Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina mada inayotupeleka nchini Kenya kuzunguza na uongozi wa Jumuiya ya Afrika Mashariki kuhusu mada tofauti ikiwemo uwakilishi wa kudumu katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na uchambuzi wa neno HEKEMUA.Uchambuzi mpya wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) uliotolewa leo jijini New York, Marekani katika Siku ya Kimataifa ya Polio, unaonesha kwamba asilimia 85 ya watoto 541 waliokumbwa na polio duniani mwaka wa 2023 wanaishi katika nchi 31 zenye mifumo dhaifu, zinazokabiliwa na mizozo, halikadhalika zilizo hatarini.Umoja wa Mataifa ulijengwa na ulimwengu, kwa ajili ya ulimwengu, ndivyo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres, alivyouanza ujumbe wake mahususi kwa ajili ya siku ya leo ya Umoja wa Mataifa.Na leo Oktoba 24 huko Kazan nchini Urusi, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres amehutubia mkutano wa viongozi wa kundi la BRICS yaani Brazil, Urusi, India, China na Afrika Kusini akisisititiza amani duniani akizitaja Gaza, Lebanon, Ukraine na Sudan, akiwaambia wajumbe wa BRICS, “tunahitaji amani nchini Sudan, huku pande zote zikinyamazisha bunduki zao na kujitolea katika njia ya kuelekea amani endelevuKatika kujifunza lugha ya Kiswahili leo Dkt Mwanahija Ali Juma, Katibu Mtendaji wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anafafanua maana ya neno HEKEMUA!  Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo Dkt. Mwanahija Ali Juma, Katibu Mtendaji wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anafafanua maana ya neno HEKEMUA!  

Hii leo jaridani tunaangazia mashambulizi ya Israeli kaskazini mwa Gaza unaoleta changamoto za kuendelea na chanjo ya polio, na virusi vya Marburg nchini Rwanda. Makala tunakupeleka nchini Uganda na mashinani nchini Lebanon, kulikoni?Mashambulizi makali ya anga kutoka kwa jeshi la Israel, idadi kubwa ya watu kutawanywa na ukosefu wa fursa ya kufika Gaza Kaskakzini vimelazimisha kuahirishwa kwa kameni ya chanjo kwa mujibu wa mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la Afya Duniani WHO, la kuhudumia watoto UNICEF na la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWAMkurugenzi Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani amewapongeza wahudumu wa afya wa nchini Rwanda kwa kazi kubwa wanaoyoifanya kukabiliana na ugonjwa wa Marburg. Dkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus ameeleza hisia zake hizo mwishoni mwa wiki alipofanya ziara katika vituo mbalimbali vya afya katika mji Mkuu wa nchi hiyo, Kigali.Ndoa za utotoni,ubakaji na kutelekeza watoto, haya ndio matatizo yaliyokuwa yanaripotiwa mara nyingi zaidi kwa kuathiri watoto katika makazi ya wakimbizi katika wilaya Kyegegwa magharibi mwa Uganda. Hata hivyo, kwa msaada wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia watoto UNICEF na ufadhili kutoka wahisani wa Uingereza UKaid, maelfu ya wazazi katika makazi ya wakimbizi na jamii zinazohifadhi waakimbizi katika wilaya ya Kyegegwa wamepewa mafunzo juu ya malezi bora ili kuondoa ukatili dhidi ya watoto, wanawake, na wasichana.Mashinani tunabisha hodi Lebanon, kumsikia Farah, Mkimbizi wa ndani anayepokea msaada kutoka Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF, baada ya kujifungua kwenye hema, akieleza alichokabiliana nacho.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Ndoa za utotoni,ubakaji na kutelekeza watoto, haya ndio matatizo yaliyokuwa yanaripotiwa mara nyingi zaidi kwa kuathiri watoto katika makazi ya wakimbizi katika wilaya Kyegegwa magharibi mwa Uganda. Hata hivyo, kwa msaada wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia watoto  UNICEF na ufadhili kutoka wahisani wa Uingereza UKaid, maelfu ya wazazi katika makazi ya wakimbizi na jamii zinazohifadhi waakimbizi katika wilaya ya Kyegegwa wamepewa mafunzo juu ya malezi bora ili kuondoa ukatili dhidi ya watoto, wanawake, na wasichana. Leo tuko katika wilaya ya Kyegegwa nchini Uganda ambapo, kwa msaada wa UNICEF,  wafanyakazi wa kijamii, kamati za ulinzi na ustawi  wa watoto, na kikosi cha polisi; wote wamepewa mafunzo mwafaka ili kuhakikisha ulinzi wa watoto unaofaa na wa kudumu, na tunakutana na Agnes Karungi mama mwenye umri wa miaka ishirini na  mmoja wa wanufaika wa mradi wa malezi bora. Mbali na kukumbana na changamoto za kuwa mama kijana, mwanaye Agnes, ni mwenye ulemavu na zaidi ya hayo akatengwa na familia yake kwa kuzaa akiwa angali mwanafunzi.Cecily Kariuki anaeleza zaidi katika makala hii..

Mashambulizi makali ya anga kutoka kwa jeshi la Israel, idadi kubwa ya watu kutawanywa na ukosefu wa fursa ya kufika Gaza Kaskakzini vimelazimisha kuahirishwa kwa kameni ya chanjo kwa mujibu wa mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la Afya Duniani WHO, la kuhudumia watoto UNICEF na la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA. Asante Anold, kampeni hiyo iliyoahirishwa ilitakiwa kuanza leo n ani duru ya mwisho ya chango ya kampeni iliyolenga kuwachanja watoto 119,279 kote Gaza Kaskazini kwa dozi ya pili ya chanjo ya polio aina ya nOPV2, lakini hali ya sasa imefanya iwe vigumu kwa familia kupeleka watoto wao kwenye vituo vya chanjo, na kwa wahudumu wa afya kuendesha huduma kwa usalama.Mashambulizi ya makombora yanayoendelea dhidi ya miundombinu ya kiraia yamepunguza maeneo yanayokubaliwa kwa usitishaji wa uhasama kwa mnajili ya masuala ya kibinadamu kuwa kwenye Jiji la Gaza pekee, ikilinganishwa na wakati wa awamu ya kwanza ya chanjo iliyofanyika tarehe 1-12 Septemba 2024.Hali hii inahatarisha kufikiwa kwa lengo la angalau asilimia 90 ya watoto kuchanjwa, jambo ambalo ni muhimu ili kukomesha usambaaji wa virusi vya polio na kulinda afya za watoto.WHO na UNICEF wamesema kuwa kucheleweshwa kwa chanjo ya polio kunaweza kuongeza hatari ya virusi kuenea zaidi Gaza na maeneo Jirani na kuchelewesha utoaji wa dozi ya pili ya chanjo ndani ya wiki sita kunapunguza uwezo wa chanjo hiyo kuimarisha kinga za watoto na kuzuia maambukizi.Tangu  duru ya pili ilipoanza tarehe 14 Oktoba 2024, jumla ya watoto 442,855 wenye umri wa chini ya miaka kumi wamefanikiwa kuchanjwa katika maeneo ya kati na kusini mwa Gaza.UNICEF na WHO wanatoa wito kwa pande zote zinazohusika katika mzozo kutekeleza usitishaji mapigano  wa kibinadamu na kuhakikisha kuwa raia, wahudumu wa afya, na miundombinu ya kiraia kama shule na hospitali inakingwa dhidi ya mashambulizi.Mashirika hayo yamesisitiza umuhimu wa kuanza tena kampeni ya chanjo mara moja ili kuzuia kupooza kwa watoto na kuimarisha kinga dhidi ya polio.Katika juhudi za kuhakikisha huduma bora, takribani watoto 357,802 pia walipatiwa virutubisho vya vitamini A kama sehemu ya juhudi za kuunganisha chanjo ya polio na huduma zingine muhimu za afya.Mashirika ya WHO na UNICEF ymesisitiza kuwa kusitisha vita na kuwezesha chanjo ni hatua muhimu ili kuzuia mlipuko wa polio kuendelea na kulinda afya ya watoto wote Gaza.

Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani amewapongeza wahudumu wa afya wa nchini Rwanda kwa kazi kubwa wanaoyoifanya kukabiliana na ugonjwa wa Marburg. Dkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus ameeleza hisia zake hizo mwishoni mwa wiki alipofanya ziara katika vituo mbalimbali vya afya katika mji Mkuu wa nchi hiyo, Kigali."Ninawapongeza wahudumu wa afya waliojitolea ambao wamejiweka hatarini kuokoa wenzao, na ambao wameendelea kufanya kazi licha ya hatari. Na ninaenzi wale ambao tumewapoteza."Pia Dkt. Tedros akaeleza kuwa yeye na wenzake wamefurahishwa na namna ya utoaji huduma ambayo haijawahi kutumiwa katika mlipuko ya magonjwa ya namna hii barani Afrika akitolea mfano wagonjwa wawili aliowashuhudia wakiendelea vizuri kwamba waliokolewa kwa kuwekewa mipira iliyopeleka hewa ndani ya mwili.“Tunaamini hii ni mara ya kwanza kwa wagonjwa wenye virusi vya Marburg barani Afrika kuingiziwa na kutolewa mpira wa hewa. Wagonjwa hawa wangefariki dunia katika milipuko ya hapo awali. Hii inaonesha kazi ambayo Rwanda imefanya kwa miaka mingi kuimarisha mfumo wake wa afya, kukuza uwezo wa huduma muhimu na msaada wa kuokoa maisha ambao unaweza kutumiwa katika huduma za kawaida za hospitali na katika dharura.”

Umoja wa Mataifa unaendelea kuunga mkono serikali ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC katika kukabili habari potofu na za uongo hususan huko mashariki mwa nchi ambako vikundi vilivyojihami vinaendelea kushambulia raia na kupambana na jeshi la serikali. Hivi karibuni Umoja wa Mataifa kupitia ujumbe wake wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO, umeipatia kituo cha Taifa cha Redio na Televisheni, RTNC huko Beni jimboni Kivu Kaskazini jengo na vifaa vyenye thamani ya takriban dola elfu hamsini za Kimarekani. Hatua hiyo iliwezesha RTNC kuanza tena matangazo yake. Mwandishi wetu wa DRC, George Musubao alifika kituoni hapo kuzungumza na wahusika na wanufaika.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini DRC kufuatilia kazi za kituo cha Taifa cha Redio na Televisheni, RTNC huko Beni jimboni Kivu Kaskazini za kakabiliana na habari potofu. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani.Ripoti mpya ya Umoja wa Mataifa iliyotolewa leo mjini Cairo, Misri, imebainisha kwamba athari za vita zimerudisha nyuma maendeleo huko Gaza kwa takriban miaka 69. Ripoti hiyo iliyoratibiwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Maendeleo UNDP na  Kamisheni ya Umoja wa Mataifa ya Kiuchumi na Kijamii kwa Asia Magharibi imeonya kwamba bila kuondoa vikwazo vya kiuchumi na kuwekeza katika maendeleo, uchumi wa Palestina unaweza kushindwa kurejesha viwango vya kabla ya vita na kusonga mbele kwa kutegemea misaada ya kibinadamu pekee.Kiongozi wa timu ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO) ya kupambana na mlipuko wa ugonjwa wa Marburg Dkt. Janet Diaz ameeleza kwamba uongozi thabiti wa serikali ya Rwanda umewezesha kufanya uamuzi wa haraka na kuchukua hatua kuanzisha mwitikio wa sekta mbalimbali dhidi ya mlipuko wa sasa wa ugonjwa huo wa Marburg nchini humo.Na uongozi wa Kikosi cha Muda cha Umoja wa Mataifa nchini Lebanon (UNIFIL) umeendelea kusisitiza kwamba pamoja na changamoto zilizopo, walinda amani wa UNIFIL wanaendelea kufanya kazi kwa karibu na jamii za kusini mwa Lebanon ili kuwezesha utoaji wa misaada ya kibinadamu kwa wenye uhitaji. Hivi karibuni kumekuwa na mashambulizi dhidi ya walinda amani hao wa Umoja wa Mataifa yanayotekelezwa na majeshi ya Israeli.Mashinani kupitia video ya Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu masuala ya Kibinadamu na misaada ya dharura OCHA tunamuangazia mmoja wa watu waliokimbia makazi yao akiwa katika shule ya Al Rimal, akielezea changamoto wanazokutana nazo katika kukabiliana na hali ngumu inayowakabili raia wa Gaza.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Kaunti ya Turkana Kaskazini mwa Kenya moja ya maeneo kame mradi wa ufugaji nyuki wa WFP umekuwa mkombozi kwa wakulima walioathirika na mabadiliko ya tabianchi.Katika kaunti hii vumbi linalotimuka katika eneo tambarare lisilo na miti linakufanya kujiuliza je Nini kizuri kinaweza kufanyika hapa kwenye ukame uliotamalaki? Lakini cha kustaajabisha ni kwamba kwa kuwezeshwa mengi yanawezekana ikiwemo njia bora za kuhakikisha uhakika wa chakula na hata kubadili maisha ya watu kama anavyosema mkulima wa nyuki Nadipo Lotelei mnufaika wa mradi wa mizinga ya nyuki kutoka shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP. “Hatua iliyochukuliwa na WFP kutupatia mizinga ya nyuki imekuja kama nyota ya jaha kwangu kwa sababu  siwezi kutembea umbali mrefu kutokana na ajali niliyopata. Mradi huu umenisaidia sana mimi ili kuweza kusaidia watoto wangu na mke wangu. Mke wangu ameweza kuanzisha biashara ya duka kutokana na faida niliyopata ambayo sasa inatumika kama chnzo cha kipato cha mahitaji ya kaya yetu.”Nadipo ni miongoni mwa wafuga nyuki 1,900 katika kaunti ya Turkana ambao wamepewa mafunzo ya ufugaji nyuki na vifaa kupitia mradi wa WFP kwa ushirikiano na shirika binafsi la HIVE ambalo mwenyekiti mtendaji wake ni Christopher Nzuki. “Tunahusika katika ufungaji na usambazaji wa vifaa. Na wakati huohuo tunatoa mafunzo kwa wafugaji nyuki na kisha kuwapatia masoko. Tunachukua kila kitu wanachozalisha.”Ufugaji wa nyuki wa kisasa si kazi kubwa, na pia unatumia nafasi ndogo na maji kidogo. Nyuki huchavusha asilimia 80 ya miti ya maua ikiwemo mazao ya chakula. Huzalisha asali, nta, mafuta na sumu, bidhaa ambazo huuzwa kwa gharama kubwa sokoni. Kwa sasa WFP inasaidia karibu wafugaji wa nyuki 5,000 katika kaunti 9 nchini Kenya lakini lengo ni kuwafikia wengi zaidi na mradi huu kama anavyosema afisa wa WFP Timothy Koskei. “Dhamira yetu mwisho wa yote ni kuwafikia wastani wa wafuga nyuki 10,000 katika kaunti 9 na kuvuna takriban tani 600 za asali.” Kwa mujibu wa WFP nyuki wana uwezo mkubwa na wanaweza kutoa mavuno mengi ambayo ni neema kwa familia sisizojiweza katika maeneo haya kame. Mkurugenzi wa WFP nchini Kenya Lauren Landis anasema mradi umezaa matunda. “Hivi sasa tunasikia kutoka miongoni mwa wanaufaika ambao awali walikuwa wakipokea msaada wa chakula ,ambao sasa sio tu wanazalisha asali  kwa ajili ya faida bali pia wanafikiria kuongeza ununuzi wa pembejeo zaidi kutoka kwa Hive. Hivyo tunachokishuhudia ni mchakato ulio wazi ambapo mtu anatoka kuwa mpokea msaada na kuwa mteja, kuwa mpokeaji wa faida na si mpokeaji wa msaada wa chakula.”Kwa mafanikio haya WFP inasema itaendelea kupanua wigo wa mradi huu ili kunufaisha familia nyingi zaidi.

Kila siku, mamilioni ya watoto kote ulimwenguni huenda shule wakiwa na njaa, wengi wao wakiteseka na utapiamlo sugu ambao huathiri ukuaji wa kiakili na utendaji wao katika masomo. Wanaobahatika huweza tu kumaliza masomo yao na kufanikiwa maishani kutokana na programu ya ‘mlo ya shuleni’ inayoendeshwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula Duniani (WFP). Mfano wa wanufaika hao ni El-Khidir Daloum, Mkurugenzi wa sasa wa WFP nchini Somalia. "Mimi ni zao la mlo wa shule," hayo ni maneno ya El-Khidir Daloum ambaye ana shukrani tele kwa WFP kwa kuendesha programu ya ‘mlo shuleni’ iliyomfaidisha  alipokuwa mwanafunzi. Hivi sasa, akiwa Mkurugenzi wa WFP nchini Somalia, Daloum ameweka dhamira ya kazi yake kuhakikisha upatikanaji wa chakula kwa wote. Je Daloum aliifahamu vipi programu ya mlo shuleni ya WFP kwa mara ya kwanza?“Tulipofika pale, tukakuta ni shule ya bweni, wakati huo wazazi wetu hawangeweza kugharamia shule hiyo. Kwa hivyo, shule ilifanya ushirikiano kati ya serikali na Shirika la Umoja wa Mataifa Chakula Duniani (WFP). Na hiyo ndiyo ilikuwa mara yangu ya  kwanza kuonja dagaa wa Kijapani, maziwa ya unga kutoka Uholanzi, na jibini ya Denmark, yote yaliletwa kwetu kupitia mlo wa shule.”Je Daloum anadhani maisha yake yangekuwa vipi kama WFP isingetoa mlo shuleni?“Nikiwaza kuhusu kizazi changu, hasa wale waliokuwa katika shule za bweni, bila ushirikiano huo kati ya serikali ya nchi yangu na WFP, hatungeweza  kumaliza elimu yetu. Ndio maana nakwambia kwamba mimi ni zao la mlo shuleni kutoka kwenye shule ya msingi kwenda katika shule ya kati na hatimaye sekondari, yote haya matatu yalifaulu kutokana na mlo shuleni.”

Hii leo jaridani tunaangazia mkutano wa COP16 katika mji wa Santiago de Cali au Cali huko nchini Colombia na ufugaji nyuki Turakana nchini Kenya. Pia tunakupeleka nchini Somalia kufutilia programu wa WFP wa mlo shuleni na mashinani inatupeleka nchini Lebanon.Mkutano wa 16 wa nchi wanachama wa Mkataba wa Kimataifa wa bayonuai (COP16) umeng’oa nanga leo katika mji wa Santiago de Cali au Cali huko nchini Colombia ambapo mataifa 196 yatajadili jinsi ya kusitisha na kubadili mwelekeo wa kudorora kwa ulimwengu wa asili.Kila siku, mamilioni ya watoto kote ulimwenguni huenda shule wakiwa na njaa, wengi wao wakiteseka na utapiamlo sugu ambao huathiri ukuaji wa kiakili na utendaji wao katika masomo. Wanaobahatika huweza tu kumaliza masomo yao na kufanikiwa maishani kutokana na programu ya ‘mlo ya shuleni’ inayoendeshwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula Duniani (WFP). Mfano wa wanufaika hao ni El-Khidir Daloum, Mkurugenzi wa sasa wa WFP nchini Somalia.Makala inatupeleka Kaunti ya Turkana Kaskazini mwa Kenya moja ya maeneo kame ambako mradi wa ufugaji nyuki wa WFP umekuwa mkombozi kwa wakulima walioathirika na mabadiliko ya tabianchi.Mashinani fursa ni yake Waffiyah Diyah kutoka Lebanon ambaye ni muathirika wa vita vilivyolazimisha maelfu ya watu kufangasha viragoanaelezea hali ya familia yake baada ya kukimbia mashambulizi na kupoteza kila kitu, lakini sasa anapokea msaada kutoka Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji (IOM).Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mkutano wa 16 wa nchi wanachama wa Mkataba wa Kimataifa wa bayonuai (COP16) umeng’oa nanga leo katika mji wa Santiago de Cali au Cali huko nchini Colombia ambapo mataifa 196 yatajadili jinsi ya kusitisha na kubadili mwelekeo wa kudorora kwa ulimwengu wa asili. COP16  kwa siku 12, viongozi na wadau kutoka kote duniani wanatarajiwa kujadili  namna ya wanadamu kuishi kwa amani na asili ya ulimwengu, kama wasemavyo nchi  mwenyeji Colombia kwa lugha ya kihispanyola Paz con la Naturaleza yaani amani na asili.Washiriki, kwa kina watajadili utekelezaji wa mkakati wa Kimataifa wa Kunming-Montreal kuhusu bayoanuai, makubaliano ya kihistoria ya mwaka 2022 ya kusitisha na kubadili upotevu wa asili. Pia watachunguza jinsi ya kuelekeza mabilioni ya dola kwa nchi zinazoendelea ili kuhifadhi na kudhibiti bioanuai kwa uendelevu. Na watajadili sheria za msingi ambazo zinaweza kuhitaji kampuni za kibinafsi kufidia mataifa.Katika sherehe za ufunguzi wa mkutano huu hapo jana, kwa njia ya video, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres ambaye pia anategemewa kuhudhuria siku za mwishomwisho za mkutano huu, amewaeleza wajumbe akisema, “mkakati wa Kimataifa wa Bioanuwai unaahidi kurekebisha uhusiano na dunia na mifumo yake ya ikolojia. Lakini hatuko kwenye mstari. Jukumu lenu katika COP hii ni kubadilisha maneno kuwa vitendo.”

Tume hiyo huru imeyasema hayo katika taarifa mpya ya msimamo wa kisheriia iliyotolewa mjini Geneva Uswis kuhusu eneo linalokaliwa la Palestina ikiwemo Jerusalem Mashariki ambayo imeweka wazi maoni ya tume kuhusiana na wajibu wa serikali na jinsi Baraza Kuu na Baraza la Usalama linavyoweza kutambua na kutekeleza mbinu na hatua sahihi zinazohitajika kwa kazi hiyo hadi mwisho wa ukaliwaji huo, na kwa haraka iwezekanavyo.Tume ihiyo imebaini kwamba maoni ya ushauri ya Mahakama ya Kimataifa ya Haki kuhusu matokeo ya Kisheria yanayotokana na sera na desturi za Israel katika eneo linalokaliwa la Palestina ikiwa ni pamoja na Jerusalem Mashariki ni wenye mamlaka na usio na utata kwa kusema kwamba kuendelea kuwepo kwa Israel katika eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu ni kinyume cha sheria na sheria ya kimataifa.Taarifa hiyo ikitolewa Geneva Gaza kwenyenyewe hali inaendelea kuwa tete, kwa mujibu wa Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestinna UNRWA Phillipe Lazzarini, kwani shule nyingine ya UNRWA imeshambuliwa leo Jabalia Kaskazini mwa Gaza, watu kadhaa wameripotiwa kuuawa na miongoni mwao Watoto wengi waliokuwa wakipata hifadhi katika jengo hilo.Lazzarini amesema hili ni shambulio la tatu dhidi ya majengo ya UNRWA kwa wiki moja. Na pia wafanyakazi wa shirika hilo wanaendelea kuuawa sasa wameffikia 231 tangu kuanza kwa vita hii Oktoba mwaka jana.Naye msemaji wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia Watoto UNICEF James Elder akizungumza na waandishi wa habari mjini Geneva Uswisi hii leo amesema “Gaza ni mfano halisi wa ulimwengu wa kuzimu duniani kwa watoto milioni moja wa eneo hilo. Na hali inazidi kuwa mbaya, siku baada ya siku, tunapoona athari za kutisha za mashambulizi ya anga ya kila siku na operesheni za kijeshi za Israek kwa watoto wa Kipalestina.”Nalo shirika la kuratibu misaada ya kibinadamu OCHA likiangazia Ukingo wa Magharibi limesema “Vikosi vya Israel vimekuwa vikitumia mbinu mbaya za vita katika Ukingo wa Magharibi wa Mto Jordan, na kuibua wasiwasi mkubwa juu ya matumizi ya nguvu kupita kiasi na kuongeza mahitaji ya kibinadamu ya watu.” Ameelezea wasiwasi kuhusu mashambulizi ya walowezi wa Israel dhidi ya Wapalestina na miti yao ya mizeituni wakati huu wa mavuno ya kila mwaka.

Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO linapigia chepuo uwepo wa mifumo ya uzalishaji chakula inayoendana na kila eneo husika, mathalani kilimo kitumie mbegu za asili za eneo husika kama mbinu ya kukabili mabadiliko ya tabianchi. Kupata aina tofauti tofauti za mbegu za asili kwa eneo husika kunainua kipato cha wakazi wa vijijini na kuongeza mnepo majanga yanapotokea. Na hicho ndio anafanya mkulima kutoka Tanzania ambaye wakati wa maonesho ya siku ya chakula duniani huko mkoani Kagera, kaskazini magharibi mwa Tanzania alieleza kwa nini ameamua kuchukua hatua hiyo. Assumpta Massoi anasimulia zaidi.

Ripoti nyingine mpya ya tathimini ya uchunguzi wa hali na mazingira ya kifo cha aliyekuwa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa mwaka 1961 Dag Hammarskjöld imetolewa leo ikiwa na vipengele vinne vipya vikiongeza uwezekano kwamba kifo hicho cha ajali ya ndege kilikuwa ni hila. Asante Anold kwanza ikumbukwe kuwa hii sio ripoti ya kwanza na huenda isiwe ya mwisho ya kutathimini hali na mazingira yliyochangia ajali ya ndege iliyokatili maisha ya Dag Hammarskjöld tarehe 17 Septemba 1961 akiwa njia kuelekea Congo ambayo sasa ni Jamhuri ya Kidemokrasia ya Cngo DRC, kujadili usitishwaji wa uhasama ila ni ripoti ya karibuni zaidiRipoti inasema mwenyekiti wa jopo la tathimini ya uchunguzi jaji mkuu wa zamani wa Tanzania Mohamed Chande Othman amepokea taarifa mpya muhimu kutoka kwa nchi wanachama ambazo zinajumuisha maeneo haya Mosi:  uingiliaji unaowezekana wa Nchi Wanachama wa mawasiliano husika.Pili: Uwezo wa wanajeshi wa Katanga, au wengine, wa kufanya shambulio linalowezekana kwenye ndege ya SE-BDY,Tatu: kuwepo kwa askari wa kigeni na wafanyakazi wa kijasusi katika eneo hilo la tukioNa nne: Taarifa zaidi mpya zinazohusiana na muktadha na matukio yanayozunguka kifo hicho mwaka 1961.Jaji Othman amemkabidi Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ripoti hii ya tathimini ambaye naye ameiwasilisha kwa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa.Na kufuatiia tathimini hii Guterres amesema anaizingatia ingawa kihistoria kumekuwa na nadharia nyingi zilizotolewa kama sababu inayowezekana ya ajali hiyo, na anazichukulia nadharia hizo nyingi kuwa zisizo na uthibitisho.Hata hivyo mwenyekiti wa jopo la tathimini anasema  nadharia nyingine ambayo inabaki na inakubalika ni kwamba shambulio la nje au tishio lilikuwa sababu ya ajali.Pia amesema kuwa dhana mbadala zinazoonekana kuwepo ni kwamba ajali hiyo ilitokana na hujuma, au makosa ya kibinadamu yasiyokusudiwa.Katibu mkuu amekaribisha ushirikiano uliotolewa na baadhi ya nchi wanachama katika tathimini hiyo lakini bado jopo la tathimini linaaminikuna baadhi ya nchi wanachama wana taarifa muhimu ambazo hawajataka kuzitoa.

Hii leo jaridani tunaangazia eneo linalokaliwa kwa mbavu la Kipalestina, na ndoto Mchezaji kijana wa soka zilizokatizwa na vita katika ukanda wa Gaza. Makala tunakupeleka nchini Tanzania na mashinani Kenya, kulikoni?Tume Huru ya Kimataifa ya Uchunguzi ya Umoja wa Mataifa kuhusu eneo linalokaliwa la Palestina leo imesema mataifa yote na mashirika ya kimataifa, ikiwa ni amoja na Umoja wa Mataifa, wana wajibu chini ya sheria za kimataifa wa kukomesha uwepo haramu wa Israel katika eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu, wakati mashambulizi Gaza yakishika kazi na kuongeza madhila kwa raia.Katika ufukwe wa Al- Mawasi, magharibi mwa mji wa Rafah, kusini mwa Ukanda wa Gaza huko Mashariki ya Kati, mchezaji mpira wa Klabu ya Soka ya Rafah Services anaendelea na mazoezi yake ili kuendeleza uthabiti wa mwili kama mchezaji wa soka wa kulipwa wa klabu hiyo muhimu wakati huu mashambulizi ya makombora yakiendelea kwenye eneo hilo.Makala inatupeleka Tanzania hususan mkoani Kagera, kaskazini magharibi mwa taifa hilo la Afrika Mashariki ambako Assumpta Massoi amezungumza na mhifadhi wa mbegu za asili, mahojiano yaliyofanikishwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO nchini humo. Mhifadhi mbegu anaanza kwa kujitambulisha.Na mashinani fursa ni yake Nosizi Reuben Dube ambaye kwa msaada wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR), amefanikiwa kupata shahada ya chuo kikuu, akiwakilisha tumaini kwa jamii yake, ambayo imeishi Kenya kwa zaidi ya 50 bila uraia hadi walipotambuliwa hivi karibuni na serikali ya Kenya na kuwapatia vyeti vya uraiaMwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Katika ufukwe wa Al- Mawasi, magharibi mwa mji wa Rafah, kusini mwa Ukanda wa Gaza huko Mashariki ya Kati, mchezaji mpira wa Klabu ya Soka ya Rafah Services anaendelea na mazoezi yake ili kuendeleza uthabiti wa mwili kama mchezaji wa soka wa kulipwa wa klabu hiyo muhimu wakati huu mashambulizi ya makombora yakiendelea kwenye eneo hilo. Jua linazama hapa kwenye ufukwe wa Al Mawasi, kwenye bahari ya Mediteranea, wengine wakiwa wanaogelea, na kwa mbali mahema ya waliosaka hifadhi baada ya kufurushwa kaskazini mwa Gaza, mmoja anaonesha mbwembwe za dana dana ya mpira, anajitambulisha."Naitwa Mohamed Abu Jalda, mchezaji wa Klabu ya Rafah Services katika daraja la kwanza. Nilikuwa na ari kubwa ya kuwa mchezaji mkubwa wa soka kama wengine walioko nje ya Ukanda wa Gaza, lakini kutokana na vita, tamaa yangu na maisha yangu yalicheleweshwa, sasa nina zaidi ya miaka 20, nikijaribu kuwa mchezaji wa soka, lakini siwezi kwa sababu naishi Gaza ambapo kuna mapigano ya mara kwa mara. Kila siku nahisi kama ninakufa; Mungu atujalie uvumilivu kuhimili maisha haya."Mohamed amekuwa akiwa na ndoto ya kucheza soka ya kulipwa tangu akiwa na umri wa miaka 10 na sasa ana umri wa miaka 20 anaona ndoto inayoyoma, lakini ana matumaini.."Wakati wowote nikipata muda na kutamani kucheza soka,ninakuja ufukweni, kwani ni sehemu pekee naweza kucheza kama mchezaji mwingine. Natumai Mungu atanijalia kufanikiwa kuwa mchezaji wa soka, na najivunia kuwa mpalestina kutoka Gaza. Natamani kucheza soka nje ya Gaza na timu ya taifa ya Palestina, kwa sababu ni haki yangu."

Katika kujifunza lugha ya kiswahili, matamshi sahihi ya lugha husaidia kufikisha ujumbe sahihi. Kinyume cha hivyo ujumbe utakuwa sivyo ndivyo na ndio maana hii leo, mbobezi wa lugha ya Kiswahili, Joramu Nkumbi kutoka Tanzania anafafanua tofauti ya maana ya maneno Ajali na Ajari, hasa pale yatakapotamkwa na mzungumzaji anayechanganya herufi ‘R’ na ‘L’

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Tanzania kufuatilia juhudi za vijana hasa katika kuboresha mifumo ya elimu katika matumizi ya teknolojia ambapo Gloria Anderson, Mwanzilishi na Mkurugenzi wa Shirika la TEDI anatufafanulia zaidi.Leo ni siku ya kimataifa ya kutokomeza umaskini duniani ambapo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema umaskini umesalia kuwa baa la dunia ukiathiri mamia ya mamilioni ya watu duniani kote.Huko MAshariki ya Kati, awamu ya pili ya utoaji wa chanjo dhidi ya polio imekamilika eneo la kati mwa Gaza, ambapo Mkurugenzi Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO, Dkt. Tedros Ghebreyesus amesema watoto 181,429 wamepatiwa. Wengine 148,064 wamepatiwa matone ya vitamini A. Ingawa hivyo vituo vinane vya afya vitasalia wazi ili kuendelea kutoa chanjo kwa familia zilishindwa kufikisha watoto wao katika siku tatu za chanjoMkurugenzi wa WHO Kanda ya Afrika, Dkt. Matshidiso Moeti amezuri Rwanda kujionea harakati za taifa hilo kukabili homa ya Marburg ambapo amepongeza serikali na wadau kwa ushirikiano kudhibiti mlipuko na kusema, tumeona idadi ya wagonjwa ikianza kupungua, halikadhalika idadi ya vifo baada ya wiki kadhaa za kazi ya kujituma.Katika kujifunza lugha ya kiswahili. matamshi sahihi ya lugha husaidia kufikisha ujumbe sahihi. Kinyume cha hivyo ujumbe utakuwa sivyo ndivyo na ndio maana hii leo, mbobezi wa lugha ya Kiswahili, Joramu Nkumbi kutoka Tanzania anafafanua tofauti ya maana ya maneno Ajali na Ajari, hasa pale yatakapotamkwa na mzungumzaji anayechanganya herufi ‘R’ na ‘L’Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mbali na usaidizi mkubwa kwa watu waliokimbia makazi yao kutokana na migogoro mashariki mwa DRC, shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani (WFP) linatoa msaada kupitia miradi iliyo ndani ya mfumo wa kuzuia na kupunguza hatari za unyanyasaji wa kijinsia unaohusishwa na uhakika wa kupata chakula.  Takriban wanawake 40 waliokimbia makazi yao wanaoishi katika kambi ya Bulengo jimboni Kivu Kaskazini, mashariki mwa DRC wamenufaika na mafunzo ya kusoma na kuandika tangu mwanzoni mwa mwaka huu wa 2024. Walengwa waliojifunza kusoma na kuandika wanashuhudia kwamba yamebadilisha maisha yao. Mwandishi wetu wa habari mashariki mwa DRC, George Musubao alisafiri kutoka Beni hadi Goma katika kambi ya Bulengo kuzungumza na mmoja wao.

Nchini Kenya, Idara ya Taifa ya Ulinzi wa Jamii kwa kushirikiana na Baraza la Kitaifa la watu wenye ulemavu na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia Watoto UNICEF, wameendesha kambi ya kusaidia uoni kwa watu wenye changamoto.  Mmoja wa wanufaika wa juhudi hii ni Candy, msichan wa  mwenye umri wa miaka 7 ambaye ana ualbino.Akiwa mwingi wa matumaini, Eric Odhiambo Okeyo, baba mzazi wa mtotohuyo alimpeleka kwenye kambi hiyo  jijini Kisumu ambapo alifanyiwa uchunguzi na matibabu.Baada ya kufanyiwa uchunguzi, Candy alielekezwa kwa daktari wa macho  ili abaini aina ya miwani ambayo ingemfaa.“Mtoto alipoanza shule niligundua kwamba mwendo wake katika masomo ulikuwa wa polepole sana na pia alikuwa analamika kwamba haoni anachoandika mwalimu. Hata akienda kucheza  niliona kwamba alikuwa akifunga macho mara kadhaa. Ilikuwa inanikosesha amani kwa sababu nilihisi kuwa alikuwa akiteseka,” amesema Eric.Mpango huu wa kielelezo wa UNICEF na wadau wake unashughulikia changamoto zinazowazuia watoto wenye ulemavu na familia zao kupokea msaada muhimu wanaohitaji wakati wa majanga na dharura.Akiwa mwingi wa furaha, Eric anasema, “imechukua muda wa miaka sita ambapo nimekuwa nikizunguka tu kuhusu miwani. Mahali nilipoenda hapo awali, niliambiwa kulipia shilingi elfu arobaini ($313) lakini sikuweza kupata hiyo pesa. Nimefurahi kwamba leo nimepewa bila gharama yoyote.”Baada ya uchunguzi na mawaidha mbalimbali katika hii kambi, Eric na mwanaye Candy hawakuweza kuificha furaha yao kwa kupata suluhisho la tatizo ambalo limewaathiri kwa miaka sita.Hatimaye, Candy alipewa miwani yake maalum ili kumsaidia kuona vizuri zaidi.“Nimefurahia sana sina jukumu tena la  kutafuta pesa za kununua miwani. Na nimefurahi pia mtoto wangu atakuwa na wakati rahisi. Amefurahia kabisa na anaipenda sana miwani yake. Amesema anajihisi vizuri. Kwa sababu ana miwani, natumaini anaweza kucheza bila shida yoyote, bila kujali kuhusu jua kwa sababu miwani inamkinga.”

Hii leo jaridani tunaangazi siku ya chakula duniani ikitupeleka jijini Roma Italia kufuatilia maadhimisho yake. Pia tunakupeleka nchini Kenya kusikia ni kwa jinsi gani mashirika wanhaha kusaidia uoni kwa watu wenye changamoto. Makala tunakwengda nchini DRC na mashinani Sierra Leone, kulikoni?Washiriki wa Sherehe za kimataifa za mwaka huu wa 2024 za kuadhimisha Siku ya Kimataifa ya Chakula zilizofanyika leo katika makao makuu ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) jijini Roma Italia wamesisitiza haja ya upatikanaji wa vyakula mbalimbali vya kutosha, vyenye lishe, bei nafuu na salama.Nchini Kenya, Idara ya Taifa ya Ulinzi wa Jamii kwa kushirikiana na Baraza la Kitaifa la Watu wenye ulemavu na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, wameendesha kambi ya kusaidia uoni kwa watu wenye changamoto ikiwemo Candy mwenye umri wa miaka 7 ambaye ana ualbino. Baba yake alifika kwenye kambi hiyo na anatusimulia kupitia video ya UNICEF Kenya.Makala inatupeleka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC kusikia harakati za shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani, WFP la kusaidia wanawake wakimbizi kuondokana na ujinga wa kutokujua kusoma na kuandika.Mashinani tunamsikia Mpishi Mkuu Fatmata Binta kutoka kabila la wafugaji wanaohamahama la fulani nchini Sierra Leone anaeleza jinsi ushirikiano wake na shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, kuhusu ni kwa jinsi gani FAO umemwezesha kusambaza manufaa ya fonio, nafaka asili ya Afrika , inayoweza kuwa suluhisho la changamoto za ukosefu wa chakula na tabianchi.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Washiriki wa Sherehe za kimataifa za mwaka huu wa 2024 za kuadhimisha Siku ya Kimataifa ya Chakula zilizofanyika leo katika makao makuu ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) jijini Roma Italia wamesisitiza haja ya upatikanaji wa vyakula mbalimbali vya kutosha, vyenye lishe, bei nafuu na salama.Ni maadhimisho ambayo yamewaleta wadau wa kilimo na chakula kutoka kote duniani lakini  yanakuja huku kukiwa na mvutano na mizozo ya kimataifa na majanga ya tabianchi ambayo ni miongoni mwa mambo yanayochangia changamoto ya mamia ya mamilioni ya watu duniani kote kukabiliwa na njaa na mabilioni ya watu kushindwa kumudu chakula bora, FAO inaeleza katika taarifa iliyochapishwa katika ukurasa wake wa wavuti.Katika hotuba yake ya ufunguzi Mkurugenzi Mkuu wa FAO, QU Dongyu, amesema mifumo ya kilimo cha chakula inabidi "kusaidia wakulima wadogo, wakulima wa ngazi ya familia na wafanyabiashara wadogo katika mnyororo wa thamani ambao katika nchi nyingi ni wa msingi katika kufanya vyakula vyenye lishe, vya aina mbalimbali vipatikane kwa wote, na kuhifadhi tamaduni za jadi za chakula.” Ujumbe huo wa mkuu wa FAO unafanana na ujumbe wa Papa Francis ambaye amesisitiza wafanya uamuzi wa kisiasa na kiuchumi katika ngazi ya kimataifa lazima wasikilize matakwa ya wale walio chini kabisa katika mnyororo wa chakula.Kwa upande wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres kupitia video amesema, "kuna kitu hakiko sawa katika ulimwengu ambao njaa na utapiamlo ni ukweli wa maisha kwa mabilioni ya watoto, wanawake na wanaume." Akasema ulimwengu usio na njaa unawezekana, lakini "mifumo ya chakula inahitaji mabadiliko makubwa," ili kuwa na ufanisi zaidi, ujumuishi, mnepo na endelevu.Gérardine Mukeshimana, Makamu wa Rais wa Mfuko wa Kimataifa wa Maendeleo ya Kilimo (IFAD) ametoa wito wa "uwekezaji wa haraka, wa pamoja na thabiti kwa wakulima maskini wa vijijini kutambua kwa ngazi ya chini kabisa haki yao ya msingi ya chakula chenye lishe." Akabainisha kuwa wakulima wadogo wanazalisha karibu nusu ya chakula cha dunia, ingawa pia wanakabiliwa na njaa na umaskini.Mfalme Letsie III wa Lesotho, ambaye ni Balozi Mwema Maalum wa FAO katika upande wa lishe anaeleza anavyoiunga mkono FAO kwa “kujaribu kuwa mtetezi mwaminifu na mwenye kujitolea katika masuala ya lishe, katika masuala ya uhakika wa chakula.” Anasema, “na mara kwa mara, mimi hutembelea sehemu nyingine za bara la Afrika nikivaa kofia yangu ya FAO, hasa kuhimiza serikali na viongozi kama bara kuwekeza zaidi katika masuala ya lishe na masuala ya uhakika wa chakula.”. 

Hii leo jaridani kesho ikiwa ni siku ya chakula duniani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Tanzania kufuatili juhudi za FAO za kuhakikisha haki ya chakula kwa maisha bora na mustakabali bora kwa wananchi. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani.Licha ya mashambulizi, awamu ya pili ya chanjo kwa watoto dhidi ya polio huko Gaza iliyoanza jana imeendelea leo Jumanne eneo la kati mwa Gaza na hadi sasa watoto wapatao Elfu 93 wenye umri wa chini ya miaka 10 wameshapatiwa dozi ya pili.Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani, WFP hii leo linatoa wito wa msaada wa dharura kuepusha janga la kibinamu eneo la kusini mwa Afrika kutokana na ukame uliochochewa na El- Niño.Na ubia mpya wa kutokomeza watu kukosa utaifa umezinduliwa huko Geneva, Uswisi ukilenga kutokomeza hadhi hiyo inayoathiri mamilioni ya watu duniani. Zaidi ya nchi 100, mashirika ya kiraia, taasisi zinazopigia chepuo kuondokana na hadhi hiyo, wanazuoni na wadau wengine wameanzisha ubia huo ikiwa ni kuendeleza kampeni ya muongo mmoja iliyopatiwa jina Mimi ni wa! Au I Belong.Mashinani leo ikiwa ni siku ya kimataifa ya wanawake wa vijijini, ninampisha  Motshekile Mlalazi, mkulima kutoka Gokwe, kaskazini mwa Zimbabwe, ambaye kupitia video ya FAO anatueleza kuhusu mbinu yake ya kilimo hai ya kuchanganya mazao aliyojifunza kizazi hadi kizazi ilivyochangia  katika lishe bora, bayoanuwai ya kilimo, na pia kuongeza kipato.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Operesheni ya vikosi vya jeshi la Israel inayoendeea Kaskazini mwa Gaza kwa njia ya anga na ardhini kukabiliana na wapiganaji wa kundi la wanamgambo wa Kipalestina la Hamas yamelifanya eneo hilo kukatwa na sehemu zingine za Gaza, kwa kiasi kikubwa raia wakikosa huduma za msingi kama chakula, elimu na matibabu. Hospitali karibu zote Gaza Kaskazini hazifanyi kazi na iliyosalia ni Kamal Adwan nayo ikitoa huduma kwa kiasi kidogo sana kutokana na ukosefu wa vifaa, wahudumu wa afya na mafuta. Majeruhi wa vita wamezidi uwezo wa hospitali hiyo ndio maana ikaamua kuomba msaada kutoka shirika la afya la Umoja wa Mataifa WHO kuhamisha majeruhi hao kwenda hospitali Al-Shifa mjini Gaza. Katika makala hii Flora Nducha anamulika zoezi hilo la kuhamisha majeruhi.

Sodo au taulo za kike, vile vile pedi,  ni muhimu kwa wanawake na  wasichana, lakini wengi hawawezi kuzipata wakati wa vita na ukimbizi. Leo tunakutana na Samer, mvulana huyu ambaye akiwa na umri wa miaka 16 tu, kwa msaada wa klabu ya  usafi ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia Watoto UNICEF, anatengeneza na kusambaza sodo kwa wanawake na wasichana katika maeneo ya wakimbizi wa ndani jimboni Atbara, nchini Sudan. Msaada wa kifedha kutoka  Mfuko wa dharura wa Umoja wa Mataifa CERF, vilabu vya usafi vya UNICEF, na Shirika la Marekani la misaada ya maendeleo USAID,  vijana wakimbizi wa ndani wanawezeshwa kupata suluhisho kwa changamoto za usafi wanazokutana nazo, wakati wa vita na ukimbizi. Mmoja wa vijana hawa wakimbizi ni Samer mvulana mwenye umri wa miaka 16, ambaye amefundishwa kutengeneza sodo na sasa, anazisambaza bure kwa wanawake na wasichana wakimbizi wa ndani katika jimbo la Atbara, nchini Sudan.Nikataka kujua jinsi Samer anatengeneza sodo hizo…"Nashona kati ya vipande kumi na tano hadi ishirini kwa siku. Kwanza, nakata sponji au sifongo, kisha naweka ndani ya kitambaa. Naishona na kuongeza kifungo ili kuifunga vizuri."Kwa nini Samer, katika umri wa miaka 16, anatengeneza sodo"Hiki ndicho wasichana na akina mama wanachohitaji zaidi wakati wa ukimbizi, lakini hakipatikani. Ikiwa hawatumii sodo, huenda wasiweze kusafiri au kutembea kwa uhuru. Kwa hiyo, nazitengeneza na kuwapatia bure kwa ajili yao kutumia. Kwa sababu ya vita, watu hawana pesa za kununua pedi, kwa hiyo nazitengeneza na kuzisambaza. Sodo hizi zinaweza kufuliwa na kutumika tena. Pedi nyingi ni   hutumiwa mara moja tu, na watu wanalazimika kununua mpya kila wakati."Je nini kilimpa Samer hamasa ya kutengeneza sodo, na anajisikia vipi anapoifanya kazi hii?"Nilipojiunga na warsha ya UNICEF, nilianza kusaidia familia yangu kwa kuwatengenezea sodo. Napokea vifaa kutoka  kiwanda cha UNICEF. Nilipoanza kutengeneza sodo, nilihisi furaha kujua kuwa kuna watu wanaozihitaji. Baadhi yao, hawana pesa na wanakabiliwa na changamoto. Sijihisi aibu kwa kile ninachofanya, kwa sababu kutimiza mahitaji ya watu ni muhimu zaidi kuliko kitu kingine chochote."

Hii leo jaridani tunaangazia masuala ya afya katika ukanda wa Gaza yakiwa ni pamoja na chanjo dhidi ya polio huku mashambulizi ya Israel yakiendelea, na kuwahamisha wagonjwa majeruhi. Pia tunaangazia mchango wa wakimbizi Sudan kwa jamii, na ndoa za utotoni Zambia.Mashambulizi yakiendelea kurindima kutoka pande hasimu, jeshi la Israeli na wanamgambo wa Hamas huko Gaza, na Hezbollah huko kusini mwa Lebanon, mashirika ya Umoja wa Mataifa yameendelea na awamu ya pili ya chanjo dhidi ya Polio Ukanda wa Gaza, huku huko Lebanon ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya dharura ikisihi raia wasilengwe.Sodo au taulo za kike, vile vile pedi, ni muhimu kwa wanawake na      wasichana, lakini wengi hawawezi kuzipata wakati wa vita na ukimbizi. Leo tunakutana na Samer, mvulana huyu ambaye akiwa na umri wa miaka 16 tu, kwa msaada wa klabu ya usafi ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia Watoto UNICEF, anatengeneza na kusambaza sodo kwa wanawake na wasichana katika maeneo ya wakimbizi wa ndani jimboni Atbara, nchini Sudan.Makala inatupeleka Kaskazini mwa Gaza kwenye moja ya operesheni ngumu na hatari ya kuwahamisha wagonjwa majeruhi wa vita 16 katika hospitali ya Kamal Adwan kuwapeleka katika hospitali ya Al-Shifa mjini Gaza, wakati operesheni ya kijeshi ya Israel ikiendelea.tutaelekea Zambia kumsikia kiongozi wa jamii ya Chewa, Mashariki mwa Zambia anayeongoza mapambano dhidi ya ndoa za utotoni.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mashambulizi yakiendelea kurindima kutoka pande hasimu, jeshi la Israeli na wanamgambo wa Hamas huko Gaza, na Hezbollah huko kusini mwa Lebanon, mashirika ya Umoja wa Mataifa yameendelea na awamu ya pili ya chanjo dhidi ya Polio  Ukanda wa Gaza, huku huko Lebanon ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya dharura ikisihi raia wasilengwe. Naanzia eneo la kati mwa ukanda wa Gaza ambako asubuhi ya leo Jumatatu awamu ya pili ya chanjo dhidi ya polio imeanza ikilenga watoto 591 700 wenye umri wa chini ya miaka 10,  watakaopatiwa dozi ya pili ya chanjo hiyo kufuatia kuthibitishwa kwa polio Gaza mwezi Agosti mwaka huu.Chanjo inatolewa licha ya ripoti za makombora kurushwa kwenye shule moja iliyogeuzwa makazi ya wakimbizi huko Nuseirat na katika hospitali moja huko Deir Al-Balah ambako mahema kadhaa yaliteketezwa kwa moto wakati watu wamelala.Msemaji wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA, Louise Wateridge akihojiwa na Idhaa ya Umoja wa Mataifa amesema, “nimekuwa kwenye simu na mfanyakazi mwenzangu tangu saa 9 alfajiri ya leo. Alikuwa amejihifadhi kwenye hospitali ya Al Aqsa. Ni mmoja wa watu wengi ambao wamepoteza kila kitu. Hema lao limeteketezwa. Tumeona picha na video, inaonekana makazi ya familia nyingi yameteketezwa kwenye moto huu mkubwa, na yeye amenaswa kwenye zahma na mashambulizi. Inatia kiwewe hata kusikiliza hali anayokumbana nayo.”Picha za mnato pamoja na video kutoka UNRWA zinaonesha wafanyakazi wa uokoaji wakisaka manusura kwenye eneo la hospitali ya Al Aqsa, huku mahema yakiwa yanateketea na nondo zimesambaratika. Maiti walioteketezwa kwa moto walikuwa wamefunikwa kwa blankenti.Na nikigeukia Lebanon, Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya dharura, OCHA kupitia ukurasa wake kwenye mtandao wa X, zamani Twitter inasema chuki kati ya Israeli na wanamgambo wa Hezbollah, inaendelea kusababisha vifo, majeruhi na ukimbizi.Mashambulizi yanayoripotiwa kulenga makazi ya watu ambako wakimbizi wamesaka hifadhi. Inataka pande kinzani ziheshimu sheria za kimataifa za kibinadamu na kwamba raia na miundombinu ya kiraia isilengwe.Naye Kamishna Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR, Filippo Grandi akizungumza Geneva, Uswisi hii leo amesema kwa mara nyingine tena suala la kutofautisha kati ya raia na wapiganaji limekuwa halina maana, akimulika jinsi raia wanavyokimbia mashambulizi ya angani kutoka jeshi la Israeli huko Lebanon.

Mwaka mmoja wa vita katika ukanda wa Gaza iliyochochewa na mashambulizi ya Hamas dhidi ya Israeli Oktoba 7, 2023 na kisha Israeli kujibu mashambulizi yanayoendelea hadi leo, umekuwa ukimulika zaidi madhara ya vifo na majeruhi. Lakini sasa shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo FAO limekusogezea madhara ya vita katika kilimo na ufugaji na ndio makala yetu ya leo ikisimuliwa na Assumpta Massoi.

Ikiwa le oni Siku ya Kimataifa ya Mtoto wa Kike, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres ametoa wito wa kuwapa sikio watoto wa kike akianza ujumbe wake mahususi kwa ajili ya siku hii akisema uwezo wa wasichana zaidi ya bilioni 1.1 duniani hauna kikomo lakini tunapokaribia tarehe mwaka 2030, wa mwisho kwa Malengo ya Maendeleo Endelevu, ulimwengu unaendelea kuwaangusha wasichana.“Wasichana wanachangia zaidi ya asilimia 70 ya maambukizi mapya ya Virusi Vya Ukimwi, VVU” anasema Guterres na kwamba wana uwezekano mara mbili zaidi wa wavulana kukosa elimu au mafunzo. Na ndoa za utotoni bado zimeenea, huku takriban msichana mmoja kati ya watano duniani akiolewa kabla ya kufikia umri wa miaka 18. Kotekote duniani, mafanikio yaliyopatikana kwa bidii ya usawa wa kijinsia yanafutwa na vita dhidi ya haki za kimsingi za wanawake na wasichana, na kuhatarisha maisha yao. kuzuia uchaguzi wao, na kuweka kikwazo cha mustakabali wa wasichana.Kwa kutumia kaulimbiu ya mwaka huu ya Siku ya Kimataifa ya Mtoto wa Kike ambayo ni ‘Dira ya Msichana’ kwa Zama Zijazo, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa anasema, wasichana tayari wana dira ya ulimwengu ambamo wanaweza kustawi. Wanafanya kazi kugeuza maono hayo kuwa vitendo, na kutaka sauti zao zisikike. Ni wakati muafaka sisi kusikiliza. Ni lazima tuwape wasichana nafasi kwenye meza, kupitia elimu, na kwa kuwapa rasilimali wanazohitaji na fursa za kushiriki na kuongoza.Ujasiri, matumaini na uamuzi wa wasichana ni nguvu ya kuzingatia. Ni wakati wa ulimwengu kuchukua hatua na kusaidia kubadilisha maono na matarajio yao kuwa ukweli.

Hii leo jaridani tunaangazia siku ya Kimataifa ya Mtoto wa Kike na juhudi za Umoja wa Mataifa za kutokomeza ukatili wa kijinsia ikiwa ni pamoja na unaofanyika mtandaoni. Makala tunakupeleka katika ukanda wa Gaza, na mashinani nchini Tanzania, kulikoni?Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Mtoto wa Kike, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres ametoa wito wa kuwapa sikio watoto wa kike akisema uwezo wa wasichana zaidi ya bilioni 1.1 duniani hauna kikomo lakini tunapokaribia mwaka 2030, wa mwisho kwa Malengo ya Maendeleo Endelevu, ulimwengu unaendelea kuwaangusha wasichana.Nchini Ethiopia hususan katika jimbo la Somali, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF limechukua hatua kusaidia manusura wa ukatili wa kijinsia kuweza kujenga upya maisha yao wakati huu ambapo takwimu za shirika hilo zinaonesha kuwa zaidi ya wanawake na wasichana milioni 370 duniani kote wamekumbwa na ukatili wa kingono wakati wa utoto wao, yaani kabla ya kutimiza umri wa miaka 15.Makala tunakupeleka Gaza ambapo mwaka mmoja wa vita nchini Gaza iliyochochewa na mashambulizi ya Hamas dhidi ya Israeli Oktoba 7, 2023 na kisha Israeli kujibu mashambulizi yanayoendelea hadi leo, umekuwa ukimulika zaidi madhara ya vifo na majeruhi. Lakini sasa shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo FAO limekusogezea madhara ya vita katika kilimo na ufugaji.Katika mashinani leo ikiwa ni Siku ya kimataifa ya Mtoto wa Kike tunaelekea nchini Tanzania kupitia video iliyoandaliwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF nchini humo, kujifunza kutoka mtoto mmoja wa kike kuhusu haki za watoto.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Nchini Ethiopia hususan katika jimbo la Somali, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF limechukua hatua kusaidia manusura wa ukatili wa kijinsia kuweza kujenga upya maisha yao wakati huu ambapo takwimu za shirika hilo zinaonesha kuwa zaidi ya wanawake na wasichana milioni 370 duniani kote wamekumbwa na ukatili wa kingono wakati wa utoto wao, yaani kabla ya kutimiza umri wa miaka 15. Sauti hiyo ya Nasteyo Sahane Layle, Meneja wa kushughulikia visa vya ukatili wa kijinsia dhidi ya akina mama, watoto na wanawake hapa Gode, jimboni Somali mashariki mwa Ethiopia akisema kuwa kazi kubwa tunayoifanya ni visa vinavyohusu ukatili wa kingono.Ni katika video ya UNICEF iliyochapishwa kuonesha kiza kinachokumba watoto wa kike hususan leo ambayo ni siku ya kimataifa ya mtoto wa kike.Hapa Gode, UNICEF imeanzisha kituo hicho cha kutoa huduma zote  na sasa kimekuwa ni kama eneo salama kwa manusura wa ukatili wa kingono.Anaonekana mmoja wa wasaka huduma kituoni hapa akifika tayari kupatiwa huduma, sura yake imefichwa ili kuficha utambulisho wako.Anapatiwa huduma ikiwemo kupimwa mapigo ya moyo na vipimo vingine na kisha kupatiwa dawa.Nasteyo anasema,“kinachotusikitisha zaidi ni watoto wenye umri wa chini ya miaka 18 ambao walibakwa, na sasa mustakabali wao umeharibiwa.”Pamoja na Nasteyo, wahudumu wengine katika kituo hiki ni Nimo, Faduo, Ifrah na Hamdi, wote wanawake.Ni kutokana na huduma zao, manusura wanajiona wako salama kwani wanapatiwa huduma za kisaikolojia na nyingine muhimu wanazohitaji.Na kisha kupata tena uwezo wa kujiamini na kujenga upya maisha  yao. TAGS: AfyaAdditional: AfyaNews: Ukatili wa Kingono, EthiopiaRegion: AfrikaUN/Partner: UNICEF

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu hii leo ni Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Mapenzi ni kikohozi hayawezi kufichika.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika malengo ya maendeleo endelevu. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwema za Lebanon, afya ya akili na ripoti ya UNICEF kuhusu ukatili wa kingono. Katika kujifunza Kiswahili tunakuletea uchambuzi wa methali.Nchini Lebanon ujumbe wa jeshi la Umoja wa Mataifa la mpito nchini humo, UNIFIL, unasema mapigano kati ya jeshi la Israeli, IDF, na wanamgambo wa Hezbollah kusini mwa Lebanon yamekuwa na madhara kwa ujumbe huo kwani makao yake makuu huko Naqourra na maeneo ya karibu yameshambuliwa mara kwa mara tangu kuanza kwa mapigano kati ya pande hizo mbili.Leo ni siku ya afya ya akili duniani ambapo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres katika ujumbe wake amesisitiza udharura wa kupatia kipaumbele afya ya akili pahala pa kazi.Ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF linasema zaidi ya wasichana na wanawake milioni 370 walioko hai hii leo, walikumbwa na ukatili wa kingono wakati wa utoto wao, yaani kabla ya kutimiza umri wa miaka 18.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu hii leo ni Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Mapenzi ni kikohozi hayawezi kufichika.”Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC) imeanza chanjo dhidi ya ugonjwa wa homa ya Nyani au MPOX  mwishoni mwa wiki iliyopita. Hii ni hatua muhimu ya kuongeza juhudi zinazoendelea za kupambana na mlipuko wa ugonjwa huo ambao DRC inachangia asilimia 90 ya wagonjwa wote zaidi ya 18,000 duniani. Lengo sasa ni kuokoa maisha, limesema shirika la  Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO, kanda ya Afrika. Shuhuda wetu wakati wa kuanza kazi ya kutoa chanjo alikuwa mwandishi wetu wa Mashariki mwa DRC, George Musubao kutoka Goma, jimboni Kivu Kaskazini.

Hii leo jaridani ikiwa ni siku ya posta duniani tunaangazia huduma za posta na juhudi za mashirika za kukabiliana na Mpox nchini DRC. Makala tunasalia huko huko DRC kufuatilia uzinduzi wa chanjo dhidi ya ugonjwa huo huo, na mashinani tunakupeleka nchini Lebanon.Leo siku ya posta duniani huduma ambayo ilionekana kuwa itasambaratika kufuatia ujio wa maendeleo ya teknolojia ya intaneti lakini wenyewe wasimamizi wa huduma hii duniani wanasema licha ya mtikisiko sasa mambo yanashamiri, siri kubwa ikiwa ni ubia badala ya ushindani.Ukisikia makovu yasiyofutika ni ya simulizi hii utakayoisikia kuhusu familia moja huko nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC kupoteza watoto wanne kutokana na ugonjwa wa homa ya nyani au mpox huku mustakabali wao ukisalia mashakani kwani bado hawafahamu hali itakuwa vipi kwenye familia yao, baba na mama wakipambana na ugonjwa huo.Makala inatupeleka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC ambapo chanjo dhidi ya mpox imeanza.Na mashinani tutaelekea Lebabon ambapo, tutasikia simulizi ya Wahiba mwanamke mkimbizi kutoka Syria anayeishi Lebanon, ambaye      sasa amelazimika kuikimbia Lebanon kufuatia mashambulizi nchini humo.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Leo siku ya posta duniani huduma ambayo ilionekana kuwa itasambaratika kufuatia ujio wa maendeleo ya teknolojia ya intaneti lakini wenyewe wasimamizi wa huduma hii duniani wanasema licha ya mtikisiko sasa mambo yanashamiri, siri kubwa ikiwa ni ubia badala ya ushindani. Tunasherehekea miaka 150 ya shirika la Umoja wa Mataifa la Posta, UPU, tunatambua umuhimu wa moja ya mifano ya mapema zaidi ya ushirikiano wa kimataifa. Ni Masahiko Metoki, Mkurugenzi Mkuu wa UPU katika ujumbe wake wa siku hii adhimu akiongeza kuwa..“Kile kilichoanza na wanachama 22 sasa inajumuisha nchi 192, kikionesha uthabiti wa ushirikiano wa kimataifa.”Miaka 150 wamekumbana na changamoto, vita, majanga mabadiliko ya kasi ya teknolojia ya kidijitali. Lakini wanafanya nini?“Leo hii UPU inaongoza juhudi za kufanya huduma za posta kuwa za kisasa na bora. Inatoa fursa kwa nchi kushirikishana ufahamu, kusaka majawabu na kukabili changamoto za sasa. Moyo wetu wa ushirikiano ndio umetusaidia kugeuza vikwazo kuwa fursa na kufanya huduma za posta kuendana na dunia inayobadilika.”Na zaidi ya yote…“Awali tuliona ongezeko la mawasiliano ya kidijitali kuwa ni tishio kwani kiwango cha utumaji wa barua kwa njia ya posta kilipungua. Lakini sasa tunaona fursa za utajiri. Mtandao mkubwa wa UPU umesaidia kupanuka kwa huduma mbali mbali ikiwemo biashara mtandao, huduma za kifedha, kijamii na kidijitali, ikihakikisha ufikiaji wa kila mtu duniani hata wale walio ndani zaidi hawaachwi nyuma.”Kwa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres, UPU imehimili changamoto kwa kuwa bunifu, jumuishi na kusongesha ushirikiano wa kimataifa.“Katika siku hii muhimu, hebu na tusherehekee na tupongeze kazi ya shirika la Posta duniani ya kuondoa umbali na kuunganisha dunia.”

Ukisikia makovu yasiyofutika ni ya simulizi hii utakayoisikia kuhusu familia moja huko nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC kupoteza watoto wanne kutokana na ugonjwa wa homa ya nyani au mpox huku mustakabali wao ukisalia mashakani kwani bado hawafahamu hali itakuwa vipi kwenye familia yao, baba na mama wakipambana na ugonjwa huo. Video ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF iliyochapishwa kwenye mtandao wa Instagram unatupeleka Mbandaka, mji ulioko jimboni Equateur, kaskazini-magharibi mwa DRC.Dkt. Douglas Noble Mkurugenzi Mshiriki, UNICEF ndiye mwenyeji wetu hapa kwani ametembelea kituo cha matibabu ya mpox hapa Mbandaka.“Tuko hapa Mbandaka, ambapo kuna idadi kubwa zaidi ya wagonjwa wa mpox. Tumetembelea kituo cha matibabu, na ni huzuni kusikia hadithi ya familia moja yenye watoto sita, ambapo wanne walifariki dunia kwa  mpox. Watoto wawili wako vizuri kwenye kituo cha watoto. Baba na mama bado wako kituo cha matibabu”"Ni kwa kuzingatia madhara ya ugonjwa wa mpox kwa watoto  na  jamii nchini DRC ndio maana Dkt. Noble anasema..“Simulizi kama hizi zinatufanya tutambue uzito wa ugonjwa huu kwa watoto na jinsi unavyoathiri jamii. Wito wetu ni kuwahamasisha watu na kujenga uwezo wao ili waweze kudhibiti hali hii.”Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC inatajwa kubeba asilimia 90 ya wagonjwa wote 18,815 walioripotiwa duniani kote.

Mnamo mwaka wa 2020, Umoja wa Mataifa ulipotimiza miaka 75 tangu kuanzishwa, pamoja na maadhimisho wakati huo ulimwengu ulianzisha mazungumzo ya kimataifa kuhusu matarajio na hofu kuhusu zama zijazo. Huo ndio ukawa mwanzo wa mchakato ambao hatimaye, miaka minne baadaye, hivi majuzi umefanyika Mkutano wa Zama Zijazo. Lakini kwa kuwa mikutano na mipango mingine ilishafanyika katika siku za nyuma, je huu nao unaweza kuwa ni mvinyo wa zamani katika chupa mpya kwa hiyo hautakuwa na mchango mkubwa chanya kwa dunia? Kuyajadili haya na mengine mara baada ya mkutano huo wa zama zijazo kukamilika jijini New York, Marekani, Anold Kayanda wa Idhaa hii aliketi na Katibu Mkuu wa Jumuiya ya Afrika Mashariki Veronica Nduva aliyeshiriki mkutano huo.

Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, imesalia katika mgogoro kwa miaka mingi, hali ambayo imewasababishia raia mateso ya hali ya juu zaidi yakiwemo mauaji, utekaji nyara, na kuteketezwa kwa nyumbaa zao. Mapigano hayo pia yamewafungisha viragozaidi ya watu milioni 6.4 nchini humo, na kulazimisha familia kutafuta usalama katika makazi ya muda yaliyojaa pomoni. Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi UNHCR limeonya kuwa mgogoro huu uliodumu kwa muda mrefu na ukiukwaji wa haki za binadamu ni mwiba kwa wakimbizi hawa wa ndani.  Cicey Kariuki na taarifa zaidiRusayo ni eneo lililo na makazi ya muda ya wakimbizi   mjini Goma katika Jamuhuri ya Kidemokrasia ya Kongo. Miongoni mwa  wakimibizi wa ndani wanaishi kwenye makazi haya ni Sebororo, mwanamke mwenye  miaka 38 akitembea na watoto wake.Sebororo pamoja na wananawe watano wanaishi kwenye makazi ya pamoja na familia nyingine 90 huku wakisubiri kutengewa nyumba katika eneo hilo. Mama huyu anaeleza jinsi alivyojikuta katika makazi ya wakimbizi. Anasema,“tulianza kukimbia kuktoka kule tarehe tano mwezi wa kumi, awali walikuwa wanakuja lakini hawakuua watu, lakini leo hii wanaua watoto,wanaume na wanawake, sisi yalitushinda maanake wengine walikuwa pia wanatekweteza mimea.”Sebororo na watoto wake watano walitembea kwa wiki mbili kutafuta usalama, baada ya wapiganaji kuvamia kijiji chao cha Kiseguru katika Mkoa wa Kivu Kaskazini. Katika nusu ya kwanza ya mwaka wa 2024 pekee, zaidi ya watu 940,000 walilazimika kukimbia kutokana na ukatili, uliofanywa na makundi mengi yenye silaha yasiyo ya kiserikali huku familia nyingi zikifurushwa mara kadhaa. Kwa sasa anachokitamani zaidi Sebroro ni amani. “Haja yetu sisi ni watusaidie kwa kusimamisha vita ili turejee kwetu kwa sababu watu wanaisha.”Anasema.Kufurika kwa watu katika makazi haya ya muda kumezua  wasiwasi mkubwa miongoni mwa wahudumu wa kibinadamu kufuatia hatari ya kuenea kwa magonjwa, ikiwa ni pamoja na virusi vya homa ya nyani au mpox.Ruven Menikdiwela, Kamishna Msaidizi wa Operesheni wa UNHCR ambaye alitembelea eneo hilo na kukutana na familia mbalimbali za wakimbizi na kusikiliza wasiwasi wao, anasema, “leo asubuhi, nilizungumza na mwanamke huyu ambaye ana watoto wadogo watano. Alitembea kwa wiki mbili kufika katika eneo hili, bado anasubiri huduma, bado anasubiri watoto wake watibiwe, na bado anasubiri chakula. Ninatambua kwamba hii ni hali ya kawaida kwa watu wote wanaoishi katika eneo hili. Kila mmoja ana majanga yake binafsi, kwa hivyo hizi siyo tu takwimu, bali kuna hadithi za kibinafsi nyuma ya kila moja ya hizi takwimu na majanga ya kibinafsi na majanga yanayoendelea pia, kwa sababu hatuoni suluhisho lolote kwenye mustakabali.”Katika ziara yake kwenye makazi haya, Ruven Menikdiwela, pia alifanya vikao na wadau kadhaa akiwemo Waziri mkuu, mamlaka za mkoa na mashirika ya umoja wa Mataifa. Ujumbe wake ulikuwa wazi kwamba amani ndiyo suluhisho endelevu na dhabiti zaidi, na inahitajika kwa dharura. “Pande zote zinapaswa kukutana na kujadiliana kutoa fursa kwa amani, ili watu hawa wote, mamilioni ya watu waliolazimika kuhama, waweze kurudi nyumbani au kuunganishwa na jamii mahali walipo, na waweze kuishi kwa amani pamoja kama jamii moja.”

Tiba Salama Digital Health App shirika la kijamii la lilalolenga kutumia teknolojia kutekeleza Malengo ya Umoja wa Mataifa ya Maendeleo Endelevu, SDGs katika kutoa huduma za afya kwa wanawake wajawazito, wanaolea na watoto.Lengo kuu ni kupunguza na hatimaye kuondoa kabisa vifo vya wajawazito na watoto wadogo kwa kuoresha huduma za afya hususani kwa maeneo ya pembezoni yenye upatikanaji hafifu wa huduma za msingi za afya.Anold Kayanda wa Idhaa hii amezungumza Simon Mashauri, Mkurugenzi na Mwazilishi wa shirika hilo lenye makao yake makuu mkoani Tanga, kaskazini mashariki mwa Tanzania.

