten versus betekenisgeving, klasse en smaak, en nostalgie. In het interview spreken we mediamaker Michiel Brongers, over kinderen als doelgroep en kinderdocumentaires. In het item bespreken we de kindertelevisiemagnaat Gert Verhulst en Studio 100.

Als je echt goed bent in CounterStrike, League of Legends of Fortnite, kan je een gouden toekomst tegemoet gaan. Competitief gamen is big business en de sector is allang volwassen. Toch onttrekt deze zich nog steeds aan de blik van mainstream media. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over eSports. Dat doen we met René Glas, docent en onderzoeker bij Media & Cultuur aan de Universiteit Utrecht, en gepromoveerd op onderzoek naar World of Warcraft. We hebben het over de geschiedenis van eSports, over verschillende verdienmodellen en over de relatie met 'echte' sport. Ook bespreken we de opkomst van streamen en de relatie daarvan met reguliere media. In het interview spreken we met eSports-consultant Ward Geene. Het item gaat over doping in eSports.

Soa's, anticonceptie, masturbatie: onderwerpen die aan bod komen bij seksvoorlichting. Jongeren zijn benieuwd, maar wat leren we ze eigenlijk precies over seks? En op welke manier? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over seksvoorlichting en wat media ons daar over leren. Dat doen we met genderstudies-wetenschapper Marijke Naezer, vorig jaar gepromoveerd op een onderzoek naar jongeren, seksualiteit en sociale media. We hebben het over voorlichting op scholen, de betrouwbaarheid en objectiviteit van seksvoorlichting en hoe het is om voorlichting te geven. Komt het aanbod wel voldoende overeen met de vraag? In het interview spreken we met seksuoloog/communicatiewetenschapper Yuri Ohlrichs van Rutgers over de doelgroepen en inhoud van seksvoorlichting. In het item bespreken we media die een rol hebben in seksvoorlichting, zoals Purno de Purno. Dit was aflevering 93, wat betekent dat onze honderdste aflevering er aan zit te komen! De 100e zal live worden opgenomen in Sexyland in Amsterdam Noord, op 6 december 2019. Het belooft een groots feest te worden, kom je ook?

De maatschappij verandert en daarmee verandert ook de uitvaartbranche. Vroeger bepaalden de rituelen van de kerk hoe begrafenissen verliepen, maar tegenwoordig kan je ook gecremeerd worden en lijkt niets te gek, van miniquiches in plaats van cake tot een lijkwagen in panterprint. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over trends in uitvaartland. Dat doen we met Yvon van der Pijl, Universitair Hoofddocent Antropologie aan Universiteit Utrecht. We hebben het over de definitie van rouw, de invloed van multiculturalisering en individualisering, en de rol van commercie. In het interview praten we met de beheerder van Dierenbegraafplaats de Wilgenhof in Best. In het item hebben we het over glitter en glamour bij uitvaarten.

Drank, drugs, films: het lijkt wel alsof tegenwoordig overal een minumumleeftijd aan vast zit. Maar wat is het doel van zulke leeftijdkwalificaties? En hoe zit dat met media? Kinderen willen vroeg beginnen met Snapchat, YouTube en horrorfilms. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de zin en onzin van leeftijdskwalificatie. Dat doen ze met Maarten Reesink, docent Mediastudies aan de UvA. We hebben het over de Kijkwijzer, televisie en mediaopvoeding. Is er een beter alternatief voor de Kijkwijzer en wat is het doel van leeftijdskwalificatie? In het item hebben we het over dubbelzinnige inhoud in Disney-films. In het interview spreken we Justine Pardoen, oprichter van Bureau Jeugd & Media over de gevaren van media voor kinderen en hoe ouders daar mee omgaan.

Misdaad is aantrekkelijk. In de negentiende eeuw bezochten mensen massaal het lijkenhuis in Parijs, tegenwoordig genieten we van true crime via podcasts. Het zijn niet alleen brave burgers die zich via media verlustigen aan misdaad, ook maffiosi zelf halen inspiratie uit maffiafilms. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de romantisering van misdaad. Dit doen we met Martijn Oosterbaan, Universitair Hoofddocent Culturele Antropologie aan de Universiteit Utrecht en co-auteur van Most Wanted: The popular culture of illegality. We hebben het over het verschil tussen illegaliteit en criminaliteit, over moraliteit in representaties van misdaad en populaire cultuur over criminaliteit als vorm van sociale analyse. Daarbij is er veel aandacht voor de Braziliaanse favela's, waar Martijn zijn veldwerk doet. In het item behandelen we voorbeelden uit de popcultuur die misdaad als inspiratie nemen. In het interview spreken we auteur Marijn Schrijver over zijn boek Mocro Maffia.

Het gaat niet goed met de natuur. Zo neemt de biodiversiteit al decennialang drastisch af. Welke actoren moeten en kunnen hier eigenlijk iets aan doen, en kunnen media de samenwerking tussen hen bevorderen? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de rol die media kunnen spelen in het redden van de natuur. Dat doen we met Wim Bosschaart, promovendus aan de Radboud Universiteit op het gebied van Landschapsarchitectuur en Ruimtelijke Planning. We hebben het over de representatie van natuur in documentaires, over de berichtgeving over verlies aan biodiversiteit en de manier waarop mensen al dan niet gealarmeerd raken dankzij zulke beeldvorming. We bespreken de verschillende actoren die betrokken kunnen zijn bij het redden van de natuur, en gaan in het bijzonder in op de situatie in de Ooij-polder bij Nijmegen. In het item bespreken we hoe de Evangelische Omroep de evolutietheorie schrapt uit natuurdocumentaires. In het interview spreken we natuurfilosoof Matthijs Schouten over vervreemding en hoe wij in het Westen naar natuur kijken in tegenstelling tot niet-Westerse landen.

De Romeinse tijd staat zowel heel ver als heel dichtbij ons. We roepen dit verleden vaak op als bakermat van onze beschaving, maar tegelijkertijd was de oudheid een periode die fundamenteel van onze tijd verschilt. Een voorbeeld van zo'n cruciaal verschil met moderniteit is het gebrek aan media: er waren geen kranten, geen brieven en geen boeken. Aan de andere kant was er wel graffiti en natuurlijk de bekende gladiatorenspelen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over populaire cultuur in de Romeinse tijd. Dat doen we met Miko Flohr, universitair docent Antieke Cultuur aan de Universiteit Leiden. We hebben het onder andere over reclame-uitingen en politieke boodschappen, de goden als vorm van entertainment en de manier waarop wij ons nu verhouden tot de oudheid. In het interview praten we met historicus en blogger Jona Lendering, over huidige popcultuur over de oudheid. In het item bespreken we de verbeelding van de goden in recente media, zoals de Disneyfilm Hercules.

"We were on a break!", is het zinnetje dat Ross Geller vaak zegt in de populaire serie Friends. Volgens hem waren hij en Rachel niet samen toen hij met iemand anders naar bed ging. Het is een gevleugelde uitspraak in de rest van de serie, en wordt nog steeds regelmatig daarbuiten gebruikt. Was het nou ontrouw of niet? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de rol van de media in het bestendigen van het taboe op vreemdgaan. Aan de hand van voorbeelden uit populaire cultuur zoals Temptation Island, Indecent Proposal en natuurlijk Dolly Parton's 'Jolene' buigen we ons over dat taboe. Is vreemdgaan onvermijdelijk? En wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor? In het item hebben we het over de vete tussen de website Secondlove.nl en de SGP. In het interview spreken we met relatietherapeut Roos Reijbroek over onder andere polyamorie en relatiepatronen van jonge mensen.

Alles wat je doet met media, wordt gemeten. Als je niet betaalt voor een mediaproduct, ‘betaal’ je waarschijnlijk met je gegevens. Bijna alle kwantificeerbare data wordt gemeten, maar wat kunnen we daar precies mee? Zeker in de journalistiek wordt veel leesonderzoek gedaan, maar wat voor invloed heeft dat? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over data-onderzoek in de journalistiek. Dat doen ze met Thomas Boeschoten, een digitaal strateeg bij het AD en een onderzoeker binnen de Universiteit Utrecht met de Utrecht Data School. We hebben het onder andere over clicks, regionale journalistiek en sociale media. Wat is het belang van lezersonderzoek? In het item bespreken we het ontstaan van de Britse tabloids. In het interview praten we met eindredacteur van het Parool, Mijntje Klipp, over het maken van koppen.

In het rijtje LBTQIA+ staat de Q voor queer; een term die lang werd gezien als scheldwoord. De betekenis van queer is ambivalent. Tegenwoordig wordt het vaak gebruikt als parapluterm voor mensen die niet cisgender en/of heteroseksueel zijn, maar aanhangers van zogeheten queertheorie wilden juist niet dat het een aparte categorie zou worden. Hoe zien we dit in de media? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de term queer in de media. Dat doen we met Sudeep Dasgupta, universitair hoofddocent bij Media & Cultuur aan de UvA. We hebben het over de definitie van queer en het verschil tussen queer en gay. We bespreken of media ook queer kunnen zijn en we bediscussieren queer representaties in de media. Het interview is met Martijn Kamphorst, hoofdredacteur online bij Winq. In het item bespreken we het leven en het imago van Divine: Drag Queen of the Century.

Met de opkomst van ieder nieuw medium kwamen er ook nieuwe geestesziekten. Sowieso horen media en gekte bij elkaar: gekkenhuizen en mensen met een stoornis zijn geliefde onderwerpen. Maar wat leren we precies over gekte van de media? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over media & madness. Dat doen we met Patricia Pisters, hoogleraar Filmstudies aan de UvA. We hebben het over de definitie van waanzin, de filmgenres waarin het voorkomt en media als beïnvloedingsmachines. In het interview praten we met Sam Gerrits, een 'ex-gek' die vertelt over het beeld wat gekken hebben gekregen. In het item hebben we het over lobotomie en elektroconvulsietherapie.

Bijna niets is zo lekker als ongebreideld oordelen als je voor de televisie zit. Of je nou Temptation Island of First Dates kijkt, televisieprogramma's laten complexe morele situaties zien en hoe mensen daarmee omgaan. Hoe beïnvloedt televisie ons moreel kompas? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de televisie als moreel venster op de wereld. Dat doen ze met Tonny Krijnen, universitair docent bij de afdeling Media & Communicatie van de Erasmus University Rotterdam. We hebben het over tv-genres zoals reality-tv, de mogelijke methodes voor onderzoek hiernaar en hoe moraliteit zich manifesteert. In het interview praten we met Daan Windhorst, die zijn perspectief uitlegt over moraliteit op televisie en hoe je dat ook terug vindt in zijn telefilm 'De Kuthoer'. Het item gaat in op hoe moraliteit verweven is in de schilderkunst.

Heb je ons gemist? Wij jullie wel! Vanaf 25 februari zijn wij er weer elke 2 weken met een nieuwe Onder Mediadoctoren podcast.

Journalisten maken al te graag gebruik van cijfers. Statistieken, waar ze ook vandaan komen, lijken goede aanleidingen en argumenten om een dergelijk punt te bewijzen. Maar waarom zijn die cijfers zo aantrekkelijk? Wat zeggen ‘peilingen’ precies en hoeveel effect heeft dat belang daarvoor? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over journalistiek en statistiek. Dat doen ze met met Tom van de Meer, Hoogleraar Politicologie aan UvA en Co-directeur Nationaal Kiezersonderzoek. Hij is gespecialiseerd in de legitimiteit van het politieke bestel, ongelijkheid en burgerschap. We hebben het over de politiek, de democratie en de mechanismen van de journalistiek. In het interview praten we met Sanne Blauw van de Correspondent. Zij legt uit wat de vertekeningen van statistiek kunnen betekenen. In het item hebben we het over de voor- en nadelen van datavisualisatie.

Massively multiplayer online game zijn enorm populair: mensen spelen online massaal samen in fictieve werelden. Dat gaat niet altijd even eerlijk en gezellig: in zo'n game kan je mensen uitschelden, dingen stelen of vals spelen. In hoeverre heeft zulk gedrag consequenties in de 'echte' wereld? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over games en strafrecht. Dat doen we met Toni Pape, universitair docent Media & Cultuur aan de UvA en gespecialiseerd in participatieculturen. We hebben het over lootboxes, de macht van spelers en micro-transacties. In het interview praten we met gamer Cem, die vertelt over het spelen van online games en de regels. In het item hebben we het over de scheidingslijn tussen echte diefstal en virtuele diefstal.

Kunst, kleding en consumentengoederen worden massaal geproduceerd, ver weg van de gebruiker. Het is daarbij lastig om te onderscheiden wat 'echt' is en wat nep. China is meester in het kopiëren van producten: het lijkt wel of creativiteit en originaliteit daar anders worden ingevuld. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over kopieercultuur. Dat doen we met Jeroen de Kloet, hoogleraar Globalisation Studies aan de UvA. We hebben het over ambachtelijkheid, klasse en authenticiteit. In het interview praten we met advocaat Jean-Louis Veenstra van de Kunstenbond over auteursrecht en het beschermen van ideeën. In het item vevragen we bezoekers van De Bijenkorf op de Dam hoeveel waarde zij hechten aan de authenticiteit van hun aankopen. In het item bevragen we bezoekers van De Bijenkorf over de waarde die zij hechten aan de authenticiteit van hun aankopen.

Hiphop heeft sinds het ontstaan in de jaren '70 een complexe relatie met mainstreamcultuur gehad. Het genre is onlosmakelijk verbonden met verzet en gemarginaliseerde groepen. Ook al domineert Nederlandse hiphop de hitlijsten, op radiozenders als 3FM zijn er nog steeds weinig zwarte hiphop-artiesten te horen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over hiphop in Nederland. Dit doen ze met musicoloog Wouter Capitain, die momenteel bezig is met zijn proefschrift over Eduard Said en les geeft in populaire muziek. We hebben het over de structuur van hiphopmuziek en de origine van het genre. In het interview praten we met Vincent Patty, oftewel Jiggy Dje, over hiphop en Nederlandse cultuur. Het gaat over het begin van Nederlandstalige hiphop, met name over de Osdorp Posse.

Hoger onderwijsinstellingen hebben een eigen pers, zoals Folia van de UvA en Univers in Nijmegen. De afgelopen jaren zijn die bladen veranderd. Sommigen verschijnen niet meer op papier, bij anderen is de onafhankelijke redactie vervangen door communicatiemedewerkers. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over universiteitsmedia. Dit doen ze met Mirjam Prenger, coördinator van de masteropleiding journalistiek en media van de Universiteit van Amsterdam. We hebben het over de dubbele doelgroepen die universiteitsmedia moeten bedienen, het hebben van een platform als academische gemeenschap en mogelijke censuur vanuit CvBs. Het interview is met redactiechef van Folia, Henk Strikkers. Het item gaat over een geval van censuur bij Ukrant van de Rijksuniversiteit Groningen.

Elke dag gaan er ontelbaar veel stukjes cultuur verloren omdat het internet niet onthoudt wat toekomstige historici waardevol vinden. Er zijn meerdere initiatieven die wel proberen webpagina's op te slaan voor later, maar zij lopen tegen meerdere problemen aan. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de archivering van het internet. Dat doen ze met dr. Anne Helmond, universitair docent Nieuwe Media en Digitale Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. We bespreken de definitie van archivering, wie dat proces bepaalt en welke problemen het met zich meebrengt voor latere webarcheologen. Er is aandacht voor methodologische kwesties en archivering via trackernetwerken. Het item laat zien hoe het web nooit stabiel is en in het interview praten we met dr. Kees Tzeszelsky van de Koninklijke Bibliotheek over hun internetarchiveringsproject

Als een vrouw klaarkomt is dat minder zichtbaar dan wanneer een man dat doet. Media verbeelden het vrouwelijk orgasmen op verschillende manieren: een hoofd dat naar achter wordt gegooid, een hand die de lakens vast knijpt. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de verbeelding van het vrouwelijk orgasme. Dat doen ze met Yvette Luhrs, pornomaker en activist. We bespreken verschillen tussen representatie in de mainstream en in porno, en de clichés die je daarbij vaak ziet. Het gaat ook over voor wie de representatie bedoeld is: mannelijke kijkers of vrouwen? Andere onderwerpen zijn faken, slutshaming en squirten. In het item vergelijken we de benadering op het vrouwelijk orgasme van Freud.

We zijn zeer vereerd dat we genomineerd zijn voor de Dutch Podcast Awards, in de categorie Media & Journalistiek. Dat vraagt om een promo, waar je nu naar kan luisteren. En vergeet niet te stemmen via http://fdmg.nl/dpa

Vroeger was de televisie hét medium voor vrijetijdsbesteding. Alle meubels in de woonkamer waren er op gericht. Maar met de komst van sociale media, streamingdiensten en mobiele apparaten lijkt het oude medium te verbrokkelen. Nadert televisie zijn einde? Op welke manier zal het voortbestaan? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de definitie en huidig gebruik van televisie. Dat doen ze met Maarten Reesink, universitair docent Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. In deze aflevering hebben de doctoren het over de ontwikkeling van televisie en de mogelijke toekomst ervan. In het interview vertelt jonge maker Cesar Majorana over het verschil tussen tv op tv en tv op internet en in het item hebben we het over de generationele verschillen in het kijken van televisie.

Artiesten zijn afhankelijk van hun fans, maar maken ook misbruik van hun loyaliteit. Fandom heeft altijd op gespannen voet gestaan met producenten. Zijn fans behalve de ultieme consument ook slachtoffer van de kapitalistische samenleving? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de uitbuiting van fans. Dat doen ze met prof. dr. Mark Deuze, hoogleraar Mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam. We bespreken zowel de rol van sociale media, de emotie die bij het fan-zijn komt kijken en de waarde van een fanbase. In het interview vertelt advocaat Sidney Smeets over zijn fandom en zijn verzameling merchandise. In het item hebben we het over het nieuwe systeem van Taylor Swift dat erop lijkt gericht om haar fans maximaal uit te buiten.

De discotheek was vroeger een plek voor gemarginaliseerde groepen: mensen van kleur en homo's. Toen disco eenmaal doorbrak, kreeg het genre een negatief karakter. Waarom is er zo neergekeken op disco, terwijl het het genre tegelijkertijd onverwoestbaar lijkt? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de reputatie en ontstaan van disco. Dat doen ze met Jaap Kooijman, discofan en Universitair Hoofddocent Media & Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam. We bespreken onder andere de muziek, het vrije karakter ervan en de backlash die disco op een gegeven moment kreeg. In het interview legt muziekjournalist Job de Wit uit hoe disco is ontstaan en wat voor gevolgen dat had en in het item bespreekt mediadoctor Vincent een avondje stappen in de discotheek van vroeger. Artikel vanJaap Kooijman over disco: http://journals.sagepub.com/doi/abs/10.1177/1367549405051848

Nieuws over voedsel is verwarrend. Berichten spreken elkaar regelmatig tegen: zijn suiker, vet en zout nou goed of slecht voor je? Er is in de media veel aandacht voor de herkomst van ons eten maar verantwoord eten blijft lastig als je alle elementen meeweegt: het milieu, arbeidsomstandigheden en gezondheid. Kunnen media consumenten helpen betere keuzes te maken? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de rol die media spelen bij verantwoord eten. Dat doen ze samen met televisiemaker en journalist Teun van de Keuken. We spreken onder andere over verpakkingen, de rol van marketing en voedselmerken. Daarbij bediscussieren we uitgebreid de verantwoordelijkheid die journalisten dragen. In het item bespreekt redacteur Thom Aalmoes wat duurzaam eten precies is en in het interview spreken we Hidde Boersma over wetenschapsnieuws over voedsel en over gentech. Links bij deze uitzending: Hidde Boersma's documentaire over GMO's: https://vimeo.com/188913344 Vox over wetenschapsjournalistiek: https://www.vox.com/2015/3/23/8264355/research-study-hype

Nederlandse journalisten spreken niet graag over klasse, terwijl de effecten van klasseverschil overal zichtbaar zijn. Met wat we consumeren, laten we een identiteit zien en verraden we uit welk milieu we komen. Over smaak valt flink te twisten. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over klasse en consumptie. Dat doen ze samen met socioloog-in-ruste Bart van Heerikhuizen. Onderwerpen als cultureel kapitaal, opleidingsniveau, duurzaamheid en politiek komen naar voren in het gesprek. In het interview spraken we Rob Simon over doelgroepen in het festivalleven en de onderliggende tekens van klasse. Het item definieert cultureel kapitaal, de belangrijke term van Pierre Bourdieu.