Leo ni mwaka mmoja tangu vita ianze huko Gaza, Mashariki ya Kati baada ya wanamgambo wa kipalestina, Hamas kushambulia Israeli na kuua waisraeli 1250 pamoja na wageni, kisha Israeli kujibu mashambulizi yaliyoripotiwa kuua hadi sasa zaidi ya wapalestina 41,000 ambapo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa pamoja na wakuu wa mashirika mbali mbali ya chombo hicho wametoa wito kutaka kukoma kwa vita hiyo. Assumpta Massoi na maelezo zaidi. Antonio Guterres huyu Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa kupitia ujumbe wake kwa njia ya video leo ikiwa in mwaka mmoja, anasema hii ni siku kwa jamii ya kimataifa kurejelea tena kwa sauti kubwa zaidi kulaani kwetu kwa vitendo vya kuchukiza vya Hamas ikiwemo utekaji nyara wa siku ile.Hamas waliteka nyara zaidi ya watu 250. Guterres amesema katika kipindi cha mwaka mmoja amezungumza na familia ambazo ndugu zao wanashikiliwa mateka hadi sasa. Amezungumzia pia machungu yaliyoibuka baada ya vita kuanza. Sasa anasema ni wakati wa kuachilia huru mateka. Wakati wa kunyamazisha bunduki. Wakati wa kukomesha machungu yaliyogubika ukanda huo. Wakati wa amani, sheria ya kimataifa na haki. Umoja wa Matiafa umejizatiti kufanikisha malengo hayo. Pisha nikupishe za manusura, magari ya wagonjwa na viwewe ni hali ya kawaida Gaza kwa mwaka mmoja sasa.Mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la afya ulimwenguni, WHO, pamoja na kusaidia waathiriwa wa vita, linashirikiana na mashirika ya kiraia kusaidia wale wanaosaidia manusura, mathalani madereva wa magari ya wagonjwa, wahudumu wa afya ambao waliathiriwa na kile walichokiona wakati wakisafirisha mahututi au kutambua maiti kwenye vifusi.Lile la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA limemnukuu Abu Majdi mpalestina mwenye umri wa miaka 80 akisema baada ya mwaka mmoja wa ukimbizi, joto kali na baridi kali, hadi lini tutaendelea kuhimili ukimbizi huu? Hadi lini tutapata haki na maisha yetu?Naye Kaimu Mkuu wa Ofisi ya UN ya kuratibu misaada ya dharura, OCHA  Joyce Msuya anasema hakuna takwimu zinazoweza kueleza bayana madhila ya kimwili, kiakili na kijamii ya vita hiyo.

Hii leo jaridani Flora Nducha anamulika mwaka mmoja tangu kuanza kwa vita mpya huko Gaza, ambapo viongozi wa Umoja wa Mataifa na mashirika wanatoa kauli zao. Leo ni mwaka mmoja tangu vita ianze huko Gaza, Mashariki ya Kati baada ya wanamgambo wa kipalestina, Hamas kushambulia Israeli na kuua waisraeli 1250 pamoja na wageni, kisha Israeli kujibu mashambulizi yaliyoripotiwa kuua hadi sasa zaidi ya wapalestina 41,000 ambapo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa pamoja na wakuu wa mashirika mbali mbali ya chombo hicho wametoa wito kutaka kukoma kwa vita hiyo.Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, imesalia katika mgogoro kwa miaka mingi, hali ambayo imewasababishia raia mateso ya hali ya juu zaidi yakiwemo mauaji, utekaji nyara, na kuteketezwa kwa nyumbaa zao. Mapigano hayo pia yamewafungisha viragozaidi ya watu milioni 6.4 nchini humo, na kulazimisha familia kutafuta usalama katika makazi ya muda yaliyojaa pomoni. Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi UNHCR limeonya kuwa mgogoro huu uliodumu kwa muda mrefu na ukiukwaji wa haki za binadamu ni mwiba kwa wakimbizi hawa wa ndani.  Makala inaelekea  nchini Tanzania kuangazia Tiba Salama Digital Health App, shirika la kijamii la lilalolenga kutumia teknolojia kutekeleza Malengo ya Umoja wa Mataifa ya Maendeleo Endelevu, SDGs katika kutoa huduma za afya kwa wanawake wajawazito, wanaolea na watoto. Mashinani ikiwa dunia Jumamosi iliyopita iliadhimisha siku ya mwalimu duniani, nafasi ni yake mshindi wa tuzo ya UNESCO-Hamdan kutoka Togo, Mwalimu Komlan Abalo Braly wa shule ya sekondari Tchitchao, akielezea juhudi za kuboresha ufundishaji katika shule hiyo.

Nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, hususan jimboni Kivu Kaskazini kwenye mji mkuu, Goma, Alhamisi ya Oktoba 3 iligubikwa na kiza nyakati za asubuhi baada ya boti kuzama kwenye Ziwa Kivu. Ilikuwa inasafiri kutoka Minova, jimboni Kivu Kusini. Zahma hii imesababisha vifo kwa mujibu wa vyombo vya habari huku Umoja wa Mataifa nao ukitoa kauli. Mwenyeji wetu huko Goma aliyeshuhudia tukio hilo ni George Musubao. 

Washiriki wa hafla ya kuadhimisha Siku ya Kimataifa ya Walimu ililofanyika leo Oktoba 4 katika makao makuu ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO) jijini Paris, Ufaransa  wamesisitiza wito wa kuthamini mawazo ya walimu katika kuboresha elimu ya ulimwengu. Kama tunavyofahamu, siku yenyewe ya Kimataifa ya Walimu ni kesho Oktoba 5 kama ilivyo ada ya kila mwaka lakini katika makao makuu ya UNESCO hapa Paris Ufaransa, maadhimisho yamefanyika leo kuelekea mkesha wa siku hii muhimu kwa elimu ya ulimwengu.Miongoni mwa waliozungumza ni Mkurugenzi Msaidizi Mkuu wa Elimu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO), Bi Stefania Giannini, ambaye ameitumia nafasi hii kusisitiza kauli mbiu ya mwaka huu ambayo ni 'Kutambua sauti za walimu.'Anasema, “walimu ni uti wa mgongo wa mifumo ya elimu na mawakala wakuu wa mabadiliko ya kubuni sera za elimu na kufanikisha SDGs. Tunapaswa kuthamini sauti za walimu; hili ndilo lengo kuu la Siku ya Kimataifa ya Walimu mwaka huu.”Kulingana na takwimu zilizotolewa na UNESCO, dunia inahitaji walimu wa ziada milioni 44 ili kufikia elimu ya msingi na sekondari kwa wote ifikapo mwaka 2030. Ingawa mahitaji ya walimu ni makubwa zaidi katika baadhi ya maeneo, uhaba wa walimu ni wa kimataifa.Walimu wanajiondoa kwenye taaluma hii kwa kiwango mara mbili zaidi ya miaka mitano iliyopita, hasa katika elimu ya sekondari. Hii inatokana na hali zao za kazi, zikiwemo mishahara midogo, mzigo mkubwa wa kazi, na ukosefu wa ushiriki katika maamuzi yanayohusu elimu. Akiiangizia changamoto hii, Mkurugenzi wa Kimataifa wa Elimu na Maendeleo ya Vijana katika Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) Bi. Pia Britto, aliyejiunga katika hafla ya leo kwa njia ya video akiwa Pakistani amesema,"Leo nilikuwa na fursa nzuri ya kuzungumza na walimu wengi, ikiwa ni pamoja na mwalimu Tahseen Bashir hapa Islamabad, ambaye amenieleza baadhi ya changamoto wanazokabiliana nazo ikiwa ni pamoja na kufundisha madarasa mengi, uhaba wa vifaa vya kujifunzia, na changamoto za kutoweza kufundisha namna wanavyodhamiria. Lakini pia amenieleza jinsi alivyofurahi kuona wanafunzi wake wakifaulu. Wakati sauti ya mwalimu inaposikilizwa na wakati sauti za walimu zinapopewa kipaumbele, wanajiona kama wadau katika kuboresha elimu kwa wakati wote, na hatua hizo zinahitajika ili kuleta mabadiliko chanya hasa katika hali ngumu zaidi."Siku hii ya kimataifa ya walimu ni mahususi kwa ajili ya kutambua na kusherehekea mchango muhimu wa walimu ulimwenguni kote katika kutoa elimu bora na kujenga mustakabali wa jamii. Pia, ni fursa ya kuangazia changamoto wanazokabiliana nazo walimu.Kutoka hapa Paris Ufaransa, mimi ni Cecily Kariuki..

Hii leo jaridani tunaangazia machafuko nchini Lebanon, na kesho ikiwa ni Siku ya walimu Dunia tunakupeleka Paris, Ufaranza kutsikia toka UNESCO. Makala tunafuatili ajali ya boti iliyozama katika ziwa Kivu nchini DRC na mashinani tunakupeleka Burundi, kulikoni? Mashirikika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa leo yameonya kwamba hali ya kibinadamu inazidi kuwa mbaya nchini Lebanon wakati mashambulizi ya anga ya Israel yakiendelea kushika kasi na kuwafungisha virago maelfu ya watu, wengi wakikimbia nchi jirani ya Syria ambako nako si shwari.Washiriki wa hafla ya kuadhimisha Siku ya Kimataifa ya Walimu ililofanyika leo Oktoba 4 katika makao makuu ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO) jijini Paris, Ufaransa  wamesisitiza wito wa kuthamini mawazo ya walimu katika kuboresha elimu ya ulimwengu.Makala inakupeleka huko Goma, jimboni Kivu Kaskazini, mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC ambako janga la kuzama kwa boti ya abiria na mizigo liligubika eneo hilo Alhamisi asubuhi za huko.Na mashinani kupitia video ya WHO Afrika, tunamsikia Dkt. Dieudonné Niyongere akizungumza kuhusu msaada muhimu wa washirika katika kuimarisha juhudi za kukabiliana na mlipuko wa Mpox nchini Burundi.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Mashirikika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa leo yameonya kwamba hali ya kibinadamu inazidi kuwa mbaya nchini Lebanon wakati mashambulizi ya anga ya Israel yakiendelea kushika kasi na kuwafungisha virago maelfu ya watu, wengi wakikimbia nchi jirani ya Syria ambako nako si shwari. Shirika la afya la Umoja wa Mataifa, WHO linasema hali nchini Lebanon ni janga la kibinadamu watu wengi wamejeruhiwa , wengine kupoteza maisha na mfumo wa afya umelemewa.Kupitia ukurasa wake wa  X Mkurugenzi mkuu wa WHO Dkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus amesema katika jitihada za kuwasaidia waathirika ndege ya kwanza ya msaada wa vifaa vya kitabibu vya upasuaji, dawa na vifaa tiba vingine imewasili mapema leo mjini Beiruti na vifaa hivyo vitatosha kuwatibu maelfu kwa maelfu ya watu na kuokoa maisha yao na ndege nyingine mbili zitawasili baadaye leo.Kwa upande wake Shirika la Umoja wa  Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR limesema maelfu ya watu wanaendelea kukimbia mashambulizi ya makombora ya Israel na wengine wakivuka mpaka kwa miguu kuingia Syria kusaka uslama. Pamoja na kwamba linafanya kila liwezekanalo kuwasidia , limesema msaada zaidi unahitajika kukabiliana na wimbi la watu wanaoendelea kufurushwa.Wataalamu wa haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa mjini Geneva wao “ Wamelaani vikali mashambulizi yanayotekelezwa kwenda Israel na makundi yenye silaha yasiyo ya kiserikali yaliyopo Lebanon ambayo yamesababisha watu 63,000 kutawanywa nchini Israel. Wamesema wahusika lazima wawajibishwe na watu waliotawanywa wapewe msaada na ulinzi.”Hata hivyo wamesisitiza kwamba“ Israel haiwezi kutumia uhalifu huo kama sababu ya kuhalalisha uhalifu wao nchini Lebanon unaojumuisha vitendo vya machafuko yenye lengo la kuleta hofu miongoni mwa raia wanaowashambulia.”Kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF, chini ya muda wa mwezi mmoja idadi ya wakimbizi wa ndani nchini Lebanon imeongezeka mara tatu na zaidi ya watu 1,600 wameuawa  na wengine takriban 346,000 kujeruhiwa wakiwemo watoto 127.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “NGEJA”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini DRC kumulika ugonjwa wa homa ya nyani au mpox. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo za machafuko Lebanon, Haiti na Sudan. Katika kujifunza Kiswahili Onni Sigalla anafafanua maana ya neno “NGEJA” Mashariki ya Kati, nchini Lebanon hali inaendelea kuwa tete amesema mratibu maalum wa Umoja wa mataifa nchini humo Jeanine Hennis Plasschaert. Kupiti ukurasa wake wa mtandao wa X amesema umekuwa usiku mwingine wa kutoka kulala mjini Beiruti milipuko ikighubika mji huo bila tahadhari, raia      wakikumbwa na taharuki bila kujua mustakbali wao.Mtaalamu mhuru wa Umoja wa Mataifa kuhusu haki za binadamu nchini Sudan Radhouane Nouicer, leo ametoa wito kwa jeshi la Sudan (SAF), Vikosi vya Msaada wa Haraka (RSF) na wanamgambo wenye silaha kuchukua hatua za haraka kuhakikisha ulinzi wa raia mjini Khartoum, huku kukiwa na ongezeko la uhasama na ripoti za kutatanisha za mauaji ya kiholela.Na zaidi ya watu laki 7, sasa ni wakimbizi wa ndani nchini Haiti huku zaidi ya nusu ya idadi hiyo ni watoto, imesema ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la uhamiaji IOM.Ripoti inasema kuna ongezeko la asilimia 22 la watu waliofurushwa makwao, ambapo machafuko ya magenge ya uhalifu yamewalazimisha watu 110,000 kuzikimbia nyumba zao katika miezi saba iliyopita pkee. IOM imesema ongezeko hilo linasisitiza haja ya msaada zaidi wa kibinadamu kwa ajili ya waathirika.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “NGEJA”?Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Moja ya malengo ya Umoja wa Mataifa  ya maendeleo endelevu SDGs ani lengo namba 4 la kuhakikisha elimu bora kwa kila mtoto. Hata hivyo bado katika nchi  nyingi hususan zinazoendelea watoto wengi hasa wenye ulemavu wanakosa fursa za kufikia uwezo wao kutokana na changamoto za kupata elimu iwe rasmi au isiyo rasmi na hivyo kusalia nyuma. Umoja wa Mataifa umekuwa ukizichagiza nchi na jamii kuchukua hatua  ili kubadili mwelekeo huo. Nchini Tanzania kijana Vivian Joseph ni miongoni mwa walioitikia wito wa hatua na akaanzisha taasisi isiyo ya kiserikali ya Watoto Afrika Initiative nili kusaidia watoto  wenye changamoto ikiwemo ulemavu waweze kupata fursa hiyo ya elimu. Katika makala hii amezungumza na Flora Nducha wa Idhaa kuhusu taasisi hiyo akianza kwa kufafanua wanachokifanya.

Umoja wa Mataifa kila uchao unapigia chepuo wadau mbali mbali wakiwemo waandishi wa habari kusongesha Malengo ya Maendeleo Endelevu, SDGs ili sio tu yaweze kufahamika bali pia wale wanaowajibika kuyatekeleza wafanye hivyo ili hatimaye maisha ya wananchi yawe bora na si bora maisha.Hivi karibuni mwandishi wa Radio Washirika KidsTime FM ya mkoani Morogoro nchini Tanzania alikuwa Cairo Misri kwenye mafunzo ya wanahabari ambapo alimuuliza Hanna Dadzie mwandishi wa habari  kutoka Shirika la Utangazaji Ghana, GBC ni hatua gani anachukua kusongesha SDGs.“Naamini kama mwana habari  wajibu wangu katika kuhamasisha malengo ya maendeleo endelevu, ni kutengeneza uelewa na kusimamia hasa mashirika au taasisi za serikali kuhakikisha kwamba watu wanapata elimu, na tunaposema elimu sio tu elimu ni elimu bora. Kama mwandishi wa habari napaswa kuhakikisha watu hawa wote wanapata elimu bora, kwa sababu sote tumezaliwa kuwa sawa.”Akamulika maeneo ya SDGs ambayo amejikita zaidi.“Naweza kusema nimefanya habari nyingi katika hayo, kuhamasisha SDGs hasa eneo la afya, watu hawana uhakika wa kupata matibabu bora ya afya, naweza kusema kama ukiwa na afya bora una uhai, kama mtu wa habari napaswa kufanya habari zinazohusiana na jamii, kutengeneza uelewa, kuwafanya viongozi wasimame katika nafasi zao, kuhakikisha tunakuwa sawa kwa sababu inatakiwa kuwe na usawa, moja ya lengo la SDGs linazungumzia usawa kwa wote, kwa hivyo, wote tunapaswa kuwa na sawa.”Ripoti ya Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa iliyotolewa hivi karibuni kuhusu utekelezaji wa SDGs inabainisha kuwa malengo hayo 17 yametekelezwa kwa asilimia 17 pekee ikiwa imeasalia 6 kufikia ukomo wake.

Hii leo jaridani tunaangazia ujumbe wa Katibu Mokuu katika Siku ya Kimataifa ya Kutokuwa na Ghasia, na waandishi wa habari katika harakati za kusongesha malengo ya maendeleo endelevu. Makala inatupeleka Tanzania kuangazia taasisi ya watoto Afrika Initiative, na mashinani inatupeleka Amhara, Ethiopia, kulikoni?Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Kutokuwa na Ghasia, Katibu Mkuu wa Umoja Mataifa amezitaka nchi kubadilisha kuwa uhalisia ahadi za kuleta amani duniani walizojiwekea katika Mkutano wa Zama zijazo uliokamilika hivi majuzi hapa katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York, Marekani.Umoja wa Mataifa kila uchao unapigia chepuo wadau mbali mbali wakiwemo waandishi wa habari kusongesha Malengo ya Maendeleo Endelevu, SDGs ili sio tu yaweze kufahamika bali pia wale wanaowajibika kuyatekeleza wafanye hivyo ili hatimaye maisha ya wananchi yawe bora na si bora maisha.Makala inatupeleka Tanzania kuangazia taasisi ya watoto Afrika Initiative, iliyoanzishwa ili kuwasaidia watoto hususani vijana balehe. Je, inawasaidia vipi? Flora Nducha wa Idhaa hii amezungumza na mwanzilishi na mkurugenzi mtendajiwa taasisi hiyo Vivian Joseph ambaye anaanza kwa kufafanua kuhusu taasisi hiyo ya Watoto Afrika Initiative.Katikashinani fursa ni yake Teyban Mohammed kutoka Amhara, Ethiopia, mama aliyenufaika kwa vocha za milo mbalimbali yenye lishe bora kutoka kwa WFP, akieleza manufaa ya mradi huu kwa watoto pamoja na kina mama wajawazito na wanaonyonyesha?Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Kutotumia vurugu, Katibu Mkuu wa Umoja Mataifa António Guterres amezitaka nchi kubadilisha kuwa ukweli ahadi za kuleta amani duniani walizojiwekea katika Mkutano wa Zama zijazo uliokamilika hivi majuzi hapa katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York, Marekani.Ni kupitia kwenye ujumbe wake mahususi kwa ajili ya kuadhimisha Siku hii ya kimataifa ya kutotumia vurugu ambayo huadhimishwa kila tarehe pili ya mwezi Oktoba tarehe ya kuzaliwa Mahatma Gandhi, kiongozi wa vuguvugu la uhuru wa India na mwanzilishi wa falsafa na mkakati wa kutotumia vurugu kama njia ya kufanikisha mabadiliko katika jamii, Bwana Guterres amekumbushia namna ambavyo siku chache zilizopita katika Mkutano wa Zama Zijazo nchi zilikuja pamoja ili kuweka msingi wa umoja mpya wa ushirikiano wa kimataifa, ulio na nyenzo za kusaidia amani katika ulimwengu unaobadilika.Kiongozi huyo wa Umoja wa Mataifa anataja kwamba moja ya ahadi walizojiwekea viongozi wa ulimwengu ni kuangalia upya sababu za msingi za migogoro kuanzia kwa ukosefu wa usawa hadi umaskini na mgawanyiko na kwa hivyo sasa “tunahitaji nchi kubadilisha ahadi hizo kuwa uhalisia.” Akasisitiza.Bwana Guterres anaeleza kwamba siku hii ya kimataifa ya kutotumia vurugu inathibitisha tena maadili ambayo Mahatma Gandhi alijitolea maisha yake yaani usawa, heshima, amani na haki.Gandhi aliamini kutotumia vurugu ndio nguvu kuu zaidi inayopatikana kwa wanadamu yenye nguvu zaidi kuliko silaha yoyote. Na hivyo Guterres akazitaka nchi kwa pamoja, zijenge taasisi za kuunga mkono dira hiyo adhimu.

Mjadala mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa UNGA79, umekunja jamvi jana Jumatatu ambapo viongozi wa Dunia walikusanyika hapa New York kwenye Umoja wa Mataifa na kujikita na mada kadha wa kadha, katika sehemu hii ya pili ya mahojiano na mmoja wa washiriki wa mjadala huo waziri Mkuu wa Tanzania Kassim Majaliwa -Majaliwa. Flora Nducha ameangazia mbili kati ya mada kuu 4 zilizopewa uzito, Ambayo ni usugu wa dawa na changamoto ya mabadiliko ya tabianchi.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ikiwa Mjadala mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa UNGA79, umekunja jamvi jana Jumatatu, tunaangazia sehemu ya pili ya mahojiano na mmoja wa washiriki wa mjadala huo waziri Mkuu wa Tanzania Kassim Majaliwa. Pia tunakuletea muhtasari wa habari, na sauti za mashinani, kulikoni?Baada ya siku 6 za viongozi wa nchi 193 wanachama wa Umoja wa Mataifa kutoa hotuba kuhusu masuala muhimu yanayogusa dunia hivi sasa, wakizingatia maudhui ya kutomwacha nyuma mtu yeyote, hatimaye Mjadala mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa umekunja jamvi Jumatatu ya Septemba 30 jijini New York, Marekani.Hii leo shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO limesema kufuatia tangazo la serikali ya Rwanda juu ya mlipuko wa ugonjwa wa homa ya virusi vya marburg tarehe 27 mwezi uliopita, hadi sasa watu 8 wamefariki dunia kati ya 26 waliothibitishwa kuugua ugonjwa huo, mara ya kwanza kuripotiwa Rwanda. Rwanda inashirikiana na wadau ikiwemo WHO kudhibiti kusambaa kwa virusi vya ugonjwa huo ambao hadi sasa hauna chanjo wala tiba. Asilimia 70 ya wagonjwa ni wahudumu wa afya kutoka vituo viwili vya afya kwenye mji mkuu Kigali.Na baada ya jeshi la Israeli hapo jana kujulisha Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Mpito nchini Lebanon, UNIFIL juu ya nia yake ya kuanza mashambulizi ya ardhini dhidi ya wapiganaji wa Hezbollah nchini humo, hii leo ujumbe huo umesema licha ya hatari inayoendelea ya mashambulizi, walinda amani wamejipanga. UNIFIL imesema mara kwa mara wanabadili mwenendo na operesheni zao na tayari wana mipango ya kutekeleza iwapo itahitajika kufanya hivyo. IDF na Hezbollah wamekuwa wanashambuliana kusini mwa Lebanon.Mashinani leo ikiwa ni siku ya Kimataifa ya Wazee Duniani tunakupeleka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC kusikia ujumbe kutoka kwa mmoja ya wazee, ana maoni gani?Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Kama unavyojua, migogoro ya vita, majanga ya tabia nchi, dharura za afya ya umma, na mishtuko ya kiuchumi inaongezeka duniani kote kwa kasi, ugumu, na ukubwa. Mara nyingi dharura hizi hutokea kwa wakati mmoja, kwa mfano, wakati vita vinapoanza katika maeneo ambayo tayari yameathiriwa na majanga ya mabadiliko ya tabianchi. Hali hii inasababisha migogoro tata, iliyo changamana na ya muda mrefu, na athari zake kwenye elimu ni za kutisha. Nafikiri utakubaliana nami kuwa elimu ni mkombozi wa maisha na muhimu kwa kuendeleza maisha wakati wa dharura. Je UNESCO inatatua vipi changamoto hii? Cecili kariuki amezungumza na wataalamu wa elimu nchini Paris, Ufaranza.

Wajumbe wa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa hii leo wameelezwa jinsi ushindani wa uchimbaji kupita kiasi na biashara ya maliasili huko Mashariki ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC unavyozidi kuchochea mapigano kwenye eneo hilo, madini kama vile dhahabu na Koltani. Hayo yamo kwenye ripoti ya Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa iliyowasilishwa mbele ya Baraza la Usalama na Mwakilishi wake Maalum nchini DR Congo, Bintou Keita, ikianzia tarehe 20 Juni hadi 19 mwezi huu wa Septemba.Bi. Keita amesema “jimboni Ituri, mapigano yaliyoshamiri hivi karibuni yamechochewa na vikundi vilivyojihami vikijaribu kudhibiti machimbo ya madini. Kwa kuwa faida imeongezeka kwa kupanua machimbo ya dhahabu, vikundi vilivyojihami vimegeuka kuwa wajasiriamali wa madini. Vikundi ya kijamii na jeshi la serikali lisilo na uwezo kifedha wakihaha kudhibiti makundi ambayo yameimarika kijeshi na kifedha.”Mwakikilishi huyo ambaye pia ni Mkuu wa Ujumbe waUmoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini DRC, MMONUSCO, amesema jimboni Kivu Kaskazini, M23 inazidi kuimarisha udhibiti wake wa maeneo ya Masisi na Rutshuru jimboni Kivu Kaskazini, na hivyo wameweza kudhibiti kabisa uzalishaji wa madini  ya Koltani.Ameongeza kuwa “biashara kutoka eneo la Rubaya linalokadiriwa kuchangia zaidi ya asilimia 15 ya uzalishaji wa madini ya Tantalum, imepatia M23 dola 300,000 kila mwezi. Hii inatia hofu na lazima ikomeshwe,.”Wajumbe pia walipata ripoti kutoka kwa Thérèse Nzale-Kove, mwanaharakati wa haki za wanawake kutoka Mfuko kwa Ajili ya Wanawake wa DRC au FFC.Bi. Nzale-Kove amesema kuondoka kwa MONUSCO jambo ambalo limesharidhiwa lazima kuzingatie changamoto za mifumo ya ulinzi wa haki za binadamu na ukosefu wa haki za kijamii na madhara yake.Ametaka kuzingatiwa kwa tathmini za kile walichojifunza baada ya MONUSCO kuondoka majimbo ya Tanganyika na Kivu Kusini.Kwa sasa MONUSCO imesalia jimbo la Kivu Kaskazini na inatakiwa iwe imeondoka kabisa DRC ifikapo mwisho wa mwaka huu.

Hii leo jaridani tunaangazia amani na usalama nchini DRC, na suala la elimu katika malengo ya maendeleo endelevu tukimulika wanafunzi Kilifi nchini Kenya. Makala tunasalia na mada hiyo hiyo ya elimu na mashiani inamulika sheria za kibnadamu.Wajumbe wa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa hii leo wameelezwa jinsi ushindani wa uchimbaji kupita kiasi na biashara ya maliasili huko Mashariki ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC unavyozidi kuchochea mapigano kwenye eneo hilo, madini kama vile dhahabu na Koltani.Maelfu ya watoto katika Kaunti ya Kilifi Pwani ya Kenya kwa miaka mitatu iliyopita wamelazimika kuacha shule kutokana na umasikini na ukame na mafuriko yaliyochangiwa na mabadiliko ya tabianchi. Lakini sasa wizara ya elimu ya Kenya kwa kushirikiana na mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF, wakfu wa Education Above all na wadau wengine juhudi zinafanyika kuwarejesha watoto shuleni.Makala leo inatupeleka Paris Ufaransa katika makao makuu ya shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni UNESCO kuzungmzia juhudi za shirika hili katika kuhakikisha kwamba wanafunzi walio katika maeneo ya migogoro wanaendelea na masomo yao na wenzao waliohamishwa wanapata ufikiaji wa elimu juu katika nchi zilizowapokea.Katika mashinani fursa ni yake Mirjana Spoljaric Egger, Rais wa Kamati ya Kimataifa ya chama cha Msalaba Mwekundu ICRC akitoa wito wa kutafakari machungu yanayowakumba waathirika wa mizozo wakati wa mazungumzo yake na waandishi wa habari kandoni mwa mjadala mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa UNGA79.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Maelfu ya watoto katika Kaunti ya Kilifi Pwani ya Kenya kwa miaka mitatu iliyopita wamelazimika kuacha shule kutokana na umasikini na ukame na mafuriko yaliyochangiwa na mabadiliko ya tabianchi. Lakini sasa wizara ya elimu ya Kenya kwa kushirikiana na mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF, wakfu wa Education Above all na wadau wengine juhudi zinafanyika kuwarejesha watoto shuleni. “Niliacha shule darasa la nne  ilikuwa mwaka 2022, kwasababu shuleni walikuwa wananirejesha nyumbani nikalete ada. Sasa nikifika nyumbani wazazi wanasema hawana”Huyo ni David Tumaini kijana mwenye umri wa miaka hivi sasa 16 mmoja wa wanafunzi  waliolazimiika kukatiza masomo  miaka miwili iliyopita katika shule ya msingi ya Soyosoyo kutokana na umasikini. Kwa miezi kadhaa alihaha kusaka njia ya kuendelea na masomo."Nilikaa nyumbani kwa muda wa miezi mitano, wakati wenzangu wanakwenda shule na ni siku za masomo na wewe uko nyumbani. Hii inakufanya ujihisi kama wewe si mtu muhimu.”Hisia kama hizo na mustakbali wa watoto hao ndio kilicholisukuma shirika la UNICEF kuanzisha mradi wa “Elimisha mtoto” likishirikisha wizara ya elimu ya kenya na wadau wengine ili kuhakikisha watoto kama David wanarejea shuleni. Elizabeth Waitha ni afisa elimu wa  UNICEF.“Tuliweza kubaini Kaunti 16 ambazo zilikuwa na watoto zaidi ya 10,000 ambao wanaendi shuleni, na hii ilikuwa ni kwa shule za msingi tu. Na tukaangalia ni jinsi gani ya kuhakikisha mazingira bora ya kusoma kwa watoto waliosajiliwa kwenye mradi. Na tumeweza kuwasaidia zaidi ya wanafunzi milioni kwa vifaa vya shule na pia kwa waalimu vifaa vya kuandikia kama chaki, kalamu na vingine.”Na ndipo David akasikia kuhusu mradi huo,“Nilipata taarifa kutoka kwa walimu ya kwamba kuna mradi ambao unawasaidia watoto walioacha shule ili warehjee shuleni kuendelea na masomo. Sasa nilipokuja shuleni nikaambiwa wewe tutakusajili katika huu mradi wa msaada , ndipo nikaweza kurejea masomoni, hadi sasa nipo shuleni kwa sababu ya msaada huu. Vitu ambavyo nilipewa ni pamoja na mkoba wa madaftari, vitabu, kalamu na vifutio.”Hii imemrejeshea David matumaini ya ndoto yake“Mimi nikimaliza kusoma nataka kuwa Daktari ili kusaidia wagonjwa. Na katika kusaidia wagonjwa mshahara nitakaolipwa ntajisaidia mwenyewe na pia kusaidia familia yangu”Kupitia mradi huu mbali ya vifaa umewezesha zaidi ya watoto 256,000 kurejea shuleni na bado wanaendelea na masomo.

Hii leo jaridani tunakuletea kipindi maalum. Leo mjadala Mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa ukiwa umeingia siku ya nne, miongoni mwa wahutubiaji ni Tanzania. Kabla ya kupanda katika mimbari ya Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, Flora Nducha wa Idhaa hii ya Kiswahili alipata fursa ya kuketi na mwakilishi wa taifa hilo katika mjadala huu, Waziri Mkuu Kassim Majaliwa na kuzungumza naye masuala kadhaa ikiwemo mzigo wa madeni kwa nchi zinazoendelea  na pia nafasi ya wanawake katika nyanja ya kimataifa. Lakini kwanza alitaka kufahamu Waziri Mkuu Majaliwa amekuja na ujumbe gani kutoka Tanzania kwenye mjadala huu. Pia tunakuletea muhtasari wa habari.Mratibu wa Masuala ya Kibinadamu nchini Lebanon, Imran Riza, akizungumza kutoka mji mkuu wa Lebanon, Beirut, kwa njia ya video amewaeleza waandishi wa habari mjini Geneva, Uswisi leo kwamba katika Lebanon kipaumbele kwa sasa ni kuhakikisha usitishaji mapigano wa haraka ili kukomesha mateso zaidi ya raia na uharibifu. Bwana Riza amesisitiza tena wito kwa jamii ya wahudumu wa  kibinadamu kwa nchi zote kutumia ushawishi wao kusaidia katika kupunguza machafuko kwa dharura.Ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya Wanawake UN Women inaangazia athari kubwa za janga la kibinadamu linaloongezeka kwa wanawake na wasichana wa Sudan, wakiwemo milioni 5.8 ambao ni wakimbizi wa ndani.Ripoti ya Umoja wa Mataifa iliyotolewa leo mjini Geneva, Uswisi imetoa wito kwa mamlaka ya Haiti na jumuiya ya kimataifa kufanya zaidi kulinda watu na kuzuia mateso zaidi na kwamba hicho ndicho kinapaswa kuwa kipaumbele. Takwimu za hivi karibuni kutoka Ofisi ya Haki za Kibinadamu ya Umoja wa Mataifa zinaonesha kuwa takribani watu 3,661 wameuawa nchini Haiti tangu Januari mwaka huu.”Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Leo hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa, kando ya mjadala mkuu wa UNGA79, viongozi wanakutana kwenye Mkutano wa Ngazi ya Juu ukimulika usugu wa viuavijiumbe maradhi, Antimicrobial Resistance, kwa kiswahili ikiitwa pia UVIDA, au Usugu wa Vimelea dhidi ya Dawa. Katika taarifa ya Pamoja iluyotolewa kwenye mkutno huo na mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la afya duniani WHO, la mazingira UNEP, la chakula  na kilimo FAO na shirika la afya ya Wanyama duniani WOAH, usugu wa viua vijiumbe maradhi unahusika moja kwa moja na vifo milioni 1.3 na kuchangia vingine milioni 5 kila mwaka.Unaweza kujiuliza ni nini na kwa nini ni muhimu wakutane? Bosco Cosmas, wa Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa amezungumza na Profesa Mshiriki wa Vimelea Vya Magonjwa katika Chuo Kikuu cha Sayans iza Afya Bugando, mkoani Mwanza, Kaskazini Magharibi mwa Tanzania.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka katika hospitali ya kanda Bugando, mkoani Mwanza, kaskazini-magharibi mwa Tanzania kumulika chanzo na madhara ya usugu wa vimelea dhidi ya dawa au UVIDA. Pia tunakuletea habari kwa ufupi na katika kujifunza Kiswahili tunabisha hodi nchini Zimbabwe, kulikoni?Hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa leo kandoni mwa mjadala mkuu ulioingia siku ya tatu moja ya mada zinazopewa uzito ni usugu wa vijiuavijiumbe maradhi au Anti-Microbial Resistance (AMR). Katika taarifa ya Pamoja iluyotolewa kwenye mkutno huo na mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la afya duniani WHO, la mazingira UNEP, la chakula  na kilimo FAO na shirika la afya ya Wanyama duniani WOAH, usugu wa viua vijiumbe maradhi unahusika moja kwa moja na vifo milioni 1.3 na kuchangia vingine milioni 5 kila mwaka.Pia katika katika Mjadala Mkuu wa baraza Kuu la Umoja wa Mataifa UNGA79 miongoni mwa waliopanda katika mimbari leo kuhutubia ni Rais wa Jamhuri ya Kenya William Samoei Ruto ambaye amesema “Dunia iko katika wakati wa changamoto kubwa za kiusalama, ahati ya chata ya Umoja wa Mataifa kuokoa viizazi kutokana na vita iiko katika hatihati.” Aesema nadhariaya wao dhidi yetu ni chachu ya changamoto kubwa ikiwemo vita. Kuanzia Gaza, Darfur, Ukraine, Yemen, Mashariki mwa DRC , Sudan, Sahel na uhalifunchini Haiti,migogoro inasambaratisha maisha na uwezi wa watukuishi katika kiwangocha kihistoria.”Naye Rais wa Malawi Lazarus McCarthy Chakwera, amesema kila nchi mwanachama wa Umoja wa Mataifa inahusiana na nchi nyingine katika mambo matatu, ushirikiano migogoro na ushindani ulio na usawa, hivyo jinsi ya kushughulikia masuala hayo ndio itaamua mustakbali wa vizazi vvya kesho hasa ushirikiano unaofaidisha wote, ushindani ulio na usawa na utatuzi wa migogoro. Amesisitiza kuwa ushirikiano ni kitu cha muhimu sana na mfano mzuri ni nchi yake Malawi.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili fursa ni yake Mary Chigumira kutoka Zimbabwe, mmoja wa waafrika aliyefika kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa hapa Jijini New York kwa ajili ya Mkutano wa Zama Zijazo uliokamilika hivi majuzi akieleza anavyotamani kujifunza zaidi lugha ya Kiswahili.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Katika makala ya leo, Anold Kayanda wa Idhaa hii amezungumza na vijana wawili waliozaliwa tayari wakiwa na maambukizi ya Virusi Vya Ukimwi na hivyo wameamua kujitolea kusukuma mapambano dhidi ya ugojwa huo hatari duniani. Katika mikutano inayoendelea katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa wakati huu wa Mjadala Mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, UNGA79 wasichana hawa wadogo wamepata fursa ya kushiriki katika mkutano wa ngazi ya juu uliondaliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kukabiliana na Ukimwi UNAIDS. 

Viongozi wa dunia wakiendelea kuhutubia kwenye Mjadala Mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa hapa New York, Marekani, kandoni kunafanyika Mkutano wa Ngazi ya Juu  ukimulika madhara ya ongezeko la kina baharí  kutokana na kina cha baharí. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres akihutubia viongozi wa dunia amewataka wachukue hatua za kijasiri kunusuru maisha na mbinu za kujipatia vipato kwa watu zaidi ya milioni 900 wanaoishi uwanda wa chini wa pwani ulio hatarini kuzama kutokana na kina cha baharí kuongezeka.Kwa Tanzania Umoja wa Mataifa umeanza kuchukua hatua kama unavyosikia kutoka kwa Clara Makenya, Mwakilishi wa shirika la UN la Mataifa la Mazingira, UNEP nchini humo huku tukipata ufafanuzi wa madhara ya ongezeko la kina cha baharí kwenye eneo lao kutoka kwa Segule Segule, Mkurugenzi wa Bodi ya Maji Bonde la Maji Pangani 

Hii leo jaridani tunaangazia ujumbe wa wanaharakati wa malengo ya maendeleo endelevu ambao wamekuja hapa makao makuu ya umoja wa mataifa kuwa sehemu ya utatuzi katika mijadala mikuu ya UNGA79. Makala tunasalia hapa makao makuu na mashinani tunakwenda DRC.Viongozi wa dunia wakiendelea kuhutubia kwenye Mjadala Mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa hapa New York, Marekani, kandoni kunafanyika Mkutano wa Ngazi ya Juu  ukimulika madhara ya ongezeko la kina baharí  kutokana na kina cha baharí.Mjadala mkuu wa wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa kikao cha 79 umeingia siku ya pili hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa nasi tunaendelea kuzungumza na washhiriki mbalimbali wakiwemo kutoka asasi za kiraia kusikia maoni yao kuhusu mkutano huu. Flora Nducha amebahatika kuongea na mmoja wao kutoka nchini Zimbabwe.Katika makala Anold Kayanda wa Idhaa hii amezungumza na vijana wawili waliozaliwa tayari wakiwa na maambukizi ya Virusi Vya Ukimwi na hivyo wameamua kujitolea kusukuma mapambano dhidi ya ugojwa huo hatari duniani. Katika mikutano inayoendelea hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa wakati huu wa UNGA79 wasichana hawa wadogo wamepata fursa ya kushiriki katika mkutano wa ngazi ya juu uliondaliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kukabiliana na Ukimwi UNAIDS.Na mashinani fursa ni yake mwananchi wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC jimboni Kivu Kaskazini akiwasilisha ujumbe wake kwa viongozi wanaoshiriki mjadala Mkuu wa mkutano wa 79 wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataiafa, UNGA79 hapa New York, Marekani.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Mjadala mkuu wa wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa kikao cha 79 umeingia siku ya pili hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa nasi tunaendelea kuzungumza na washhiriki mbalimbali wakiwemo kutoka asasi za kiraia kusikia maoni yao kuhusu mkutano huu. Flora Nducha amebahatika kuongea na mmoja wao kutoka nchini Zimbabwe.Mary Chigumira ni mwanaharakati  anayepiganiia haki za wanawake na wasichana nchini Zimbabwe kupitia shirikika lale la kiraia la “Unlimited hope alliance” au Muungano wa matumaini yasiokwisha ambao unawasaidia wasichana wenye changamto katika masuala ya elimu, huduma za maji , usafi na usafi wa mazingira  au WASH na kuwawezesha kiuchumi.Amekuwa hapa Umoja wa Mataifa kuhuduria mkutano uliomalizika wiki hii wa Zama Zijazo na kabla hajarejea nyumbani ana ujumbe kwa viongozi wa dunia wanaokutana katika mjadala mkuu wa UNGA79 kuhusu mchango wao katika hataraki za kusaidia wanasichana na wanawake vijijini, nasema “Kwa viongozi tunawaomba wawe sehemu yetu, hatutaki kuwa katika safari hii pekeyetu, tunataka kuambatana nao. Endapo tutaambatana Pamoja nao tufafanikisha lengo letu.”Amesema hilo litawatia moyo hata wanawake na  wasichana wanaopitia machungu na kukata tamaa, anawashauri akisema, “Kwa wanawake na wasichana ambao mnanisikiliza , asilani hamjachelewa, hata kama maisha yako yaliharibiwa, ulipata mtoto ukiwa na umri wa miaka 14, huo sio mwisho wa safari.”Akatoa mfano hai katika shirika lake, Mary anasema, “Tulikuwa na wasichana ambao walipata mimba wakiwa na umri wa miaka 14, lakini sasa wamerejea shuleni , hivyo hamjachelewa hata wale walio katika biashara ya ngono, mnaweza kubadili maisha yenu yaliyoharibika. Njooni kwetu mpate mafunzi ili muweze hata kuanzisha biashara zenu.”Mary anasema anaamini wakipigwa jeki basi shirika lao litaweza kusaidia wasichana wengi zaidi.

Jaridani tunakuletea mada kwa kina ikiwa hii leo Mjadala mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa mataifa UNGA79 umeng’oa nanga hii na tunakutana na mdau anayepigia chepuo malengo ya maendeleo endelevu hasa haki katika lengo namba 4 la Elimu Bora.Mjadala Mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, UNGA79 umeanza leo New York, Marekani ambapo Katibu Mkuu wa Antonio Guterres amesema anashawishika kwamba kuna kweli mbili chungu katika zahma zinazokumba dunia hivi sasa: Mosi-Hali ya dunia si endelevu na hatuwezi kuendelea kama ilivyo na pili; changamoto zilizozoko zinatatulika. Kinachohitajika ni kuweko kwa mfumo wa kimataifa wenye uwezo wa kutatua changamoto hizo.Rais Joe Biden wa Marekani ambaye amesema ni hotuba yake ya mwisho mbele ya Baraza hilo kama Rais wa Marekani na kwamba anatambua changamoto zinazokabili dunia ikiwemo vita, tabianchi na demokrasia. Lakini ana matumaini kuna suluhu kwa kuzingatia yote waliyofanya pamoja kwa miongo iliyopita.Huko Lebanon shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia wakimbizi, UNHCR linaomboleza vifo vya watumishi wake wawili waliouawa huko Bekaa Mashariki baada ya kombora lililorushwa na Israeli kuangukia makazi yao jana Septemba 23. UNHCR imerejelea wito wa Katibu Mkuu wa UN ya kwamba mashambulizi yakome.Na katika mashinani tunamsikia kijana mmoja aliyefika hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa kuhudhuria mkutano wa Zama Zijazo uliofunga pazia lake jana, ana wito wa kuwapa viongozi wa ulimwengu ambao wanashiriki katika Mjadala Mkuu wa Baraza la Umoja wa Mataifa ambao wenyewe umefungua pazialake leo.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Jana Jumapili ya Septemba 22 viongozi wa dunia walipitisha Mkataba wa Zama Zijazo. Mkataba huu unalenga kukabili changamoto za karne ya 21 kuanzia mizozo, mabadiliko ya tabianchi, haki za binadamu, hadi taarifa potofu na za uongo. Maeneo Matano makuu ni pamoja na maendeleo endelevu, amani na usalama duniani, sayansi na teknolojia, vijana na vizazi vijavyo na marekebisho ya usimamizi wa dunia, kipengele muhimu wakati huu ambapo taasisi za fedha za kimataifa na Umoja wa Mataifa wenyewe wameshindwa kuja na majawabu ya karne ya 21. Mkataba wa Kimataifa wa Kidijitali unaoelenga pamoja na mambo mengine usimamizi bora wa Akili Mnemba, pamoja na Azimio kwa ajili ya Vizazi Vijavyo linalotaka serikali za sasa kutilia maanani vizazi vijavyo zinapopitisha maamuzi yao ya leo, ni sehemu ya viambatanishi vya Mkataba huu wa Zama Zijazo. Assumpta Massoi ametaka kufahamu maoni ya vijana baada ya hatua hii, na ndio mada yetu kwa kina siku ya leo. 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina kama nilivyokujulisha leo ambayo ni kipindi maalum kinachojumuisha hotuba za viongozi wa dunia na watetezi wa haki za binadamu ikiwa ni jana Jumapili Septemba 22 viongozi hao walipitisha Mkataba wa Zama Zijazo. Pia tunakuletea muhtasari wa habari kama zifuatazo.Mkutano wa Zama Zijazo uliofanyika kwa siku nne tangu majuzi tarehe 20 ukianza na siku mbili za vijana kukutana na baadaye viongozi wakuu wa ulimwengu, unakunja jamvi hii leo katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa. Kesho Septemba 24 unaanza Mjadala Mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa ukitajwa kuwa mkusanyiko mkubwa zaidi wa kidplomasia ulimwenguni unaofanyika kila mwaka. Kwa siku sita viongozi wakuu wa nchi wanachama wa Umoja wa Mataifa watahutubia ulimwengu.Leo Jumatatu hali ya mvutano imezidi kutanda Mashariki ya Kati huku ripoti za mamia ya mashambulizi ya kulipiza kisasi ya Israel dhidi ya Hezbollah yakilenga kusini mwa Lebanon na Gaza ikiwa ni pamoja na kambi ya wakimbizi, wameeleza wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa. Hatua hiyo inakuja wakati afisa mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini Lebanon Jeanine Hennis-Plasschaert aakianza ziara rasmi nchini Israel kukutana na maafisa wakuu wa serikali, baada ya kusisitiza kwamba "hakuna suluhu ya kijeshi ambayo itafanya pande zote mbili kuwa salama".Na Mtaalamu Maalum wa Umoja wa Mataifa kuhusu hali  ya Haki za Binadamu nchini Burundi Fortuné Gaetan Zongo, amehutubia mkutano wa 57 wa Baraza la Umoja wa Mataifa la Haki za Binadamu huko Geneva, Uswisi hii leo na kueleza kuwa hali ya kibinadamu katika taifa hilo la Maziwa Makuu bado inatia wasiwasi akitolea mfano tukio la mashinikizo kwa wapenzi waliokuwa wanaishi pamoja huko Ngozi, Kayanza na Kirundo mwezi Machi na Aprili mwaka huu.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Leo hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York, Marekani vijana kutoka kila kona ya dunia wanakutana kuanza kujadili kuhusu mstakabali wao katika zama zijazo. Miongoni mwao ni Jerop Limo kutoka Kenya anayetumia uzoefu wake wa kuishi na Virusi Vya Ukimwi kwa miaka 24 ya umri wake kuhakikisha ulimwengu unakuwa mahali bora kwa watu ambao tayari wanaishi na virusi hivyo. Anold Kayanda amezungumza naye na hapa Jerop Limo anaanza kwa kueleza yale ambayo atawaeleza viongozi wa ulimwengu.

Hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa New York Marekani ambako mkutano wa Zama Zijazo umen’goa nanga leo kwa siku mbili za kuchua hatua kabla ya kikao cha ngazi ya juu siku ya Jumapili na Jumatatu. Leo Vijana wanapata fursa ya kupaza sauti zao kuhusu dunia na mustakbali wautakao. Flora Nducha wa Idhaa hii amezungumza na kijana mwenye ulemavu kutoka Tanzania ambaye ni mmoja wa wazungumzaji  wa mkutao wa leo. Anaanza kwa kujitambulisha.

Hii leo jaridani tunaangazia uondoaji wa taka katika ukanda wa Gaza, na ujumbe wa vijana ambao watashiriki mijadala mikuu hapa makaomakuu ya Umoja wa Mataifa. Makala tunasalia hapa hapa makao makuu na mashinani tunakupeleka nchini Sudan Kusini, kulikoni?Hali inazidi kuwa si hali huko Ukanda wa Gaza kwani sasa raia wanakwepa sio tu mashambulizi na magonjwa bali pia nyoka, panya na wadudu ambao wanasambaa kutokana na mazingira machafu. Watu wanajihifadhi kwenye maeneo ya wazi bila mifumo ya majitaka au ya kuondoa maji ya mvua. Timu ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina imefika kupuliza dawa ili kulinda wananchi hao.Leo hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York, Marekani vijana kutoka kila kona ya dunia wanakutana kuanza kujadili kuhusu mstakabali wao katika zama zijazo. Miongoni mwao ni Jerop Limo kutoka Kenya anayetumia uzoefu wake wa kuishi na Virusi Vya Ukimwi kwa miaka 24 ya umri wake kuhakikisha ulimwengu unakuwa mahali bora kwa watu ambao tayari wanaishi na virusi hivyo.Makala inaturejesha hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa New York Marekani ambako mkutano wa Zama Zijazo umen’goa nanga leo kwa siku mbili za kuchua hatua kabla ya kikao cha ngazi ya juu siku ya Jumapili na Jumatatu. Leo Vijana wanapata fursa ya kupaza sauti zao kuhusu dunia na mustakbali wautakao.Na katika mashinani Balozi Mwema wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF, Tendai Mtawarira, mwanamichezo nguli mstaafu wa mpira wa raga mzaliwa wa Zimbabwe lakini alichezea Afrika Kusini, akizungumzia alichokishuhudia katika safari yake ya kwanza nchini Sudan Kusini.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Hali inazidi kuwa si hali huko Ukanda wa Gaza kwani sasa raia wanakwepa sio tu mashambulizi na magonjwa bali pia nyoka, panya na wadudu ambao wanasambaa kutokana na mazingira machafu. Watu wanajihifadhi kwenye maeneo ya wazi bila mifumo ya majitaka au ya kuondoa maji ya mvua. Timu ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina imefika kupuliza dawa ili kulinda wananchi hao. Tuko Khan Younis, kusini mwa Ukanda wa Gaza, video ya UNRWA inaonesha wafanyakazi wa shirika hilo wamefika kwenye makazi ya muda ya wakimbizi wa  ndani. Katika eneo hili majitaka yamezingira makazi ya wakimbizi kwani hakuna mifumo ya kuyaondoa.Kando kidogo, mama anaonekana akimsafisha mwanae kwa kutumia maji yaliyohifadhiwa kwenye dumu.Mama huyu ambaye jina lake halikupatikana anasema, nilifurushwa kutoka jiji la Gaza hadi hapa Khan Younis. Tumefika kwenye eneo lililokuwa wazi, kwa hiyo uwepo wa panya na wadudu unahatarisha maisha ya watoto wangu. Nina hofu kubwa ya afya ya watoto wangu kutokana na wadudu na panya.Sasa anaonekana afisa mmoja wa UNRWA akiwa na wenzake wakipita hema kwa hema wakigawa dawa za kuua wadudu hao.Afisa huyu anasema wamewapatia ushauri na mwongozo wa jinsi ya kutumia dawa hizo.Halikadhalika wamepuliza dawa za kuulia wadudu na pia kuondoa taka zilizokuweko karibu na makazi ya wakimbizi hao wa ndani.UNRWA inasema viwango vya juu vya joto, na uweko wa makazi hayo kwenye eneo la wazi ni mazingira rafiki kwa panya, nyoka na wadudu wengine.Kwa mujibu wa ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya dharura, OCHA, tangu vita ianze Gaza, tarehe 7 Oktoba mwaka 2023, zaidi ya watu milioni 1.9 wamefurushwa makwao.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Mke ni nguomgomba ni kupalilia.”

Hii leo jaridani tuankuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Sudan Kusini kufuatilia changamoto za kibinadamu na jinsi ambavyo mashirika ya Umoja wa Mataifa yanavyozitatua. Pi atunakuletea muhtasari wa habari kama zifuatazo na ufafanuzi wa methali.Licha ya kuongezeka kwa majanga duniani, kuanzia umaskini hadi dharura ya tabianchi, Umoja wa Mataifa umesalia na azma yake ya kusongesha amani, maendeleo endelevu na kupunguza machungu yanayowapata binadamu, amesema Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres katika ripoti yake ya mwaka ya utendaji wa Umoja wa Mataifa iliyotolewa leo jijini New York, Marekani kabla ya kuanza kwa Mjadala Mkuu wa  mkutano wa 79 wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, UNGA79.Shirika la Umoja wa Mataifa la kukabiliana na Ukimwi, UNAIDS hii leo limetoa ripoti yake huko Geneva, Uswisi ikionesha kuwa mzigo wa madeni unaokabili nchi za Afrika zilizo Kusini mwa jangwa la Sahara unasababisha zibakie na fedha kidogo kugharimia huduma za afya, pamoja na huduma muhimu zaidi dhidi ya Virusi vya Ukimwi, VVU. Idadi kubwa ya watu wanaoishi na VVU duniani wako eneo hilo lakini mzigo wa madeni unarudisha nyuma maendeleo yaliyopatikana ya kutokomeza Ukimwi ifikapo 2030.Tukisalia na suala hilo hilo la UKIMWI, UNAIDS inasema vijana wawili wanaoishi na Virusi vya Ukimwi na pia wana ushawishi mkubwa kwenye mitandao ya kijamii, Ibanomonde Ngema kutoka Afrika Kusini, na Jerop Limo kutoka Kenya, wako njiani kuja New York, Marekani kushiriki UNGA79 na Mkutano wa Zama Zijazo kwa lengo la kusihi viongozi wa dunia kushirikiana na vijana katika kutokomeza Ukimwi.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Mke ni nguomgomba ni kupalilia.”.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Shirika la Umoja wa Mataifa la chakula na kilimo FAO nchini Sudan Kusini limesema licha ya uchaguzi mkuu kuahirishwa nchini humo hadi 22 Desemba 2026 kitu kikubwa kwa taifa hilo changa zaidi barani Afrika ni amani. Akizungumza na Flora Nducha wa Idhaa ya Kiswahili katika Makala hii Meshack Malo mwakilishi wa FAO Sudan Kusini amesema kuahirisha uchaguzi huo ambao awali ilikuwa ufanyike 22 Desemba mwaka huu 2024 ni  uwamuzi wa Wasudan na wana sababu za msingi, hivyo jumuiya ya kimataifa itaendelea kushirikiana nao na kuliombea amani taifa hilo.

Kutokana na ombi la serikali ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC), Mfuko wa Kimataifa wa Kupambana na Ukimwi, Kifua Kikuu na Malaria (the Global Fund) leo umetangaza kuchangia dola za Marekani milioni 9.5 kwa ajili ya kukabiliana na ugonjwa wa mpox katika majimbo sita kati ya yale yenye viwango vya juu zaidi vya maambukizi nchini humo.  Tangazo hilo lililotolewa leo Septemba 18 katika makao makuu ya Mfuko huo wa kimataifa unaofahamika kama The Global Fund, mjini Geneva, Uswisi imeeleza kuwa fedha hizo zinaelekezwa katika katika jimbo la Equateur, Ubangi Kusini, Sankuru, Tshopo, Kivu Kusini, Kivu Kaskazini na Kinshasa, jimbo lenye msongamano mkubwa wa watu milioni 17.

Hii leo jaridani tunaangazia juhudi za Umoja wa Mataifa za kukabiliana na ugonjwa wa MPOX barani Afrika. Makala inatupeleka nchini Sudan Kusini kuangazia uhairishwaji wa uchaguzi na mashinani nchini Sudan ambapo vilabu vinatumiwa kuimarisha ulinzi wa wasichana.Kutokana na ombi la serikali ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC), Mfuko wa Kimataifa wa Kupambana na Ukimwi, Kifua Kikuu na Malaria (the Global Fund) leo umetangaza kuchangia dola za Marekani milioni 9.5 kwa ajili ya kukabiliana na ugonjwa wa mpox katika majimbo sita kati ya yale yenye viwango vya juu zaidi vya maambukizi nchini humo.Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF nchini Burundi linasema asilimia 33 ya wagonjwa wa homa ya nyani au mpox nchini humo ni watoto wa kwenda shule wenye umri wa kuanzia miaka 5 hadi 19, na hivyo kuwa changamoto mpya wakati familia zinajiandaa kwa mwaka mpya wa masomo.Makala leo inatupeleka Sudan Kusini ambako mwishoni mwa wiki serikali ilitangaza kuahirisha uchaguzi mkuu ambao ulikuwa ufanyike 22 Desemba mwaka huu 2024.Mashinani tuko katika kambi ya wakimbizi ya Zamzam nchini Sudan ambako shirika la Umoja wa Mataifa la Idadi ya Watu na Afya ya Uzazi (UNFPA) linatumia vilabu kufanikisha ulinzi wa wasichana walio hatarini. Sasa Ikhlas Mousa Andulkareem ambaye ni mfanyakazi wa kijamii katika shirika lisilo la kiserikali la Nada ALAzhar, linalopata usaidizi kutoka UNFPA anatueleza jinsi eneo salama kwa wanawake na wasichana litawanufaisha waathiriwa kwenye kambi hii ya Zamzam.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF nchini Burundi linasema asilimia 33 ya wagonjwa wa homa ya nyani au mpox nchini humo ni watoto wa kwenda shule wenye umri wa kuanzia miaka 5 hadi 19, na hivyo kuwa changamoto mpya wakati familia zinajiandaa kwa mwaka mpya wa masomo.Mwakilishi wa UNICEF nchini Burundi France Bégin amesema ongezeko la maambulizi ya mpox miongoni mwa watoto nchini Burundi wakiwemo wenye umri wa chini ya miaka mitano linatia wasiwasi mkubwa na kuwalinda ndio kipaumbele chetu.“Halikadhalika, kuhakikisha watoto wote wanaweza kurejea shule salama licha ya mlipuko huu ni jambo muhimu. Timu yetu inashirikiana na Wizara ya Elimu kutekeleza mikakati ya afya shuleni, kulinda wanafunzi na kuepusha kuvurugwa zaidi kwa fursa za wanafunzi kusoma,” amesema Bi. Bégin .Tangu kuthibitishwa kwa mgonjwa wa kwanza wa mpox nchini Burundi tarehe 25 mwezi Julai mwaka huu, taifa hilo la Maziwa Makuu barani Afrika limethibitisha kuweko kwa wagonjwa 564 , ambapo asilimia  62.9 wana umri wa chini ya miaka 19. Halikadhalika kuna washukiwa 1,576 wa ugonjwa huo ambao tayari shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO limeidhinisha chanjo yake.UNICEF inasema kumekuwa na matukio 1,774 ya maonyo ya uwepo wa ugonjwa huo katika wilaya zote 34 za wilaya kiafya za Burundi kati ya 49 nchini kote, ambako wilaya 3 katika mji mkuu Bujumbura ndio kitovu cha mlipuko.Watoto na jamii zilizoko hatarini zaidi wamekuwa waathiriwa zaidi wa mpox katika nchi za kusini na mashariki mwa Afrika.Zaidi ya watoto milioni 3 nchini Burundi wakitarajiwa kurejea shuleni katika mwaka mpya ulioanza tarehe 16 mwezi huu wa Septemba, UNICEF na serikali wanaongeza jitihada ili waweze kurejea salama shuleni.Mathalani UNICEF inasaidia harakati za kubaini wagonjwa, kupatia mafunzo wahudumu wa afya, kuelimisha jamii na kupatia majawabu hofu zao, kuimarisha huduma za kujifasi na kusambaza vifaa muhimu.Ili kufanikisha hilo, UNICEF inatoa wito wa ombi la dola milioni 58.8   kukabili janga la mpox barani Afrika ikiwemo Burundi ambako watoto ndio wameathirika zaidi.UNICEF pia inasaidia kukabiliana na unyanyapaa kwa waliopona na kusaidia familia kwenye vituo walikotengwa kupata huduma.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka Nairobi Kenya ambako tutamsikiamwanamuziki nyota, mjasiriamali na mwanaharakati wa haki za wanawake Lizi Ogumbo. Pia tunakuletea habari kwa ufufpi na mashinani.Vurugu dhidi ya wapinzani wa serikali nchini Venezuela zimefurutu ada, imesema tume huru ya uchunguzi ikitaja kukamatwa, ukatili wa kingono na utesaji kama mbinu zitumiwazo na serikali ya Rais Nicolas Maduro ili aendelee kuweko madarani.Mwaka 2024 ukiripotiwa kuwa na idadi kubwa ya chaguzi kwenye nchi zaidi ya 60 ambako zaidi ya watu bilioni 1 watapiga kura kuchagua viongozi wao wa umma, wataalamu wa Umoja wa Mataia wanaelezea hofu yao juu ya kitendo cha watu kutoweshwa katika kipindi hicho ili kunyamazisha demokrasia, kitendo ambacho wamesema kinabinya uhuru wa kupiga kura.Na hii leo matokeo ya utafiti uliofanywa na Umoja wa Mataifa yameonesha kuwa licha ya majanga yanayoendelea kukumba dunia, nchi wanachama zimeendelea kujizatiti kuanzisha huduma za serikali mtandao ili wananchi waweze kupata huduma mbali mbali kidijitali, ambapo ripoti inazitaja Denmark, Estonia na Singapore kushika nafasi ya juu kati ya nchi 193 wanachama wa Umoja wa Mataifa, kwa mawanda na ubora wa huduma za serikali mtandaoni.Katika mashinani Mwakilishi Mkazi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Maendeleo UNDP nchini Bangladesh Stefan Liller anatueleza kiwango cha athari za mafuriko makubwa yaliyoikumba nchi hiyo.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Wahudumu wa kibinadamu wanahaha hivi sasa kufikisha msaada Kaskazini Mashariki mwa Nigeria kwenye jimbo wa Borno mjini Maiduguri ambako maelfu ya watu wametawanywa baada ya bwawa la Alau kufurika na kupasua kingo zake usiku wa manane  wiki iliyopita kutokana na mvua kubwa. Shirika la Umoja wa Matifa la mpango wa chakula duniani WFP ni mdau mkubwa katika kufikisha misaada hiyo na mkuu wa ofisi yake ya Maiduguri Emmanuel Bigenimana anaeleza alichokishuhudia katika Makala hii inayoletwa kwako na Flora Nducha.

Pamoja na chapisho lililotolewa leo na Shirika la Umoja wa Mataifa la hali ya hewa (WMO) kuangazia ushahidi unaoongezeka kwamba tabaka la ozoni kwa hakika liko mbioni kurejea katika hali nzuri, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres kupitia ujumbe wake maalumu kwa ajili ya siku ya leo ya Kimataifa ya Uhifadhi wa Tabaka la Ozoni amesisitiza mataifa yote ulimwenguni kuidhinisha na kutekeleza maazimio ya maboresho ya Itifaki ya Montreal yaliyozaa Marekebisho ya Kigali kwa lengo la kupunguza gesi chafuzi zenye nguvu zinazoongeza joto duniani. Katika ujumbe huo, Bwana Guterres ameeleza kwamba Marekebisho ya Kigali ya Itifaki ya Montreal ambayo yanalenga katika kupunguza hydrofluorocarbons (HFCs) ambazo ni gesi zinazoongeza joto duniani yanaweza kuchangia katika kuendeleza juhudi za kukabiliana na tabianchi, kulinda watu na sayari. “Na hilo linahitajika zaidi kuliko wakati mwingine wowote kwani rekodi za joto zinaendelea kuongezeka.” Akasisitiza.Itifaki ya Montreal ilikubaliwa mnamo mwaka 1987 huko nchini Canada na kuanza kutumika mwaka 1989. Maboresho yake yalifanyika mwaka 2016 mjini Kigali Rwanda na marekebisho hayo ya Kigali yakawa sehemu ya Itifaki ya Montreal kuanzia mwaka 2017. Hadi kufikia Aprili mwaka huu 2024 ni nchi 158 pekee zimeidhinisha marekebisho hayo.Guterres anaendelea kueleza kwamba, “iwapo yataidhinishwa kikamilifu na kutekelezwa, Marekebisho ya Kigali ya Itifaki ya Montreal yanaweza kusaidia kuepuka ongezeko la hadi nyuzi joto 0.5 za Selsiasi duniani kufikia mwisho wa karne hii.”Anasema “wakati ambapo ushirikiano kimataifa uko chini ya shinikizo kubwa, Itifaki ya Montreal ya kusaidia kulinda tabaka la ozoni inajitokeza kama ishara yenye nguvu ya matumaini. Ni ukumbusho kwamba nchi zinapoonesha azimio la kisiasa kwa manufaa ya wote, mabadiliko yanawezekana.”Ushahidi wa mafaniko ya Itifaki ya Montreal pia uko katika ujumbe wa Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la Mazingira (UNEP), Inger Andersen alioutoa leo kwa njia ya video akisema,“hatua zilizochukuliwa chini ya Itifaki hii ya Montreal ziliondoa gesi zilizokuwa zinatumika viwandani, gesi ambazo zilikuwa zilizoharibu tabaka la ozoni na ziliongeza joto duniani.”

Hii leo jaridani tunaangazia ujumbe wa Katibu Mkuu wa UN wa Tabaka la Ozoni, na mssada wa kibinadamu kwa wenyeji wa kisiwa kidogo cha Carriacou, Grenada waliokumbwa na kimbunga Beryl. Makal tunakupeleka nchini Nigeria na mashinani nchini Sudan.Pamoja na chapisho lililotolewa leo na Shirika la Umoja wa Mataifa la hali ya hewa (WMO) kuangazia ushahidi unaoongezeka kwamba tabaka la ozoni kwa hakika liko mbioni kurejea katika hali nzuri, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres kupitia ujumbe wake maalumu kwa ajili ya siku ya leo ya Kimataifa ya Uhifadhi wa Tabaka la Ozoni amesisitiza mataifa yote ulimwenguni kuidhinisha na kutekeleza maazimio ya maboresho ya Itifaki ya Montreal yaliyozaa Marekebisho ya Kigali kwa lengo la kupunguza gesi chafuzi zenye nguvu zinazoongeza joto duniani.Kimbunga Beryl, kilichopiga tarehe 1 Julai 2024, kimewaacha wakazi wa kisiwa kidogo cha Carriacou, Grenada, na athari kubwa . Kufuatia changamoto zinazowakabili wasamaria kutoka maeneo mbalimbali likiwemo Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji (IOM) wamewasaidia kurejesha matumaini kama anavyosimulia Anthony St. Hilaire manusura wa kimbunga hicho.Makala inatupeleka Maiduguri Nigeria ambako mafuriko yanayoshuhudiwa baada ya bwawa la Alau kupasua kingo zake kutokana na mvua kubwa hayajawahi kuonekana katika miaka ya karibuni. Shirika la Umoja wa Matifa la mpango wa chakula duniani WFP ni mdau Mkubwa katika kufikisha misaada kwa waathirika na mkuu wa ofisi yake ya Maiduguri Emmanuel Bigenimana anaeleza alichokishuhudia.Na katika mashinani Aziza, mama wa watoto wanne kutoka Sudan ambaye alikuwa mhudumu wa kibinadamu na sasa amejikuta mkimbizi nchini Uganda baada ya kukimbia nyumbani kwao Sudan kufuatia mapigano yaliyoanza Aprili 2023. Nyumba yao iliporwa kila kitu na sasa akiwa ukimbizi anasimulia maisha yalivyo tangu ahamishwe na kuwa mkimbizi huku akinufaika na msaada kutoka shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani, WFP.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Kimbunga Beryl, kilichopiga tarehe 1 Julai 2024, kimewaacha wakazi wa kisiwa kidogo cha Carriacou, Grenada, na athari kubwa . Kufuatia changamoto zinazowakabili wasamaria kutoka maeneo mbalimbali likiwemo Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji (IOM) wamewasaidia kurejesha matumaini kama anavyosimulia Anthony St. Hilaire manusura wa kimbunga hicho. Anthony aliyekumbwa na hofu kubwa wakati mawimbi makali ya bahari na upepo wa kimbunga Beryl vilipoanza kusambaratisha nyumba yake anasema hakika hali ilikuwa si hali, kwani akijua fika kulikuwa na hatari ya kupoteza maisha ."Awali, upepo ulianza kuvuma kwa nguvu, tukafunga kila kitu. Kisha kina cha bahari kilianza kupandana mawimbi kugonga madirisha na mlango. Ilibidi tufungue mlango ili kupunguza kasi ya upepo na maji."Anthony anaendelea kueleza jinsi alivyorejea nyumbani baada ya kimbunga, na akakuta kila kitu kimekwenda na maji"Haikuwa rahisi. Rafiki yangu mmoja alinipigia simu na kuniambia kuwa kila kitu kimesafishwa. Nilipofika, karibu nilie. Akaniambia usijali, haya ni mambo ya kidunia. Tumebakiwa na jambo kubwa zaidi ambalo ni uhai."Pamoja na maafa hayo na athari zake IOM ikishirikiana na wadau wengine wamekuwa mstari wa mbele kuhakikisha familia zenye uhitaji mkubwa hazikati tamaa , zinakuwa na matumaini na kuapata misaada haraka iwezekanavyo.

Umoja wa Mataifa umewatunuku nishani Walinda amani wa Umoja wa Mataifa kikosi cha 7 kutoka Tanzania TANBAT 7 kinachohudumu nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati CAR chini ya mwamvuli wa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini humo (MINUSCA) kimetunukiwa nishani za Umoja wa Mataifa mnamo tarehe10 Septemba 2024. Afisa Habari wa kikosi hicho, Kapteni Emanuel Ngonela alikuwa shuhuda na ametuandalia makala hii.

Zaidi ya watoto 560,000 wamepokea chanjo dhidi ya virusi vya polio aina ya pili (cVDPV2) kwenye Ukanda wa Gaza katika duru ya kwanza ya kampeni kubwa ya chanjo iliyomalizima jana yamesema mashirika ya Umoja wa Mataifa.Kwa mujibu wa taarifa ya Shirika la Afya la Umoja wa Mataifa Duniani WHO, watoto waliopokea chanjo hiyo kupitia kampeni ya dharura ya chanjo Gaza ni wale wenye umri wa chini ya miaka 10.Kupitia ukurasa  wake wa mtandao wa X zamani Twitter Mkurugenzi Mkuu wa WHO, Dkt. Adhanon Ghebreyesus amesema “Tunafurahia timu zote za wahudumu wa afya, zilizoendesha operesheni hii ngumu. Tunashukuru sana kwa familia kwa imani na ushirikiano wao. Haya ni mafanikio makubwa huku kukiwa na hali mbaya ya kila siku ya maisha katika Ukanda wa Gaza. Hebu fikiria nini kingeweza kufikiwa endapo kungekuwa na ushitishwaji mapigano.”Awamu ya kwanza ya chango ilianza Septemba Mosi na lengo lilikuwa ni katika kila duru kuchanja  zaidi ya watoto 640 000 wa umri wa chini ya miaka 10.Nalo shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA limesema maelfu kwa maelfu ya watoto wmechanjwa na kukamilika kwa awamu hiyo ya kwanza ya chanjo ni mafanikio makubwa kwa shirika hilo na wadau wote walioshiriki kwani wamefikia lengo kwa asilimia 90 ingawa sasa changamoto ni kutoa dozi ya pili ya chanjo hiyo katika awamu ya pili ya kampeni inayotarajiwa katika wiki zijazo.Dozi za chanjo ya polio zaidi ya milioni 1.6 ziliwasili Gaza ili kukamilisha awamu zote mbili za chanjo inayohusisha wahudumu wa afya zaidi ya 2700.

Hii leo jaridani tunaangazia chanjo za polio katika ukanda wa Gaza, na kumbukumbu ya mauaji ya kimbari ya 1994 dhidi ya Watutsi nchini Rwanda. Makala inatupeleka nchini CAR na mashinani tutaelekea Gambella, Ethiopia, kulikoni?Zaidi ya watoto 560,000 wamepokea chanjo dhidi ya virusi vya polio aina ya pili (cVDPV2) kwenye Ukanda wa Gaza katika duru ya kwanza ya kampeni kubwa ya chanjo iliyomalizima jana yamesema mashirika ya Umoja wa Mataifa.Mnara wa kudumu wa kumbukumbu ya mauaji ya kimbari ya 1994 dhidi ya Watutsi nchini Rwanda umesimikwa kwenye bustani ya makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York kuhakikisha kilichotokea hakitosahaulika na      asilani kisitokee tena.Makala inatupeleka nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati ambako Umoja wa Mataifa umewatunuku nishani Walinda amani wa Umoja wa Mataifa kikosi cha 7 kutoka Tanzania TANBAT 7 kinachohudumu chini ya mwamvuli wa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini humo CAR (MINUSCA).Na katika mashinani tutaelekea Gambella, Ethiopia ambapo kupitia video ya UNICEF, tunakutanisha na Ariet, mtoto wa umri wamiaka 10 aliyekumbwa na utekaji baada ya kijiji chake kuvamiwa. Ariet anaeleza jinsi alivyofurahi baada ya kupata msaada wa UNICEF, ili kurejea kwenye maisha ya kawaida.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Mnara wa kudumu wa kumbukumbu ya mauaji ya kimbari ya 1994 dhidi ya Watutsi nchini Rwanda umesimikwa kwenye bustani ya makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York kuhakikisha kilichotokea hakitosahaulika na  asilani kisitokee tena. Hapa katika bustani ya Umoja wa Mataifa mnara huo uliopewa jina “Kumbukumbu ya Mshumaa wa matumaini au Mshumaa wa mautumaini wa Kwibuka” unaonekana bayana hata ukiwa mbali. Na umetengenezwa mithili ya mshumaa Mkubwa uwakao ikiwa ni zawadi maalum kutoka Jamhuri ya Rwanda kwa Umoja wa Mataifa na umesimikwa hapa rasimi jana Alhamisi.Una kitako cha rangi neyusi na maadhindi ya rangi ya dhahabu ukiwa ni mfano wa mshumaa uwkao wa rangi ya kijivu ukiwa umeandikwa maneno  ya kiingereza yakimaanisha “Mauji ya kimbari ya mwaka 1994 dhidi ya Watutsi nchini Rwanda, kumbuka-ungana-upya na Kwibuka mshumaa wa matumaini”Kwa mujibu wa Umoja wa Mataifa mnara huu ni ishara ya mnepo na ujasiri wa watu wa Rwanda tangu mauaji ya kimbari ya 1994 dhidi ya Watutsi na wengine wenye msimamo wa wastani ambapo zaidi ya watu milioni 1 waliuawa kufuatia miaka mingi ya taarifa potofu, za uongo, na kauli za chuki zilizochochea mivutano ya kijamii.Wakati wakisimika mnara huo msaididizi wa Katibu Mkuu wa idara ya mawasiiano ya kimataifa Melissa Flemming alifunguka akisema "Mshumaa wa matumaini wa Kwibuka utawaka milele kama kumbusho kwa jumuiya ya kimataifa  na wageni wote wanaokuja hapa kwenye Umoja wa Mataifa kuhusu haja ya kuzungumza wazi na kusema Hapana kwa chuki.”Mnara huo umesimikwa wakati Umoja wa Mataifa ukijiandaa na mkutano wa zama zijazo utakaoanza mwisho wa wiki ijayo ukifuatiwa na mjadala mkuu wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa kikao cha 79.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “KILIWAZO”.

Hii leo jaridani mada kwa kina inayotupeleka nchini Tanzania, kulikofanyika mashauriano kuhusu mkutano wa zama zijazo, ambapo baadhi ya washiriki wameeleza walichojadili na walichopendekeza. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na maana ya neno “KILIWAZO”.Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres kupitia ukurasa wake wa mtandao wa X amelaani vikali tukio la jana huko Gaza ambapo vikosi vya anga vya Israel vilishambulia makazi ya wakimbizi wa ndani wapatao 12, 000. Katika shambulio hilo wafanyakazi 6 wa shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi wa Kipalestina, UNRWA walifariki dunia na kufanya tukio hilo kuwa lenye vifo vingi zaidi vya wafanyakazi wa UNRWA katika tukio moja.Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO) na wadau wake, jana Septemba 11 huko Gaza wamefanikiwa kuhamisha wagonjwa 97 na watu wengine 155 wenye majeraha makubwa zaidi. Katika unaotajwa kuwa uhamishaji mkubwa wa wagonjwa tangu ule wa Oktoba 2023 wagonjwa walisafirishwa kupitia Kerem Shalom hadi Uwanja wa Ndege wa Ramon nchini Israel kwa safari ya kuelekea Abu Dhabi, Falme za Kiarabu.Tukisalia huko Gaza, takribani robo moja au watu elfu ishirini na mbili na mia tano ya wale waliojeruhiwa huko Gaza kufikia Julai 23 wanakadiriwa kuwa na majeraha ambayo yatabadilisha kabisa maisha yao na kwa hivyo wanahitaji huduma za uangalizi sasa na hata kwa miaka ijayo. Hiyo ni kwa mujibu wa uchambuzi uliotolewa leo na WHO.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “KILIWAZO”.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

KiTiKi yaani Kilimo Tija Kigoma ni mradi wa kuimarisha mnyororo wa thamani ya kilimo cha wakulima wadogo, usawa wa jinsia na amani katika mkoa wa Kioma unaohifadhi wakimbizi zaidi kutoka Burundi na Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC. Serikali na watu wa Jamhuri ya Korea wamechangia Dola za Marekani milioni 6 kwa Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani (WFP) ili kuimarisha kilimo cha wakulima wadogo na kuimarisha uhakikika wa chakula na lishe miongoni mwa wakimbizi na jamii zinazowahifadhi mjini Kigoma kwa miaka minne tangu mwishoni mwa mwaka juzi 2022. Anold Kayanda kupitia video ya WFP Tanzania anatupeleka mkoani Kigoma kaskazini magharibi mwa Tanzania kusikia manufaa ya mradi wa Kilimo.  

Wakazi wa mji wa Beni, jimboni Kivu Kaskazini nchini  Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC wana furaha tele baada ya kufufuliwa kwa kituo chao cha Redio na Televisheni ya Taifa, RTNC. Kupitia msaada wa ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO, wakazi hao sasa wanaweza kusikiliza na kutazama vipindi vyao wanavyovipenda, waandishi wa habari nao, hawafanyi tena kazi chini ya mti. Kupitia video ya Monusco iliyochapishwa mtandao wa X, John Matemuli, mwandishi wa habari wa kituo hicho cha Redio na Televisheni Beni, kilichositisha matangazo kwa karibu miaka mitano, anafafanua jinsi mambo yalivyokuwa kabla ya kujengwa upya kwa kituo hicho.“Miaka mitano bila Radio na Televisheni ya kitaifa ya Kongo (RTNC) mjini Beni ilikuwa ya machafuko sana. Kulikuwa na wakati ambapo tulikuwa tukifanya kazi hata kutoka juu ya mti, unaweza kuamini! Tulihisi kwamba kulikuwa na hitaji, wananchi na hata baadhi ya viongozi walihisi vivyo hivyo.”Ezechiel Kambale, mkazi wa Beni naye pia anaeleza furaha yake.“Ulipita muda mrefu tangu redio hii kuwa hewani. Lakini sasa nashukuru kwamba wamerudi. Kuna tofauti kubwa ikilinganishwa na zamani, kwa sababu leo, hata kama niko mbali na mji, bado nayapata mawimbi ya redio kana kwamba nipo hapa mjini.”Tulimrudia John na kumuuliza kilichokuwa tofauti kuhusu kituo hicho hasa kabla ya msaada wa MONUSCO.“Kazi ilofanywa hapa imewaridhisha wananchi. Leo, tuna ofisi za usimamizi. Tuna studio za kisasa za televisheni. Tuna studio ya redio kwa ajili ya kutengeneza vipindi  vyetu. Tuna chumba cha habari kilicho na vifaa vya kutosha. Tulikumbana na matatizo ambayo yalihitaji msaada katika ngazi zote, lakini MONUSCO ilitupatia vifaa, ambavyo sasa vinaturuhusu kufanya kazi katika hali bora.”

Hii leo jaridani tunaangazia ugonjwa wa homa ya nyani au mpox barani Afrika na kufufuliwa kwa kituo chao cha Redio na Televisheni ya Taifa, RTNC huko Beni nchini DRC. Makala tanakupeleka nchini Tanzania na mashinani nchini Kenya, kulikoni?Ugonjwa wa homa ya nyani au mpox ukisalia kuwa dharura ya afya ya umma duniani, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR linasaka zaidi ya dola milioni 21 zitakazotumika hadi mwishoni mwa mwaka huu kuongeza harakati dhidi ya ugonjwa huo miongoni mwa wakimbizi katika nchi zilizokumbwa na dharura ya ugonjwa huo, hususan Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC.Wakazi wa mji wa Beni, jimboni Kivu Kaskazini nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC wana furaha tele baada ya kufufuliwa kwa kituo chao cha Redio na Televisheni ya Taifa, RTNC. Kupitia msaada wa ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO, wakazi hao sasa wanaweza kusikiliza na kutazama vipindi vyao wanavyovipenda, waandishi wa habari nao, hawafanyi tena kazi chini ya mti.Makala inatupeleka mkoani Kigoma kaskazini magharibi mwa Tanzania kusikia manufaa ya mradi wa Kilimo Tija Kigoma (KiTiKi) unaoendeshwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani (WFP) kwa ufadhili wa Watu wa Jamhuri ya Korea.Na mashinani kupitia video ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani kanda ya Afrika, tunamsikia Shane Prigge mkuu wa mnyororo wa usambazaji, WFP Kenya akieleza jinsi UNHAS ambalo ni shirika la ndege la Umoja wa Mataifa la huduma za kibinadamu linavyowezesha mashirika ya kibinadamu kufanya kazi zao.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Ugonjwa wa homa ya nyani au mpox ukisalia kuwa dharura ya afya ya umma duniani, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR linasaka zaidi ya dola milioni 21 zitakazotumika hadi mwishoni mwa mwaka huu kuongeza harakati dhidi ya ugonjwa huo miongoni mwa wakimbizi katika nchi zilizokumbwa na dharura ya ugonjwa huo, hususan Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC. Assumpta Massoi anafafanua zaidi.UNHCR imetangaza ombi hilo leo la dola milioni 21.4, fedha zinazolenga kusaidia watu milioni 9.9 waliolazimika kukimbia makwao kutokana na sababu mbali mbali ikiwemo vita. Watu hao wako kwenye nchi 35 barani Afrika.Hatua hii ya UNHCR inakuja baada ya wagonjwa 88 wa mpox kuwa ni wakimbizi na kati yao hao 68 wako DR Congo, taifa ambalo limeripoti idadi kubwa zaidi ya wagonjwa wa mpox duniani. Wagonjwa pia wameripotiwa Jamhuri ya Congo au Congo-Brazaville na vile vile Rwanda.Taarifa ya UNHCR kutoka Geneva, USwisi inasema, ingawa mpox ni ugonjwa wa muda mrefu barani Afrika, ongezeko la wagojwa hasa wenye mnyumbuliko mpya wa mpox yaani Clade 1b umefanya shirika la Umoja wa Mataifa la Afya duniani, WHO kutangaza tarehe 14 mwezi Agosti kuwa mpox ni dharura ya afya ya umma duniani. Na tangu wakati huo watu 20,000 barani Afrika wameshukiwa kuwa na ugonjwa huo.Allen Maina, Mkuu wa Afya ya Umma UNHCR anasema kwa mazingira ya sasa walio hatarini kuambukizwa zaidi ni wakimbizi wanaoishi kwenye mazingira magumu bila maji, wala sabuni na lishe bora.Sasa wanahitaji kusaidia serikali na wadau katika hatua dhidi ya mpox kuhakikisha hakuna anayeachwa nyuma. Hivyo fedha zitaimarisha mifumo ya afya, maji na huduma za kujisafi na kuhakikisha wakimbizi wanajengewa mnepo sasa na siku za usoni.UNHCR inatoa wito kwa wahisani kuonesha ukarimu wao kwa kuwa fedha hizo zitawezesha ujumuishaji wa wakimbizi kwenye mipango ya serikali katika nchi husika ya kujiandaa na kujikinga dhidi ya mpox kwa mujibu wa Mpango wa Afrika dhidi ya mpox ulioandaliwa na kituo cha Afrika cha kudhibiti na kuzuia magonjwa, CDC na WHO.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka Mwanza kaskazini Magharibi mwa Tanzania kupata ufafanuzi wa athari za moshi wa kuni kwa binadamu. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na sauti kutoka mashinani.Miaka 63 tangu kifo cha ajali ya ndege cha Katibu Mkuu wa pili wa Umoja wa Mataifa Dag Hammarskjöld huko Ndola Zambia, bado majibu hayajapatikana ya nini kilisababisha ajali hiyo wakati akielekea kusaka amani kwa iliyokuwa Congo, sasa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo.Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA limesema kampeni ya chanjo eneo la kaskazini mwa Gaza imeendelea leo jumanne licha ya tukio la jana la jeshi la Israeli kuzuia kwa saa nane msafara wa wafanyakazi waliokuwa wanasafiri kwenda kutoa huduma hiyo.Na leo septemba 10, mkutano wa 78 wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa, UNGA78 unakunja jamvi baada ya mwaka mzima wa mikutano na mijadala, na hivyo kuashiria kuanza kwa mkutano wa 79 au UNGA79 ambapo kuanzia tarehe 22 vitaanza vikao vya ngazi ya juu na Mjadala Mkuu wa Baraza Kuu. Rais anayemaliza muda wake ni Balozi Dennis Francis kutoka Trinidad na Tobago na anayempatia kijiti ni Philemon Yang kutoka Cameroon.Katika mashinani, tunamulika mwaka mmoja tangu kimbunga Daniel kipige mji wa Dema mashariki mwa Libya na vitongoji vyake na kuleta mvua kubwa iliyosababisha mafuriko yaliyoua zaidi ya watu 5,000, na kuacha makovu hadi sasa. Maelezo ya Hawa Bu Zqeeba aliyempoteza baba yake katika mafuriko hayo yanakupatia taswira halisi ya makovu.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Alipokuwa na umri wa miaka 10 mnamo mwaka 2015, Fatima na familia yake walilazimika kutoroka nyumbani kwao Konduga, ili kuepuka mashambulizi kutoka kwa makundi yenye silaha. Konduga iko kilomita 25 kusini mashariki mwa mji wa Maiduguri, kaskazini mashariki mwa Nigeria.Familia ya Fatima haikuwa na namna ya kumuandikisha katika shule yoyote rasmi. Alitumia muda wake mwingi kuuza chakula.Shukrani kwa usaidizi wa mfuko wa kimatifa wa elimu haiwezi kusubiri yaani Education Cannot Wait (ECW) na wadau wake wa kimkakati, Fatima sasa amesajiliwa katika mpango mesto unaolenga kuwapa elimu wasichana walio nje ya shule.Msichana huyu ni mmoja wa walengwa 250 wa programu ya miezi mitano ya kusoma, kuandika na kuhesabu, ambayo imemwezesha kusoma kwa lugha ya Kihausa na hata kuandika jina lake kama anavyoeleza."Niliingia katika shule ya ufundi baada ya kusikia kuihusu wakati nilipokuwa nimeenda kuuza chakua. Mara moja nilihifadhi kile nilichoenda kuuza kisha nikajiandikisha jina langu. Wale ambao tulikuwa hatuendi shule tulitambuliwa na kuchaguliwa. Tulifundishwa jinsi ya kusoma na kuandika. Kabla hapo nilikuwa siwezi hata kuandika jina langu.”Sehemu ya pili ya programu hii mseto ilihusisha kipengele cha ufundi ambapo wasichana wanaoishi katika mazingira hatarishi hupata mafunzo ya ufundi kwa muda wa miezi mitatu. Mpango unaotekelezwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF, Norwegian Refugee Council (NRC) na Save the Children."Pia, sasa ninajua namba, na ninaweza kupima watu  ninaposhona." Anasema Fatima ambaye katika kipengengele cha ufundi yeye amechagua ushoni wa nguo.Mpango huu tayari umewanufaisha wasichana balehe 600 tangu kuanzishwa kwake, na kuwapa vifaa vya kuanzia na ujuzi wa kujitegemea. Fatima naye ana matumaini.“Nataka kujifunza stadi hii ili niwahishimishe wazazi wangu na wawe na furaha. Nikimaliza kujifunza nataka kuwa mtu wa kuwashonea ndugu zangu nguo.”Kama ambavyo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres anatoa wito kwa nchi zote kuwekeza katika elimu na kufanya juhudi za kila namna kulinda elimu na maeneo ya kusomea, kulinda wanafunzi na walimu,  Mkurugenzi Mtendaji wa Education Cannot Wait (ECW) Yasmine Sherif, anaeleza namna ambavyo mfuko wa kimatifa wa elimu haiwezi kusubiri umejizatiti kuendelea kuiunga mkono elimu kote duniani wakati huo akitoa wito kwa kila anayeweza kuwaongezea nguvu afanye hivyo."Kuna ustahimilivu na watoto hawa wamepitia kiwewe na mambo mengi. Ni lazima tuwepo kwa ajili yao, na tunaweza kuona matokeo. Tunatazamia kuufanya tena mpango huu mwaka katika mwaka huu, tunatarajia kufanya hivyo kwa takribani dola milioni 15, kama sio zaidi. Ikiwa nyinyi nyote mtakuja na kutusaidia kuongeza."

Hii leo jaridani tunaangazia suala la elimu katika maeneo ya migogoro, na msaada wa kibinadamu huko Upper Nile nchini Sudan Kusini. Makala tunakupeleka nchini Nigeria na mashinani nchini Afghanistan, kulikoni??Ikiwa leo ni siku ya kimataifa ya kulinda elimu isishambuliwe wakati wa mizozo kutokana na umuhimu wake kwa watoto na jamii, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres amesema miaka ya karibuni imeshuhudia ongezeko kubwa la mashambulizi dhidi ya wanafunzi, walimu na shule duniani kote. Hivyo ndivyo alivyoanza ujumbe wake wa siku hii.Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Sudan Kusini (UNMISS) umewaeleza wananchi wa Kaunti ya Nasir au Keich Kon iliyoko jimboni Upper Nile nchini Sudan Kusini kuwa ili waweze kurejeshewa huduma za misaada ya kibinadamu ni vyema wakafikia makubaliano ya kusitisha mapigano.Makala inatupeleka Maiduguri nchini Nigeria kusikia namna mfuko wa kimatifa wa elimu haiwezi kusubiri yaani Education Cannot Wait (ECW) kwa kushirikiana na shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia watoto (UNICEF) na wadau wengine wanarejesha matumaini kwa waliokosa elimu rasmi hasa kutokana na hali mbayá ya usalama katika maeneo yao.Na katika mashinani, fursa ni yake Faeza, mfanyakazi wa kiwanda cha kutengeneza biskuti nchini Afghanistan, mradi unaowezeshwa na shirika la WFP akitueleza manufaa ya mradi huo kwa jamii iliyoathirika na vita hasa wanawake na watoto.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Sudan Kusini (UNMISS) umewaeleza wananchi wa Kaunti ya Nasir au Keich Kon iliyoko jimboni Upper Nile nchini Sudan Kusini kuwa ili waweze kurejeshewa huduma za misaada ya kibinadamu ni vyema wakafikia makubaliano ya kusitisha mapigano. UNMISS pamoja na wadau wengine wa misaada ya kibinadamu walifikia uamuzi wa kusitisha huduma zao katika kaunti ya Nasir kutokana nae eneo hilo kutofikika na pia ukosefu wa usalama uliosababishwa na mapigano ya mara kwa mara baina ya wanajamii wa kuanti hiyo, na pia mapigano na kaunti za jirani.Hata hivyo mwanzoni mwa mwezi huu wa Septemba kilifanyika kikao kilichowaleta pamoja wadau na wananchi baada ya kupatikana uongozi mpya wa kaunti hiyo ambapo katika kikao hicho, wadau wa misaada ya kibinadamu ikiwemo Umoja wa Mataifa waliombwa kurejesha operesheni zao hususan UNMISS, Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani (WFP) na wadau wa Sekta ya afya.Paul Ebikwo ni afisa wa masuala ya kiraia wa UNMISS na akawaeleza anaelewa wasiwasi wao.“Wasiwasi wenu ni wa halali, ni wa kweli, tunaelewa. Lakini mkiongeza mizozo ndani yake, mnafanya mambo kuwa mabaya zaidi, kwa hivyo hebu tufanye maamuzi ya kuachana, na kuweka kando migogoro na sote tufikirie jinsi ya kutatua maswala haya.”Bwana Ebikwo aliongeza kuwa suluhu zote za kuzuia ghasia lazima ziongozwe na wanajamii wenyewe huku akitoa wito kwa makundi ya vijana wanaotumia silaha kujiepusha na mapigano na kutafuta amani.Majadiliano yalihitimishwa kwa wote kukubaliana kuwa na dhamira ya pamoja ya kutafuta njia za kuleta jamii hususani vijana pamoja kwa ajili ya upatanisho na ujenzi wa amani ili kusaidia kurejesha utulivu na kuwezesha jamii katika kaunti ya Nasir kupata ahueni na maendeleo baada ya kuteseka kwa muda mrefu.

Ikiwa leo ni siku ya kimataifa ya kulinda elimu isishambuliwe wakati wa mizozo kutokana na umuhimu wake kwa watoto na jamii, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres amesema miaka ya karibuni imeshuhudia ongezeko kubwa la mashambulizi dhidi ya wanafunzi, walimu na shule duniani kote. Hivyo ndivyo alivyoanza ujumbe wake wa siku hii. Katibu Mkuu anasema kuanzia Gaza hadi Sudan, Myanmar, Ukraine, Colombia hadi Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC na kwingineko, vita inasababisha ukatili kwa binadamu, lakini kwa watoto na vijana waliokutwa katikati ya jinamizi la vita, gharama haiwezi kukokotolewa.Anasema ndio maana siku hii inatukumbusha jinsi vita inaharibu miili, akili na fikra za watoto na vijana. Kuanzia majeraha hadi vifo, kutekwa nyara, kulazimika kukimbia, ukatili wa kingono, kutumikishwa vijana na kupoteza fursa. Hatari ni kubwa sana.Anakumbusha kuwa elimu sio tu haki ya msingi ya binadamu, bali ni muhimu kwa ajili ya kutimiza haki nyingine zote za binadamu.Ni kwa mantiki hiyo anataka nchi ziwekeze kwenye elimu na zifanye juhudi zote kuhakikisha wakati wa mizozo elimu na maeneo ya kujifunza yanalindwa, zilinde wanafunzi na walimu na ziwawajibishe wale wote wanaoshambulia shule.Ametumia pia ujumbe huo kuzitaka nchi ziridhie na zitekeleze Azimio la Shule Salama, ziunge mkono Ubia wa Kimataifa wa Kuepusha Mashambulizi dhidi ya Shule na zishikamane na juhudi zote za kuhakikisha watoto na vijana wanaendelea kujifunza iwe wakati wa majanga au wakati majanga yanapokoma.Ametamatisha akisema hebu na tulishe elimu isishambuliwe, tulinde haki ya msingi ya elimu ambayo ni haki ya kila mtoto, kila mtu kokote kule.

Mkuu wa kikosi cha kujibu mashambulizi, FIB cha ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini DRC-MONUSCO anayemaliza muda wake mwezi huu baada ya kuhudumu kwa mwaka mmoja Brigedia Jenerali Alfred Matambo akizungumza na George Musubao, Mwandishi wetu wa Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, anaeleza matokeo ya moja ya operesheni kubwa za kijeshi 15 walizotekeleza dhidi ya makundi yenye silaha likiwemo la CODECO na kazi za ujumbe huo nchini DRC.

Ujumbe Huru wa Kimataifa wa Umoja wa Mataifa  wa kutafuta ukweli nchini Sudan, leo Septemba 6 jijini Geneva, Uswisi, wametoa wito wa kuwekwa vikwazo vya silaha kote nchini Sudan kutokana na kukithiri kwa vitendo vya kikatili kama vile mashambulizi ya kutisha ya kingono.  Ni mbobevu wa sheria duniani, Mohamed Chande Othman, Mwenyekiti wa Ujumbe huo Huru wa Kimataifa wa Umoja wa Mataifa wa Mataifa wa kutafuta ukweli kuhusu yanayoendelea Sudan akiwaeleza waaandishi wa habari leo kwamba, "tangu katikati ya Aprili mwaka 2023, mzozo wa Sudan umeenea hadi majimbo 14 kati ya 18 na kuathiri nchi nzima na ukanda huo, na kuwafanya Wasudan milioni nane kuwa wakimbizi wa ndani kutokana na mzozo huo, na milioni mbili - zaidi ya milioni mbili – kulazimishwa kukimbilia nchi jirani.”Katika ripoti yao hii ya kwanza tangu Baraza la Haki za Kibinadamu la Umoja wa Mataifa lilipounda jopo hilo mwaka jana 2023, wajumbe hawa wamesisitiza kwamba pande zote mbili zinazohasimiana yaani wanajeshi wa Jeshi la Sudan (SAF) na Vikosi vya wanamgambo wa Rapid Support Forces (RSF), pamoja na washirika wao, wanahusika na mashambulizi makubwa, ya kiholela na ya moja kwa moja yaliyohusisha mashambulizi ya anga na makombora dhidi ya raia, shule, hospitali, mitandao ya mawasiliano na miundombinu mingine muhimu ya maji na umeme ikionesha kutozingatia kabisa ulinzi wa wasio wapiganaji.Joy Ngozi Ezeilo, mmoja wa wajumbe wa jopo hilo la wataalamu huru anaeleza kwamba, waathirika walisimulia kushambuliwa wakiwa kwenye nyumba zao na kutishiwa kifo au kuumizwa kwa ndugu au watoto wao kabla ya kubakwa na zaidi ya mtu mmoja.”Wachunguzi hao licha ya kupendekeza uwekaji zaidi wa vikwazo vya silaha kwa Sudan, pia wamehimiza kuanzishwa kwa kikosi cha kimataifa cha kulinda amani na ama kiwe chini ya usimamizi wa Umoja wa Mataifa au mamlaka nyingine ya kikanda.

Hii leo jaridani tunaangazia mashambulizi ya kutisha ya kingono nchini Sudan, na mafunzo ya kidijitali. Makala na mashinani tunakupeleka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kulikoni?Ujumbe Huru wa Kimataifa wa Umoja wa Mataifa  wa kutafuta ukweli nchini Sudan, leo Septemba 6 jijini Geneva, Uswisi, wametoa wito wa kuwekwa vikwazo vya silaha kote nchini Sudan kutokana na kukithiri kwa vitendo vya kikatili kama vile mashambulizi ya kutisha ya kingono.Uhusiano kati ya teknolojia, elimu, na mabadiliko ya tabianchi ni upi? Hili ndilo limekuwa swala kuu katika mkutano wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO) uliopewa jina la Wiki ya Kujifunza kwa Kidijitali au Digital Learning Week uliokamilika jana Alhamisi huko Paris Ufaransa. Mkutano huu uliangazia maswala nyeti ya mchango wa teknolojia katika elimu inayolenga maendeleo.Makala tunaelekea DRC ambako George Musubao, Mwandishi wetu wa Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC akizungumza na Mkuu wa kikosi cha kujibu mashambulizi, FIB cha ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini DRC-MONUSCO anayemaliza muda wake mwezi huu baada ya kuhudumu kwa mwaka mmoja Brigedia Jenerali Alfred Matambo. Brigedia Jenerali Matambo anaanza kwa kuzungumzia matokeo ya moja ya operesheni  kubwa za kijeshi 15 walizotekeleza dhidi ya makundi yenye silaha likiwemo la CODECO.Na katika mashinani, Daktari Erick Mashimango aliyeko nchini DRC anatueleza kuwa kuenea kwa ugonjwa wa mpox kwa kasi nchini humo ambako kumegharimu maisha ya ziadi ya watu 600 kumewafanya wananchi kuwa tayari kupokea chanjo.Mwenyeji wako ni Assumpta, karibu! 

Huko Paris, Ufaransa kumekamilika mkutano wa wiki moja ulioandaliwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO) ukipatiwa jina Wiki ya Kujifunza Masuala ya Kidijitali au Digital Learning Week ambapo hoja ya Akili Mnemba kudhibiti habari potofu na za uongo imepatiwa kipaumbele.Mkutano huo ulimulika mchango wa teknolojia ya kidijitali katika elimu inayolenga maendeleo badala ya kuyadumaza. Mathalani ni kwa jinsi gani mifumo ya kidijitali inaweza kukabiliana na taarifa potofu kuhusu mabadiliko ya tabianchi.Simon Wanda, Afisa Programu kutoka shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni amefafanua nafasi ya teknolojia kwenye kukabili taarifa hizo.“Mifumo hii inaweza kuchambua na kutathmini yale yanayowekwa kwenye matandao na kutambua taarifa za uongo au za kupotosha.”Mmoja wa washiriki wa mkutano huo ni Doris Mwikali, Mwanasheria na mtetezi wa elimu kutoka Kenya. Tukamuuliza maoni yake kuhusu nafasi ya teknolojia za kidijitali kwa vijana."Ninafahamu kwamba kuna mazungumzo yanaendelea kuhusu jinsi kampuni za mitandao ya kijamii zinavyopambana  na habari potofu na za uongo. Lakini nadhani kuna zana mpya za akili mnemba zinazotumika na baadhi ya kampuni, kuhakiki  taarifa kwenye mitandao ya kijamii. Ingawa haitakuwa na mchango mkubwa ikilinganishwa na  kampuni za mitandao ya kijamii kuchukua jukumu la kudhibiti habari potofu kwenye majukwaa yao, Bado kuna jukumu kubwa kwa akili mnemba katika uhakiki wa taarifa kwenye mitandao ya kijamii, na hiyo imefanywa na mashirika mengi yasiyo ya kiserikali."Nikarejea kwa Bwana Wanda na kumuuliza maoni yake kuhusu maendeleo ya akili mnemba au AI na ujumuishaji wa sauti kutoka pande zote wakati wa  kusongesha AI.“Zipo jamii nyingi zetu za kiafrika kama wamaasai wa Kenya na Tanzania, ambao kwa muda mrefu wamekuwa na elimu ya asili kuhusu kuhifadhi mazingira na kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi, ambayo ni elimu inayofaa kutopuuzwa katika makuzi haya ya teknolojia. Hivyo, hili ni suala la kuhoji sana hasa tunapozingatia kwamba maendeleo katika teknolojia yasiegemee eneo moja la elimu tu, ambayo ni elimu ya magharibi, na kupuuza elimu ya kiasili, ambayo ni tunu.”

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, Mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, Mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anafafanua methali “Jawabu la kesho andaa leo.” 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayoturejesha nchini Bahrain kufuatilia harakati za vijana za kufanikisha haki za watoto waliozaliwa na usonji au Down Syndrome. Pia tunakuletea habari kwa ufupi na uchambuzi wa methali “Jawabu la kesho andaa leo.”Awamu ya kwanza ya kampeni ya utoaji chanjo ya polio kwa watoto wenye umri wa chini ya miaka 10 imehamia hii leo eneo la kusini mwa ukanda huo hususan Khan Younis na itakamilika Jumapili hii. Mama mmoja aliyepeleka mtoto wake leo amesema aliposikia tu chanjo inatolewa dhidi ya polio alikimbilia kituo cha jirani cha tiba ili ampatie chanjo kwani anahofia itasambaa kutokana na mazingira machafu ya majitakama wanamoishi. Awamu hii itamalizika Jumapili. Awamu ya Pili itaanza baada ya wiki nne.Nchini China Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres anahudhuria mkutano wa China na nchi za Afrika, leo amehutubia mkutano huo na kueleza masuala kadhaa yakusaidia kusongeza nchi za Afrika ikiwemo haja ya kutatua changamoto ya nchi za Afrika kuwa na madeni makubwa na kushindwa kuwekeza katika miradi ya maendeleo, ushirikiano wa kusini -kusini na hitaji la Afrika kuwa na uwakilishi wakudumu katika Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa.Na leo ni siku ya Kimataifa ya ukarimu duniani, mfano mmoja tu wa ukarimu unaoendelea sasa duniani ni ule shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina UNRWA wanaopokea kutoka kila kona ya dunia kuanzia kwa watu maarufu, asasi za kiraia, mpaka watu binafasi, wote lengo likiwa ni kuwawezesha UNRWA kuhudumia wapalestina milioni mbili walio katikati ya mzozo huko Gaza.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, Mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, Mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anafafanua methali “Jawabu la kesho andaa leo.”Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Huko Zanzibar Tanzania, shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani, WHO kanda ya AFrika, linashirikiana na serikali kukabili ugonjwa wa matende ambao ni miongoni mwa magonjwa ya kitropiki yaliyopuuzwa au NTDs. Bosco Cosmas na maelezo zaidi.(Taarifa ya Bosco Cosmas)Video ya WHO kanda ya Afrika inatupeleka Zanzibar, Tanzania nyumbani kwa  Hamis Njani akitembea kwa shida, miguu imevimba. Alipata ugonjwa wa matende akiwa na umri wa miaka 18 lakini sasa WHO imempatia matumaini.(Sauti ya Hamis Njani)“Inaweza kukupata homa siku mbili kwa wiki, kwa hiyo nikashindwa kwenda shuleni.  Wakati mwingine nashindwa kuhudhuria shule kwa miezi hata mitatu. Ninapokwenda kule hospitali, ninapata huduma na mafunzo ya jinsi ya kuishi na haya maradhi kama vile kusafisha, kutumia dawa na mengine yote.”Ugonjwa huu huenezwa na mbu. Husababisha miguu au korodani kujaa maji  .Tangu mwaka 2010 Zanzibar imeendesha kampeni 20 za mgao wa dawa na WHO imetoa dawa kutibu watu milioni 1.5 kila mwaka. Asha Makame ni Mgawaji wa dawa kwenye jamii.(Sauti ya Asha Makame)“Mwanzo ulikuwa mgumu kwa sababu watu walikuwa hawaelewi.  Kwa sasa hivi mwitikio ni mzuri kwa sababu kile kitu watu wamekitumia na wanajua faida yake.WHO imefundisha pia madaktari katika kila hospitali ya wilaya kufanya upasuaji wa kisasa wa mabusha kwa wagonjwa 500.  Dkt. Shali Ahmed ni Meneja Mradi wa NTDs, Wizara ya Afya, Zanzibar.(Sauti ya Dkt. Shali Ahmed - Meneja wa mradi)“Ninaamini kufikia mwaka 2030, hata kabla ya hapo tutakuwa tumekomesha ugonjwa wa matende. Kwa hiyo tunawashukuru sana WHO kwa ushirikiano tunaoupata kwa kupata dawa, mara nyingi tunapata dawa kwa wakati na za kutosha kwa ajili ya nchi nzima.”

Je umeshawahi kujiuliza ni kwa vipi wataalamu wa kemia wanahusiana na ujasiriamali? Kama ndivyo, basi vivyo hivyo kwa Assumpta Massoi akiwa Manama, nchini Bahrain akishiriki Jukwaa la Nne la Uwekezaji kwa Wajasiriamali, WEIF2024 lililoandaliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Maendeleo ya Viwanda, UNIDO, Ofisi ya Uendelezaji wa Biashara, ITPO nchini humo, alikutana na Profesa Ruth Wanjau, Mtafiti na Mshauri wa Masuala ya STEM yaani Sayansi, Teknolojia, Uhandisi na Hisabati katika Chuo Kikuu cha Kenyatta nchini Kenya. Alimuuliza maswali kadhaa ikiwemo ushiriki wake kwenye jukwaa hilo na nini anafanya kusongesha ujasiriamali.

Mkutano wa siku tatu unaolenga kuendeleza bara la Afrika kupitia ukuaji endelevu wa miji umeanza leo jijini Addis Ababa, Ethiopia kwa ushirikiano wa Muungano wa Afrika, shirika la Umoja wa Mataifa la Makazi Duniani, UN Habitat na Serikali ya Ethiopia. Anold Kayanda ameifuatilia siku ya kwanza ya mkutano huu wa siku tatu na hii ni taarifa yake.(Taarifa ya Anold)Ni mkutano ambao unawapa jukwaa wadau wakuu kutoka kote barani Afrika kuendeleza malengo ya Ajenda ya mwaka 2063 inayosema Afrika Tunayoitaka.Jukwaa hili litachunguza jukumu muhimu la ukuaji wa miji katika kufikia malengo ya Ajenda 2063 na kuunda mustakabali wa miji ya Afrika kwa kuweka mikakati ya kujenga miji ambayo ni endelevu kwa mazingira, inayojumuisha jamii, na inayostahimili uchumi.(Nats)Huyo ni Mkurugenzi wa Kitengo cha Ushirikiano wa Kikanda na Biashara cha Kamisheni ya Umoja wa Mataifa ya Uchumi kwa ajili ya Afrika (ECA), Dkt. Stephen Karingi akihutubia mkutano huo anaeleza kuwa ukuaji wa miji wa haraka barani Afrika umekuja na changamoto kama miundombinu duni, kukosekana kwa usawa wa kijamaa na kiuchumi na changamoto za tabianchi na akatumia nafasi hiyo kutoa ahadi kuwa Kamisheni ya Umoja wa Mataifa ya Uchumi kwa ajili ya Afrika (ECA) iko tayari kushirika katika kuzitatua changamoto hizo kwa kuchukua hatua mbalimbali ikiwemo kuweka Sera fanisi za Uchumi mkuu na ufadhili kwa ajili ya maendeleo.Mkutano huu utahusisha shughuli mbalimbali ikiwemo mijadala, matukio ya kandoni mwa mkutano na maonesho.Tags: UN-Habitat, Afrika, Africa Urban Forum, Ajenda 2063

Ungana na Leah Mushi anayekutea jarida la Umoja wa Mataifa hii leo likiangazia juhudi za Afrika katika kujenga miji endelevu, mapambano ya kutokomeza magonjwa ya kitropiki yasiyopewa kipaumbele, matumizi ya sayansi katika nyanja mbalimbali za maisha na mashinani utasikia juhudi za kuhakikisha mipaka ya nchi inaendelea kuwa wazi hata wakati wa majanga ya asili na migogoro. 

Karibu kusikiliza jarida ambapo hii leo mwenyeji wako Anold Kayanda anakuletea mada kwa kina inayoangazia nafasi ya vijana katika uongozi. pia utasikia muhtasari wa habari na mashinani inayoangazia kampeni ya utoaji chanjo ya polio  huko Ukanda wa Gaza, Mashariki ya Kati. 

Sudan, kila uchao ripoti za majanga, mapigano na ukosefu wa huduma za msingi vinaripotiwa wakati huu ambapo mzozo ulioanza mwezi Aprili mwaka jana hadi leo hii,   umezidi kutia moto kwenye mafuta na kuyoyomesha matumaini ya kufikia sitisho la mapigano kati ya jeshi la serikali na lile la usaidizi wa haraka, RSF.Umoja wa Mataifa ukaamua kufika mji wa Port Sudan nchini Sudan kujionea hali halisi ya kinachoendelea hasa kwa kuzingatia ufunguzi wa eneo la mpakani wiki iliyopita na hiyo ndio makala yetu leo ikiletwa kwako na Evarist Mapesa.

Maendeleo ya teknolojia hasa kwenye mitandao ya kijamii yamesababisha kushamiri kwa matumizi ya neno la kiingereza link. Baadhi  ya watu wanalitohoa lakini Idhaa ya  Umoja wa Mataifa imemuuliza Mhadhiri Mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa Tanzania, BAKITA ni nini tafsiri sahihi ya neno link kwa lugha ya kiswahili.

Mradi wa Vijana Kilimo Biashara (VKB) unaotekelezwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani (WFP) nchini Tanzania unawapatia vijana wakulima wadogo ujuzi na rasilimali zinazohitajika ili kuboresha uzalishaji wa chakula na kujenga uchumi endelevu wakati huu ambao madhara ya El niño [EL NINYO] yanayosabisha ukame na mafuriko yamekuwa dhahiri. Bosco Cosmas na maelezo zaidi.Hali ya El Nino huwa changamoto kwa wakulima kwani hawana uhakika wa mavuno ya kile walichopanda. Hali ni tofauti kwa mkulima kijana Coletha Kiwenge anayeendesha kilimo biashara kupitia mradi huo wa WFP wa Vijana Kilimo Biashara (VKB) nchini Tanzania. Yeye amefanikiwa kuvuna mazao mwaka mzima, licha ya changamoto za hali ya hewa zinazotokana na El Niño.“Pamoja na mradi huu wa Vijana Kilimo Biashara, unaofadhiliwa na Shirika la mpango wa chakula duniani na mtekelezaji ‘Farm Afrika’, tumejifunza yafuatayo: - Moja, matumizi ya mbegu bora, na kwa msimu huu tumetumia mbegu bora au mbegu chotara za alizeti Pamoja na mtama Pamoja na kufadhiliwa hizo mbegu ambazo zina mazao mengi.”Kutokana na madhara ya hali ya hewa na tabianchi, WFP imeelekeza nguvu katika kilimo cha umwagiliaji kwa wakulima hao.“Lakini pia tumechimbiwa kisima na Shirika la Mpango wa chakula duniani WFP, kisima hiko ni lengo na madhumuni kwaajili ya kilimo cha bustani, na kwasasa kwenye bustani yetu tumeanza na nyanya na ziko shambani. Lakini kwenye kikundi cha KAPATA, tunaendelea na upando mbalimbali.”

Afya ya mlinda amani wa Umoja wa Mataifa aliyejeruhiwa katika shambulizi lilitekelezwa na kundi la waasi, CODECO juzi Agosti 28 huko Bali, kaskazini mashariki mwa Djugu jimboni Ituri, Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC) inaendelea vizuri. Anold Kayanda na maelezo zaidi. Stéphane Dujarric, Msemaji wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, amewaeleza waandishi wa habari jana Agosti 29 katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York Marekani kuhusu tukio hilo la kushambuliwa kwa walinda amani wa Umoja wa Mataifa wakiwa katika shughuli zao za kuwahakikishia usalama raia wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC.“Walinda amani walizuia shambulio hilo, na kuwalazimisha wanamgambo kuondoka. Hata hivyo, tunasikitika kuripoti kwamba mlinda amani mmoja alijeruhiwa.” Anaeleza Dujarric lakini akiwaondolea wasiwasi waandishi waliokuwa wakimsikiliza kwamba mlinda amani huyo aliyejeruhiwa sasa yuko katika hali nzuri.Licha ya kushambuliwa, walinda amani wanaohudumu nchini DRC katika ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo MONUSCO wameendelea na shughuli za ulinzi si tu kaskazini mashariki mwa Djugu, bali pia kusini mashariki mwa eneo hilo jimboni Ituri ambako CODECO wameweka kambi katika maeneo mawili. Msemaji wa Katibu Mkuu anaeleza kwamba walinda amani walifanikiwa kusaidia raia wa kawaida kuweza kutoka eneo moja kwenda jingine.Mashambulizi haya yanatokea ikiwa imesalia miezi michache kufika Desemba 31 mwaka huu ambayo ni tarehe iliyoridhiwa na Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa kwamba uwe mwisho wa MONUSCO kutokana na ombi la serikali ya DRC lilioomba MONUSCO iondoke katika nchi hiyo iliyogubikwa na vita kwa miaka mingi.  

Hii leo jaridani mwenyeji wako ni Cecily Kariuki akikupatia yaliyojiri kutoka huko Paris, Ufaransa. Anamulika usalama wa walinda amani wa Umoja wa Mataifa huko DRC; Mradi wa WFP Tanzania kwa vijana wakulima; makala ni ziara ya Naibu Katibu Mkuu wa UN Sudan na mashinani ni afya Tanzania.Afya ya mlinda amani wa Umoja wa Mataifa aliyejeruhiwa katika shambulizi lilitekelezwa na kundi la waasi, CODECO juzi Agosti 28 huko Bali, kaskazini mashariki mwa Djugu jimboni Ituri, Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC) inaendelea vizuri, amesema msemaji wa Umoja wa Mataifa jijini New York, Marekani. Taarifa ya Anold Kayanda inaeleza zaidi.Mradi wa Vijana Kilimo Biashara (VKB), unaotekelezwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani (WFP) nchini Tanzania, unawapatia vijana wakulima wadogo ujuzi na rasilimali zinazohitajika, ili kuboresha uzalishaji wa chakula na kujenga uchumi endelevu wakati huu ambao madhara ya El niño [EL NINYO] yanayosabisha ukame na mafuriko yamekuwa dhahiri. Bosco Cosmas na maelezo zaidi.Makala, Evarist Mapesa anatupeleka Sudan kusikia ziara ya ujumbe mzito wa Umoja wa Mataifa nchini humo ukiongozwa na Naibu Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa, Amina J. Mohammed. Mashinani, tunakwenda nchini Tanzania ambako nampisha Daktari bingwa wa ugonjwa wa saratani ya shingo ya kizazi, akihimiza wananchi wa taifa hilo la Afrika Mashariki kusaka huduma dhidi ya ugonjwa huo.

Yaliyomo kwenye Jarida la Habari za UN hii leo ni pamoja na ziara ya Katibu Mkuu wa UN huko Timor-Leste; maadhimisho ya siku ya kimataifa ya kupinga majaribio ya nyuklia na kauli ya Mkurugenzi Mteule wa WHO kanda ya Afrika, Dkt. Faustine Ndugulile baada ya kuteuliwa. Mada kwa kina ni Morogoro Tanzania. Na pia kuna kujifunza lugha ya kiswahili. Karibu na mwenyeji wako ni Anold Kayanda.Nchini Tanzania katika mkoa wa Morogoro, ulioko mashariki mwa nchi hiyo, wakulima 50 kutoka skimu za umwagiliaji za Ifakara Dakawa mkoani humo na Mbarali mkoa wa Mbeya, kusini magharibi mwa Tanzania wamepatiwa ujuzi wa kutumia zana bora za kisasa za Kilimo cha mpunga ikiwemo zana za kusawazisha mashamba, kupanda mbegu na kuvuna. Lengo ni kuongeza thamani katika uzalishaji wa zao la mpunga. Mafunzo yaliyotolewa na Taasisis ya Utafiti wa Kilimo TARI kwa usimamizi wa shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO huku zana zikiwezeshwa na shirika la Korea Kusini la ushirikiano wa maendeleo, KOICA. Hamad Rashid wa Redio washirika Tanzania Kids Time FM mkoani Morogoro alifika kwenye skimu hiyo kuzungumza na wakulima walionufaika. Je wajua neno la kiingereza LINK tafsiri yake ni ipi kwa lugha ya Kiswahili? Onni Sigalla, Mhariri Mwandamizi Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania anafafanua.

Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo,  DRC, MONUSCO, umeboresha huduma za afya kwenye Gereza Kuu la Beni, jimboni Kivu Kaskazini mashariki mwa taifa hilo la Maziwa Makuu barani Afrika kwa kujenga zahanati iliyoboresha sit u mazingira ya kazi kwa wahudumu wa afya bali pia huduma za matibabu kwa wafungwa. Cecily Kariuki anasimulia zaidi(Taarifa ya Cecily Kariuki)Video ya MONUSCO iliyochapishwa kwenye mtandao wa X, zamani Twitter inaonesha jengo la zahanati hiyo likiwa la rangi nyeupe na buluu, wahudumu wa afya wakiwa na makoti meupe, masafi kabisa, halikadhalika mazingira ya kituo hiki.Miongoni mwao ni Dkt. Michel Muhindo ambaye hawezi kuficha furaha yake.(Dkt Michel Muhindo)- Bosco“Msaada huu wa zahanati ni ahueni kubwa kwetu sisi tunaofanya kazi hapa, na hata kwa wafungwa, kwa sababu wanapatiwa huduma nzuri ya uchunguzi, na tunafanikiwa kutoa majibu mazuri na tunawatibu ipasavyo. Tunakadiria kwamba kweli ilikuwa inahitajika.”Je, hali ilikuwa vipi kabla ya maboresho haya?(Dkt Michel Muhindo)- Bosco“Kabla ya kupata huduma hii ya matibabu, yaani zahanati hii, kulikuwa tu na vyumba ambavyo tulikuwa tunawaweka wagonjwa kwa ajili ya uchunguzi. Lakini hakukuwa na maabara, wala ofisi nzuri za ushauri. Tulikuwa na wakati mgumu sana, kulikuwa na kelele. Ilibidi kuwa makini sana ili kuweza kusikiliza wafungwa wagonjwa.”Sasa wafungwa wanapata huduma kwa nafasi kabisa..(Dkt Michel Muhindo)- Bosco“Hii inapunguza muda wa huduma kwa wafungwa katika zahanati hii. Sasa kuna maeneo maalumu yaliobainishwa vizuri. Tunaweza kusema: hiyo ni maabara, hicho ni chumba cha uchunguzi wa wagonjwa, hicho ni chumba cha daktari, kwa wauguzi, pamoja na mapokezi ambapo tunaweza kuwakaribisha wafungwa wanaokuja kwa ushauri wa matibabu.”

Kila mmoja achukue hatua kuondokana na vikwazo vya ujumuishaji watu wenye ulemavu - GuterresUmoja wa Mataifa uko tayari kufanya kazi na Kamati ya Kimataifa ya Michezo ya Olimpiki ya Watu wenye Ulemavu (Paralympic) ili kufikia maono ya jamii shirikishi, jumuishi na endelevu, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ametoa wito michuano ya Paralympic iking’oa leo jijini Paris, Ufaransa. Anold Kayanda na maelezo zaidi.(Taarifa ya Anold Kayanda)Bwana Guterres aliyeko ziarani nchini Timor Leste, barani Asia, ametuma ujumbe kwa Mkutano wa Kimataifa wa Ujumuishaji watu wenye Ulemavu unaofanyika katika makao makuu ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO) jijini Paris Ufaransa ambako michezo ya Olimpiki ya watu wenye ulemavu, Paralimpiki 2024 imeanza kutimua vumbi leo.Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa anaamini Michezo ya Olimpiki ya Watu wenye Ulemavu inahimiza kila mtu, kuanzia kwa serikali, mamlaka za mitaa na watoa uamuzi kila mahali, kuchukua hatua ili kuondokana na vikwazo vya ushirikishwaji kamili na wa maana wa watu wenye ulemavu na Umoja wa Mataifa unaahidi kushiriki kikamilifu kutimiza lengo hilo.Aidha katika mkutano huu wa ngazi za juu, UNESCO imeitumia nafasi hiyo kuzindua Kijitabu na mfululizo wa video za mafunzo  kuhusu Usawa wa Ulemavu katika Vyombo vya Habari. Kitabu hicho cha mwongozo kina masomo yanayolenga kuwapa wataalamu wa vyombo vya habari maarifa na zana wanazohitaji ili kuhakikisha mashirika yao yanakuwa jumuishi kwa kuwazingatia watu wenye ulemavu.Moja ya vivutio vikubwa katika paralimpiki za mwaka huu zitakazofanyika hadi tarehe 8 ya mwezi ujao Septemba ni timu ya wakimbizi wanane waliopelekwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR.

Karibu kusikiliza jarida linaloletwa kwako hii leo na Leah Mushi ambapo miongoni mwa utakayo yasikia ni wito uliotolewa na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa kuhusu michuano ya watu wenye ulemavu. Kutoka barani Afrika hii leo utasikia MONUSCO na msaada wao kwa jamii huko Mashariki ya Kati nchini DRC. Makala yetu hii leo inatoka Gaza, utamsikia mzazi wa mtoto aliyeugua Polio na mashinani itatoka nchini Tanzania. 

Mgonjwa wa kwanza wa polio kubainika Gaza huko Mashariki ya Kati baada ya miaka 25 ni mtoto wa kiume mwenye umri wa miezi 10. Mtoto huyo na mama yake pamoja na familia nzima wamekuwa wakihamahama na hivyo akakosa chanjo dhidi ya polio. Amri za Israeli za kutaka wapalestina wahame mara kwa mara sasa zinaleta madhara kwa asilimia 90 ya wakazi wa Gaza. Mashirika ya Umoja wa Mataifa likiwemo la Afya, WHO, la kuhudumia watoto, UNICEF na la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA wamejipanga kupatia chanjo watoto 640,000 huko Gaza wiki chache zijazo. Lakini mipango hiyo ikiendelea, Assumpta Massoi kupitia mahojiano yaliyofanywa na Ziad Tarib wa Idhaa ya Umoja wa Mataifa huko Ukanda wa Gaza, anakuletea makala inayojikita kwenye simulizi ya mama wa mtoto aliyepooza, changamoto na ndoto zake. 

Kati Jarida la Habari za UN hii leo: Juhudi za WHO kudhibiti Mpox kwa wakimbizi wa ndani mshariki mwa DRC. WHO inasema kugundulika kwa maambukizi ya mpox katika kambi ya wakimbizi wa ndani karibu na Goma kunatia wasiwasi kwani msongamano mkubwa wa watu unaweza kusababisha kuenea zaidi kwa ugonjwa, na mienendo ya watu inaweza kutatiza juhudi za kukabiliana na ugonjwa huo ndio maana shirika hilo kwa kushirikiana na wadau linachukua kila hatua inayowezekana ili kuudhibiti ugonjwa. Kutoka DRC, George Musubao anaeleza zaidi kupitia video iliyoandaliwa na WHO siku chache zilizopita katika Hospitali Kuu ya Nyiragongo, Kivu kaskazini.Leo mashinani tunakwenda kambi ya wakimbizi ya Nduta mkoani Kigoma nchini Tanzania. Karibu! 

Limiya Daud mwenye umri wa miaka 30 ni mmoja wa wakimbizi wa Sudan aliyekimbilia nchini Sudan Kusini kusaka hifadhi baada ya machafuko kuibuka nchini mwake. Kutokana na wingi wa wakimbizi wanaoingia katika nchi zilizo jirani na Sudan baadhi yao wamekuwa wakihamishwa na kupelekwa katika kambi za wakimbizi ambazo zilishaanzishwa hapo awali ili waweze kupata huduma zote muhimu.Tuungane na Evarist Mapesa akituletea simulizi ya Limiya Daud na watoto wake ambao baada ya kukimbilia nchini Sudan Kusini kusaka hifadhi alihamishiwa katika kambi ya Maban iliyoko huko Renk na msaada wa fedha alioupata kutoka mashirika ya Umoja wa Mataifa umemuwezesha kufungua genge.

Kwa wakimbizi, kurudi nyumbani ni jambo moja na kuanza upya ni jambo lingine. Wengi wao hawana chaguo lingine isipokuwa kuanza maisha yao upya. Mkoani Makamba, nchini Burundi, Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR) kwa kushirikiana na Shirika la Ushirikiano wa Kimataifa la Korea (KOICA) wanawawezesha wakimbizi kujenga upya na kuanza maisha yenye tija. Mmoja wa wakimbizi hao ni KABURA Emelyne, ambaye sasa anamiliki nyumba na ni mfanyabiashara. Bosco Cosmas anatupa habari kamili…Tangu mwaka 2017, takriban wakimbizi 250,000 wa Burundi wamepewa msaada wa kurejea nyumbani kutoka nchi jirani ya Tanzania. Wengi kama Emelyne hawakuwa na chaguo jingine ila kuanza maisha upya. Lakini kwa ufadhili wa  (UNHCR) kwa ushirikiano na  (KOICA) sasa wanaishi kwa tija.Emelyne anasema, “nilifurahi sana kuvuka mpaka wa Manyovu na kurejea nchini mwangu Burundi. Ninapoona  maendeleo mapya na miji inayostawi, najihisi nimeridhika. Nilikimbilia  Tanzania mwaka 2015 na nikarejea mwaka 2021.”Sasa Emelyne ameanza kujishughulisha na kilimo na kuuza mihogo, kutengeneza mafuta ya mawese, na kufuga sungura kwa ajili ya nyama na mbolea. “Najisikia furaha ninapowalisha sungura wangu kwa sababu wananiwezesha kupata mbolea. Nashukuru kwamba kupitia mauzo ya sungura nilikodi kipande cha ardhi kwa ajili ya kulima na nikapata fedha za kuanzisha biashara yangu ya mihogo na mafuta ya mawese.”Msaada kutoka Shirika la Ushirikiano wa Kimataifa la Korea (KOICA) unawawezesha waliorejea kujenga upya na kuanza maisha mapya. Kwa mujibu wa Emelyne, "UNHCR walitukaribisha na kutusaidia. Kwa msaada wa kifedha tuliopewa, tulinunua ardhi hii, tukatengeneza matofali na kujenga kuta za nyumba yetu. Kisha tukapokea mabati, nguzo, madirisha, na milango ili kukamilisha nyumba. Kama ningalikuwa bado kwenye kambi, nisingeweza kupiga hatua kubwa kiasi hiki.”

Hatimaye shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF linapeleka Gaza huko Mashairki ya Kati dozi milioni 1.2 za chanjo dhidi ya ugonjwa wa polio aina ya 2, wakati huu ambapo ugonjwa huo hatari umethibitishwa kuweko eneo hilo. Anold Kayanda na maelezo zaidi.Kupitia ukurasa wake wa X zamani Twitter, UNICEF inasema dozi hizo milioni 1.2 za chanjo dhidi ya polio zitatumiwa kwa watoto zaidi ya 640,000.Chanjo hizo zinapelekwa wakati wiki iliyopita shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO lilithibitisha kuwa mtoto mmoja mwenye umri wa miezi 10 huko  Deir al-Balah aliugua polio hiyo aina ya 2 na amepooza sehemu ya chini ya mguu wake. Ingawa hivyo hivi sasa hali yake inaendelea vizuri.Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA, nalo kupitia mtandao wa X linasema kwa kuzingatia hatari kubwa ya kusambaa kwa ugonjwa huo hatari huko Gaza kutokana na ukosefu wa huduma za kujisafi na maji safi, kwa kushirikiana na UNICEF na WHO siku zijazo watazindua kampeni ya chanjo dhidi ya polio kwa watoto zaidi ya laki sita wenye umri wa chini ya miaka 10.Kwa mujibu wa UNRWA, operesheni za jeshi la Israeli huko Deir Al Balah zimeharibu miundombini ya maji na kwamba ni visima vya maji 3 tu kati ya 18 ndio vinafanya kazi na kwa mantiki hiyo uhaba wa maji ni asilimia 85. 

Hii leo jaridani tunamulika kupelekwa kwa chanjo dhidi ya polio huko Gaza; mkimbizi wa Burundi aliyerejea nyumbani kutoka Tanzania ainuliwa kiuchumi; makala ni mkimbizi wa Sudan aliyeko ugenini naye awezeshwa kijasiriamali na mashinani tunabisha hodi nchini Rwanda kumulika usawa wa kijinsia kwenye michezo.Hatimaye shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF linapeleka Gaza huko Mashairki ya Kati dozi milioni 1.2 za chanjo dhidi ya ugonjwa wa polio aina ya 2, wakati huu ambapo ugonjwa huo hatari umethibitishwa kuweko eneo hilo. Anold Kayanda na maelezo zaidi.Kwa wakimbizi, kurejea nyumbani ni jambo moja na kuanza upya ni jambo lingine. Wengi wao hawana chaguo lingine isipokuwa kuanza maisha yao upya. Mkoani Makamba, nchini Burundi, Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR) kwa kushirikiana na Shirika la Ushirikiano wa Kimataifa la Korea (KOICA) wanawawezesha waliorejea nyumbani kujijenga upya na kwa tija. Miongoni mwao ni Emelyne Kabura kama anavyosimulia Bosco CosmasKatika makala Evarist Mapesa anatuletea simulizi ya mkimbizi wa Sudan ambaye sasa anaishi Sudan Kusini. Baada ya kupitia madhila lukuki amewezeshwa na mashirika ya Umoja wa Mataifa na sasa anajishughulisha na ujasiriamali.Na sasa ni mashinani  Christelle Umuhoza, Mkurugenzi wa Programu wa Rwanda katika shirika la Shooting Touch, kupitia video ya shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni UNESCO nchini humo, anaeleza umuhimu wa michezo katika kuondoa vikwazo vya kijinsia.

Ikiwa leo ni siku ya mwisho ya maonesho ya picha yaliyoandaliwa na Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu (ICC) katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York Marekani, Anold Kayanda anatupitisha katika picha hizo zinazoonesha athari mbalimbali kwa wanadamu kutokana na uhalifu unaotekelezwa katika maeneo mbalimbali duniani.Maonyesho haya yanachunguza uhusiano wa pamoja unaooneshwa katika simulizi za watu kutoka hali zote ambapo ICC imeanzisha uchunguzi. Maonesho haya pia yanaangazia baadhi ya wapokeaji wa kwanza wa maagizo ya malipo ya ICC.Ingawa simulizi hizi zinatoka katika mabara manne, zina ufanano mwingi. Watu wanapoteza nyumba, ardhi na familia zao. Pia zinaonesha jinsi jamii ni muhimu katika kujenga upya maisha. Kwako Anold

Rais wa Msumbiji Filipe Nyusi, amezindua mpango wa kitaifa wa kuhakikisha kila mtu anapata Maonyo ya Mapema kuhusu hali ya hewa, EW4All ifikapo mwishoni mwa mwaka 2027 huku akitangaza uwekezaji mpya muhimu ili kuboresha uchunguzi wa kimsingi wa hali ya hewa, uzinduzi uliofanyika katika mji mkuu wa Msumbiji, Maputo.Mpango huo unajumuisha mnyororo mzima wa thamani kwenye utabiri wa hali ya hewa, kuanzia kukusanya takwimu za hali ya hewa, tabianchi, kuimarisha utabiri wa hali ya hewa, na mfumo wa utoaji wa maonyo hadi kutoa taarifa kuhusu mipango bora ya kuhimili tabianchi.(Sauti ya Filipe Jacino Nyusi - Rais wa Msumbiji) Bosco“Msumbiji ni nchi ambayo inakabiliwa na tishio la kudumu la majanga, hasa yale yanayosababishwa na majanga ya kiasili ya kupitiliza, huku mafuriko, vimbunga na ukame vikiwa vya mara kwa mara. Matukio haya mabaya yanapotokea, yanaacha mwenendo wa uharibifu ya vifo vya binadamu na uharibifu wa mali, na mazingira na madhara makubwa kwa jamii na uchumi wetu. »Mpango huu wa kutoa onyo la mapema kabla majanga hayajatokea umechagizwa na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres, na sasa unajumuishwa kwenye sera za Msumbiji. Rais Nyusi akaelezea umuhimu wake.(Sauti ya Filipe Jacino Nyusi - Rais wa Msumbiji) - Bosco“Mengi yanaweza kufanywa ili kupunguza kupoteza maisha ya binadamu na madhara makubwa zaidi. Onyo la mapema hutusaidia kufanya hivyo, ili kujilinda. Kama ninavyosema, mojawapo ya majibu bora zaidi yanatokana na kuboresha uwezo wetu wa kuzuia na kutayarisha, uwezo wa kuzuia, hatari ya maafa, hasa hatua za tahadhari za mapema."Uwekezaji unaotajwa ni ujenzi wa vituo vipya 6 vya ardhini vya hali ya hewa na uboreshaji wa vingine 15 pamoja na kuanzisha vinne vipya vya angani.

Vuta nikuvute ikiendelea Gaza kuhusu ufikishaji, usambazaji na utoaji wa chanjo dhidi ya polio wakati huu ambapo makombora yanaendelea kurindima kutoka jeshi la Israeli, hii leo shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO, limethibitisha kubainika kwa mgonjwa mmoja wa polio, ikiwa ni miaka 25 tangu ugonjwa huo utokomezwe eneo hilo. Assumpta Massoi na maelezo zaidi.(Taarifa ya Assumpta Massoi)Ni kwamba tarehe 20 mwezi uliopita wa Julai, mtoto huyo mwenye umri wa miezi 10 alilazwa katika hospitali ya Al-Aqsa akiwa ana homa kali, anatapika, anahara huku akiwa hana nguvu mwilini, limesema shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA katika ripoti yake ya 130 kutolewa tangu vita ianze huko Gaza, ikimulika Gaza, Ukingo wa Magharibi na Yerusalem Mashariki.Tarehe 22 Wizara ya Afya kwenye eneo linalokaliwa la Palestina likathibitisha ugonjwa wa polio virusi namba 2 kwa mtoto huyo ambaye hakuwa amepatiwa chanjo kutoka Deir al-Balah huko Gaza. Siku tatu baadaye yaani tarehe 25 Julai mtoto huyo akapooza sehemu ya chini ya mguu wake. Hivi sasa anaendelea na matibabu na hali yake ni nzuri.Uchunguzi uliofanywa na Kituo cha Marekani cha Kudhibiti na Kuzuia magonjwa, CDC ukaunganisha virusi hivyo na aina ya ile iliyobainika kwenye mazingira huko Gaza mwezi Juni mwaka huu.Sasa WHO imethibitisha kuwa ni polio ambapo Mkurugenzi Mkuu wa UNRWA Philippe Lazzarini kupitia mtandao wa X amesema “inasikitisha sana kwamba mtoto huyo amepooza kutokana na Polio. Polio haitotofautisha kati ya watoto wa Palestina na Israeli. Kuchelewecha sitisho la mapigano kwa misingi ya kiutu kutaongeza hatari ya ugonjwa huo kusambaa zaidi kwa watoto.”Awamu mbili za utoaji chanjo zimepangwa kuanza wiki zijazo na UNRWA imesema wataalamu wake wa afya na kupitia kliniki zake tembezi watasaidia usambazaji kwa ushirikiano na WHO na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF.

Hii leo jaridani mwenyeji wako ni Leah Mushi akimulika ripoti ya kuthibitishwa kwa mgonjwa wa polio huko Gaza; Tukio la uzinduzi wa mpango wa utoaji taarifa mapema kuhusu majanga; Makala ikimulika kazi za Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu, ICC na mashinani ikienda Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, kwa mhudumu wa afya anayefanikisha kazi za uteguaji wa mabomu yaliyotegwa ardhini.Vuta nikuvute ikiendelea Gaza kuhusu ufikishaji, usambazaji na utoaji wa chanjo dhidi ya polio wakati huu ambapo makombora yanaendelea kurindima kutoka jeshi la Israeli, hii leo shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO, limethibitisha kubainika kwa mgonjwa mmoja wa polio, ikiwa ni miaka 25 tangu ugonjwa huo utokomezwe eneo hilo. Assumpta Massoi na maelezo zaidi.Rais wa Msumbiji Filipe Nyusi, amezindua mpango wa kitaifa wa kuhakikisha kila mtu anapata Maonyo ya Mapema kuhusu hali ya hewa, EW4All ifikapo mwishoni mwa mwaka 2027 huku akitangaza uwekezaji mpya muhimu ili kuboresha uchunguzi wa kimsingi wa hali ya hewa, uzinduzi uliofanyika katika mji mkuu wa Msumbiji, Maputo.Makala inasalia makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York Marekani ikiwa leo ni siku ya mwisho ya maonesho ya picha yaliyoandaliwa na Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu (ICC), Anold Kayanda anatupitisha katika picha hizo zinazoonesha athari mbalimbali kwa wanadamu kutokana na uhalifu unaotekelezwa katika maeneo mbalimbali duniani. Kwako AnoldMashinani: Fursa ni ya Chantal Zingapako, muuguzi anayejitolea kusaidia timu ya  ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani  nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, MONUSCO, ya kutegua mabomu ya ardhini.

Wiki hii katika kujifunza Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka nchini Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Chiriku hana hisani.” 

Karibu kusikiliza jarida ambapo hii leo ikiwa ni siku ya kimataifa ya kuwakumbuka waathiriwa wa vitendo vya ghasia kwa misingi ya dini na imani, msomaji wako wa jarida ni ANOLD KAYANDA na jaridani anakuletea mada kwa kina ambayo inamulika wanawake wa kimasai na biashara ya bidhaa zitokanazo na shubiri nchini Kenya. Pia utapata fursa ya kusikiliza muhtasari wa habari na kujifunza kiswahili hii leo mtaalamu wetu Dkt.Josephat Gitonga atafafanua maana ya methali “Chiriku hana hisani.”

Tarehe 21 ya mwezi Agosti kila mwaka ni Siku ya Kimataifa ya Kuwakumbuka na Kuwaenzi Wathirika wa Ugaidi, Anold Kayanda anatupitisha katika moja ya shoroba za ndani ya makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York, Marekani ambako zimewekwa picha za baadhi ya manusura na waathirika wa ugaidi zikiwa na maelezo ya kile kinachowafanya kusonga mbele.

Idadi ya watoto wanaoshindwa kupata huduma za msingi ikiwemo maeneo rafiki ya kucheza ikizidi kuongeza nchini Haiti kutokana na magenge ya uhalifu kuendesha ghasia, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF linaendelea kufungua vituo rafiki kwa watoto ili waweze kujifunza na kucheza badala ya kukumbwa na msongo kama anavyosimulia Bosco Cosmas. (Taarifa ya Bosco Cosmas)Nats..Tuko mkoa wa Artibonite, ulioko kaskazini mwa mji mkuu wa Haiti, Port-au-Prince. Video ya UNICEF imeanzia ndani ya nyumba ya banda la bati,  makazi ya Roseline mama mzazi wa Alicha, mtoto mwenye umri wa miaka 7, wanaonekana wakichambua mboga. Roseline anasema,(Sauti ya Roseline – Mama yake Alicha) Asha “Ni mimi ninampatia chakula Alicha, kila kitu anachokitaka, mimi ndiye ninayewajibika. Baba yake alimuacha tangu alipoanza kujifunza kuketi.” Familia nyingi Haiti, ikiwemo ya Alicha zinahaha kukimu mahitaji ya watoto huku zikitakiwa kuwapatia malezi ili wakue. Shule zimefungwa kutokana na ghasia za magenge. Na ndio maana UNICEF ikaanzisha maeneo rafiki kwa watoto. (Sauti ya Roseline – Mama yake Alicha) Asha “Nimefahamu kuhusu klabu hiki cha watoto kutoka kwa kiongozi wa kuchaguliwa wa eneo hili. Alinieleza kuna sehemu rafiki kwa watoto, na Alicha alipoiona na kuona watoto wanacheza alikuja kuniambia mama sitaki kukaa tena kwa bibi, kwa sababu nimeipenda ile klabu ya watoto na ninataka kwenda”. Alicha akiwa kwenye kituo hicho akiwa anacheza na wenzake na mwalimu akiwaelekeza anasema, “ninaipenda hii sehemu kwa sababu wananifundisha vizuri, wananionesha michezo, wananionesha jinsi ya kuruka Kamba. Ninawapenda mwalimu na ninapenda kila kitu katika sehemu hii.” Video inatamatika kwa Roseline kueleza kuwa anapenda kituo hicho kwani kinawasaidia watoto, na yeye kama mzazi anaipenda kwa ajili yao.

Wakati dunia hii leo inawakumbuka na kutoa heshima kwa waathirika na manusura wote wa ugaidi duniani, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema huu ni wakati muhimu wa kuwasilikiza waathirika hao na kujifunza kutoka kwao.Katika ujumbe wake wa siku hii alioutoa kwa njia ya video Guterres amesema vitendo vya ugaidi vinaleta huzuni isiyoelezeka, na familia na jamii zinazokumbwa na vitendo hivyo husambaratishwa milele huku makovu yanayoonekana na yasiyo onekana hayawezi kupona kikamilifu.Cue Guterres – Evarist“Tunatoa heshima zetu kwa waathirika na manusura wote, ikiwemo wale waliochagua kutushirikisha simulizi zao kuhusu uvumilivu na msamaha huku tukitafakari juu ya kiwewe walichopitia ili kuelimisha wengine kuhusu vitendo vyao vya ujasiri mkubwa. Siku hii inatuhimiza sote tusikilize na kujifunza na ukumbusho kuwa lazima wote tutafute nuru ya matumaini. Kwa pamoja, tunaweza kupaza sauti za waathiriwa na manusura wote. Kwa pamoja, tunaweza kusaidia kuelimisha vizazi vya sasa na vijavyo na kwa pamoja, tunaweza kujenga jamii zenye amani na uthabiti zaidi kwa wote.”Kauli mbiu ya maadhimisho ya siku ya kuwakumbuka waathirika wa ugaidi mwaka huu inasema “Sauti za amani: Wahanga wa ugaidi kama watetezi wa amani na waelimishaji.”Katibu Mkuu Guterres pia amesifu subira za waathirika wa ugaidi kwa kueleza licha ya kupitia mateso na maafa lakini dunia imeshuhudia mifano yao ya ustahimilivu na nguvu ya ubinadamu wetu wa pamoja.