Sinds reality-TV in de jaren ’90 zijn intrede maakte, is het genre alomtegenwoordig op televisie. De formats verschillen – van spelshow tot docusoap – maar het genre kenmerkt zich door een relatie met de werkelijkheid. Het zou gaan om echte mensen met echte emoties. Toch is niet alles wat je ziet echt: reality-TV kent scripts. In de tiende aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de echtheid van reality-TV. Reality is zo leuk om te kijken omdat de kijker zich steeds afvraagt wat er echt is. Deelnemers worden in een niet-natuurlijke setting geplaatst en er wordt veel materiaal geschoten waaruit uiteindelijk slechts een selectie te zien. De echtheid zoeken de makers in de emoties. Dit is te begrijpen vanuit het idee van confessiecultuur, waar communicatiewetenschapper Mervi Pantti onderzoek naar heeft gedaan. Vrijwel alle programma’s kennen een soort biechtmoment, waar een kandidaat ‘alleen’ is met de camera en aan de mensen thuis eerlijk vertelt hoe hij/zij alles beleeft. Dit confessiemoment kennen we uit het Christendom en is diepgeworteld in onze cultuur. Om te achterhalen hoe programmamakers de werkelijkheid sturen, spraken we met Lieke van Wijck, die zowel redactie als productie heeft gedaan voor Gastarbeiders (SBS6). Zoals alle televisieprogramma’s kent Gastarbeiders een script, met een begin, midden en eind. In het programma wordt aangestuurd op een disruptie: een conflict tussen de kandidaten en de situatie waarin ze terechtkomen. De makers sturen, maar zijn daarbij afhankelijk van de karakters van de kandidaten. Daarom worden specifiek bepaalde types geselecteerd. Van Wijck vertelt over castingcriteria en de eisen waaraan kandidaten moeten voldoen. Er is veel vluchtig onderzoek gedaan, dat nauwelijks op elkaar voortbouwt, waarmee wetenschappers graag wilden scoren. Dit blijkt bijvoorbeeld uit een overzicht van het vele onderzoek naar Big Brother. Het onderzoek dat er ligt geeft weinig antwoord op basisvragen als waarom is reality-TV zo populair, waarom doen mensen eraan mee en wat is de aantrekkingskracht voor kijkers. Bovendien blijken onderzoeksresultaten tegenstrijdig, bijvoorbeeld over voyeurisme dat wel en niet een reden zou zijn om te kijken. We concluderen dat het doel van reality is kijkers na te laten denken over wat echt is. Het gaat om geproduceerde televisie waarbij de makers de macht hebben. Geschikte kandidaten voor reality-TV zijn kneedbaar en stereotiep.

Alles wordt slimmer, via technologie die we zelf gebruiken maar ook door ontwikkelingen in de stad. In de publieke ruimte wordt de mogelijkheid om ons te tracken steeds groter. In deze aflevering verwondert mediadoctor Vincent zich over hoe tracking zich manifesteert in de stad, dit doet hij samen met hoogleraar Michiel de Lange, werkzaam bij de Universiteit Utrecht bij het departement Media- en Cultuurwetenschappen, en ook schuift Onder Mediadoctoren-student Frederique Teillers aan. We hebben het over de smart city, en welke onderdelen zoals het verkeer zich aanpast met technologische ontwikkelingen. In het interview spraken we digitaal antropoloog Dorien Zandbergen over haar documentaire Smart City: op zoek naar de slimme burger en slimme lantaarnpalen. Het item gaat in op hoe je getrackt wordt als je door het Centraal Station loopt. Een simpele wandeling blijkt digitaal nogal ingewikkeld te zijn.

De dood van sommige publieke figuren zet aan tot een massale emoties die soms lang voortduren. De weduwe van Van der Laan heeft een column in Het Parool over zijn dood en ieder jaar zijn er nog herdenkingsconcerten voor André Hazes. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de uiting van collectieve rouw in de media. Dat doen we samen met Irene Stengs, hoogleraar antropologie en verbonden aan het Meertens instituut. We hebben het onder andere over hoe rouw 'onsmakelijk' kan zijn, de authenticiteit van overleden figuren en de boom van Anne Frank. In het interview spraken we een handjevol mensen bij het P.C. Hoofthuis over hoe zij het overlijden van bekende mensen zoals van Der Laan hebben ervaren.[snel kijken] Het item gaat in op hoe er gerouwd werd om koninginnen Wilhelmina en Juliana en hoe dat bij Beatrix zal verlopen. Link bij deze uitzending: Boek Irene Stengs over de herdenkingscultuur rond André Hazes https://en.aup.nl/books/9789089649539-het-fenomeen-hazes.html

Nieuws is een consumptiegoed dat tegenwoordig alomtegenwoordig is en waarvoor wordt betaald met aandacht. De nieuwe vormen van commodificatie van nieuws hebben gevolgen: voor makers en voor gebruikers, maar ook voor de maatschappij. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over nieuws als handel. Dat doen we samen met Piet Bakker, emeritus lector Massamedia en Digitalisering. We spreken onder andere over de historische ontwikkeling van nieuws als handelsgoed, over de goedkoopheid van content en over het probleem van overschrijven dat nieuwsoutlet zo gretig lijken te doen. Het item gaat in op het werk van persbureaus. In het interview komt wetenschapsjournalist Maarten Keulemans aan het woord, die korte aansprekende filmpjes maakt die de Volkskrant direct op Facebook plaatst.

De ontwikkelingen in robotica gaan razendsnel en leiden tot vragen over de rol van die technologie in de wereld van porno en seks. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over seksrobots. Dat doen we met dr. Dan Hassler-Forest, Universitair Docent Mediastudies aan de Universiteit Utrecht. We praten onder andere over de verbeelding van menselijke relaties met machines in populaire cultuur. Welke zorgen zijn gepast en welke niet? Redacteuren Thom en Narin maakten een item over wat er allemaal mogelijk is met seksrobots . Redacteuren Pim en Frederique interviewden Tom Ederveen van RobotXperience over de trends en ontwikkelingen rondom robots .

Media hebben de neiging activiteiten van jongeren, waar drugsgebruik vaak bijhoort, te beschrijven als rebelse activiteiten waar niets goeds van komt. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over sensationele berichtgeving over drugs. Dat doen we samen met dr. Ton Nabben, criminoloog van het Bonger Instituut. Redacteuren Pim, Iris en Narin maakten een item over de bijnamen van verschillende drugs. Frederique en Thom interviewden Floor van Bakkum, persvoorlichter bij de Jellinek-kliniek. Hoe staan zij tegenover de berichtgeving over drugs, is die echt te suggestief? Link bij deze aflevering: Jaarbericht Nationale Drug Monitor https://www.trimbos.nl/kerncijfers/nationale-drug-monitor

Over smaak valt veel te twisten, en dat geldt ook voor schoonheid. Wat mooi wordt gevonden verschilt per persoon. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over schoonheidsidealen. Dat doen we samen met Giselinde Kuipers, hoogleraar sociologie en leider van een groot Europees vergelijkend onderzoek naar schoonheid. We praten onder andere over het verschil tussen mooi en aantrekkelijk. Tussen Westerse landen blijkt er weinig verschil te zijn, maar tussen klassen juist wel. Hoe maakbaar zijn schoonheidsidealen? Er is een interview met fashion-activist Janice Deul over diversiteit in de mode en een item over de hippe onderklasse. Link bij deze uitzending: Onderzoeksproject 'Towards a comparative sociology of beauty: The transnational modelling industry and the social shaping of beauty standards in six European countries' http://www.sociologyofbeauty.nl/

Onze podcast namen we altijd op bij Salto Studio’s. In 2018 gaan we op eigen benen staan en met eigen apparatuur aan de slag. Dit is een testuitzending, waarin we daarmee oefenen. Niet alles is helemaal goed gegaan (er heeft maar één microfoon opgenomen) maar zonder falen is er geen vooruitgang. We gebruiken deze gelegenheid om ons te verwonderen over het ontstaan van Onder Mediadoctoren. Redactieleden vertellen over waarom zij zich bij ons aansloten en over onze werkwijze. In de zin is deze aflevering een beetje een how-to-make-a-podcast.

Nederland worstelt nog steeds met haar koloniaal verleden. De meeste geschiedenisboeken vertellen daar vooral over vanuit het perspectief van witte Nederlanders, waarbij er makkelijk over zwarte bladzijden heen gestapt wordt. Dat geldt ook voor de media, zowel fictie als journalistiek. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de verbeelding van ons koloniaal verleden. Dat doen we samen met Pamela Pattynama, emeritus hoogleraar Koloniale en Postkoloniale Literatuur- en Cultuurgeschiedenis. Eerder werd er vooral nostalgisch teruggekeken naar Indië. Inmiddels is dat vertoog omgeslagen in reflectie op schuld. We hebben dan ook veranderende ideeën over kolonialisme, waarbij verschillende groepen op verschillende manieren hiernaar kijken en hier aandacht voor vragen. Het is daarbij belangrijk om op te merken dat ook mensen uit de voormalige koloniën geen homogene groep zijn. Redacteuren Thom en Pim maakten een item over perspectieven op het oosters deel van het Nederlands koloniale rijk en het westerse deel, op basis van het werk van Gloria Wekker. Iris en Thom interviewden Martin Berger, als curator bij het Tropenmuseum verantwoordelijk voor de tentoonstelling het Heden Van Het Slavernijverleden.

"De samenleving is het speelveld van de creatieve professional", zo stelt ClickNL - een speciaal overheidsorgaan ter bevordering van de creatieve industrie. In een tijd vol transities, verandert de manier waarop de professional werkt en samenwerkt. De creatieve industrie is de sector die allemaal hippe termen samenbrengt en waar veel vertrouwen in wordt geplaatst. Maar wat houdt dat eigenlijk in en hebben we er iets aan? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over creatieve industrie als topsector. Dit doen wij samen met Koos Zwaan, associate lector bij de Hogeschool InHolland en gespecialiseerd in innovatie, productie en receptie van popmuziek en nieuwe media. We praten onder andere over broedplaatsen en verdienmodellen. Redacteur Thom Aalmoes neemt ons mee naar de geschiedenis van de Beeldende KunstenaarsRegeling.

Het is alweer vijf jaar geleden dat PSY de wereld veroverde met zijn hit Gangnam Style. Door deze nummer 1 hit maakten Europa en Amerika op grote schaal kennis met Koreaanse popmuziek, afgekort: K-pop. Maar wat verklaart de populariteit van K-pop? En is dit een voorteken dat onze populaire cultuur niet meer zo gedomineerd zal worden door het Westen? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over K-pop. Dit doen zij samen met Reza Kartosen-Wong, docent mediastudies aan de Universiteit van Amsterdam en vorig jaar gepromoveerd op een proefschrift getiteld Young Asian Dutch constructing Asianness: Understanding the role of Asian popular culture. In het item gaan Pim & Linda in op wat K-pop. Narin interviewde Natasja van Knippenberg, beheerder van een online fanclub en oprichter van Stichting Promotie Koreaanse Cultuur, en vroeg haar naar haar ervaringen.

Wetenschap moet uit de ivoren toren. 'Moeilijke' onderwerpen worden op 'simpele' manieren uitgelegd aan het grote publiek: in vlogs, op festivals en via podcasts. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over popularisering van de wetenschap. Wij doen dit samen met Marc van Oostendorp, taalwetenschapper verbonden aan het Meertens Instituut. We bespreken wat popularisering omvat, wat je kwijt raakt door popularisering en wat het nut ervan is. Folkert en Thom spraken met Jim Jansen, hoofdredacteur van de Nederlandse New Scientist. In het item laten Linda, Pim en Thom zien hoe makkelijk het is om ‘Science’ aan te schaffen.

Om de zoveel tijd verschijnt er een reguliere media een bericht dat dit jaar echt het jaar van de podcast gaat worden. Die doorbraak komt steeds maar niet: podcasts zijn een nicheverschijnsel. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de vraag waarom niemand naar podcasts luistert. Dit doen wij samen met Folkert Coehoorn, die zijn masteropleiding Film- en televisiewetenschap afrondde met een onderzoek naar podcasts. In het item gaat Narin in op wat een podcast inhoudt. Daarna bespreken we de verhoudingen tussen amateur podcastmakers en makers vanuit grote organisaties, of er geld mee wordt verdiend en wat de toekomst van podcasts zal brengen. In het interview vroegen Linda en Sebastiaan Chris Bajema naar zijn ervaringen als podcastmaker.

2009 was het jaar van de initiatieven die tegenwicht moesten bieden aan de vermeende overheersing van links in de media. Uit GeenStijl kwam de omroep Powned voort; de Telegraaf startte WNL en ook De Dagelijkse Standaard - nu wel eens de Nederlandse Breitbart genoemd - kwam online. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over rechtse journalistiek. We doen dat met Nico Kussendrager, voormalig docent aan de School voor Journalistiek. Linda en Folkert interviewden Mark Koster, werkzaam bij quote, over zijn visie op rechtse journalistiek. In het item duiken Thom en Narin in de geschiedenis van de telegraafrellen en laten zien dat vroeger de rollen anders verdeeld waren.

Als we de media mogen geloven is mannelijkheid in crisis. Wat is een echte man en hoe zijn verwachtingen rondom mannelijkheid veranderd? De Mediadoctoren verwonderen zich deze aflevering over mannelijkheid. Dit doen we samen met socioloog Mattias Duyves. We bespreken het concept ‘hegemonische mannelijkheid’ en achterstelling van mannen. In het item duikt redacteur Thom Aalmoes in de wereld van The Red Pill. In deze community wordt geloofd dat mannen in opstand moeten komen tegen de onderdrukking door vrouwen. Iris Verhulsdonk en Narin Esmaeel spraken met Job de Vrieze, journalist en coauteur van het boek De Karakterman.

Online kunnen doelgroepen heel specifiek gedefinieerd worden en worden reclames ‘gepersonaliseerd’. Schuilt hierin een privacy gevaar of is zulke persoonstargeting juist een uitkomst omdat je zo niks geschoteld krijgt waar je niet op zit te wachten? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over online persoonstargeting. Dit doen we samen met dr. Sophie Boerman, universitair docent Persuasieve Communicatie. We bespreken in welke mate adverteerders kunnen inzoomen op jou als consument, of reclames altijd als zodanig worden herkend en welke rol ethiek hierbij speelt . Redacteuren Thom Aalmoes en Folkert Coehoorn maakten een item over microtargetting. Ze laten zien welke informatie sites voor handen hebben en wat ermee wordt gedaan. Redacteuren Narin Esmaeel en Sebastiaan van de Poll gingen op bezoek bij Bits of Freedom, de digitale burgerrechten-organisatie, en interviewden David Korteweg over privacy.

Van het orakel tot Yoda, van Maya Angelou tot Galdalf: de media staan bol van de wijze personen. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over de constructie van wijsheid. Ze doen dit samen met prof. dr. Mieke Bal, oud-hoogleraar theoretische literatuurwetenschap en film- en videokunstenaar. We bespreken voorbeelden uit populaire cultuur en journalistiek, en bevragen wat het maakt dat deze als wijs gekenmerkt worden. In het item tonen redacteuren Folkert Coehoorn en Pim Prins een selectie van andere vormen van wijsheid die overgebracht worden in films. Zo bespreken ze het veel voorkomende personage van een wijze mentor zoals Mufassa in de Lion King tot aan Brian Griffin in Family Guy.

 Redacteur Thom Aalmoes interviewde filosoof, journalist en publicist Coen Simon over de verbeelding van filosofische wijsheid in de media.

Niets lijkt zo vaak voorspeld als het einde van de wereld. De Apocalyps spreekt tot de verbeelding en biedt vaak inspiratie voor films en series. Daarnaast wordt dit narratief ook binnen de journalistiek genoemd, bijvoorbeeld wanneer het gaat over opwarming van de aarde. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over wat de Apocalyps zo aansprekend maakt. Dit doen we samen met Laura Copier, universitair docent aan de Universiteit Utrecht en gespecialiseerd in de uitwisseling tussen de bijbel en film. We bespreken welke morele boodschap er besloten ligt in de Apocalyps en welke overeenkomsten er zijn met de wijze van verslaggeving in de journalistiek. De overstap op het jaar 2000 zou tot een catastrofaal einde leiden. Iris Verhulsdonk en Thom Aalmoes doken in de millenniumbug, waar we allemaal van in de ban waren. Welke communicatie kunnen we verwachten wanneer er een grote uitbraak van een virus is? Narin Esmaeel en Sebastiaan van de Poll interviewden communicatie-adviseur Hella Smit en persvoorlichter Harald Wychgel van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

Televisie biedt graag een helpende hand. Je kunt er terecht wanneer je man een slechte klusser is of wanneer je ruzie hebt met je familie. Televisie geeft ook scripts door over hoe je aan je familie en vrienden vertelt dat je lesbisch, homo, bi of transgender bent. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over uit de kast kom-verhalen en de rol die televisie daarbij speelt. Dit doen wij samen met Balázs Boross, antropoloog, die voor zijn promotieonderzoek met tien deelnemers van het tv-programma Uit de kast sprak. We bespreken wat de televisie ons leert over hoe je uit de kast moet komen en hoe deelnemers dit ervaren. Uit de kast komen lijkt voorbehouden te zijn voor mensen die niet voldoen aan de hetero-norm. Pim Prins en Narin Esmaeel doken de geschiedenis in en maakten een item over het Psychopathia Sexualis van Richard von Krafft-Ebing. Botte Jellema, freelance journalist en presentator, maakte in 2010 een radiodocumentaire over uit-de-kast-kom verhalen en werd hierover geïnterviewd door Folkert Coehoorn en Thom Aalmoes

Het heelal fascineert bijna iedereen, omdat het zo awesome is! Maar hoe komt het eigenlijk dat we de ruimte zo ontzettend cool vinden? In deze 52e aflevering van Onder Mediadoctoren verwonderen wij ons over het verhaal van het heelal, hoe breng je dat over wanneer het heelal zo groot, abstract en complex is? Te gast is Marieke Baan, hoofd communicatie van de Nederlandse universitaire sterrenkunde-instituten en naamgever van planetoïde 12631. We bespreken de verslaggeving van de sterrenkunde waarbij wetenschapsjournalisten optreden als een vertaler naar het grotere publiek. Dit zien we alleen bij specifieke wetenschapsgebieden: de kennis lijkt zo specifiek en moeilijk dat de vertaling nodig is. Ook bespreken we de manier waarop sci-fi en de realiteit elkaar beïnvloeden.Tot slot gaan we ook in op het politieke belang van het heelal. De sterrenkunde lijkt ideaal voor internationale samenwerking, omdat iedereen hetzelfde doel nastreeft in het heelal. Het heelal is super gaaf, zolang alle planeten maar ‘Normaal. Doen.’ Redacteuren Pim Prins en Thom Aalmoes brachten deze boodschap over in het item. Zo houden we onze planeet de beste planeet van allemaal. Redacteuren Iris Verhulsdonk en Folkert Coehoorn interviewden Govert Schilling over zijn werk als sterrenkunde-journalist.