Hii leo ikiwa ni siku ya Kimataifa ya Kuwakumbuka na Kuwaenzi Wathirika wa Ugaidi msomaji wako Leah Mushi anakuletea ujumbe uliotolewa na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres kuhusu haja ya kuwasikiliza na kujifunza kutoka kwa waaathirika wa ugaidi, pia utapata simulizi ya maonesho ya picha za wahanga wa ugaidi zilizowekwa katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York Marekani na utasikia wito wa mmoja wa watu waliowahi kutekwa na magaidi kwa miaka 8 na kisha kuokolewa. Mbali na masuala ya ugaidi utasikia jinsi watoto walioko Haiti wanavyosaidiwa kutopata msongo wa mawazo kutokana na changamoto za usalama wanazo kabiliana nazo. 

Karibu kusikiliza jarida linalo letwa kwako na Anold Kayanda ambapo hii leo anakuletea mada kwa kina ambayo inamulika wahudumu wa kibinadamu nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC hususan kile kinachosababisha waendelee kutekeleza jukumu hilo licha ya changamoto za kiusalama wanazopitia. Pia utasikia muhtasari wa habari ukiletwa kwako na Leah Mushi ambapo ameangazia suala la nishati ya mafuta huko Gaza, ugonjwa wa Mpox huko barani ulaya, na maadhimisho ya siku ya mbu duniani yanayolenga kuelimisha jamii jinsi ya kupambana na mdudu huyo hatari. 

Changamoto za maisha ikiwemo sintofahamu ya nini utakula husababisha binadamu kufikiria kuhamia maeneo mengine ili pengine aweze kujipatia riziki. Ingawa hivyo si kila ahamie eneo lingine anapata kile alichotarajia. Hii imemkuta msichana Burte Kase wa nchini Ethiopia ambaye matarajio ya kuboresha maisha yake kwa kukimbilia Saudi Arabia. Machungu yaliremjesha nyumbani na ndoto zake zikatimizwa nyumbani Ethiopia kwa kupitia mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji IOM. Je ni nini walifanya? Evarist Mapesa anakujulisha kupitia makala hii.

Mgogoro unaoendelea Sudan unazidisha hali mbaya ya maisha na mustakabali wa haki za kibinadamu hasa kwa watoto ambao wanakumbana na mateso makubwa ikiwemo njaa, ukatili na vitisho. UNICEF kupitia msemaji wake James Elder imetembelea katika moja ya kambi za kuhifadhi wakimbizi na kushuhudia kinachoendelea kama anavyosimulia Bosco Cosmas.Amesema "matukio kote Sudan yanashangaza, ninamaanisha miezi 16 ya watoto wanaoshambuliwa. Sijui kama unaweza kusikia sasa nyuma yangu, milio ya risasi. Hakika, watoto ni wengi hapa. Hivi ndivyo tunavyoshuhudia kila siku, watoto wakishambuliwa. Hawa ni mamilioni ya watoto wanaolazimika kukimbia makwao. Tunaiona hali hii kila mahali."Nini sasa kifanyike, ili kuweka hali ya watoto nchini Sudan katika usalama? Elder anasema "endapo pande zinazopigana na jumuiya ya kimataifa wangezingatia watoto wa Sudan, naweza kukuambia kile ambacho tusingekuwa tunakiona hivi sasa. Tusingekuwa baa la njaa. Tusingeona mamilioni ya watu ambao wamelazimika kukimbia nyumba zao, kazi zao, kuungana na familia zao,kila kitu kwa sababu ya mapigano haya makubwa yanayoendelea. Hatungekuwa tunashuhudia vikifo, majeraha, kiwewe, na unyanyasaji wa kijinsia.”Amesisistiza kuwa "kama sheria za kimataifa za kibinadamu na haki za binadamu zitazingatiwa, watoto wa Sudan watanufaika zaidi na kupata haki zao za msingi ikiwemo elimu na maisha bora."

Kokote kwenye machungu ya binadamu wafanyakazi wa kiutu wanahaha kupunguza machungu na maumivu, amesema Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António  Guterres hii leo ikiwa ni siku ya kimataifa ya wahuduku wa kibinadamu.Kupitia ujumbe kwa njia ya video, Guterres amesema oOperesheni za kiutu zinazoratibiwa na Umoja wa Mataifa husambaza misaada ya kuokoa maisha kwa zaidi ya watu milioni 140 kila mwaka.Amesema wafanyakazi wa misaada, wengi wao wa kitaifa huhudumu ndani ya jamii zao, wakivumilia licha ya vitendo vya ukatili. Wanaendeleza jitihada zao kukabili vikwazo vyote ili kusaidia wananchi wenye uhitaji- katika mazingira ya ukata mkubwa.Katika Siku hii ya Usaidizi wa kibinadamu kwa mara nyingine tena tunapongeza ujasiri wao, na kujizatiti kwao, na huduma yao kwa ubinadamu. Na tunatambua kuwa kuwaenzi wahudumu wa kibinadamu haitoshi. Mwaka 2023 ulikuwa wa hatari zaidi kwa wahudumu wa kibinadamu.Huko Gaza, Sudan na maeneo mengine mengi, wafanyakazi wa kibinadamu wanashambuliwa na kuuawa, wanajeruhiwa na wanatekwa nyara sambamba na raia wanaowaunga mkono. Kampeni zenye habari potofu zinasambaza uongo unaogharimu maisha.Kwa kutambua wahalifu wengi wanakwepa sheria, Guterres amesema, “tunataka serikali zishinikize pande zote kwenye mzozo zilinde raia. Tunataka kutokomezwa kwa usafirishaji silaha kwa majeshi na vikundi vinavyokiuka sheria ya kimataifa. Tunadai kutokomezwa kwa ukwepaji sheria ili wahalifu wafikishwe mbele ya sheria. Kushereheka watoa huduma za kiutu haitoshi Sote tuongeze bidii kulinda na kuhifadhi utu wetu wa pamoja.”Siku ya wahudumu wa kibinadamu ilipitishwa na Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa mwaka 2009 kufuatia mashambulizi kwenye ofisi za makao makuu ya Umoja wa Mataifa huko Baghdad Iraq tarehe 19 Agosti 2003 yaliyosababisha vifo vya wahudumu 22 wa kibinadamu akiwemo Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini humo Sergio Vieira de Mello.*** 

Hii leo katika kujifunza lugha ya Kiswahli, Onni Sigalla, Mhariri Mwandamizi katika Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA, anafafanua maana ya neno 'Ngawira" ambalo limekuwa linatumika ndivyo sivyo. 

Hii leo siku ya wahudumu wa kibinadamu ikitambulika pia siku ya usaidizi wa kiutu tunamulika ujumbe wa Katibu Mkuu wa UN akitaka wahudumu hao wasilengwe; tunakwenda pia Sudan, kisha Ethiopia na tunamalizia na mashinani, na mwenyeji wako ni Flora Nducha.Kokote kwenye machungu ya binadamu wafanyakazi wa kiutu wanahaha kupunguza machungu na maumivu, amesema Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres hii leo ikiwa ni siku ya kimataifa ya wahudumu wa kibinadamu.Tukiwa bado na siku hii ya wahudumu wa kibinadamu duniani, tunaelekea  nchini Sudan kuambatana na muhudumu wa kibinadamu James Elder ambaye ni msemaji wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia Watoto UNICEF akisimulia alichokishuhudia nchini humo na nini kifanyike ili kulinusuru taifa hilo na hasa mustakabali wa watoto kupitia taarifa ya Bosco Cosmas.Katika makala Evarist Mapesa anatupelea Ethiopia kutukutanisha na mnufaika wa mradi wa shirika la Umoja wa MAtaifa la Uhamiaji, IOM wa kusaidia wahamiaji kurejea nyumbani kwao salama na hatimaye kujumuika katika jamii  kupitia majawabu endelevu, COMPASS. Mashinani leo fursa ni yake Amal Shammala, dereva mwanamke wa Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa Chakula Duniani WFP,  anayegawa msaada wa kibinadamu kwa familia zilizoathirika na vita Gaza."

Umoja wa Mataifa umekuwa ukipigia upatu vijana kujitokeza na kushiriki katika kusongesha ajenda ya maendeleo endelevu SDGs sasa ikiwa imesalia chini ya miaka 6 kabla ya kufikia ukomo mwaka 2030. Vijana katika sehemu mbalimbali duniani wanakumbatia wito huo kwa kushiriki kwenye miradi mbalimbali. Leo Flora Nducha wa Idhaa hii anazungumza na Vivian Joseph kijana afisa tabibu wa kitengo cha afya katika jukwaa la vijana la jumuiya ya maendeleo ya nchi za Kusini mwa Afrika SADC aliyehudhuria jukwaa la vijana la Baraza la Umoja wa Mataifa la Uchumi na Kijamii, ECOSOC, lililofanyika hapa Umoja wa Mataifa mwezi Aprili akitaka kujua mchango wa vijana wa SADC katika kusongesha malengo hayo ya SDGs hasa lengo namba 3 la afya bora na ustawi. Vivian ananza kwa kufafanua majukumu yake na kazi za jukwaa hilo

Homa ya nyani au mpox aina ya Clade 1B imevuka barani Afrika na kuingia Ulaya hususan Sweden, ikiwa ni nchi ya kwanza nje ya bara hilo kuthibitisha kuwa na ugonjwa huo ambao tayari WHO imetangaza kuwa ni dharura ya afya ya umma duniani. Taarifa hizo ni kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO kanda ya Ulaya. Bosco Cosmas na maelezo zaidi. Juzi Jumatano WHO ilitangaza kuwa mpox ni dharura ya afya umma duniani baada ya kasi kubwa ya kusambaa huko Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC kwa Clade 1B  ambavyo ni virusi vipya vya mpox na hatari zaidi, ikilinganishwa na vile vya awali vya mwaka 2022.Hans Kluge ambaye ni Mkurugenzi wa WHO Kanda ya Ulaya,  amenukuu mamlaka za afya nchini Sweden zikisema kuwa mgonjwa huyo alisafiri maeneo ya Afrika yanayokabiliwa na mlipuko wa mpox, ingawa hakutaja eneo husika.Kluge amesema walishaeleza awali kuwa haitochukua muda mrefu kwa virusi hivyo vipya vya mpox kusambaa maeneo mengine nje ya Afrika kwa kuzingatia muunganiko wa dunia.Kwa sasa mgonjwa anatibiwa dalili za ugonjwa huo, sambamba na kumtenga na kufuatilia waambata wake.Mkurugenzi Mkuu wa WHO, Dkt. Tedros Ghebreyesus kupitia ukurasa wake wa X zamani Twitter, amesema kubainika kwa mgonjwa Sweden kunasisitiza umuhimu wa nchi zenye maambukizi kushirikiana kukabili virusi hivyo.Ametaka nchi ziimarishe ufuatiliaji, zibadilishane takwimu na kufanya kazi pamoja kuelewa njia za maambukizi, kushirikishana chanjo na kujifunza kutokana na masomo ya awali wakati mpox ilipotangazwa kuwa dharura ya afya ya umma duniani.Barani Afrika, mlipuko wa mpox umethibitishwa DRC na Burundi, huku Kenya, Uganda na Côte d'Ivoire zikiwa na wagonjwa tu wa hapa na pale.

Nchini Tanzania hususan wilaya ya Mbozi mkoani Songwe changamoto za huduma za afya kwenye zahanati ya Nansama zimesalia historia baada ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF kupitia ufadhili wa Korea ya Kusini kuboresha huduma za usafi na kujisafi kwenye zahanati 10 za mikoa ya Mbeya na Songwe. Kutoka Tanzania Evarist Mapesa anatupasha zaidi.Kile kipindi cha nyuma, hapa tulikuwa na kitanda kimoja tu cha kuzalia na maji hayakuweko. Wajawazito walikuwa ni wengi, na hatukujua tuzalie wapi na tufanyeje.Ni kauli ya Sabrina Kibona, mkazi wa wilaya ya Mbozi mkoa wa Songwe, kusini-magharibi mwa Tanzania akikumbuka hali ilivyokuwa awali katika zahanati ya Nansama.Mazingira hayo hatarishi ya kiafya yanaelezewa pia na Hidaya Mwalusapo, muuguzi katika zahanati hii ambaye anasema “zahanati hii inahudumia vijiji viwili. Kipindi kabla miundombinu haijaboreshwa, wagonjwa wengi walikuwa wanapitiliza na kwenda kituo cha afya cha Isansa, kutokana na miundombinu iliyokuweko.”Mama akijifungua kondo lilitupwa chooniAnasema enzi hizo mama akijifungua, kondo linatupwa chooni kwa sababu hatukuwa na eneo la kuteketezea taka za hospitali.Kilio chao kikafika UNICEF na mambo yakabadilika. Remijus Sungu, Afisa wa huduma za usafi na kujisafi, au WASH katika UNICEF nchini Tanzania anasema, “UNICEF kwa ufadhili wa serikali ya Korea Kusini walifadhili kitengo cha usafi ,maji na mazingira, WASH, kuimarisha huduma za maji na udhibiti wa maambukizi au IPC katika zahanati 10.”UNICEF imewezesha ujenzi wa eneo la kutupa taka za hospitaliBwana Sungu anasema, katika vituo vyote 10 “tulitekeleza mradi kamilifu wa WASH, kwa maana ya kuwezesha upatikanaji wa maji safi na salama, udhibiti na uteketezaji sahihi wa taka zinazozalishwa maeneo ya hospitali, na pia kuzuia maambukizi yatokanayo na huduma za afya, na pia kuhakikisha mama na mtoto wanakuwa salama wanapokuja kupata huduma kwetu.”Kwa mujibu wa muuguzi Hidaya, chumba cha mama na mtoto kimekarabatiwa, kuna matenki ya kutosha ya kuhifadhi maji, halikadhalika eneo la kufulia nguo chafu. Tumejengewa vyoo bora. Na kwa mwezi mzima idadi ya wajawazito wanaojifungua imeongezeka.Na kwa Sabrina, anashukuru maboresho kwani anasema zamani hapakuwa hivi, sasa hivi pamekuwa pazuri kabisa, tumefurahi.

Hii leo katika Jarida la Habari za Umoja wa Mataifa Assumpta Massoi anamulika masuala ya afya, hususan mpox kuthibitika Sweden; huduma za afya ya mama na mtoto huko mkoani Songwe, Tanzania. Makala ni vijana wa SADC na kusongesha SDGs, na mashinani ni mwanamke aliyenusurika kutumikishwa kwenye biashara ya ngono huko Dubai, Falme za kiarabu. Karibu!Homa ya nyani au mpox aina ya Clade 1B imevuka barani Afrika na kuingia Ulaya hususan Sweden, ikiwa ni nchi ya kwanza nje ya bara hilo kuthibitisha kuwa na ugonjwa huo ambao tayari WHO imetangaza kuwa ni dharura ya afya ya umma duniani. Taarifa hizo ni kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO kanda ya Ulaya. Bosco Cosmas na maelezo zaidi.Nchini Tanzania hususan wilaya ya Mbozi mkoani Songwe changamoto za huduma za afya kwenye zahanati ya Nansama zimesalia historia baada ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF kupitia ufadhili wa Korea ya Kusini kuboresha huduma za usafi na kujisafi kwenye zahanati 10 za mikoa ya Mbeya na Songwe. Kutoka Tanzania Evarist Mapesa anatupasha zaidi.Makala leo Flora Nducha wa Idhaa hii anazungumza na Vivian Joseph afisa tabibu wa kitengo cha afya katika jukwaa la vijana la jumuiya ya maendeleo ya nchi za Kusini mwa Afrika SADC aliyekuweko hapa Umoja wa Mataifa mwezi Aprili kwa vikao vya UN akitaka kujua mchango wa vijana wa SADC katika kusongesha ajenda ya Umoja wa Mataifa ya maendeleo endelevu SDGs hasa lengo namba 3 la afya bora na ustawi. Vivian ananza kwa kufafanua majukumu yake na kinachofanywa na jukwaa hilo.Mashinani: Tunakukutanisha na Aaliya, mwanamke kutoka Nigeria ambaye alikwenda Dubai, Falme za kiarabu na kunusurika kutumbukia kwenye biashara haramu ya ngono na sasa amenzisha biashara kwa msaada wa shirika la Umoja wa Mataifa la uhamiaji (IOM).

KatikaJ arida la Habari za Umoja wa Mataifa  hii leo Flora Nducha anakuletea -Baada ya shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni, (WHO) jana Jumatano limetangaza mpox kuwa ni dharura ya afya ya umma kimataifa, hivyo sasa fahamu mambo matano muhimu kuhusu mpox. -Dkt. Abdou Salam Gueye, Mkurugenzi wa Dharura, WHO Kanda ya AFrika anasema kuna sababu ya kuamini kwamba nchini Congo DRC na Burundi kuna maambukizi ya mpox miongoni mwa jamii-Mada kwa kina leo inajikita na vijana  na uongozi ambapo kijana Joram Nkumbi kutoka  Tanzania anabonga bongo na Assumpta Massoi-Na ni Alhamisi ya kujifunza Kiswahili tuko Baraza la Kiswahili la Taifa Tanzania BAKITA kupata ufafanuzi wa neno "NGAWIRA"

Jumatatu ilikuwa ni maadhimisho ya Siku ya Kimataifa ya Vijana iliobeba maudhui ya fursa za kidijitali kwa vijana kwa ajili ya malengo ya maendeleo endelevu. Nchini Tanzania, vijana walipata fursa ya kujifunza kuhusu mbinu mbalimbali za kujikwamua katika maisha na tutawaskia vijana wawili wakitueleza kakitoa maoni yao kuhusu mchango wa teknolojia katika maisha ya vijana. Cecily Kariuki anaelezea yaliyojiri katika makala hii iliyofanikishwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Idadi ya Watu na AFya ya Uzazi, UNFPA nchini Tanzania. 

Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO leo limeongeza mwaka mwingine wa utekelezaji wa mapendekezo ya Kamati ya kimataifa ya kanuni za afya IHR kuhusu ugonjwa wa homa ya nyani au mpox ili kuzisaidia nchi zinazokabiliwa na mlipuko wa ugonjwa huo hivi sasa barani Afrika kuudhibiti. Flora Nducha na taarifa zaidi.Mapendekezo hayo yametolewa mjini Geneva Uswisi wakati wa kikao cha dharura cha makati ya kimataifa ya kanuni za afya ambacho kilitarajiwa kutangaza endapo mlipuko wa mpox ni dharura ya kimataifa ya  afya ya umma ama la. Ingawa haikutangazwa hivyo mkurugenzi mkuu wa WHO Dkt.Tedros Adhanom Ghebreyesus amesema ugonjwa huo bad oni tishio hivi sasa ukisambaa katika nchi tano za kanda ya Afrika ya WHO ambazo ni Jamhur ya Kidemokrasia ya Congo DRC ambako uliripootiwa zaidi ya muongo mmoja uliopita jumla ya wagonjwa 14,000 wamethibitishwa na vifo 524.Lakini sasa ugonjwa unasambaa katikammataifa ya Uganda, Rwanda , Kenya na Burundi ambako wagonjwa 90 wameripotiwa.Amesema Nilipotangaza mwisho wa mlipukouliopita wa mpox mwaka jana, nilitoa mapendekezo ya kudumu chini ya IHR, ambayo muda wake unakaribia kuisha wiki ijayo. Nimeamua kuwaongezea mwaka mwingine ili kusaidia nchi kukabiliana na hatari ya muda mrefu ya mpox.Ikiwa ningeamua, kwa ushauri wenu kwamba hali ya sasa inawakilisha dharura ya kimataifa ya afya ya umma, ningetoa mapendekezo ya muda kwa mujibu wa Iushauri  wa  kamati.Hata hivyo amesema kibaya zaidi katika mlipuko  wa sasa “Hatukabiliwi na mlipuko wa aina moja,  tunakubwa na milipukoya aina tofauti  katika nchi tofauti zenye njia tofauti za maambukizi na viwango tofauti vya hatari.”Amesisitiza kwamba ili Kukomesha milipuko hii kutahitaji hatua zilizoboreshwa na za kina, pamoja na kuizijumuisha jamii katika mapambano hayo.Amesema WHO inashirikiana na serikali za nchi zilizoathiriwa, kituco cha kudhibiti magonjwa cha Afrika CDC, mashirika yasiyo ya kiserikali NGOs, asasi za kiraia na washirika wengine kuelewa na kushughulikia vichochezi vya milipuko hii.Pia Dkt. Tedros amesema WHO imeandaa mpango wa kikanda wa kukabiliana milipuko hiyo mbao unahitaji dola milioni 15 za awali ili kusaidia shughuli za ufuatiliaji, maandalizi na hatua.Ili kufadhili hatua  hizo mesema “Tumetoa dola milioni 1.45 kutoka kwa hazina ya dharura ya WHO na tunapanga kutoa zaidi katika siku zijazo. Pia tunatoa wito kwa wafadhili kufadhili mpango uliosalia wa hatua.”  

Tangu mwanzoni mwa mwaka huu Haiti imekumbwa na vurugu kubwa kutoka magenge ya uhalifu na kusababisha kuzorota kwa huduma nyingi ikiwemo huduma ya afya kwa wajawazito. Ingawa hivyo, shirika la Umoja wa Mataifa ya afya ya uzazi na idadi ya watu UNFPA nchini Haiti linaendelea kuleta tabasamu usoni mwa wajawazito.,Video ya UNFPA inaanzia ndani ya hospitali ya Eliaza Germain ikimuonesha Jolanda akiwa kitandani na kando yake ni mtoto wake wa kiume aliyejifungua.Jolanda anasema, “huyu ni mtoto wangu wa kwanza, ana umri wa siku mbili. Niliingia chumba cha kujifungulia saa 12 asubuhi na daktari alifanya kila liwezekanalo kunisaidia kujifungua lakini kwa bahati mbaya haikwenda kama ilivyopangwa ndipo walinipeleka chumba cha upasuaji na kila kitu kikaenda sawa, mtoto wangu yuko salama kabisa.”Hata kabla ya ghasia za magenge ya uhalifu, kujifungua ilikuwa ni hatari kwani Haiti ina idadi kubwa ya zaidi ya vifo vya wazazi kwa ukanda wa nchi za magharibi. Usaidizi wa vifaa umekuwa nuru kwa wajawazito kama Jolanda na mtoto wake yu na afya njema.Akiwa amembeba mwanae, Jolanda anasema baada ya kujifungua, nilikuwa na furaha sana kwasababu huyu ndiye mtoto wangu wa kwanza. Ingawa sikuwa katika hali nzuri, kwa sababu nilijifungua kwa upasuaji. Sikuwa ninajisikia vizuri, lakini niña furaha kuwa na mtoto wangu wa kwanza.Kwa kushirikiana na wadau, UNFPA inasambaza vifaa vya matibabu kama vile dawa za kuzuia wanawake kuvuja damu baada ya kujifungua. Mwezi Juni pekee takribani wajawazito 260 walisaidiwa kwenye vituo 13 vinavyosaidiwa na UNFPA

Hii leo jaridani mwenyeji wako Assumpta Massoi anakupatia taarifa kuhusu mapendekezo ya kudhibiti Mpox; Harakati za UNFPA Haiti kunusuru wajawazito na watoto wachanga; vijana na kile walichoondoka nacho baada ya maadhimisho ya siku ya vijana nchini Tanzania; Mashinani ni mabadiliko chanya kwa mkulima wa kakao baada ya mafunzo kutoka ILO.Shirika la Umoja wa Mataifa la afya ulimwenguni, WHO leo limeongeza mwaka mmoja zaidi wa uzingatiaji na utekelezaji wa mapendekezo ya Kamati ya kimataifa ya kanuni za afya IHR kuhusu ugonjwa wa homa ya nyani au mpox ili kuzisaidia nchi zinazokabiliwa na mlipuko wa ugonjwa huo hivi sasa barani Afrika kuudhibiti. Flora Nducha na taarifa kamili.Tangu mwanzoni mwa mwaka huu Haiti imekumbwa na vurugu kubwa kutoka magenge ya uhalifu na kusababisha kuzorota kwa huduma nyingi ikiwemo huduma ya afya kwa wajawazito. Ingawa hivyo, shirika la Umoja wa Mataifa ya afya ya uzazi na idadi ya watu UNFPA linaendelea kuleta tabasamu usoni mwa wajawazito kama anavyosimulia Bosco Cosmas akimmulika Jolanda Dimanche, mama mkimbizi wa ndani nchini Haiti.Makala nampisha Cecily Kariuki ambaye amefuatilia vijana wa kitanzania walioshiriki wiki ya vijana huko Dodoma Tanzania kumulika yale waliyoondoka nayo. Kwako Cecily!! Kilimo cha mazoea cha toka enzi za mababu na mababu kimekuwa kikimuumiza mgongo na viungo vingine mkulima Yabao Oumarou nchini Cameroon bila kusahau kutumikisha watoto wake. Sasa shirika la Umoja wa Mataifa la Kazi duniani, ILO liliwapatia mafunzo ambayo matokeo yake ndio anaelezea Yabao.

Katika Jarida la Umoja wa Mataifa hii leo Flora Nducha anakuletea-Sudan shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF limesema ukatili unaoendelea dhidi ya watoto unakatisha ndoto zao , ikiwemo ubakaji na mauaji-Kikao cha kujadili iwapo mlipuko wa ugonjwa wa homa ya nyani au Mpox ni dharura ya afya ya umma kimataifa kikitarajiwa kufanyika kesho, hii leo WHO inasema katika wiki za karibuni kumekuweko na ongezeko la kipekee la idadi ya nchi ukanda wa Afrika zinazoripoti wagonjwa na milipuko. Miongoni mwao ni Burundi, Kenya, Rwanda na Uganda-kuna ushahidi wa kutosha ya kwamba uhalifu wa kikatili wa kivita dhidi ya binadamu uliotekelezwa na jeshi la Myanmar ulisambaa kwa kiasi kikubwa nchini kote, imesema ripoti ya uchunguzi ya jopo huru lililoundwa na Baraza la Umoja wa Mataifa la Haki za Binadamu kuchunguza matukio ya kipindi cha Julai mosi 2023 hadi Juni 30 wakati upinzani dhidi ya utawala wa kijeshi Myanmar uliposhamiri.-Mada kwa kina inatupeleka DRC kuangazia vijana na masuala ya kidijitali hususan changamoto wanazokumbana nazo kutokana na mzozo unaoendelea-Na mashinani tunabisha hodi Tanzania kwa kijana Emmanuel Cosmas akitujuza vijana walivyonufaika na kongamano la kitaifa la siku ya kimataifa ya vijana lililofanyika mjini Dodoma.

Mkutano wa 29 wa nchi wanachama wa Mkataba wa Mabadiliko ya Tabianchi COP29 utafanyika Baku nchini Azerbaijan kuanzia tarehe 11 hadi 22  mwezi Novemba mwaka huu wa 2024. Lengo ni kutathmini yale yaliyopitishwa mwaka jana kwenye COP28 huko Dubai, Falme za kiarabu ikiwemo hoja ya elimu ya mabadiliko ya tabianchi kwenye shule. Sasa kuelekea Baku, mwezi Novemba, mashirika ya Umoja wa Mataifa likiwemo lile la Elimu, Sayansi na Utamaduni yamechukua hatua kuhakikisha walimu na waelimishaji vijana wanapatiwa ufahamu wa nini wanapaswa kufundisha ili hatimaye wanafunzi wawe kichocheo cha kufanikisha hatua kwa tabianchi. Azerbaijan ambayo ndio mwenyeji wa COP29, iliitisha mkutano wa mafunzo kwa walimu vijana kuelekea kilele chenyewe mwezi Novemba. Evarist Mapesa kupitia makala hii iliyofanikishwa na Cecily Kariuki anatupitisha tufahamu kile kilichofanyika. Kwako Evarist.

Ikiwa leo ni siku ya kimataifa ya vijana mwaka huu ikibeba maudhui  ya fursa za kidijitali kwa vijana kwa ajili ya malengo ya maendeleo endelevu tunakwenda Tanzaniaambako tamasha la sikutatu linafanyika kuwatanabaisha vijana kuhusu dira ya kitaifa ya mwaka 2050 iliyodhamiria kutomwacha kijana nyuma nyuma. Vijana 3000 kutoka maeneo mbalimbali ya taifa hilo wamekusanyika makao makuu ya nchi hiyo Dodoma kusherehekea siku hii na kujadili masuala muhimu yanayowahusu. Ni yapi hayo? Afisa Mwandamizi Uwezeshaji wa Vijana katika shirika la Umoja wa Mataifa  la idadi ya watu na afya ya uzazi UNFPA amba ni wadau wakubwa katika ajenda hiyo anaeleza kuwa " Kuanzia tarehe 10kumekuwa na mijadala mbalimbali ambayo imekuwa ikiendeshwa na wadau ikiangazia dira ya taifa ya mwaka 2050 lakini vilevile inaangazia masuala ya kidijitali ambayo ndio kaulimbiu ya maadhimisho ya siku ya mwaka huu."Ameongeza kuwa "tamasha hilo pia limeaangazia sera ya vija ya mwaka 2024 ambayo imeweza kuhuishwa. Mbali ya hayo kumekuwa na maonesho ya vijana kupitia mabanda mbalimbbali ambayo yameweka rasmi ili kutoa fursa kwa vijana kuweza kuonesha shughuli zao za kitaalamu, kuweza kuonesha ubunifu lakini vilevile kutoa somo kwa vijana wengine waweze kujifunza kwa kutembelea sehemu maalum mfano mashuleni, katika makundi mbalimbali ya vijana katika jamii na kuweza kutoa elimu mbalimbali kuhusu masuala ya vijana."Na kuhusu mchango wa Umoja wa Mataifa Bi. Hassan amesema "Kwa hiyo kama mashirika ya Umoja wa Mataifa tumekuwa na mchango wa moja kwa moja ili kuhakikisha kwamba Tanzania inapata sera mpya ya maendeleo ya vijana."Na miongoni mwa vijana hao 3000 walioshiriki ni Getrude Clement kutoka jopo la vijana washauri wa UNFPA anasema "Kipekee kabisa maadhimisho ya siku ya kimataifa ya vijana yamekuwa na utofauti mkubwa kutokana na kwamba tunazungumzia mambo ya kidijitali na kwa namna moja au nyingine nimeona vijana ambavyo wamejitokeza kutoa maoni yao kuhususiana na mambo ya kidijitali inaonyesha kwamba Tanzania vijana wanaelewa mambo ya kidijitali, wanaelewa mambo ya teknolojia na wanayafuatilia."

Hofu yatanda idadi ya vijana wasio kwenye ajira, elimu au mafunzo- ILORipoti mpya ya Umoja wa Mataifa kuhusu mwelekeo wa Ajira kwa vijana, GET for Youth, inaonesha fursa za ajira kwa vijana kwa miaka  minne iliyopita ziliimarika na zinatarajiwa kuimarika kwa miaka miwili ijayo, ingawa inaonya kuwa vijana wenye umri wa kati ya miaka 15 na 24 hawako kwenye ajira, elimu au mafunzo au NEET. Flora Nducha amefuatilia ripoti hiyo na kuandaa taarifa ifuatayo.(Taarifa ya Flora Nducha)Hakika Assumpta! Ripoti inaanza kwa kutia matumaini hayo kwamba soko la ajira linaimarika lakini kuna dosari hiyo ya NEET yaani vijana wasio kwenye ajira, elimu au mafunzo kama alivyosema Gilbert Houngbo Mkurugenzi Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la Kazi duniani, ILO akizungumza na waandishi wa habari huko Geneva Uswisi, wakati wa uzinduzi wa ripoti hiyo ya 20 kutolewa.Anasema “duniani, kiwango cha NEET kiko asilimia 20.4, na NEET kwa wanawake ni  asilimia 28.1 ambacho ni maradufu ya kiwango cha vijana wa kiume. Ni kwamba watu wawili kati ya watatu kwenye NEET ni wanawake.”Jambo lingine linalotia hofu ILO ambayo ndio mwandishi wa ripoti hiyo ni kwamba kuna maendeleo kidogo katika kupunguza mzigo wa vijana walio kwenye NEET duniani kote kwani kijana 1 kati ya watatu anaishi kwenye nchi ambako hakuna mwelekeo wa kupunguza kiwango hicho cha vijana wasio na ajira, elimu au mafunzoni. Ametaja nchi za uarabuni, Kaskazini mwa Afrika na Kusini mwa Asia.Bwana Houngbo anasema pia ukosefu wa kuanzishwa kwa fursa za kazi za kidijitali na hali ya ajira ya uhakika ni finyu kwani ni kijana 1 kati ya 4 katika nchi za kipato cha chini ana ajira ya uhakika ikilinganishwa na robo tatu ya wenzao katika nchi za kipato cha juu.Na piatheluthi mbili ya vijana wa nchi za kipato cha chini na kati hawana elimu ya kinachotakiwa kwenye soko la ajira. Ni kwa sababu elimu waliyo nayo  ni tofauti na ajira yao.Vijana wana hofu kuwa watakuwa na maisha dhalili kuliko wazazi wao hivyo ripoti inapendekeza wasikilizwe na wapatie msaada thabiti na wa kitaasisi ili mustakabali wao uwe bora.

Leo ni siku ya vijana duniani na jarida kwa kiasi kikubwa linaangazia mustakabali wa vijana na ajira duniani, na huko Tanzania vijana na masuala ya kidijiltali, makala ni walimu vijana na mabadiliko ya tabianchi huko Baku, na mashinani ni harakati dhidi ya polio nchini DRC. Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi.Ripoti mpya ya Umoja wa Mataifa kuhusu mwelekeo wa Ajira kwa vijana, GET for Youth mwaka 2024, inaonesha fursa za ajira kwa vijana kwa miaka  minne iliyopita ziliimarika na zinatarajiwa kuimarika kwa miaka miwili ijayo, ingawa inaonya kuwa vijana wenye umri wa kati ya miaka 15 na 24 hawako kwenye ajira, elimu au mafunzo kwa kifupi NEET. Flora Nducha amefuatilia ripoti hiyo na kuandaa taarifa ifuatayo.Tukiendelea na masuala ya vijana katika siku ya vijana hii leo maudhui  yakiwa fursa za kidijitali kwa vijana kwa ajili ya malengo ya maendeleo endelevu tunakwenda Tanzania ambako tamasha la siku tatu linafanyika kuwatanabaisha vijana kuhusu dira ya Taifa ya mwaka 2050 iliyodhamiria kutomwacha kijana nyuma. Kwenye makala, Evarist Mapesa anatupeleka Baku, mji mkuu wa Azerbaijan kuangazia mkutano wa 29 ulioleta pamoja walimu vijana ikiwa ni harakati za kufanikisha hatua kwa tabianchi kuelekea kilele cha COP29 mwezi Novemba mwaka huu nchini humoLokua Kanza, Balozi Mwema wa shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia watoto (UNICEF) Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, na ushauri wa kukinga watoto dhidi ya polio.Karibu!

Mbegu za misonobori ni maarufu sana kwenye mapishi, lakini magunzi yake hugeuka adha kwa mazingira. Nchini Tunisia mhitimu wa Chuo Kikuu baada ya kukosa ajira alipata wazo la kutumia taka hizo kuzalisha mboji ambayo sio tu inamwongezea kipato bali pia inalinda mazingira kwa kuondoa taka na pia kuepusha wakulima kutegemea mbolea za viwandani pekee ambazo huchafua vyanzo vya maji ardhini. Wazo lake lilipata msukumo wa kiufadhili kutoka Mfuko wa Kimataifa wa Maendeleo ya Kilimo, IFAD na serikali ya Tunisia na tangu aanze biashara hiyo mwezi Januari mwaka huu ameshauza tani 40 na soko linazidi kupanuka. Je ni nini hasa kinafanyika? Fuatana na Assumpta Massoi kwenye makala hii. 

Hii leo jaridani mwenyeji wako ni Flora Nducha akimulika watu wa jamii ya asili, mtoto kunyonyeshwa maziwa ya mama, matumizi ya magunzi ya msonobari kutengeneza mboji salama na mashinani ni  ujumbe wa mshairi mashuhuri duniani kutoka nchini Marekani.Kulinda haki za watu wa jamii ya asili za kujitenga kwa ridhaa na kuishi maeneo yao asilindio ujumbe wa mwaka huu wa siku ya kimataifa ya watu wa jamii ya asili dunia, ujumbe ambao Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema ni sahihi na kila mtu anapaswa kuuzingatia.Afisa wa UNICEF nchini Tanzania akionesha kivitendo kile wanachohamasisha kwa akina mama yaani kunyonyesha watoto wao maziwa ya mama pindi wanapojifungua.Katika makala, Assumpta Massoi anamulika ni kwa vipi magunzi ya mbegu za msonobari yamegeuka lulu huko Tunisia na kuwa chanzo cha kipato kwa mhitimu wa Chuo Kikuu aliyekaa miaka 6 bila ajira.Ujumbe wa mshairi Amanda Gorman kuhusu vita inayoendelea huko Gaza na madhara yake kwa watoto.

Katika Jarida la Habari za Umoja wa Mataifa hii leo Flora Nducha anakuletea-Mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la afya duniani, WHO na lile la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina UNRWA, yamezungumzia umuhimu wa sitisho la mapigano huko Gaza ili kufanikisha utoaji wa chanjo kwa watoto dhidi ya magonjwa hatarishi kama vile polio-Maji safi na salama imekuwa ni mtihani mkubwa  Gaza na kutishia milipuko ya magonjwa limeonya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF huku likifanya kila jitihada kusaidia waathirika-Makala leo inammulika kijana Willy Ng'ang'a kutoka  Kenya anayetumia sayansi kutatua changamoto za mazingira katika jamii kwa kutumia dungusikakati kusafisha maji-Na mashinani  tunaelekea Jijini Dhaka, Bangladesh kusikia ushauri wake Mratibu Mkazi wa Umoja wa Mataifa nchini humo, Bi Gwyn Lewis kwa wananchi Bangladesh kuhusu jinsi ya kulijenga upya taifa lao.

Katika Jarida la Habari la Umoja wa Mataifa hii leo Flora Nducha  anakuletea -Baada ya wiki kadhaa za maandamano makubwa na machafuko yaliyosababisha vifo vya zaidi ya vijana na raia 300 #Bangladesh sasa Mratibu Mkazi wa Umoja wa Mataifa nchini humo Gwyn Lewis, amesema kufikia leo utulivu kiasi umerejea nchini Bangladesh -Nchini Uingereza ambako maandamano yaliyochochewa na taarifa potofu na za uongo yanazidi kusambaa Kamishna Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR, Filippo Grandi amesema ghasia hizo ikiwemo dhidi ya wasaka hifadhi zinashtusha na kila mtu bila utofauti wowote ana haki ya kujihisi salama kwenye jamii zao na kuishi huru bila hofu-Leo ikiwa ni miaka 79 tangu MArekani iangushe bomu la atomiki la nyuklia huko Hiroshima nchini Japani, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema ni ajabu kuwa silaha hizo na tishio lake la kuzitumia bado havijaondolewa kwenye matumizi. -Mada kwa kina leo inamulika juhudi za Tanzania katika kutumia sayansi na teknolojia kusongesha lengo namba 16 la maendeleo endelevu linalohusu masuala ya sheria na haki.-Na mashinani tunabisha hodi nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati CAR katikashule ya Bombouthi ambayo inalishukuru shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF kwa juhudi za kurejesha elimu

Tangu kuanza kwa mzozo huko Ukanda wa Gaza mwezi Oktoba mwaka jana 2023 baina ya Israel na wanamgambo wa Kipalestina wa Hamas mzozo ambao umesababisha vifo vingi, majeruhi, watu kupoteza kila kitu na wengine kutekwa, wiki iliyopita Ukanda huo umeshuhudia uhamisho mkubwa zaidi wa wagonjwa ambao wamepelekwa kupatiwa matibabu nje ya nchi.Jumla ya wagonjwa na majeruhi walio mahututi 85 wamefanikiwa kuondolewa kutoka Ukanda wa Gaza kwenda Abu Dhambi katika Falme za kiarabu katika operesheni iliyotajwa kuwa “ngumu sana” iliyotekelezwa kwa ushirikiano wa Shirika la Umoja wa Mataifa la afya ulimwenguni WHO wakishirikiana na serikali ya Falme za kiarabu UAE pamoja na wadau wengine. Leah Mushi anatujuza zaidi katika makala haya.

Kamishina Mkuu wa Umoja wa Mataifa kuhusu Haki za binadamu Volker Türk leo ameonya juu ya ongezeko la hatari ya kusambaa kwa mzozo Mashariki ya Kati na kuzitaka pande zote husika kutoa kipaumbele cha kuwalinda raia. Flora Nducha na taarifa zaidiAsante Assumpta. Katika taarifa yake fupi iliyotolewa mjini Geneva Uswis  Kamishina Mkuu Türk amesema “Nina wasiwasi mkubwa juu ya hatari inayoongezeka ya mzozo mkubwa zaidi Mashariki ya Kati na ninazisihi pande zote husika katika mzozo huu, pamoja na nchi zenye ushawishi, kuchukua hatua za haraka ili kudhibiti hali hii ambayo imekuwa ni ya hatari sana.”Amesisitiza kuwa kwa hali yoyote ile “Haki za binadamu  na hasa ulinzi wa raia lazima iwe kipaumbele cha kwanza.”Kamishina Mkuu huyo wa Haki za binadamu amesema tayari, katika kipindi cha miezi 10 iliyopita ya mzozo huo, raia wengi wao wakiwa wanawake na watoto wamevumilia madhila na mateso yasiyoweza kuvumilika kutokana na mabomu na mtutu wa bunduki unaorindima kila uchao.Hivyo amesema “Kila kitu, na ninamaanisha kila kitu, lazima kifanyike ili kuepusha hali hii kusambaa zaidi na kutumbukia kwenye shimo ambalo litakuwa na matokeo mabaya zaidi kwa raia.”Tangu mzozo huo kuanza Oktoba 7 mwaka jana shirika la Umoja  wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa  Kipalestina UNRWA limesema zaidi ya watu 38,000 wamepoteza maisha na wengine zaidi ya 88,000 kujeruhiwa huku mateka zaidi ya 110 bado wanashikiliwa. 

Katika Jarida la Habari la Umoja wa Mataifa hii leo Assumpta Massoi anakuletea-Kamishina Mkuu wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk leo ameonya juu ya ongezeko la hatari ya kusambaa kwa mzozo Mashariki ya Kati na kuzitaka pande zote husika kutoa kipaumbele cha kuwalinda raia-Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini Tanzania limetumia ukurasa wake wa X,  kuelezea mambo muhimu matatu ya manufaa ya maziwa ya mama kwa mtoto. -Makala yetu leo inatupeleka Gaza ambako shirika la Afya la Umoja wa Mataifa WHO limesema wagonjwa 85 kutoka Gaza wamesafirishwa kwenda kupata matibabu huko Abu Dhabi katika Falme za kiarabu.-Na mashinani mwanaharakati Plamedie Ndaya kutoka Kinshasa, Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, anawashauri wanawake wa Afrika kupigania kutambuliwa kwa haki zao.

Utipwatipwa ni tatizo la afya la kimataifa na linalokua kwa kasi sana barani Afrika. Kati ya mwaka 2000 na 2016, idadi ya watu wazima wenye utipwatipwa au uzito wa kupindukia barani Afrika ilikaribia kuongezeka maradufu, na mwenendo huo huo sasa unaonekana kwa watoto. Cecily Kariuki wa Idhaa hii kupitia video ya shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO amefuatilia kile ambacho mashirika ya Umoja wa MAtaifa na wadau wanafanya ili kukabiliana na changamoto hiyo ya kiafya duniani. Kwako Cecily!

Njaa na utapiamlo unaenea kwa viwango vya kutisha nchini Sudan huku takribani watoto milioni 3.6 wakikakabiliwa na utapiamlo. Wataalamu wa lishe huko Darfur Kaskazini wanaendelea kusaidia familia kwa kushirikiana na shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) na wadau wake. Hata hivyo suluhisho la uhakika ni usitishaji wa mapigano ili kuweza kuruhusu misaada ya kibinadamu kufikia wote wenye uhitaji. Taarifa ya Bosco CosmasHali ya lishe kwa watoto ni ngumu sana katika maeneo mengi ya Darfur Kaskazini nchini Sudan kutokana na mzozo unaoendelea nchini humo pamoja na hali mbaya ya kiuchumi jambo linalowaweka watoto mtegoni, kupata magonjwa ya lishe ikiwemo utapiamlo. UNICEF na wadau wengine wa afya, wanafanya kazi kuhakikisha watoto wanapata tiba stahiki.Halima ni mtaalamu wa lishe huko kitongoji cha Tawila, Darfur kaskazini anasimulia hali ilivyoHALIMA – Sabrina“Nimefanya kazi katika masuala ya lishe tangu mwaka 2017. Watoto wanasumbuliwa sana na utapiamlo. Hakuna chakula cha kutosha kutokana na ugumu wa maisha wanaopitia familia nyingi za Darfur, familia hazina pesa ya kutosha kununua aina mbalimbali za vyakula, kwahiyo mtoto anaweza aina moja tu ya kwa mwezi mzima kama vile, uji. Hakuna matunda wala mboga mboga ama kitu chochote jambo linalosababisha utapiamlo.”Mbali na changamoto wazipatazo watoto, Halima anaeleza magumu anayopitia katika utendaji kazi wake.HALIMA – Sabrina“Ninafanya hii kazi ya kusaidia maisha ya Watoto, tangu mwanzoni mwa mwezi Novemba hatujapokea mshahara wetu, hapa tupo wanne tu na tunafanya kazi usiku na mchana. Tunawapatia maziwa yenye virutubisho na pia matibabu kwa watoto wanaoharisha na kutapika na matibabu mengine ya kila siku. Hatuna vikonge wala majagi ya kutosha, tunatumia majagi ya kutengenezea maziwa, inaumiza sana kutokuwa na vitendea kazi hivi, iwapo hakutakuwa na chakula cha tiba wala maziwa ya tiba kwa ajili ya kuwapa hawa watoto itakuwa vigumu sana kuwapatia matibabu watoto hawa. Tunawafundisha wazazi hatua za kuchukua wawapo majumbani mwao na pia tunawafundisha kuhusu usafi na lishe. Tunafanya kila tuwezalo kuhakikisha tunawapatia dawa na kuokoa maisha ya watoto huku tukiwa na matumaini kuwa watakuwa na afya njema na kupona utapiamlo”UNICEF Pamoja na wadau wengine wa afya wanaendelea kusambaza misaada ya lishe kwa watoto wenye utapiamlo hata katika maeneo ya vita ili kuendelea kuokoa maisha ya watoto hao ambao wapo hatarini zaidi. Misaada hiyo inawanufaisha zaidi ya watoto 240,000 wenye utapiamlo, katika mji wa Darfur.

Viwango vya joto barani Ulaya vinaongezeka maradufu hivi sasa na kuwa vya juu wakati huu ambapo shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO linasema watu 175,000 wanakufa kila mwaka barani humo kutokana na joto kali na idadi hiyo inaweza kuongezeka. Assumpta Massoi na maelezo zaidi.(Taarifa ya Assumpta Massoi)Kote barani Ulaya, zaidi ya nchi 50  zinagharimika zaidi, amesema Mkurugenzi wa WHO kanda ya Ulaya Dkt.t Hans Kluge, siku chache tu tangu dunia ivunje rekodi ya joto na kufikia  nyuzijoto 17.16 katika kipimo cha Selsiyasi, huku mawimbi ya joto ya kiangazi yakivuma kote, katika ukanda wa kaskazini mwa dunia.Akifafanua madhara ya hali hiyo, Robb Butler ambaye ni Mkurugenzi wa WHO akihusika na Magonjwa yasiyo ya kuambukiza, Mazingira na Afya amesema,“katika bara la Ulaya joto kali ni sababu kuu ya vifo vinavyochochewa na tabianchi. Viwango vya juu vya joto kama tunavyovipata hivi sasa vinaongeza magonjwa makali kama vile moyo, mfumo wa kupumua, ubongo, afya ya akili, pamoja na kisukari. Joto kali pia ni tatizo kubwa pia kwa wazee hasa wanaoishi peke yao, na linaweza kuwa mzigo wa ziada kwa wajawazito.”Anasema tayari nchi 20 barani Ulaya zina mipango ya utekelezaji kuhusu afya na joto ili kuhakikisha jamii ziwe na mnepo sasa na siku za usoni dhidi ya joto kali.Sasa hapo ulipo unaweza kufanya nini kujinasua na joto? WHO inasema, epuka kuwa nje wakati wa jua kali, weka nyumba katika hali ya ubaridi, kunywa maji ya kutosha na vaa nguo nyepesi na pia jijali wewe na wengine bila kusahau wazee.

Katika Jarida la Habari za Umoja wa Mataifa hii  leo Leah Mushi anakuletea -Joto laua watu 175,000 barani Ulaya kila mwaka, na idadi yaweza kuongezeka  limesema leo shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani WHO-Kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF, watoto milioni 3.6 wanakabiliwa na utapiamlo mkali nchini Sudan-Katika makala Afrika ina asilimia 28 ya watoto wenye utipwatipwa duniani walio na umri wa chini ya miaka 5. Sasa mashirika ya Umoja  wa Mataifa ya WHO, UNICEF, na Muungano wa Afrika wanapambana na tatizo hilo la kimataifa-Na katika mashinani shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP limesema limeongeza hatua za dharura za kusaidia wananchi waliokumbwa na baa la njaa Darfur Sudan

Katika kujifunza Kiswahili  leo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania , BAKITA anafafanua maana ya neno “KANGAYA”

Karibu kusikiliza jarida la habari za Umoja wa Mataifa ambalo leo linaletwa kwako na Flora Nducha ambalo kwanza linaanza na muhtasari wa habari unaoangazia njaa nchini Sudan, kuanza kwa wiki ya unyonyeshaji duniani na watoto wa Gaza kuanza kufundishwa kwa njia mbadala ambayo sio madarasani. Kisha utasikiliza mada kwa kina kutoka Bahrain inayoangazia uchumi wa rangi ya chungwa, ukijulikana pia kama uchumi utokanao na ubunifu, na mwisho utajifunza kiswahili hii leo utapata maana ya neno Kangaya. 

Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR nchini Zimbabwe kwa ufadhili wa Benki ya Dunia limeanzisha mradi wa kuwasaidia wakimbizi wakulima na wafugaji katika kambi ya wakimbizi ya Tongogara nchini humo. Mradi huo wa majaribio ni wa ufugaji wa inzi kwa ajili ya kutengeneza chakula cha mifugo kama kuku. Wanufaika wakubwa ni wakimbizi wa kambini hapo. Je wananufaika vipi? Ambatana na Flora Nducha akimmulika mmoja wa wanufaika hao mkimbizi kutoka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, katika makala hii

Shirika la Umoja wa Mataifa la kupambana na UKIMWI UNAIDS nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati CAR linahamasisha jamii kupamba na na UKIMWI kwa kutoa elimu ya ngono salama kwa vijana.  (Taarifa ya Cecily Kariuki)Takwimu za UNAIDS zinaonesha watu milioni 30.7 wanaoishi na Virusi vya UKIMWI - VVU sasa wanapata matibabu. Hii ni hatua kubwa katika afya ya umma ambayo pia imepunguza takriban nusu ya vifo vinavyohusiana na UKIMWI tangu mwaka 2010, kutoka zaidi ya milioni moja hadi 630,000 mwaka 2023.  Hata hivyo vifo hivyo ni vingi ikilinganishwa na lengo la kuwa na vifo 250,000 ifikapo mwaka  2025.UNAIDS wanasema mwaka 2023 kulikuwa na wastani wa maambukizi mapya ya VVU milioni 1.3 na takriban nusu ya walioambukizwa wanaishi mashariki na kusini mwa Afrika (35%) huku magharibi na Afrika ya kati wakiwa na maambukizi kwa asilimia 15%.Ni kutokana na takwimu hizi ndio maana Mkurugenzi wa UNAIDS, nchini CAR Chris Fontaine akaona haja ya kutoa elimu kwa vijana.Chris Fontaine – Bosco“Vita na umaskini vimesababisha vifo vingi vya mapema nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, na matokeo yake, ni kuwa asilimia 78 ya idadi ya watu, ni chini ya umri wa miaka 35. Vijana hawa wanakabiliana na changamoto kubwa kupata elimu bora; kwa mfano, ni watu 4 kati ya 10 tu wa Kati ya Afrika ambao wanaweza kusoma na kuandika Ukosefu wa usawa wa kijinsia na ukatili wa kijinsia umewaacha wanawake katika hali hatarishi zaidi kwa VVU.”Miongoni mwa waliopatiwa mafunzo katika Kituo cha Elimu kwa Afya ya Jinsia kwa Vijana, CISJEU ni Gniwali Ndangou.Gniwali Ndangou - Sabrina“Mimi ni yatima, ni mimi pekee kati ya ndugu zangu watatu ambaye ninapata matibabu kila siku na ninakunywa dawa bila kuacha. Ninaishi na VVU tangu nilipozaliwa. Zaidi ya mara moja, nilijaribu kujiua kwa kunywa vidonge.”Gniwali Ndangou ambaye sasa ni mwalimu rika wa CISJEU amekuwa mstari wa mbele katika juhudi za kupambana na UKIMWI.

Hii leo ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Haki za Binadamu, OHCHR, imechapisha ripoti kuhusu mamlaka za Israeli kukamata wapalestina kiholela na kwa muda mrefu tangu mwezi Oktoba mwaka jana akiwemo mwanamke mmoja mwenye umri wa miaka 80 mwenye ugonjwa wa kusahau. Assumpta Massoi amepitia ripoti hiyo na kuandaa taarifa ifuatayo. (Taarifa ya Assumpta Massoi)Ripoti ni ya kurasa 23 ikiweka bayana machungu wanayopitia wale wanaoshikiliwa na Israeli,  halikadhalika ikinyooshea mkono vikundi vilivyojihami vya kipalestina, ikiwemo Hamas ambao wanashikilia mateka wa Israeli tangu vita ianze Oktoba 7 mwaka jana.Wapalestina walikamatwa wakati wamesaka hifadhi kwenye shule, hospitail, nyumbani au kwenye vituo vya ukaguzi wakati idadi kubwa ya wapalestina walikuwa wanahama kutoka kaskazini mwa Gaza kuelekea kusini.Miongoni mwao ni mwanamke huyo wa umri wa zaidi ya miaka 80 pamoja na wasichana, wavulana, na wanaume wasiohusiana na vikundi vilivyojihami.Jeremy Laurence, Msemaji wa Ofisi hiyo ya Umoja wa Mataifa ya Haki za Binadamu anasema, ripoti inajumuisha madai ya kuteswa na kutendewa vibaya na aina nyingine za ukatili. Mahabusu wanashikiliwa kwenye maeneo kama vizimba, wanavuliwa nguo zote na kuachwa na nguo ya ndani pekee kwa muda mrefu, mbwa wakiachiliwa wawang’ate, wananing’inizwa kwenye dari na pia kuna ripoti za ukatili wa kijinsia na kingono wanapokuwa wanashikiliwa.”Mamlaka za Palestina kwa upande wake zimeripotiwa kukamata kiholela watu huko Ukingo wa Magharibi ili kuzuia kukosolewa na upinzani wa kisiasa.Bwana Laurence anasema sheria ya kimataifa inataka wale wanaoshikiliwa  watendewe kiutu na kibinadamu na inakataza mateso au aina nyingine ya ukatili.Hivyo anasema, Kamishna Mkuu wa Haki za Binadamu. Volker Türk, anasisitiza wito wake wa kuachiliwa mara moja kwa mateka wote wanaoshikiliwa Gaza. Wapalestina wote wanaoshikiliwa kiholela na Israeli lazima waachiliwe huru.Kamishna Mkuu Türk  ametaka pia uchunguzi wa haraka, huru na wa kina wa matukio yote yaliyosababisha ukiukwaji wa sheria ya kimataifa, na kuhakikisha wahusika wanawajibishwa na kwamba manusura na familia zao wapatiwe haki yao ya fidia. TAGS: Haki za binadamuAdditional: Amani na UsalamaNews: Gaza, Palestina, IsraeliRegion: Mashariki ya KatiUN/Partner: OHCHR

Hii leo katika jarida la Umoja wa Mataifa Leah Mushi anakuletea taarifa mbalimbali ikiwemo ripoti kuhusu mamlaka za Israeli kukamata wapalestina kiholela na kwa muda mrefu tangu mwezi Oktoba mwaka jana, juhudi za UNAIDS kuelimisha vijana nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati CAR jinsi ya kujikinga na UKIMWI. Makala utasikia kuhusu ufugaji nzi weusi kwa ajili ya chakula cha mifugo na mashinani utasikia jinsi UNICEF inavyosaidia jamii huku Timbuktu nchini Mali kupambana na utapiamlo hususan kwa watoto. 

Katika Jarida la Habari la Umoja wa Mataifa hii leo Fora Nducha anakuletea-Gaza shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA linasema watoto wengi  wako hatarini kuambukizwa ugonjwa wa homa ya ini aina ya A -Venezuela ambako kulifanyika uchaguzi wa Rais Jumapili,  Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amepongeza azma ya wananchi kwa kuelezea utashi wao kwa amani kupitia sanduku la kupigia kura-Ripoti mpya ya shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO inasema msichana barubaru 1 kati ya 6 waliokuwa kwenye uhusiano wa kimapenzi mwaka jana, alikumbwa na ukatili wa kimwili au kingono kutoka kwa mpenzi wake-Katika mada kwa kina tuko Jamhuriya Kidemkrasia ya Congo DRC ambako shirikala mpango wa chakula duniani WFP laleta nuru kwa wakimbizi  wa ndani Magina-Na mashinani katika kuadhimisha siku ya kupinga usafirishaji haramu wa binadamu duniani utapata ujumbe kutoka kwa IOM Khazakstan kuhusu  jinsi ya kuzuia usafirishaji haramu wa watoto kupitia mtandao

Zaidi ya watu 1,000 wanaokimbia vita nchini Sudan wanavuka mpaka na kuingia nchini Sudan Kusini kila siku, na hivyo kuvipatia shinikizo vituo vya mpito vilivyoko mji wa mpakani wa Renk nchini Sudan Kusini. Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR linasema idadi kubwa ni wakimbizi wa Sudan Kusini wanaorejea nyumbani ambao wamekuwa wakiishi Sudan tangu vita vya wenyewe kwa wenyewe nchini mwao Sudan Kusini. Miongoni mwao ni Juma Peter Gai ambaye yeye na familia yake sasa wameamua kusalia Renk. Mapito na changamoto zao ndio msingi wa makala hii inayowasilishwa kwako na Assumpta Massoi.

Jitihada za kujikomboa na janga la njaa bado zinaendela nchini Kenya, huku Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP kupitia kituo cha huduma kwa wakulima likiwapa wakulima elimu ya namna sahihi ya kuongeza uzalishaji licha ya changamoto ambazo wamekuwa wakikabiliana nazo na hasa kwa kukumbatia kilimo biashara.(Taarifa ya Bosco Cosmas)Kilimo ni uti wa mgongo kwa jamii nyingi sana za Afrika, ndivyo ilivyo katika nchi ya Kenya ambapo wakulima wamekuwa wakipitia changamoto kubwa ya uzalishaji kutokana na majanga ya asili yanayoendelea nchini humo ikiwemo mafuriko.Shirika la WFP kupitia mpango wake wa huduma kwa wakulima, limeweza kumsaidia mkulima Farah ambaye hapo awali alikumbana na uzalishaji hafifu kwaajili ya matumizi ya chakula na sasa amehimizwa kwenda mbali zaidi ya mlo wa kila siku kwa kuingia katika kilimo biashara.Uelewa wa kilimo biashara si mkubwa lakini Farah, anasimama kidete huku akionesha nita yake ya kuondoa njaa.(CUT, FARAH )“Lengo langu ni kuboresha uhakika wa chakula katika nyumba yangu, cha pili ni kuingia kwenye biashara, cha tatu kuondoa njaa nchini Kenya.”WFP kupitia mradi wake, imeweza kubadili fikra za Farah kuhusu kilimo(CUT, FARAH )“Tangu nilipozaliwa, nilikuta baba yangu akifanya shughuli za kilimo lakini sio cha kisasa, lakini mwaka jana baada ya WFP kutambulisha mpango mpya wa huduma kwa wakulima imesaidia kutuinua. Tulikuwa hatufanyi kilimo kama biashara kwa sababu tulikuta baba zetu wanafanya hivyo.”Katika mradi huo WFP inafanya kazi kwa kushirikiana na wadau wa kilimo ili kuimarisha uhakika na uzalishaji wa mazao kwa ajili ya lishe bora na kusaidia wakulima sio tu kuweka mlo mezani bali kilimo pia kuwaingizia fedha kwa kukigeuza kuwa kuwa biashara.

Takriban raia 97 wameripotiwa kuuawa au kujeruhiwa kwenye mashambulizi katika hospitali, maeneo ya makazi na soko la mifugo kwenye Jiji la Al Fasher katika Jimbo la Darfur Kaskazini, kwa mujibu wa taarifa iliyotolewa leo na mratibu mkazi na wa masuala ya kibinadamu wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Clementine Nkweta-Salami. Flora Nducha na taarifa zaidi(TAARIFA YA FLORA NDUCHA)Asante Leah katika taarifa hiyo aliyoitoa mjini Port Sudan Nkweta- Salami amelaani vikali muaji hayo yaliyofanyika mwishoni mwa wiki . Amesema "Nimehuzunishwa sana na mashambulizi haya ya kutisha dhidi ya raia na miundombinu ya kiraia kama vile hospitali, nyumba na masoko. Miundombinu ya kiraia haipaswi kamwe kulengwa na inalindwa chini ya sheria za kimataifa za kibinadamu. Umoja wa Mataifa nchini Sudan unalaani vikali mashambulizi haya ya kiholela na tunatuma rambirambi zetu kwa familia zilizopoteza wapendwa wao.”Ameongeza kuwa mashambulizi hayo ya Al Fasher yamewashtukiza watu kwani mji ulikuwa umetulia kwa karibu wimbi mbili hali iliyoruhusu masoko kufunguliwa na familia nyingi kuendelea na maisha.Kurejea kwa hali ya kuweza kutafuta riziki kwa watu na shughuli nyingine za kiuchumi, ufikishaji wa msaada wa kibinadamu usiozuiliwa na ongezeko la ufadhili wa kibinadamu ni muhimu kwa Sudan ili kuepusha tishio linalokuja la njaa. Amesema Nkweta- Salami.Ameendelea kusema kuwa nchi hiyo inakabiliwa na viwango vibaya zaidi vya uhaba wa chakula katika historia yake, huku zaidi ya nusu ya wakazi wake sawa na watu milioni 25.6 wakiwa na njaa kali, wengine milioni 8.5 wanakabiliwa na viwango vya dharura vya njaa na wakati zaidi ya watu 755,000 wako katika hali ya janga katika majimbo  ya Darfur, Kordofan Kusini na Kaskazini, Blue Nile, Al Jazirah, na Khartoum.Tangu kuzuka kwa mzozo mpya Aprili mwaka jana zaidi ya watu 18,800 wameuawa, zaidi ya 33,000 kujeruhiwa na watu zaidi ya milioni 10 wamezikimbia nyumba zao na miongini mwao zaidi milioni 5 wakivuka mpka na Kwenda kusaka usalama nchi  za jirani.Nkweta-Salami ametoa wito kwa pande zote katika mzozo huo kukomesha mapigano mara moja na kuwalinda raia kwa gharama yoyote.

Hii leo jaridani mwenyeji wako ni Leah Mushi akiangazia shambulio huko Sudan, kilimo biashara nchini Kenya. Makala inakupeleka Sudan Kusini harakati za mkimbizi aliyefurushwa mara mbili na sasa amerejea nyumbani na mashinani ni huko Paris Ufaransa kunakofanyika michezo ya olimpiki ya majira ya joto.Takriban raia 97 wameripotiwa kuuawa au kujeruhiwa kwenye mashambulizi katika hospitali, maeneo ya makazi na soko la mifugo kwenye Jiji la Al Fasher katika Jimbo la Darfur Kaskazini, kwa mujibu wa taarifa iliyotolewa leo na mratibu mkazi na wa masuala ya kibinadamu wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Clementine Nkweta-Salami. Flora Nducha na taarifa zaidiJitihada za kujikomboa na janga la njaa bado zinaendela nchini Kenya, huku Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP kupitia kituo cha huduma kwa wakulima likiwapa wakulima elimu ya namna sahihi ya kuongeza uzalishaji licha ya changamoto ambazo wamekuwa wakikabiliana nazo na hasa kwa kukumbatia kilimo biashara.Makala: Video ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR anakupeleka nchini Sudan Kusini kusikia mkimbizi aliyelazimika kurejea nyumbani baada ya vita kuzuka nchini Sudan mwezi Aprili mwaka jana wa 2023.Mashinani: Mkurugenzi Mtendaji wa shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya wanawake (UN Women) Sima Bahous, akitoa kauli yake kuhusu kuwatambua na kuwapa fursa sawa wanariadha wa kike. Karibu!

Perina Nakang, ni mmoja wa wanariadha 37 wanaounda timu thabiti ya wakimbizi kwenye michezo ya Olimpiki iliyoanza leo Julai 26 huko Paris, Ufaransa. Familia yake ilikimbia Sudan Kusini kwa sababu ya vita yeye akiwa na umri wa miaka 7 na kufika kambi ya wakimbizi ya Kakuma nchini Kenya. Sasa ana umri wa miaka 21, akikimbia mbio za mita 800 ambapo katika mazoezi alimaliza kwa muda wa dakika 2 na sekunde 12 na lengo lake ni kufikia muda wa dakika 2 na sekunde 10. Assumpta Massoi katika makala hii iliyoandaliwa na UNHCR anamulika safari yake ya mazoezi na ndoto yake Perina.

Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ambaye yuko Paris Ufaransa kuhudhuria ufunguzi wa michezo ya Olimpiki ya majira ya joto mwaka 2024 amezungumza katika mkutano na waandishi wa habari akiwa pamoja na Rais wa Kamati ya Kimataifa ya Olimpiki Thomas Bach na kuipongeza kamati hiyo kwa kuendelea kuwajumuisha wakimbizi wanamichezo. Flora Nducha amefuatilia hotuba hiyo na kuandaa ripoti ifuatayo.Hakika Leah! Hotuba ya Katibu Mkuu imeoanisha michezo ya Olimpiki na amani na jinsi ilivyoweza kuwapatia fursa wanamichezo waliofurushwa makwao kutokana na vita kuweza kuonesha vipaji vyao kwenye michezo hiyo.Guterres amesema napenda kutoa shukrani zangu za dhati kwa kile ambacho Kamati hii ya Olimpiki imefanya kwa kuruhusu timu ya wakimbizi kushindana kwa mara nyingine tena kwenye michezo ya Olimpiki.Amesema yeye alikuwa Kamishna Mkuu wa wakimbizi kwa miaka 10 na ni muhimu sana kutomwacha mtu yeyote nyuma, na zaidi kutowaacha nyuma wale waliolazimika kukimbia, kuacha nchi zao na wana haki sawa ya kushiriki michezo kama raia wengine wa dunia.Amezungumzia pia umuhimu wa nchi zilizo kwenye mizozo kuzingatia sitisho la kwanza kabisa la mapigano wakati wa michezo ya Olimpiki karne ya 8 huko Ugiriki ili kuepusha mashambulizi wakati wa michezo.Guterres amesema tunaishi katika dunia iliyogawanyika, ambako mizozo inaendelea kwa kiasi kikubwa kuanzia Ukraine hadi Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC.Hivyo amesema katika zama kama hizo, ni muhimu kusema kuzingatia sitisho hilo la mapigano la kwanza duniani.Amesisitiza kuwa michezo ya Olimpiki inapoanza ni wakati wa kukumbusha dunia kuzingatia sitisho hilo la mapgano ili kuifanya dunia itambua umuhimu wa kunyamazisha silaha.Katibu Mkuu ametaka nchi zote duniani zishikamane pamoja kama ilivyo kwa wanamichezo wa Olimpiki ambao wanacheza  bila kujali tofauti zao.Michezo ya olimpiki ya majira ya joto inaanza Julai 26 hadi tarehe 11 Agosti, ikifuatiwa na ile ya watu wenye ulemavu itakayoanza tarehe 28 Agosti hadi tarehe 8 Septemba nchini Ufaransa

Hii leo jaridani tunaangazia ufunguzi wa michezo ya Olimpiki na Jitihada za pamoja za kukabiliana na changamoto za afya ya umma barani Afrika. Makala tutasalia nchini Paris katika michezo ya Olimpiki na mashinani tunasikia mafunzo kushusu ulemavu wa kutosikia. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ambaye yuko Paris Ufaransa kuhudhuria ufunguzi wa michezo ya Olimpiki ya majira ya joto mwaka 2024 amezungumza katika mkutano na waandishi wa habari akiwa pamoja na Rais wa Kamati ya Kimataifa ya Olimpiki Thomas Bach na kuipongeza kamati hiyo kwa kuendelea kuwajumuisha wakimbizi wanamichezo.Jitihada za pamoja za kukabiliana na changamoto za afya ya umma zinazidi kuboresha upatikanaji na utoaji wa huduma za afya. Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni, WHO kanda ya Afrika kwa kushirikiana na nchi wanachama na washirika wake linaendelea kutimiza ajenda yake ya mabadiliko ili kuimarisha mifumo ya afya na kuongeza misaada kwa nchi katika ukanda wa Afrika.Makala inamulika mmoja wa wanariadha wanaowakilisha timu ya wakimbizi kwenye michezo ya olimpiki iliyoanza leo Paris, Ufaransa. Safari yake na matumaini yake akilenga kukimbia mbio za mita 800 kwa dakika 2 na sekunde 10 badala ya dakika 2 na sekunde 12.Na mashinani Dkt. Kaitesi Batamuliza Mukara, Mshauri wa masuala ya masikio, kusikia na uangalizi wa macho kutoka Ofisi ya kikanda barani Afrika ya Shirika la Afya Duniani, WHO akieleza juhudi za shirika hilo za kusaidia watu wenye changamoto ya kusikia.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Jitihada za pamoja za kukabiliana na changamoto za afya ya umma zinazidi kuboresha upatikanaji na utoaji wa huduma za afya. Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni, WHO kanda ya Afrika kwa kushirikiana na nchi wanachama na washirika wake linaendelea kutimiza ajenda yake ya mabadiliko ili kuimarisha mifumo ya afya na kuongeza misaada kwa nchi katika ukanda wa Afrika.Miaka kumi iliyopita, mlipuko wa Ebola ulifichua udhaifu katika mifumo ya afya barani Afrika, kutoka maandalizi na mwitikio wa dharura hadi kudumisha huduma za kawaida za afya.Mkurugenzi wa shirika la Umoja wa Mataifa la afya duniani, WHO, Kanda ya Afrika, Dkt. Matshidiso Moeti anasema sasa wanajivunia mafanikio makubwa yaliyoifikiwa katika kuboresha sekta ya afya kwa umma barani Afrika.“Tunakuwa WHO ambayo wadau wengi wanataka iwe. Kwa kutumia vyema rasilimali na utaalamu wetu, tunatengeneza mabadiliko endelevu na chanya, kuongeza matokeo na kuzidisha uaminifu kama mshirika wa thamani.”WHO Afrika, imetoa mifano kadhaa kati ya mafanikio mengi yaliyofikiwa, madhalani muda wa kudhibiti magonjwa ya milipuko umepungua kwa kiwango kikubwa, kutoka siku 418 mwaka 2016, hadi siku 40 kufikia mwaka 2020.Mapambano dhidi ya magonjwa yasiyopewa kipaumbele ya kitropiki pia yanaongezeka kasi. Nchi 19 za Afrika zimeondoa angalau ugonjwa mmoja wa kitropiki usiopewa kipaumbele.Dkt Daniel Kyabanyize ambaye ni mkurugenzi wa afya kwa umma nchini Uganda anatoa ushuhuda wa mafanikio ya ushirikiano na WHO Afrika.“Katika tukio la hivi karibuni, tulikuwa na mlipuko mkubwa wa Ebola nchini Uganda ambao ulianzia katikati ya nchi na tuliweza kushughulikia na kumaliza janga hilo bila ya kuenea katika nchi zilizo jirani yetu.”Msaada wa WHO katika ukanda wa Afrika’ tayari umeimarisha maisha ya watu wengi. Kwa ushirikiano thabiti kutoka kwa nchi wanachama na washirika, ukanda wa Afrika utaendelea kupata mafanikio makubwa zaidi ya afya ya umma.Jitihada nyingine ni katika kupunguza vifo vya akina mama na watoto wachanga na mkuu wa mkoa wa Kabadjougou, nchini Côte d'Ivoire Rene Famy amezipokea kwa shukrani kubwa, “Nina furaha kwamba Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni limekubali kutuunga mkono katika mapambano dhidi ya vifo vya akina mama wakati wa kujifungua.”Wafanyakazi waliopata mafunzo mazuri ni muhimu kwa huduma za afya na WHO Afrika inaweka juhudi za kuimarisha ujuzi wa wafanyakazi wa afya katika ukanda huo kwa kusaidia katika mafunzo.Profesa Marycelin Baba, Mkurugenzi wa Maabara ya Kitaifa ya Polio Maiduguri, nchini Nigeria anasema kuwa kutoa mafunzo kwa wafanyakazi huchangia moja kwa moja katika maendeleo ya nchi. “Wanafunzi wengi wamepata ujuzi na maarifa. Wanafunzi wa tiba na wanafunzi wa taaluma za huduma za dharura wote wamefaidika. Hiyo ni maendeleo ya binadamu, ambayo hayawezi kamwe kupuuzwa. Kwa sababu kinachofanya nchi iwe na maendeleo ni binadamu.” ParaphraseMsaada wa WHO katika ukanda wa Afrika tayari umeimarisha maisha ya watu wengi. Kwa ushirikiano thabiti kutoka kwa nchi wanachama na washirika, ukanda wa Afrika utaendelea kupata mafanikio makubwa zaidi ya afya ya umma.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, Mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Lakupita lapishwa.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayoangazia siku ya kimataifa ya kuzuia watu  kuzama majini na tunakupeleka nchini Tanzania kufuatilia suala hili. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo za Ethiopia, Bangladesh kusini mwa Afrika. Pia tunakuletea ufafanuzi wa msemo “Lakupita lapishwa.”Idadi ya watu Ethiopia waliokufa baada ya matukio matatu ya maporomoko ya udongo kusini mwa Ethiopia yaliyochochewa na mvua kubwa imeongezeka na kufikia 257 jana Jumatano huku idadi ikitarajiwa kufikia 500, na kwamba watu zaidi ya 15,000 wanatakiwa kuhamishwa. Imesema Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya kibinadamu OCHA.Maandamano ya kupinga serikali yakiendelea nchini Bangladesh ambako zaidi ya watu 160 wakiwemo polisi wameripotiwa kuuawa, wataalamu wa Umoja wa Mataifa wa haki za binadamu wameitaka serikali ya Bangladesh iache mara moja msako dhidi ya waandamanaji na wapinzaji wa kisiasa, irejeshe mtandao wa intaneti na iwajibike na ukiukwaji wa haki za binadamu.Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF limesema ukame mkali unaokumba eneo la kusini mwa Afrika unatishia mamia ya maelfu ya watoto kwenye nchi sita zilizoathiriwa vibaya zaidi na ukame kukabiliwa na utapiamlo uliokithiri. Nchi hizo ambazo zimetangaza janga la uhaba wa chakula kitaifa kutokana na ukame ni Lesotho, Botswana, Malawi, Namibia, Zambia na Zimbabwe.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili, Mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Lakupita lapishwa.”Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Nchini Tanzania, hususan mkoa wa Singida ulioko katikati kwa taifa hilo la Afrika Mashariki, shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO linaendelea na harakati zake za kuhakikisha taifa hilo la Afrika Mashariki linafanikisha Malengo ya Maendeleo Endelevu, SDGs, likiwemo lile la kwanza la kutokomeza njaa na la pili la kutokomeza umaskini yanafikiwa. Miongoni mwa harakati za karibuni ni mradi wa pamoja wa kuongeza kasi ya uwezeshaji wanawake kiuchumi vijijini unaotekelezwa wilaya ya Ikungi, mkoani humo ambapo wanaume wanashirikiana pia na wake zao kwenye shughuli za kilimo shambani. Makala ya leo imemmulika mmoja wa wanaume hao akiwa shambani mwake,  huku Afisa ugani wilayani Ikungi akifafanua utekelezaji wa mradi huo.

Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Sudan Kusini (UNMISS) umefadhili ujenzi wa madaraja matatu huko Yubu, Turbiwa na Bundri kwenye kaunti  ya Tambura jimboni Equitoria Magharibi. Lengo la ujenzi huo kupitia miradi ya matokeo ya haraka au QIPs, ni kurahisisha kurudi nyumbani kwa hiari kwa wakimbizi waliofurushwa makwao.Madaraja hayo matatu yanalenga kuwaunganisha watu, kuimarisha mshikamano wa kijamii, na kuboresha upatikanaji wa huduma za afya, shule, na masoko halikadhalika utekelezaji wa jukumu la ulinzi wa raia.Benina Mbiko, mama wa watoto watano, anaamini kwamba daraja hilo litaongeza biashara na hivyo kuinua uchumi na zaidi ya yote..."Kwetu sisi tulio kijijini, huwa ni vigumu kuja mjini wakati wa msimu wa mvua kwa sababu maji yanapokuwa mengi, hatuwezi kuvuka mto. Daraja hili ni zuri sana, asante kwa wale waliojitokeza kutujengea."  Kwa wengi, miundombinu mipya inayonufaisha jamii nzima ni ishara ya maendeleo yanayokuwa kama anavyoeleza Chifu Mkuu wa Kijiji cha Tambura, Mboribamo Renzi.Anasema daraja hili litasaidia jamii kwa jumla katika nyanja za kilimo, kusafirisha bidhaa zao hadi sokoni, kurahisisha usafiri wa wagonjwa kutoka vijijini hadi mjini, kuimarisha usalama;  na haya yote ni sehemu ya maendeleo.”Kwa upande wake, Mwakilishi wa UNMISS, Anthony Moudie, alisisitiza athari chanya za mradi kama huu akisema..‘‘Daraja hili litasaidia au kurahisisha ulinzi wa raia wa pande zote mbili. Litasaidia serikali kupeleka vyombo vya usalama kuhakikisha kuwa raia wanakuwa salama. Pia, daraja hili litafanikisha upatikanaji wa misaada ya kibinadamu kwa pande zote mbili.’’UNMISS imesema itaendelea kufadhili baadhi ya  miradi midogo inayodhaniwa kuwa na uwezo wa kuboresha kwa kiasi kikubwa maisha ya jamii za maeneo ambako miradi hiyo inatekelezwa.

Hii leo jaridani tunaangazia ripoti mpya ya Hali ya Uhakika wa Chakula na Lishe Duniani SOFI, na miundombinu yanayofadhiliwa na UNMISS nchini Sudan Kusini. Makala inatupeleka nchini Tanzania na mashinani nchini Chad, kulikoni?Takriban watu milioni 733 walikabiliwa na njaa mwaka 2023, hii ikiwa ni sawa na mtu 1 kati ya 11 duniani na mtu mmoja kati ya watano barani Afrika, kulingana na ripoti mpya ya Hali ya Uhakika wa Chakula na Lishe Duniani SOFI, iliyochapishwa leo na mashirika matano ya Umoja wa Mataifa.Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Sudan Kusini (UNMISS) umefadhili ujenzi wa madaraja matatu huko Yubu, Turbiwa na Bundri kwenye kaunti  ya Tambura jimboni Equitoria Magharibi. Lengo la ujenzi huo kupitia miradi ya matokeo ya haraka au QIPs, ni kurahisisha kurudi nyumbani kwa hiari kwa wakimbizi waliofurushwa makwao.Makala inatupeleka mkoa wa Singida ulioko katikati mwa Tanzania kumsikia mnufaika wa mafunzo kilimo cha viazi lishe yaliyotolewa na shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO nchini humo. Mnufaika huyo ambaye atajitaja jina lake, anazungumza akiwa katikati ya shamba lake la matuta ya viazi lishe.Na katika mashinani ikiwa tangu mwezi Aprili mwaka jana wa 2023, zaidi ya watu takribani laki 5 wakiwemo watoto zaidi ya laki 3 wamekimbia Sudan na kuvuka mpaka na kuingia Chad, mmoja wao ni Roumaiza, mtoto wa kike mwenye umri wa miaka 14 ambaye anaeleza matumaini anayoyapata sasa katika kambi ya wakimbizi nchini Chad ambayo inahudumiwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia Watoto (UNICEF) pamoja na wadau wengine.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Takriban watu milioni 733 walikabiliwa na njaa mwaka 2023, hii ikiwa ni sawa na mtu 1 kati ya 11 duniani na mtu mmoja kati ya watano barani Afrika, kulingana na ripoti mpya ya Hali ya Uhakika wa Chakula na Lishe Duniani SOFI, iliyochapishwa leo na mashirika matano ya Umoja wa Mataifa. Ripoti hiyo ya kila mwaka iliyozinduliwa nchini Brazili katika mkutano wa mawaziri wa nchi 20 zenye kipato cha juu duniani  au G-20 imeonya kwamba  dunia iko mbali sana kufikia lengo la 2 la Maendeleo Endelevu, la kutokomeza njaa, ifikapo mwaka 2030.Pia inafichua kwamba dunia imerudi nyuma miaka 15, huku viwango vya utapiamlo vikilinganishwa na vile vya mwaka  2008-2009.Ripoti inasema licha ya maendeleo kiasi yaliyopigwa katika maeneo maalum kama vile kudumaa na kunyonyesha mtoto maziwa ya mama pekee, viwango vya njaa duniani vimedorora kwa miaka mitatu mfululizo, na mwaka 2023, kulikuwa na watu milioni 152 zaidi wenye utapiamlo kuliko mwaka 2019.Kwa mmujibu wa mashirika matano ya Umoja wa Mataifa yaliyoandaa ripoti hiyo lile la chakula na kilimo FAO, la mpangowa chakula duniani WFP, la ufadhili wa maendeleo ya kilimo IFAD, la kuhudumia  watoto UNICEF na la afya duniani WHObara linaloongoza kwa ongezeko la watu wenye njaa ni Afrika kwa asilimia  20.4, Asia  asilimia 8.1 na Amerika ya Kusini asilimia 6.2.Ripoti hiyo imegawanyika katika  sehemu tatu: Mosi viasharia vya njaa ambapo inasema upatikanaji wa chakula unaendelea kuwa mtihani kwa mamilioni ya watu, ukosefu wa fursa za kiuchumi za kupata mlo kamili ni changmoto kubwa ,watoto kuzaliwa na uzito mdogo na kudumaa ni matatizo sugu na katika muongo uliopita kumekuwa na ongezeko kubwa  la utipwatipwa.Pili  imetaja sababu za ongezeko la njaa kuwa ni  mfumuko wa bei, vita na mabadiliko ya tabianchi.Na tatu nini kifanyike: Ripoti inapendekeza uwekezaji ili kufadhili kukomesha njaa, uhaba wa chakula na aina zote za utapiamlo.Na imeonya kwamba ikiwa hali ya sasa itaendelea, takriban watu milioni 582 watakuwa na utapiamlo sugu ifikapo 2030, nusu yao wakiwa barani Afrika.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambayo inamulika maoni ya vijana kuhusu SDGs, mmoja wao ni Monicah Malith Mkimbizi nchini Kenya kutoka Sudan Kusini akieleza alichotoka nacho kwenye mkutano wa HLPF. Pia tunakuletea habari kwa ufupi na mashinani.Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Haki za Binadamu imelaani ukimbizi wa mara kwa mara utokanao na amri za kuhama zinazotolewa na jeshi la Israeli dhidi ya raia huko kaskazini mwa Khan Younis, Ukanda wa Gaza.Barani Afrika, mashambulizi mapya yanayofanywa na vikundi vilivyojihami dhidi ya raia huko mashariki mwa Burkina Faso yamelazimu maelfu ya watu hao kukimbilia nchi jirani ya Niger ili kusaka usalama, wakati huu ambapo hali ya dharura inazidi kushamiri kwenye taifa hilo, limesema shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR.Na hatimaye michezo ya olimpiki ya majira ya joto mwaka 2024 inaanza Ijumaa hii huko Paris, UFaransa ambapo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ametuma ujumbe wake.Mashinani ikiwa jana Julai 22 Ripoti mpya kuhusu mapambano dhidi ya Ukimwi ilitolewa, hivyonampa fursa Mkurugenzi Mtendaji wa shirika la Umoja wa Mataifa la kupambana na ukimwi UNAIDS Winnie Byanyima akitahadhrisha kuhusu kuongeza kasi ya vita dhidi ya ukimwi.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Kauti ya Samburu Kaskazini mwa Keny ni miongoni mwa maeneo mengi yaliyoathirika na ukame kutokana na mabadiliko ya tabianchi. Jamii ya Wasamburu kwa kawaida ni wafugaji, baada ya ukame kukatili maisha ya mifugo yao haswa ng’ombe na mbuzi wakazi wengi walipoteza matumaini hadi pale FAO ilipowaletea mradi wa ufugaji wa ngamia kama mbadala wa kuhimili mabadiliko ya tabianchi. Nankaya Lepitiling, mwanachama wa kikundi cha wanawake cha Salato Samburu ambaye ameona faida ya ufugaji wa ngamia kupitia mradi wa FAO, anasema “Tumewaonna ngamia kwa mda mrefu kwenye kikundi chetu, na mimi niimeshakuwa kiongozi wa kikundi cha Salato, tulipewa ngamia wa mradi, wanafika karibu  ngamia 30 hivi”Ntomuan Selaina naye ni mnufaifa wa mradi huo..“Wametusaidia  sana kwa chakula cha  watoto, hakuna shida hata kidogo, hata chai wengine wanakunywa ya siturungi nami nakunywa ya maziwa , nawapatia pia watu wengine na sasa kuna huyu mtoto  amekuja hapa kwa sababu mama yake hana maziwa tunampatia ya ngamia wngu.”Kwamujibu wa FAO ukame ulichochea ongezeko la utapiamlo na magonjwa mengine ya ukosefu wa lishe bora hususan miongoni mwa  watoto ndio FAO ikachukua hatua kwa kuanza kugawa ngamia kupitia mradi wa ubunifu wa PEAR ambao pia unawapa wafugaji mafunzo . Timothy Lesingran ni mtaalam wa wanyama katika mradi huo wa PEAR“Tunatoa mafunzo kwa wanawake na tumewafunza wanawake wengi tuu katika ngazi mbalimbali na wengi wamefurahia sana kufanyakazi nasi.”Pia mradi huu umewapa wanawake hawa wafugaji fursa nyingine kama wanavyosema Ntomuan na Nangaya,“Hata vikapu tunavyotumia kukamua maziwa tunavishona wenyewe na tunaviuza pesa tunayopata tunanunua chakula cha kutulisha sisi na watoto wetu. Na tangu tulipopata ngamia tena tukenda kujenga mahali pengine duka la maziwa sasa tunakamua maziwa , tunayaweka kwenye mashine, tunachuja mafuta , tunauza maziwa freshi na mazia lala, na tunatengeneza peremende ya jibini ya maziwa ya ngamia”Mradi huu wa FAO umewalenga zaidi wanawake na familia zinazogawiwa ngamia zimewajibika kutia saini mkabata unaosema ngamia waliyepokea ni wa mama wa familia hiyo, lakini faida kubwa imekuwa kwa familia  nzima na hasa watoto kama Juma Lesaina mtoto wa Ntomuan, anasema mama (PARAPHRASE)“Alininunulia sare za shule kutokna na maziwa aliyopata ya ngamia na  ndipo nilipoweza kujiunga na shule kwa msaada wa ngamia, na nimesomea uhandisi wa masualaya umeme , hivyo nimefika hapa nimatokeo ya ngamia na watu waliona ngamia maisha yao yamebadilika.”FAO sasa imepanua wigo wa mradi huo katika kaunti zingine za jirani ikiwemo Isiolo na lengo ni kuzifikia kaunti nyingi zaidi za wafugaji.

Je wafahamu kuwa Uganda ndio nchi inayohifadhi idadi kubwa ya wakimbizi barani Afrika? Na sera rafiki za maendeleo za nchi hiyo zinawapa wakimbizi fursa ya kuzalisha chakula chao wenyewe.Mmoja wa wanaofaidi sera hizo ni Jeniffer mkimbizi kutoka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia Kongo DRC ambaye anaeleza ni muhimu kwa wakimbizi kuzalisha chakula chao wenyewe.“Niliondoka DR Congo sababu ya vita. Ninapokea Msaada wa chakula kutoka shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP lakini ukweli ni kuwa chakula hicho hakitoshi ndio maana nikahamia kwenye kilimo.”Wakimbizi milioni 1.6 wanapatiwa hifadhi nchini Uganda, idadi hii ni mara nne zaidi ya idadi ilivyokuwa muongo mmoja uliopita. Wakimbizi wanapatiwa fursa ya kumiliki ardhi na kuyafikia masoko na hii inawapa fursa ya kuzalisha chakula chao wenyewe“Nilikuwa mkulima nilipokuwa nchini kwangu na hapa niliungana na wananchi wa hapa pamoja na wakimbiziwengine na tukaanza kilimo cha mbogamboga. Tunashirikiana na wazawa na sote tunafundishana, tunalima nyanya, kabichi, maharage na matikiti maji. Mwezi uliopita niluza mazao yang una kupata dola 140, nilitumia fedha hizo kununua chakula na kukodisha ardhi zaidi ya kilimo.”WFP inafanya kazi na wakimbizi na jamii zinazowakaribisha kujenga jamii zenye ustahimilivu.

Hii leo jaridani tunaangazia ripoti ya juhudi za kutokomeza ukimwi, na miradi ya WFP kwa wakimbizi nchini Uganda. Makala tunamulika faida ngamia kkwa wafugaji nchini Kenya, na mashinani tunaangazia ziara za Fillipo Grandi nchini Ukraine.Ripoti mpya iliyotolewa leo kwa pamoja na shirika la Umoja wa Mataifa la kupambana na ukimwi UNAIDS na muungano  wa kimataifa wa kutokomeza ukimwi unaojumuisha mashirika mbalimbali, inaonyesha kwamba dunia iko katika wakati muhimu wa kubaini endapo viongozi wa dunia watatimiza  ahadi zao  za      kumaliza janga la ukimwi kama tishio la afya ya umma  ifikapo mwaka 2030.Je wafahamu kuwa Uganda ndio nchi inayohifadhi idadi kubwa ya wakimbizi barani Afrika? Na sera rafiki za maendeleo za nchi hiyo zinawapa wakimbizi fursa ya kuzalisha chakula chao wenyewe. Mmoja wa wanaofaidi sera hizo ni Jeniffer mkimbizi kutoka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia Kongo DRC ambaye anaeleza ni muhimu kwa wakimbizi kuzalisha chakula chao wenyewe.Makala tunakwenda kauti ya Samburu Kaskazini mwa Kenya ambayo ni miongoni mwa maeneo mengi yaliyoathirika na ukame kutokana na mabadiliko ya tabianchi. Jamii ya Wasamburu kwa kawaida ni wafugaji, baada ya ukame kukatili maisha ya mifugo yao haswa ng’ombe na mbuzi wakazi wengi walipoteza matumaini hadi pale FAO ilipowaletea mradi wa ufugaji wa ngamia kama mbadala wa kuhimili mabadiliko ya tabianchi.Na mashinani tunamsikia Fillipo Grandi, Kamishna Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR ambaye amehitimisha ziara yake mwishoni mwa wiki nchini Ukraine kushuhudia matokeo ya mlipuko wa hivi karibuni wa hospital ya Okhmatdyt.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Ripoti mpya iliyotolewa leo kwa pamoja na shirika la Umoja wa Mataifa la kupambana na ukimwi UNAIDS na muungano  wa kimataifa wa kutokomeza ukimwi unaojumuisha mashirika mbalimbali, inaonyesha kwamba dunia iko katika wakati muhimu wa kubaini endapo viongozi wa dunia watatimiza  ahadi zao  za  kumaliza janga la ukimwi kama tishio la afya ya umma  ifikapo mwaka 2030. Ripoti hiyo, iliyotolewa mjini Geneva na Munich inasisitiza uharaka wa kuchukua hatua kwani ukimwi uko  njiapanda na inatanabaiisha, takwimu mpya na tafiti zinazoonyesha kwamba maamuzi na uchaguzi wa sera vinahitajika sasa.Inasema utoaji wa haraka wa huduma za VVU pekee ndio utakaotimiza ahadi ya kukomesha UKIMWI kwa watoto ifikapo 2030.Ripoti hiyo”Kubadili maono kuwa hali halisi” inaonyesha kwamba janga la Ukimwi linaweza kumalizika ifikapo 2030, endapo viongozi wa dunia wataongeza rasilimali na kulinda haki za binadamu hivi sasa.Kwani inaonyesha kuwa programu maalum zinazolenga maambukizi ya VVU zimesaidia kuepusha maambukizi milioni 4 miongoni mwa watoto wenye umri wa miaka 0-14 tangu mwaka 2000.Ulimwenguni kote, maambukizi mapya ya VVU miongoni mwa watoto wenye umri wa miaka 0-14 yamepungua kwa asilimia 38 tangu mwaka 2015 na vifo vimepungua kwa asilimia 43.Mkurugenzi Mtendaji wa UNAIDS, Winnie Byanyima amesema"Ninapongeza maendeleo ambayo mataifa mengi yanapata katika kusambaza huduma za VVU ili kuwapa afya bora  wanawake vijana na kuwalinda watoto wachanga na watoto wengine dhidi ya VVU. Kwa dawa na sayansi zilizopo leo, tunaweza kuhakikisha kuwa watoto wote wanazaliwa na kuishi bila VVU, na kwamba watoto wote wanaoishi na VVU wanapata huduma na kusalia kwenye matibabu. Huduma za matibabu na kinga lazima ziongezeke mara moja ili kuhakikisha kuwa zinawafikia watoto wote kila mahali. “Ameongeza kuwa  Hatuwezi kupumzika kwani kifo cha mtoto yeyote kutokana na sababu zinazohusiana na UKIMWI sio tu janga, lakini pia hasira. Ninakotoka, watoto wote ni watoto wetu. Ulimwengu unaweza na lazima utimize ahadi yake ya kukomesha UKIMWI kwa watoto ifikapo 2030.”Miongoni mwa nchi 12 za muungano wa kimataifa wa kutokomeza ukimwi, kadhaa zimefanikisha upatikanaji wa matibabu ya kudumu ya dawa za kuongeza mud awa kuishi miongoni mwa wanawake wajawazito na wanaonyonyesha wanaoishi na VVU, huku Uganda ikikaribia asilimia 100, Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kwa asilimia 98, na Afrika Kusini kwa asilimia 97, Msumbiji imefikia asilimia 90, Zambia asilimia 90, Angola na Kenya kwa asilimia 89, Zimbabwe kwa asilimia 88, na Cote d'Ivoire kwa asilimia 84.

Wananchi wa Gaza wakikabiliwa na machungu ya kila namna, kugunduliwa kwa tishio la ugonjwa wa polio unaoambukiza sana unaohusishwa na hali mbaya ya usafi iliyosababishwa na mzozo unaoendelea kumekuwa kama chumvi kwenye kidonda.Katika taarifa aliyoitoa Christian Lindmeier, msemaji wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO), akizungumza na waandishi wa habari mjini Geneva, Uswisi leo amesema virusi vya polio (VDPV2) vimepatikana katika maeneo sita katika sampuli za maji taka zilizokusanywa tarehe 23 mwezi Juni kutoka katika maeneo ya Khan Younis na Deir al Balah huko Ukanda wa Gaza."Ni muhimu kutambua virusi vimetengwa kutoka kwenye mazingira kwa wakati huu tu; hakuna tukio lolote lililogunduliwa la kupooza linalohusiana na haya," amewaambia waandishi wa habari.Kama sehemu ya juhudi za kukabiliana na hali hiyo, WHO katika eneo linalokaliwa la Palestina tayari inafanya kazi na mamlaka ya afya ya eneo hilo, Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF), shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa Kipalestina (UNRWA) na washirika wanatathimini ni kwa ukubwa kiasi gani virusi hivyo vya polio vimeenea.“Kazi hii itaamua hatua zinazohitajika kukomesha kuenea zaidi, "ikiwa ni pamoja na kampeni za chanjo za haraka", msemaji wa WHO ameeleza.Virusi vya polio mwitu vilitokomezwa zaidi ya miaka 25 iliyopita katika Gaza kutokana na kampeni ya kina ya chanjo. WHO inasema chanjo kabla ya vita ilikuwa asilimia 95 mwaka 2022.Lakini zaidi ya miezi tisa ya vita, kuhama mara kwa mara kwa watu wengi na "kuharibika kwa mfumo wa afya, ukosefu wa usalama, viuzuizi, uhamisho wa mara kwa mara wa watu, uhaba wa vifaa vya matibabu, uduni wa ubora wa maji na vyoo dhaifu" vimeunda "mazingira bora” kwa magonjwa yanayozuilika kwa chanjo kuenea na polio ni moja kati ya hayo amebainisha Christian Lindmeier wa WHO.Leo huko Gaza, ni hospitali 16 tu kati ya 36 ambazo zinafanya kazi kwa kiasi, na 45 kati ya vituo 105 vya huduma ya afya ya msingi ndivyo vinafanya kazi, kulingana na afisa huyo wa WHO, ambaye amesisitiza kuwa ni usitishaji wa mapigano tu ndio utakaoruhusu kuongezeka kwa kasi kwa shughuli za chanjo "kushughulikia mapungufu yaliyotokana na vita vinavyoendelea".

Katika makala hii Anold Kayanda Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa anazungumza na Monicah Malith mmoja wa vijana waliofika kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa kuhudhuria Jukwaa la Kisiasa la Ngazi za Juu la Umoja wa Mataifa (HLPF) mwaka 2024. Monicah Malith aliikimbia  nchi yake Sudan Kusini na kuingia Kenya.  Kupitia makala hii anaeleza kwa nini aliamua kuisoma kozi anayoisoma sasa katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwani ana matumaini kozi hiyo itasaidia kutekeleza Malengo ya Maendeleo Endelevu, SDGs.

Hii leo jaridani tunaangazia tishio la polio Gaza, na kauli za chuki zinazoweza kusababisha mauaji ya kimbari na ukosefu wa amani. Makala tunaangazia vijana kutoka Uganda katika mkutano wa HLPF hapa makao makuu, na mashinani tunakupeleka nchini Somalia, kulikoni?Wananchi wa Gaza wakikabiliwa na machungu ya kila namna, kugunduliwa kwa tishio la ugonjwa wa polio unaoambukiza sana unaohusishwa na hali mbaya ya usafi iliyosababishwa na mzozo unaoendelea kumekuwa kama kuongeza chumvi kwenye kidonda.Alice Wairimu Nderitu mashauri maalum wa Umoja wa Mataifa  katika kuzuia auaji ya kimbari akizungumza na UN New Kiswahili hivi karibuni na huku akitoa raia kuhusu mauaji hayo na kutaka kila mtu kumakinika na kuchukua hatua.Katika makala Anold Kayanda anazungumza na Monicah Malith mmoja wa vijana waliofika kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa kuhudhuria Jukwaa la Kisiasa la Ngazi za Juu la Umoja wa Mataifa (HLPF) mwaka 2024. Monicah Malith aliikimbia  nchi yake Sudan Kusini na kuingia Kenya.  Kupitia makala hii anaeleza kwa nini aliamua kuisoma kozi anayoisoma sasa katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwani ana matumaini kozi hiyo itasaidia kutekeleza Malengo ya Maendeleo Endelevu, SDGs.Na mashinani Fosiya Ibarahim Botan mkulima katika kijiji cha Erigavo nchini Somalia akitueleza jinsi shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo FAO, linasaidia wakulima kujikimu kimaisha kupitia msaada wa fedha taslimu, elimu na uundaji wa vyama vya mikopo vya akiba vya vijiji.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Alice Wairimu Nderitu mashauri maalum wa Umoja wa Mataifa  katika kuzuia auaji ya kimbari akizungumza na UN New Kiswahili hivi karibuni na huku akitoa raia kuhusu mauaji hayo na kutaka kila mtu kumakinika na kuchukua hatua.“Ningependa watu wajue kwamba mauaji ya kimbari huwa hayafanyiki bila mpango. Na wenye kupanga huwa wanajua wale watu  wanaopanga kuwaangamiza ni lazima kwanza wawatoe utu , wawaonyeshe kwamba wao sio binadamu. Na ndio maana huwa wanaitwa mende kama walivyokuwa wakiwaita Watutsi, au chawa kama walivyowaita watu wa Rohingya au watu wachafu kama walivyokuwa wanawaita watu wa Yazid huko Iraq. Na kila mtu akisikia watu wanaitwa haya majina ya wanyaka inafaa wajue mpango unaweza kuwepo, na huo mpango unaweza kuwa ni wa mauaji ya kimbari.”Akaenda mbali zaidi na kusisitiza kuwa,“Kwa hivyo kila mtu achukulie kauli za chuki kwa uzito mkubwa. Kama tungependa kuishi kama watu walio na utu na tungependa kurejesha utu duniani , tuendelee kuwasaka walio na utu ndio tuweze kuwachukulia hatua wale wanaotoa kauli za chuki, kuzungumza nao na kuwafunza watoto na kufunza watu wengi kwenye hii dunia maana ya kauli za chuki sababu nisingependa watu wasahau ya kwamba hakuna mauaji ya kimbari  yalishafanyika bila kauli za chuki. Hatungependa yale yaliyofanyika Rwanda yatokee tena. Hivyo kama hatutaki yafanyike tena tukumbuke kwamba kauali za chuki zinatuelekeza sote kwenye mauaji ya kimbari.

Katika Jarida la Habari la Umoja wa Mataifa hii leo Flora Nducha anakuletea -WFP limeonya kwamba amri ya hivi karibuni kabisa ya Jeshi la Israel ya watu kuondoka Gaza imesababisha idadi kubwa zaidi ya watu kutawanywa tangu mwezi Oktoba mwaka jana.-Leo ni siku ya kimtaifa ya Nelson Mandel mwaka huu ikibeba maudhui “Bado ni jukumu letu kutokomeza njaa na pengo la usawa” -Hatua za haraka zinahitajika  kuhakikisha  haki za binadamu katika vituo vya rumande nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati CAR,  kwa mujibu wa ripoti ya Umoja wa Mataifa iliyotolewa leo na Ofisi ya Haki za Kibinadamu ya Umoja wa Mataifa na Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kuleta Utulivu nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati MINUSCA. -Mada yetu kwa kina leo inaangazia siku ya Mandela na jinsi  watu wanavyomfahamu na kuenzi mchango  wake-Na matika jifunze Kiswahili tunakupeleka  Baraza la Kiswahili Zanzibar BAKIZA nchini Tanzania kupata ufafanuzi waneno HAZAMA

Wakati wa ziara ya siku nne nchini Haiti hivi karibuni, Mkurugenzi wa Uendeshaji na Utetezi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuratibu Misaada ya Dharura (OCHA), Edem Wosornu ametembelea maeneo kadhaa ya miradi ya misaada ya kibinadamu na kukutana na jamii zilizoathirika, mamlaka za Haiti, pamoja na washirika wa kitaifa, kimataifa na wa ndani, kujadili janga la kibinadamu nchini humo pamoja na mikakati zaidi ya misaada ya dharura.Akieleza hali aliyoikuta Bi Wosornu anasema, “Watu wa Haiti wanaomba mambo matatu. Wanaomba amani, wanaomba ghasia za magenge zikome, wanaomba kurejeshewa nchi yao.”Ziara hiyo inakuja wakati ambapo Haiti inakabiliwa na mgogoro ambao umezidi kuwa mbaya zaidi tangu Machi mwaka huu kukiwa na vurugu mpya katika mji mkuu, Port-au-Prince. Kwa mujibu wa OCHA, zaidi ya watu 578,000 kwa sasa wamekimbia makazi yao nchini Haiti, na zaidi ya shule 900 zimefungwa tangu Januari mwaka huu yaani zaidi ya nusu mwaka.Anaeleza alichozungumza na watoto akisema,"Watoto nilioshirikiana nao huko Gonaives, huko Les Cayes lakini pia huko Port-au-Prince, wanaomba kuweza kurejea shuleni. Watoto niliokutana nao wanataka kuwa madaktari, wanataka kuwa wanasheria, wanataka kuwa walimu, wanataka kuwa wauguzi. Watu wa Haiti wamechoshwa na ghasia. Watu wa Haiti wanataka kurejea katika maisha yao.”Emile Macier, mkuu wa shule ya Joseph Bernard des Frères ya mjini Port-au-Prince kwa masikitiko anaeleza,“Maelfu ya wanafunzi wananyimwa masomo. Nani anajua, labda magenge yamewachukua. Nia yangu kubwa ni kwamba tutafute sehemu nyingine ya kuwahifadhi waliofurushwa ili shule ifanye kazi. Hatuwezi kufunga shule. Je, itakuwaje kwa watoto? Huwezi kujua magenge yamewawajiri wangapi? Huweze kujua wasichana wangapi walibakwa na kupata mimba. Hatujui.”Kwa upande wa afya nako hali ni tete kama alivyojionea Mkurugenzi wa Uendeshaji na Utetezi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuratibu Misaada ya Dharura (OCHA), Edem Wosornu,“Tunatakiwa kuhakikisha kuwa vituo vya afya vya nchi hii vina uwezo wa kuwasaidia wananchi. Tunahitaji kuhakikisha kuwa miundombinu ya elimu ina uwezo wa kusaidia watu. Suluhu za muda mrefu zinahitajika za haraka na za muda mfupi.Bi Wosornu anaeleza kwamba, Bi Wosornu anaeleza kwamba, "Watu milioni 1.6 kati ya watu milioni 5 ambao wana uhaba wa chakula katika nchi hii wanahitaji sana usaidizi. Nchi inayozalisha maembe na ndizi na viazi vikuu na ndizi na nchi ambayo ina udongo halisi, wenye rutuba na wenye rutuba haipaswi kuwa na uhaba wa chakula. Vurugu lazima zikome ili kuruhusu watu kurudi kwenye mashamba yao, ili waweze kuishi maisha yao.Ni nini kifanyike? Wosornu anaeleza,"Wadau wa misaada ya kibinadamu ni sehemu ya suluhisho, lakini pia tunahitaji washirika wa maendeleo kwa mbinu za muda mrefu. Tunahitaji suluhu za pamoja, sio tu kutoka kwa sehemu moja ya mwavuli wa usaidizi, lakini kutoka kwa nyanja zote tofauti za mambo.”

Hali ya kibinadamu inaendelea kuwa mbaya Gaza huku leo mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa  Mataifa yakiripoti kuendelea kwa mashambulizi yanayokatili maisha ya watu na kuathiri miundombinu ya raia kuanzia kwenye shule hadi vituo vya afya huku maelfu ya watu wakiendelea kukabiliwa na ukosefu wa huduma za msingi ikiwemo afya, makazi, maji  na  chakula kadri vita vinavyoendelea. Asante Leah nikianza na shirika la Afya la Umoja wa Mataifa Duniani WHO ambalo leo limeendelea kusihi pande zinazozozana kwenye Ukanda wa Gaza kuheshimu sheria za kimataifa na kulinda vituo vya afya na wahudumu wa afya linasema tangu Oktoba 7 mwaka jana mzozo huu mpya ulipozuka limeorodhesha mashambulizi zaidi ya 1000 kwenye vituo vya afya katika eneo hilo linalokaliwa la Palestina.Hivyo kupitia ukurasa wake wa mtandao wa kijamii wa X limesema “Tunatoa ombi la ulinzi  wa wahudumu wa afya na vituo vya afya kwa ajili ya fursa za kuweza kutoa msaada wa kibinadamu na mapigano lazima yakome mara moja.”Nalo shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa  Kipalestina UNRWA likiunga mkono usitishwaji wa  mapigano mara moja kwa minajili ya kibinadamu limesema Watoto wa Ukanda wa Gaza wameporwa utoto wao na mustakbali wao, elimu imegeuka ndoto na madhila ya kiafya  ni tishio lingine.Philippe Lazzarini Kamishina Mkuu wa UNRWA ameandika kwenye ukurasa wake wa X kwamba “Karibu kila siku kuna mashambulizi dhidi ya vituo vya elimu. Takribani shule 8 zimeshambuliwa katika  siku 10 zilizopita zikiwemo shule 6 za UNRWA. Vita vimewapora wasichana na wavulana wa Gaza utoto wao na elimu yao.”Ameongeza kuwa changamoto za afya ni mtihani mwingine unaotishia mustakbali wa watoto wa Gaza akimtolea mfano mvulana wa umri wa miaka minne akisema “ Mvulana huyu anaugua magonjwa ya ngozi kutokana na hali mbaya ya familia yake, wakilala katika mahema yaliyoezekwa kwa karatasi za plastiki bila kupata vifaa vya usafi au maji safi ya kutosha hii ni hatari kubwa. Timu zetu za UNRWA zinatoa dawa, lakini bila ya hali kuboreka, maambukizi ya magonjwa yanarudi tena”.Amesisitiza kwamba ili madhila yote haya yaishe ni lazima vita vikome mara moja.

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya kibinadamu katika ukanda wa Gaza, na huduma za afya kwa watoto na wanawake nchini Afghanistan. Makala inatupeleka nchini Haiti na mashinani nchini Kenya, kulikoni?Hali ya kibinadamu inaendelea kuwa mbaya Gaza huku leo mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa  Mataifa yakiripoti kuendelea kwa mashambulizi yanayokatili maisha ya watu na kuathiri miundombinu ya raia kuanzia kwenye shule hadi vituo vya afya huku maelfu ya watu wakiendelea kukabiliwa na ukosefu wa huduma za msingi ikiwemo afya, makazi, maji  na      chakula kadri vita vinavyoendelea.Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto duniani UNICEF nchini Afghanistan limeweka programu maalum ya mama na watoto inayotolewa na waajiriwa wanawake ambao huwafanyia uchunguzi na kuwatibu watoto wenye utapiamlo na pia kuwafundisha wakina mama namna ya kuandaa chakula chenye lishe bora kwa watoto waoMakala inaangazia ziara ya siku nne nchini Haiti aliyoifanya hivi karibuni Mkurugenzi wa Uendeshaji na Utetezi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuratibu Misaada ya Dharura (OCHA), Edem Wosornu.Mashinani Inatupeleka katika kaunri ya Marsabit nchini Kenya kusikia ujumbe wa Amina Godana ambaye ni Msaidizi wa chifu, na Halima Somo, Mwanachama wa kikundi cha raia wanaohakikisha uwepo wa amani na utangamano wakieleza ni kwa jinsi gani Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji IOM limeziwezesha jamii za kijiji chao kuondokana na usafirishaji haramu wa binadamu.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto duniani UNICEF nchini Afghanistan limeweka programu maalum ya mama na watoto inayotolewa na waajiriwa wanawake ambao huwafanyia uchunguzi na kuwatibu watoto wenye utapiamlo na pia kuwafundisha wakina mama namna ya kuandaa chakula chenye lishe bora kwa watoto wao.Video ya UNICEF inaanza kwa kuwaonesha wanawake watatu kila mmoja akiwa amembeba mtoto wakielekea katika kituo cha afya kinachotoa virutubisho vya lishe kila siku. Mmoja wa wanawake hao ni Khatira Salemii. Anasema, “katika kituo hichi, wamempa mwanangu chakula cha lishe, baada ya kuhuduhuria kwa takriban mara tano au sita walimpima uzito na urefu wake na nilishukuru waliponiambia ni sasa mtoto wangu mwenye afya tena”.Mjini Kabul, vituo vya afya mara nyingi huwa na msongamano mkubwa wa watu au wafanyakazi wachache hivyo UNICEF hili kushughulikia tatizo hilo ilianzisha vituo 50 vinavyotoa lishe katika vitongoji vyenye watu wengi.Wote wanaotoa huduma vituoni hapo ni wanawake na mmoja wao ni Sodaba Osman.“Tunatoa chakula cha matibabu kilicho tayari kutumika kwa watoto wenye utapiamlo, inafurahisha sana kwamba ninafanya kazi ya kuponya watoto, pia tunawashauri wajawazito na wakina mama wanaonyonyesha. Nawafundisha kuwa wakiwa nyumbani wanapaswa kula vyakula vyenye afya, mboga mboga na vyakula vingine ambavyo ni vyema kwao na vinajumuisha vitamini nyingi, hilo linanifurahisha sana”Kwa mwaka huu UNICEF inalenga kuwafanyia uchunguzi watoto milioni 1.2 wenye utapiamlo, kutibu watoto 90,000 wenye utapiamlo mkali na kufikia akina mama 347,000 wanaonyonyesha nakuhakikisha wanapata lishe bora.

Jukwaa la kisiasa la ngazi ya juu la Umoja wa Mataifa HLPF, kuhusu malengo ya maendeleo endelevu SDGs linaelekea ukingoni hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa  likitarajiwa kukunja jamvi hapo kesho Julai 17. Wawakilishi mbalimbali kutoka nchi wanachama wa Umoja wa Mataifa wamekuwa hapa kwa takriban wiki mbili kujadili jinsi ya kusongesha malengo hayo endelevu. Miongoni mwao ni Gerald Geofrey Mweli, Katibu Mkuu kutoka wizara ya kilimo Jamhuri ya Muungano wa Tanzania. Amemweleza Flora Nducha wa idhaa hii kuhusu ushiriki wake katika jukwaa hili.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina kutoka hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa ambapo Gerald Geofrey Mweli, Katibu Mkuu kutoka wizara ya kilimo Jamhuri ya Muungano wa Tanzania kuotoa mkutano wa HLPF amezungumza na Flora Nducha. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani.Muda unazidi kuyoyoma kwa raia wanaokabiliwa na njaa nchini Sudan, wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa wameonya leo wakati mazungumzo yanayohusisha pande zinazozozana nchini humo yakiendelea mjini Geneva wiki hii.Dharura ya kibinadamu nchini Haiti inahitaji uangalizi wa haraka, Wawakilishi kutoka Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Kuratibu Masuala ya Kibinadamu (OCHA), Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF), na Idara ya Ulinzi wa Raia na Misaada ya Kibinadamu ya Umoja wa Ulaya (ECHO) wamesema walipokamilisha ziara ya siku nne nchini humo.Na Cote d'Ivoire ikiwa inakabiliwa na kuongezeka kwa matatizo ya maji na athari za mabadiliko ya tabianchi kwenye rasilimali za maji inazopakana na majirani zake, nchi hiyo sasa imejiunga na Mkataba wa Maji wa Umoja wa Mataifa wa kuboresha usimamizi wa pamoja wa maji katika mipaka.Mashinani ikiwa hivi karibuni dunia imetoka kuadhimisha siku ya idadi ya watu duniani shirika la Umoja wa Mataifa la afya ya uzazi UNFPA likisihi mataifa yote duniani kuelimisha uma kuhusu mchango wa sensa katika malengo ya maendeleo endelevu, nampisha kijana kutoka Mwanza, nchini Tanzania akieleza umuhimu wa sensa katika utendaji wa serikali.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Uwepo wa athari za mabadiliko ya tabianchi yanayosababishwa na shughuli kibinadamu umeendelea kupata ufumbuzi ambapo Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO), nchini Tanzania limeratibu kikao kazi cha maandalizi ya kutengeneza Mradi wa maendeleo ya mifumo ya chakula katika nyanda za juu kusini maeneo ya Bonde la Usangu pamoja na visiwani Zanzibar, Mradi ambao tayari umetengewa Dola za kimarekani Milioni 8.4 kwa ufadhili wa Mfuko wa mazingira wa Dunia (GEF – 8). Hamad Rashid wa Redio washirika Tanzania Kids Time kutoka Mkoa wa Morogoro amefuatilia Kikao kazi hicho na kuandaa makala hii.

Maafisa wa polisi wanaohudumu chini ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS wametoa mafunzo kwa askari polisi wa nchi hiyo ili waweze kuimarisha ulinzi na usalama wakati huo huo wakiheshimu haki za binadamu. TNchi ya Sudan Kusini inakabiliwa na kuongezeka kwa mfumuko wa bei huku ajira nazo zikiwa ngumu kupatikana hali hizi mbaya zimechocheea uhalifu. Jeshi la polisi limejikuta kwenye shinikizo kubwa la kushughulikia changamoto hizo wakati wakiwa na rasilimali chache wakati huo huo wakienda miezi kadhaa bila ya kulipwa mishahara.Pamoja na changamoto hizo bado wanawajibu wa kulinda raia na mali zao ndio maana polisi wa UNMISS wakaandaaa mafunzo ya vitendo katika makao makuu ya nchi hiyo jijini Juba yakihusu matumizi sahihi ya nguvu wanapokamata wahalifu, namna ya kuwasaka watuhumiwa kwa usalama, ulinzi usio na silaha, huduma ya kwanza, ulinzi wa viongozi na watu mashuhuri, usalama wa misafara ya magari, doria ndani ya jamii na kufanya uchunguzi.Sophia Ennim ni Afisa Polisi wa Umoja wa Mataifa chini ya UNMISS na anasema mafunzo hayo yatasaidia sio tu kupambana na wahalifu bali pia wakati wa uchaguzi wa kwanza ya nchi hiyo unaotarajiwa kufanyika mwezi Desemba mwaka huu“Tunataka kubadilishana nao uzoefu na tena, tunajua wanajitayarisha kuelekea uchaguzi na tunafikiri wakati huu ndio bora kwao kujikumbusha upya mbinu zao za kipolisi.”Samuel Nai, ni mmoja wa maafisa wa Polisi wa Sudan Kusini aliyehitimu mafunzo hayo.“Kazi hii ya upolisi inachosha sana, inachangamoto sana, lakini uzoefu tulioupata hapa utatusaidia kufanya vyema zaidi katika siku zijazo. Haya ndiyo mabadiliko tunayotaka kutoka kwa polisi.”Mbali na kushukuru kwa mafunzo hayo Afisa wa polisi wa Suda Kusini Lilian Poni ambaye anatumikia polisi kwa miaka 19 ametoa wito kwa wanawake zaidi kupata fursa sawa ili kukuza zaidi taaluma zao.“Nikiwa nimekaa hapa, naona wanaume ni wengi wanawake ni wachache. Kwa hivyo angalau wanapaswa kuweka usawa wa kijinsia, ikiwa wanaume ni 10, wanawake wanapaswa kuwa 10 pia.”Mafunzo haya kwa jeshi la polisi yanafuatia kikao cha usimamizi wa utulivu wa umma ambacho kiliomba askari wapatiwe mafunzo ili kusaidia kuhakikisha kuwa uchaguzi mkuu wa nchi hiyo unafanyika kwa njia huru, ya haki, ya kuaminika na ya amani.UNMISS wameeleza kuwa pamoja na changamoto za ulinzi na usalama na taifa hilo kujiandaaa na uchaguzi lakini mafunzo yanayoendeshwa nao yana lengo kuu la kujenga uwezo wa maafisa wa polisi wa Sudan Kusini kukidhi mahitaji ya jamii zao.

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya harakati za chanjo kwa watoto na ulinzi wa amani na usalama inaozingatia haki za binadamu nchini Sudan Kusini. Makala inatupeleka nchini Tanzania na mashinani nchini Rwanda, kulikoni?Viwango vya chanjo za utotoni ulimwenguni kote vilikwama mwaka 2023 na kuacha watoto milioni 2.7 bila chanjo au kupata kiwango kisichotosheleza cha chanjo ikilinganishwa na viwango vya kabla ya janga la COVID-19 mwaka 2019, kwa mujibu wa takwimu za ripoti mpya zilizochapishwa leo na Shirika la Afya la Umoja wa Mataifa Duniani WHO na Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto  duniani UNICEFMaafisa wa polisi wanaohudumu chini ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS wametoa mafunzo kwa askari polisi wa nchi hiyo ili waweze kuimarisha ulinzi na usalama wakati huo huo wakiheshimu haki za binadamu.Katika makala Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) nchini Tanzania limefanya kikao kazi cha maandalizi ya kutengeneza Mradi wa maendeleo ya mifumo ya chakula katika nyanda za juu kusini maeneo ya Bonde la Usangu pamoja na visiwani Zanzibar.Na mashinani Prince ISHIMWE mwanafunzi wa Shule ya ufundi ya Forever TSS nchini Rwanda anatueleza jinsi uunganishwaji wa intaneti shuleni unamsaidia kuwasiliana na  kushirikiana  na wanafunzi wenzake katika  kujifunza na kuafanya utafiti mtandaoni.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Viwango vya chanjo za utotoni ulimwenguni kote vilikwama mwaka  2023 na kuacha watoto milioni 2.7 bila chanjo au kupata kiwango kisichotosheleza cha chanjo ikilinganishwa na viwango vya kabla ya janga la COVID-19 mwaka 2019, kwa mujibu wa takwimu za ripoti mpya zilizochapishwa  leo na Shirika la Afya la Umoja wa Mataifa Duniani WHO na Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto  duniani UNICEF. Makadirio ya hivi karibuni ya WHO na UNICEF ya utoaji wa chanjo kitaifa (WUENIC) ambayo hutoa kiwango kikubwa zaidi cha takwimu duniani kuhusu mwelekeo wa chanjo dhidi ya magonjwa 14 yanasisitiza haja ya jitihada zinazoendelea za kujikwamua, kurejesha na kuimarisha mifumo ya chanjo. Mkurugenzi Mtendaji wa UNICEF Catherine Russell amesema "Mienendo ya hivi karibuni inaonyesha kwamba nchi nyingi zinaendelea kukosa chanjo kwa watoto wengi. Kuziba pengo la chanjo kunahitaji juhudi za kimataifa, serikali, washirika, na viongozi wa eneo hilo kuwekeza katika huduma za afya ya msingi na wahudumu wa jamii ili kuhakikisha kila mtoto anapata chanjo, na kwamba huduma ya afya kwa ujumla inaimarishwa."Takwimu hizo zinaonyesha kwamba umla ya watoto milioni 14.5 duniani kote walikosa chanjo mwaka 2023  ikiwa ni Pamoja nay a ugonjwa wa surua na “Zaidi ya nusu ya watoto ambao hawajachanjwa wanaishi katika nchi 31 zenye mazingira magumu, zilizoathiriwa na migogoro na mazingira hatarishi, ambapo watoto wako katika hatari ya kupata magonjwa yanayoweza kuzuilika kwa sababu ya changamoto na ukosefu wa usalama, lishe na huduma za afya.”Kwa upande wake Mkurugenzi Mkuu wa WHO Dkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus amesema "Milipuko ya surua ni tahadhari ya hatari katika mgodi wa makaa ya mawe, ikifichua na kutumia mapengo katika chanjo na kuathiri walio hatarini zaidi kwanza. Hili ni tatizo linaloweza kutatuliwa. Chanjo ya surua ni nafuu na inaweza kutolewa hata katika maeneo magumu zaidi. WHO imejitolea kufanya kazi na washirika wetu wote kusaidia nchi kuziba mapengo haya na kuwalinda watoto walio katika hatari zaidi haraka iwezekanavyo.”Pamoja na changamoto takwimu hizo zinasema kuna matumaini hasa katika utoaji wa chanjo dhidi ya visusi vya papilloma vinavyosababisha saratani ya shingo ya kizazi ambapo kwa msaada wa muungano wa chanjo duniani GAVI wasichana wengi wamefanikiwa kupata chanjo hiyo katika nchi 57 hasa Bangladesh, Indonesia na Nigeria.Hata hivyo, GAVI inasema chanjo ya chanjo ya HPV iko chini ya lengo la asilimia 90 la kuondoa saratani ya mlango wa kizazi kama tatizo la afya ya umma, na inafikia asilimia 56 tu ya wasichana katika nchi zenye kipato cha juu na 23% katika nchi za kipato cha chini na cha kati.

Ikiwa ni jana tu Julai 11, ambapo dunia iliadhimisha Siku ya Idadi ya watu duniani ikiwa na mahudhui ya kuangazia umuhimu wa kukusanya takwimu jumuishi kwa kuhesabu kila mtu, kila mahali na jinsi alivyo. Shirika la Umoja wa Mataifa la afya ya uzazi UNFPA limesisitiza haja ya Sensa ili kuhakikisha usawa na jamii jumuishi duniani.Nchini Tanzania, kama ilivyo katika nchi nyingi za Afrika, suala hili la sensa limebeba mustakabali mkubwa kwa wananchi wa Taifa hilo. Ni kwa vipi? Tuungane na Bosco Cosmas katika Makala hii.

Hii leo jaridani tunaangazia janga la kiafya na misaada ya kibinadamu nchini DRC, na mchakato wa uchaguzi mkuu nchini Sudan Kusini. Makala inatupeleka nchini Tanzania na mashinani inaturejesha nchini DRC, kulikoni?Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC iko katikati ya janga la kiafya linaloongezeka limeonya leo shirika la Umoja wa Mataifa la afya duniani (WHO) na kusisitiza kwamba magonjwa ya milipuko yamezorotesha sana hali nchini humo katika miezi ya hivi karibuni kutokana na kuchochewa na ghasia na mafuriko.Wakati nchi ya Sudan Kusini ikijiandaa kwa uchaguzi mkuu wake wa kwanza mwaka huu mwezi Desemba, Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS umeendesha kongamano la siku tatu la vyama vya siasa katika mji wa Rumbek ili kujadili masuala ambayo ni muhimu katika maandalizi ya uchaguzi huo.Katika makala Bosco Cosmas anatukutanisha na Katibu tawala katika kitivo cha Biashara na Uchumi kutoka chuo kikuu cha Mt. Agustino akieleza kuhusu jinsi kujua idadi ya watu kunavyoleta manufaa katika kuhakikisha maendeleo endelevu kwa jamii.Katika mashinani Deborah Dhra ambaye ni mama wa watoto wawili akitueleza jinsi shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF kwa ushirikiano na Mfuko wa Umoja wa Mataifa wa Usaidizi wa Dharura, CERF linaboresha afya ya jamii zilizoathiriwa na migogoro kwa kuweka matanki na mabomba ya maji safi.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC iko katikati ya janga la kiafya linaloongezeka limeonya leo shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani WHO  na kusisitiza kwamba magonjwa ya milipuko yamezorotesha sana hali nchini humo katika miezi ya hivi karibuni kutokana na ghasia na mafuriko. Kulingana na WHO, DRC imekabiliwa na ongezeko la migogoro na ghasia, na kusababisha watu wengi kukimbia makazi yao, magonjwa kuenea, unyanyasaji wa kijinsia, na kiwewe kikubwa cha akili, haswa mashariki mwa nchi hiyo.Dkt. Adelheid Marschang, Afisa wa Dharura wa WHO, ameuambia mkutano wa waandishi wa habari wa Umoja wa Mataifa mjini Geneva kwamba"Kutokana na hali hiyo, watu wanakabiliwa na milipuko ya ugonjwa wa kipindupindu, surua, uti wa mgongo, ndui na tauni, yote yakichangiwa na mafuriko makubwa na maporomoko ya ardhi yanayoathiri sehemu kadhaa za nchi hiyo."Tangu mwanzoni mwa mwaka, WHO inasema zaidi ya visa 20,000 vya kipindupindu vimerekodiwa, viki katika eneo la Kivu Kaskazini.Pia kumekuwa na zaidi ya wagonjwa  65,000 wa surau na vifo 1,523, huku idadi halisi ikiwezekana kuwa kubwa zaidi kutokana na kutofuatilia na kuripoti magonjwa kwa kiasi cha kutosha. Wakati huo huo, kumekuwa na kesi 3,073 za homa ya uti wa mgongo ikiwa ni pamoja na vifo 251vilivyoripotiwa katika  katika nchi hii ya Maziwa Makuu.WHO pia imekuwa na wasiwasi juu ya lahaja ya mpox katika miezi ya hivi karibuni ambapo zaidi ya kesi 11,000 zikijumuisha vifo 445 zimerekodiwa, na kukiwa na kiwango cha juu cha vifo vya zaidi ya asilimia 4. Watoto wameelezwa kuathiriwa zaidi na janga hili, na viwango vya juu zaidi vya vifo.Migogoro ya silaha na watu kuhama makazi yao vimetajwa kuwa ni vichocheo vikuu vya uhaba wa chakula.WHO inasema takriban asilimia 40 ya watu ambayo ni sawa na watu milioni 40 wanakabiliwa na uhaba mkubwa wa chakula nchini DRC na, watu milioni 16 kati yao wako katika hatari ya kutokuwa na uhakika wa chakula. Jumla ya watu milioni 25 nchini humo wanategemea msaada wa kibinadamu kuweza kuishi na kuifanya DRC kuwa sasa ndiyo nchi yenye idadi kubwa zaidi ya watu wanaohitaji msaada wa kibinadamu duniani.

Wakati nchi ya Sudan Kusini ikijiandaa kwa uchaguzi mkuu wake wa kwanza mwaka huu mwezi Desemba, Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS umeendesha kongamano la siku tatu la vyama vya siasa katika mji wa Rumbek ili kujadili masuala ambayo ni muhimu katika maandalizi ya uchaguzi huo. Mchakato wa uchaguzi nchini Sudani Kusini unafungamana na utekelezaji wa masharti ya mkataba wa amani uliotiwa saini mwaka 2018 ambao unataka hatua za amani kuchukuliwa si tu katika ngazi ya kitaifa bali majimboni na maeneo yote ya utawala.Lakini hivi karibuni kumezuka zahma huko katika mji wa Rumbek jimboni Lakes ambako jamii zimejikuta kwenye vurugu za jumuiya mara kwa mara. Ni kutokana na sababu hiyo ndio maana viongozi wa mamlaka za mitaa wakaomba Umoja wa Mataifa kuja kusaidia kuleta amani na umoja kati ya vyama vya siasa vya serikali, vikosi vya usalama na mashirika ya kiraia.Christopher Muchiri Murenga, ni Mkuu wa Ofisi ya Rumber wa UNMISS, anasema "Sehemu ya kazi yetu muhimu ni kuunga mkono na kusaidia kujenga uaminifu na imani kati ya vyama vya siasa. Wote wamekaa pamoja na kujadili kufungua nafasi ya kiraia na kisiasa katika Jimbo la Lakes, na jambo moja lililotajwa zaidi na watu ni kwamba kongamano hili lisiwe katika manispaa ya Rumbek pekee.”UNMISS na washirika wa kikanda wanatumaini kuwa kongamano hili na matukio mengine kama haya yatakayo fuata nchini kote yatatengeneza jukwaa la mazungumzo ya wazi na jumuishi kati ya vyama vya siasa na wapiga kura wao kama anavyodhibitisha Waziri wa serikali za mitaa na utekelezaji wa sheria katika jimbo hilo la Lakes bwana Chol Kodowel.“Tuna jukumu la kuleta utulivu katika jumuiya yetu ili upigaji kura ufanyike katika mazingira ya amani na hilo ni jukumu si kwa serikali ya mtaa peke yake, au jimboni, bali ni jukumu letu sote kama jamii pamoja na wadau wetu.”Katika ngazi ya kitaifa, vyama vya siasa kwa sasa vinafanya kazi kwa karibu na vikundi mbalimbali ili kuwaleta katika mkondo mkuu wa mchakato wa amani na maandalizi ya uchaguzi mkuu wa amani, wakidemokrasia na wa kuaminika.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika yanayojiri katika Jukwaa la kisiasa la ngazi ya juu la Umoja wa Mataifa HLPF kuhusu malengo ya maendeleo endelevu SDGs, ambapo Anold Kayanda alizungumza na Katibu Mkuu Mhandisi Cyprian John Luhemeja wa Ofisi ya Makamu wa Rais wa Tanzania. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zifuatazo..Leo ikiwa ni siku ya kimataifa ya idadi ya watu duniani, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres katika ujumbe wake kwa siku hii amehimiza umuhimu wa kuwekeza katika ukusanyaji wa taarifa za watu ili kuweza kufahamu matatizo, kuchambua aina ya suluhu zitakazofaa wakati wa kushughulikia matatizo hayo na kuleta maendeleo kwa haraka.Kwa mara ya kwanza hii leo dunia inaadhimisha siku ya kumbukumbu ya mauaji ya kimbari ya mwaka 1995 ya Srebrenica ambapo zaidi ya Waislamu 8,000 wa Bosnia waliuawa kikatili, na mabaki yao kuzikwa katika makaburi ya pamoja. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres akitoa ujumbe wa siku hii ametahadharisha dhidi ya ukanaji wa maujaji hayo na upotoshaji wa ukweli na kutoa wito wa kuendeleza juhudi za kutambua kila mwathirika.Na tuhitimishie huko mashariki ya kati ambapo Ofisi ya kuratibu wa misaada ya Umoja wa Mataifa OCHA imetoa takwimu za athari za mzozo huko Ukanda wa Magharibi na kueleza kuwa tangu vita kuanza kati ya Israel na Palestina mwezi Oktoba mwaka jana, zaidi ya wapalestina 550 wameuawa, zaidi ya mashambulizi elfu moja ya walowezi dhidi ya wapalestina yamerekodiwa, na takriban watu 1,400, wakiwemo watoto 660, wameyakimbia makazi yao kutokana na ghasia za walowezi na vizuizi.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili le tunakuletea ujumbe wa Balozi wa Burundi akieleza kuhusu anayofikiri itakuwa mikakati mizuri ya kukisongesha Kiswahili duniani hasa kwa kutumia balozi za kiafrika kote duniani na baadaye kuweka msukumo zaidi ndani ya UN.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Wananchi katika Kaunti ya Terekeka nchini Sudan Kusini wameeleza kufurahishwa na mafanikio wanayoyapata kutokana na mradi wa miaka mitano wa kuboresha mnepo wa Jamii za Wavuvi (FICREP). Cecily Kariuki na maelezo zaidi.Huyo ni Stelle Clement, mjasiriamali wa mghahawa katika jamii ya Terekeka, Equatoria ya Kati nchini Sudan Kusini. Anasema, “faida ninayopata kutokana na biashara yangu ni tegemeo la familia yangu. Inaniwezesha kuwaandalia watoto wangu mahitaji, kuweka chakula mezani, na kuhakikisha wanapata matibabu yanapohitajika.”Stelle Clement ni mmoja wa wanufaika wa mradi huu wa uvuvi ambao umeiinua sana jamii ya hapa kupitia ufadhili wa dola za Kimarekani milioni tano kutoka Ufalme wa Uholanzi ikiwa ni moja ya njia za kushughulikia baadhi ya changamoto kuu za janga la tabianchi.Samaki ndiyo bidhaa pekee ya kilimo ambayo inasafirishwa mara kwa mara kutoka Sudan Kusini kwenda nje ya nchi, na inazalisha takribani dola milioni 30 kwa mwaka.Miongoni mwa malengo mengine, mradi umeunda vikundi 20 vya wavuvi na, kwa mara ya kwanza, mradi umeanzisha kituo bora cha kuunda mitumbwi kwa ajili ya vijana.Yametolewa mafunzo kwa watengeneza mitumbwi 40 chipukizi ili kuunda mitumbwi ya kienyeji lakini sasa kwa kutumia gundi imara zaidi ili kuiewezesha mitumbwi hii kudumu kwa muda mrefu na pia kukarabatiwa kirahisi.Demissie Redeat Habteselassie, Afisa Uvuvi wa FAO nchini Sudan Kusini anaeleza zaidi akisema, “Tumeboresha tanuri za kukaushia samaki, tumeboresha chanja za kukaushia samaki, na hii imesaidia jamii za wavuvi kupata mapato zaidi, kupunguza hasara zao na kuongeza mapato yao kupitia bidhaa za samaki zilizoongezwa thamani. Na hapa, kwa kawaida, jamii za wavuvi zinategemea zaidi samaki na uwezo wao wa kuzalisha na kuongeza faida yao ni muhimu sana. Kwa hiyo, hilo ndilo mradi wetu kimsingi unafanyia kazi.”Uchumi wa Sudan Kusini unategemea zaidi mafuta, yakichangia takriban asilimia 95 ya mauzo ya nje na ni kichocheo kikuu cha mapato ya serikali.Hata hivyo, nchi inakabiliwa na ukuaji tete wa uchumi huku mfumuko wa bei ukisukuma takriban watu milioni 1.6, au takriban asilimia 12 ya watu wote, kuwa hatarini na hivyo njia mbadala za kujipatia kipato ni muhimu.

Hakuna mwanamke anayepaswa kufa wakati wa kujifungua, ndio maana Shirika la Umoja wa Mataifa la afya Ulimwenguni WHO nchini Tanzania baada ya kushuhudia ongezeko la vifo vya wajawazito kutokana na wajawazito kupata ugumu kuvifikia vituo vya afya ilitafuta fedha ya kusaidia kutatua changamoto mbalimbali ikiwemo miundombinu na kuongeza maarifa kwa wataalamu wa afya.Hatimaye WHO Tanzania wakafanikiwa kupata fedha kutoka Ubalozi wa Norway nchini Tanzania na kuzielekeza katika kutatua changamoto mbalimbali na sasa vifo vya uzazi vimepungua katika kanda ukanda huo. Ni kwa vipi basi ? Tuungane na Leah Mushi katika makala haya.

Hii leo jaridani tunaangazia ripoti ya Uchumi wa kidijitali 2024, na uvuvi nchini Sudan Kusini. Makala inatupeleka nchini Tanzania kumulika afya kwa wajawazito na mashinani nchini Kenya kusikia simulizi ya mwathirika ya mafuriko.Ripoti mpya iliyozinduliwa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la Biashara na Maendeleo UNCTAD kuhusu “Uchumi wa kidijitali 2024” imeweka bayana kuhusu athari za kimazingira za sekta ya kimataifa ya kidijitali na mzigo mkubwa wa athari hizo unaobebwa na nchi zinazoendelea.Wananchi katika Kaunti ya Terekeka nchini Sudan Kusini wameeleza kufurahishwa na mafanikio wanayoyapata kutokana na mradi wa miaka mitano wa kuboresha mnepo wa Jamii za Wavuvi (FICREP).Na kikao cha 56 cha kawaida cha Baraza la Haki za Binadamu kikiendelea huko Geneva Uswisi Katika kikao hicho Kamishna Mkuu wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk ameitaka jumuiya ya kimataifa kufikiria upya kuhusu kusitisha makubaliano yake na nchi za Kaskazini mwa Afrika kuhusu watafuta hifadhi.Katika tutakupeleka katika mitaa ya Mathare iliyoko Nairobi nchini Kenya kusikia simulizi ya mwathirika wa mafuriko.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Ripoti mpya iliyozinduliwa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la Biashara na Maendeleo UNCTAD kuhusu “Uchumi wa kidijitali 2024” imeweka bayana kuhusu athari za kimazingira za sekta ya kimataifa ya kidijitali na mzigo mkubwa wa athari hizo unaobebwa na nchi zinazoendelea. Flora Nducha ameisoma ripoti hiyo na anafafanua zaidiRipoti hiyo iliyozinduliwa mjini Geneva Uswisi imetanabaisha kwamba kuanzia kwa uchimbaji wa malighafi na matumizi ya teknolojia za kidijiti hadi uzalishaji taka, inachunguza asili na ukubwa wa athari za kimazingira za sekta hii.Kinachoonekana karika ripotihiyo ni kwamba nchi zinazoendelea zinateseka kupita kiasi kutokana na athari mbaya za mazingira za uwepo na ukuaji wa sekta ya kidijitali, huku zikikosa fursa za maendeleo ya kiuchumi kutokana na pengo kubwa la kidijitali.”Ripoti hii ya kina inaangazia kwamba ingawa uboreshaji wa kidijitali huchochea ukuaji wa uchumi duniani na kutoa fursa za kipekee kwa nchi zinazoendelea, athari zake za kimazingira zinazidi kuwa kubwa na mbaya.Iesisitiza kuwa Nchi zinazoendelea zimesalia kuathiriwa kwa njia isiyo sawa kiuchumi na ikolojia kutokana na pengo liliopo la kidijitali na maendeleo lakini zina uwezo wa kutumia fursa ya mabadiliko haya ya kidijitali ili kukuza maendeleo.Katibu Mkuu wa UNCTAT Rebeca Grynspan, amesema “Kuhusu athari za Uchumi wa kidijitali ni lazima tujumuishe masuala ya mmazingira katika sera za kidijitali. Tukumbtie Uchumi wa mzunguko, tutoe kipaumbele katika ujerejelezaji wa bidhaa, utumiaji tena wa bidhaa za kidijitali, kutekeleza mikakati ya matumizi ikiwemo mufa wa matumizi ya vifaa vya kielektroniki tunavyotumia.”Amesisisitiza kuwa “Kuna haja ya kuwa na mtazamo wenye uwiano, ni lazima tukumbatie nguvu ya kidijitli ili kusongesha ujumuishaji na maendeleo endelevu huku tukikabiliana na athari za kimazingira za sekta hiyo hasa kwa kubadili mwelekeo na kuwa na Uchumi wa kidijitali wa mzunguko ukijumuisha uwajibikaji wa matumizi na uzalishhaji, matumizi ya nishati jadidifu na udhibiti wa taka za kielektroniki kwani athari za kimazingiza zinaweza kudhibitiwa.”Ripoti hiyo pia inasisitiza haja kubwa ya kushughulikia gharama za kimazingira za mabadiliko ya haraka ya kidijitali.Wasiwasi mkubwa ni pamoja na kupungua kwa malighafi za teknolojia ya kidijitali na matumizi madogo ya hewa ukaa, kuongezeka kwa matumizi ya maji na nishati na suala linalokua la taka zinaohusiana na masuala ya  kidijitali.Kadiri uboreshaji wa kidijitali unavyoendelea kwa kiwango ambacho hakijawahi kushuhudiwa, kuelewa uhusiano wake na uendelevu wa mazingira kunazidi kuwa muhimuUNCTAD inatoa wito wa kuwepo kwa sera za kimataifa zinazohusisha wadau wote kuwezesha uchumi wa kidijitali wa mzunguko zaidi na kupunguza athari za kimazingira kutokana na mfumo wa kidijitali, huku zikihakikisha matokeo ya maendeleo jumuishi.

Hivi karibuni dunia imeadhimisha siku ya Kiswahili duniani ikiwa ni maadhimisho ya tatu, lakini ya kwanza tangu Umoja wa Mataifa utambue Julai 7 kuwa siku ya lugha ya Kiswahili duniani. Kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa maadhimisho yalifanyika Julai 3 maudhui yakiwa nafasi ya elimu ya sanaa katika kueneza na kukuza lugha ya kiswahili. Anold kayanda anakuletea kwa muhtasari yaliyojiri.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayoangazia ujumbwa wa viongozi katika maadhimisho ya hivi karibuni ya siku ya Kiswahili duniani. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo za Gaza, Libya na Kusini mwa Afrika. Mashinani inayotupeleka nchini Sudan.Kundi la wataalamu huru wa Umoja wa Mataifa hii leo wamesema ni dhahiri shahiri kuwa baa la njaa imeenea katika ukanda mzima wa Gaza kufuatia vifo vya hivi karibuni vya watoto wa kipalestina kutokana na njaa na utapiamlo.Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani WFP limesema takriban dola milioni 409 zinahitaji mara moja ili kusaidia zaidi ya wananchi milioni 4.8 katika nchi za Malawi, Zambia na Zimbabwe.Na kikao cha 56 cha kawaida cha Baraza la Haki za Binadamu kikiendelea huko Geneva Uswisi Katika kikao hicho Kamishna Mkuu wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk ameitaka jumuiya ya kimataifa kufikiria upya kuhusu kusitisha makubaliano yake na nchi za Kaskazini mwa Afrika kuhusu watafuta hifadhi.Katika mashinani Alfatih Awad Alkheder, Mfanya biashara mwenye watoto 6 ambaye pia ni mkimbizi wa ndani kutoka Port Sudan na katika video iliyoandaliwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani WFP anasimulia kilichomkumba yeye na familia.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Elimu ya Biashara imekuwa na faida kubwa kwa wajasiriamali wadogo wanaojishughulisha na kilimo, ikiwemo wakulima wadogo wadogo, vijana, wanawake, na wasimamizi wa mashamba ya uzalishaji mbegu mkoani Kigoma, kaskazini-magharibi mwa Tanzania. Kwa kutambua hilo, washiriki kutoka wilaya za mkoa huo chini ya Mradi wa Pamoja Kigoma (KJP) awamu ya Pili)  wakiwemo Vijana, wanawake, wasimamizi wa mashamba toka gereza la Ilagala huko Uvinza na kambi ya jeshi la kujenga Taifa kikosi cha 824 Kanembwa huko Kakonko walipata fursa ya kupata mafunzo ya kuendesha miradi kibiashara yaliyofadhiliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO, kwa kushirikiana na shirika la Umoja wa Mataifa la Kazi duniani, ILO kupitia KJP. Je nini ambacho washiriki waliondoka nacho? Assumpta Massoi wa Idhaa hii anakufafanulia zaidi kwenye makala hii.