51 - Dood van de popster by Onder Mediadoctoren

In deze 50e aflevering van Onder Mediadoctoren verwonderen de Mediadoctoren zich over filterbubbels: de informatieluchtbel die ervoor zou zorgen dat we intellectueel geïsoleerd raken en niet meer in aanraking komen met andersdenkenden. Te gast is Sanne Kruikemeier, universitair docent Politieke Communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. We bespreken of filterbubbels daadwerkelijk bestaan, hoe zij zich al dan niet uiten en welk effect zij hebben op ons denken. Daarnaast bespreken we nepnieuws en de rol van digitale media in het nieuwsdieet van burgers.

Al ruim vijftien jaar hoor je overal in de media het belang van benoemen. Het gaat daarbij vooral om het vermelden van etnische afkomst bij negatieve nieuwsberichten. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over het nut van het benoemen van afkomst. We bespreken wat de multiculturele samenleving betekent en hoe allochtoon als term vooral mensen in een categorie duwt, die conceptueel uitermate vaag is. Redacteuren Iris Verhulsdonk en Thom Aalmoes maakten een item met drie jongeren die volgens de definitie allochtoon zijn. Hoe verhouden zij zich hiertoe? Het interview, is met Annieke Kranenberg, ombudsvrouw van de Volkskrant. Redacteuren Narin Esmaeel en Pim Prins spraken met haar over de manier waarop de Volkskrant omgaat met het benoemen van afkomst.

Films komen tegenwoordig in verschillende bioscoopversies uit, zoals 3D, terwijl mensen ook thuis steeds meer geavanceerde thuisbioscopen hebben. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over bioscoopcultuur: waarom gaan mensen in hemelsnaam nog naar buiten om een film te zien als je alles thuis op je eigen bank kunt bekijken? Dat doen zij samen met  Clara Pafort-Overduin, Universitair Docent bij Media & Cultuur aan de Universiteit Utrecht. In Nederland gaan relatief weinig mensen naar de bioscoop. We bespreken uitgebreid de rol van de Nederlandse Bioscoopbond, de verzuiling en de internationale profilering van de Nederlandse film. Naast de film draait het natuurlijk ook om de bioscoop zelf. In Amsterdam staat de mooiste bioscoop van het land, Tuschinski. Redacteur Folkert Coehoorn maakte met Vincent Crone een item over een bijzonder opwindend plekje in deze bijzondere bioscoop. Redacteuren Thom Aalmoes, Sebastiaan van de Poll en Pim Prins interviewden de Amerikaanse filmgek Jeffrey Babcock geïnterviewd over de ervaring die hij zijn bezoekers wil geven met zijn Underground Cinema's in Amsterdam. Zowel het Tuschinski als Jeffrey Babcock proberen hun bezoeker een bepaalde ervaring mee te geven. We praten over de verschillende manieren waarop de bioscoop kan fungeren als sociale handeling, die kan leiden tot een gedeelde ervaring. Aan het einde van de aflevering formuleren we een antwoord op de vraag. Vincent beargumenteert dat de ervaring van de bioscoop als avondje uit niet zo veel verschilt met vroeger, omdat de reden om een bioscoop te bezoeken niet is veranderd. Pafort-Overduin stelt dat er meerdere aspecten meespelen, maar de sociale handeling - die niet alleen is voorbehouden aan stelletjes die op date zijn – van belang is.

Christenen gaan steeds minder naar de kerk, jonge moslims komen steeds minder vaak in de moskee en veel Nederlanders geloven niet in God, maar wel in iets. Welke rol hebben de media hierin? In de 47e aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over religie en populaire cultuur. Dat doen zij met theoloog Mirella Klomp, verbonden aan de Protestantse Theologische Universiteit Een religie zit vol liturgische rituelen. Liturgische rituelen zijn (voornamelijk Christelijke) handelingen die teruggevoerd kunnen worden op oude tradities. Ze veronderstellen een gemeenschap en zorgen voor een saamhorigheidsgevoel. Klomp legt uit hoe we in ons hedendaags media gebruik liturgische rituelen kunnen herkennen: voornamelijk Christelijke handelingen die teruggevoerd kunnen worden op oude tradities. Tegenwoordig wordt de rol van de geïnstitutionaliseerde kerk steeds kleiner. Klompt stelt dat door die verkleining er een verplaatsing van de rituelen plaatsvind, richting andere domeinen in de cultuur. Hierdoor veranderen de religieuze rituelen volgens Klomp. Redacteuren Thom Aalmoes, Narin Esmaeel en Folkert Coehoorn maakten een item over Christelijke en Islamitische hiphop. Een voorbeeld waarin religie en populaire cultuur samen komen. De G in ‘what up G’ blijkt niet te staan voor gangster, maar voor God. The Passion is een ander voorbeeld. Dit lijdensverhaal van Jezus Christus wordt uitgezonden op de nationale televisie. Volgens Klomp hebben dergelijke evenementen een seculiere vorm, maar zit er vanuit de makers toch een evangelische toon achter. Andersom heeft populaire cultuur ook invloed op liturgische rituelen. Zo willen de producenten van de EO Jongerendag het evenement jong en hip laten lijken en gebruiken ze daarvoor muziek en andere elementen uit populaire cultuur. Redacteur Sebastiaan van de Pol interviewde kerkelijk jongerenwerker Samuel Gerrets, Hij legt in zijn werk makkelijk links tussen populaire cultuur en Bijbelverhalen. Linda voegt hier aan toe dat het gebruik van elementen uit populaire cultuur gelovige jongeren een eigentijds gevoel geeft. Aan het einde van de aflevering formuleren we een antwoord op de vraag. Linda vindt het vreemd om te stellen dat populaire cultuur en religie elkaar bijten. Wat je voornamelijk ziet is dat populaire cultuur en religie elementen van elkaar overnemen en gebruiken. Klomp stelt dat ze het sowieso niet eens is met een dichotomie tussen kerk en populaire cultuur. Wellicht zorgt wederkerige beïnvloeding voor een toename aan religiositeit. Onze genetwerkte samenleving kan volgens haar zorgen voor nieuwe religieuze uitingsvormen waarbij zingeving en zin centraal staan.

Online vind je allerlei woorden en afkortingen die je niet in de krant leest. Hoe ontstaat deze taal en heeft deze taal ook invloed op de standaardtaal? In deze 46e aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over internettaal. Dit doen we met taalkundige professor dr. Marc van Oostendorp. Om internettaal te begrijpen, definiëren we eerst wat taal is. Van Oostendorp haalt daarbij Aristoteles aan: taal zijn gedachten die je vorm hebt gegeven. Taal gebeurt dan ook veel in je hoofd. Maar wat is internettaal dan? Onze redacteur Folkert Coehoern interviewde internetdeskundige en socioloog Gyurka Jansen. Volgens hem hangt internettaal samen met subculturen: mensen bevestigen door middel van taal dat ze tot een specifieke groep behoren. Vincent vraagt hoe we die groepen kunnen begrijpen. Dit is volgens Van Oostendorp niet erg veel veranderd door internet. Iedereen praat net iets anders dan een ander en aan de hand daarvan kun je een hoop te weten komen over mensen. Mensen denken vaak aan taal als communicatiemiddel, maar het is net zo goed een middel om te laten zien wie je bent. Dit verklaart hoe divers taal is. Ook past men zich volgens Van Oosterdorp aan de taal van de gesprekspartner aan. Vincent vraagt waarom dan niet alle mensen op internet dezelfde taal spreken. Dit is omdat je je meer aanpast aan de mensen op wie je wilt lijken en dat verschilt per persoon. Subculturen en de taal die gebruikt wordt binnen zo’n groep, hangen sterk met elkaar samen. Linda legt uit dat subculturen over de communicatie van verschil gaan: als groep anders zijn dan de rest en anderen buitensluiten. Internet behoorde ooit toe aan een subcultuur – nerdy computergebruikers die als eerste op internet zaten. Is de technologie waarmee we communiceren dan ook bepalend voor de manier waarop we taal gebruiken? Van Oostendorp stelt dat we taal steeds meer gaan gebruiken op de manier waarop we in een ver verleden taal gebruikten. Heel direct en zonder al te veel over na te denken. Volgens Van Oostendorp leidt onze drang naar informeel taalgebruik ons naar sociale media. Internettaal gaat dus niet alleen over woorden, maar heeft ook een groot visueel aspect. Redacteuren Marloes de Jong en Sebastiaan van de Poll maakten een item over Emoji. [snel kijken]. Van Oosterdorp maakt de vergelijking met lichaamshouding, gezichtsuitdrukking en intonatie die, net als Emoji, onderdelen zijn van communicatie die niet in woorden zijn uitgedrukt. Ook in het geval van brieven kon je dingen aflezen aan bijvoorbeeld iemands handschrift. Maar hebben we straks dan nog wel letters nodig? Communiceren we straks in een soort hiëroglifische taal? Van Oostendorp benadrukt dat de gemiddelde mens vooral gesproken taal gebruikt. Linda vult aan dat we de ‘gewone’ taal gewoon nodig hebben, al is het alleen maar om de conventies van bijvoorbeeld Emoji duidelijk te maken. Maar wat is de invloed van internettaal dan? Van Oosterdorp trekt de conclusie dat de internettaal niet per se invloed heeft op de taal, maar dat taal vooral invloed heeft op internet.

Vertellen de media ons wel het hele verhaal? Zijn we echt zo naïef om te denken dat de samenleving niet wordt geregeerd door enkele machthebbers in de wereld? Die sporen van vliegtuigen in de lucht, duiden die er niet op dat we besproeid worden met chemicaliën? En de maanlading heeft toch nooit plaatsgevonden: Stanley Kubrick heeft dat gefilmd in een studio. In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over complottheorieën. We doen dat met Stef Aupers, hoogleraar Mediacultuur aan de KU. Een complottheorie is volgens hem een claim over een kleine, onzichtbare maar zeer machtige elite die een ongekende invloed uitoefent. Voorheen ging het in Westerse landen vooral over de exotische ander, zoals joden, communisten en moslims. Rond de moord op John F. Kennedy - de moeder van de moderne complottheorie – vond er echter een verschuiving plaats. Complottheorieën gaan sindsdien vooral over onze eigen instituties, overheden, industrieën en financiële markten. Het Mediadoctoren Bevrijdingsfront breekt in tijdens de uitzending. Soros zou de geheime sponsor van de Mediadoctoren zijn. In de media en sociale wetenschappen heerst het beeld van de complotdenker als schuimbekkende fundamentalistische idioot. De werkelijkheid is echter een stuk genuanceerder. Vaak zijn complotdenkers twijfelaars. Ze krijgen allerlei beelden op zich af, goochelen met informatie, proberen alle theorieën uit maar komen nooit tot een definitieve conclusie. Vincent vindt het opvallend dat complottheorieën vaak verklaringen geven voor situaties die te groot en allesomvattend zijn om te begrijpen. Aupers stelt dat medialogica hierbij een rol speelt. Complottheorieën zijn een voorbeeld van digitale memes: kleine ideeën die zich in razend tempo over het internet verspreiden. Onze redacteur Marloes de Jong interviewde Pepijn van Erp, bestuurslid van Stichting Skepsis. Hij probeert complottheorieën gebaseerd op onjuiste feiten en verkeerde interpretaties te ontkrachten. We bespreken of het ontkrachten van complottheorieën enig effect heeft. In veel gevallen zijn de theorieën inderdaad onzin maar het leidt zelden tot radicalisering. We moeten begrijpen dat we in een cultureel klimaat leven waarin de meest onvoorstelbare scenarios langskomen. Soms blijken deze scenarios nog waar te zijn ook! We concluderen dat complottheorieën een verbeelding zijn van de vervreemding die wij meemaken. Vincent stelt dat de invloed van complottheorieën in de toekomst toenemen. We staan volgens hem aan het begin van een totale ondermijning van welke autoriteit dan ook. Volgens Aupers komt dit omdat we niet zien wat de media doen omdat er achter de interface van alles gebeurt. We zijn ons bewust van die macht – en dit spreekt tot de sociale verbeelding.

Een date hoef je allang niet meer te regelen via een avondje uitgaan. Datingsites – en apps als Tinder of Happen worden veel gebruikt. Media schrijven graag over de invloed van technologie op daten, maar heeft de technologie onze afspraakjes wel zo veranderd? In de 44e aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over datecultuur, traditionele genderrollen en technologie. 

Dat doen we met antropoloog Jitse Schuurmans. Hij schreef zijn masterscriptie over de verleidingsgemeenschap in Californië en is nu bezig met een promotieproject over dating en hooking up in de VS en Hong Kong. Hij maakt onderscheid tussen traditionele date-script dat voorschrijft hoe een jongen een meisje moet uitvragen. Hooking up gaat om snel seksueel contact, waarbij emotionele intimiteit wordt afgehouden. 

 We bespreken de geschiedenis van datecultuur. Linda legt uit dat daten een fenomeen is uit de moderniteit. Eind 18e eeuw beginnen mensen een relatie te zoeken via media, maar dit was hevig gestigmatiseerd. Met de opkomst van internet heeft dit een vlucht genomen. Jitse legt uit dat het concept van afspreken buitenshuis eerst een gewoonte was van de lagere sociale klasse die later pas is overgenomen door de midden – en hoge klasse. Apps als Tinder hebben het stigma rondom datingsites voor twintigers deels doorbroken. Volgens Linda komt dat omdat Tinder gemakkelijker is dan traditionele datingsites en een spelelement bevatten. 

 We bespreken verleidingsgemeenschappen: een gemeenschap waarbinnen mensen (voornamelijk mannen) zich kunnen opgeven om te leren versieren. Volgens Linda zien we het gendersysteem in crisis, zowel mannen als vrouwen zijn zich anders gaan gedragen, ook binnen de datecultuur. Om te versieren moet je nu niet alleen geld hebben en macht, maar ook een leuk praatje kunnen maken. We bespreken wat je moet doen om succesvol te zijn als vrijgezel. 

Het zoeken naar liefde is misschien nog nooit zo moeilijk geweest. Redacteuren Folkert Coehoorn en Iris Verhulsdonk maakten een item over liefde en Tinder. 

Onze redacteur Sebastiaan van de Poll interviewde Joseph Kearney van Planet Romeo over de verschillen in datingsites van hetero’s en mannen die seks hebben met mannen. Hij concludeert dat hetero’s minder open zijn over hun wens om casual seks te hebben. Op homodatingsites kan je vaak veel specifieker zoeken op lichaamsbouw of fetishes. 

We bespreken de verschillen tussen datingsites voor hetero’s en anderen. Bij hetero’s is het minder genormaliseerd om aan te geven wat precies je seksuele voorkeuren zijn. De scripts zijn op andere manieren ontwikkeld. Linda stelt dat het heteroseksuele script is gevormd door stigma, historische context en sociale klasse terwijl homo’s zelf hun scripts konden invullen. Jitse voegt toe dat homoseksuele mannen vaak early-adapters zijn van dit soort technologieën omdat zij vaak in gebieden zitten waar niet heel veel andere homoseksuele mannen te vinden zijn.

 In het beantwoorden van de vraag hoe technologie daten heeft verandert verschillen Jitse en Linda van mening. Jitse benadrukt dat de hoeveelheid mogelijke partners waarmee je in contact komt ongekend groot is, bovendien komen ze uit een andere poule dan vrienden-van-vrienden. Volgens Linda zorgen apps als tinder er juist voor dat bestaande processen worden vergemakkelijkt, in plaats van dat deze doorbroken worden. Het culturele script van daten voor hetero’s verandert eigenlijk nauwelijks.

Het lijkt wel alsof ieder muziekgenre zijn eigen drugs heeft. Reggae klinkt extra lekker met een jointje en menig festivalganger slikt graag een pilletje om de techno extra te waarderen. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de relatie tussen muziekgenres en drugs. Dit doen wij in de studio met criminoloog Ton Nabben, verbonden aan Bonger instituut van de Universiteit van Amsterdam. Nabben maakte in zijn proefschrift onderscheid tussen de set, de setting en drug zelf. De setting kan een locatie of een regio zijn, bij de drug kan gekeken worden naar de chemische samenstelling van de drug of bijvoorbeeld de prijs. Bij de set gaat het om de eigenschappen van de gebruiker. Zo was heroïne in de jaren ’30 in Noord-Amerika erg cool onder de hipsters en de zwarte jazzmuzikanten die door het land trokken. Linda voegt hieraan toe dat veel muziekgenres ook sterk verbonden zijn met settings, namelijk met specifieke jeugdculturen. Die hebben bepaalde kenmerken die overeenkomen met bepaalde drugs. Dit is duidelijk zichtbaar in de dancescene: de muziek is erop gericht om in een trance te komen door de eeuwige repetitie. Xtc maakt het gemakkelijker om in die trance te komen. Er zijn grote verschillen tussen de bepaalde groepen en de drugs die zij gebruiken. Hierbij zijn onder andere factoren als geld en de tijd waarop je de drugs neemt van belang. Speed staat volgens Nabben bijvoorbeeld voor snelheid en reizen. Speed paste daarom bij de artiesten in Amerika die het hele land door moesten en bij de motorgangs die ruw waren en zich veel verplaatsten. Volgens Nabben gaat het om de symbolen die een subcultuur omarmt, die slechts bekend zijn onder insiders. Ook in de klassieke muziek speelde drugs een rol. Redacteuren Sebastiaan van de Poll en Folkert Coehoorn maakten een item over de rol van drugs in het leven van de componist Hector Berlioz. Nederland is niet alleen groot in het voortbrengen van DJ’s, maar ook de productie van xtc. Linda interviewde DJ Joost van Bellen over het succes van acid house en de komst van xtc. Xtc is tegenwoordig heel populair, maar de festivals zijn gereguleerd. Het mag dan niet heel effectief zijn, maar de organisaties werken allemaal netjes mee met de gemeente. De housescene krijgt vaak de beschuldiging apolitiek zijn, maar dat maakt het juist laagdrempelig. We concluderen dat drugs en genres kenmerken hebben die elkaar kunnen versterken. Niet alle genres gaan met alle drugs samen. Nabben voegt hieraan toe dat de setting en drug van groot belang zijn.