Nchini Ukraine Jumatatu ya leo Julai 8 imeanza na wimbi jingine la mashambulizi makubwa ya kijeshi yaliyotekelezwa na Urusi na kuua makumi ya watu, hospitali ya watoto ikiwa ni miongoni mwa maeneo yaliyoshambuliwa. Flora Nducha ameifuatilia taarifa hiyo. Mashambulizi haya ya leo yaliyotokea wakati watu waliopokuwa ndio kwanza wanaianza siku, yameilenga miji kadhaa ya Ukraine ikiwemo mji mkuu, Kyiv na mji mingine kama Kryvyi Rih na Pokrovsk.Akilaani mashambulizi hayo, Mratibu Mkazi wa Umoja wa Mataifa nchini Ukraine ambaye pia ni mratibu mkuu wa misaada ya kibinadamu nchini humo, Denise Brown, amesema, "ni jambo lisilokubalika kuona kwamba watoto wanauawa na kujeruhiwa katika vita hii. Chini ya sheria ya kimataifa ya kibinadamu, hospitali zina ulinzi maalum. Raia lazima walindwe."Mbali na Hospitali ya Watoto ya Ohmatdyt huko Kyiv, miundombinu mingine ya umma pia imeharibiwa, pamoja na majengo ya biashara na makazi katika miji ikiwa ni pamoja na Dnipro, Kramatorsk, Kryviy Rih, Kyi na Pokrovsk.Kwa mujibu wa ripoti ya Umoja wa Mataifa, takriban watu 20 wameuawa katika mashambulizi haya ya leo Julai 8.Rais Volodymyr Zelenskiy wa Ukraine amesema zaidi ya makombora 40 yamerushwa.

Hii leo jaridani tunaangazia mashambulizi makubwa ya kijeshi nchini Ukraine yaliyotekelezwa na Urusi, na miradi ya maji nchini Sudan Kusini. Makala inamulika biashara kwa wakulima, vijana na wanawake, na mashinani inatupeleka nchini Ethiopia, kulikoni?Nchini Ukraine Jumatatu ya leo Julai 8 imeanza na wimbi jingine la mashambulizi makubwa ya kijeshi yaliyotekelezwa na Urusi na kuua makumi ya watu, hospitali ya watoto ikiwa ni miongoni mwa maeneo yaliyoshambuliwa.Naibu Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo la Umoja wa Mataifa (FAO) Beth Bechdol amefanya ziara ya siku sita nchini Sudan Kusini na kuzindua miradi inayo saidia ukuaji wa kiuchumi huku ikipunguza migogoro na kuongeza uwezo wa wanachi kwenye kilimo.Katikamakala Assumpta Massoi akimulika mafunzo yaliyotolewa na mashirika ya Umoja wa Mataifa kwa ushirikiano na wadau ili kuimarisha biashara kwa wakulima, vijana, wanawake na wasimamisi wa mashamba ya kuzalisha mbegu mkoani Kigoma, kaskazini magharibi mwa Tanzania.Mashinani tutakupeleka Tigray nchini Ethiopia katika shule ya msingi ya Siye kusikia jinsi Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP kwa ushirikiana na Muungano wa Ulaya lilivyoongeza kiwango cha uandikishaji na uhifadhi wa wanafunzi shuleni kupitia ukarabati wa madarasa na mpango wa mlo shuleni lakini kwanza ni makala.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Naibu Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo la Umoja wa Mataifa (FAO) Beth Bechdol amefanya ziara ya siku sita nchini Sudan Kusini na kuzindua miradi inayo saidia ukuaji wa kiuchumi huku ikipunguza migogoro na kuongeza uwezo wa wanachi kwenye kilimo.Akiwa ameambatana na Naibu Mkurugenzi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani WFP Kanda ya Afrika Mashariki na Kusini mwa Afrika Rukia Abdullahi, Waziri wa Mifugo na Uvuvi wa Sudan Kusini Onyoti Adigo na viongozi wengine wa ngazi za juu wa FAO, wametembekea maeneo mbalimbali ikiwemo mji wa Kapoeta ulioko jimboni Equatorial Mashariki unaokabiliwa na ukame ambapo mifugo ndio chanzo kikuu cha chakula na lishe na tegemeo la kuwaingizia kipato wananchi.Ziara ya Bi. Bechdol inakuwa wakati huu kukiwa na wasiwasi wa kuzorota kwa hali ya uhakika wa upatikanaji wa chakula kutokana na mafuriko yanayotarajiwa kuathiri nchi hiyo mwezi Septemba. Lakini kwa ufadhili wa Benki ya Maendeleo ya Afrika jumla ya dola milioni 44 zimewekezwa kwenye miundombinu ya uvunaji wa maji inayozingatia mabadiliko ya tabianchi (wananchi wa Kapoet wakiita Haffirs).Mradi huu umesaidia kupunguza migogoro na mivutano baina ya kaya za wafugaji iliyokuwa ikisababishwa na uhaba wa maji pamoja na kupunguza tabia za wafugaji kuhama hama kwani sasa zaidi ya kaya 13,000 zinanufaika kwa upatikanaji wa maji.Akiwa katika jijiji cha Riwoto huko Kapoeta Kaskazini Bi. Bechdol alizindua visima cha maji na kueleza kuwa, “Huu ni mfano kamili wa jinsi tunavyoshirikiana na serikali ya Sudan Kusini na washirika muhimu wa rasilimali kama Benki ya Maendeleo ya Afrika, na kuleta uwezo kamili wa uongozi wa FAO kwa watu wa Sudan Kusini.”Bi. Marta Nakwee mkulima kutoka Riwoto anashukuru kwa mradi huo kwani umebadilisha maisha yao.“Hapo awali nilikuwa naenda mbali sana kuteka maji ilikuwa ikinichukua sehemu kubwa ya siku yangu. Nililazimika kuwaacha watoto wangu wakiwa na njaa siku nzima na maranyingine waliugua lakini kwa sasa sina tatizo hilo tena.”Mbali na miradi ya maji FAO na washirika wake kujenga uwezo wa kustahimili hali ya maisha kwa kusaidia wananchi kuzalisha mbegu zao wenyewe kwa ajili ya kilimo, kujenga miundombinu, kuboresha upatikanaji wa maji safi na salama, kutoa chakula chenye lishe bora kwa watoto mashuleni na kupunguza utegemezi wa misaada ya kibinadamu.

Kufuatia lugha ya Kiswahili kutambuliwa na Umoja wa Mataifa na kutengenewa siku maalum, Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC sasa imesema itajengea uwezo wasanii wake wanaoimba kwa lugha ya Kiswahili kama njia mojawapo ya kusambaza utamaduni wa taifa hilo.Mwakilishi wa Kudumu wa DRC kwenye Umoja wa Mataifa Balozi Zénon Mukongo Ngay amesema hayo katika ujumbe wake kupitia Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa.Ikumbukwe kuwa tarehe 1 Julai mwaka huu Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lilipitisha azimio la kutangaza tarehe 7 Julai kuanzia mwaka huu kuwa siku ya Kiswahili dunia na kutaka nchi wanachama na wadau pamoja na mashirika kuchukua hatua kusongesha lugha hiyo ya 10 kwa kuwa na wazungumzaji wengi zaidi duniani, kwa mujibu wa UNESCO.Balozi Ngay kwenye ujumbe wake amesema DRC imefurahishwa na kitendo cha Kiswahili kutambulika katika kiwango cha kimataifa.DRC ni zaidi ya muziki, tutatumia kiswahili kueneza utamaduni wetu“Siku ya Julai 7 itabakia katika kumbukumbu. Kiswahili ni lugha itakayokuwa chombo cha biashara duniani kote, ni jambo la kujivunia,” amesema Balozi Ngay.Ametanabaisha kuwa DRC ni mashuhuri si katika muziki peke yake, akisema utamaduni wa DRC ni mkubwa, muziki ni kipengele kimoja tu cha utamaduni wetu.Amesema idadi kubwa ya wakongomani wanaoimba kwa lugha ya kiswahili wameingia kwenye injili na nyimbo zao nyingi zinatambulika kwenye sehemu ya eneo la Mashariki mwa Afrika.Tutahimiza matumizi ya Kiswahili kweney muziki wa kijamiiKwa kuzingatia uzito wa sasa wa Kiswahili, DRC pia itahimiza matumizi ya lugha hiyo katika kile kinachoitwa muziki wa kijamii.Balozi Ngay amesema watakachofanya wao sasa ni kukuza wasanii wanaoweza kuimba kwa lugha ya Kiswahili.Tarehe 1 Julai mwaka huu wa 2024 Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lilipitisha Azimio (A/78/L.83) la kutambua Julai 7 kuwa Siku ya Kimataifa ya Kiswahili.Awali siku hii ilikuwa inatambuliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni, UNESCO kupitia azimio lililopitishwa mwezi Novemba mwaka 2021.

Ripoti mpya ya mashirika ya Umoja wa Mataifa yabaini kuwa wahamiaji na wakimbizi wanaotaka kuelekea Ulaya kusaka maisha bora kupitia njia za ardhini Afrika, wanakumbwa na ukatili sio tu wanapokuwa baharini, bali pia ardhini wanapokatiza nchi zingine kuelekea fukwe za bahari ya Mediteranea. Bosco Cosmas na maelezo zaidi.Ikipatiwa jina Katika safari hii hakuna anayejali unaishi au unakufa, ripoti imeandaliwa na mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la kuhudumia wakimbizi, UNHCR na la wahamiaji, IOM kwa ushirikiano na lile la Kimataifa la Wahamiaji Mseto (MMC).Ripoti inasema wakimbizi na wahamiaji wanazidi kupita maeneo ya ardhini ambako makundi ya waasi, wanamgambo na wahalifu wengine wanafanya kazi, na ambapo biashara haramu ya binadamu, utekaji nyara kwa ajili ya kikombozi, utumikishwaji kwenye kazi na ukatili wa kingono umeenea.Hayo yanatokea wakati inakadiriwa kuwa watu wengi huvuka zaidi kulekea Ulaya kupitia jangwa la Sahara kuliko bahari ya Mediterania huku vifo vya wakimbizi na wahamiaji jangwani vikidhaniwa kuwa ni maradufu zaidi ya vile vinavyotokea kwa wanaovuka kupitia bahari ya Mediterania huku ikionya juu ya ongezeko kubwa la watu wanaojaribu kuvuka eneo hilo hatari.Licha ya ahadi zinazofanywa na Jumuiya ya Kimataifa kuokoa maisha na kushughulikia udhaifu unaondelea, kwa mujibu wa sheria za kimataifa, mashirika hayo matatu yanaonya kwamba hatua za sasa za Kimataifa hazitoshi kutokana na mapungufu makubwa kwenye ulinzi katika njia ya kati ya Mediterania.Yanachotaka sasa mashirika hayo ni ulinzi mahsusi kulingana na njia wanazotumia wakimbizi na wahamiaji ili kuokoa maisha, kupunguza machungu na kung’oa mzizi wa kile kinachosababisha watu kukimbia nchi zao kwa kusaka mbinu bora za ujenzi wa amani. 

Hii leo kwenye jarida mwenyeji wako ni Assumpta Massoi akimulika shamrashamra za Kiswahili, wakimbizi na wahamiaji na mateso njiani Afrika, mafunzo kwa wataalamu wa mifugo Tanzania na harakati za OCHA Sudan kusaidia wahitaji.Wadau wa Kiswahili duniani kote wakiendelea na shamrashamra baada ya Umoja wa Mataifa kutambua lugha hiyo kuwa ya kimataifa na hadi kutengewa tarehe 7 Julai kuwa siku maalum kusherehehea siku hiyo, Mwakilishi wa kudumu wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC kwenye Umoja wa Mataifa Balozi Zénon Mukongo Ngay naye ametoa ujumbe wake.Ripoti mpya ya mashirika ya Umoja wa Mataifa yabaini kuwa wahamiaji na wakimbizi wanaotaka kuelekea Ulaya kusaka maisha bora kupitia njia za ardhini Afrika, wanakumbwa na ukatili sio tu wanapokuwa baharini, bali pia ardhini wanapokatiza nchi zingine kuelekea fukwe za bahari ya Mediteranea. Bosco Cosmas na maelezo zaidi.Makala inatupeleka nchini Tanzania ambako Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) kwa ufadhili ya Shirika la Marekani la misaada ya maendeleo (USAID), limehitimisha awamu ya nne ya mafunzo kwa maafisa mifugo 30 wa serikali ya Tanzania, yatakayowawezesha kutambua na kutibu magonjwa ya mifugo ili kuboresha ufugaji wenye tija na kulinda soko la Mifugo kimataifa. Hamad Rashid wa Redio washirika MVIWATA FM ya Morogoro, amehudhuria shughuli ya uhitimishaji wa mafunzo hayo na kuandaa makala inayoanza na ujumbe wa Katibu Mkuu wa Wizara ya Mifugo na Uvuvi Tanzania, Profesa Riziki Shemdoe.Mashinani Clementine Nkweta-Salami ambaye ni Mratibu Mkazi wa Umoja wa Mataifa kwa Misaada ya kibinadamu nchini Sudan akitueleza jinsi changamoto ya usalama wa wafanyakazi wa misaada ya kibinadamu inavyokwamisha ufikishaji wa misaada kwa wahitaji.

Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) kwa ufadhili ya Shirika la Marekani la misaada ya maendeleo (USAID), limehitimisha awamu ya nne ya mafunzo kwa Maafisa Mifugo 30 wa serikali ya Tanzania, yatakayowawezesha kutambua na kutibu magonjwa ya mifugo ili kuboresha ufugaji wenye tija na kulinda soko la Mifugo kimataifa. Hamad Rashid wa Redio washirika MVIWATA FM ya Morogoro, amehudhuria shughuli ya uhitimishaji wa mafunzo hayo na kuandaa makala inayoanza na ujumbe wa Katibu Mkuu wa Wizara ya Mifugo na Uvuvi Tanzania, Profesa Riziki Shemdoe.

Hii leo jaridani tunaangazia tunaangazia maadhimisho ya tatu ya siku ya lugha ya Kiswahili duniani maudhui yakiwa nafasi ya elimu ya sanaa. Makala tunatupeleka nchini Ghana kumulika umahiri wa wanafunzi wa Kiswahili, na mashinani tunakupeleka nchini China kusikia ujumbe wa mdau kuhusu lugha y aKiswahili.Hii leo hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa kunafanyika maadhimisho ya tatu ya siku ya lugha ya Kiswahili duniani maudhui yakiwa nafasi ya elimu ya sanaa katika kukuza na kuendeleza lugha ya Kiswahili. Maadhimisho haya yanafanyika tarehe 3 kwa kuwa siku yenyewe ya Kiswahili duniani yaani tarehe 7 Julai itaangukia siku ya Jumapili na Anold Kayanda anafuatilia kwenye maadhimisho hayo.Tukiendlea na maadhimisho ya Siku ya Kiswahili duniani mwenzetu Assumpta Massoi naye anafuatilia maadhimisho hayo na ametuandalia taarifa pamoja na mazungumzo yake na aliyehudhuria maadhimisho hayo.Katika makala Bosco Cosmas anatupeleka nchini Ghana kumulika umahiri wa wanafunzi wa Kiswahili.Na katika mashinani Siku ya Kimataifa ya Lugha ya Kiswahili inaadhimishwa Jumapili Julai 7, Masika Yang, Mtangazaji wa Idhaa ya Kiswahili ya Shirika Kuu la Utangazaji la China (CMG) anatoa ujumbe kuhusu lugha ya Kiswahili.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Hii leo hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa kunafanyika maadhimisho ya tatu ya siku ya lugha ya Kiswahili duniani maudhui yakiwa nafasi ya elimu ya sanaa katika kukuza na kuendeleza lugha ya Kiswahili.Maadhimisho haya yanafanyika tarehe 3 kwa kuwa siku yenyewe ya Kiswahili duniani yaani tarehe 7 Julai itaangukia siku ya Jumapili. Katika makala hii Bosco Cosmas anatupeleka nchini Ghana kumulika umahiri wa wanafunzi wa Kiswahili.

Hii leo jaridani tunaangazia tukio la Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa jana Julai Mosi la kuidhinisha tarehe 7 Julai ya kila mwaka kuwa Siku ya Kimataifa ya Lugha ya Kiswahili. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani kama zifutazo…Huko Gaza shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA linasema wiki chache tu baada ya jeshi la Israeli kulazimisha watu kurejea mji wa Khan Younis ulioharibiwa, leo hii mamlaka za Israeli zimetoa amri mpya ya kuhama kutoka eneo hilo licha ya kwamba hakuna pahala paliko salama Ukanda wa Gaza. Watu 250,000 watalazimika kuhama tena.Nchini Sudan vita ikiendelea kurindima, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR limeziongeza Libya na Uganda kama nchi zinazopokea wakimbizi kutoka Sudan na hivyo kufanya nchi zinazowapokea kufikia saba zikiwemo Libya, Jamhuri ya Afrika ya Kati, Sudan Kusini, Chad na Ethiopia, na sasa linahitaji fedha dola bilioni 1.5 badala ya dola bilioni 1.4 iliyotangazwa awali.Mratibu wa Umoja wa Mataifa wa masuala ya kibinadamu nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, Bruno Lemarquis, amelaani vikali shambulio la tarehe 30 Juni mwaka huu dhidi ya msafara wa shehena za misaada ya kiutu huko Butembo jimboni Kivu Kaskazini, shambulio lililosababisha vifo vya wahudumu wawili wa misaada ya kibinadamu. Bwana Lemarquis ametuma salamu za rambirambi kwa familia, ndugu, jamaa na marafiki za watumishi hao.Na katika mashinani tutamsikia Estelle Zadra wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na utamaduni (UNESCO) akieleza mikakati yao katika kukuza lugha ya Kiswahili duniani.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Kutokana na hali tete ya usalama nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, Umoja wa Mataifa kwa miaka mingi umekuwa ukifanya juhudi za kuleta amani na kuilinda kwa kutuma ujumbe wake, MINUSCA ambapo nchi wanachama wa Umoja wa Mataifa huchangia vikosi mbalimbali. Kikosi cha 7 kutoka Tanzania, TANBAT 7 ni miongoni mwa walinda amani waliko huko, hususani wakihudumu katika eneo la Berbérati, magharibi mwa nchi.Kupitia makala hii, Afisa uhusiano wa TABAT 7, Kapteni John Zablon Mshamy anaeleza shughuli zinazofanywa na kitengo cha uhusiano, CIMIC anachokiongoza.

Huko  nchini Sudan, shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani, WFP linasema msafara wake uliokuwa umesheheni misaada ya vyakula umeshambuliwa hii leo na watu wasiojulikana. Kupitia ukurasa wake wa X, zamani Twitter, WFP imesema watu wasiojulikana waliokuwa na silaha walishambulia malori matatu yaliyokuwa na msaada huo wa chakula ukilekea jimbo la kati la Darfur.WFP inasema shehena hiyo iliyoibwa ililenga maelfu ya watu wenye uhitaji.Hivyo shirika hilo limesihi mamlaka husika kwenye eneo hilo ihakikishe waliofanya kitendo hicho wanawajibishwa.Kufuatia kitendo hicho, Clementine Nkweta-Salami ambaye ni Mratibu Mkazi wa Misaada ya kibinadamu Sudan, ametumia ukurasa wake wa X kueleza kuwa kuporwa kwa shehena hizo kunamaanisha chakula kinachohitajika hakitafikia walengwa.Amesema uporaji umefanyika wakati wanakimbizana na muda kuepusha baa la njaa Sudan na kwamba kuwaibia walengwa chakula ni jambo la kusikitisha.

Hii leo jaridani tunaangazia msaada wa kibinadamu nchini Sudan, na uhamasishaji wa wakulima nchini Zambia kuachana na kilimo cha tumbaku na badala yake kulima mazao mbadala. Makala inatupeleka nchini CAR na mashinani nchini Ghana, kulikoni?Huko nchini Sudan, shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani, WFP linasema msafara wake uliokuwa umesheheni misaada ya vyakula umeshambuliwa hii leo na watu wasiojulikana.Nchini Zambia, mpango wa shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO, Kanda ya Afrika wa kuhamasisha wakulima kuachana na kilimo cha tumbaku na badala yake kulima mazao mbadala umeanza kuzaa matunda kama anavyoelezea mmoja wa wakulima walioitikia wito huo.Makala inakupeleka nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR kumsikiliza Afisa Uhusiano wa Kikosi cha 7 kutoka Tanzania kinacholinda amani  chini ya Ujumbe wa kulinda amani nchini CAR, MINUSCA, Kapteni John Zablon Mshamy  akieleza shughuli za kitengo cha kijeshi kinachofahamika kama CIMIC katika shughuli za ulinzi wa amani.Mashinani ikiwa hivi karibuni dunia itasheherekea siku ya Kiswahili Duniani ambayo bila shaka ni bidhaa ya kimataifa, tunakuletea ujumbe wa Dkt. Felix Sosoo, Mhadhiri wa lugha ya Kiswahili katika Chuo Kikuu cha Ghana akitoa maoni yake kuhusu wanaobeza lugha ya Kiswahili.”Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Nchini Zambia, mpango wa shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni, WHO, Kanda ya Afrika wa kuhamasisha wakulima kuachana na kilimo cha tumbaku na badala yake kulima mazao mbadala umeanza kuzaa matunda kama anavyoelezea mmoja wa wakulima walioitikia wito huo.Tuko wilaya ya Chipangali nchini Zambia ambako video ya WHO kanda ya Afrika inaanzia katikati ya shamba lililostawi la mahindi na mtu mmoja akitembea katikati na kisha anajitokeza akiwa na tabasamu! Huyu ni Titus Mwanza, mkulima wa zamani wa tumbaku ambaye amekipa kisogo kilimo hicho na kugeukia mazao mengine. Kulikoni?“Niliacha kulima tumbaku miaka minne iliyopita Kilichonifanya niache kulima zao hili ni matatizo yaliyokuweko kwenye familia yangu, na faida haikuwa nzuri. Vile vile ugonjwa wa saratani au kansa unaohusishwa na zao hili. Wale wanaovuta wanapata aina mbali mbali za magonjwa.”Uelewa huu unafuatia ziara ya mwishoni mwa mwaka 2022, ambapo Bwana Mwanza na wakulima wenzake wawili kutoka Zambia walishiriki ziara ya mafunzo nchini Kenya ambako mashamba ya kwanza kabisa yasiyo na tumbaku yalianzishwa mwaka 2021. Katika mashamba hayo wakulima 6,000 wa tumbaku tayari wameacha kulima zao hili na wanalima mazao mbadala.Baada ya kurejea Zambia anasema,“Niliacha kilimo cha tumbaku na kuanza kulima mazao mengine. Mazao kama maharage ya soya, alizeti, karanga na maharage. Hayo ndio mazao ninayolima kwa sasa.”Bwana Mwanza amekuwa mkulima kiongozi akifundisha wenzake kilimo mbadala na tayari amefundisha wakulima 50.“Kinachotuhamasisha ni kwamba tunalima kile ambacho baadaye tunakula. Tunalima mahindi, kisha tunakula. Tunalima mbaazi, kisha tunakula. Tunatengeneza maziwa kutokana na maharage ya soya. Vile vile tunatumia maharage ya soya kutengeneza soseji. Ni kitu ambacho tunalima na kisha tunakula. Ni chakula chenyewe. Tumbaku sio chakula, tumbaku ni dawa.”Video inatamatika huku Bwana Mwanza akiwa kwenye shamba lake la mahindi lililostawi vizuri, mahindi yamekomaa na tabasamu kamili usoni mwake.

Makala hii inatupeleka nchini Tanzania ambapo Assumpta Massoi kupitia video ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini Tanzania anamulika usaidizi wa shirika hilo kwa manusura wa mafuriko yaliyokumba taifa hilo la Afrika Mashariki. 

Hii leo jaridani tunaangazia ripoti ya mwaka 2024 ya malengo ya maendeleo endelevu SDGs, na juhudi za mashirika ya Umoja wa Mataifa za kuwawezesha wakulima nchini Somalia. Makala tunakupeleka nchini Tanzania, na mashinani ujumbe ubunifu na vijana barani Afrika.Bila uwekezaji mkubwa na kuongeza hatua, kufikiwa kwa Malengo ya Maendeleo Endelevu, SDGs kutasalia kuwa mgumu, imeonya Ripoti ya mwaka huu 2024 kuhusu mwenendo wa utekelezaji wa malengo hayo ikiwa imesalia miaka sita pekee kufikia muda ambao ulimwengu ulijiwekea kuwa umeyatimiza malengo yote 17.Huku takriban watu milioni 7 nchini Somalia wakihitaji msaada wa kuokoa maisha mwaka huu, Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo FAO linahimiza jumuiya ya kimataifa kuendelea kuunga mkono Wasomali wanaokabiliwa na athari za njaa,mabadiliko ya tabianchi, migogoro na kufurushwa makwao.Katika makala Assumpta Massoi kupitia video ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini Tanzania anamulika usaidizi wa shirika hilo kwa manusura wa mafuriko yaliyokumba taifa hilo la Afrika Mashariki.Mashinani tutasikia jinsi shirika la umoja wa mataifa la Afya ulimwenguni, WHO linakuza ubunifu miongoni mwa wanasayansi vijana wa afya barani Afrika      ili kuboresha ufanisi, ubora wa huduma za afya  na maendeleo katika matibabu na tiba.”Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Bila uwekezaji mkubwa na kuongeza hatua, kufikiwa kwa Malengo ya Maendeleo Endelevu, SDGs kutasalia kuwa mgumu, imeonya Ripoti ya mwaka huu 2024 kuhusu mwenendo wa utekelezaji wa malengo hayo ikiwa imesalia miaka sita pekee kufikia muda ambao ulimwengu ulijiwekea kuwa umeyatimiza malengo yote 17.Ripoti hiyo ya Umoja wa Mataifa iliyowekwa wazi leo Juni 28 inafichua kuwa ni asilimia 17 tu ya Malengo ya Maendeleo Endelevu ndio yako katika mwenendo mzuri, huku karibu nusu ikionesha maendeleo madogo au ya wastani, na zaidi ya theluthi moja yamekwama au kurudi nyuma. Athari zinazoendelea za janga la COVID-19, mizozo inayoongezeka, mivutano ya kijiografia na kuongezeka kwa machafuko ya tabianchi kumezuia maendeleo kwa kiasi kikubwa.Akizungumza wakati wa uzinduzi wa ripoti hiyo asubuhi ya leo kwa saa za New York, Marekani, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres anasema,"kushindwa kwetu kupata amani, kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi, na kuongeza fedha za kimataifa kunadhoofisha maendeleo. Ni lazima tuharakishe hatua kwa ajili ya Malengo ya Maendeleo Endelevu na hatuna muda wa kupoteza."Kulingana na ripoti hiyo, watu zaidi ya milioni 23 walisukumwa katika ufukara na zaidi ya watu milioni 100 zaidi walikuwa wakikabiliwa na njaa mwaka wa 2022 ikilinganishwa na mwaka 2019. Idadi ya vifo vya raia katika vita vya kijeshi iliongezeka mwaka jana 2023. Mwaka huo pia ulikuwa wa joto zaidi kuwahi kurekodiwa huku halijoto duniani ikikaribia kiwango cha juu cha nyuzijoto 1.5 za Selsiasi.

Huku takriban watu milioni 7 nchini Somalia wakihitaji msaada wa kuokoa maisha mwaka huu, Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo FAO linahimiza jumuiya ya kimataifa kuendelea kuunga mkono Wasomali wanaokabiliwa na athari za njaa,mabadiliko ya tabianchi, migogoro na kufurushwa makwao. FAO sio kwamba wao wanahimiza wengine kusaidia wasomali, bali wao pia na mashirika mengine ya Umoja wa Mataifa wanatekeleza miradi mbalimbali yakuwasaidia wananchi wa Somalia hususan katika kuhakikisha wana uhakika wa kujipatia chakula na kupunguza athari za vichocheo muhimu vya uhaba wa chakula ambavyo ni kama vile mafuriko, ukame, bei juu za chakula pamoja na migogoro.Programu zinazotekelezwa ni pamoja na kuboresha kinga na kujiandaa kwa majanga ya chakula katika jamii za vijijini, kuimarisha uzalishaji wa mifugo, na kutoa mafunzo kwa wakulima kuhusu kilimo kinachozingatia hali ya hewa.Bi. Edeba Ali Hassan (33), ni mkulima aliyelazimika kukimbia huko Bakool kutokana na machafuko na kuhamia Dolow, ni mnufaika wa programu iitwayo Mpango wa Hatua za Pamoja za Ustahimilivu – JOSP unaotekelezwa na FAO kwa ushirikiano na mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la Kuhudumia Watoto (UNICEF) na Mpango wa Chakula Duniani (WFP).Bi. Edeba anasema programu hiyo imempatia fedha taslimu, pembejeo za kilimo kwa misimu miwili, amepewa shamba pamoja na mfumo wa umwagiliaji unaotumia nishati ya jua.“Nina watoto 10, na siwezi kuwahudumia kwa sababu hakuna kazi isipokuwa kilimo, ndiyo maana nilijiunga na Mpango wa Pamoja wa Ustahimilivu.”Alexander Jones, Mkurugenzi, Idara ya Uhamasishaji Rasilimali wa FAO anasema programu wanazozitekeleza nchini Somalia zinalenga zaidi kusaidia watu katika kupata uhakika wa chakula katika maeneo ambayo mara kwa mara yanaathiriwa na ukame na mafuriko.“Mradi wa JOSP unasaidia kukarabati eneo kubwa lenye takriban wanufaika milioni 1.5 kupitia usimamizi wa maji, kupitia programu za kijamii za maji, kwa ajili ya maeneo yanayoathirika na mafuriko na ukame.”Mpango huu mkubwa wa kuleta mabadiliko nchini Somalia unatekelezwa kwa ufadhili kutoka kwa Ubalozi wa Uingereza mjini Mogadishu, Mfuko wa Umoja wa Mataifa wa Kujenga Amani (UNPBF), pamoja na michango inayotarajiwa kutoka kwa shirika la Marekani la misaada ya maendeleo USAID na Mfuko wa Pamoja wa Somalia (SJF).

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Chombo cha kuzama hakina usukani.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ikiangaazia hafla maalum ya UNICEF na wadau wake pamoja na wasanii iliyofanyika Nairobi Kenya, mada ikiwa “Ungana na watoto wa Sudan”. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo za maandamano Kenya, Janga la njaa Sudan, na MSMEs. Katika kujifunza kiswahili tunakuletea uchambuzi wa methali.Kufuatia madhila yaliyotokana na maandamano makubwa nchini Kenya dhidi ya mswada wa fedha, leo Ofisi ya haki za binadamu ya Umoja wa Mataifa, OHCHR imeeleza kwamba Kamishina Mkuu wa haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa, Volker Türk amesikitishwa na vifo na kujeruhiwa kwa watu.Zaidi ya Wasudan milioni 25 yaani zaidi ya nusu ya idadi ya watu wote nchini humo wanakabiliwa na viwango vya juu vya uhaba wa chakula, kwa mujibu wa ripoti ya Umoja wa Mataifa ya viwango vya Uhakika wa Chakula (IPC) kutokana na tathimini iliyofanywa kati ya mwishoni mwa mwezi Aprili na mapema mwezi huu wa Juni.Na ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya biashara ndogo sana, ndogo na za ukubwa wa kati, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa kupitia ujumbe wake mahususi kwa ajili ya siku hii amesisitiza jukumu muhimu la wajasiriamali hao katika uchumi wa kimataifa, ikiangaziwa michango yao katika uundaji wa nafasi za kazi, ukuaji wa uchumi, na uwezeshaji wa makundi mbalimbali yaliyotengwa.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Chombo cha kuzama hakina usukani.”Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Ripoti iliyotolewa jana na Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO imesema mamilioni ya vifo vinachangiwa na unywaji pombe na matumizi ya dawa za kulevya na imetoa wito wa haraka wa kutekeleza lengo namba 3.5 la Malengo ya Maendeleo Endelevu SDG la kupunguza matumizi ya pombe na dawa za kulevya na kuboresha upatikanaji wa matibabu bora kwa matatizo ya matumizi ya dawa. Halikadhalika leo ikiwa ni Siku ya Kimataifa ya kutokomeza matumizi mabaya ya madawa ya kulevya na ulanguzi wa madawa hizo Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Kupambana na Dawa na Uhalifu (UNODC) wamechapisha ripoti yao inayosisitiza haki ya afya kwa wote ikiomba Umoja wa Mataifa kuongza kasi katika mapambano dhidi ya matumizi ya dawa. Kevin Keitany wa redio Washirika wetu Domus FM anatupeleka nchini Kenya kufuatilia juhudi za mashirika ya kiraia na serikali hasa katika huduma za afya kwa waathirika wa madawa ya kulevya na pombe.

Hii leo jaridani Tunafuatilia machafuko yaliyotokana na maandamano yaliyoanza nchini Kenya, na ripoti ya utumiaji wa dawa za kulevya. Makala tunarejea nchini Kenya kufuatilia matibabu ya waathirika wa dawa za kulevya na mashinani tunakupeleka nchini Sudan, kulikoni?Viongozi wa Umoja wa Mataifa wamekazia wito uliotolewa na Katibu Mkuu wa Umoja huo Antonio Guterres kwa mamlaka za Kenya kufuatia machafuko yaliyotokana na maandamano yaliyoanza nchini humo Juni 18 kupingwa muswada wa fedha wa mwaka 2024.Kuibuka kwa dawa mpya za kulevya za kutengenezwa na rekodi ya usambazaji na mahitaji ya dawa zingine kumeongeza athari za dawa hizo ulimwenguni, na kusababisha kuongezeka kwa shida za utumiaji wa dawa za kulevya na madhara kwa mazingira, imesema leo Ripoti ya Dunia ya Dawa ya 2024 iliyozinduliwa na Shirika la Umoja wa Mataifa ya kukabili dawa za kulevya na uhalifu, UNODC.Katika makala leo ikiwa ni Siku ya Kimataifa ya kutokomeza matumizi mabaya ya madawa ya kulevya na ulanguzi wa madawa hizo Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Kupambana na Dawa na Uhalifu (UNODC) wamechapisha ripoti yao inayosisitiza haki ya afya kwa wote ikiomba Umoja wa Mataifa kuongza kasi katika mapambano dhidi ya matumizi ya dawa. Kevin Keitany wa redio Washirika wetu Domus FM anatupeleka nchini Kenya kufuatilia juhudi za mashirika ya kiraia na serikali hasa katika huduma za afya kwa waathirika wa madawa ya kulevya na pombe.Mashinani tunaelekea nchini Sudan kusikia simulizi ya mwathirika wa vita inayoendelea nchini humo.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Viongozi wa Umoja wa Mataifa wamekazia wito uliotolewa na Katibu Mkuu wa Umoja huo Antonio Guterres kwa mamlaka za Kenya kufuatia machafuko yaliyotokana na maandamano yaliyoanza nchini humo Juni 18 kupingwa muswada wa fedha wa mwaka 2024. Maandamano yalianza Juni 18, yakiongozwa na vijana wakitaka muswada huo wa fedha ukataliwe wakidai yaliyomo yatasababisha maisha kuwa magumu zaidi.Mathalani ongezeko la kodi kwenye bidhaa muhimu kama vile mkate na taulo za kike, mapendekezo ambayo baadaye yaliondolewa kwenye rasimu na Bunge.Wabunge waliupitisha muswada huo jana Jumanne kitendo kilichochochea maandamano zaidi katika kaunti mbali mbali za Kenya na ambapo vyombo vya habari vinaripoti vifo zaidi ya watu 18, na wengine wamejeruhiwa.Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres kupitia msemaji wake alisema..“Ni muhimu sana haki za watu kuandamana kwa amani zizingatiwe. Kama tusemavyo duniani kote. Ni muhimu pia mamlaka zihakikishe kuwa haki hizo zinalindwa, na matukio ya vifo mikononi mwa vikosi vya usalama yachunguzwe. Watu wawajibishwe, polisi wa Kenya, mamlaka na jeshi wajizuie, na kwa waandamanaji waandamane kwa amani. »Inger Anderesen ambaye ni Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la Mazingira UNEP pamoja na kuunga mkono kauli ya Katibu Mkuu amesihi mamlaka za Kenya kuhakikisha maandamano ya amani yanaweza kufanyika nchini Kenya.Bi. Andersen amesikitishwa pia na ripoti za vifo na majeruhi na kutuma salamu za rambirambi kwa familia ambazo zimepoteza wapendwa wao.Naye Mratibu Mkazi wa Umoja wa Mataifa nchini Kenya, Stephen Jackson yeye ametumia ukurasa wake wa X kuchapisha ujumbe wa Katibu Mkuu Guterres.Wakati huo huo, Rais wa Kenya William Rutto amehutubia taifa kwa mara ya pili ndani ya chini ya saa 24 na kusema pamoja na kwamba bunge limepitisha na mabadiliko, na wananchi wamezungumza kupitia maandamano kuukataa, ameamua kutotia saini muswada huo na hivyo utaondolewa bungeni na amekubaliana na wabunge kuwa ni uamuzi wao wa pamoja.

Kuibuka kwa dawa mpya za kulevya za kutengenezwa na rekodi ya usambazaji na mahitaji ya dawa zingine kumeongeza athari za dawa hizo ulimwenguni, na kusababisha kuongezeka kwa shida za utumiaji wa dawa za kulevya na madhara kwa mazingira, imesema leo Ripoti ya Dunia ya Dawa ya 2024 iliyozinduliwa na Shirika la Umoja wa Mataifa ya kukabili dawa za kulevya na uhalifu, UNODC . Kwa mujibu wa ripoti hiyo idadi ya watumiaji wa dawa za kulevya ulimwenguni imeongezeka na kufikia watu milioni 292 mwaka 2022 ikiwa ni ongezeko la asilimia 20 katika kipindi cha miaka 10.Akizindua ripoti hiyo jijini Vienna Austria Mkurugenzi Mkuu wa UNODC Ghada Waly ameeleza kuwa uzalishaji wa dawa za kulevya na matumizi yake unazidisha ukosefu wa utulivu na usawa wakati huo huo ukisababisha madhara makubwa kwa afya, usalama na ustawi wa watu.“Tunahitaji kutoa matibabu yaliyofanyiwa uchunguzi na kuwa na Ushahidi wa kuweza kusaidia wale walioathirika na matumizi ya dawa za kulevya huku tukilenga soko haramu la dawa za kulevya na kuwekeza zaidi katika kuzuia matumizi ya dawa hizo.” Amesema Bi. Waly.Matumizi ya bangi yamesalia kutumika zaidi duniani kote ambapo kuna watumiaji watumiaji milioni 228.Ripoti hiyo pia imesema uzalishaji wa cocaine umeweka rekodi mpya ya juu ya uzalishaji wa tani 2,757 mwaka2022, ikiwa ni ongezeko la asilimia 20 zaidi tangu mwaka 2021.Ingawa wastani wa watu milioni 64 duniani kote wanakabiliwa na matatizo yatokanayo na matumizi ya madawa ya kulevya, ni mtu mmoja tu kati ya 11 anayetibiwa.Wanawake wanapata huduma ndogo zaidi za matibabu ikilinganishwa na wanaume.Ripoti hiyo imeeleza jinsi haki ya afya ni haki ya binadamu inayotambulika kimataifa ambayo ni ya binadamu wote, hivyo kutaka wale wote wanaotumia dawa za kulevya kupata haki yao ya matibabu hatakama wameshikiliwa na vyombo vya dola.Kusoma ripoti kamili bofya hapa.

Nchini Tanzania, Shirika la Chakula na Kilimo la Umoja wa Mataifa (FAO) linaendesha programu ya mafunzo yanayolenga kuboresha ujuzi wa wataalamu wa mifugo katika kudhibiti magonjwa ya wanyama na kuimarisha afya ya mifugo ili kuihakikishia jamii uhakika wa chakula na chakula salama. John Kabambala wa redio washirika wetu KidsTime ya mkoani Morogoro Tanzania amezungumza na wadau kandoni mwa mafunzo hayo. 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Tanzania kumulikaza juhudi za  kuimarisha afya ya mifugo ili kuihakikishia jamii uhakika wa chakula na chakula salama. Pia tunakuletea muhutasari wa habari zikiwemo za Gaza, mabaharia, na ripoti ya ya matumizi ya pombe. Mashinani tunasalia na siku ya mabaharia duniani. Katika Ukanda wa Gaza huko Mashariki ya Kati tathmini mpya iliyofanywa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula Duniani WFP imethibitisha wasiwasi wa kuendelea kuwepo kwa viwango vya njaa ambapo asilimia 96 ya wananchi wanakabiliwa na uhaba wa chakula.Leo ni siku ya mabaharia duniani ikibeba maudhui ya kuangalia usalama wao kazini. Katika ujumbe wake kwa siku hii Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ametaka kukomeshwa kwa vitendo vya kiharamia vya meli kutekwa nyara na kueleza kuwa mabaharia hawapaswi kuwa waathiriwa wa migogoro ya kijiografia na kisiasa.Na ripoti mpya iliyotolewa leo na Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO imeonesha vifo milioni 2.6 kwa mwaka vinachangiwa na unywaji pombe hii ikiwa ni sawa na asilimia 4.7 ya vifo vyote duniani, na vifo laki sita kwa matumizi ya dawa za kulevya.Mashinani leo ikiwa ni siku ya kimataifa ya mabaharia, na kupitia ujumbe wake wa siku hii Katibu Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya baharí, IMO Arsenio Dominguez anawatakia kila la heri mabaharia wote akiwaalika katika meza ya kubonga bongo kuhusu masuala ya usalama wa baharini.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Katikati ya bonde la mto Ganges kaskazini mwa India, ndiko liko jimbo la Bihar ambalo sasa linahaha kutokana na uchafuzi wa hewa, kwani moshi utokao kwenye majiko ya kuni na samadi ya ng’ombe yanasababisha kwa kiasi kikubwa uchafuzi wa hewa. Licha ya maendeleo makubwa ya kutumia gesi kama chanzo cha nishati, halikadhalika nishati itokanayo na samadi, bado familia au kaya maskini zinashindwa kumudu vyanzo hivyo na kujikuta vikutumia kuni au samadi ya ng’ombe kupikia, ambavyo huchafua hewa. Sasa Benki ya Dunia imewezesha kuundwa kwa vikundi vya kujiwezesha au SHGs ambapo wanawake wanapatiwa elimu ya masuala mbali mbali ikiwemo nishati salama na hivyo kuboresha afya zao. Assumpta Massoi kupitia video ya Benki ya Dunia amefuatilia mradi huo na kuandaa makala hii. 

Ikiwa ni moja ya majukumu yake, Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS wakishirikiana na mamlaka za mitaa za nchi hiyo umefanya ziara maalum katika Kijiji cha Nadiangere na kusikiliza kero za wananchi pamoja kuzindua shule mpya ya msingi. Ndege ya UNMISS ikiwa na timu ya walinda amani na wawakilishi kutoka serikali za mitaa inafika kijiji cha Nadiangere kilichoko katika jimbo la Equatorial Magharibi na kulakiwa kwa shamsham na wananchi wa kijiji hicho wakiamini msemo wa Kiswahili usemao “Mgeni njoo mwenyeji apone.” Katika mkutano wa pamoja, wananchi hao walieleza changamoto wanazokabiliana nazo ikiwemo ukosefu wa huduma za kimsingi kama viles hule, huduma za afya pamoja na usalama. Wananchi hao wakaeleza uhaba huu umechangiwa na kuwasili kwa wakimbizi wa ndano wanaokimbia kuzuka kwa vurugu za wenyewe kwa wenyewe hivi karibuni huko karibu na eneo la Tambura. Severina Angelo mwenye umri wa miaka 21, mama wa watoto wawili akapaza sauti.“Tumechoka sana, tunahitaji amani, tumeshateseka sana. Tunahitaji shule, tunahitaji hospitali na vitu vingine vingi ambavyo tunakosa.”Jane Lanyero Kony, Ni Mkuu wa Ofisi ya UNMISS kwa jiji la Yambio na anawaeleza wanakijiji hao kuwa “Subira yavuta heri.”“Unajua sisi tuko hapa kusikiliza changamoto zenu ni zipi na kisha tunaporudi ofisini tunaenda kuangalia ni kwa kiwango gani tunaweza kuhamasisha upatikanaji wake miongoni mwa jumuiya ya Umoja wa Mataifa. Kama UNMISS, tunaendelea kufanya kile ambacho ni mamlaka yetu, ambacho ni, ulinzi wa raia. Tunaendelea kufanya kazi na serikali, ili kukamilisha juhudi zao za kulinda kila raia nchini Sudan Kusini.”Mbali na kuwasikilisha wananchi pia wamezindua shule ya msingi iliyojengwa kwa ufadhili wa UNMISS katika eneo hilo. Shule hiyo ina vyumba vitatu vya madarasa, ofisi ya walimu, na inatoa mazingira bora ya kujifunzia kwa zaidi ya wasichana na wavulana 300.

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya kibinadamu Gaza hasa kwa watoto, na ziara maalum ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS. Makala inatupeleka nchini India na mashinani nchini Uganda, kulikoni? Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa Kipalestina, UNRWA, Philippe Lazzarini, hii leo Juni 24 ametahadharisha vikali kwamba UNRWA itaporomoka kama ufadhili hautapatikana haraka, na "kizazi kizima" cha watoto wako katika hatari ya kuangukia kwenye "umaskini, chuki na migogoro ya baadaye”. Ikiwa ni moja ya majukumu yake, Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS wakishirikiana na mamlaka za mitaa za nchi hiyo umefanya ziara maalum katika Kijiji cha Nadiangere na kusikiliza kero za wananchi pamoja kuzindua shule mpya ya msingi..Katika makala Assumpta Massoi anatupeleka India kumulika jinsi mradi wa Benki ya DUnia umeondolea kaya adha ya changamoto za kiafya na kiuchumi zitokanazo na matumizi ya kuni na samadi ya ng'ombe kwenye kupikia.Na mashinani tunaelekea nchini Uganda kusikia ujumbe wa kiongozi wa jamii ambaye ni mkimbizi kutoka Sudan Kusini.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa Kipalestina, UNRWA, Philippe Lazzarini, hii leo Juni 24 ametahadharisha vikali kwamba UNRWA itaporomoka kama ufadhili hautapatikana haraka, na "kizazi kizima" cha watoto wako katika hatari ya kuangukia kwenye "umaskini, chuki na migogoro ya baadaye”. Katika ombi la uungwaji mkono wa kisiasa na kifedha kutoka kwa Mataifa Wanachama  wa Umoja wa Mataifa alilolitoa mbele ya Kamisheni ya Ushauri ya UNRWA mjini Geneva, Uswisi, Philippe Lazzarini amesisitiza kwamba shirika hilo linajikongoja chini ya uzito wa mashambulizi yasiyokoma huko Gaza baada ya karibu miezi tisa ya mashambulizi makali ya Israel.Mbali na wafanyakazi 193 wa UNRWA waliouawa tangu mashambulizi yaliyoongozwa na Hamas na utekaji nyara kuzusha vita, Bwana Lazzarini ameeleza kwa kina ukubwa wa uharibifu huo katika majengo ya Umoja wa Mataifa akisema sasa shinikizo kwa shirika hilo ni kubwa zaidi.Amesema zaidi ya miundombinu 180  imevunjwa au kuharibiwa tangu Oktoba 7 na takribani watu 500 wameuawa wakitafuta ulinzi chini ya bendera ya Umoja wa Mataifa."Majengo yetu yametumiwa kwa madhumuni ya kijeshi na Israel, Hamas na makundi mengine yenye silaha ya Palestina," mkuu huyo wa UNRWA amewaeleza wajumbe akiongeza kuwa, misafara ya UNRWA imeshambuliwa na hivyo nafasi ya uutendaji kazi inapungua.Akiangazia jinsi Gaza ilivyo sasa, Lazzarini amesema ni kuzimu kwa zaidi ya watu milioni mbili huko, akibainisha kuwa watoto wanaendelea kufa kwa utapiamlo na upungufu wa maji mwilini, "huku chakula na maji safi vikisubiri kwenye malori" nje ya eneo hilo.

Baada ya ziara ya wiki moja huko Ukanda wa Gaza, Mashariki ya Kati, Maryse Guimond ambaye ni Mwakilishi Maalum wa shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya wanawake, UN Women katika eneo la Palestina linalokaliwa na Israeli,Israeli amesema kilicho alichoshuhudia hakina maelezo ya kutosha.Akizungumza na waandishi wa habari mjini Geneva, Uswisi kutokea mjini Yerusalemu, Bi. Guimond amesema unapoingia tu kwenye kivuko cha Shalom na lango linafungwa, unahisi umefungiwa kwenye dunia ya uharibifu. Kuanzia shule, hospitali, makazi yaliyolundikana watu na uhaba wa vitu, watu wakihaha kusaka usalama, wanawake wakimuuliza vita itakoma lini? Na zaidi ya yote. “Wakazi wa Gaza wanataka hii vita ikome. Kila siku ambayo mzozo huu unaendelea, inazidi kuleta uharibifu na mauaji. Lazima hii ikome. Wavulana na wasichana walikuwa wananiuliza ni lini vita hii itaisha? Nami sikuwa na jibu la kuwapatia.” Akaendelea kusema.. “Gaza ni zaidi ya simulizi zaidi ya milioni mbili za kupoteza. Kila mwanamke niliyekutana naye ana simulizi ya kupoteza mtu. Zaidi ya wanawake 10,000 wamepoteza wapendwa wao. Zaidi ya familia 6,000 zimepoteza mama zao. Wanawake na wasichana milioni 1 wamepoteza utu wao, makazi yao, familia zao na kumbukumbu zao.” Bi. Guimond akasema kwa sasa.."Swali si kwamba ni nini wanawake wanahitaji: Swali linapaswa kuwa ni nini wanawake hawahitaji. Wanawake hawataki kufa, hawataki kuzika wapendwa wao, hawataki kubakia wenyewe kupata machungu.”

Wakati dunia hapo jana Juni 20 ikiwa imeadhimisha siku ya wakimbizi duniani na wito kutolewa kila kona wa kuhakikisha wakimbizi wanajumuishwa katika masuala yote ya kuweza kuwasaidia kustawi katika nchi wanayopatiwa hifadhi hii leo tunaelekea nchini Ethiopia kujionea namna mradi wa kutoa vitambulisho vya kitaifa ambao unajumuisha wakimbizi na wasaka hifadhi ulivyobadiliasha maisha ya wakimbizi. Makala hii iliyoandaliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR inathibitisha namna mradi huo wa vitambulisho vya kitaifa uliofadhiliwa na Benki ya Dunia umeleta matumaini pamoja na upatikanaji wa ajira kwa wakimbizi na hivyo kuwaondoa katika kundi la watu tegemezi kwani sasa wanaweza kufanya shughuli za kuwaingizia kipato. Leah Mushi anatujuza zaidi. 

Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni (WHO) nchini Tanzania kwa ufadhili wa Shirika la Maendeleo ya Kimataifa la Marekani (USAID), hivi karibuni limekabidhi kwa Wizara ya Afya nchini humo jengo maalumu kwa ajili ya kuwahudumia wanaohisiwa kuwa na magonjwa ya mlipuko ya kuambukiza wanapopita katika mpaka wa Mutukula unaounganisha Tanzania na Uganda kaskazini. Hatua hii ikiwa ni sehemu ya maandalizi ya mapema dhidi ya milipuko ya magonjwa imekuja ukiwa umetimia mwaka mmoja kamili tangu  mlipuko wa ugonjwa wa Homa ya virusi vya Marburg ulipotangazwa kuisha kabisa nchini Tanzania baada ya kuwa umetokea mwanzoni mwa mwaka jana 2023  katika mkoa wa Kagera kaskazini magharibi mwa nchi.Dkt. Janeth Masuma, Afisa wa Kitengo cha WHO Tanzania cha kuzuia na kudhibiti maambukizi anasema, “kwa hiyo kwa kuwa na mafanikio haya makubwa ya jengo la utambuzi wa wagonjwa katika mpaka wa Mutukula kutasaidia uchunguzi wa haraka na kuwatenganisha wote wanaohisiwa kuwa na maambukizi ili kuhakikisha mipaka yote imelindwa, kulinda nchi nyingine na kuhakikisha kwamba hakuna wasafiri wowote watapeleka ugonjwa nje ya Tanzania kwa mujibu wa mapendekezo na wajibu wa afya kimataifa.”Salum Rajab Kimbau, Mratibu wa Chanjo wa Mkoa wa Kagera anaeleza ilivyo faida kubwa kuwa na jengo la namna hii mpakani akisema, “huu mradi kiujumla una faida kwenye mkoa. Tumeupokea na kufurahi na pia furaha hii iko upande wa halmashauri ya mkoa n anchi kwa ujumla. Mradi una sehemu mbili za matibabu na kinga. Awali tulikuwa tunatumia hema moja ambalo lilikuwa linakusanya wahisiwa wote wa kike na wa kiume lakini hata mazingira yenyewe siyo rafiki kwa maana ya joto kali lakini pia akiingia mgonjwa badala ya kupona kwa haraka au badala ya kukaa kustahimili vizuri inakuwa kazi.”Kituo hiki ni moja ya afua nyingi zinazoendelea ili kuhakikisha uimarishaji wa mifumo ya afya nchini Tanzania ili kuongeza kasi ya ajenda ya afya kwa wote.

Hii leo jaridani tunaangazia ziara ya Mwakilishi Maalum wa shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya wanawake huko Gaza, na masuala ya afya nchini Tanzania. Makala inatupeleka nchini Ethiopia na mashinani tunasalia nchini Tanzania, kulikoni? Baada ya ziara ya wiki moja huko Ukanda wa Gaza, Mashariki ya Kati, Maryse Guimond ambaye ni Mwakilishi Maalum wa shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya wanawake, UN Women katika eneo la Palestina linalokaliwa na Israeli,Israeli amesema kilicho alichoshuhudia hakina maelezo ya kutosha. Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni (WHO) nchini Tanzania kwa ufadhili wa Shirika la Maendeleo ya Kimataifa la Marekani (USAID), hivi karibuni limekabidhi kwa Wizara ya Afya nchini humo jengo maalumu kwa ajili ya kuwahudumia wanaohisiwa kuwa na magonjwa ya mlipuko ya kuambukiza wanapopita katika mpaka wa Mutukula unaounganisha Tanzania na Uganda kaskazini.Makala inatupeleka nchini Ethiopia ambako nchi hiyo kwasasa inatekeleza mpango wa kihistoria wa utoaji wa vitambulisho vya kitaifa unaojumuisha wakimbizi na wasaka hifadhi.Na mashinani tutakepeleka nchini Tanzania kusikia ujumbe wa watoto kuhusu elimu.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Heri kufa macho kuliko kufa moyo.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Japan kufuatilia harakati za kusongesha teknolojia rafiki na nafuu ili dunia iwe mahali salama kwa miti na binadamu. Pia tunakuletea muhtasari wa habari kama zifuatazo, na uchambuzi wa methali.Leo ni Siku ya Kimataifa ya Wakimbizi, Umoja wa Mataifa umeitumia siku hii kutoa wito wa mshikamano na wakimbizi kote duniani. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres anasema, "wanapopewa fursa, wakimbizi hutoa mchango mkubwa kwa jamii zinazowahifadhi."Mashambulizi ya Israel kwa kutumia mabomu kutoka angani, nchi kavu na baharini yanaendelea kuripotiwa katika sehemu kubwa ya Ukanda wa Gaza, na kusababisha vifo zaidi vya raia, kuhama makazi yao, na uharibifu wa nyumba na miundombinu mingine ya raia, imeeleza ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura, OCHA.Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni (WHO) limeipongeza Chad kwa kufanikiwa kuutokomeza ugonjwa wa malale. Chad ni nchi ya kwanza kwa mwaka huu kutambuliwa kwa kutokomeza ugonjwa huo ulio katika kundi la magonjwa ya kitropiki yaliyosahaulika (NTDs) na inakuwa nchi ya 51 kufikia lengo kama hilo ulimwenguni. Ugonjwa huu husambaa kutokana na binadamu kung’atwa na mdudu Mbung’o mwenye maambukizi.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Heri kufa macho kuliko kufa moyo.”Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa Dennis Francis mwishoni mwa wiki Juni 16 ametumia sehemu ya muda wa ziara yake nchini Sudan Kusini kukitembelea kituo cha redio Miraya kinachoendeshwa chini ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini humo, UNMISS huku mwisho wa mwezi huu wa Juni redio hiyo ikitimiza miaka 18 tangu kuanzishwa kikisalia kuwa chombo muhimu kwa amani na ustawi wa watu wa Sudan Kusini. Pia akiwa kituoni hapo akaitumia nafasi hiyo kuongelea masuala mengine muhimu ya kijamii ikiwemo elimu. Anold Kayanda ameandaa makala hii kutokana na video iliyoratibiwa na UNMISS.

Nchi ya Tanzania imepongezwa kwa kuzindua kituo cha kutoa taarifa na maonyo ya mapema kuhusu dharura hivyo kuwezesha wadau mbalimbali kuchukua hatua stahiki kabla ya majanga kutokea. Akihudhuria uzinduzi rasmi wa kituo hicho cha kwanza nchini Tanzania cha Operesheni na Mawasiliano ya Dharura (EOCC) ambacho kimeanzishwa chini ya Mpango wa Umoja wa Mataifa wa Tahadhari za Mapema na Mfumo wa kuchukua Hatu za Mapema wa Umoja wa Afrika AMHEWAS, Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa katika Kupunguza Hatari za Maafa Kamal Kishore, amelipongeza taifa hilo na kusema uzinduzi huo unaashiria hatua kubwa katika safari ya nchi kuelekea kujenga ustahimilivu wa majanga.“Leo tumezindua chumba cha hali ya hewa Dodoma Tanzania, Hii ni hatua muhimu, matokeo, matokeo ya muunganiko wa taasisi mbalimbali zinazoshirikiana katika kituo hiki yatasaidia kuwezesha jamii kuchukua hatua stahiiki na kulinda maisha na mali za wananchi.” Kwa upande wake Katibu Mkuu Ofisi ya Waziri Mkuu - Sera, Bunge na Uratibu Dkt Jim. J. Yonazi amesema kituo hicho kilicho chini ya Ofisi ya Waziri Mkuu, na kitafanya kazi kuchanganya takwimu wanazo kusanya wakati halisi kuhusu hatari zinazojitokeza pamoja na takwimu kuhusu majanga yaliyopita ili kutoa utabiri na taarifa kwa wakati.“Tumezindua chumba hiki na kinakwenda kwa kweli kusaidia Tanzania kutabiri taarifa za aina mbalimbali za maafa yakiwemo mafuriko, ukame nakadhalika. Na hili ni muhimu sana kwetu kuweza kupanga mikakati, jinsi gani tunaweza kuzuia, lakini tena ikitokea, jinsi ya kujidhatiti baada ya majanga, na tena jinsi ya kutoa taarifa zaidi kwa wadau wetu jinsi ya kurejesha maisha katika hali yake ya awali.”Kwa mujibu wa utafiti uliofanywa na Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Kupunguza hatari za majanga UNDRR nchi zilizo na mifumo ya kutoa tahadhari za mapema kuhusu hatari mbalimbali zina viwango vya vifo vya maafa ambavyo ni mara sita chini ya nchi zisizo na mifumo au mifumo dhaifu. Zaidi ya hayo, utoaji wa onyo mapema kwa saa 24 tu una uwezo wa kupunguza uharibifu unaofuata kwa asilimia 30. Licha ya manufaa haya, ni asilimia 45 pekee ya nchi barani Afrika zimeripoti kuwepo kwa mifumo hiyo, kulingana na ripoti ya UNDRR ya mwaka 2023 kuhusu Hali ya Ulimwenguni ya Mifumo ya Mapema ya Utoaji Tahadhari za Hatari Mbalimbali.

Ripoti mpya ya kina inayoonesha athari hasi ya hewa chafuzi kwenye afya imetolewa leo nchini Marekani huku ikiweka bayana kuwa uchafuzi wa hewa umeibuka na kushika nafasi ya pili duniani kama kihatarishi kinachoweza kusababisha kifo, kuliko hata uvutaji tumbaku na ukosefu wa lishe bora. Assumpta Massoi na maelezo zaidi.Ikipatiwa jina Hali ya Hewa Duniani au SoGA ripoti imetolewa katika majimbo ya Massachussets na New York nchini Marekani na taasisi ya Health Effects au HEI kwa ushirikiano kwa mara ya kwanza na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF.SoGA inasema mwaka 2021 watu zaidi ya milion 8 walikufa kwa sababu ya kuvuta hewa chafuzi kama vile itokayo kwenye moshi wa jiko ndani ya nyumba lisilotumia nishati safi kama vile kuni,  au uchimbaji wa mafuta kisukuku na vile vile hewa chafuzi kutoka kwenye magari.Hewa chafu imekuwa tishio zaidi kwa uhai wa mtoto kuliko hata tumbaku na lishe duni, kwani watoto zaidi ya 700,000 wenye umri wa chini ya miaka mitano walikufa kwa kuvuta hewa chafu na wengi wao barani Afrika na Asia.Utafiti huo wa uwepo wa hewa chafuzi ulifanyika katika nyumba zaidi ya 200 duniani kote na kuchambua uwepo wa hewa chafuzi kama vile chembechembe ndogo au PM2.5 ambazo si rahisi kuzibaini kwa macho.Ripoti inabainisha kuwa chembe chembe hizo huweza kuingia moja kwa moja kwenye mfumo wa damu na kwenye mapafu na kusababisha magonjwa yasiyo ya kuambukiza kama vile kisukari, moyo, kiharusi  na saratani.Asilimia 90 ya vifo vyote zaidi ya milioni 8 duniani vimesababisha na uvutaji wa aina hii ya chembe chembe za hewa.Akizungumzia ripoti hiyo Naibu Mkurugenzi Mtendaji wa UNICEF, Kitty Van Der Heijden amesema ni vema serikali na sekta ya biashara wazingatie takwimu hizo na wazitumie vema ili kupunga uchafuzi wa hewa na kulinda watoto na dunia nzima.Licha ya takwimu zenye kiza, SoGa inasema kuna nuru ya matumaini kwani hatua zimeanza kuchukuliwa kuboresha hewa kupitia kupanua huduma za nishati safi na salama ya kupikia, kuboresha huduma za afya na lishe bora na kuongezeka kwa uelewa kuhusu uchafuzi wa hewa majumbani bila kusahau matumizi ya magari ya umeme.

Hii leo jaridani tunaangazia ripoti ya kina ya athari ya hewa chafuzi, na uzinduzi wa kituo cha kutoa taarifa na maonyo ya mapema kuhusu dharura nchini Tanzania. Makala inafuatilia ziara za Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa Balozi Dennis Francis nchini Sudan Kusini na mashinani inatupeleka nchini Kenya kumsikia mwanafunzi mwanaharakti wa mazingira.Ripoti mpya ya kina inayoonesha athari hasi ya hewa chafuzi kwenye afya imetolewa leo nchini Marekani huku ikiweka bayana kuwa uchafuzi wa hewa umeibuka na kushika nafasi ya pili duniani kama kihatarishi kinachoweza kusababisha kifo, kuliko hata uvutaji tumbaku na ukosefu wa lishe bora. Nchi ya Tanzania imepongezwa kwa kuzindua kituo cha kutoa taarifa na maonyo ya mapema kuhusu dharura hivyo kuwezesha wadau mbalimbali kuchukua hatua stahiki kabla ya majanga kutokea.Makala inatupeleka nchini Sudan Kusini ambako Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa Balozi Dennis Francis mwishoni mwa wiki ametumia sehemu ya muda wa ziara yake nchini Sudan Kusini kuitembelea redio Miraya ambayo mwisho wa mwezi huu wa Juni inatimiza miaka 18 tangu kuanzishwa na ikisalia kuwa chombo muhimu kwa amani na ustawi wa watu wa Sudan Kusini. Anold Kayanda ameandaa makala hii kutokana na video iliyoratibiwa na UNMISS.Na mashinani tutaelekea katika kaunti ya Kitui nchini Kenya kusikia ujumbe kuhusu utunzaji wa mazingira.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Leo siku ya kimataifa ya kupinga kauli za chuki ikiadhimishwa ambayo mwaka huu imebeba maudhui “Nguvu ya Vijana ya Kupinga na Kushughulikia Kauli za Chuki”, Dunia bado iko katika kumbukumbu za maombolezo ya siku 100 za mauaji ya Kimbari ya Rwanda yaliyofanyika miaka 30 iliyopita, ambapo kauli za chuki zimeelezwa kuwa moja ya chachu kubwa ya mauaji hayo. Flora Nducha wa Idhaa hii ameketi na Alice Wairimu Nderitu mshauri maalum wa Umoja wa Mataifa kuhusu kuzuia mauaji ya kimbali kujadili kuhusu mchango wa kauli za chuki katika zahma duniani, jukumu la vijana na nini kifanye kuzitokomeza. Na Bi. Nderitu anaanza kwa kufafanua je dunia inaelewa kuhusu mchango wa kauli hizo za chuki katika mauaji ya kimbari.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ikimulika nguvu ya Vijana ya Kupinga na Kushughulikia Kauli za Chuki. Pia tunakuletea muhtasari wa habari, na mashinani inayoangazia michango mikubwa ya kiuchumi ya utumaji fedha kutoka ughaibuni.Kamishna Mkuu wa Haki za Binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk hii leo katika Taarifa yake kupitia katika kikao cha 56 cha Baraza la Haki za Kibinadamu kilichoanza leo Juni 18 mjini Geneva, Uswisi,  ameelezea wasiwasi wake juu ya athari mbaya za migogoro ya kimataifa inayoendelea kwa raia, akibainisha ongezeko la asilimia 72 la vifo vya raia kwa mwaka jana 2023. Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Kupinga Kauli za Chuki, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ameyaeleza mataifa ulimweguni kote kwamba yana wajibu chini ya sheria ya kimataifa kuzuia na kupambana na uchochezi wa chuki na badala yake kuhamasisha kutambua tofauti, kukuza maelewano na mshikamano.Utafiti mkubwa kuhusu mitazamo ya watu kwa wakimbizi kote Kaskazini na Kusini mwa Ulimwengu unaonesha kwamba ingawa uungaji mkono wa upokeaji wakimbizi umepungua katika baadhi ya nchi hasa baada ya uvamizi wa Urusi kwa Ukraine lakini robo tatu ya watu wazima ulimwenguni wanaendelea kuamini kwamba watu wanaokimbia vita au mateso wanapaswa kutafuta usalama katika nchi nyingine.Na mashinani mashinani, hivi majuzi katika siku ya kimataifa ya utumaji fedha kutoka ughaibuni, mfuko wa Umoja wa Mataifa wa maendeleo ya kilimo, IFAD ulisisitiza nafasi ya fedha hizo katika kuokoa maisha kwa mamia ya mamilioni ya watu, nusu yao walioko  maeneo ya vijijini, kauli ambayo inapata pongezi na shukrani kutoka kwa Dkt. Shea Mochodo, Mkuu wa Muungano wa raia wa Kenya wanaoishi ughaibuni.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Shirika la Umoja wa Mataifa shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF inasisitiza mchango muhimu wa kucheza katika ukuaji wa watoto na afya yao ya akili. Makala hii inatupeleka Nairobi Kenya kwa mwandishi wetu Thelma Mwadzaya aliyekuwa shuhuda wa maadhimisho ya kwanza ya siku ya kucheza duniani yaliyofayika wiki hii katika moja ya shule ya msingi inayofadhiliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini humo katika kampeni maalum ya kudumisha michezo kwa watoto hasa mashuleni.

Ikiwa leo ni siku ya uchangiaji damu duniani, Mkurugenzi wa shirika la Umoja wa Mataifa la afya duniani, WHO, Kanda ya Afrika, Dkt. Matshidiso Moeti ametoa shukrani kwa kila mtu anayejitoa kuchangia damu barani Afrika, akisema kila mchango wa damu ni nguzo ya matumaini kwa uhai wa binadamu mwingine aliye kwenye uhitaji lakini hasama zaidi inahitajika.Amesema Dkt. Matshidiso Moeti, Mkurugenzi huyu wa WHO kanda ya Afrika katika ukurasa wake wa X, kwenye ujumbe wake wa siku ya leo ya uchangiaji damu duniani, maudhui yakiwa Miaka 20 ya kuchangia: Asanteni Wachangiaji wa damu.Anashukuru wachangiaji wote wa damu barani Afrika. Akisema wanaokoa maisha. Na zaidi ya yote anapenda kuwahamasisha wawe wachangiaji wa damu mara kwa mara.“Nimekutana na mabingwa kadhaa ambao wamekuwa wakichangia damu kwa muongo mmoja au zaidi. Hili ni jambo ambalo tunafanya mara moja kwa mwaka pindi tunaposherehekea siku hii kama leo, lakini kwa kawaida mara tatu au mara nne kwa mwaka.”Lakini ni nini kinahitajika?“Tunahitaji kuhamasisha watu kujitolea zaidi kuchangia damu barani Afrika. Hali inazidi kuimarika lakini bado safari ni ndefu.”Kulikoni safari ni ndefu?Kwa sababu tunahitaji kuongeza maradufu uchangiaji wa damu angalau Afrika. Kwa sasa kiwango chetu ni Uniti 5 za damu kwa watu 100. Tunahitaji angalau uniti 10 kwa watu 1000. Kwa hiyo jitokezeni mara kwa mara.”Akaelekeza wito kwa kundi mahsusi..“Njooni kila mwaka. Hebu tuwahusishe vijana na tuweze kuimarisha hali ya afya kwa wakazi wa Afrika.”WHO inasema damu salama inaokoa maisha na uchangiaji wa damu mara kwa mara kutoka kwa watu wenye afya kunahitajika ili kuhakikisha damu inapatikana wakati wowote pale inapohitajika. 