We kijken vaak naar films of video's die eigenlijk heel vies of eng zijn. Waarom is het lekker om te gruwelen? Heeft wansmaak ook een functie? En waarom walgen wij eigenlijk? In de 42e aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over walging en de media. Te gast is Jan Doense, ook bekend als Mr Horror. Hij is oprichter van het tijdschrift Schokkend Nieuws, een filmtijdschrift voor liefhebbers van horror, fantasy en science fiction. Daarnaast is hij voormalig directeur van het Amsterdam Fantastic Filmfestival en richtte hij productiemaatschappij House of Netherhorror op, dat onder andere de film The Pool produceerde. Doense vertelt dat de horror in de jaren ’60 extreem gruwelijk was, terwijl horror nu juist vrij gematigd is. Linda ziet een verband met de seksuele tijdsgeest: die was in de jaren ’60 een stuk vrijer dan in de huidige tijd, waarin de samenleving juist preutser wordt. Vincent vraagt zich af of het zo is dat mensen tegenwoordig zoveel gewend zijn dat ze niet meer te choqueren zijn. Doense denkt echter dat de eerder genoemde films uit de jaren ’60 en ’70 nu flink zouden choqueren. Linda merkt op dat zowel horror als seksualiteit in relatie staan tot taboes. Doense zegt dat horror bij uitstek een genre is dat taboes doorbreekt en grenzen opzoekt en overschrijdt. Hij vindt het jammer dat horror vaak niet serieus wordt genomen, terwijl het juist een uitstekend genre is om mensen bewust te maken of te confronteren met taboes in de samenleving. De aantrekkingskracht van horror- en walgingsbeelden dooft niet uit: er is steeds weer een nieuwe generatie die dit interessant vindt. Linda vindt het vermoeiend dat de discussies over de invloed van deze beelden op kinderen nog altijd hetzelfde is, terwijl er nooit een generatie door verpest is. Naast walging door beelden kan walging ook een grote rol spelen in literatuur. Redactieleden Iris Verhulsdonk, Folkert Coehoorn en Rosanne Eijsink maakten een item over het boek Vochtige Streken. Peter de Jong, Hoogleraar Experimentele Psychopathologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, deed onderzoek naar walging. Redactielid Marloes de Jong interviewde hem over de definitie en functie van walging.  De Mediadoctoren concluderen dat horror een functie en walging een functie hebben: het is soms nodig om met je eigen duistere kant geconfronteerd te worden. Doense voegt daaraan toe dat horror eigenlijk een catharsis functie heeft. Horror is een veilige manier om te gruwelen en grenzen over te gaan. Dat vinden we prettig: we willen niet alleen maar braaf in de pas lopen.

Een goede journalist hoort zijn mening voor zich te houden. Sterker nog: het zou beter zijn als de journalist helemaal geen mening zou hebben. In de geestes- en sociale wetenschap zijn we echter heel kritisch op het idee van objectiviteit. We kunnen niet meten zoals natuurwetenschappers dat doen en een groot deel van wetenschapsfilosofie bestaat uit kritiek op het idee van waardevrije of objectieve wetenschap. Daarom vragen we ons in aflevering 41 af: is het mogelijk om objectieve journalistiek te bedrijven? Dat doen wij met Rens Vliegenthart, hoogleraar bij de afdeling Communicatiewetenschap van de UvA en gespecialiseerd in politieke communicatie. We beginnen met een begripsbepaling, want wat is subjectieve journalistiek precies? Vliegenthart zegt dat het zou moeten gaan om feiten in plaats van meningen. Bovendien moet objectieve journalistiek een gebeurtenis van meerdere kanten belichten. Maar de exacte betekenis van objectieve journalistiek is niet zo duidelijk afgebakend. Vincent vindt dat objectiviteit een inherente waarde van journalistiek is, wanneer een stuk niet objectief is, is het minder journalistiek geworden. Vliegenthart is het hier mee eens, maar stelt wel dat er een grote vervaging is van grenzen. Deze vervaging is bijvoorbeeld zichtbaar bij de selectie van feiten. Op het moment dat je bepaalt welke onderwerpen aan bod komen, is er al sprake van subjectiviteit. Vincent voegt hieraan toe dat we ook juist graag de kritische vraag van de journalist willen horen, ook als die vraag niet objectief is. Vincent ziet objectiviteit vooral als een gelegenheidsargument om de journalistiek te ondermijnen. Het ideaal van de objectieve journalistiek stamt uit de 19e eeuw, in Nederland begon toen de verzuiling: Linda vraagt zich af of hoe objectief de journalistiek toen was. Vliegenthart zegt dat we hier op twee manieren naar kunnen kijken. Op het niveau van het individuele bericht was de berichtgeving sterk gekleurd naar de zuil. Aan de andere kant zorgde het verzuilde systeem er wel voor dat de verschillende stemmen die aanwezig waren in de maatschappij aan bod kwamen. Toen de ontzuiling in Nederland inzette, kwam in Amerika een nieuwe vorm van journalistiek op waarbij de journalist ook activist was. Sebastiaan van de Pol maakte een item over Gonzo-journalistiek. [Snel kijken] Vliegenthart schreef zijn proefschrift over framing in het immigratiedebat. Linda vraagt zich af of het bestaan van frames niet al een bewijs is dat objectieve journalistiek eigenlijk niet bestaat. Vliegenthart zegt dat dit inderdaad zo is, maar wil wel benadrukken dat we moeten loslaten dat framing per se een slecht ding is. Elke berichtgeving is namelijk op een bepaalde manier geframed. Een Amerikaanse studie laat zien dat jongeren nieuws met een mening sterk waarderen. Ook in Nederland is nieuws met een mening populair, dit zien we bijvoorbeeld bij Zondag met Lubach. Onze redactieleden Iris Verhulsdonk en Folkert Coehoorn interviewden Arjen Lubach. Lubach stelt dat hij niet zozeer een journalistiek programma maakt. Omdat zij komedie maken hoeven ze niet alle kanten van een verhaal te belichten. Maar volgens Lubach is het wel van belang dat alle informatie die in Zondag met Lubach komt waar is. [Snel kijken] We concluderen dat echte objectiviteit een onmogelijk ideaal is. Het is nou eenmaal niet mogelijk feiten te presenteren zonder dat er een selectie optreedt. Vliegenthart stelt bovendien dat het ook geen probleem hoeft te zijn dat deze objectiviteit niet volledig gerealiseerd kan worden.

De Mediadoctoren zijn nooit te beroerd geweest om anderen de maat te nemen. Deze keer gaat het over diversiteit en moeten zij ook bij zichzelf te rade gaan: waarom hebben ze in 39 afleveringen nog nooit een niet-witte gast gehad? Waarom zijn de media zo overweldigend wit? En wat kunnen we daar aan doen? In de 40e aflevering bespreken de Mediadoctoren diversiteit (en vooral het gebrek daaraan) in de media. Te gast is Reza Kartosen-Wong. Hij promoveert binnenkort op de consumptie van Aziatisch-Nederlandse populaire cultuur en is docent aan de Universiteit Utrecht. Uit het onderzoek van Kartosen-Wong blijkt dat jongeren zich afkeren wanneer zij zichzelf niet terugzien in de media. Het gevolg is dat zij zich mogelijk ook afkeren van Nederland omdat ze zich niet erkend voelen. Linda denkt dat we een onderscheid moeten maken tussen diversiteit in redacties en diversiteit in onderwerp en beeld. Het lijkt haar geen goed idee dat kranten alleen Marokkaans-Nederlandse journalisten aannemen voor een reportage over de shariadriehoek. Deze mensen moeten juist ook schrijven over allerlei andere zaken, anders ligt essentialisme op de loer. We bespreken via er schuldig zijn aan gebrek aan diversiteit. Nederlandse televisie was in de jaren ’50 spierwit, totdat Donald Jones verscheen. Marloes de Jong en Iris Verhulsdonk maakten hier een item over. Was Jones een wegbereider of werd hij simpelweg gebruikt als een stereotype zwarte man? Kartosen-Wong denkt niet dat je daar een eenduidig antwoord op kunt geven. Enerzijds was het een wegbereider – dankzij hem hebben andere acteurs van kleur een kans gekregen. Anderzijds waren de rollen die hij speelde stereotype en bevestigend. Dit lijkt heel erg op hoe Aziaten worden afgebeeld in de Amerikaanse media: als ‘model minorities’. Onder Nederlands-Aziatische jongeren bestaat een groot verschil tussen de ‘cosmopolitans’ en de ‘Asians’. Voornamelijk de Asians keren zich af van de Nederlandse populaire cultuur. Dit heeft ook te maken met het feit dat ze Nederlandse media heel slecht vinden. Er zijn namelijk geen blockbusters van Amerikaanse kwaliteit. Bovendien wordt men vaak stereotype gepresenteerd: denk aan meneer Chung in ‘Ik Hou van Holland’. Dit wordt door veel Aziatische jongeren als kwetsend ervaren. Sebastiaan van de Poll sprak met schrijver, journalist en actrice Anousha Nzume. Zij vertelt dat veel talentvolle journalisten met een kleur nog steeds moeilijk aan de bak komen. Pleit een gebrek aan diversiteit voor een quotum? Kartosen-Wong is het hier niet mee eens. Dit zou immers ook kunnen betekenen dat er slechtere acteurs of journalisten worden aangenomen. Het binnenhalen van gekleurde journalisten leidt bovendien niet per definitie tot diversiteit in beeld of tekst. Het gaat niet om cijfers of percentages alleen. Een quotum in de sollicitatieprocedure lijkt hem wel een goed idee. Kartosen-Wong komt tot de conclusie dat het draait om macht – wie de posities bezet wil zijn positie niet opgeven. Maar nieuwe technologie zorgt er wel voor dat mensen met minder macht zich kunnen uitten. Linda concludeert dat er een nieuw besef moet komen: Nederland is een multiculturele samenleving en er is bovendien een markt die we kunnen aanboren. Wie geen mensen van kleur heeft rondlopen is een culturele sukkel: je mist ontwikkeling op allerlei vlakken en de wereld gaat ondertussen verder.

Het is een bekende klacht die je al jaren hoort: de televisie- en radiostudio’s zijn gevestigd in Hilversum en mediamakers wonen bijna allemaal in de grachtengordel. Maar hoe zit het daarbuiten? Hoe ziet populaire cultuur in de regio eruit en wat is het belang van lokale populaire cultuur? In deze 39e aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over populaire cultuur in de regio. Te gast is de uitgelezen expert op dit gebied: doctor Irene Stengs, cultureel antropoloog verbonden aan het beroemde Meertens Instituut. Irene is gespecialiseerd in lokale identiteiten. Maar, vraagt Linda, wat zijn dat en waarom moeten we die bestuderen? Lokale identiteiten gaan over een verbintenis met de plek waar je woont of waar je vandaan komt. Dit kan dus overal zijn, ook in de stad. Er is echter sprake van een specifieke categorie, de plattelands- of streekidentiteit. Mensen die hierover spreken zetten die lokaliteit op één lijn met het platteland of de regio. Irene doet momenteel onderzoek naar André Rieu, wereldwijd bekend en beter verdienend dan Bruce Springsteen. Waarom is hij interessant in een onderzoek naar lokale identiteit? Wat volgens Irene zo interessant is, is dat hij enerzijds heel duidelijk uit Maastricht komt en Limburgse identiteit uitdraagt, maar tegelijkertijd mondiaal is gegaan. Linda merkt op dat als we het over zingen in dialect hebben, het nooit gaat over zingen in plat Amsterdams. Hierin zien we volgens Irene een bestaande hiërarchie, waarin het Amsterdams niet als dialect wordt gezien. Iets benoemen als dialect is dus eigenlijk al een politieke handeling. Muziek in dialect was lang niet te horen op de Hilversumse radio. In reactie hierop kaapten zendpiraten de ether en begonnen geheime zenders, waarin de lokale identiteit een grote rol speelt. Onder de luisteraars van deze geheime zenders ontstaat een gemeenschapsgevoel, dat volgens trouwe luisteraars ontbreekt rondom de Hilversumse radio. Onze nieuwe student Sebastiaan van de Poll maakte hier een item over. Dat Hilversum het type muziek dat op geheime zenders werd gedraaid niet uitzond, komt volgens Vincent doordat dit te volks en niet verheffend voor het publiek was. Irene vertelt dat het begrip ‘piraten’ tegenwoordig breder is. Het verwijst niet alleen naar die illegale zenders, maar ook de nieuwe levenslied zangers worden ‘piraten’ genoemd. Vincent vindt de fancultuur bij de ‘piraten’ interessant, omdat deze sterren heel erg dichtbij staan. Er is weinig afstand en veel gelijkheid. Hoe komt lokale identiteit tot uiting in de manier van feestvieren? Mediastudent Folkert Coehoorn interviewde de Meppelaar Jaap de Boer, die betrokken is bij nagenoeg alle festiviteiten in Meppel. Volgens de Boer zit de kracht van de Meppelse festiviteiten in de binding, gastvrijheid en gemoedelijkheid die de Meppelaars creëren tijdens hun evenementen. Linda merkt op dat lokale identiteit verschuifbaar en flexibel is, maar het toch als heel eigen wordt gepresenteerd. Er is een soort constructie van een mythische lokale identiteit. De mediadoctoren sluiten of met de vraag wat het belang is van populaire cultuur in de regio. Vincent merkt op dat het gaat over de lokale identiteit die gevierd moet worden. Hierin is geen enorm verschil met stedelijke cultuur, alleen de afkomst is anders. Irene is het hier mee eens. Wat volgens haar interessant is, is dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen populaire cultuur en lokale populaire cultuur. Het hoe en waarom hiervan zegt iets over hoe mensen zichzelf in de wereld zien en is dus belangrijk om te onderzoeken.

Lijden en sterven zijn niet de meest gemakkelijke onderwerpen, maar toch zijn deze onderwerpen niet weg te denken uit de media. In programma’s als ‘Over mijn lijk’ gaat het zelfs over de terminale ziektes van vaak jonge mensen. Hoe vertel je een verhaal over sterven? Waarom is het belangrijk dat we dit zien op tv? En, worden we banger of minder bang voor de dood door de verhalen in de media over ons eigen sterfelijkheid? In de 38e aflevering van Onder Mediadoctoren verwonderen we ons over terminale ziektes in de media. 

Dit doen wij in de studio met Bart van Heerikhuizen, socioloog die al sinds 1972 verbonden is aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Hij heeft het idee dat we tegenwoordig veel meer bezig zijn met ziek zijn en lijden in de media dan enkele decennia geleden. Ook zien we steeds meer aandacht voor ziektes in de media en openbare ruimtes. Linda vindt dit Amerikaans aanvoelen, waar goede doelen geen geld krijgen van de overheid en van fondsen moeten leven. Dit lijkt ook steeds meer in Nederland te komen. 

Afgezien van de financiële toevoeging bespreken de mediadoctoren het maatschappelijk nut van dit soort zichtbaarheid. Van Heerikhuizen denkt dat het voor veel mensen bevrijdend kan werken, niet zozeer de reclames zelf maar juist de verhalen te horen van mensen die overlijden. Hij herinnert zich nog een tijd dat het onbesproken bleef en ziet deze openheid als positief. Linda heeft het idee dat mensen vooral bezig zijn met zéggen dat zij het taboe aan het doorbreken zijn, een statement dat bijna Foucaultiaans aandoet. 

Vincent vraagt waarom we zo veel morele waarde toekennen aan mensen die gaan sterven. Van Heerikhuizen ziet het ook vooral als een manier waarop iemand die dood gaat een indruk achter laat. Dat maakt het programma bijna sacraal en heilig. Media leren ons op een bepaalde manier omgaan met de dood, zoals dat eerder in de kerk gebeurde. Daarnaast ziet Linda een patroon in dat we de mensen die doodgaan ophemelen: het zijn altijd leuke en lieve mensen die doodgaan. 

 Als het gaat om terminale ziektes in de media is daar vaak een rekeningnummer aan verbonden. Men wil dat mensen doneren om een bepaalde ziekte tegen te gaan. Bij het fondsenwerven voor ziektes komt nogal wat kijken: het is een ware industrie. Mediastudent Folkert Coehoorn, sprak met een adviseur fondsenwerving Niels Kattenberg. Hij legt uit dat er elementen zijn die een verhaal meer geschikt maken voor fondsenwerving. Hierbij spelen urgentie een rol, maar mensen moeten ook het gevoel hebben dat zij echt een verschil kunnen maken in de ziekte van de ander. Linda vindt dit problematisch. Door dit systeem worden bepaalde ziektes bevoorrecht. [Snel kijken]

 Over de aandacht die zieke mensen krijgen maakte Marloes de Jong, onze nieuwe mediastudent een item. Zij bespreken het syndroom van Münchhausen by internet, dat als een apart syndroom wordt onderscheiden van de andere vormen van Münchhausen. [Snel luisteren] Opvallend is dat deze vorm van aandacht vragen online als een syndroom geclassificeerd is, terwijl veel andere manieren van online aandacht vragen dat niet zijn.

 De mediadoctoren sluiten af met de vraag hoeveel nut dit soort verhalen over terminale ziektes hebben. Linda vindt dat het veel nut heeft: daarbij is het belangrijk te bedenken welke groepen uitgesloten worden binnen de grote verhalen. Maar de media vervullen hier de rol van een verloren religie, zodat we houvast vinden en minder bang worden voor de dood. Van Heerikhuizen ziet het laten zien van dood en lijden als een bevrijding. Het bespreekbaar maken van dingen is belangrijk: iedereen gaat uiteindelijk dood en door dit discourse komt er meer herkenbaarheid en openheid wat alleen maar positief kan zijn.

In de 37e aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over broodje aap-verhalen. De media, en vooral ook sociale media, spelen een belangrijke rol in het doorvertellen, herhalen en in leven houden van deze verhalen. Maar waarom trappen we er iedere keer in? Te gast in de studio is dr. Peter Burger, docent journalistiek en nieuwe media aan de Universiteit Leiden en het brein achter de website Gestolen Grootmoeder, waar hij broodje aap-verhalen bijhoudt. Peter vertelt waar de naam broodje-aap vandaan komt: Ethel Portnoy was wereldwijd de eerste die dit soort verhalen verzamelde in haar boek Broodje Aap uit 1978. Maar het idee van virale verhalen is al ouder. Al in de 19e eeuw werden dergelijke verhalen verspreid via kranten, iedere keer weer in een iets andere vorm. Vincent merkt op dat het mensen broodje aap-verhalen altijd via verre, vage kennissen te horen krijgen, maar de originele bron blijft onbekend. Mediastudent Folkert Coehoorn maakte een item over een bekend broodje aap-verhaal ‘de smiley bende’, dat in 2003 volop in de media was. Deze bende zou meisjes de keuze bieden tussen een groepsverkrachting of een eeuwige glimlach door de mondhoeken in te snijden. Peter en Vincent leggen uit waarom dit verhaal zo tot de verbeelding spreekt. Linda vraagt aan Peter wat hij in zijn proefschrift bedoelt met de retorica van broodje aap-verhalen: wat doen mensen om zo’n verhaal en zichzelf geloofwaardig te maken? Hierbij zijn vooral de waarheid en de waarde van het verhaal belangrijk. Ondanks dat mensen niet zo zeker weten of het echt klopt, willen ze toch anderen waarschuwen en doorgeven wat verstandig gedrag is en wat niet. Linda stelt dat er een sterk moralistisch aspect is bij het doorvertellen van broodje aap-verhalen. Mediastudent Iris Verhulsdonk interviewde journalist Bart Braun over 1 april grappen. Tijdens het interview vertelt Bart over hoe hij twee keer als journalist in een 1 april grap trapte. Ook heeft hij als journalist wel eens meegewerkt aan een grap. Hij geeft aan dat dit vaak leuke verhalen zijn die je als journalist niet kunt laten lopen. Peter denkt dat dit ook de reden is waarom journalisten vaak broodje aap-verhalen verslaan. Linda vraagt zich af of sociale media ook worden ingezet om dit soort verhalen te ontkrachten. Peter legt uit dat het oorspronkelijke verhaal vanwege het veel grotere bereik vaak veel harder gaat dan het corrigeren. Vincent concludeert dat broodje aap-verhalen aantrekkelijk zijn om te vertellen en te horen: we willen graag een beetje gruwelen. Ook zit er een intrinsieke kwaliteit aan bepaalde verhalen die altijd terug zullen komen: nooit op precies dezelfde manier, maar altijd met een aanpassing die het relevant maakt voor deze tijd. Peter vult aan dat het maken van verhalen een van onze beste manieren is om zin te geven aan ons leven en de wereld. Linda: ook het waarschuwingsaspect speelt een grote rol in het tuinen in broodje aap-verhalen.

36 - Rechtspraak by Onder Mediadoctoren

Biseksualiteit wordt vaak genegeerd in de media en wanneer een personage in een serie biseksueel is, is dat meestal slecht nieuws. In de 35e aflevering vragen de mediadoctoren zich af hoe het staat met biseksualiteit in de media. Hoe komt het dat hier zo weinig onderzoek naar is gedaan en is dat erg? Linda en Vincent praten hierover in de studio met dr. Jaap Kooijman, universitair docent bij Mediastudies aan de UvA. Vincent, Linda en Jaap bespreken waar de letters LHBTQI voor staan en komen al snel tot de conclusie dat de B (biseksueel) vaak uitgegumd wordt, terwijl er steeds meer aandacht is voor de andere letters. De biseksualiteit van Tofik Dibi en zanger Gordon wordt in media niet serieus genomen. Jaap stelt dat het definiëren van biseksualiteit als identiteit eigenlijk niet aan hem is, maar aan de groep die deze identiteit ook aan neemt. Linda vertelt dat biseksualiteit in vooral Amerikaanse populaire cultuur ambigu is: het is niet echt zichtbaar en het wordt zijdelings genoemd. De meeste biseksualiteit die we zien is in relatie tot trio’s en dan zijn het altijd twee vrouwen met een man. Jaap haakt hierop aan dat biseksualiteit vaak wordt gezien als een vorm van opportunisme en bespreekt de term bi-chique uit de jaren zeventig, een vorm van excessieve glamour. Er zijn ook verschillende tropes rond biseksualiteit in populaire cultuur. Jaap en Linda vertellen dat het dan vaak gaat over de gevaarlijke, manipulatieve biseksueel of over onsterfelijke personages (vampiers). Ook wordt biseksualiteit in tv-series en films vaak gekoppeld aan een korte experimentele fase in de studententijd. Jaap benadrukt dat er in de afgelopen 40 jaar eigenlijk weinig is veranderd betreft de representatie van biseksuelen in de media en dat het daarom belangrijk is om hier over na te denken en praten. Linda sprak met Hilde Vossen, coördinator van het European Bisexual Network for Activists, over de onzichtbaarheid. Hilde verzoekt om bekende mensen hun identiteit te geven die ze ook zelf benoemt hebben. Biseksuelen in de media worden nu heel erg geseksualiseerd of juist ver-homoseksualiseert. Jaap bespreekt heteronormativiteit, waarin het huwelijk en het gezin de belangrijkste instituties zijn. Er zijn nu ook vormen van homoseksualiteit die binnen dit hetero-normatieve passen. Linda legt uit dat dit in fictie ook terug is te zien: homoseksuele personages worden op een dergelijke manier neergezet, zodat er bijna geen onderscheid meer is met heteroseksuele personages. Mediastudent Folkert Koehoorn maakte een item over een bekende biseksueel: Lady Gaga. Jaap concludeert dat we misschien biseksualiteit moeten zien als iets dat niet gevangen wil worden in het strategisch essentialisme: het moet ons er constant aan blijven herinneren dat we de hokjes proberen open te breken. Linda legt pan-seksualiteit uit, seksueel fluïde zijn. Jaap vult aan dat biseksualiteit als identiteit en praktijk zeker zal blijven bestaan, maar dat het wellicht niet meer zo benoemd zal worden. Pan-seksualiteit is dan wel een goede optie voor een 21-eeuwse versie.

Een nieuw jong dier in Artis, gestrande potvissen op Texel of een hond die ontvoerd is: dieren komen veelvuldig voor het in het nieuws. Maar waarom eigenlijk? In deze 34e aflevering van Onder Mediadoctoren buigen wij ons over het onderwerp van dieren en hun nieuwswaarde.
Dit doen wij in de studio met Maarten Reesink, werkzaam bij de UvA bij Media en Cultuur en op oprichter van Animal Studies netwerk Nederland. 

Volgens de traditionele eisen van nieuwswaardigheid: mensen, hoe dichtbij iets is en hoeveel impact een gebeurtenis heeft, zouden dieren niet nieuwswaardig moeten zijn. Toch zijn we geïnteresseerd in dieren die mensachtige dingen doen. Linda zegt dat dieren nieuwswaardig zijn als ze iets onverwachts doen, of als de entertainmentfactor om de hoek komt kijken. Linda vraagt zich dan ook af of je dan nog wel kan spreken van nieuws, in plaats van entertainment. Niet alle dieren zijn geschikt als lijdend voorwerp, we hebben nou eenmaal liever beelden van schattige konijntjes dan van gieren, hoe belangrijk die ook zijn voor het ecosysteem. De vraag die hier naar boven komt is welke dieren voor welk doeleinde worden gebruikt en de uitsluitingsmechanismen die hierbij komen kijken. 

 In het item van Rosanne is een rechtszaak bezig tegen ‘De Big’. We bespreken hoe dit fictieve voorbeeld interessant is voor de rol van het dier. Maarten zegt dat het mogelijk is om dieren zowel rechten als plichten te geven. Dat dierenrechten voor veel mensen belangrijk is zien we aan de reactie op dierenmishandeling. Dierenmishandeling legitimeert volgens Vincent een buitengewoon agressieve reactie die zorgt voor volkswoede. Linda haakt hier op in: op het moment dat er zoveel emotie komt kijken en er wordt opgekomen voor de ‘zwakkeren’ – mens of dier – wordt de waarheid van ondergeschikt belang. De vraag is of de media deze emotie zouden moeten faciliteren. 

 We komen tot de conclusie dat er belang is bij het benoemen van dierenleed, maar dit zou niet zo selectief moeten zijn. Tot de tijd dat we geen onderscheid maken in het belang van dieren, moeten we er ook geen nieuwswaarde aan koppelen. Maarten voegt hieraan toe dat we beter moeten nadenken over een ethiek van dieren want juist deze ethiek bepaald ook de manier hoe media omgaan met dieren.

Vanaf deze aflevering kunt u live meekijken hoe onze podcast wordt opgenomen. Dat roept meteen de vraag op of we dan nog wel een podcast zijn. Is dit nu een televisietalkshow? Doen we aan beeldradio? De Mediadoctoren verwonderen zich over die vervagende grenzen. Dat doen we samen met internetjournalist Erwin Blom, gespecialiseerd in technologische media-innovaties. Blom maakt vanuit zijn bedrijf Fast Moving Targets het programma Top Names. Hij vertelt dat hij graag televisie wilde maken met de eenvoud van radio. Top Names is een online televisieprogramma dat je ook zou kunnen karakteriseren als beeldradio. Beter is misschien het te zien als ruw materiaal dat op verschillende manieren ingezet wordt: je kunt het als geheel kijken, maar ze gebruiken ook quotes in andere producties. Blom wijst daarbij op het belang van niche-doelgroepen. We bespreken wat een podcast eigenlijk is. Het antwoord heeft te maken met technologische kenmerken maar ook met inhoudelijke genre-eigenheid. Dat is niet nieuw. Vincent legt uit hoe media zich altijd ontwikkeld hebben en eigen kenmerken zijn gaan krijgen in de loop der jaren. Podcasts hebben volgens hem wortels in programmatypes als het hoorspel. Blom benadrukt dat podcasts de mogelijkheid bieden te ontsnappen aan het stramien van radio waar je een bepaalde plek in de programmering inneemt. Iris hield een interview met Karin van Es, universitair docent aan de Universiteit Utrecht en onlangs gepromoveerd op liveness. Ze vertelt dat liveness ingezet wordt om het belang van een programma te onderstrepen. We discussiëren over het gevoel van aanwezigheid dat liveness geeft en de toegevoegde waarde van interactie. Erwin stelt dat beeldradio ook een gevoel van uitsluiting kan geven. Tot slot proberen we antwoord te geven op de vraag of Onder Mediadoctoren nog wel een podcast is. We concluderen dat we óók een podcast zijn. Een relevantere vraag is misschien of dat uitmaakt. We zijn gewend over media te denken in termen van programmering, maar dat verschuift naar denken in platforms.

Ben je je wel bewust van [bent u zich…] de desastreuse gevaren van regen en de toenemende stroom toeristen? Mediastudent Iris Verhulsdonk begint de uitzending met een item van twee voorbeelden van bewustwordingscampagnes. In de 32e aflevering buigen de mediadoctoren zich over dit soort campagnes waarin mensen worden opgeroepen zich bewust te worden van een bepaald onderwerp of probleem. Samen met Wouter Oomen (hij onderzoekt campagnes aan de Universiteit Utrecht onderzoek) en Jeroen Weghs, (hij schreef een artikel over #zeghet), vragen we ons af wat de zin is van bewustwordingscampagnes. Vincent legt uit dat het gaat om campagnes die je oproepen om een bepaald onderwerp of probleem bespreekbaar te maken, zonder call to action. Er wordt dus geen geld of een lidmaatschap van iemand gevraagd. Via de campagne #zeghet konden vrouwen en mannen op twitter hun ervaringen delen over seksueel geweld. Jeroen Weghs bespreekt waarom hij hierover een artikel heeft geschreven. Wouter Oomen doet onderzoek naar campagnes waarbij fondsen werven en geld inzamelen wel het doel is. Hij legt uit dat bewustwordingscampagnes niet direct bijzonder zijn, maar dat het wel belangrijk is om ons af te vragen in hoeverre speaking up ook daadwerkelijk iets veranderd. De overheid is voor sociale veranderingen altijd een belangrijk instituut geweest, maar het internet is nu een soort zero institution geworden, waarin het heel makkelijk is om problemen te bespreken zonder dat er daadwerkelijk iets mee gebeurd. We discussiëren over hoe dergelijke campagnes inzetten op sociale druk. Er heerst gedeelde ethiek, waarbij mensen zich verplicht voelen om mee te doen met de menigte om bepaalde maatschappelijke betrokkenheid te laten zien. In tegenstelling tot campagnes in de jaren 90 waarin vanuit een helikopter perspectief werd ingespeeld op emoties door zielige, arme mensen te tonen, proberen campagnes nu in te spelen op reflectiviteit en self awareness. Mediastudent Folkert Koehoorn interviewt Pieter Brokx, directeur van de Hiv Vereniging Nederland, over de campagne Hiv uit de Kast voor het algemeen publiek en mensen met hiv. Brokx legt uit dat de vereniging naar aanleiding van eigen onderzoek te weten is gekomen dat veel mensen met hiv nog stigma ervaren. De hoop is om door middel van deze campagne met positieve voorbeelden van mensen met hiv dit stigma te verminderen of zelfs doorbreken. De campagne zal in 2016 en 2017 nog herhaald worden en ergens tussen door wordt een meetpunt gepland. In de studio praten we verder over of een campagne als Hiv uit de Kast zin heeft. Wouter stelt dat het probleem eerst benoemt moet worden, voordat het besproken en verbroken kan worden. Er is eerst bevestiging nodig! Linda en Wouter leggen uit waarom campagnes nu een subtielere vorm van marketing zijn geworden. Een van de bekendste bewustwordingscampagnes zonder call to action was Kony 2012, waarin de organisatie Invisible Children de gruweldaden van Joseph Kony (link naar info over Kony?) in Oeganda onder de aandacht bracht. Invisible Childeren publiceerde in 2012 een korte documentaire op YouTube, die binnen een maand 100 miljoen keer bekeken werd. We vragen ons af wat deze campagne eigenlijk heeft opgeleverd? Niemand heeft een idee wat er met Kony is gebeurd. Vincent benadrukt dat de campagne uiteindelijk een oproep was aan westerse landen om zwaardere militaire middelen in te zetten tegen Kony. Wouter merkt op dat hier ook een interventionistische gedachte achter zit en dat ook deze campagne weer om een spiegelbeeld van jezelf vraagt: door te delen laat je zien hoe goed bent door ook tegen Kony te zijn. We concluderen dat het niet mogelijk is om geld te geven, zonder te weten wat het probleem echt is: benoeming en bewustwording en intrinsieke motivatie is dus nodig. De vraag blijft of het ook sociale verandering oplevert.

31 - Wetenschapsjournalistiek by Onder Mediadoctoren

Levenslang met Dwang, The Undateables, Je zal het maar hebben en Bizarre Etters: een kleine greep uit een groot aanbod van reality programma’s waarin het overkomen van psychologische problemen centraal staat. In deze aflevering buigen de Mediadoctoren zich over stoornissen in de media en dan specifiek op TV. Wat brengen dit soort programma’s op voor de kijkers, de makers en de deelnemers? Het aan een groot publiek tonen van afwijkingen en stoornissen is geen nieuw fenomeen. In vorige eeuwen bekeken we vrouwen met baarden en mensen met drie armen. Onze mediastudent Iris Verhulsdonk maakte een item over deze freakshows. We praten over het verschil tussen de vroegere freakshows en programma’s zoals Bizarre Eters. Draait het om het tentoonstellen van de afwijking of weegt het kweken van begrip toch zwaarder? En welke economische redenen hebben programmamakers? Vincent concludeert dat er sprake is van ruilhandel waarin de deelnemer eerst zijn stoornis of afwijking moet tonen en in ruil daarvoor krijgt hij hulp. Folkert Coehoorn, onze andere mediastudent, interviewde Jasper van der Schalie. Hij is producent bij Stepping Stone Producties, het productiebedrijf achter het programma Bizarre Eters. Jasper schets een beeld van de deelnemers en legt uit waarom zij dit programma als een laatste redmiddel zien om geholpen te worden. Hij laat zich uit over de vergelijking met de vroegere freakshows en de ethische kant van het programma. Jasper benadrukt tot slot dat Bizarre Eters vooral datgene in de maatschappij laat zien wat wij niet weten. Linda verwondert zich over deze ongelijke onderhandeling van extra kwetsbare mensen en we vragen ons af of deze vorm van reality TV normaliserend is. Wat levert het voor de kijkers op? Kijken we alleen vanwege het leedvermaak van anderen of willen we uiteindelijk toch de overwinning zien? We concluderen dat de deelnemers zich, gedurende de opnames en uitzending, geweldig zullen voelen door alle aandacht. Deze ruilhandel staat alleen niet in verhouding met de aangeboden hulp. Programmamakers zeggen de deelnemers te helpen, maar zij houden uiteindelijk toch de lange traditie van het tonen van afwijkingen in stand. Daarbij is het fijn om te kijken naar wat je zelf niet hebt, maar wanneer iemand heeft leren om te gaan met zijn stoornis, wekt dat ook begrip bij de kijker. U kunt zich ook via iTunes op deze podcasts abonneren.

Grappen gaan vaak over onderwerpen die gevoelig liggen, en eigenlijk werkt humor ook alleen als het een beetje ongepast is. Maar wanneer kan een grap echt niet door de beugel? In deze aflevering verwonderen de Mediadoctoren zich over humor. Dit doen we met Giselinde Kuipers, Hoogleraar Culturele Sociologie aan de Universiteit van Amsterdam, en met Jeroen Weghs, tekstschrijver en hoofdredacteur van het satirische Tijm Magazine. We bespreken waarom een grap soms te ver kan gaan. Dit heeft te maken met de afstand die humor creëert. Kuipers stelt dat grappen wel een beetje pijnlijk moeten zijn: wanneer iets te ver weg staat – geografisch of historisch – doet het ons niets. Humor is een manier om kritiek te leveren. Het kan mensen verbinden door samen te lachen maar ook mensen uitsluiten. Humor heeft dan ook niet één functie. Weghs zegt dat humor op Tijm Magazine functioneert om iets op de kaart te zetten. Hij gaatop zoek naar grappen die genoeg pijn doen om iets teweeg te brengen. Dat is volgens hem de zoektocht naar wat mensen het meest aan het lachen maakt. Vaardigheden spelen daarbij een rol. Kuipers legt uit dat er een groot verschil is tussen wat hoger- en lageropgeleiden leuk vinden. Weghs maakte speciaal voor ons samen met Folkert een item over foute grappen. [Snel luisteren] We horen nieuwsberichten over Prins Friso, het neerstorten van het toestel van German Wings en van de aanslagen op de Twin Towers en bijbehorende harde grappen. We bespreken het ongemak dat zulke kwinkslagen oproepen. Iris interviewde Jochem van den Berg, hoofdredacteur van de satirische website De Speld, [Snel luisteren] Volgens Van den Berg kan je overal grappen over maken, mits de juiste invalshoek aanwezig is. Hij maakt een onderscheid tussen ethiek en moralisme. Ethiek is nodig om te verantwoorden waarom een grap wordt gemaakt, maar bij moralisme leg je anderen een moraal op. Lachen is deels een onvrijwillige reactie, terwijl het ook een sociale performance is om te laten zien hoe goed je iets begrijpt. Het delen van grappen op sociale media maakt dat laatste element extra pregnant. Weghs vertelt daarbij over de werkwijze van Tijm Magazine. We buigen ons over de discussie omtrent grappen over de islam. Volgens Kuipers gaat die allang niet meer over humor zelf: de situatie is dermate beladen geworden dat een grap over de islam eerder een politiek statement is van ‘wij’ Nederlands met harde grappen tegen ‘de moslims’ zonder gevoel voor humor. Linda koppelt dit aan het idee van de seksuele repressie van Foucault, we hebben de mythe van repressie nodig om te laten zien hoe vrij wij nu zijn. Aan het einde van de aflevering proberen we vast te stellen wanneer een grap nu over de schreef is. [Snel luisteren] Volgens Weghs kan een grap niet te ver gaat, mits deze ook echt grappig is. Linda sluit zich hierbij aan en voegt daaraan toe dat er enkel mensen zijn die een grap niet aankunnen, terecht of onterecht. Het is ontzettend moeilijk omhumor te analyseren en te duiden. Kuipers concludeert toch met een algemene sociologische overweging: een grap gaat te ver wanneer de morele betekenis van een grap zwaarder weegt dan de vondst of de verrassing en het niet lukt iets niet serieus te nemen.

Kunst komt voort uit de unieke verbeelding van een individu. Althans, dat denken we graag. Maar als we kijken naar de fictieproducten van onze tijd, of het nu gaat om superheldenfilms of Fifty Shades of Grey, zien we dat media helemaal niet zo creatief zijn. We worden overspoeld door herbewerkingen. Hier zijn verschillende termen voor zoals remake of re-imagening. Er bestaat zelfs een apart vakgebied dat zich hiermee bezig houdt: adaptatiestudies. In deze aflevering duiken de Mediadoctoren in de hervertelling: gaat het om creatieve rijkheid of is het gewoon een vorm van diefstal? Dit doen we met Dan Hassler-Forest, Universitair Docent Engelse Taal en Cultuur. Het hervertellen van verhalen is altijd onderdeel geweest van de menselijke cultuur. De wetenschappelijk analyse van adaptaties vindt zijn oorsprong in de vroege filmwetenschap waarin de transformatie van boek naar film werd bevraagd. Iris maakte een korte geschiedenis van het sprookje. Hassler-Forest legt in reactie uit hoe sprookjes telkens onderhevig zijn aan een vertaalslag die in de eerste plaats iets zegt over de industriële vorm die verhalen in de twintigste eeuw hebben gekregen. Verhalen zijn niet langer een gemeenschappelijk erfgoed, maar onderdeel van een industrie met een concept van een auteur. We praten over de transitie van gemeengoed naar commerciële toe-eigening. Onze hele cultuurindustrie gebaseerd is op het idee van een franchise. Elk verhaal is intellectueel eigendom geworden en er moet betaald worden om dit te mogen gebruiken. Maar de vraag wie eigenaar is van een tekst is moeilijk te beantwoorden. De veelheid aan termen op dit gebied heeft met mode te maken, maar ook met marketing. Het is commercieel aantrekkelijker om iets te brengen als een creatieve bewerking omdat het dan de illusie van originaliteit heeft. Er is hier sprake van een paradox: iets maken wat radicaal anders en origineel is, maar dat voortbouwt op iets dat het grote publiek wel al kent. Linda interviewde Femke Halsema, die De Fractie bedacht. Deze politieke dramaserie is niet gebaseerd op Borgen, zoals veel mensen denken, maar eerder op Parks & Recreation. Dankzij de fictieve vorm kan Halsema veel meer vertellen over hoe het voelt om politiek te bedrijven dan in haar memoires. In onze tijd is eigenlijk alles een adaptatie geworden: we kunnen nergens van zeggen dat er nooit eerder iets was dat erop lijkt. Tegelijkertijd blijven grote mediaconglomeraten copyright claimen en vervolgen zij amateurs, die bijvoorbeeld fanfictie schrijven, met rechtszaken. Het is op dit moment moeilijk om juridisch vast te stellen wat intellectueel eigendom nog is of kan zijn. We concluderen dat makers pas de term remake of adaptatie gebruiken als het commercieel interessant is om te zeggen dat iets gebaseerd is op iets anders. Dit doet niets af aan de mogelijkheden die hervertellen biedt. Juist in de huidige hoeveelheid superheldenfilms zien we terug dat cultuur een gemeenschappelijk goed is.