Hii leo jaridani tunaangazia siku ya Utoaji Damu Duniani na umuhimu wake, na wakimbizi nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR. Makala inatupeleka nchini Kenya na mashinani nchini Ufilipino, kulikoni?Ikiwa leo ni siku ya uchangiaji damu duniani, Mkurugenzi wa shirika la Umoja wa Mataifa la afya duniani, WHO, Kanda ya Afrika, Dkt. Matshidiso Moeti ametoa shukrani kwa kila mtu anayejitoa kuchangia damu barani Afrika, akisema kila mchango wa damu ni nguzo ya matumaini kwa uhai wa binadamu mwingine aliye kwenye uhitaji lakini hasama zaidi inahitajika. Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR kwa kushirikiana na Walinda amani wa Umoja wa Mataifa wa Kikosi cha saba kutoka Tanzania, TANBAT 7 wamefanikisha kuwarejesha nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR zaidi ya wakimbizi mia tatu na hamsini waliokuwa katika kambi ya Batuli Mashariki mwa Cameroon.Makala inatupeleka Nairobi Kenya kwa mwandishi wetu Thelma Mwadzaya aliyekuwa shuhuda wa maadhimisho ya kwanza ya siku ya kucheza duniani yaliyofayika wiki hii katika moja ya shule ya msingi inayofadhiliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini humo katika kampeni maalum ya kudumisha michezo kwa watoto hasa mashuleni.Mashinani tunasalia kwa hii ya Utoaji Damu Duniani, na tutaelekea jijini manila ufilipino amabapo wafanya kazi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani wanaongoza mstari wa mbele kwa kutoa damu wakitueleza umuhimu shughuli hii”Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR kwa kushirikiana na Walinda amani wa Umoja wa Mataifa wa Kikosi cha saba kutoka Tanzania, TANBAT 7 wamefanikisha kuwarejesha nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR zaidi ya wakimbizi mia tatu na hamsini waliokuwa katika kambi ya Batuli Mashariki mwa Cameroon. Shughuli ya makabidhiano ya wakimbizi kutoka upande mmoja kwenda mwingine yamefanyika katika Wilaya ya Gamboula iliyoko mpakani mwa nchi hizo mbili mkoani Mambéré-Kadéï magharibi mwa CAR na yameshuhudiwa na wawakilishi wa masharika mbalimbali ya Umoja wa mataifa, vikosi vinavyohudumu chini ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kulinda amani nchini CAR, MINUSCA wakiwemo TANBAT 7 pamoja na majeshi ya Cameroon na CAR.Kwa niaba ya ujumbe wa UNHCR kutoka kambi ya Batuli ya nchini Cameroon Mkuu wa kitengo cha Usalama wa wakimbizi wa Kambi hiyo Samwel Forterbel amesema kundi hili ni la wakimbizi ni wale walioamua kurudi nyumbani kwao kwa hiari yao wenyewe "baada ya hali ya Usalama kuimalika nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati na tukio hili lina maana kwamba wakivuka mpaka sio wakimbizi tena na hayo ni mafanikio makubwa."Kwa upande wa Mkuu wa Msafara huo kutoka kwa walinda amani wa Umoja wa Mataifa Kikosi cha 7 kutoka Tanzania TANBAT 7, Kapteni Cosmas Mnyasenga amesema wamekamilisha kuwasafirisha salama waliokuwa wakimbizi hao na kuwafikisha salama nchini mwao, "katika makazi ya muda mjini Berberati." Mwaka 2013 nchi ya Jamhuri ya Afrika ya Kati ilikumbwa na mya ndani ambapo makundi ya 3R, Anti Balaka na Seleka yalihitirafiana na kusababisha watu zaidi ya laki nne kuikimbia nchi hiyo na kwenda kuishi uhamishoni katika nchi za Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC), Chad na Cameroon na sasa baadhi wameanza kurejea nchini mwao na kuanza kulijenga taifa lao mara baada ya amani kuendelea kuimarika siku baada ya siku. 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo furs ani yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa      nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno“KOTOKOTO.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika uvuvi endelevu kwa kutumia kanuni za uvuvi na tunafuatilia mtazamo wa wakazi wa eneo la ziwa Taganyika kuhusu kufungwa zia hilo. Pia tunakuletea habari kwa ufupi zikiwemo za watoto katika migogoro, Ualbino na COSP17. Katika kujifunza Kiswahili tunakuletea ufafanuzi wa neno “Kotokoto.”Ripoti ya Umoja wa Mataifa iliyotolewa leo kuhusu viwango vya ukatili dhidi ya watoto kwenye maeneo ya mizozo yenye matumizi ya silaha inaonesha kuwa mwaka 2023 kulikuwa na ukatili wa kupindukia. Ripoti hiyo inayotolewa na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa kila mwaka inasema “Mwaka wa 2023 watoto waliandikishwa na kutumika vitani ikiwa ni pamoja na kwenye mstari wa mbele, kushambuliwa majumbani mwao, kutekwa nyara wakielekea shuleni, shule zao zikitumiwa kijeshi, madaktari wao wakilengwa, na orodha ya kutisha inaendelea. Ikiwa leo ni Siku ya kimataifa ya kuelimisha jamii kuhusu watu wenye ualbino, Mtaalam Huru wa Umoja wa Mataifa kuhusu kufurahia haki za binadamu kwa watu wenye ualbino, Muluka-Anne Miti-Drummond amepongeza maendeleo ya pamoja yaliyopatikana katika kufuatilia haki za binadamu kwa watu wenye ualbino, tangu Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa lilipotambua rasmi tarehe 13 Juni kuwa Siku ya kimataifa ya kuelimisha jamii kuhusu watu wenye ualbino miaka kumi iliyopita. Hata hivyo, amesema wanatambua kwamba safari ya kuelekea katika  ulimwengu wa haki sawa kwa watu wenye ualbino bado inakumbwa na changamoto na ugumu mkubwa.Na leo ndio ndio tamati ya Mkutano wa 17 wa nchi wanachama wa mkataba wa haki za watu wenye ulemavu, COSP17 uliodumu kwa siku tatu katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York Marekani. Sarah Muthoni Kamau, Mwenyekiti wa Jukwaa la Watu wenye ulemavu la Jumuiya ya Madola ni mmoja wa waliohudhuria mkutano huu uliodumu kwa siku tatu.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo furs ani yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania , BAKITA anafafanua maana ya neno“KOTOKOTO”Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Ikiwa leo ni siku ya kimataifa ya kupinga ajira kwa watoto ambayo mwaka huu imebeba maudhui “Hebu tutekeleze ahadi zetu kukomesha ajira ya watoto” tunaelekea nchini Argentina kukutana na muathirika wa ajira ya watoto ambaye sasa  ameamua kulivalia njuga suala hilo na anafanya juu chini kuitokomeza ajira kwa watoto ambayo imekita mizizi nchinihumo kwa miaka nenda miaka rudi.  Kwa mujibu wa shirika la kazi la Umoja wa Mataifa ILO ajira kwa watoto ni ukiukwaji mkubwa wa haki zao n ani uhalifu unaokwenda kinyume na sheria na mikataba ya kimataifa ya kazi lakini pia ni kosa la jinai.  Flora Nducha anafafanua zaidi katika makala hii.

Nchi ya Sudan inakabiliwa na hatari inayoongezeka ya njaa inayosababishwa na migogoro ambayo itakuwa na matokeo mabaya ikiwa ni pamoja na watu kupoteza maisha, haswa kwa watoto wadogo. Hata pale wananchi wanapojaribu kukimbia vita ili kwenda kusaka msaada maeneo mengine wanakumbana na changamoto lukuki ikiwemo kuporwa mizigo yao na makundi ya wapiganaji. Leah Mushi na maelezo zaidi.Kiujumla hali ni mbaya nchini Sudan kutokana na mapigano yanayoendelea baina ya makundi mawili ambayo ni vikosi vya kijeshi vya serikali na vikosi vya msaada wa haraka. Wananchi maisha yao yamebadilika kabisa maana sasa hawawezi kuendelea na shughuli zao za kawaida kama vile kilimo. Mmoja wa waathirika wa vita nchini Sudan ni Bi. Thuraya mwenye umri wa miaka 37 aliyekimbia eneo la El Fasher Kaskazini mwa Darfur na watoto wake kwenda kusaka hifadhi katika kambi ya wakimbizi ya Zamzam anasema maisha yamekuwa magumu hawana hata chakula cha kuwapikia watoto. “Tumekuja kutokea Tawila, tulilazimika kuondoka usiku, hatukuweza kuondoka mchana sababu tulikuwa tunaogopa mapigano na silaha nzito. Walitukagua na kututishia, mnaenda wapi? mmebeba nini kwenye mabegi yenu?. Walichukua vitu vyetu na kutuacha na vitu vichache, na hela kidogo tulizokuwa nazo tuliweza kufika katika kambi hii ya wakimbizi.”Masikini Bi.Thuraya anatamani maisha yake kabla ya vita. “Kabla ya vita maisha yetu yalikuwa ya furaha, tulikuwa tunaenda shambani, hatukuwa tunanunua mkate wala chochote sokoni. Tulikuwa tukienda huko tunanunua nguo. Tulikula nyama kutoka kwenye mifugo yetu majumbani lakini wameiiba yote. Tulivyofika hapa kambini walitupa vitu vichache lakini vimeisha vyote. …… Ujumbe wangu kwa dunia ni watusaidie tupate amani. Hilo ndilo jambo letu Pekee.”Uchambuzi wa hivi karibuni uliofanywa na Mashirika ya Umoja wa Mataifa, ikijumuisha lile la Kuhudumia Watoto (UNICEF), Mpango wa Chakula (WFP) na la Afya Duniani (WHO) unaonesha kwamba uhasama unaoendelea unazidisha visababishi vya utapiamlo kwa watoto. 

Ripoti yaweka wazi Israeli na Hamas wanahusika na uhalifu wa kivita dhidi ya binadamu.Simulizi kutoka Sudan: Wapiganaji walitupokonya vitu vyetu.Nilikuwa mwathirika wa ajira ya watoto lakini sasa nafanya kazi ya kuizuia.Mashinani: Kutokana na kuzuka upya kwa mizozo katika jimbo la Equotoria Magharibi, Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini (UNMISS) umeimarisha uwepo wa askari wake wa kulinda amani ili kuwalinda na kuwapatia msaada wa kibinadamu mamia ya watu katika kambi za wakimbizi wa ndani za eneo la Tambura.  

Umoja wa Mataifa kila uchao hivi sasa unapigia chepuo kampeni za kutokomeza habari potofu na za uongo kwani zimethibitika kuwa na madhara makubwa kwa jamii. Nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, habari hizo zimewahi kusababisha madhara ikiwemo vifo. Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo MONUSCO umeamua kuchukua hatua kwa kuendesha mfululizo wa mafunzo wa mbinu za kuondokana na habari hizo potofu na za uongo kama alivyotangaza Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini humo, Bintou Keita ambaye pia ndie mkuu wa MONUSCO. Alitangaza hayo mbele ya Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa mwaka jana wa 2023 na sasa hatua zimechukuliwa na matunda yanaanza kuonekana. Mwandishi wetu wa habari huko Beni, jimboni kivu kaskazini, mashariki mwa DRC, George Musubao amevinjari kufahamu madhara ya habari hizo na hatua zinazochukuliwa.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika kampeni za kutokomeza habari potofu na za uongo nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, ambazo zimewahi kusababisha madhara ikiwemo vifo. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo za Gaza, vifo vya wahamiaji na mkutano wa COSP17. Mashinani tunakupeleka nchini Tanzania, kulikoni?Huko Bahari ya Chumvi Jordan kwenye mkutano wa ngazi ya juu kwa ajili ya hatua za haraka za kibinadamu Gaza, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres leo ametoa wito wa msaada wa haraka wa kibinadamu kwa ajili ya Gaza akianinisha hali mbaya inayoendelea ikiwemo kutawanywa kwa watu milioni 1.7, kusambaratishwa kwa hospitali, ukosefu Mkubwa wa vifaa tiba muhimu, maji safi na chakula. Takriban wahamiaji 49 wamepoteza maisha na wengine 140 kutojulikana waliko baada ya boti waliyokuwa wakisafiria kuzama Pwani ya Yemen kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la uhamiaji IOM. Boti hiyo iliyozama jana karibu na kituo cha Alghareef jimbo la Shabwah ilikuwa imebeba jumla ya wahamiaji 260 na miongoni wa waliopoteza maisha 31 ni wanawake na watoto.Na mkutano wa 17 wa mkataba wa watu wenye ulemavu COSP17 ambao maudhui yake makuu ni kutafakari ujumuishwaji wa watu wenye ulemavu katika mazingira ya sasa, umefungua pazia leo hapa kwenye Mkao makuu ya Umoja wa Mataifa New York Marekani. Flora Nducha yuko ndani ya ukumbi wa Baraza Kuu kunakofanyika mkutano huo.Mashinani leo ikiwa ni siku ya michezo, tunakwenda Mwanza, kaskazini magharibi mwa Tanzania kupata maoni ya wazazi na watoto kuhusu umuhimu wa kucheza.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Shambulio kubwa lililofanywa na wanamgambo wa Rapid Support Forces, au RSF mwishoni mwa wiki katika mji wa Al Fasher kaskazini mwa Sudan limelazimisha kufungwa kwa hospitali kuu inayotegewa katika eneo hilo na hivyo kusababisha kupungua upatikanaji wa huduma za kuokoa maisha, limeripoti leo Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni, WHO. Kwa mujibu wa taarifa za WHO, Wizara ya Afya ya Sudan na shirika lisilo la kiserikali la Madaktari wasio na mipaka Médecins Sans Frontières (MSF) walilazimika kuifunga hospitali hiyo kubwa pekee inayotoa huduma za upasuaji katika El Fasher nzima baada ya wanamgambo hao wa Rapid Support Forces (RSF) kuingia ndani ya hospitali na kufyatua risasi kisha wakaiba vifaa tiba na gari la wagonjwa.  WHO Sudan imeeleza kusikitishwa na shambulio hilo na wamesema, "Kufungwa kwa hospitali hiyo kufuatia shambulio hilo kumeziongezea hospitali nyingine mbili mzigo zaidi ya uwezo wake.”Pia WHO imelaani "shambulio lingine" kwenye kituo cha afya huko Wad Al-Nura katika jimbo la Al-Jazirah kusini mwa Khartoum, ambalo lilisababisha kifo cha muuguzi ambaye alikuwa zamu akihudumia wagonjwa wakati huo.“WHO inalaani vikali mashambulizi dhidi ya huduma za afya.” WHO Sudan imeeleza kupitia ukurasa wake wa mtandao wa X. “Wahudumu wa afya na wagonjwa hawapaswi kuhatarisha maisha yao ili kutoa na kupata huduma za afya.” Shirika hilo la Umoja wa Mataifa limesisitiza ikiwa ni siku chache pia baada ya shambulio katika moja ya vijiji nalo likiripotiwa kutekelezwa na wanamgambo wa RSF wakitumia  mizinga mikubwa kushambulia kijiji na kusababisha vifo vya zaidi ya watu 100.

Kwa mujibu wa Wizara ya Afya ya Mamlaka ya Palestina, mashambulio yaliyofanywa na Israeli tarehe 8 mwezi Juni kwenye eneo la kati la Deir El Balah huko Ukanda wa Gaza yalisababisha vifo vya watu zaidi ya 270 na wengine zaidi ya 700 walijeruhiwa wengine wako mahututi. Shule ilishambuliwa kwenye eneo hilo hilo siku mbili kabla ya shambulio hilo la tarehe 8 na kusababisha vifo vya watu 40, wakiwemo watoto 14 na wanawake 9. Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya dharura ilifika Deir El Balah na kuzungumza na mmoja wa wakazi anayesimulia kilichotokea na wito wake, na hicho ndio msingi wa makala hii inayosimuliwa na Assumpta Massoi.

Hii leo jaridani tunaangazia huduma za afya nchini Sudan huku mgogoro ukiendelea, na ndoa za utotoni nchini Uganda. Makala inatupeleka katika eneo la Deir El – Balah Gaza kusikia simulizi za waathirika wa vita, na mashinani tunakwenda Geneva, Uswisi kumsikia Deogratius Ndejembi kwe nye mkutano wa ILO.Shambulio kubwa lililofanywa na wanamgambo wa Rapid Support Forces, au RSF mwishoni mwa wiki katika mji wa Al Fasher kaskazini mwa Sudan limelazimisha kufungwa kwa hospitali kuu inayotegewa katika eneo hilo na hivyo kusababisha kupungua upatikanaji wa huduma za kuokoa maisha, limeripoti leo Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni, WHO. Mradi wa Wasichana kuwawezesha wasichana wenzao GEG, ni mradi wa kwanza nchini Uganda wa ulinzi wa kijamii unaoendeshwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto UNICEF kwa ushirikiano wa mamlaka ya mji mkuu wa Kampala kupitia ufadhili uliotolewa na serikali ya Ubelgiji ukiwalenga watoto wa kike na mustakbali wao.Katika makala Assumpta Massoi kupitia video ya Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya dharura, OCHA anatupeleka Gaza hususan eneo la Deir El – Balah ambako mashambulizi ya Israeli wiki iliyopita yalisababisha vifo vya watu zaidi ya 300 na wengine wapatao 700 walijeruhiwa wakiwemo watoto.Mashinani tunakwenda Geneva, Uswisi kumsikia Deogratius Ndejembi, Wazir wa Nchi Ofisi ya Waziri Mkuu, Kazi, Vijana, Ajira na Watu wenye ulemavu akizungumzia ushiriki wa Tanzania kwenye mkutano wa 12 wa shirika la Umoja wa Mataifa la Kazi duniani, ILO.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Mradi wa Wasichana kuwawezesha wasichana wenzao GEG, ni mradi wa kwanza nchini Uganda wa ulinzi wa kijamii unaoendeshwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto UNICEF kwa ushirikiano wa mamlaka ya mji mkuu wa Kampala kupitia ufadhili uliotolewa na serikali ya Ubelgiji ukiwalenga watoto wa kike na mustakbali wao. Mradi huo wa GEG unatekelezwa katika wilaya zote tano za Kampala na unahakikisha wasicha barubaru walio shuleni na nje ya shule wanakuwa na mabadiliko bora kutoka utotoni kuingia ukubwani kwa kupokea elimu, ushauri na mafunzo ambayo yanawajengea uwezo wa kufikia malengo yao. Wengi walio katika mradi huu wamepitia changamoto lukuki na mfano halisi ni Zainab mwenye umri wa miaka 18 mwanafunzi wa shule ya msingi Kampala“Siku moja nyanya yangu alipokea simu kutoka kijijini wakimwambia nahitajika kijijini. Na nilipowasili huko nilikuwa viroba vya sukari, mchele na kadhalika na nikamuuliza msichana niliyemkuta pale hivi vitu ni vya nani?  Kisha akaniambia haujui kwamba unaolewa? Nilikuwa na umri wa miaka 16 tu na walikuwa wananiambia mi ni mkubwa”Familia ya Zainab ilipanga na kumuandalia ndoa bila ridhaa yake na baada ya kupokea mahari alilazimishwa kwenda kuishi na bwana na mambo yalikuwa mabaya anasema ZainabMwanaume huyo alitaka kulala nami kwa nguvu, alitaka kunibaka. Nilimwambia hapana nataka kurejea shuleni. Nilikuwa nalia kila siku , sikujua cha kufanya nilichanganyikiwa. Na hapo nikamkumbuka mshauri wangu aliniambia wakati wowote ukipata tatizo nipigie nitakusaidia. Basi nikampigia naye akampigia baba yangu sijui walichozungumza lakini baada ya siku moja, nilirejea Kampala nikarejea shuleni.”Mshauri huyo ni kutoka mradi wa UNICEF wa GEG aliokoa Maisha ya Zainab ambaye baada ya kunusika ndoa ya utotoni na kubakwa ana matumaini ya muskabali wake“Sasa niña furaha sana kwani nimekuwa shuleni na bado naendelea na shule. Nimemaliza darasa la saba, naenda sekondari na nitafaulu. Nataka kuwa mwanasheria niweze kupigania haki za watoto ili kusiwe na mtoto yoyote atakayelazimishwa kufanya asichotaka.”Mradi wa GEG umegawanyika katika sehemu kuu tatu, mosi kuwawezesha wasichana kupitia mtandao wa washauri rika, pili kuwashirikisha wasichana kupitia elimu, mafunzo na kuwaelekeza kwa kupata msaada wa huduma na tatu kuwawezesha wasichana kutafuta fursa bora za maisha yao ya baadaye kupitia msaada mdogo wa fecha wanaopokea.

Nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, hususan mashariki mwa taifa hilo la Maziwa Makuu, ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani, MONUSCO umeanzisha mfumo wa kutoa tahadhari mapema kuhusu mashambulizi dhidi ya raia yanayoendeshwa na waasi kwenye mji wa Bunia jimboni Ituri. Mfumo huu unaweza jamii, jeshi la serikali na MONUSCO kubadilishana taarifa na hivyo wananchi wanakuwa na hakikisho la usalama wao kwani pindi taarifa inapotolewa, hatua sahihi zinachukuliwa kama anavyosimulia Assumpta Masso kwenye makala hii iliyofanikishwa na MONUSCO.

Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Usalama wa Chakula, Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni WHO limeripoti kwamba kila siku, takribani watu milioni 1.6 kote duniani huugua kwa kula chakula kisicho salama na karibu asilimia 40 ya mzigo huo ukibebwa na watoto wadogo, chini ya umri wa miaka mitano. Hii leo kupitia mkutano wa pamoja wa waandishi wa habari jijini Geneva, Uswisi uliowahusisha Dkt. Francesco Branca, Mkurugenzi wa Idara ya Lishe na Usalama wa Chakula wa WHO na Markus Lipp, Afisa Mwandamizi wa Usalama wa Chakula wa FAO imeelezwa kuwa madhara yatokanayo na chakula kisicho salama hayaangalii mipaka na yametapakaa katika nchi nyingi duniani.  Dkt. Francesco Branca aliyekuwa katika ukumbi huo wa mikutano ametoa taarifa kwamba "kutokana na kuugua kwa takribani watu milioni 1.6 kila siku kunakosababishwa na vyakula visivyo salama, watu 420,000 hufariki dunia kutokana na sababu hiyo."Mwaka huu, kaulimbiu ya kampeni ya Siku ya Kimataifa ya Usalama wa Chakula, ni Jiandae kwa Yasiyotarajiwa, ambayo sio tu inasisitiza umuhimu wa kuwa tayari kudhibiti matukio ya usalama wa chakula ili yasiwe ya dharura, lakini pia umuhimu wa kuchukua muda kupanga, kuandaa na kuwa tayari kuchukua hatua katika mazingira ya dharura.Kwa upande wake Markus Lipp, Afisa Mwandamizi wa Usalama wa Chakula katika Shirika la Chakula na Kilimo (FAO), kwa njia ya video akizungumza kutoka Roma, Italia ameeleza namna FAO inavyohusisha chakula salama na utimizaji wa Malengo ya Maendeleo Endelevu…anasema, “Chakula kinapozalishwa na kuuzwa katika mfumo wa kilimo salama na endelevu, kinachangia maisha yenye afya na kuboresha uendelevu kwa kuwezesha upatikanaji wa soko na tija, ambavyo vinasukuma maendeleo ya kiuchumi na kupunguza umaskini, hasa katika maeneo ya vijijini.”

Hii leo jaridani tunaangazia usalama wa chakula, na ripoti ya ILO kuhusu suala la ajira Gaza wakati huu wa machafuko. Makala tunakupeleka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC na mashinani tunakupeleka nchini Sudan, kulikoni?Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Usalama wa Chakula, Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni WHO limeripoti kwamba kila siku, takribani watu milioni 1.6 kote duniani huugua kwa kula chakula kisicho salama na karibu asilimia 40 ya mzigo huo ukibebwa na watoto wadogo, chini ya umri wa miaka mitano. Tukimulika suala la ajira Gaza ambapo ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la kazi duniani, ILO inaweka bayana ni kwa vipi vita iliyoanza tarehe 7 Oktoba mwaka jana wa 2023 inasukuma kiwango cha ukosefu wa ajira kufikia takribani asilimia 80 huku pato la ndani la ukanda huo wa Gaza likipungua kwa asilimia 83.5..Katika makala Assumpta Massoi wa Idhaa hii ya Umoja wa Mataifa anatupeleka mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC ambako huko mashambulizi ya mara kwa mara kutoka makundi ya waasi waliojihami dhidi ya raia, yamesababisha Umoja wa Mataifa na kuja na mfumo wa kutoa tahadhari mapema ili kuimarisha ulinzi wa wa raia.Mashinani leo ikikiwa ni siku ya usalama wa chakula duniani tunakwenda nchini Sudan kumulika masuala ya lishe.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la kazi duniani, ILO inaweka bayana ni kwa vipi vita iliyoanza tarehe 7 Oktoba mwaka jana wa 2023 inasukuma kiwango cha ukosefu wa ajira kufikia takribani asilimia 80 huku pato la ndani la ukanda wa Gaza likipungua kwa asilimia 83.5. Takwimu hizo zinamaanisha kuwa kati ya kila watu 10 Ukanda wa Gaza wenye uwezo wa kufanya kazi, ni watu wawili tu wenye ajira, imesema ripoti hiyo iliyoandaliwa na ILO kwa ushirikiano na Ofisi Kuu ya Takwimu ya Palestina kuonesha ni kwa vipi vita imeathiri soko la ajira na njia za kujipatia kipato kwenye eneo hilo la Palestina linalokaliwa na Israeli.Ripoti inasema miezi minane ya vita imesababisha watu kupoteza kwa kiwango kikubwa ajira na mbinu zao za kujipatia kipato Gaza.Ukingo wa Magharibi nako vita hiyo imeathiri vibaya kwani ukosefu wa ajira umefikia asilimia 32.Ripoti inaonya kuwa takwimu hazijumuishi wale waliolazimika kuacha kazi kwa sababu ya vita, na kwamba idadi halisi ya waliolazimika kuacha kazi ni kubwa kuliko kinachodokezwa kwenye ripoti.Biashara zikiwa zimefungwa, kipato cha kaya nacho kimepungua kwa asilimia 87 na zinatuma watoto wao kufanya kazi ili kupata kipato.Mkurugenzi wa ILO Kanda ya nchi za kiarabu Ruba Jadarat anasema vita Gaza imesababisha vifo, hali ngumu ya kibinadamu ikiambatana na kusambaratika kwa hali ya kiuchumi na kujipatia kipato Gaza na Ukingo wa Magharibi. Hivyo kurejesha mbinu za watu kujipatia kipato na kuweka fursa za ajira zenye hadhi ni muhimu ili wapalestina waweze kukwamuka kutoka kwenye vitisho na ukatili ambao vita imewatumbukiza.Amesema kukwamuka huko kuende sambamba na harakati za sasa za usaidizi wa kibinadamu na kwamba ILO na wadau wake wanatekeleza kupitia Mpango wa Hatua wa Dharura kwa Palestina.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo Mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua matumizi ya neno “NYENDEA”

Katika Jarida la habari za Umoja wa Mataifa hii leo Flora Nducha anakuletea -Gaza Nuiserat Israel imeshambulia shule moja iliyokuwa inahifadhi wakimbizi 6,000 wa kipalestina na kuua watu 35, na wengine wengi wamejeruhiwa,-Hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa leo kumefanyika tukio la kukumbuka wafanyakazi 188 wa chombo hicho waliouawa mwaka 2023 pekee wakiwemo 135 watumishi wa UNRWA waliouawa ukanda wa Gaza-Duniani kote mtoto mmoja kati ya wanne anaishi katika mazingira ya umaskini wa chakula akila aina moja au mbili tu ya mlo kutokana na vita, mizozo, janga la tabianchi na ukosefu wa uwiano, imesema ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF. -Katika mada kwa kina utamsikia Erick Mukiza mmoja wa wanasheria waliothibitishwa kuwa wapatanishi au wasuluhishi wa migogoro nje ya mahakama nchini Tanzania na mipango yake ya kujumuisha wenye ulemavu ili wanufaike na mpango huo wa serikali ya Tanzania.-Na katika jifinze Kiswahili Onni Sigalla anafafanua maana ya neno Nyendea

Leo ni siku ya mazingira duniani na Umoja wa Mataifa unaisa dunia kuchukua hatua sasa kurejesha Uhai wa ardhi iliyoharibiwa na kujenga mnepo dhidi ya kuongezeka kwa hali ya jangwa na ukame na hiyo ndio kaulimbiu ya siku ya mwaka huu. Akisisitiza maudhui hayo Inger Andersen Mkurugenzi mtendaji wa shirika la mazingira la Umoja wa Mataifa UNEP amemtaka kila mtu kujiunga na harakati za kimataifa za kurejesha ardhi yenye afya na kujenga mnepo wa majanga mengine kama vile ukame na hali ya jangwa. Flora Nducha anatupasha zaidi katika makala hii..

Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres asubuhi ya leo saa za New York, Marekani kupitia Hotuba Maalumu kuhusu Hatua Dhidi ya Mabadiliko ya Tabianchi ametahadharisha kuhusu hatari ya wazi ya uwezekano wa ongezeko la joto juu ya nyuzijoto 1.5 za selsiasi linaloukabili ulimwengu ikiwa uzalishalishaji wa hewa chafuzi utaendelea kwa viwango vya sasa. Assumpta Massoi na maelezo zaidi.Ni hotuba ambayo imepewa jina “Wakati wa Ukweli”…Hotuba ambayo Katibu Mkuu wa Guterres ameitumia kuuleza ulimwengu ukweli kuwa utafiti wa kitaalamu unaonesha kuwa ni tani bilioni 200 tu za hewa ukaa ambazo dunia inaweza kuzihimili kabla ya kuvuka nyuzijoto 1.5 za Selsiasi  juu ya viwango vya kabla ya viwanda jambo ambalo ni hatari kubwa kwa ulimwengu.Ikumbukwe kuwa chini ya Mkataba wa Paris mnamo mwaka 2015, nchi zilikubaliana kupunguza kwa kiasi kikubwa uzalishaji wa hewa chafuzi duniani ili kuwezesha ongezeko la muda mrefu la wastani wa joto la uso wa dunia kuwekwa chini ya nyuzijoto 2 za selsiasi juu ya viwango vya kabla ya kuanza kwa viwanda na kuendeleza juhudi za kulipunguza joto hadi nyuzijoto 1.5 za selsiasi kisha kuhakikisha halizidi hapo.Lakini kiongozi huyu wa Umoja wa Mataifa anaeleza kwamba kwa kasi ya sasa ya uzalishaji hewa chafuzi kwa kiasi cha tani bilioni 40 kwa mwaka ni wazi uwezo wa dunia kuendelea kudhibiti joto lisipande utaisha mapema.  “Sote tunaweza kufanya hisabati. Kwa kiwango hiki, uwezo wote wa dunia kuhimili hewa ukaa utaondolewa kabla ya mwaka 2030. Ukweli ni kwamba uzalishaji wa hewa chafuzi duniani unahitaji kushuka kwa asilimia tisa kila mwaka hadi mwaka 2030 ili kuweka hai kikomo cha ongezeko la nyuzi joto 1.5. Lakini zinaelekea kubaya. Mwaka jana zilipanda kwa asilimia moja. Ukweli ni kwamba tayari tunakabiliwa na mashambulizi katika eneo la nyuzijoto 1.5 za Selsiasi.” Amesema Guterres.Guterres ameeleza kwamba hakuna nchi inayoweza peke yake kutatua janga la tabianchi akisema, “Huu ni wakati wa kila mtu kushiriki. Umoja wa Mataifa unajitolea kufanya kazi ili kujenga uaminifu, kutafuta ufumbuzi, na kuhamasisha ushirikiano ambao ulimwengu wetu unahitaji sana.”Na kwa vijana, kwa mashirika ya kiraia, kwa miji, mikoa, biashara na wengine ambao wamekuwa wakiongoza hatua kuelekea ulimwengu salama na safi, Katibu Mkuu amesema, Asante.

Hii leo jaridani tunaangazia siku ya mazingira duniani, na msaada wa kibinadamu nchini Haiti. Makala tunamulika hatua za kurejesha afya ya ardhi iliyoharibiwa na mashinani tunasalia hapa makao makuu kusikia ujumbe wa Martin Griffiths anayestaafu mwishoni mwa Juni. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres asubuhi ya leo saa za New York, Marekani kupitia Hotuba Maalumu kuhusu Hatua Dhidi ya Mabadiliko ya Tabianchi ametahadharisha kuhusu hatari ya wazi ya uwezekano wa ongezeko la joto juu ya nyuzijoto 1.5 za selsiasi linaloukabili ulimwengu ikiwa uzalishalishaji wa hewa chafuzi utaendelea kwa viwango vya sasa. Licha ya machafuko na mashambulizi yanayofanywa na makundi yenye silaha huko nchini Haiti, shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani limeendelea kuimarisha operesheni zake katika mji mkuu wa Port-au-Prince na kusaidia jamii zilizoathiriwa na ghasia ambapo kwa mwezi Mei shirika hilo limeweza kuwafikia zaidi ya watu 93,000.Katika makala ikiwa leo ni siku ya mazingira duniani Umoja wa Mataifa unaisa dunia kuchukua hatua sasa kurejesha afya ya ardhi iliyoharibiwa na kujenga mnepo dhidi ya kuongezeka kwa hali ya jangwa na ukame. Na hiyo ndio kaulimbiu ya siku ya mwaka.Mashinani tunasalia hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa mjini New York kusikiliza ujumbe, wa Mratibu wa Umoja wa Mataifa wa Masuala ya Kibinadamu na Misaada ya Dharura Martin Griffiths anayestaafu wadhifa huo mwishoni mwa Juni.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Licha ya machafuko na mashambulizi yanayofanywa na makundi yenye silaha huko nchini Haiti, shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani limeendelea kuimarisha operesheni zake katika mji mkuu wa Port-au-Prince na kusaidia jamii zilizoathiriwa na ghasia ambapo kwa mwezi Mei shirika hilo limeweza kuwafikia zaidi ya watu 93,000. Kwa mujibu wa tathmini ya viwango vya njaa iliyofanyika mwezi Machi mwaka huu nchini Haiti, takriban watu milioni 5 ambao ni sawa na nusu na idadi ya watu wote wa taifa hilo, wanakabiliwa na ukosefu wa uhakika wa chakula ikiwemo watu milioni 1.64 ambao wametajwa kuwa hatua moja tu kabla ya kufikia baa la njaa yani IPC4. Maisha ya wanajamii yamebadilika sana, wale waliokuwa wanaweza kujikimu sasa wamegeuka ombaomba kama anavyoeleza bibi Heugenie Pierre Charles, mwenye umri wa miaka 70 mkazi wa Port- au – Prince. “Kuna wakati mwingine nakuwa na njaa sana. Nawaomba watu wanaokula wanigawie kidogo wanachokula. Lakini wananidhalilisha. Huko nyuma sikuwahi kuwa naomba, nilikuwa naweza kuendesha biashara zangu. Inaniuma sana. Nilikuwa na kazi yangu, lakini magenge ya wenye silaha yamesababisha nifunge. Na sasa naishi katika hali ambayo inanifanya nalia. Nipo hapa katika kambi ya wakimbizi wa ndani. Nilikuwa nimebakiwa na birika tu. Kwa bahati mbaya imeibiwa. Sasa sina kitu chochote. Nilikuwa natumia birika yangu kuchemsha chai na chakula.”WFP kwa kutambua madhila yanayowakumba wananchi mwezi Mei ilifanikiwa kuingiza shehena ya chakula nchini Haiti na miongoni mwa walionufaika ni zaidi ya wananchi 93,000 walioko Cité Soleil, mojawapo ya vitongoji vilivyo vigumu kufikika kutokana na usalama, walifanikiwa kufikishwa msaada wa chakula kwani wananchi hao wako hatarini zaidi kukumbwa na njaa.Mwakilishi wa WFP nchini Haiti Jean-Martin Bauer anasema ndege ya shirika hilo iliyotua Port au Prince mwezi Mei imekuwa mkombozi. “Barabara za kuingia na kutoka katika mji wa wa Port-au-Prince zinashikiliwa na makundi yenye silaha. Bandari ilifungwa muda mrefu uliopita Kwani iliporwa, na uwanja wa ndege nao ukafungwa, kwa ufupi Port au Prince kwa miezi michache imekuwa kama kisiwa. Kwa hivyo ni muhimu sana kwa WFP na wasaidizi wengine wa kibinadamu kuweza kuleta misaada mjini hapa na, kuendesha programu muhimu. Kwa hivyo huduma muhimu ambazo watu wanategemea, iwe huduma ya afya, maji na usafi wa mazingira, chakula, zinahitaji usafirishaji wa bure wa bidhaa na watu, na hivi sasa hatujapata hiyo. Kwa hivyo tunachofanya na safari hii ya ndege ni kufungua tena mlango huo na kuhakikisha kuwa mahitaji muhimu yanaingia ili kuruhusu huduma hizi muhimu kufanya kazi.”Mbali na kusambaza misaada mbalimbali ya chakula kwa mwaka huu WFP imesaidia zaidi ya watu 108,000 waliokimbia makazi yao kwa kuwapatia chakula cha moto. Pia wanatoa Msaada wa kuwapatia fedha taslimu na mwitikio huu wa kibinadamu pia unajumuisha nyongeza ya lishe kwa kaya zilizo na wajawazito au watoto walio chini ya umri wa miaka mitano.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Kenya ambako UNICEF na wadau wake imefanikisha utengenezaji wa sodo za kufuliwa. Piatunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo za Gaza, wahamiaji kutoka bara la Afrika na watoto katika migogoro. Mashinani inatupeleka nchini DR Congo, kulikoni?Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu masuala ya kibinadamu na misaada ya dharura (OCHA) imeripoti ubomoaji wa makazi leo kwenye eneo la Palestina linalokaliwa kimabavu katika miji ya Shuqba, Al Jwaya na Mantiqat Shi'b al Butum, katika Ukingo wa Magharibi wa Mto Jordan. Ripoti iliyotolewa leo na Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR) imeangazia hatari zinazowakabili wakimbizi na wahamiaji wanapokuwa njiani kutoka Afrika kwenda Ulaya. UNHCR imeweka wazi kuwa wengi wao hufariki dunia wakivuka jangwa au karibu na mipaka, hufanyiwa ukiukwaji mkubwa wa haki za binadamu. Shirika hilo limetoa wito kwa wafadhili kuangazia usaidizi na watu kuelezwa njia mbadala halali za kuhama nchi.Na ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya kukumbuka watoto walio kwenye maeneo yenye mizozo ikihusisha ukatili na unyanyasaji, Mratibu Mkazi wa Umoja wa Mataifa nchini Ukraine, Denise Brown ameitaka Jumuiya ya Kimataifa kukataa kuhalalisha vita na athari zake kwa watoto. Akitathimini hali ya watoto nchini Ukraine kutokana na uvamizi wa Urusi amesema zaidi ya watoto 600 wameshauawa na 1,420 wamejeruhiwa tangu Februari mwaka 2022.Katika mashinani na ikiwa leo ni siku ya kimataifa ya kukumbuka watoto wasio na hatia waathiriwa wa uvamizi na ukatili tunaelekea nchini Jamhuri ya Kidemkrasia ya Congo DRC kusikia simulizi ya msichana ambaye alitumikishwa na makamanda wa kundi la waasi.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Baiskeli! Umoja wa Mataifa uliitambua rasmi umuhimu wake tarehe 13 mwezi Machi mwaka 2022 kwa kupitisha azimio la kutambua tarehe 3 mwezi Juni kila mwaka kuwa siku ya baiskeli duniani. Umuhimu wake kama chombo cha usafiri chenye gharama nafuu, hakichafui mazingira na zaidi ya yote afya kwa watumiaji kwani ni mazoezi. Huko Nairobi, mji mkuu wa Kenya, taifa lililo Afrika Mashariki, utamaduni wa kutumia baiskeli kama njia ya usafiri unazidi kushamiri na miongoni mwa watumiaji hao wanaelezea kwenye makala hii msingi wa matumizi, changamoto na nini kifanyike ili matumizi ya baiskeli yawe salama.

Watu milioni moja sasa wamefungasha virago na kuukimbia mji wa Rafah kusini mwa Gaza, ka mujibu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA, huku kukiwa na ripoti mpya za mashambulizi ya usiku kuamkia leo katika maeneo ya kusini, kati na kaskazini yanayofanywa na vikosi vya Israel. Katika tarifa yake iliyotolewa leo kupitia mtandao wa kijamii wa X UNRWA imesema mji wa Rafah kwenye mpaka wa kusini wa Gaza na Misri ulikuwa nyumbani kwa zaidi ya watu milioni moja waliokimbia makazi yao kwa karibu miezi minane ya mashambulizi ya kila siku ya jeshi la Israel, kujibu shambulio la kigaidi lililoongozwa na Hamas kusini mwa Israel tarehe 7 Oktoba mwaka jana."Maelfu ya familia sasa wanaishi katika vituo vilivyoharibiwa na kusambaratishwa huko Khan Younis ambapo UNRWA inaendelea kutoa huduma muhimu, licha ya changamoto zinazoongezeka. Masharti hayaelezeki,” Haya yanajiri siku tatu tangu Rais wa Marekani Joe Biden kuzindua pendekezo la usitishaji mapigano kwa kuzingatia usitishaji wa hatua kwa hatua kwa vita hiyo, pendekezo likiripotiwa kujumuisha kuondolewa kwa majeshi ya Israel kutoka maeneo wyalikorundikana, kuachiliwa kwa mateka wa Israel na wafungwa wa Kipalestina, pamoja na mpango wa ujenzi mpya wa Gaza.Kulingana na UNRWA, maelfu ya familia zimelazimika kutafuta makazi katika majengo yaliyoharibiwa vibaya huko Khan Younis jiji ambalo liko kaskazini mwa Rafah, na linakadiriwa kuwa na watu wapatao milioni 1.7. Imeripotiwa kwamba makao yote 36 ya UNRWA huko Rafah sasa yamesalia matupu.Shirika hilo limeongeza kuwa Takriban wanawake na wasichana 690,000 wanaaminika kukosa vifaa vya msingi vya usafi wakati wa hedhi, faragha na maji ya kunywa.Ikiangazia mapambano ya kila siku yanayowakabili watu walio hatarini sana huko Gaza, UNRWA imelinukuu Shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya uzazi UNFPA ambalo linakadiria kwamba karibu wanawake 18,500 wajawazito wamelazimika kukimbia Rafah. "Takriban 10,000 zaidi wamesalia huko katika hali mbaya na upatikanaji wa huduma za afya na vifaa vya uzazi ni mdogo. Afya ya mama na mtoto iko hatarini.”Likirejea wasiwasi huo mkubwa, Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani WFP  kupitia Matthew Hollingworth, Mkurugenzi wa WFP katika eneo linalokaliwa la Palestina lisema sasa hakuna "kikubwa tunachoweza kuwafanyia watu ambao bado wako Rafah, ambako barabara si salama, hazifikiki vizuri, na washirika wetu wengi na mashirika mengine ya kibinadamu yametawanywa”.Ameonya kwamba hofu ya afya ya umma sasa imevuka viwango vya janga, wakati sauti, harufu, na maisha ya kila siku, ni ya kutisha na ya kuzimu. Watu "wamekimbilia maeneo ambayo maji safi, vifaa vya matibabu na usaidizi havitoshi, usambazaji wa chakula ni mdogo, na mawasiliano ya simu yamesitishwa."

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya kibinadamu katika ukanda wa Gaza, na afya ya uzazi nchini Randa. Mashinani tunakupeleka nchini Kenya na mashinani nchini Tanzania, kulikoni?Watu milioni moja sasa wamefungasha virago na kuukimbia mji wa Rafah kusini mwa Gaza, ka mujibu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA, huku kukiwa na ripoti mpya za mashambulizi ya usiku kuamkia leo katika maeneo ya kusini, kati na kaskazini yanayofanywa na vikosi vya Israel. Nchini Rwanda, hivi karibuni Wizara ya Afya ya nchi hiyo, kupitia Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF), imeanza usambazaji wa Vidonge vyenye virutubisho vingi vya lishe (MMS) ili kuboresha lishe ya wajawazito kama njia ya kupunguza kasi ya udumavu kwa watoto.Katika makala Umoja wa Mataifa uliitambua rasmi umuhimu wa baiskeli tarehe 13 mwezi Machi mwaka 2022 kwa kupitisha azimio la kutambua tarehe 3 mwezi Juni kila mwaka kuwa siku ya baiskeli duniani. Umuhimu wake kama chombo cha usafiri chenye gharama nafuu, hakichafui mazingira na zaidi ya yote afya kwa watumiaji kwani ni mazoezi.Na mashinani tutaelekea Mwanza nchini Tanzania kusikia ujumbe kuhusu mikakati ya kudhibiti uhalifu katika mipaka Afrika mashariki.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Nchini Rwanda, hivi karibuni Wizara ya Afya ya nchi hiyo, kupitia Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF), imeanza usambazaji wa Vidonge vyenye virutubisho vingi vya lishe (MMS) ili kuboresha lishe ya wajawazito kama njia ya kupunguza kasi ya udumavu kwa watoto. Nshimiyimana Clementine, ni Mkuu wa Kituo cha Afya cha Kabaya, Wilayani Ngororero katika Jimbo la Magharibi nchini Rwanda anasema, “Wajawazito wanapata taarifa kutoka kwa Wahudumu Afya Jamii ambao wanawaelekeza kwenda kwenye vituo vya afya kwa ajili ya vipimo muhimu na kupata vidonge vya lishe.”“Tunawashauri kumeza kidonge kimoja kila siku angalau kwa miezi sita. Na sasa kwa kuwa tumeanza kusambaza vidonge lishe hivi tunaamini vitakuwa na manufaa kwa kuzingatia lishe zilizomo. Wajawazito hawatakosa virutubisho kutoka kwenye matunda na mbogamboga kwa kuwa hivi vidonge vinavyo. Japo bado tunawahimiza wajawazito kula matunda na mbogamboga, lakini wale wasiomudu hawataathirika na upungufu wa virutubisho. ”Umugwaneza Yvette ni mmoja wa wajawazito wanufaika wa programu hii iliyowezeshwa kwa ukarimu wa KIRK Humanitarian shirika lisilo la kiserikali linalojitolea kuhakikisha Virutubisho lishe kupitia Umoja wa Mataifa vinawafikia wajawazito kokote waliko duniani.“Wakati usambazaji wa vidonge vya MMS ulipoanza, nilikuwa miongoni mwa watu wa mwanzo kupokea. Mwili wangu umevipokea vizuri. Sijapata changamoto yoyote. Ninameza mara kwa mara na ninajisikia mwenye afya.”

Kila uchao, mikutano ifanyika kona mbali mbali za dunia kubonga bongo ni kwa vipi akili mnemba inaweza kutumika kwa manufaa ya binadamu na si vinginevyo kwani Umoja wa Mataifa unataka nyenzo hiyo iwe ya manufaa hasa katika kufanikisha malengo ya maendeleo endelevu. Huko Geneva, Uswisi kumetamatika mkutano wa kujadili ni kwa vipi akili mnemba italeta manufaa. Suala hilo hilo pia lilikuwa miongoni mwa mijadala ya jukwaa la 4 la kimataifa la uwekezaji kwa wajasiriamali huko Manama, Bahrain ambapo mmoja wa wanajopo alikuwa Profesa Dokta Selvaraj Oyyan Pillay kutoka Malaysia ambaye katika makala hii Assumpta Massoi alizungumza naye na kuumuliza iwapo ana shaka na shuku kuhusu mustakabali wa akili mnemba na nini kifanyika.

Nchini Kenya Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) kupitia mradi unofahamika kama GIGA, kwa ushirikiano na Wizara ya Elimu, wameunganisha wanafunzi zaidi ya 257,000 kwenye mtandao wa Intaneti, wakiwemo wanafunzi 7,690 wenye mahitaji maalum, na pia mafunzo ya kidijitali kwa maelfu ya walimu.Mmoja wa walimu walionufaika na mafunzo hayo ni Terika Gevera, Mwalimu katika Shule ya Viziwi ya Maseno katika Kaunti ya Kisumu."Wanafunzi wetu mara nyingi hupata ujifunzaji wao kupitia hisia ya kuona, kwa sababu usikivu wao hauwafai sana. Kwa hivyo, UNICEF kuunganisha shule kwenye intaneti kumesaidia sana hasa katika kuboresha ufundishaji wetu. Watoto wetu wanaweza kujifunza na hasa kujifunza kupitia njia ya kuona wanaweza kupata maarifa kwa njia bora zaidi.”Mwalimu Terika Gevera anafafanua zaidi akisema,"Intaneti ni sehemu muhimu sana katika kujifunza. Tuliamunganishwa katika nyenzo za E-Kitabu. E-Kitabu wamejaribu kuandika hadithi zao kwa lugha ya ishara, hivyo wanafunzi hutazama picha, huangalia ishara na mwisho wa kila hadithi, wanafunzi huulizwa maswali kuhusu hadithi ambayo imesimuliwa kwa ishara. Kupitia hilo wanafunzi wamefahamu kuwa wanaweza kusoma hadithi, kuelewa na kujibu maswali.”

Hii leo jaridani tunaangazia machafuko nchini Burkina Fasso na mradi unofahamika kama GIGA unaosaidia kufanikisha masomo ya kidijitali kwa wanafunzi nchini Kenya. Makala inamulika usimamizi wa Akili Mnemba na mashinani inatupeleka Garissa nchini Kenya, kulikoni?Kamishina Mkuu wa Haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk leo ameelezea wasiwasi mkubwa kufuatia ongezeko la hivi karibuni la mauaji ya raia nchini Burkina Faso, huku kukiwa na madai ya kuwajibika na mauaji hayo kutoka pande zote, makundi yenye silaha na serikali. Nchini Kenya Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) kupitia mradi unofahamika kama GIGA, kwa ushirikiano na Wizara ya Elimu, wameunganisha wanafunzi zaidi ya 257,000 kwenye mtandao wa Intaneti, wakiwemo wanafunzi 7,690 wenye mahitaji maalum, na pia mafunzo ya kidijitali kwa maelfu ya walimu.Makala inaturejesha Bahrain kufuatilia usimamizi wa Akili Mnemba wakati huu ambapo huko Geneva, wabobezi wa Akili Mnemba na wawakilishi kutoka sekta ya umma na binafsi wakibonga bongo kuhusu matumizi sahihi ya teknolojia hiyo, Assumpta Massoi amezungumza na mwanazuoni kutoka Malaysia kandoni mwa jukwaa la Umoja wa Mataifa la Uwekezaji kwa wajasiriamali lililomalizika hivi karibuni huko Manama.Na katika mashinani tutasalia nchini Kenya kaunti ya Garissa ambako Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji IOM linaendelea kutoa msaada kwa maelfu ya watu waliopoteza makazi yao kutokana na mafuriko yanayoendelea.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Kamishina Mkuu wa Haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk leo ameelezea wasiwasi mkubwa kufuatia ongezeko la hivi karibuni la mauaji ya raia nchini Burkina Faso, huku kukiwa na madai pande zote, makundi yenye silaha na serikali kuhusika na mauaji hayo. Kwa mujibu wa tarifa ya ofisi ya Kamishina Mkuu wa haki za binadamu OHCHR kati ya Novemba 2023 na Aprili mwaka huu 2024 imepokea madai ya ukiukwaji wa haki na ukatili unaokiuka sheria za kimataifa za haki za binadamu ukiwaathiri takriban watu 2732 hili likiwa ni ongezeko la asilimia 71 ya visa vya ukiukwaji wa haki za binadamu ukilinganisha na miezi sita iliyopita.Taarifa inasema watu 1794 ay asilimia 65 miongoni mwa watu hao ni waathirika wa mauaji ya kinyume cha sheria.Ofisi hiyo ya haki za binadamu imesema Makundi yenye silaha, kama vile Jamāʿat nuṣrat al-islām wal-muslimīn, Kundi kubwa la Kiislamu katika Jangwa la Sahara na makundi mengine yanayofanana na hayo, yamezidisha mashambulizi yao dhidi ya raia, ikiwa ni pamoja na dhidi ya wakimbizi wa ndani. Kwa mujibu wa Bwana Türk "Wakati makundi yenye silaha yanadaiwa kuhusika na idadi kubwa ya matukio na waathirika, na yanapaswa kuwajibika, pia ninasikitishwa sana kwamba vikosi vya usalama na ulinzi na wasaidizi wao ambao ni watu waliojitolea kwa ulinzi wan chi yao wanadaiwa kutekeleza mauaji ya kiholela, ikiwa ni pamoja na kunyongwa,”Awali mkuu huyo wa haki za binadamu alizungumzia masuala haya na Kapteni Ibrahim Traoré, Rais wa Burkina Faso, wakati wa ziara yake nchini humo Machi mwaka huu.Türk ameongeza kuwa "Ninatambua kikamilifu vitisho tata vya usalama ambavyo Burkina Faso inakabiliana nayo. Jawabu dhidi ya vitisho hivi litafaulu tu ikiwa sheria za kimataifa zitaheshimiwa kikamilifu kote nchini. Kwa hivyo narudia wito wangu kwa mamlaka nchini Burkina Faso kuchukua hatua zote zinazowezekana ili kuhakikisha ulinzi wa raia,” Kamishna Mkuu ametoa wito kwa Serikali ya Burkina Faso kuunga mkono uchunguzi wa kina, huru na wa uwazi kuhusu tuhuma zote za ukiukaji wa haki na ukiukwaji wa sheria za kimataifa, na kuhakikisha kuwa wahalifu wanafikishwa mahakamani, katika kesi zinazokidhi viwango vya kimataifa, ili kuhakikisha haki ya kweli kwa waathirika na fidia.Amesisitiza kwamba ni “Lazima kuweka na haki na uwajibikaji endapo mamlaka inataka kweli kuihakikishia jamii inarejesha mshikamano wa kijamii na kujenga upya uaminifu kati ya raia na vikosi vya usalama." 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “KIBUHUTI” 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika ni kwa vipi wabunifu wanaweza kumiliki kazi zao na zikasongesha SDGs ikiwemo kutokomeza umaskini. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo za Sudan, Gaza na jukwaa la Kimataifa la “AI for Good”, pamoja na uchambuzi wa neno la wiki.Mashirika matatu ya Umoja wa Mataifa leo yametoa onyo kali kwamba dalili zote zinaonesha kuzorota kwa kiasi kikubwa kwa hali ya lishe kwa watoto na wanawake katika nchi ya Sudan inayokumbwa na vita. Uchambuzi wa hivi karibuni uliofanywa na Mashirika hayo matatu la Kuhudumia Watoto (UNICEF), la Mpango wa Chakula Duniani (WFP) na la afya ulimwenguni (WHO) unaonesha kwamba uhasama unaoendelea unazidisha visababishi vya utapiamlo kwa watoto. Mashirika ya Umoja wa Mataifa yanaendelea kutoa wito wa usitishaji mapigano katika Ukanda wa Gaza kwasababu hali inazidi kuwa tete kila uchao. Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani (WFP) limesema hakuna mengi ambayo linaweza kufanya kwa sasa huko Rafah kwani akiba ya chakula ni ndogo na kuna vikwazo vingi kuwafikia watu.Mkutano wa siku mbili wa Kimataifa wa Akili Mnemba umeanza leo Mei 30 mjini Geneva, Uswisi kujadili matumizi bora ya Akili Mnemba (AI) ili kuharakisha kuelekea Malengo ya Maendeleo Endelevu ya Umoja wa Mataifa na unaunganisha wabunifu wa Akili Mnemba na watoa uamuzi wa sekta ya umma na binafsi ili kusaidia kuongeza ufumbuzi unaotokana na akili Mnemba kote duniani.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “KIBUHUTI”.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Makala hii inatupeleka nchini Sudan kuangazia maisha ya Sara, mmoja wa wakimbizi wa ndani katika nchi hiyo ya kaskazini mwa Afrika. Sara alikuwa na ujauzito wa miezi 9 wakati bomu lilipopiga nyumba yake na kumlazimu kukimbia na hatimaye kujifungua mtoto wake peke yake bila uangalizi wowote wa kitabibu. Familia nyingi nchini Sudan zimesambaratishwa na mzozo unaoendelea. Selina Jerobon ndiye msimulizi wetu..

Hii leo jaridani tunaangazia siku ya kimataifa ya walindaamani wa Umoja wa Mataifa. Makala inatupeleka nchini Sudan kusikia simulizi ya mmoja wa wakimbizi na mashinani tunakupelekea nchini Ethiopia kusiki jinsi ambavyo wasichana wanavyosaidiwa kubaki shule.Leo ni siku ya kimataifa ya walindaamani wa Umoja wa Mataifa mwaka huu ikibeba maudhui “Kuwa tayari kwa ajili ya ujenzi wa mustakbali bora kwa pamoja”. Umoja wa Mataifa umesisitiza kuwa ulinzi wa amani unasialia kuwa ushirikiano wa kipekee  wa kimataifa. Mshauri wa Umoja wa Mataifa kuhusu masuala ya kijeshi, Jenerali Birame Diop amesema kadri binadamu wataendelea kuweko duniani mizozo na majanga yataendelea kuweko na hivyo kinachohitajika ni mfumo wa kupunguza uweko na utatuzi wa majanga hayo.Makala inatupeleka nchini Sudan kuangazia maisha ya Sara, mmoja wa wakimbizi wa ndani katika nchi hiyo ya kaskazini mwa Afrika.Na mashinani tutaelekea Gambella nchini Ethiopia  kusikia ni kwa jinsi gani shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto  UNICEF linahakikisha kuwa wasichana hawakosi masomo yao kwa kukosa sodo au taulo za kike wakati wa hedhi.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Leo ni siku ya kimataifa ya walindaamani wa Umoja wa Mataifa mwaka huu ikibeba maudhui “Kuwa tayari kwa ajili ya ujenzi wa mustakbali bora kwa pamoja”. Umoja wa Mataifa umesisitiza kuwa ulinzi wa amani unasialia kuwa ushirikiano wa kipekee  wa kimataifa. Katika ujumbe wake kwa siku hii Antonio Guterres amesema "Leo tunawaenzi walinda amani zaidi ya 76,000 wa Umoja wa Mataifa ambao wanadumisha lengo bora zaidi la ubinadamu, amani. Siku baada ya siku, wakihatarisha Maisha yao, wanawake na wanaume hawa wanafanya kazi kwa ujasiri katika baadhi ya maeneo hatari na yasiyo na utulivu duniani ili kulinda raia, kudumisha haki za binadamu, kumsaidia masuala ya uchaguzi na kuimarisha taasisi. Zaidi ya walinda amani 4,300 wamelipa gharama ya Maisha yao wakati wakihudumu chini ya bendera ya Umoja wa Mataifa. Hatutawasahau kamwe.”Kwa mujibu wa Umoja wa Mataifa maudhui ya siku ya mwaka huu yanaashiria kwamba wakati ulinzi wa amani wa Umoja wa Mataifa umethibitika kuwa sehemu ya suluhu kwa zaidi ya miaka 75 ukizisaidia nchi mwenyeji kuvuka mapito kutoka kwenye migogoro hadi amani muhtasari wa Sera wa Katibu Mkuu wa Ajenda mpya ya amani unaweka njia ya operesheni za kimataifa za amani na usalama mbele ili kusalia kuwa zana zinazofaa kushughulikia vita na migogoro ijayo.Naye mkuu wa operesheni za Umoja wa Mataifa za ulinzi wa amani Jean-Pierre Lacroix,akiongeza sauti yake katika siku hii amesema "Ulinzi wa amani wa Umoja wa Mataifa unasalia kuwa ushirikiano wa kipekee wa kimataifa, huku walinda amani kutoka zaidi ya nchi 120 wakifanya mabadiliko yenye tija kila siku kwa mamilioni ya watu katika baadhi ya maeneo magumu zaidi duniani. Tunapokabiliana na changamoto za kesho, ulinzi wa amani wa Umoja wa Mataifa unaendelea kubadilika, na kuhimiza ushirikiano kuwa mahiri, msikivu na unaofaa kwa madhumuni yaliyokusudiwa, kukuza utulivu, kulinda walio hatarini na kusaidia kujenga amani ya kudumu."Siku ya Kimataifa ya walinda amani wa Umoja wa Mataifa inaadhimishwa kila mwaka Mei 29 na ilianzishwa na Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa mwaka 2002 ili kuwaenzi wanaume na wanawake wote katika operesheni za ulinzi wa amani na kuenzi kumbukumbu ya wale wote waliopoteza Maisha yao kwa lengo la kuleta amani.

Mshauri wa Umoja wa Mataifa kuhusu masuala ya kijeshi, Jenerali Birame Diop amesema kadri binadamu wataendelea kuweko duniani mizozo na majanga yataendelea kuweko na hivyo kinachohitajika ni mfumo wa kupunguza uweko na utatuzi wa majanga hayo.Akihojiwa na Idhaa ya Umoja wa Mataifa katika kuadhimisha siku ya walinda amani duniani, Jenerali Diop ambaye anatamatisha jukumu lake anasema angalau kwa sasa kuna jawabu la ulinzi wa amani ambalo licha ya changamoto zake linaleta nuru.“Na ulinzi wa amani umethibitisha kuwa unaweza kutatua baadhi ya mizozo. Ninaweza kukupatia mfano wa Timor-Letse [TIMORLETSI]. Ninaweza kukupa mifano ya Côte d'Ivoire, ya Sierra Leone, ya Liberia, ambako ulinzi wa amani umesaidia kurejesha amani na utulivu. Na sasa nchi hizi hata zinashiriki kwenye ulinzi wa amani.”Ingawa ulinzi wa amani unazaa matunda, kwa Jenerali Diop ambaye anatoka Senegal, jambo muhimu ni kuzidi kuboresha huduma hiyo kwani itaendelea kuwa muhimu huku Umoja wa Mataifa ukihakikisha ujumbe wa ulinzi wa amani unapatiwa mamlaka na majukumu sahihi ili kukidhi mantiki ya uwepo wake. Na zaidi ya yote.“Tunatakiwa pia leo hii kuambatanisha ujumbe wa ulinzi wa amani na mfumo wa kimkakati wa mawasiliano ili kuzuia habari potofu na habari za uongo zinazoharibu kila kitu tunachofanya. Ulinzi wa amani hautafanikiwa iwapo nchi mwenyeji haiungi mkono ujumbe wa ulinzi wa amani.”

Katika Jarida la Habari la Umoja wa Mataifa hii leo Flora Nducha anakuletea-Watu zaidi ya 2000 wahofiwa kufunikwa na maporomoko ya udongo Papua New Guinea , Umoja wa Mataifa wasaidia-Ripoti ya UNRWA inasema wakimbizi wa Kipalestina katika Ukanda wa Gaza wanakabiliwa na dharura ya kiafya isiyokuwa na mfano wake iliyosababishwa na vita mbaya zaidi katika historia ya Gaza- Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres  ameuambia Mkutano wa nne wa Kimataifa wa Nchi za Visiwa Vidogo Zinazoendelea (SIDS4) Antigua na Barbuda kwamba ulimwengu unahitaji kuchukua hatua ili kusaidia vyema na kuhamasisha ufadhili kwa Nchi za Visiwa Vidogo Zinazoendelea (SIDS) -Katika kuelekea siku ya walindamani hapo kesho leo kikosi cha Tanzania TANZBAT11 nchini DRC chashikamana na wananchi katika miradi mbalimbali-Na mashinani utamsikia mlindamani kutoka Italia anayehudumu katika mpango wa Umoja wa Mataifa nchini Lebanon UNIFIL

Mahakama ya kimataifa ya haki ICJ leo imetoa maamuzi ya kesi ya Afrika Kusini dhidi ya Israel kuhusu utekelezaji wa Mkataba wa Kuzuia na Kuadhibu Uhalifu wa Mauaji ya Kimbari katika Ukanda wa Gaza Flora amefuatilia uamuzi huo.Leo Kwa kura 13 dhidi ya 2 mahaka ya ICJ imeamua kwamba:1. Inathibitisha tena hatua za muda zilizoainishwa katika Maagizo yake ya tarehe 26 Januari 202 na 28 Machi 2024, ambayo yanapaswa kutekelezwa mara moja na kwa ufanisi2. Imeainisha hatua zifuatazo za muda kwamba : Taifa la Israeli, kwa kuzingatia wajibu wake chini ya Mkataba juu ya Kuzuia na Adhabu ya Uhalifu wa Mauaji ya Kimbari, na kwa kuzingatia hali mbaya ya maisha inayowakabili raia katika Jimbo la RafahIsitishe mara moja mashambulizi yake ya kijeshi, na hatua nyingine yoyote katika jimbo la Rafah ambayo yanaweza kusababishia kundi la Wapalestina Gaza hali hiyo ya maisha inayoweza kuleta uharibifu wa kimwili kwa ujumla au sehemu;Iendeleel kukiacha wazi kivuko cha Rafah  kwa utoaji usiozuiliwa kwa kiwango cha haraka cha huduma za msingi zinahitajika na msaada wa kibinadamu;Kuchukua hatua madhubuti ili kuhakikisha ufikiaji usiozuiliwa wa Ukanda wa Gaza kwa tume yoyote ya uchunguzi, ujumbe wa kutafuta ukweli au chombo kingine cha uchunguzi kilichoagizwa na vyombo vyenye uwezo wa Umoja wa Mataifa kuchunguza tuhuma za mauaji ya kimbari;3. Mahakama imeamua kwamba Israeli itawasilisha ripoti kwa Mahakama juu ya hatua zote kuchukuliwa ili kutekeleza agizo hili, ndani ya mwezi mmoja kuanzia tarehe ya agizo hili.

Ripoti mpya ya Takwimu za Afya Ulimwenguni iliyotolewa leo na Shirika la Afya la Umoja wa Mataifa Duniani WHO, inaonyesha kuwa janga la COVID-19 limebadilisha mwelekeo wa kuongezeka kwa umri wa watu kuishi wakati wa kuzaliwa na matarajio ya maisha yenye afya wakati wa kuzaliwa HALE.Ripoti hiyo ya takwimu za afya ulimwenguni hutolewa kila mwaka na WHO ikijumuisha viashirikia vya afy na vinavyohusiana na imekuwa ikitolewa tangu mwaka 2005.Ripoti yam waka huu kwa mujibu wa WHO imetathimini Zaidi ya viashiria 50 vinavyohusiana na afya kuanzia malengo ya maendeleo endelevu SDGs na mikakati kazi 13 ya WHO au GPW13.Ripoti inasema Janga la COVID-19 limefuta karibu muongo mmoja wa maendeleo katika kuboresha umri wa watu kuishi ndani ya miaka miwili tu. Kati ya 2019 na 2021, umri wa kuishi duniani ulipungua kwa mwaka 1.8 hadi miaka 71.4 ukirejea nyuma hadi kiwango cha mwaka 2012.”Pia ripoti imeongeza kuwa umri wa kuishi kwa afya duniani ulipungua kwa miaka 1.5 hadi miaka 61.9 mwaka 2021 ukiwa umerudi nyuma kwenye kiwango cha mwaka 2012. Ripoti hiyo ya 2024 pia imeainisha ni jinsi gani athari hizo zimehisiwa tofauti na hazilingani kote duniani.Maeneo ya WHO yaliyoathirika Zaidi ripoti inasema ni Ukanda wa Amerika na Kusini-Mashariki mwa Asia, ambako umri wa kuishi ukishuka kwa takriban miaka 3 na matarajio ya maisha yenye afya yakishuka kwa miaka 2.5 kati ya mwaka 2019 na 2021.Kinyume chake, Kanda za Pasifiki Magharibi zimeathiriwa kidogo wakati wa miaka miwili ya kwanza ya janga hla COVID-19 na kupata hasara ya chini ya miaka 0.1 katika umri wa kuishi na miaka 0.2 katika matarajio ya maisha yenye afya.

Zikiwa zimesalia siku chache kufika Siku ya Kimataifa ya Walinda Amani wa Umoja wa Mataifa inayoadhimishwa kila Mei 29, tunaangazia shughuli zao na kuwatia moyo na leo tunaelekea nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati kuwasikia baadhi yao kutoka katika  Kikosi cha 7 cha ulinzi wa amani kutoka Tanzania TANBAT 7 kinachohudumu chini ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kulinda amani nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR (MINUSCA)

Nchini Tanzania, kwa ufadhili wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) na wadau wake kama Kitovu cha Kuratibu Mifumo ya Chakula cha Umoja wa Mataifa, Kikundi cha Washirika wa Maendeleo ya Kilimo na Lishe, wakulima, sekta binafsi, na watafiti na Taasisi za kitaaluma wamekutana mjini Morogoro ili kupitia na kuboresha vipaumbele na ramani ya mifumo ya chakula iliyoanzishwa mwaka 2021. Hamad Rashid wa Redio washirika wetu Mviwata FM ya Mkoani Morogoro amehudhuria Kikao hicho na kuandaa taaarifa hii. 