27 - liveblogs by Onder Mediadoctoren

We horen succesverhalen van mensen die beroemd zijn geworden via YouTube, zoals de Nederlandse Enzo Knol en de Britse Alfie Deyes. Ze verdienen bakken met geld. Maar hoe gaat dat in zijn werk: wat moet je doen om beroemd op YouTube te worden? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over YouTube-sterren. Dit doen we met Koos Zwaan, Associate Lector bij het lectoraat Media, Cultuur en Burgerschap van de Hogeschool Inholland. Koos promoveerde op de carrières van popmuzikanten en heeft verstand van fanculturen. Dit is een nieuw fenomeen en er is dus nauwelijks onderzoek naar. Van Idols-deelnemers werd ook gezegd dat ze uit het niets beroemd werden. Zwaan onderzocht hen en concludeerde dat deze zangers wel degelijk een voorsprong op anderen hadden. Het verschil met YouTube is dat Idols een traditioneel broadcastmodel is en dat op YouTube de rollen van kijker en producent door elkaar lopen. YouTube is veranderd: vroeger was er meer een participatiecultuur, nu is het meer een geldmachine geworden. We bespreken hoe de amateurvorm van YouTube geprofessionaliseerd is. De eerdere lage productiewaarde is nu geconstrueerd geraakt. Wat authentiek lijkt, is nu een manier van professionele manier van produceren geworden. Iris interviewde Alexander ‘Ali’ Spoor. Hij is de Creative Director van het YouTube-kanaal Ditisnormaal. Spoor legt uit hoe hij geld verdient aan zijn filmpjes en wat het verschil is tussen oude en nieuwe media. We bespreken hoe de kennis van de YouTube-community zich verplaatst naar de traditionele media. Zij zijn geïnteresseerd in de manier hoe je jongeren bereikt met reclame. Op YouTube is er een veel directere connectie tussen de ‘ster’ en het publiek. Interactie, gemeenschap en nabijheid spelen daarbij een belangrijke rol. Folkert maakte een item over YouTube-ster Enzo Knol. Fans prijzen hem om zijn alledaagsheid, maar wat houdt dat precies in? Er is een spanning tussen een ster zijn en net zo zijn als je fans. Dit gaat erom in hoeverre je erin slaagt een gevoel van authenticiteit neer te zetten. Bij YouTube lijkt de kloof tussen de persoon en de persona van de ster heel klein. We concluderen dat om een YouTube-ster te worden, je goed moet zijn in de constructie van alledaagsheid terwijl je tegelijkertijd heel professioneel moet zijn. Lekker gewoon jezelf blijven en doen alsof het allemaal niet geconstrueerd en gecommercialiseerd is, is het cynische advies van de mediadoctoren.

In Europa wordt steeds meer bepaald voor de lidstaten. Europees beleid is dus ook Nederlands beleid. Maar met de verslaggeving is iets vreemds aan de hand . Als journalisten de Nederlandse politiek verslaan, noemen we ze parlementaire journalisten. Maar wanneer journalisten in Brussel hetzelfde doen, noemen we ze Europese correspondenten. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de verschillen in verslaggeving tussen Den Haag en Brussel. Dit doen we met Sophie Lecheler, Universitair Hoofddocent politieke communicatie aan de Universiteit van Amsterdam. Veel journalisten wagen zich liever niet aan Europese onderwerpen. De gedachte daarbij si dat kijkers en lezers niet geïnteresseerd zijn. Wat blijft er dan over van de functie van de journalist als watchdog, wanneer journalisten zelf geen onderwerpen over Europa aan durven? Linda interviewde Joop Hazenberg, correspondent voor onder andere de Deutsche Press Agentur in Brussel. Volgens hem hebben beslissingen in Brussel pas op lange termijn impact op de mensen thuis. Door deze traagheid en door krimpende budgetten is Europa weinig interessant voor media. Hazenberg ziet zichzelf echt als correspondent. Volgens hem is het verslaan vanuit Brussel iets anders dan parlementaire verslaggeving, omdat Europa een complex krachtenveld beslaat dat veel meer vraagt dan alleen verslaggeving over wat het parlement beslist. We bespreken hoeveel invloed die krimpende budgetten hebben. Chris ziet een opmerkelijke verandering. Eerst was er meer verslaggeving. Dat is afgenomen, hoewel er meer berichtgeving is gekomen vanuit de Europese identiteit. Die berichtgeving is ook minder kritisch. Lecheler maakt zich zorgen. De verslaggeving is misschien wel meer Europees, maar er wordt maar weinig gesproken over het lobbyisme in Brussel, wat ontzettend groot is. Er is een verschil tussen grote landen, als Duitsland, en kleine landen als Estland in de grootte van het journalistencorps en dus ook in de kwaliteit van verslaggeving die burgers in de verschillende lidstaten voorgeschoteld krijgen. Folkert en Vincent maakten een item over tolken in Brussel, waar grote vraag naar is. Het goed vertalen van iemands woorden is essentieel. Maar is het ook nuttig? We concluderen dat we de journalisten in Brussel correspondenten noemen, omdat Europa voor ons gevoel ver weg is. De complexe Europese wetgeving lijkt vooral niet over ons eigen leven te gaan.

Porno was voorheen het terrein van mannen, maar daar lijkt verandering in te komen. Meer vrouwen vertellen openlijk over hun voorkeuren. Er is zelfs sprake van vrouwvriendelijke of feministische porno. In deze aflevering verwonderen we ons over vrouwen en porno: wat houdt dat eigenlijk in? Is dat wel iets anders dan de 'gewone' pornografie die we met twee klikken op het internet vinden? We reflecteren op gebruikers en producenten en gaan in op vrouwenporno als marketingtruc. Zo problematiseren we het idee dat er zoiets is als porno specifiek voor vrouwen. Iris maakte een item over twee jonge vrouwen die regelmatig porno kijken en vroeg hen naar hun kijkervaringen. Komen die overeen met het stereotype beeld dat vrouwen vooral romantiek willen zien? Chris interviewde Liesbet Zikkenheimer, schrijver van erotiek voor vrouwen en oprichter van Dusk TV: een kanaal dat 'porna' uitzendt. Zij legt uit wat Dusk daaronder verstaat en hoe zich dit onderscheidt van porno. We vragen ons af of het beleven van erotiek door vrouwen gezien kan worden als een emancipatoire daad. Is feminisme binnen porno mogelijk? En aan welke kenmerken moet dit dan voldoen? Linda concludeert dat dat eigenlijk alleen over de productiecontext kan gaan, bijvoorbeeld door het garanderen van goede lonen voor de actrices. We concluderen dat porna in de eerste plaats een marketingterm is. Door ergens het label 'gekozen door vrouwen' op te plakken, creëer je een niche waarin vrouwen makkelijker op zoek kunnen gaan naar hun eigen voorkeuren. En daar zijn ze bereid voor te betalen. Het genre heeft dus geen specifieke kenmerken, maar is vooral een portal waardoor het zoeken makkelijker is. Specifieke porno voor vrouwen is eigenlijk net als speelgoed voor jongens en meisjes: een onnodig onderscheid dat vergeet dat zowel mannen als vrouwen onderling zeer verschillend zijn.

Tegenwoordig is overal reclame te vinden. Branded content en product placement zijn woorden geworden die iedereen wel kent. Maar wat mag er nou eigenlijk wel en niet als je reclame maakt voor een product? En wie bepaalt dat eigenlijk? In deze aflevering van Onder Mediadoctoren verwonderen we ons over reclame. We doen dat voor het eerst niet samen met een andere Mediadoctor, maar met mediaconsultant en internetfenomeen Gyurka Jansen. Hij werkt onder anderen bij Fabmagazine en The Post Online. Folkert interviewde Michael Dijkstra, een eenentwintig jarige ondernemer in de internetreclame. Hij vertelt dat het verschil tussen wat wel en niet mag een groot grijs gebied is. Er zijn veel producten waar gedoogd reclame voor gemaakt mag worden, maar waar wel strenge regels voor zijn. De vuistregel hier is dat als een product gevaarlijk zou kunnen zijn, er vaak regels voor zijn opgesteld. Aan de hand van het interview bespreken met we met Gyurka wat de regels online nou eigenlijk zijn. Er blijken simpelweg niet veel regels te zijn. Wel is er een reclamecodecommissie die regels vastlegt, maar wettelijk gezien kan je daar niet veel mee. Hij benadrukt dat het vooral een overweging is van wat je lezers accepteren en wat je er aan kan verdienen. Chris en Iris maakten een reclameblok met verboden reclames. We bespreken of het wel zo duidelijk is dat dit verboden is. Wanneer mag je bijvoorbeeld wel of geen reclame maken voor alcohol? Het blijkt vooral te gaan om een norm binnen het zelfregulerende systeem van de reclame industrie. De reclamecodecommissie kan wel uitspraken doen, maar geen sancties opleggen. Aan het einde van de aflevering beantwoorden we de vraag. De regels omtrent reclames zijn vaag. Maar worden wel voornamelijk bepaald door de reclamecodecommissie. De logica hierachter is een van een gezamenlijke norm: dingen waarvan ondersteld worden dat we die fout vinden, mogen niet. We concluderen dat er een onderliggende ideologie is die betrekking heeft op het idee van fatsoen en dat mensen tegen zichzelf beschermd moeten worden. Het systeem lijkt wel te werken: de zelfregulering heeft dan misschien geen sanctie, maar beide partijen (reclamemakers en consumenten) hebben er niets aan om elkaar voor het hoofd te stoten.

Groepen willen graag gehoord worden in de media en bij maatschappelijke debatten staat vaak een woordvoerder op. Woordvoerders kunnen ingehuurd zijn of verkozen in de politiek, maar vaak zijn het ook mensen die uitgenodigd worden om te spreken namens de groep waar zij zelf onderdeel van uitmaken. Maar wie bepaalt eigenlijk wie de woordvoerder van een groep is en op welke basis? In deze afleveringen verwonderen wij ons over woordvoerderschap. We bespreken het probleem van de verschillende stemmen binnen een groepering en het verschil tussen officiële woordvoerders en door de media benoemde woordvoerders. Ook vragen we ons af of je eigenlijk als woordvoerder wel kritisch kan zijn over je eigen achterban. Linda maakte een item over Sojourner Truth, een beroemde zwarte activiste die al in 1851 aandacht vroeg voor de ongelijke positie van zwarte vrouwen in de vrouwenemancipatie. Het punt van woordvoerderschap is altijd een heikel punt geweest binnen het feminisme en met dit item wordt pijnlijk duidelijk hoe ook Sojourner Truth zelf niet veilig is geweest voor de problemen van het woordvoerderschap. Chris interviewde Stefan de Koning, tot voor kort voorzitter van de jonge democraten. Hij spreekt over zijn woordvoerderschap en hoe hij door de media in een andere rol geduwd werd dan hij zelf wilde. Aan het einde van de aflevering beantwoorden we de vraag. Een kritische blik op woordvoerderschap lijkt de complexiteit alleen maar groter te maken. Media hebben te kampen met gemakzucht en belangenorganisaties met de politieke mogelijkhedenstructuur. We concluderen dat de spanning vooral in herkenbaarheid te vinden is en woordvoerderschap een probleem van representativiteit is.

De richtingen media en communicatie trekken heel veel studenten. Universitair zijn er opleidingen Media & Cultuur, Communicatiewetenschap en Journalistiek. Aan hbo's is de waaier nog groter, van game design tot entertainmentmanagement. Dat roept de vraag op of de maatschappij deze aantallen wel kan accommoderen. In deze aflevering verwonderen wij ons over de hoge aantallen media- en communicatiestudenten. We doen dat samen met hoogleraar Mediastudies . Linda interviewde Thomas van Aalten, docent bij Media, Informatie en Communicatie aan de Hogeschool van Amsterdam. Hij wijst erop dat deze opleidingen studenten vooral helpen met uitvinden wie ze willen zijn. Van Aalten is kritisch op direct opleiden voor specifieke bedrijven: "je moet geen Sanoma-academie zijn". Ook pleit hij tegen brede opleidingen.  In reactie stelt Deuze dat journalistiekopleidingen in Nederland te zeer op elkaar lijken in hun profiel. Hij vindt daarbij dat de vaardigheden die opleidingen media en communicatie bijbrengen noodzakelijk zijn in onze maatschappij die doordrenkt is van media. Bijna iedere bedrijfstak heeft met media te maken en dat verklaart wellicht waarom deze studenten ook goed terecht komen. Folkert en Iris maakten een item over deze studenten: waarom hebben ze voor een media-opleiding gekozen en wat zijn hun verwachtingen voor een baan? In het tweede deel van het item horen we van mensen die daadwerkelijk in de media werken als redacteur bij Quest, maar die beide geen media-opleiding hebben. Wat missen zij zonder die vooropleiding? We verwonderen ons over het daadwerkelijk werken in de media. Deuze legt op basis van zijn onderzoek uit dat mediamakers veel status en bevrediging uit hun baan halen. Linda brengt daar tegenin dat het ook beroepsgroepen zijn die uitgebuit worden en waarin geen zekerheid bestaat. Aan het einde van de aflevering beantwoorden we de vraag. Deze studenten zijn inderdaad nodig. Ze komen wellicht niet allemaal te werken in de media, maar zijn behapt met vaardigheden die goed van pas komen in andere dienstverlenende beroepen. Dat neemt niet weg dat de opleidingen zich sterker van elkaar zouden moeten onderscheiden om een diverser palet aan te bieden.

Berichten over familiemoord en zelfmoord zijn vaak hevig emotioneel. Er bestaan daarbij ook angsten dat mensen dit gedrag gaan kopiëren en zich laten inspireren door incidenten. In deze aflevering verwonderen wij ons over zogeheten copycatgedrag. We doen dat met Peter Vasterman, universitair docent journalistiek aan de Universiteit van Amsterdam. Eerder deed hij onderzoek naar dit fenomeen. We bespreken welke gedragingen onder copycatgedrag vallen en waarom juist zelfmoord er zo uitgelicht wordt. Ook komt aan de orde wat de nieuwswaarde is van zulke incidenten. Daarbij gaan we uitgebreid in op gedragsregels voor journalisten. Vincent maakte een item over het Werther-effect. Goethe’s roman Die Leiden des jungen Werthers uit 1774 leidde ook tot een verhoging van het aantal zelfdodingen. We bespreken na of we dan misschien Goethe moeten verbieden. Chris interviewde Ida Bontius, lid van het bestuur van de Ivonne van de Ven-stichting die zich richt op suïcidepreventie. Aan het einde van de aflevering bespreken we of de zorgen terecht zijn. De mediadoctoren zijn het oneens of dit fenomeen nu meer of minder onderzocht moet worden. Peter Vasterman benadrukt dat er meer fenomenen vatbaar zijn voor copycatgedrag, zoals naar Syrië gaan om te strijden met ISIS. Zorgvuldigheid is dus gewenst.

Journalist Olaf Koens vertelt over een krijgsgevangenruil in de Oekraïne. Die ging er onverwacht gemoedelijk aan toe. Dat was niet het geval voor mediamakers: hij legt de schuld voor de escalatie van het conflict bij hen.

Er zijn veel complexe conflicten in de wereld waar media over rapporteren. We hebben bovendien toegang tot veel verschillende media: buitenlandse kranten zijn online te lezen en journalisten zijn op sociale media te volgen. Maar hoe weten we welke berichten we kunnen vertrouwen? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich samen met Cees Hamelink, emeritus hoogleraar Internationale Communicatie, over oorlogspropaganda. Dat klinkt een beetje als een woord uit de Koude Oorlog. Wat is oorlogspropaganda eigenlijk en is dat door de jaren heen veranderd? Het woord propaganda stamt uit de zeventiende eeuw en werd oorspronkelijk gebruikt voor het verspreiden van het geloof, legt Hamelink uit. Dat ging toen over religie, en later – bijvoorbeeld in de Koude Oorlog – over het verspreiden van ideologie. Alle zijden in een conflict doen aan propaganda en objectieve informatie bestaat niet. Wat je hooguit kunt bereiken is een veelheid aan perspectieven. Vincent had een interview met journalist Olaf Koens. Hij werkt als correspondent voor de Volkskrant en RTL-Nieuws in Rusland. Koens vertelt over contacten met de bureaucraten van de nieuwe Volksrepubliek Donetsk, die weinig professioneel zijn in het volgen van zijn verslagen. Taal is daarbij een barrière. Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken en de diplomatieke dienst hebben heel weinig informatie en zijn eerder aangewezen op journalisten als Koens dan dat ze sturend zijn in het verspreiden van hun belangen. Linda maakte een item over propaganda in populaire muziek, beginnend bij spindoctor avant-la-lèttre Willem van Oranje. Muziek is een uitstekende manier om oorlogspropaganda mee te bedrijven. Dit veranderde in de jaren ’60 toen popmuzikanten zich tegen gezag keerde. Propaganda moet alomtegenwoordig zijn om te werken, stelt Hamelink. Leiders bedenken dat er oorlog gevoerd moet worden, terwijl het volk daar geen zin in heeft. Propaganda is bedoeld om het volk te overtuigen dat er een duidelijk vijand is en dat die vijand verslagen moet worden. De mediadoctoren concluderen dat oorlogspropaganda is veranderd net zoals de media zelf ook veranderd zijn. We zijn goed geworden in het doorzien van leugens. Aan de andere kant zijn de verspreiders van propaganda ook beter geworden: ze verspreiden ‘grijze propaganda’ waarbij het veel onduidelijker is wat waar is en wat niet. Ze zijn daarbij meer gebruik gaan maken van ‘oerbeelden’ waarmee diepe emoties worden aangesproken.

Televisieseries zijn ongekend populair. Vroeger moesten we wachten tot Amerikaanse series in Nederland werden uitgezonden op tv. Nu kijken mensen naar gedownloade of gestreamde series wanneer zij maar willen. Dit betekent vaak meerdere afleveringen achter elkaar. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over het nieuwe televisiekijken. Verandert deze manier van kijken ook de manier waarop verhalen worden verteld? Wij doen dat samen met Dan Hassler-Forest, Universitair Docent op het gebied van film aan de UvA. Dan Hassler-Forest legt uit dat er een spanningsverschil is tussen een week moet wachten op een aflevering en alles achter elkaar kunnen kijken. Dit kennen we nog van het negentiende-eeuwse feuilleton. Hierbij maakt ook uit of je alleen kijkt of samen. Marathon kijken - de positievere naam voor wat pathologiserend binge viewing wordt genoemd – betekent dat je niet altijd gelijkloopt met je vrienden. We bespreken daarbij de veranderde status van deze series en hun kijkers. Linda had een interview met Willem Bosch, schrijver van onder andere de series Feuten en Van God Los. Hij vertelt wie er allemaal invloed hebben op een scenario en hoe hij te werk gaat. Hij stelt dat makers meer bezig zijn met zorgen dat kijkers iets hebben om over te praten dan met mensen aan de buis gekluisterd houden. Er is veel geld te verdienen met zulke series. Daardoor wordt fancultuur steeds meer door mediaproducenten gestuurd. Er is dan ook sprake van fan-exploitatie. Tegelijkertijd proberen fans ook hun eigen ruimte te behouden.  Onze mediastudent Folkert Coehoorn maakte een item over de cliffhangers van Goede Tijden, Slechte Tijden. We bespreken of de cliffhanger verdwijnt nu mensen anders televisiekijken. De cliffhanger heeft echter meer functies dan de kijker verleiden na te zomer weer in te schakelen, het heeft ook te maken met genre. Aan het einde beantwoorden we de vraag. We zitten nu midden in veranderingen. Het 'ouderwetse'  televisiekijken (real time) zal zeker niet verdwijnen en de oude kenmerken zullen dan ook blijven. Er zijn evenwel dingen nieuw, vooral door de financiële impuls. Hierdoor kan talent tot bloei komen en zien we betere manieren van storytelling en meer engagement met fans. Digitale cultuur brengt ons nieuwe ervaringen. Dan Hassler-Forest eindigt met een zorg: het nieuwe televisiekijken zou de kloof tussen de haves en have-nots wel eens kunnen vergroten. Links bij deze uitzending: Boek van Hassler-Forest: Transmedia: verhalen vertellen in het digitale tijdperk. Bundel over fanculturen.

Zo'n beetje alles in onze wereld wordt politiek geframed, maar sport en politiek blijft een lastige combinatie. Organisaties als het IOC benadrukken sterk dat zij vinden dat sport a-politiek moet zijn. Aan de andere kant zijn er verschillende positieve boodschappen, zoals tegen racisme en homofobie, die wel aan sport worden gekoppeld. In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over sport en politiek. Aan bod komen bijvoorbeeld media-evenementen en verslaggeving van politiek als vorm van sport. We interviewden Jacco van Sterkenburg, Universitair Docent aan de Erasmus Universiteit Rotterdam en gespecialiseerd in voetbal op tv. Hij schreef zijn dissertatie over ras, etniciteit en sportmedia. We spraken ook met Johan Wakkie, directeur van de Koninklijke Nederlandse Hockey Bond. Hij zette samen met de overheid een campagne voor gezondere sportkantines op. Hij maakt een onderscheid tussen sport & maatschappij en sport & politiek. We komen tot een cynische conclusie over het gebruik van sport voor politieke doeleinden. Links bij deze uitzending: Historiografie Allen Gutman over sport en politiek als onderzoeksveld. Boek Dayan & Katz over media-evenementen. Studie masculiniteit en sport. Studie betekenis homoseksuele sporters. U kunt zich ook via iTunes op deze podcasts abonneren. 

Er zijn kookboeken, receptenbladen, romans en films waarin eten centraal staat, tvprogramma's met kookwedstrijden en zelfs complete kookzenders. Facebook en Instagram staan vol foto's van eten. Dat is best raar: eten is een zintuiglijke ervaring. Waarom willen mensen dat eten dan toch graag gemedieerd beleven, zonder dat ze kunnen ruiken en proeven? In deze aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de populariteit van 'eetmedia'. Onze mediastudent Folkert Coehoorn maakte een item over de kookprogramma's van Jamie Oliver. Nadat Oliver eerst zijn kijkers vooral dicteerde wat ze moesten eten, zet hij zijn celebrity status nu in om hen een gezonde levensstijl aan te leren. Klasse speelt hierbij een belangrijke rol: het is de manier van leven van de middenklasse die zo wordt gepromoot. Eten is immers een belangrijke manier om je te sociaal en cultuur te onderscheiden. Media bieden heel veel commerciële mogelijkheden voor voedselfabrikanten, bijvoorbeeld door een programma te sponsoren. Zowel in fictie als talkshows zien we bovendien veel product placement. We bespreken hoe dit werkt aan de productiekant en wat publieksreacties daarop zijn. Het interview is deze keer gemaakt door onze mediastudent Daan Jongen. Hij sprak met foodstylist Hanneke Boers. Zij werkt zowel redactioneel (bijvoorbeeld voor Libelle, AllerHande en Delicious), als commercieel (zoals Knorr, Hema en Conimex). Ze legt uit hoe zij te werk gaat voor deze verschillende typen media en ze geeft een aantal trucs weg. De mediadoctoren bespreken dit in het kader van echtheid. Aan het einde van de uitzending formuleren we een antwoord op de vraag. We komen tot een opvallend eenvoudige conclusie. Links bij deze aflevering: Studie hoe televisie ons dagelijks ritme dicteert. Studie naar reality tv als opvoedkundig medium. Pagina van Jamie Oliver over zijn Ministry of Food. Studie naar Jamie Oliver's The Naked Chef. Studie naar Jamie Oliver's Ministry of Food. Website van Hanneke Boers. McDonalds laat zien hoe zij foto's maken. Proefschrift over product placement. Studie 1 en studie 2 naar angsten over eten. Je kunt je ook via iTunes op deze podcasts abonneren. 

Het is spannend in tijdschriftenland. Bij Sanoma, de grootste uitgever van tijdschriften in Nederland, vielen massa-ontslagen. Veel ogen zijn gericht op nieuwe digitale initiatieven zoals Blendle, TPO Magazine en Tone. Maar geeft een digitaal tijdschrift niet een heel andere leeservaring dan een papieren blad? In de eerste aflevering van het nieuwe seizoen verwonderen de mediadoctoren zich over de rituele functies van het tijdschrift. We gaan te rade bij Piet Bakker, lector Massamedia en Digitalisering aan de Hogeschool Utrecht en blogger over tijdschriftcijfers. Bakker legt uit dat de oplages van tijdschriften dalen, maar dat er geen helder patroon is te ontwarren in genres. Tijdschriften hebben een levenscyclus en dat is de voornaamste reden waarom het aantal lezers van bladen als Libelle daalt. Er zijn bijna geen aanwijzingen dat digitalisering daar een effect op heeft. Bakker stelt dat het idee van kannibalisatie naïef is. Als het probleem niet ligt bij digitalisering, moet de oplossing daar dan wel gezocht worden? Er is weinig onderzoek hierover. We bespreken een voorbeeld van customer media-onderzoek, waaruit blijkt de leestijd, -ervaring en het bereik van digitaal ver achterblijft bij die van papier. We weten dat veel lezers een abonnement hebben uit een gevoel van verplichting (bijvoorbeeld bij Opzij) en omdat ze graag aan anderen laten zien dat ze ergens bij horen (bijvoorbeeld een opinie- of lifestyleblad). Onze nieuwe vrijwilliger Folkert Coehoorn maakte een item in de bibliotheek van Meppel om uit te vinden hoe tijdschriften daar gelezen worden. In de bieb zijn ze zelf ook bezig met bedenken hoe digitale content uitgeleend kan gaan worden. Vooralsnog doen ze papieren titels niet weg. Opvallend: de keuze voor titels blijkt vooral het domein van vrouwen te zijn. Van oudsher zijn tijdschriften inderdaad een vrouwenmedium. Hierdoor werd er altijd wat neergekeken op tijdschriften. Dat gegeven staat centraal in het beroemde proefschift van Joke Hermes dat we bespreken. Een van de grootste aantrekkingen van vrouwenbladen is dat je ze makkelijk weer oppakt en weer weglegt. Bij een tablet werkt dat anders. Aan het einde van de uitzending formuleren we een antwoord op de vraag. We concluderen dat een digitaal tijdschrift niet alleen een andere leeservaring biedt, maar zelfs een heel ander product is. Nieuwe initiatiefnemers doen er goed aan te kijken naar de leeservaring en vooral naar de leesbehoefte van tijdschriftlezers. Links bij deze aflevering: Persoonlijke pagina van Piet Bakker bij de Hogeschool Utrecht. Bakkers blog over tijdschriftcijfers. Studie Schijns en Smit naar de leestijd, -ervaring en het bereik van digitale customermediatitels. Proefschift van Joke Hermes over vrouwenbladen. Je kunt je ook via iTunes op deze podcasts abonneren. 

In een recente reclamecampagne legt het tijdschrift Guitar Player de schuld voor de economische crisis bij ‘foute muziek’. In de reclames zie je een grafiekje met een correlatie tussen de stijgende populariteit van Carly Rae Jepsen, One Direction en Justin Bieber in 2012 en de economische neergang in dat jaar. Tagline: “nothing goes right when music is wrong”. Dit is natuurlijk grappig bedoeld, maar misschien klopt het wel? Is er een verband tussen muzieksmaak en bredere sociaaleconomische of technologische ontwikkelingen? Over deze vraag buigen de mediadoctoren zich samen met Koos Zwaan, Associate Lector bij de hogeschool INHolland en gepromoveerd op popmuziek. We belichten verschillende invloeden op smaak. Zo hebben ouders invloed, maar niet op de manier waarop de meeste mensen verwachten. We hebben het ook over technologische ontwikkelingen, zoals de opkomst van de walkman en later de iPod, maar ook die van de downloadcultuur. Het praktijkinterview is met Niels Aalberts, voormalig manager van Kyteman en nu vooral actief in marketing van muziek. Hij legt uit wat de rol van marketing is en hoe je als bandje marketing kunt inzetten om succesvol te worden. Aalberts geeft als advies dat je vooral niet je muziek moet afstemmen op trends. Het 200-seconden-item is deze keer gemaakt door Vincent, over de Parents Music Resource Center geleid door Tipper Gore (vrouw van). Hun protest leidde uiteindelijk tot de stickers ‘Parental Advisory: Explicit Lyrics. Aan de ene kant een label om ouders te waarschuwen, aan de andere kant een magneet voor jonge luisteraars die graag grenzen overschrijden. Dit item is ook apart via YouTube te beluisteren. Aan het einde proberen we een antwoord te formuleren op de vraag. Muzieksmaak is verweven met onze maatschappij en veranderingen in de omgeving hebben dus een weerslag op wat we willen luisteren. Muziek verandert dus mee. Die verwevenheid maakt het wel methodologisch lastig om zulke dingen te onderzoeken. Links bij deze aflevering: Persoonlijke pagina Koos Zwaan bij INHolland. Onderzoek 1 en onderzoek 2 Pettijohn en Sacco naar muziek en economisch klimaat. Onderzoek Jennifer Lena over stuwkrachten achter nieuwe genres.

Roddelbladen bestaan in Nederland sinds de jaren ’60. Lange tijd lag er een taboe op roddelen, maar showbizznieuws vind je tegenwoordig overal. Ook serieuze kranten en actualiteitenprogramma’s berichten nu over de minnaars van een presentatrice of de scheiding van een voetballer. Samen met studiogast Maarten Reesink buigen de mediadoctoren zich over de toegenomen media-aandacht voor roddel. Beroemdheden vormen een groep mensen die we allemaal kennen, waardoor het makkelijk is om over hen te spreken. Roddel, ook roddel over ‘gewone’ mensen, dient een sociale functie, die niet noodzakelijkerwijs negatief is. Door te praten over andere mensen leren we wat gepast gedrag is en wat er van ons verwacht wordt. We interviewden Hummie van der Tonnekreek, als voormalig hoofdredacteur van Story en Weekend ook wel de roddelkoningin van Nederland genoemd. Zij legt uit hoe de maatschappelijke veranderingen in de jaren ’60 en ’70 ervoor zorgden dat mensen behoefte hadden om te praten over privélevens, terwijl de media in die tijd zich juist afkeerden van zulke verhalen. Roddel is nu terug in de serieuze pers, volgens Van der Tonnekreek waarschijnlijk uit financiële overwegingen. Kranten zijn echter slecht geschikt voor roddel. Chris maakte deze keer het 200-seconden-item, over sociale media als roddelmedia. Maurits Kreijveld houdt zich bezig met de wisdom of the crowd en stelt dat de boodschappen die het goed doen op sociale media de kenmerken van roddel hebben. Hierdoor zijn sociale media ongeschikt als manier om serieuze boodschappen te verspreiden. We sluiten af met een verhit studiogesprek tussen de mediadoctoren onderling en Maarten Reesink als mediator over de functie van roddel, de vraag of een roddel waar moet zijn en de rol die media spelen in roddelen. We komen desalniettemin tot een antwoord op de vraag. Dat antwoord heeft te maken met de complexiteit van de huidige samenleving en de diversiteit van het medialandschap. Links bij deze uitzending: Medewerkerspagina Maarten Reesink. De betekenis van roddel voor vrouwen. Studie van Feasey. De manier waarop meisjes praten over celebrities. Studie van Duits en Van Romondt Vis. De functie van vrouwenbladen. Proefschrift Hermes. Irene Diependaal, schrijfster van boek over Emily Bremers bij Barend & Van Dorp. Uitzending van Labyrinth over de kracht van de massa. Website Maurits Kreijveld over wisdom of the crowds.

Branded content, customer media, product placement zijn termen voor de vervagende grens tussen journalistiek en commercie. Bedrijven, organisaties en overheden maken zelf media, zoals de Kampioen. Televisieprogramma’s als Life & Cooking worden gesponsord of staan zelfs helemaal in dienst van een merk. In de krant staan berichten die geschreven zijn door PR-bureaus, in Nederland is dat ongeveer dertig procent. In de twaalfde aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over deze grensvervaging. Speciale gast is Suzanne de Bakker, docent corporate-communicatie aan de UvA. De Bakker werkt ook voor een post-hbo opleiding Customer Media en doet onderzoek naar merkloyaliteit. De Bakker maakt een onderscheid tussen media bij wie nieuwsvoorziening het primaire product is (zoals kranten) en media gemaakt voor instanties die eigenlijk iets anders verkopen (zoals de Allerhande van Albert Heijn). We bespreken verschillende vormen en de regels waaraan reclame in de media is gebonden. Het 200-seconden-item is een customer media-variant voor Onder Mediadoctoren. Linda legt vermomd als chef in duidelijke stappen uit hoe je een bedrijfsblad maakt. Dit item is ook apart te beluisteren via YouTube. In de nabespreking geeft De Bakker nadere toelichting hoe je zorgt dat je merk het beste voor het voetlicht komt. Het interview is met Pim Mak. Zijn bedrijf wordt ingehuurd door FC Utrecht om FC Utrecht TV te maken. Hij vertelt over de manier waarop de belangen van de club strijdig zijn met journalistieke waarden. Hij ziet zichzelf niet als journalist, maar journalisten nemen wel veel van zijn materiaal over. We bespreken in hoeverre reguliere journalistiek verschilt in onafhankelijkheid en kritische houding. We komen tot de conclusie dat er een buitengewoon troebele grens is tussen moreel zuivere journalistiek en de journalistiek van het grootkapitaal. Er is veel verhuld kapitalisme in de journalistiek en dat probleem zit bij de media die doen alsof ze onafhankelijk zijn. Bij customer media is het duidelijk waar berichten vandaan komen. Bij reguliere journalistiek wordt dat verhuld en dat is een grotere bedreiging. Links bij deze uitzending: Customermedia.nl, een kennisbank. Pim Mak Media Producties. Proefschrift van Eva van Reijmersdal over product placement. Website van Peter Kerkhof, bijzonder hoogleraar Customer Media.

Games en de mainstream Er bestaat een hardnekkig stereotype over ‘de gamer’, hoewel statistieken dat beeld allang tegenspreken. Heeft dit misschien iets te maken met de tegenstelling bestaan tussen ‘casual’ en ‘hardcore’ games? Tegenwoordig zijn er naast games ter ontspanning ook serieuze games, waarmee chirurgen bijvoorbeeld leren opereren. Is het tijdperk nabij dat we het medium als meer zien dan puzzelspelletjes of gewelddadige shooters? Samen met studiogast David Nieborg (journalist, consultant, maar bovenal onderzoeker op het gebied van games) buigen de mediadoctoren zich over de vraag of games inmiddels mainstream zijn geworden. We definiëren wat een game eigenlijk is. We bespreken waarom games in de wetenschap onder nieuwe media worden geschaard en hoe het onderzoeksveld naar games eruit ziet. Het gaat daarbij niet alleen om publieken, maar ook om technologische innovatie en de verhouding tot andere media. David Nieborg legt uit hoe games zich ontwikkeld hebben, vanuit de kelders van MIT via de arcade naar de console. Vanaf deze aflevering is er een nieuw vast element, het 200-seconden-item. Deze week maakte Vincent een bijzonder verhaal over liefde, de Tweede Wereldoorlog en natuurlijk games. Dit item is ook apart te beluisteren via YouTube. Het interview is met Ellis Bartholomeus van Ellis in Wonderland. Zij is game-ontwikkelaar en gameconsultant. Zij denkt mee met bedrijven of games ook voor hen een oplossing kunnen zijn. We bespreken in hoeverre dit idee strijdig is met de definitie van een game en van spelen. We concluderen dat iedereen wel eens een game speelt, maar niet iedereen ook een gamer-identiteit heeft. Dit gebeurt vooral bij games die veel geld kosten, zoals First Person Shooters, en veel minder bij casual games zoals Angry Birds. Hoe meer games in de mainstream raken, hoe meer deze subcultuur van gamers zich hier tegen verzet. Dat heeft games er echter niet van weerhouden volwassen te worden. Links bij deze uitzending: Studie naar verschillen tussen jongeren en volwassenen die gamen. Studie naar gamende ouderen. Proefschrift over meisjes en gamen. Website Ellis in Wonderland. Onderzoeksoverzicht van het werk van David Nieborg. Je kunt je ook via iTunes abonneren op deze podcasts.

Reality-TV en echtheid Sinds reality-TV in de jaren ’90 zijn intrede maakte, is het genre alomtegenwoordig op televisie. De formats verschillen – van spelshow tot docusoap – maar het genre kenmerkt zich door een relatie met de werkelijkheid. Het zou gaan om echte mensen met echte emoties. Toch is niet alles wat je ziet echt: reality-TV kent scripts. In de tiende aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de echtheid van reality-TV. Reality is zo leuk om te kijken omdat de kijker zich steeds afvraagt wat er echt is. Deelnemers worden in een niet-natuurlijke setting geplaatst en er wordt veel materiaal geschoten waaruit uiteindelijk slechts een selectie te zien. De echtheid zoeken de makers in de emoties. Dit is te begrijpen vanuit het idee van confessiecultuur, waar communicatiewetenschapper Mervi Pantti onderzoek naar heeft gedaan. Vrijwel alle programma’s kennen een soort biechtmoment, waar een kandidaat ‘alleen’ is met de camera en aan de mensen thuis eerlijk vertelt hoe hij/zij alles beleeft. Dit confessiemoment kennen we uit het Christendom en is diepgeworteld in onze cultuur. Om te achterhalen hoe programmamakers de werkelijkheid sturen, spraken we met Lieke van Wijck, die zowel redactie als productie heeft gedaan voor Gastarbeiders (SBS6). Zoals alle televisieprogramma’s kent Gastarbeiders een script, met een begin, midden en eind. In het programma wordt aangestuurd op een disruptie: een conflict tussen de kandidaten en de situatie waarin ze terechtkomen. De makers sturen, maar zijn daarbij afhankelijk van de karakters van de kandidaten. Daarom worden specifiek bepaalde types geselecteerd. Van Wijck vertelt over castingcriteria en de eisen waaraan kandidaten moeten voldoen. Er is veel vluchtig onderzoek gedaan, dat nauwelijks op elkaar voortbouwt, waarmee wetenschappers graag wilden scoren. Dit blijkt bijvoorbeeld uit een overzicht van het vele onderzoek naar Big Brother. Het onderzoek dat er ligt geeft weinig antwoord op basisvragen als waarom is reality-TV zo populair, waarom doen mensen eraan mee en wat is de aantrekkingskracht voor kijkers. Bovendien blijken onderzoeksresultaten tegenstrijdig, bijvoorbeeld over voyeurisme dat wel en niet een reden zou zijn om te kijken. We concluderen dat het doel van reality is kijkers na te laten denken over wat echt is. Het gaat om geproduceerde televisie waarbij de makers de macht hebben. Geschikte kandidaten voor reality-TV zijn kneedbaar en stereotiep. Links bij deze uitzending: Authenticiteitsspel voor het publiek. Studie Annette Hill over Big Brother. Confessiecultuur die draait om ‘echte’ emoties. Studie Aslama & Pantti. Trailer Gastarbeiders. Dankzij kapitalisme is het echte leven op een show gaan lijken. Essay Zizek. Overzichtsartikel onderzoek naar Big Brother. Studie Van Zoonen & Aslama. Tegenstrijdigheid voyeurisme. Wel zegt studie Baruh, niet zegt studie Papacharissi & Mendelson.

Online en offline nieuws Tegenwoordig hoef je niet meer te wachten tot de krant in de bus valt om het nieuws te volgen. Kranten hebben ook websites, maar heel veel stukken uit de papieren krant staan niet online. Op de sites van verschillende kranten vind je dezelfde nieuwsberichten, afkomstig van het ANP. De papieren krant biedt daarentegen een bepaalde eigen autoriteit. Voor de lezer zijn deze verschillen vaak niet zichtbaar. In de negende aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de verschillen tussen de papieren krant en de website van die krant, in doelgroep, in redacties, in inhoud en de manier van lezen. In het tafelgesprek proberen we eerst duidelijk te krijgen hoe de inhoud van de papieren en de online krant verschilt. De website is gratis, de krant moet je kopen. Daardoor heeft de papieren krant een hogere status. De inhoud van de website is vaak luchtiger, maar je vindt er ook extra dingen zoals liveblogs en reacties op het nieuws. Ook de manier van lezen is anders. Door de papieren krant blader je. Er wordt bijzondere opmaak gebruikt om je aandacht te trekken. Dit betekent dat je met papier sneller een selectie kunt maken uit berichten. Online moet je klikken, maar kan je weer makkelijker verschillende nieuwsbronnen tot je nemen. We interviewden Laurens Verhagen, hoofdredacteur van volkskrant.nl en demorgen.nl om inzicht te krijgen in de praktijk. Verhagen vertelt over merkdenken: zijn de krant en de site aparte merken of verschillende producten van hetzelfde merk? Een belangrijk is verschil is de redactie. Hoewel er overlegd wordt, bevindt de online-redactie zich fysiek op een andere plek dan redactie van de krant. Zij werken aan direct nieuws, terwijl de reguliere redactie zich richt op de krant van morgen. Slechts een klein gedeelte van de papieren krant staat nu online. Verhagen reflecteert op de benodigde andere werkwijze als de krant in de toekomst helemaal digitaal wordt. In het interview valt sterk op dat de lezer en journalistieke waarden in de strategieoverwegingen vanuit de krant ontbreken. De wetenschap biedt daar wel inzicht in, zo is er een groot rapport van het Reuters Institute. Er zijn bijvoorbeeld grote verschillen tussen de manieren waarop lezers uit Europese landen zich informeren over het nieuws. Het nieuws dat mensen online consumeren komt vooral van traditionele nieuwsorganisaties. Het platform verandert dus, maar de nieuwsproducenten niet. Lezers gebruiken daarbij opvallend weinig bronnen en zij zoeken online de bronnen op die ze offline al kenden. Dit is een rugwaartse ontwikkeling: de revolutie blijft uit. Aan het einde van de aflevering sommen we de verschillen op en denken we na over de implicaties hiervan. Wat betekenen deze verschillen nu voor de democratische rol die de journalistiek zou moeten vervullen? Vanuit de burger gezien blijkt het niet zo veel uit te maken of hij nieuws online of offline consumeert. Het verschil tussen de papieren en de online krant blijkt het hoofdzakelijk te gaan om het verdienmodel. Links bij deze aflevering: Hoe wordt digitaal nieuws geconsumeerd? Studie Reuters Institute. Non-users van offline en online nieuws. Studie Trilling en Schönbach.

BNH’ers worden ze genoemd: Bekende Nederlandse Homo’s. André van Duin, Marc-Marie Huijbregts, Jamai. Er bestaan zelfs lijstjes waarop dit wordt aangeven. Waar is het goed voor dat we weten wat de seksuele oriëntatie is van mensen op televisie? Draagt dit bij aan homoacceptatie? En maakt het daarbij uit of die representatie stereotype is, zoals bij Albert Verlinde en Geer & Goor? In de achtste aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over homoseksualiteit in de media. In het tafelgesprek denken we na over het concept rolmodellen en over het belang van zichtbaarheid. Rondom homoseksualiteit hangt een zweem van bijzonderheid: het lijkt erop dat in onze tijd waar authenticiteit hoog gewaardeerd wordt, homoseksuelen een streepje voor hebben. Zij ‘durven’ door uit de kast te komen immers ‘echt zichzelf te zijn’. Is dit ook zo? We spraken met Maartje Buise, voormalig hoofdredacteur van het jongeren-LGBT-magazine Expreszo. Ze vertelt dat je in de media vooral oudere homoseksuelen ziet, zoals Henk Krol. Juist voor jongeren is het belangrijk om ook jonge homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders te laten zien omdat op school de acceptatie erg achterblijft. Buise legt ook uit waarom we het zo spannend vinden om te weten of iemand op jongens of meisjes valt. In de wetenschap is veel over homoseksualiteit in relatie tot media geschreven. Dat gaat enerzijds over representatie (welke homo’s zie je), en anderzijds over receptie (wat doet dat met het publiek)? Homoseksuele mannen komen vaker voor in de media, maar ook onrealistischer. Lesbiennes worden diverser in beeld gebracht. Uit receptieonderzoek weten we dat homo’s het zelf belangrijk vinden dat homo’s in de media te zien zijn, omdat dit hen het gevoel geeft dat het acceptabel is om homo te zijn. Zij storen zich erg aan de stereotypen over homo’s in de media en willen graag een meer realistisch beeld in de media. Aan het einde van de aflevering komen we terug op de rol van homoseksuelen in de media. Het lijkt vooral voor jonge mensen belangrijk te zijn dat deze groepen zichtbaar zijn. Daarbij is er veel te winnen met het idee dat er misschien iets cools zit aan homoseksueel zijn. We concluderen dat representatie nu nog te kort schiet: er zou veel meer diversiteit te zien moeten zijn, waarbij weer leeftijd een belangrijke factor is. Links bij deze aflevering: Website van Expreszo. De representatie van mannen in vier homobladen. Studie Saucier en Caron. De representatie van vrouwen in Marie Claire (hetero) en Curve (lesbisch). Studie Gonsoulin. De effecten van de representatie van homo’s in de media. Studie Gomillion en Giuliano. Je kunt je ook via iTunes abonneren op deze podcasts. 

Twintigers van nu zijn nostalgisch naar Pokémon en games uit de jaren ’90, ouderen van nu kunnen bij Omroep Max allerlei programma’s uit hun verleden kijken. Hipsters drijven op nostalgie en nostalgische producten. Waar komt die zucht naar een verloren verleden vandaan? In de zesde aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over nostalgie. In het tafelgesprek bespreken we de verschillen tussen nostalgie, melancholie en retro. Nostalgie gaat om een constructie nu van een verleden toen, en daarmee heeft nostalgie altijd een mythisch aspect. We bespreken verschillende voorbeelden van nostalgie en bediscussiëren of nostalgie voor alle leeftijdsgroepen gelijk werkt. Een belangrijke invloed is digitalisering. Dit zorgt ervoor dat allerlei archieven beter ontsloten zijn, maar digitalisering doet ons ook terugverlangen naar een simpelere tijd. Om meer inzicht te krijgen interviewden we Han Peekel, voorzitter van de Stichting Mediageheugen en voor dertigers nostalgische held van het televisieprogramma Wordt Vervolgd. Hij verklaart de zucht naar nostalgie vanuit onzekerheid over de toekomst. Het verleden staat vast en is gedeeld en biedt dus gemeenschappelijke houvast. Hij vertelt over hoe retroprogramma’s werken en hekelt het eenvoudig overnemen van een oud concept als Wie Van De Drie. In de wetenschap duidt het ontstaan van disciplines als memory studies en heritage studies op een groeiende interesse in nostalgie. Het boek Television, Memory and Nostalgia is een goed startpunt voor media en nostalgie. TV kent een groot contrast: aan de ene kant is het medium geobsedeerd met allerlei vormen van herinneren, aan de andere kant heeft tv de naam je juist dingen te laten vergeten. We bespreken drie verschillende onderzoeken waarbij nostalgie centraal staat: nostalgie in toerisme, barbershop singing en retromarketing. Aan het eind van de uitzending komen we terug op de beginvraag. Nostalgie werkt als cement van de samenleving. In oude programma’s, nostalgische programma’s of terugverwijzingen naar vroeger manifesteert zich een zoet verlangen naar het verleden. Links bij deze uitzending: Website van de Stichting Mediageheugen. Opening van Wordt Vervolgd uit 1986. Televisie als nostalgisch medium. Boek Holdsworth. Welke rol speelt nostalgie in toerisme? Studie Bandyopadhyay. Waarom zingen conservatieve Amerikaanse mannen zo graag zoete liedjes samen? Studie Nash. Wat is het potentieel van merken uit het verleden? Studie Cattaneo & Guerini.

Media staan bol van recensies van allerlei cultuuruitingen. Aristoteles deed het al in zijn Poetica; tegenwoordig vertelt menig blogger wat hij vindt van muziek, film, boek of feest. Waarom zijn mensen geïnteresseerd in de mening van een ander? In de zesde aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over de recensie. In het tafelgesprek definiëren we de recensie en gaan we kort in op de geschiedenis en ontwikkeling. Ook het economisch aspect komt aan bod: is de recensie niet een marketingmiddel? We bespreken de rol van autoriteit en het verschil tussen recensies over hoge en lage cultuur. Tot slot vragen we ons af of je alles kunt recenseren, zoals Recensiekoning doet, en of recensies bij alle soorten media passen of dat deze vorm voorbehouden is voor printmedia. Om zicht te krijgen op de praktijk van de recensie interviewden we Hans Beerekamp, televisierecensent bij NRC Handelsblad. Hij wil met zijn recensies graag de ambachtelijke kant van televisie maken laten zien. Zijn denkbeeldige lezer is iemand die nooit televisie kijkt. Recenseren ziet hij als “boodschappen doen in de supermarkt in je hoofd”. In het wetenschapsgedeelte bespreken we verschillende onderzoeken naar recensies. Zo is er een verschil tussen recensies van arthousefilms en mainstream-films. Het blijkt dat vooral arthousefilms voor bezoekers afhankelijk zijn van recensies. Televisierecensies zijn weer anders. Hoe waren televisierecensies vroeger in vergelijking tot nu? Aan het einde van de aflevering komen we terug op de waarde van recensies. Zijn recensies een vorm van marketing die ons helpt als consumenten of een vorm van cultuurduiding die ons helpt als burgers? Links bij deze aflevering: Recensies van alles bij Recensiekoning. Televisierecensies van Linda Duits voor de Volkskrant. Hoe verschillen arthouse-recensies van mainstream-films? Studie Kersten en Bielby. Wat is de impact van filmrecensies op filmbezoek? Studie Gemser, Van Oostrum en Leenders. Waar schrijft een televisierecensent over? Studie Lichty.

Zonder media is er geen pornografie, maar in de mediawereld neemt porno een vreemde plek in. Reguliere media doen er wat besmuikt over en consumenten van porno zeggen niet vaak dat ze er graag naar kijken. In deze vijfde aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over porno als drijvende kracht achter media-innovaties. In het tafelgesprek vertellen de mediadoctoren hoe (en waarover!) je aan eerstejaars-studenten college geeft over porno zonder dat iedereen moet giechelen en hoe bepaalde technologie – zoals de Polaroid-camera – uitermate uitstekend bleek voor porno. Het interview uit de praktijk is deze keer anoniem en naverteld. Een hoge marketing-pief van een internationaal entertainmentbedrijf wilde wel aan ons uitleggen hoe zij de ‘adult entertainment industry’ monitoren, maar mocht dit niet herkenbaar doen. Zij kijken vooral naar porno om de adoptie van nieuwe technologie en nieuwe verdienmodellen af te kijken. Communicatiewetenschappers doen onderzoek naar porno, al weten we in vergelijking met andere mediasectoren vrij weinig over de industrie. Piet Bakker en Saara Taalas onderzochten de adoptie van technologie en stellen dat het hier gaat om laagwaardige, ‘good enough’ producten. Wetenschappers hebben geworsteld met het taalgebruik, mag je bijvoorbeeld titwank schrijven of is het beter klinisch te blijven? Aan het einde van de aflevering komen we terug op porno als drijvende kracht achter technologie. Is dat nou een mythe en sexy borrelpraat, of zit er waarheid achter? Links bij deze aflevering: The Internet is for porn. Video. Welke disciplines doen onderzoek naar porno? Studie Coopersmith Welke innovaties zijn voortgekomen uit porno? Studie Bakker en Taalas Hoe moet je onderzoek doen naar porno? Studie Voss Hoe schrijf je over porno? Studie McKee Voorbeeld empirische studie naar amateurporno van Van Doorn et al.

Vroeger werd in de aankondiging van The Cosby Show gezegd dat het ‘live opgenomen’ was. Allerlei dingen worden live genoemd maar zijn dat niet echt, zoals live in een voetbalstadion op scherm naar een wedstrijd kijken of radio die al eerder opgenomen is. En waarom wordt steeds benadrukt dat iets live is? De mediadoctoren verwonderen zich over de meerwaarde van ‘live’. In het tafelgesprek bespreken we verschillende vormen van live en proberen we onze vinger te leggen op de kenmerken van live. Voor het praktijkgedeelte interviewden we Mattie Valk, die bij Q Music een ochtendshow heeft. Daarin zijn niet alle elementen even ‘live’ als de luisteraar misschien denkt. Hij legt uit waarom dat is. Tegen verwachting in is dat niet om te vermijden dat iemand iets onverwacht zegt op de radio, omdat bij radio spontaniteit een belangrijke rol speelt. In het literatuurgedeelte bespreken we onderzoek naar live nieuws. Op basis van inhoudsanalyse van Amerikaans nieuws blijkt dat in helft van de gevallen heeft het geen toegevoegde journalistieke waarde heeft dat een verslaggever live op locatie is. Bij live verslaan van nieuws is er een extra risico van nieuws gebaseerd op geruchten. Voor het publiek maakt het niet uit, al draagt het bij aan het begrijpen van de context. Vanuit de cultuurwetenschappen (Williams) weten dat de liveness bijdraagt aan het gevoel van ‘erbij zijn’ en betrokkenheid. Tot slot formuleren we een antwoord op de vraag. Live heeft een andere functie voor makers dan voor luisteraars, maar beide groepen ervaren een speciale toegevoegde waarde. Links bij deze uitzending: De ochtendshow van Mattie Valk. Inhoudsanalyse die laat zien dat live nieuws regelmatig weinig toevoegt. Survey onder journalisten die kritisch zijn over live nieuws. Survey onder jongeren die vinden dat live nieuws niet altijd iets toevoegt. Boek van Williams

Zelfhulpboeken zijn populair. Ze staan vol met tips om een beter mens te worden, op allerlei terreinen: van afvallen en gelukkiger worden tot je liefdesleven verbeteren. Ook op televisie zijn er veel programma’s die je laten zien hoe je een beter leven kunt leiden – zoals de dr. Phil-show. De mediadoctoren verwonderen zich in de derde aflevering over de sterke relatie tussen media en zelfhulp. In het tafelgesprek proberen we te kenschetsen wat zelfhulp eigenlijk is. Er is een duidelijk economisch imperatief om media te maken waarin mensen ‘hulp’ krijgen. We bespreken dat de boodschappen soms tegengesteld zijn en dat er altijd mensen ongelukkig zullen zijn. De markt lijkt dan ook niet te verzadigen: in de VS zijn er meer dan 20.000 boeken die beginnen met ‘how to’. Twee schrijvers van zelfhulpboeken vertellen waarom zij deze hebben geschreven. Lucas Slager is auteur van verschillende boeken over coaching, zelfontwikkeling en Maya’s. Hij schreef onder meer Coach Jezelf. Bea Pols is gewichtsconsulente en auteur van Afslanken en Persoonlijke Groei. Wetenschappelijk onderzoek naar zelfhulpboeken is divers, zo is er veel marktonderzoek gedaan en wordt er geprobeerd het succes te verklaren. Binnen de cultural studies wordt zelfhulp bijvoorbeeld gezien als disciplinering door het kapitalisme. We bespreken onderzoek [abstract] van Ad Bergsma over welke zelfhulp werkt. Aan het eind van de aflevering proberen we de vraag te beantwoorden. We reflecteren daarbij ook of het eigenlijk wat uitmaakt of zelfhulpmedia helpen. Zijn er ook gevaren? Links bij deze aflevering: Website Lucas Slager Boek Lucas Slager Website Bea Pols Boek Bea Pols Studie Do self-help books help?

Op televisie zie je veel programma’s die op elkaar lijken, zoals Popstars en The Voice of Holland. In het buitenland zijn hier ook versies van, zoals Idols in de VS en Asian Idol. Hoe komt het dat je overal op de wereld min of meer dezelfde programma’s ziet? In de tweede aflevering verwonderen de mediadoctoren zich over formats. In het tafelgesprek proberen we duidelijk te krijgen wat een format is en wat de verschillen zijn met genres. Formats gaan niet alleen over zangwedstrijden, maar ook programma’s als Expeditie Robinson en The Bachelor worden aan de hand van een vaststaand sjabloon gemaakt. Kun je een format zien als een Big Mac? Om meer te weten te komen over de rol van formats bij het produceren van televisie interviewden we Wendy Groeneweg, redacteur bij Endemol waar ze onder andere werkte aan Outback Jack, Hotter Than My Mom en So You Think You Can Dance. Het beeld dat Groeneweg schetst deprimeert de mediadoctoren: alles lijkt te draaien om efficiëntie waardoor er minder ruimte is voor creativiteit. De wetenschap schetst een heel ander beeld. Het onderzoek naar formats (zie deze overzichtsbundel) is heel positief over formats, omdat ze worden gezien als tegengas tegen Amerikaans cultureel imperialisme en mediaconcentratie. Exemplarisch voor zulk onderzoek is een recente studie [abstract] over de handel in formats waarin gesteld wordt dat formats gezien moeten worden als bruggen tussen culturen. Tot slot beantwoorden we de hoofdvraag en bespreken we of formats nu aanleiding geven tot vrolijkheid of somberheid over Nederlandse televisie. Links bij deze uitzending: Eyeworks verkooppagina formats' Bundel met overzicht van onderzoek naar formats Abstract van studie 'TV format trade global industry

Afl 1: De deskundige