Hii leo jaridani tunaangazia maamuzi ya ICJ ya kesi ya Afrika Kusini dhidi ya Israel, na  mifumo ya chakula nchini Tanzania. Makala inatupeleka nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR na mashinani nchini Kenya, kulikoni? Mahakama ya kimataifa ya haki ICJ leo imetoa maamuzi ya kesi ya Afrika Kusini dhidi ya Israel kuhusu utekelezaji wa Mkataba wa Kuzuia na Kuadhibu Uhalifu wa Mauaji ya Kimbari katika Ukanda wa Gaza Flora amefuatilia uamuzi huo. Nchini Tanzania, kwa ufadhili wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) na wadau wake kama Kitovu cha Kuratibu Mifumo ya Chakula cha Umoja wa Mataifa, Kikundi cha Washirika wa Maendeleo ya Kilimo na Lishe, wakulima, sekta binafsi, na watafiti na Taasisi za kitaaluma wamekutana mjini Morogoro ili kupitia na kuboresha vipaumbele na ramani ya mifumo ya chakula iliyoanzishwa mwaka 2021.Katika makaala zikiwa zimesalia siku chache kufika Siku ya Kimataifa ya Walinda Amani wa Umoja wa Mataifa inayoadhimishwa kila Mei 29, tunaangazia shughuli zao na kuwatia moyo na leo tunaelekea nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati kuwasikia baadhi yao kutoka katika  Kikosi cha 7 cha ulinzi wa amani kutoka Tanzania TANBAT 7 kinachohudumu chini ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kulinda amani nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR (MINUSCA).Na mashina Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji IOM inaendelea kutoa vifaa muhimu vya nyumbani na usafi pamoja na usaidizi wa pesa kwa maelfu ya watu waliokimbia makazi yao kutokana na mafuriko yanayoendelea nchini Kenya, Mahmood Abdirahman, kuongozi wa jamii katika kaunti ya Garissa anasimulia changamoto zilizowakumba jamii hizo.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Kanga hazai ugenini.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada ka kina inayotupeleka huko wilaya ya Abyei iliyoko kati ya mpaka wa Sudan Kusini na Sudan lilifanyika shambulizi la kuvizia wakati gari la Umoja wa Mataifa lilipokuwa likisafirisha raia waliojeruhiwa, ambalo lilisababisha kifo cha mlinda amani. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na uchambuzi wa methali “Kanga hazai ugenini.”  Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Kutokomeza ugonjwa wa Fistula ambalo ni tundu kati ya njia ya uzazi na kibofu cha mkojo, inayosababishwa mara nyingi na uchungu wa muda mrefu wakati wa kuelekea kujifungua, Mkurugenzi Mtendaji wa Shirika la Umoja wa Mataifa la afya ya uzazi na masuala ya kijinsia UNFPA Natalia Kanem amesema Fistula ya uzazi ni matokeo ya kusikitisha ya kushindwa kulinda haki za uzazi za wanawake na wasichana walio katika mazingira magumu zaidi na ni lazima itokomezwe kwa watu wote. Mkurugenzi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani (WFP) Palestina Matthew Hollingworth ameandika katika ukurasa wake wa mtandao wa kijamii wa X kwamba maelfu ya familia zinazokimbia Rafah zinajikuta zikiwa na uhaba wa chakula na maji safi.Mvua nyingi zaidi kuliko kawaida inatabiriwa katika maeneo mengi ya Pembe ya Afrika kuanzia mwezi Juni hadi Septemba mwaka huu. Maeneo yatakayotarajiwa kuwa na hali hiyo ni Djibouti, Eritrea, kaskazini na katikati mwa Ethiopia, magharibi na pwani ya Kenya, sehemu kubwa ya Uganda, Sudan Kusini, na Sudan.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia maana ya methali “Kanga hazai ugenini.”Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Kenya inashuhudia kiwango kikubwa cha mvua zaidi ya kile cha kawaida ambacho kimesababisha mafuriko makubwa,maporomoko ya udongo na maelfu ya watu kutawanywa hivi karibuni. Miongoni mwa maeneo yaliyoathirika zaidi ni Kaunti ya Garisa , ambako hivi sasa asante kwa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF na wadau wake kama shirika la Norway kwa ajili ya ushirikiano wa maendeleo NORAD, Mamlaka ya Kitaifa ya kudhibiti Ukame Kenya NDMA, na serikali ya Kaunti ya Garasa  kwani kaya zilizoathirika na mafuriko zinapokea msaada wa fedha taslim kupitia M-pesa na vocha za kielektroniki ili kujikimu kimaisha. Flora Nducha anafafanua zaidi katika makala hii

Ghasia zikiwa zinaongezeka katika mji mkuu wa Haiti, Port-Au-Prince, hospitali sita kati ya kumi nchini humo ziko katika hali mbaya ya utoaji huduma limeonya Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF.Taarifa ya UNICEF iliyotolewa leo mjini Port-Au-Prince imeeleza kwamba vurugu zimeutikisa mfumo wa afya wa Haiti unaoporomoka kutokana na kwamba makundi yenye silaha yamenyonga minyororo ya usambazaji, na kuweka mamilioni ya watoto katika hatari ya magonjwa na utapiamlo.Kila hospitali nchini Haiti imeripoti ugumu wa kupata na kutunza vifaa muhimu vya matibabu, kwani safari za ndege za kimataifa na za ndani za mizigo kutoka na kwenda katika viwanja vya ndege vya Port-Au-Prince zilirejea kufanya kazi hivi majuzi tu, zikiwa na uwezo mdogo na mrundikano mkubwa, kama ilivyokuwa kwa bandari kuu ambayo hapo awali ilikuwa mikononi mwa makundi yenye silaha."Mfumo wa afya wa Haiti uko karibu kuporomoka," Bruno Maes, Mwakilishi wa UNICEF nchini Haiti amesema akiongeza kwamba, "Mchanganyiko wa vurugu, ufurushaji wa watu wengi, milipuko hatari, na kuongezeka kwa utapiamlo kumeupinda mfumo wa afya wa Haiti, lakini kunyongwa kwa minyororo ya usambazaji kunaweza kuwa ndio kunauvunja."Makontena yaliyojazwa vifaa muhimu yamezuiliwa, au kuporwa, kama ilivyokuwa kwa maghala na maduka mengi ya dawa. Wakati huo huo, mamia ya makontena yaliyosheheni vifaa vya kibinadamu yamekwama huko Port-Au-Prince ikiwa ni pamoja na kontena za UNICEF zilizo na vifaa vya watoto wachanga, wajawazito na vya matibabu.Port-Au-Prince, kitovu kikuu cha Haiti, kwa kawaida hupokea na kutuma mizigo ya uagizaji wa vifaa tiba vya Haiti. Sasa jiji hilo limelemazwa na vurugu, na wakazi wake zaidi ya 160,000 wameyakimbia makazi yao, jiji hilo haliwezi kutosheleza mahitaji ya watu ambao kwa wakati mmoja wanapambana na majeraha ya kimwili na hatari ya magonjwa, inafafanua taarifa ya UNICEF.Mawimbi ya familia zilizofurushwa zinazotafuta usalama, hasa katika sehemu ya kusini mwa nchi, yanaleta shinikizo la ziada kwa huduma za afya za wanakokimbilia, ambazo hata kabla ya kuongezeka kwa mzozo hazikuweza kuhimili mahitaji. Uhaba wa wafanyakazi umeenea, na takriban asilimia 40 ya wafanyakazi wote wa matibabu wameondoka nchini Haiti kutokana na viwango vya juu vya ukosefu wa usalama.Kati ya Oktoba 2022 na Aprili 2024, Haiti iliripoti jumla ya visa 82,000 vinavyoshukiwa kuwa na kipindupindu. Takriban watu milioni 4.4 nchini Haiti wanahitaji msaada wa haraka wa chakula, na watu milioni 1.6 wanakabiliwa na viwango vya dharura vya uhaba wa chakula, jambo ambalo linaongeza hatari ya kupata tatizo la uzito mdogo kwa watoto na utapiamlo. Kuwasili kwa msimu wa mvua kunatazamiwa kuzidisha hali kuwa mbaya zaidi, hivyo kusababisha ongezeko la visa vya magonjwa yatokanayo na maji pamoja na magonjwa yanayoenezwa na mbu, kama vile malaria.Ili kukabiliana na hali hiyo, UNICEF na wadau wanatafuta njia mbadala za kuagiza na kusambaza mizigo. Kupitia njia za pili za uingizaji na utoaji, pamoja na Wizara ya Afya, wafadhili wa kimataifa na washirika, UNICEF imeweza kuendelea kupeleka chanjo, dawa na vifaa vya matibabu kwa watoto nchini Haiti ambao wanahitaji zaidi.Tarehe 18, 20 na 21 Mei 2024, UNICEF iliwezesha kuwasilisha tani 38 za vifaa vya kuokoa maisha, ikiwa ni pamoja na vifaa vya afya na kipindupindu, na bidhaa nyingine muhimu za matibabu nchini Haiti kupitia njia ya anga kwa kuungwa mkono na Muungano wa Ulaya na WFP kutoka Panama hadi mji mkuu wa Haiti, ambapo UNICEF na Umoja wa Mataifa wameanzisha kituo kipya cha kufanya kazi. Lakini msaada zaidi unahitajika."Hatuwezi kuruhusu vifaa muhimu ambavyo vinaweza kuokoa maisha ya watoto kubaki vikiwa vimezuiliwa kwenye maghala na makontena. Lazima viwasilishwe sasa,” amesisitiza Maes, Mwakilishi wa UNICEF nchini Haiti.

Hii leo jaridani tunaangazia huduma za afya kwa watoto nchini Haiti na simulizi afisa wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni WHO kuhusu yanayoenndelea Gaza. Makala tnakupeleka nchini Kenya na mashinani nchini Tanzania, kulikoni? Ghasia zikiwa zinaongezeka katika mji mkuu wa Haiti, Port-Au-Prince, hospitali sita kati ya kumi nchini humo ziko katika hali mbaya ya utoaji huduma limeonya Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF. Afisa wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni WHO aliyerejea hivi karibuni kutoka Ukanda wa Gaza amesimulia yale aliyoshuhudia akiwa huko huku huku akisisitiza kuwa "hakuna mahali salama" katika Ukanda huo na aliyoshuhudia ni “yakusitikisha na ya kutisha.”Makala inatupeleka Kaunti ya Garisa nchini Kenya ambako waathirika wa mafuriko na maporomoko ya udongo ya hivi karibuni walio katika makambi za muda za wakimbizi wa ndani wanapokea msaada wa fecha na vocha kutoka kwa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF na wadau wake ikiwaweze kujikimu.Na mashinani tutaelekea nchini Tanzania kusikia ujumbe kuhusu utunzaji wa mazingira na mabadiliko ya tabianchi.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Afisa wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni WHO aliyerejea hivi karibuni kutoka Ukanda wa Gaza amesimulia yale aliyoshuhudia akiwa huko huku huku akisisitiza kuwa "hakuna mahali salama" katika Ukanda huo na aliyoshuhudia ni “yakusitikisha na ya kutisha.”Ni Nika Alexander kiongozi wa timu ya mawasiliano ya dharura kutoka WHO akieleza tofauti ya kwanza anayoona sasa akiwa amerejea kutoka Gaza ambapo wakati angali kule siku baada ya siku wakisikia mlio wa ndege basi bomu linaweza kuanguka dakika yoyote, wakati sasa ukiwa sehemu ambayo si ya vita akisikia mlio wa ndege pengine ni watu wanaendea likizo ni kama watu wa Gaza wanaishi kinyume na ulimwengu. Akihojiwa na Idhaa ya Umoja wa Mataifa baada ya kurejea Gaza Bi.Nika anasimulia hali ya kule. “Nilichoondoka nacho ni mawazo ya jinsi hali ilivyo mbaya kwa watu wa Gaza, jinsi hali ilivyo ngumu kwa watu wanaojaribu kuwasaidia watu wa Gaza na jinsi kulivyo hatari.” Amesema hospitali zinazofanya kazi ni chache na hazifanyi kazi kamili.“Kimsingi, kote Gaza, ni theluthi moja ya hospitali ndio zinafanya kazi. Kwa hivyo takriban hospitali 12 kati ya 36 bado zinaweza kufanya kazi kwa namna fulani. Hawawezi kutoa huduma kamili. Baadhi yao wanafanya kama sehemu ya kutoa huduma ya kwanza na kusaidia wenye kiwewe, ambapo wanajaribu tu kutibu wake wanakuwa wanavuja damu na vyovyote vile wawezavyo ilimradi watu wasife kutokana na majeraha.”Afisa huyu wa mawasiliano ya dharura anasema pamoja na yote hayo lakini lipo lililompa matumaini licha ya kutokuwepo kwa eneo lolote salama katika Ukanda wa Gaza. “Kilichonivutia sana ni kwa jinsi kila mtu anavyofanya kazi kwa bidii licha ya hali mbaya ambapo kila kelele inaweza kuwa ni mlipuko karibu yako, au unaweza kuwa unakulipukia wewe. Nilipoondoka Rafah wiki moja iliyopita, tulikuwa wafanyakazi 19 wanaondoka na wengine 20 wa Umoja wa Mataifa wanaingia Rafah. Ninawaona wenzangu hao kuwa wajasiri sana, na sio kwamba wanakuja kujifanyia kazi wenyewe bali wanakuja kushirikiana na wafanyakazi wa Gaza wa sekta ya afya.” 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Tanzania kufuatilia mradi wa mradi wa Cookfund, Elisabeth Ngoye amezungumza na Laurien Kiiza wa UNIC Dar es Salaam. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo za afya, Gaza na Ukraine. Mashinani inatupeleka nchini Kenya, kulikoni? Ripoti mpya iliyotolewa leo Mei 21 na Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani, WHO inaashiria ongezeko kubwa la magonjwa ya zinaa duniani, huku kukiwa bado na changamoto za Virusi Vya Ukimwi na homa ya ini. Mkurugenzi Mkuu wa WHO, Dkt. Tedros Ghebreyesus kupitia ukurasa wake wa mtandao wa X ameeleza wasiwasi mkubwa walio nao juu ya usalama wa wagonjwa na wafanyakazi waliokwama katika hospitali ya Al-Awda kaskazini mwa Gaza.Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR) nchini Ukraine, limeeleza kuhusu wasiwasi mkubwa kutokana na hali inayozidi kuwa mbaya na kusababisha ongezeko la mahitaji ya kibinadamu kwa Waukraine na kulazimishwa kuyahama makazi yao kutokana na mashambulizi mapya ya ardhini ya Jeshi la Urusi katika eneo la kaskazini-mashariki la Kharkiv.Na katika mashinani leo tunakupeleka katika eneo Bunge la Ngong lililoko katika kaunti ya Kajiado  nchini Kenya kusikia ujumbe kuhusu umuhimu wa utunzaji wa chemichemi ya maji.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Makala hii inamwangazia Meja Lilian Laizer, Mlinda amani wa Umoja wa Mataifa anayehudumu katika Kikosi cha 7 cha ulinzi wa amani kutoka Tanzania TANBAT 7 kinachohudumu nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR chini ya MINUSCA ambao ni Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kulinda amani nchini humo. Meja Lilian Laizer anashughulika na masuala ya jinsia na watoto katika kikosi na jamii ya wenyeji. Msimulizi ni Anold Kayanda

Kuongezeka kwa shughuli za kijeshi huko Rafah, kusini mwa Gaza, kumesababisha mamia kwa maelfu ya watu kuyahama makazi yao, na kufanya maisha kuwa magumu zaidi kwa maelfu ya familia ambazo tayari zimelazimika kuyahama makazi yao mara kadhaa. Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani WFP lina wasiwasi mkubwa kwamba hali hii ya kuhama hama inaweza kusababisha janga la kibinadamu, nakupelekea kusimama kwa shughuli za kutoa misaada ya kibinadamu.Baada ya kufika nyumbani kwake, Ibrahim Kamal Ibrahim Amtair anamuonesha mtoto wake mdogo wa kike box lililojaa bidhaa mbalimbali za msaada aliopokea kutoka WFP. Ibrahim ni mmoja wa watu waliokimbia makazi yao Khan Younis na kukimbilia Rafah baada ya amri ya Jeshi la Israel lakini baada ya Israel wiki iliyopita kutoa tena amri ya kuwataka kuondoka Rafah ameona hana tena pa kukimbilia na kuamua kurejea katika nyumba yake. Amekuta nyumba yake imeathirika vibaya na mabomu pamoja na risasi, baadhi ya maeneo hakuna madirisha wala milango huku kukiwa na matundu ambayo ameyafunika kwa mabox na anasema mpango wake ni kukarabati matundu hayo ili watoto wake wasijeumia. “Hawakusema kuwa eneo hili liko salama, lakini tumerudi kwa sababu hatuna mahali pa kwenda, na hatukuwa sawa katika maeneo tuliyokuwepo. Hakuna anayejisikia raha isipokuwa akiwa nyumbani kwake, hata kama nyumba ikiwa imeharibiwa.”Mbali na chakula cha msaada pamoja na vifurushi vya msaada wanavyo patiwa wananchi wa Palestina ambavyo vina vyakula kama vile makopo ya maharage, mbaazi na nyama ya kopo, Mkurugenzi wa WFP huko Palestina, Matthew Hollingworth anasema hifadhi iliyopo sasa ya chakula na mafuta itaisha baada ya siku chache.“Hatujaweza kufikia ghala letu huko Rafah kwa zaidi ya wiki moja sasa. Tuna chakula kidogo na mafuta yanayokuja kupitia vivuko vya mpaka kusini na tunajitahidi kila wakati lakini tunashindwa kwa sasa kuleta kiasi cha kutosha cha chakula. Tunajua, tunahitaji njia za ziada za kuingilia na kila njia ya kuingilia ni mshipa wa kusukuma damu kuingia Gaza. Kwahiyo, tutafanya kazi kwa bidii ili kuendelea kupata njia mpya za kuingia na kupata usaidizi zaidi, kwa wingi na mara kwa mara ili kusaidia kukomesha njaa ambayo inajongea.”Pamoja na changamoto nyingi, WFP inaendelea kusalia Gaza na kushirikiana na wadau wengine katika kutoa msaada kwa wapalestina.

Hii leo jaridani tunaangazia masuala ya sheria na uhalifu na hali ya kibinadamu katika ukanda wa Gaza. Makala tunakupeleka nchini CAR kufatilia kazi za walinda amani na mashinani tunakuletea ukumbe kuhusu ufugaji nyuki na thamana yao. Mwendesha Mashitaka wa Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu, ICC, Karim Khan ametangaza leo Mei 20 maombi ya hati za kukamatwa viongozi wa Hamas na Israel kwa madai ya kuhusika na uhalifu wa kivita na uhalifu dhidi ya ubinadamu katika eneo la Gaza. Kuongezeka kwa shughuli za kijeshi huko Rafah, kusini mwa Gaza, kumesababisha mamia kwa maelfu ya watu kuyahama makazi yao, na kufanya maisha kuwa magumu zaidi kwa maelfu ya familia ambazo tayari zimelazimika kuyahama makazi yao mara kadhaa. Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani WFP lina wasiwasi mkubwa kwamba hali hii ya kuhama hama inaweza kusababisha janga la kibinadamu, nakupelekea kusimama kwa shughuli za kutoa misaada ya kibinadamu.Makala inamwangazia Meja Lilian Laizer, Mlinda amani wa Umoja wa Mataifa anayehudumu katika Kikosi cha 7 cha ulinzi wa amani kutoka Tanzania TANBAT 7 kinachohudumu nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR chini ya MINUSCA ambao ni Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kulinda amani nchini humo. Meja Lilian Laizer anashughulika na masuala ya jinsia na watoto.Na katika mashinani leo ikiwa ni Siku ya Kimataifa ya Nyuki tutasikia uhusiano kati ya nyuki na  jamii za watu wa asili.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Mwendesha Mashitaka wa Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu, ICC, Karim Khan ametangaza leo Mei 20 maombi ya hati za kukamatwa viongozi wa Hamas na Israel kwa madai ya kuhusika na uhalifu wa kivita na uhalifu dhidi ya ubinadamu katika eneo la Gaza. Ni Karim Khan, Mwendesha Mashitaka wa Mahakama ya Kimataifa ya Uhalifu mapema leo alipotangaza kwamba anawasilisha maombi ya hati za kukamatwa viongozi wa Hamas na wa Israel kwa majaji wa mahakama hiyo ambao ndio watakaotoa uamuzi wa kutolewa kibali cha kukamatwa.Bwana Khan amesema kuna sababu za msingi za kuamini kwamba Yahya Sinwar wa Hamas, Mohammed Diab Ibrahim Al-Masri (Deif) na Ismail Haniyeh "wanawajibikia kijinai" kwa mauaji, kuangamiza na kuchukua watu mateka miongoni mwa uhalifu mwingine mwingi tangu mzozo wa Gaza ulipozuka kufuatia mashambulizi yaliyoongozwa na Hamas kusini mwa Israel tarehe 7 Oktoba mwaka jana 2023.“Pia kuna misingi ya kuridhisha ya kuamini kwamba Waziri Mkuu wa Israel Benjamin Netanyahu na Yoav Gallant, Waziri wa Ulinzi wa Israel, wanahusika na uhalifu mwingine na uhalifu dhidi ya ubinadamu uliofanywa katika eneo la Palestina” Amesema Mwendesha Mashitaka wa ICC.Ametaja miongoni mwa vitendo vya uhalifu wa kivita vilivyotekelezwa kuwa ni pamoja na kutumia njaa dhidi ya raia kama mbinu ya vita na pia kuelekeza kwa makusudi mashambulizi dhidi ya raia.Ingawa ICC si shirika la Umoja wa Mataifa, ina makubaliano ya ushirikiano na Umoja wa Mataifa. Na kunapotokea suala ambalo haliko ndani ya mamlaka ya Mahakama, Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa linaweza kulipeleka suala hilo kwa ICC, na kuipa mamlaka ya kulishughulikia.Tutaendelea kukupa taarifa kwa kina kuhusu hatua hii ya ICC ingawa pia kwa sasa unaweza kujisomea zaidi katika wavuti wetu news.un.org/sw

Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO) leo limetoa Orodha mpya ya inayojumuisha familia 15 za bakteria zenye usugu dhidi ya viuavijiumbe maradhi au antibiotics. Orodha hiyo inatoa mwongozo kuhusu maendeleo ya matibabu mapya na ya lazima ili kukomesha kuenea kwa usugu dhidi ya dawa. Katika taarifa iliyotolewa leo, WHO inafafanua kuwa usugu wa vijiumbemaradhi dhidi ya dawa hutokea pale ambapo bakteria, virusi, fangasi, na vimelea vingine vya magonjwa haviitikii tena dawa, hivyo kuongeza hatari ya kusambaa kwa magonjwa, watu kuugua na hata vifo.WHO inaeleza kwamba kwa sehemu kubwa hali hii ya usugu wa vimelea vya magonjwa dhidi ya dawa inasababishwa na matumizi mabaya ya dawa za viuavijumbe maradhi.Utafiti huu mpya uliotolewa leo unajumuisha uthibitisho mpya na maarifa ya kitaalamu ili kuongoza utafiti na maendeleo kwa ajili ya viuavijiumbemardahi yaani Antibiotics mpya na kuhamasisha uratibu wa kimataifa ili kukuza uvumbuzi.Baadhi ya bakteria sugu zilizotajwa ni Neisseria gonorrhoeae inayosababisha na Mycobacterium tuberculosis inayosababisha ugonjwa wa Kifua Kikuu (TB).Orodha kama hii ya vijiumbemaradhi hatari kwa afya ya binadamu ambavyo vimejenga usugu dhidi ya dawa, ilitolewa na WHO miaka 7 iliyopita.Kusoma zaidi kuhusu ripoti hii mpya bofya hapa 

Ripoti ya Umoja wa Mataifa ya katikati ya mwaka ya hali na mtazamo wa uchumi wa Dunia kwa mwaka 2024 iliyotolewa leo inaonyesha matarajio ya kiuchumi duniani yameboreka tangu utabiri uliotolewa Januari 2024, lakini mtazamo ni wa matumaini yanayohitaji tahadhari. Je, Afrika hali iko vipi? Flora Nducha amezungumza na Nelly Rita Muriuki mchumi kutoka Idara ya masuala ya kiuchumi na kijamii ya Umoja wa Mataifa DESA ambao ndio wamezindua ripoti hiyo. 

Hii leo jaridani tunaangazia ripoti ya usugu dhidi ya viuavijiumbe maradhi au antibiotics, na hali ya kibinadamu nchini Ukraine. Makala tunasalia hapa hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa na mashinani tunaelekea nchini Afghanistan, kulikoni?Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO) leo limetoa Orodha mpya ya inayojumuisha familia 15 za bakteria zenye usugu dhidi ya viuavijiumbe maradhi au antibiotics. Orodha hiyo inatoa mwongozo kuhusu maendeleo ya matibabu mapya na ya lazima ili kukomesha kuenea kwa usugu dhidi ya dawa. Mashirika ya kibinadamu yanafanya kazi bila kuchoka kusaidia kuwaondoka raia katika eneo la Kharkiv ambalo siku za hivi karibuni limeshuhudia kuzorota kwa hali ya usalama na kutanda kwa wimbi la mapigano ambayo yamesababisha vifo vya raia na majeruhi ikiwa ni pamoja na watoto.Makala inaturejesha hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa kulikozinduliwa ripoti ya nusu mwaka ya mtazamo wa ukuaji na matarajio ya uchumi wa Dunia kwa mwaka 2024. Je Afrika hali iko vipi? Flora Nducha amezungumza na Nelly Rita Muriuki mchumi kutoka Idara ya masuala ya kiuchumi na kijamii ya Umoja wa Mataifa DESA ambao ndio wamezindua ripoti hiyo.Na katika tunamsikia mama yake Hasenat, mtoto mwenye umri wa miezi saba anayeugua utapiamlo akisimulia jinsi mwanaye anaendelea kupata nafuu baada ya kula chakula cha tiba kiitwacho RUFT ambacho ni uji wenye virutubisho vya vitamini na madini kinachosambazwa na Shirikika la Umoja wa Mataifa ya kuhudumia Watoto, UNICEF.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Mashirika ya kibinadamu yanafanya kazi bila kuchoka kusaidia kuwaondoka raia katika eneo la Kharkiv ambalo siku za hivi karibuni limeshuhudia kuzorota kwa hali ya usalama na kutanda kwa wimbi la mapigano ambayo yamesababisha vifo vya raia na majeruhi ikiwa ni pamoja na watoto. Video ya ofisi kuratibu misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura ya Umoja wa Mataifa, OCHAinaanza kwa kuonesha watu wakishuka katika bus, hawa ni raia walioondolewa huko Kharkiv ambako mapigano kati ya Ukraine na Urusi yanaendelea. Uokoaji unaendelea kupitia mabasi yanayoratibiwa na mashirika ya misaada ya kibinadamu, watu binafsi wanaojitolea na serikali za mitaa. Kwa mujibu wa OCHA kati ya tarehe 10 na 15 Mei, karibu watu 2,400 wamefanikiwa kuhamishwa na kuletwa kwenye kituo cha muda ambapo wanapokea usaidizi. Mmoja wa watu hao ni Bibi huyu aitwaye Valentyna anayetujuza hali ilivyokuwa huko alipotoka "Sisi kwetu ni Okhrimivka. Tunaishi pamoja na binti yangu ambaye ni mlemavu.  Kijiji chetu kilipigwa na makombora. Kila kitu kimeharibiwa. Ni nyumba 35 tu zimesalia. Wakati wa milipuko ya mabomu tulikuwa tukijificha ghorofa ya chini.”Dmytro Filipskyi kutoka OCHA anasema zaidi ya watu 1,700 wameandikishwa kituoni hapo na wamepatiwa msaada. “Katika eneo hili utaona mashirika yasiyo ya kiserikali na ya misaada ya kibinadamu, mashirika ya Umoja wa Mataifa na ya kimataifa yakitoa msaada wa vifaa vya usafi na kujisafi, chakula, fedha, msaada wa kisaikolojia, ulinzi kwa watoto na makundi mengine yote. Mashirika yote yanahusika katika mchakato huu.” Mashirika ya kibinadamu yalikusanya rasilimali kwa haraka ili kutoa usaidizi wa dharura kwa watu wanaokimbia kusaka usalama. Wamekuwa wakifanya kazi katika kituo hicho ambacho ndio nimekuwa kitovu cha kupokea watu wote wanaokimbia machafuko katika Jiji la Kharkiv na kuratibu usambazaji wa misaada ya kibinadamu tangu kuongezeka kwa mapigano tarehe 10 mwezi huu wa Mei.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “HIZAYA.” 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Bahrain kwenye mji mkuu Manama, ambako wajasiriamali wamekusanyika kwa lengo la kutumia ugunduzi na ujasirimali kusongesha SDGs. Pia tunakuletea muhtasariwa habari kutoka ICJ, WHO na huko huko Bahrain, pamoja na uchambuzi wa neno “HIZAYA.”Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amerejea wito wake wa kutaka usitishwaji wa mashambulizi huko Rafah kwani wananchi wanazidi kuteseka kutokana na kulazimika kuhama kila wakati huku wakikosa huduma muhimu za kijamii ikiwemo msaada wa chakula na matibabu. Hii leo Mahakama ya Haki ICJ inasikiliza ombi kutoka taifa la Afrika Kusini ambalo linaiomba mahakama hiyo kuliwekea vikwazo zaidi jeshi la Israel ambalo linafanya mashambulizi ya anga na ardhini huko Ukanda wa Gaza mashambulizi ambayo yamegharibu maelfu ya maisha ya watu.Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO hii leo limetoa muhtasari wa ugonjwa wa kipindupindu ulimwenguni ambao mpaka sasa umetajwa kuenea katika mataifa 24 katika kanda tano za shirika hilo huku Afrika ikirekodi idadi kubwa ya wagonjwa.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “HIZAYA.”Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Huko Manama mji mkuu wa Bahrain huko Asia ya Magharibi kunafanyika mkutano wa tano wa Jukwaa la Uwekezaji kwa wajasiriamali, WEIF 2024. Zaidi ya washiriki 1000 ni wajasiriamali kutoka Afrika wakisaka kujenga mitandao na ubia ili kusaka masoko ya uhakika ya bidhaa zao na hatimaye kuondokana na umaskini, moja ya malengo ya maendeleo endelevu, SDGs ya Umoja wa Mataifa. Mkutano umeandaliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la maendeleo ya Viwanda, UNIDO ofisi ya ugunduzi wa teknolojia, ITPO nchini Bahrain. Assumpta Massoi aliyeko Manama anazungumza na mjasiriamali kutoka Kenya, Edith Lewela, Mwenyekiti wa kundi la wanawake wajasiriamali wa Taita-Taveta na pia mnufaika wa mafunzo ya ujasiriamali yaliyotolewa na UNIDO mwaka 2009. Bi. Lewela anaanza kuelezea manufaa ya mafunzo hayo ambayo anapatia pia wenzake.

Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini Somalia Catriona Laing ameendelea na ziara yake ya kuwaaga viongozi wa eneo hilo na sasa ametembelea Somaliland. Juzi Mei 12, Catriona Laing alikuwa  Dusmareb, mji mkuu wa jimbo la Galmudug katikati mwa Somalia ambako alipongeza juhudi za kupambana na ukeketaji. Kisha jana Mei 14 akatua Hargeisa mji mkuu wa Somaliland ambako  amekutana na uongozi na kujadili msaada wa Umoja wa Mataifa kwa maendeleo na juhudi za kibinadamu. Miongoni mwa aliokutana nao ni Rais Muse Bihi na wajumbe wa baraza lake la mawaziri na washauri."Tumekuwa na mjadala mzuri sana, na Rais amezungumza nami kuhusu mpango wa maendeleo, ambao unaweka maono yake ya muda mrefu ya kiuchumi kuhusu faida za 'uchumi wa buluu,' kuhusu madini, na kufikiria juu ya mabadiliko ya biashara ya mifugo kama tunajiandaa dhidi ya athari za mabadiliko ya tabianchi kwa watu wenye maisha ya kuhamahama. Tumezungumza kuhusu jukumu la Umoja wa Mataifa katika kuunga mkono kufanikisha dira ya kiuchumi na kazi nyingine zote tunazofanya kuhusu maendeleo ya kijamii, afya, elimu, kibinadamu na katika maeneo mengine.Hali katika eneo la Laascaanood-Sool -ambako migogoro ilipamba moto mwaka jana, na kusababisha kupoteza maisha na maelfu ya watu kuyahama makazi yao pia ilijadiliwa kama anavyoeleza Bi Liang kwamba, "Kumekuwa na changamoto huko nyuma na sote tulifurahi kuona kwamba mambo yametulia, na Rais amenihakikishia kuwa ni lengo lake kwamba mambo yabaki shwari. Umoja wa Mataifa utafanya sehemu yake katika kutoa msaada wa kibinadamu na kutegua mabomu kwa manufaa ya watu katika eneo hilo.”Mwakilishi huyo Maalum wa Umoja wa Mataifa pia alichukua fursa hiyo kumtambulisha rasmi mkuu mpya wa ofisi ya Umoja wa Mataifa huko Hargeisa, Nikolai Rogosaroff, ambaye alichukua wadhifa wake Machi mwaka huu. Alielezea uwepo wake hapo kama ishara ya kujitolea kwa Umoja wa Mataifa kusaidia maendeleo ya ndani na juhudi za kibinadamu. Hivi sasa, zaidi ya mashirika kumi na mbili ya Umoja wa Mataifa, fedha na program yanafanya kazi Somaliland.Bi. Laing atakamilisha kazi yake baadaye mwezi huu wa Mei.

Hii leo jaridani tunaangazia machafuko Gaza, na ziara za Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini Somalia Catriona Laing. Makala tunakupeleka mjini Manama huko Bahrain na mashinani nchini Kenya, kulikoni?Mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa leo yameendelea kuonya kuhusu hali mbayá ya Rafah Gaza ambako mashambulizi ya Israel yanaendelea kukatili Maisha ya watu na kulazimisha maelfu kufungasha vitago tena kwenda kusaka usalama. Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini Somalia Catriona Laing ameendelea na ziara yake ya kuwaaga viongozi wa eneo hilo na sasa ametembelea Somaliland.Makala tunakwenda Manama mji mkuu wa Bahrain huko Asia ya Magharibi kunakofanyika mkutano wa tano wa Jukwaa la Uwekezaji kwa wajasiriamali, WEIF 2024 ambapo Assumpta Massoi amezungumza na mjasiriamali kutoka Kenya, Edith Lewela, Mwenyekiti wa kundi la wanawake wajasiriamali wa Taita-Taveta. Yeye ni mnufaika wa  mafunzo ya ujasiriamali yaliyotolewa na UNIDO mwaka 2009, sasa anafundisha wenzake.Mashinani tutaelekea katika mitaa ya mabanda ya Nairobi nchini Kenya      kusikia ni kwa jinsi gani Umoja wa Mataifa unatumia michakato ya kiteknolojia ya kompyuta  kutoa msaada wa chakula kwa wakati.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa leo yameendelea kuonya kuhusu hali mbayá ya Rafah Gaza ambako mashambulizi ya Israel yanaendelea kukatili maisha ya watu na kulazimisha maelfu kufungasha vitago tena kwenda kusaka usalama. Kwa mujibu wa tarifa ya shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA kuendelea kwa mashambulizi ya wanajeshi wa Israel, kwenye Ukanda wa Gaza kwa njia ya angani, ardhini na baharini kunazidisha vifo vya raia, kulazimika wengi kukimbia na uharibifu mkubwa wa miundombinu ya makazi na miundombinu mingine muhimu ya raia. Shirika hilo limeongeza kuwa na mashambulizi ya ardhini ya Israeli yanaendelea kupanua wigo, haswa katika maeneo ya kusini mwa mji wa Gaza na Mashariki mwa Rafah, hususan karibu na Kerem Shalom na vivuko vya Rafah.Kana kwamba hayo hayatoshi Philippe Lazzarini ambaye ni Kamishina Mkuu wa UNRWA amesema kumekuwa na jaribio lingine la uchomaji moto la watoto na vijana wa Israel kwenye majengo ya UNRWA huko Jerusalem jana usiku. Akiweka video fupi inayoonyesha moto ukiwaka nje ya majengo ya ofisi hizo kwenye ukurasa wake wa mtandao wa kijamii wa X Lazzarini amesema imetosha na mashambulizi hayo lazima yakome.Likimulika zaidi watoto shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF limesema Kuongezeka kwa uhasama huko Rafah na kote katika Ukanda wa Gaza kumeongeza mateso ya mamia ya maelfu ya watoto, ambao wamevumilia jinamizi lisiloisha kwa siku 218 zilizopita.Shirika hilo limerejea wito wake wa kukomeshwa mara moja uhasama ili kuokoa maisha ya raia wasio na hatia wakiwemo malaki ya watoto.Nalo shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP limesema linaendelea kujitahidi kusambaza msaada wa chakula licha ya changamoto kubwa za kiusalama na miundombinu. Shirika hilo linasema mamia ya familia zinalazimika kushinda njaa ili chakula kidogo kinachopatikana ziweze kulisha watoto wao. Miongoni mwa chakula kinachotolewa ni lishe ambayo iko tayari kuliwa hususan kwa watoto.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambayo inamulika ugunduzi na ukuaji uchumi. Shirika la Umoja wa Mataifa la maendeleo ya viwanda, UNIDO ni sehemu ya wawezeshaji wa jukwaa la WEIF 2024 na mwakilishi wake amezungumza na mwenyeji wetu huko Manama Bahrain Assumpta Massoi. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani.Huko Gaza Wapalestina zaidi waliouawa kutokana na mashambulizi ya kijeshi ya Israel wakiendelea kutambuliwa na mamlaka ya afya ya eneo hilo, wasaidizi wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa wameeleza tena kwamba kwa hakika katika ya watu 35 ambao wameshauawa, idadi kubwa ya wanawake na watoto. Kufuatia tathmini za kina nchini Malawi na Msumbiji, Timu huru ya Tathmini ya Kukabiliana na Mlipuko wa Polio (OBRA) leo Mei 14 imependekeza kufikia ukomo wa mlipuko wa virusi vya polio aina ya 1 (WPV1) nchini Malawi na Msumbiji, kuashiria hatua muhimu katika mapambano dhidi ya polio katika eneo la Afrika. Kisa cha mwisho cha WPV1 katika Kanda ya Afrika, kilichohusishwa na aina hiyo ya polio kiliripotiwa katika Jimbo la Tete la Msumbiji mnamo Agosti 2022. Jumla ya wagonjwa tisa waligunduliwa nchini Msumbiji na nchi jirani ya Malawi, ambapo mlipuko huo ulitangazwa Februari 2022.Na Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres kwa njia ya video leo amewaeleza viongozi wa kimataifa jijini Paris Ufaransa kwamba “Tunahitaji hatua ya haraka ili kumpa kila mtu, kila mahali ufikiaji wa  nishati safi ya kupikia.” Guterres amewasisitiza viongozi hao wanaoshiriki Mkutano kuhusu nishati safi ya kufikia barani Afrika kwamba, “Tunacho kichocheo cha mafanikio: Ramani yetu ya Kimataifa ya Ubadilikaji ulio wa haki na jumuishi kuelekea nishati safi ya kupikia.”Mashinani tutaelekea nchini Somalia kufuatilia ziara za Bi. Catriona Laing, Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini Somalia za kuwaaga viongozi nchini humo.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Jukwaa la 5 la kimataifa la uwekezaji kwa wajasiriamali, WEIF 2024 linaanza kesho kwenye mji mkuu wa Bahrain, Manama ukileta pamoja washiriki zaidi ya 1000, wakiwemo wajasiriamali kutoka pembe zote za dunia. Jukwaa hili linafanyika kwa siku tatu na na maudhui ni kufanikisha malengo ya maendeleo endelevu, SDGs kwa kuendeleza uvumbuzi na ukuaji wa kiuchumi. Jukwaa hili linalenga basi kupatia majawabu changamoto za dunia ikiwemo umaskini, ukosefu wa usawa, mabadiliko ya tabianchi, amani, haki kwa muktadha wa SDGs. Dkt. Hashim Hussein, ni mtaalamu wa kuendeleza uwekezaji katika shirika la Umoja wa Mataifa la Maendeleo ya Viwanda, UNIDO anaeleza ni nini hasa wanatarajia kutoka jukwaa hili alipopata fursa kuzungumza na Assumpta ambaye tayari yuko Manama kutujuza kitakachojiri.

Mashirika ya misaada ya Umoja wa Mataifa leo yameonya kwamba maisha ya maelfu ya watu yako hatarini El Fasher Sudan, kufuatia mashambulizi makali yanayoendelea ambapo moja ya hospitali Darfur Kaskazini imeshambuliwa na kukatili maisha ya watu wawili lakini pia kuchochea hofu ya kurejea kwa baa la njaa. Kwa mujibu wa Mratibu wa misaada ya kibinadamu wa Umoja wa Mataifa Martin Griffiths, “Shambulio hilo limeharibu paa la hospitali katika kituo cha huduma za dharura kwenye Hospitali ya Sourthen katika mji wa El Fasher ambayo ndio hospitali pekee inayofanyakazi kwas asa katika jimbo la Darfur Kaskazini na ambako vifaa vya matibabu na dawa sasa karibu vinakwisha.” Amesema takriban watu 800,000 wanaishi katika mji wa El Fasher na maelfu ya maisha yao yako hatarini huku taifa zima la Sudan likiwa katika hali mbaya.Shirika la kuratibu misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura OCHA limesema makumi ya raia waliuawa mwishoni mwa wiki katika mapigano mapya  makubwa yaliyozuka Ijumaa kati ya vikosi vya serikali ya Sudan SAF na vikosi vya msaada wa haraka RSF katika eneo la Darfur Kaskazini ambalo ndilo lililosalia chini ya udhibiti wa serikali.Shirika hilo linasema hivi sasa karibu watu milioni 25 nchini Sudan wanahitaji msaada wa kibinadamu na watu milioni 17.7 miongoni mwao wanakabiliwa na hali mbaya ya kutokuwa na uhakika wa chakula na kuna hofu kubwa ya kurejea kwa baa la njaa Darfur.Nayo mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la luhudumia wakimbizi UNHCR na la uhamiaji IOM yamesema takriban watu 570,000 wametawanywa katika jimbo la Darfur Kaskazini katika miezi 13 iliyopita, wengine milioni 6.7 nchini Sudan ni wakimbizi wa ndani huku milioni 1.8 wamekimbilia katika nchi za jirani.

Hii leo jaridani tunaangazia mashambulizi makali yanayoendelea nchini Sudan, na huduma za afya uzazi Kalobeyei nchini Kenya.  Makala inatupeleka Bahrain ambako Jukwaa la kimataifa la uwekezaji kwa wajasiriamali WEIF 2024 linaanza Manama hapo kesho Jumanne, na mashinani tunasikiliza simulizi ya mkimbizi wa ndani nchini DRC.Mashirika ya misaada ya Umoja wa Mataifa leo yameonya kwamba maisha ya maelfu ya watu yako hatarini El Fasher Sudan, kufuatia mashambulizi makali yanayoendelea ambapo moja ya hospitali Darfur Kaskazini imeshambuliwa na kukatili maisha ya watu wawili lakini pia kuchochea hofu ya kurejea kwa baa la njaa. Turkana nchini Kenya katika eneo la Kalobeyei ni makazi ya wakimbizi pamoja na jamii za wenyeji na huko Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR linatuunganisha na mkunga Jane Rose anaeleza namna anavyohakikisha anatoa huduma bora kwa wajawazito na watoto.Makala inatupeleka Bahrain huko Jukwaa la kimataifa la uwekezaji kwa wajasiriamali WEIF 2024 linaanza kesho Jumanne Kwenye mji mkuu wa nchi hiyo Manama likiwaleta pamoja washirika mbalimbali wakiwemo viongozi katika sekta ya biashara duniani na wajasiriamali. Jukwaa hili linafanyika kwa siku tatu na mwenzetu Assumpta tayari yuko Manama kutujuza kitakachojiri.Na mashinani tutaelekea nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC kusikia simulizi ya mkimbizi wa ndani.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Turkana nchini Kenya katika eneo la Kalobeyei ni makazi ya wakimbizi pamoja na jamii za wenyeji na huko Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR linatuunganisha na mkunga Jane Rose anaeleza namna anavyohakikisha anatoa huduma bora kwa wajawazito na watoto. Anasema anaitwa Jane Rose Akwam, ni mkunga anayehudumia wajawazito pamoja na watoto wachanga, huduma ambayo inatolewa bure katika katika eneo hili la Kalobeyei.  “Katika hospitali hii tunafanya kazi na jamii za wenyeji na wakimbizi, wanapokuja najitambulisha na kuwaeleza kazi yangu katika idara hii na pia nawaelezea kile ninachokuelezea ni kile ambacho hata mimi nilipitia.”Wakati ulimwengu ulisherehekea siku ya wauguzi hapo na siku ya wakina mama hapo jana Mei 12, Rose anaeleza kile kinachompa furaha zaidi katika kazi yake hii ya ukunga.“Ni furaha yangu ninapomuona mjamzito anapokuja kwa ajili ya kujifungua na mwisho wa siku anajifungua mtoto mwenye afya njema. Huduma hapa hutolewa bure ukitoa hata sumni bado itakurudia mwenyewe. Ni kama ninapotoa huduma kwa hawa wakina mama vyema najua zawadi yangu ipo pale.”

Mkutano wa Umoja wa Mataifa wa asasi za kiraia (UNCSC) ukitamatika leo, miongoni mwa waliohudhuria ni Ally Mwamzola kutoka Asasi ya Umoja wa Mataifa Tanzania (UNA Tanzania). Yeye akiwa anapeperusha bendera ya vijana kwa kuzingatia kuwa pia ni Mratibu wa Mradi wa Ujumbe wa Vijana wa Afrika kwenda Umoja wa Mataifa anayataja mambo matatu ambayo katika mkutano huu vijana walikuwa wanayalenga zaidi. Amezungumza na Stella Vuzo Afisa Habari wa Kitengo cha mawasiliano cha Umoja wa Mataifa, UNIS nchini Kenya na anaanza kwa kumweleza waliyowasilisha.

Siku ya kwanza ya mkutano huo wa Umoja wa Mataifa wa mashirika ya kiraia, UNCSC ilitanguliwa na mbio za kukaribisha wageni kwenye jiji la Nairobi, nchini Kenya ambapo Peter Njenga anayehusika na michezo ya riadha katika Kaunti ya Nairobi anaelezea umuhimu wa mbio hizo walizoandaa kwa ushirikiano na waandaji wa mkutano huo.Bwana Njenga akaoanisha michezo na amani.

Hii leo jaridani tunaangazia Mkutano wa Umoja wa Mataifa wa asasi za kiraia (UNCSC) unaofunga pazia leo, ambapo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa ametoa hotuba yake kwa waandishi wa habari, na tutasikia ujumbe wa washiriki wengine. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres aliyeko Nairobi Kenya kushiriki mkutano wa Umoja wa Mataifa wa mashirika yasiyo ya kiserikali, UNCSC amezungumza na waandishi wa habari ambapo pamoja na mambo mengine amesema wakati huu ambapo bara la Afrika linakabiliwa na madhara ya mabadiliko ya tabianchi, bara hilo linaweza kuwa jabalí wa uzalishaji nishati jadidifu duniani iwapo litawezeshwa. Siku ya kwanza ya mkutano huo wa Umoja wa Mataifa wa mashirika ya kiraia, UNCSC ilitanguliwa na mbio za kukaribisha wageni kwenye jiji la Nairobi, nchini Kenya ambapo Peter Njenga anayehusika na michezo ya riadha katika Kaunti ya Nairobi anaelezea umuhimu wa mbio hizo walizoandaa kwa ushirikiano na waandaji wa mkutano huo.Mkutano wa Umoja wa Mataifa wa asasi za kiraia (UNCSC) ukitamatika leo, miongoni mwa waliohudhuria ni Ally Mwamzola kutoka Asasi ya Umoja wa Mataifa Tanzania (UNA Tanzania). Amezungumza na Stella Vuzo Afisa Habari wa Kitengo cha mawasiliano cha Umoja wa Mataifa, UNIS nchini Kenya na anaanza kwa kumweleza waliyowasilisha.Na katika mashinani tunasalia mjini Nairobi katika mkutano wa asasi za kiraia kusikia ujumbe kuhusu janga la mafuriko yanayoendelea nchini Kenya.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres aliyeko Nairobi Kenya kushiriki mkutano wa Umoja wa Mataifa wa mashirika yasiyo ya kiserikali, UNCSC amezungumza na waandishi wa habari ambapo pamoja na mambo mengine amesema wakati huu ambapo bara la Afrika linakabiliwa na madhara ya mabadiliko ya tabianchi, bara hilo linaweza kuwa jabalí wa uzalishaji nishati jadidifu duniani iwapo litawezeshwa. Katibu Mkuu Guterres [GUTERESH] amesema dunia inakabiliwa na majanga lukuki, lakini Afrika ndio inaathiriwa vibaya kwa kiasi kikubwa.Bara la Afrika linatikiswa na hali mbayá ya hewa kupindukia, ikichochewa na janga la tabianchi ambalo halijasababishwa na bara hili. Kuanzia mafuriko makubwa mashariki hadi ukame mkali kusini.Afrika inaweza kuwa jabali la nishati jadidifu, amesema Guterres,  kwani ina hifadhi ya asilimia 30 ya madini muhimu kwa ajili ya nishati jadidifu, na asilimia 60 ya rasilimali ya sola au nishati ya jua. Lakini katika miongo ya karibuni, imepokea asilimia mbili tu ya uwekezaji kwenye nishati jadidifu.Amesema jopo la mpito muhimu wa madini husika kwenye nishati litaanda kanuni za hiari ili nchi zinazoendelea zinufaike na rasilimali hizo.Ametoa wito kwa nchi zilizoendelea kutimiza ahadi zao wa ufadhili wa tabianchi ikiwemo kusaidia nchi kujiandaa kwa madhara makubwa ya tabianchi, na serikali za Afrika ziunge mkono juhudi za kuondokana na mafuta kisukuku.Ametumia pia hotuba yake kupongeza Kenya kwa kukubali kuongoza juhudi za kimataifa za kukabili ghasia nchini Haiti, wakati huu ambapo taifa hilo linakumbana na madhara ya mafuriko yaliyosababisha vifo, ukimbizi na uharibifu wa mali.

Mnamo tarehe Mosi Januari mwaka 2016, Malengo 17 ya Maendeleo Endelevu (SDGs) yalianza kufanyiwa kazi rasmi. Tangu wakati huo watu ulimwenguni kote kwa ngazi tofautifauti wamekuwa wakihaha kuhakikisha kufikia mwaka 2030 malengo hayo yanafikiwa. Na kila mara Makao makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York, Marekani yamekuwa uwanja wa wazi kwa wadau kutoka kila pembe ya dunia kuja katika mikutano mbalimbali na kubadilishana uzoefu. Mfano ni Mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya wanawake duniani, CSW68 ulifanyika hivi karibuni na mmoja wa waliohudhuria ni Zahra Salehe, Mwanzilishi na Mkurugenzi Mtendaji, ICCAO Tanzania ambaye katika mahojiano haya na Anold Kayanda wa Idhaa hii tunapata kufahamu baadhi ya malengo yanavyotekelezwa na shirika lake nchini Tanzania. 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia tofauti ya “Adili na Idili.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambayo inamulika kazi za Zahra Salehe na timu yake ya ICCAO nchini Tanzania katika kusongesha Malengo ya Umoja wa Mataifa ya Maendeleo Endelevu, SDGs. Pia tunakuletea muhtasari wa habari kuhusu Gaza na asasi za kiraia Nairobi Kenya, pamoja na uchambuzi wa neno la wiki. Leo mkutano wa Umoja wa Mataifa wa asasi za kiraia umeng’oa nanga mjini Nairobi Kenya ukiwaleta pamoja washiriki takriban 1500 kutoka kila kona ya dunia wakifanya majadiliano ya awali na kutoa takwimu kuelekea mkutano wa wakati ujao utakaofanyika New York Marekani mwezi Sepemba mwaka huu. Umoja wa Mataifa Kenya ndio mwenyeji wa mkutano huo ambapo Mratibu Mkazi wa Umoja huo nchini humo Dkt. Stephen Jackson amesema taifa hilo la Afrika Mashariki limekuwa mstari wa mbele kwenye kusongesha ushirikiano wa kimataifa tangu uhuru wake.Huko Gaza takriban watu 80,000 wamekimbia Rafah tangu Jumatatu wiki hii wakati mashambulizi ya Israel yakishika kasi usiku kucha kuamkia leo ndani na katika viunga vya vya mji huo a Kusini mwa Gaza kwa mujibu wa taarifa iliyotolewa leo na mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa.Na kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia tofauti ya “Adili na Idili.”Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Katibu Mkuu wa Wizara ya Maendeleo ya jamii, jinsia, wazee na Watoto wa Serikali ya Mapinduzi Zanzibar, nchini Tanzania, Abeida Rashid Abdallah hivi karibuni akiwa katika safari ya kikazi kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa, New York, Marekani kushiriki vikao vya mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya Wanawake duniani, CSW68 anajibu swali aliloulizwa na Anold Kayanda wa Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa kwamba Je, Lengo namba 5 la Maendeleo Endelevu linalohamasisha usawa wa kijinsia litafikiwa huko Zanzibar kufikia mwaka 2030?

Wiki za mvua kubwa na mafuriko huko Afrika Mashariki na Pembe ya Afrika kumechuochea ukimbizi amapo mamia ya maelfu ya watu wamefurushwa makwao huko Burundi, Kenya, Rwanda, Somalia na Tanzania ambapo Umoja wa Mataifa unasema hadi tarehe 3 mwezi huu wa Mei, jumla ya 637,000 wameathiriwa, 234,000 kati yao hao wamelazimika kukimbia makwao. Shirika la Umoja wa Mataifa la uhamiaji IOM limetoa takwimu hizo likinukuu ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya kibinadamu, OCHA, huku ikisema kuwa idadi inazidi kuongezeka kila uchao.IOM kupitia taarifa yake iliyotolewa leo Geneva, Uswisi na Nairobi, Kenya inasema mvua hizo za masika zimesababisha mafuriko makubwa, maporomoko ya udongo na kuharibu miundombinu muihmu kama vile barabara, madaraja na mabwawa ya maji.Mkurugenzi wa IOM Kanda ya Afrika Mashariki na Pembe ya Afrika Rana Jaber anasema mafuriko hayo ya kipekee na yaliyosababisha uharibifu yameibua ukweli mchungu wa mabadiliko ya tabianchi, kwa kusababisha vifo na kufurusha watu makwao, watu ambao sasa wanakabiliwa na kazi kubwa ya kujijenga upya huku hali zao zikizidi kuwa taabani.Ni kwa mantiki hiyo anaesema katika nyakati hizi muhimu, wito wa IOM unasalia kuchukuliwa kwa hatua endelevu na za dharura za kutatua ukimbizi wa binadamu unaochochewa na mabadiliko ya tabianchi.Pamoja na kushirikiana na serikali na wadau kusambaza misaada ya hali na mali ya kuokoa maisha ikiwemo fedha taslimu kwa walioathiriwa huko Burundi, Kenya, Somalia, Ethiopia na Tanzania, IOM inasema mjadala ujao huko Ujerumani kuhusu Mkataba wa Kimataifa wa Mabadiliko ya tabianchi, UNFCCC ni dhahiri shairi kuwa mazungumzo kuhusu tabianchi lazima yazingatie ukimbizi utokanao na janga hilo.Afrika inaathiriwa zaidi na mabadiliko ya tabianchi licha ya kuchangia asilimia 4 pekee ya hewa chafuzi duniani.

Hii leo jaridani tunaangazia mafuriko huko Afrika Mashariki na Pembe ya Afrika, na wakimbizi wanaorejea nchini Sudan Kusini kutoka Sudan. Makala tunasalia hapa makao makuu na mashinani tunakupeleka nchini DRC, kulikoni?Wiki za mvua kubwa na mafuriko huko Afrika Mashariki na Pembe ya Afrika kumechuochea ukimbizi amapo mamia ya maelfu ya watu wamefurushwa makwao huko Burundi, Kenya, Rwanda, Somalia na Tanzania ambapo Umoja wa Mataifa unasema hadi tarehe 3 mwezi huu wa Mei, jumla ya 637,000 wameathiriwa, 234,000 kati yao hao wamelazimika kukimbia makwao.Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji IOM nchini Sudan kusini kwa kushirikiana na wadau wake wa masuala ya kibinadamu wanafanya kazi usiku na mchana kusaidia wakimbizi walioko Sudan wanaotaka kurejea nyumbani nchini Sudan Kusini na kuwaunganisha tena na familia zao.Katika makala Katibu Mkuu wa Wizara ya Maendeleo ya jamii, jinsia, wazee na Watoto wa Serikali ya Mapinduzi Zanzibar, nchini Tanzania, Abeida Rashid Abdallah hivi karibuni akiwa katika safari ya kikazi kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa, New York, Marekani kushiriki vikao vya mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya Wanawake duniani, CSW68, alipata nafasi kuzungungumza na Anold Kayanda.Na mashinani inatupeleka katika eneo la Mashariki mwa Jamhuri wa Kidemkrasia ya Congo DRC, ambako mvua kubwa zinazoendelea kunyesha kwa siku kadhaa sasa zimesababisha maafa, ikiwemo maelfu ya familia kuathirika. Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji IOM nchini Sudan kusini kwa kushirikiana na wadau wake wa masuala ya kibinadamu wanafanya kazi usiku na mchana kusaidia wakimbizi walioko Sudan wanaotaka kurejea nyumbani nchini Sudan Kusini na kuwaunganisha tena na familia zao. Waswahili husema “Mkataa kwao mtumwa” na hili ndio hasa alilowaza Bi. Lydia John Wol Mabior ambaye alikuwa ukimbizini nchini Sudan lakini huko nako vita ilipoanza akakumbuka usemi “Nyumbani ni nyumbani hata kama vichakani” kwani ilikuwa si hali. Anasema, “Nilipokuwa Khartoum sikulala usiku wala mchana, niliona ni bora nije kuteseka Sudan Kusini. Na leo nina furaha sana kwasababu nimefika nchini kwangu”Lidya ya familia yake miaka kadhaa iliyopita aliikimbia nchini yake ya Sudan Kusini pale vita vilipozuka. Na shukran ziliendee shirika la Umoja wa Mataifa la uhamiaji IOM ambalo limefanikisha kumrejesha nchini mwake.“Niliambiwa kuna shirikia lakutusaidia kufika Sudan Kusini, na tangu tumefika hapa eneo la Renk, tumepewa msaada wa kifedha tunamshukuru Mungu. Baada ya kusafiri kwa boti kutokea Malakal tulipewa msaada na IOM na sasa tunachotaka ni kusaidiwa Kwenda nyumbani kwetu huko Wau kwa msaada wa IOM.”Lydia ametoa shukran zake za dhati kwa shirika la IOM na wadau wake kwa msaada wote waliowapatia katika kusaidia kuwaunganisha tena na familia zao.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Kenya ambako Umoja wa mataifa uko mstari wa mbele kuwapa msaada wakenya wanaotatizika kutokana na mafuriko. Pia tunakuletea muhtasari wa habari kuhusu Gaza, Uhamiaji na misitu. Mashinani inatupeleka nchi Haiti, kulikoni? Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amerejea kusisitiza wito wake wa kusitishwa mapigano, kuachiliwa kwa mateka wote na kuepusha zahma kubwa ya kibinadamu kwa watu wa Gaza. Akizungumza na waandishi wa habari mjini New York Marekani amesema “Tuko katika wakati maamuzi kwa ajili ya watu wa Palestina na Israeli na kwa hatima ya Ukanda mzima.Shirika la Umoja wa Mataifa la uhamiaji IOM leo limezindua Ripoti ya Dunia ya Uhamiaji 2024, ambayo inaonyesha mabadiliko makubwa katika mifumo ya uhamiaji duniani, ikiwa ni pamoja na idadi kubwa ya watu waliokimbia makazi yao na pia ongezeko la fedha zinazotumwa kimataifa. Mkurugenzi Mkuu wa IOM Amy Pope amezindua rasmi ripoti hiyo nchini Bangladesh, nchi ambayo iko mstari wa mbele katika changamoto za uhamiaji na kusema "Ripoti ya Uhamiaji Duniani ya 2024 inasaidia kuondoa utata wa uhamaji wa binadamu kupitia takwimu na uchambuzi unaozingatia ushahidi." Kati ya mwaka 2,000 na 2022 ongezeko la utumaji fedha nyumbani kimataifa kwa mujibu wa Ripoti lilikuwa ni zaidi ya asilimia  650 na kufikia dola bilioni 831 bilioni.Na jukwaa la Umoja wa Mataifa kuhusu misitu kikao cha 19 kinaendelea hapa kwenye makao makuu wa Umoja wa Mayita New York Marekani kikimulika mada mbalimbali ikiwemo jukumu la sheria katika afya ya misitu. Akizungumzia hilo Patricia Kameri-Mbote mkurugenzi wa idara ya sheria katika shirika la Umoja wa Mataifa la mazingira UNEP amesema “Misitiu ni muhimu sana katika kushughulikia majanga matatu makubwa yanayoikabili Dunia ambayo ni uchafuzi wa hewa, opotevu wa bayoanuwai na mabadiliko ya tabianchi.” Na kwamba afya ya misitu ni nguzo ya kuhakikisha afya ya sayari dunia na kwa mantiki hivyo sheria za kulindwa kwa misitu zina wajibu muhimu sana na sio chaguo bali ni lazima.Na mashinani huku kukiwa na ghasia zinazoendelea nchini Haiti, Shirika la Mpango wa Chakula Duniani, WFP limepanua kwa haraka msaada wake wa chakula, na kufikia zaidi ya watu nusu milioni tangu kuanza kwa mzozo, ikiwa ni pamoja na watoto wa shule, Evenie Joseph, mama mjasiriamali anasema mpango wa mlo shuleni umeleta manufaa kwa watoto wanaokimbia ghasia hizo.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia wakimbizi, UNHCR, linapambana kuhakikisha linawasaidia wakimbizi katika maeneo mbalimbali ya ukanda wa Afrika Mashariki dhidi ya madhila yanayosababishwa na mafuriko makubwa kutoka na mvua za El Niño zinazoendelea. Makala hii ambayo video zake zimekusanywa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi, UNHCR inaanzia Bujumbura Burundi kisha inakupeleka Kenya katika kambi ya wakimbizi ya Dadaab, kama inavyosimuliwa na Evarist Mapesa.

Janga la kibinadamu likizidi kushamiri kila uchao huko Ukanda wa Gaza, shirika la  Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF linaonya kuwa kuzingirwa kijeshi kwa eneo hilo sambamba na operesheni za ardhini za kijeshi huko Rafah kutasababisha janga kubwa kwa watoto 600,000 waliosaka hifadhi kwenye eneo hilo. Taarifa ya UNICEF iliyotolewa leo mjini New York, Marekani inakumbusha kuwa amri ya kuhamia Rafah, kusini mwa Gaza iliyotolewa mwezi Oktoba mwaka jana na Israel imefanya eneo hilo sasa kuhifadhi watu wapatao milioi 1.2, nusu yao wakiwa ni watoto wakiishi kwenye mahema au nyumba zisizo kamilifu.Kwa kuzingatia mlundikano wa watoto, wakiwemo wengi walio hatarini wakihaha kuishi, pamoja na ukubwa wa ghasia zinazoendelea na njia za kutumia kukimbia zikiwa na vilipuzi au hakuna njia kabisa , UNICEF inaonya madhila zaidi kwa watoto na operesheni za kijeshi vitaongeza vifo zaidi vya raia na miundombinu ya huduma za msingi iliyosalia kusambaratishwa.Mkurugenzi Mtendaji wa UNICEF, Catherine Russell amesema zaidi ya siku 200 za vita zimekuwa ‘mwiba’ kwa watoto na Rafah hivi sasa ni mji wa watoto wasio na pahala salama pa kukimbilia Gaza. Iwapo operesheni kubwa za kijeshi zikianza, watoto sio tu watakuwa hatarini na ghasia, bali pia vurugu na kiwewe wakati ambapo hali zao kimwili na kiakili zimeshadhoofishwa.Hivyo UNICEF inasisitiza wito wa Kamati ya Mashirika ya UN kwa Israel ya kuzingatia wajibu wake kwa mujibu wa sheria ya kimataifa ya kibinadamu na haki za binadamu ya kupatia chakula na matibabu watoto na kuwezesha operesheni za kugawa misaada na kwa viongozi wa dunia kuzuia janga zaidi kwa watoto Gaza sambamba na sitisho la mapigano.

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya usalama huko Rafah kusini mwa ukanda wa Gaza, na mafuriko nchini Kenya huku mashirika wakihaha kusaidia waathirika. Makala tunasalia na mada hiyo ya mafuriko Afrika mashariki na mashinani tunakupeleka nchini Sudan, kulikoni? Janga la kibinadamu likizidi kushamiri kila uchao huko Ukanda wa Gaza, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF linaonya kuwa kuzingirwa kijeshi kwa eneo hilo sambamba na operesheni za ardhini za kijeshi huko Rafah kutasababisha janga kubwa kwa watoto 600,000 waliosaka hifadhi kwenye eneo hilo..Wingu kubwa la mvua likiwa limetanda kwenye mji wa Garsen, ulioko kaunti ya Mto Tana nchini Kenya, Eva Ghamaharo, mama wa watoto watatu anarejea nyumbani akitembea na watoto wake wawili mapacha wenye umri wa miaka mitatu baada ya kununua matumizi ya nyumbani kutoka kioski cha jirani. Watoto hawa wawili mapacha wa kike ni Grace na Jane na wanaonekana na furaha kwani angalau leo mama yao ameweza kuwanunulia kila mmoja pakiti ya maziwa na wanakunywa kwa furaha..Makala inaangazia madhila ya mafuriko kwa wakimbizi kutokana na mvua kubwa zinazoendelea kunyesha katuka ukanda wa Afrika Mashariki.Na mashinani tutaelekea Darfur nchini Sudan kusikia ni kwa jinsi gani Umoja wa Mataifa umerejesha matumaini kwa waathirika wa vita.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mvua za El-nino zikiendelea kutikisa ukanda wa Afrika Mashariki ikiwemo taifa la Kenya, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF nchini humo kwa ufadhili wa serikali ya Uingereza limepatia msaada wa hali na mali wakazi wa kaunti ya mto Tana walioathiriwa na mafuriko hayo.  Cecily Kariuki na taarifa zaidi.Video ya UNICEF Kenya inaanza ikimuonesha mkazi huyu wa hapa mji wa Garseni katika kaunti ya mto Tana akiwa amebeba kikapu huku akiwa na watoto wake wawili wakirejea nyumbani.Huyu si mwingine bali Eva Ghahamaro akisimulia yaliyowasibu na msaada ulivyowafikia. Anasema, “Maisha yalikuwa magumu kwa sababu mafuriko yaliharibu nyumba na mashamba. Vyakula vilisombwa. Watu wengi waliteseka sana. Maafisa wa kaunti waliona tunateseka, walitembea nyumba kwa nyumba wakisajili majina watu wenye watoto na wajauzito. Nilikuwa nikipata shilingi 2,750.”Shilingi 2750 ni sawa na dola 20 za kimarekani, na wanapatiwa kila mwezi. Rachael Wamoto ni afisa kutoka UNICEF Kenya na anafafanua kuhusu usaidizi huo ambao haukulenga tu waathiriwa wa mafuriko bali pia kaya zenye watoto walio na utapiamlo.“Kwa programu hii tuko katika kaunti sita. Kwa kaunti ya Mto Tana tumeweza kufikia kaya 1,800 (Elfu Moja Mia Nane) katika miji ya Galole na Garsen. Vikundi kazi vya Kaunti ndio vilihusika kwenye kuchagua kaya zenye uhitaji. Hivyo tuliweza kutambua watu walioathiriwa na mafuriko na waliokimbia makwao. Tunashirikiana na serikali na mamlaka ya taifa ya udhibiti wa ukame. Tuliweza kutumia orodha yao na hivyo kufikia haraka wahitaji.”Msaada wa fedha taslimu uliofadhiliwa na serikali ya Uingereza, umekuwa na manufaa kwa Eva. Akisema twins, anamaanisha watoto mapacha.“Nilitumia hizo fedha kununulia wanangu chakula, uji, mkaa na pia mahindi na mchele kwa familia yangu. Halikadhalika, watoto wangu hawa mapacha niliwaandikisha shule nikawanunulia sare na mabegi ya shule. Nimeshukuru sana UNICEF kwa msaada wao kwa sababu mmetusaidia.

Leo ikiwa ni siku ya uhuru wa vyombo vya habari duniani maudhui yakiwa ni Uandishi wa Habari wakati huu wa janga la mazingira, Anold Kayanda wa Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa akimulika sakata la vifo vya waandishi wa habari wanaoweka maisha yao rehani kuripoti masuala ya mazingira. 

Tukiwa katika msimu wa mvua kwa nchi nyingi za kusini mwa jangwa la Sahara, tuelekee nchini Somalia, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuratibu misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura, OCHA limesema wao na wadau wao wamejiandaa kufikisha mahitaji kwa watu 770,000 katika wilaya 22 za nchi hiyo ambao wanatarajiwa kuathirika na mvua za msimu huku wakieleza kuwa wakimbizi wa ndani wanatarajiwa kuaahirika ziadi.Katika kambi ya wakimbizi wa ndani ya Matal Amin iliyoko Baidoa nchini Somalia zaidi ya wananchi 1500 wanahaha huku na kule kurekebisha maturubai yao ambayo hasa ndio makazi yao ikiwa ni maandalizi ya mvua kubwa zinazotarajiwa kuanza muda wowote. Hali ni hivyo hivyo pia katika kambi ya wakimbizi wa ndani ya Rama cade kama anavyotueleza Kiongozi wa kambi hiyo Abdulkadir Adinur Aden anasema “Tunajiandaa na msimu wa mvua ili kupunguza athari za mafuriko, tunatumia maturubai ya plastiki kufunika makazi yetu na pia tunatumia viroba vilivyojazwa michanga ili kuzuia mnomonyoko mafuriko yatakapo tukumba.”Wadau mbalimbali wa misaada ya kibinadamu ikiwemo OCHA wamepeleka katika kambi hizo misaada kama vile chakula na lishe, viroba vilivyojazwa michanga, maji safi na salama pamoja na dawa mbalimbali ikiwemo za kipindupindu hata hivyo mkuu wa kitengo cha mawasiliano wa OCHA nchini Somalia Erich Ogoso anasema mengi ya makazi hayataweza kuhimili mvua kubwa na hivyo yataharibiwa.“Wananchi wanaoishi katika kambi hii ya Matal Amin walifika hapa mwaka 2017 wakitokea katika mkoa wa Bay ambako walikimbia ukame, mzozo, na mambo mengine. Wamekuwa wakiishi hapa tangu kipindi hicho, mafuriko yanapokuja wamekuwa wakiondoka eneo hili na kukikauka wanarejea na sasa wanajiandaa tena na mafuriko na kuna uwezekano wakutakiwa kuondoka eneo hili.” OCHA wanasema taarifa walizopokea kutoka kwa wadau wao walioko mashinani mpaka kufikia tarehe 28 mwezi Aprili mwaka huu, mvua kubwa zinazoendelea kunyesha nchini Somalia zimewaathiri zaidi ya watu 124,155 na kuwaacha zaidi ya 5,130 bila makazi huku vifo vya watoto saba vikiripotiwa. 

Hii leo jaridani tunaangazia siku ya kimataifa ya uhuru wa vyombo vya habari maudhui yakiwa Uandishi wa Habari wakati huu wa janga la mazingira. Pia tunakupeleka nchini Somalia na Jamhuri ya Kidemcrasia ya Congo, kulikoni? Hii leo ni siku ya kimataifa ya uhuru wa vyombo vya habari maudhui yakiwa Uandishi wa Habari wakati huu wa janga la mazingira ambapo shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni, UNESCO kwa kushirikiana na shirikisho la waandishi wa habari duniani, IFJ wametoa ripoti yao ikionesha kuwa ni katika kipindi cha miaka 15 iliyopita waandishi wa habari 44 waliuawa wakiwa wanachunguza masuala ya mazingira. Kampeni ya siku hii ni kwamba kila habari kuhusu mazingira lazima isimuliwe hivyo waandishi wa habari walindwe.Tukiwa katika msimu wa mvua kwa nchi nyingi za kusini mwa jangwa la Sahara, tuelekee nchini Somalia, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuratibu misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura, OCHA limesema wao na wadau wao wamejiandaa kufikisha mahitaji kwa watu 770,000 katika wilaya 22 za nchi hiyo ambao wanatarajiwa kuathirika na mvua za msimu huku wakieleza kuwa wakimbizi wa ndani wanatarajiwa kuaahirika ziadi.Katika makala tukisalia na siku ya uhuru wa vyombo vya habari duniani maudhui yakiwa ni Uandishi wa Habari wakati huu wa janga la mazingira, namkaribisha Anold Kayanda wa Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa akimulika sakata la vifo vya waandishi wa habari wanaoweka maisha yao rehani kuripoti masuala ya mazingira.Na mashinani tutaeleke nchini Jamhuri ya Kidemcrasia ya Congo kufuatili jinsi ambavyo mashirika wanavyohaha kusaidia waathirika wa miozo.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu

Leo ni siku ya uhuru wa vyombo vya habari duniani mwaka huu ikibeba maudhui “Vyombo vya Habari kwa ajili ya Sayari: Uandishi wa habari katika kukabiliana na mgogoro wa mabadiliko ya tabianchi”  kwani Umoja wa Mataifa unasema mchango wa wanahabari na vyombo vya habari ni kiini katika kuhabarisha na kuelimisha umma kuhusu changamoto hiyo ya tabianchi. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres akisistiza kuhusu maudhui ya maadhimisho ya mwaka huu katika ujumbe wake amesema dunia hivi sasa inapitia dhadhura ya mazingira ambayo haijawahi kushuhudiwa na inatishia kizazi hiki na vijavyo hivyo watu wanahitaji kujua kuhusu janga hili akiongeza kuwa “Waandishi wa habari na wafanyakzi wa vyombo vya habari wana jukumu muhimu la kuwahabarisha na kuwaelimisha. Vyombo vya habari vya kijamii, kitaifa na kimataifa vinaweza kutangaza habari kuhusu janga la mabadiliko ya tabianchi, kupotza kwa bayoanuwai na haki ya mazingira.”Zaidi ya hapo amesema wanatoa ushahidi kuhusu uharibifu wa mazingira ambao unaweza kusaidia kuwawajibisha wahusika na ndio maana haishangazi kwamba baadhi ya watu wenye nguvu, makampuni na taasisi wanafanya kila wawezalo kuwazuia waandishi wa habari za mazingira kufanya kazi yao.Guterres ameonya kwamba hivi sasa “Uhuru wa vyombo vya habari umebinywa. Na uandishi wa habari za mazingira ni taaluma inayozidi kuwa hatari. Makumi ya waandishi wa habari wanaoripoti uchimbaji haramu wa madini, ukataji miti, ujangili na masuala mengine ya mazingira wameuawa katika miongo ya hivi karibuni nakatika idadi kubwa ya kesi zao, hakuna mtu ambaye amewajibishwa.”Akiunga mkono kauli hiyo mkurugenzi mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la elimu sayansi na utamaduni UNESCO Audrey Azoulay amesema “Wakati ubinadamu unakabiliana na hatari hii iliyopo, lazima tukumbuke, katika Siku hii ya Dunia, kwamba changamoto ya mabadiliko ya tabianchi pia ni changamoto ya uandishi wa habari na wanahabari. Hakuna hatua madhubuti ya hali ya hewa inayowezekana kufikiwa bila fursa huru ya kupata habari za kisayansi na za kuaminika. Ndiyo maana maudhui ya mwaka huu yanaangazia uhusiano muhimu kati ya kulinda uhuru wa kujieleza ambayo ni manufaa ya umma duniani na kulinda sayari yetu.”Kwa mujibu wa ripoti ya UNESCO ya hivi karibuni kabisa katika miaka 15 iliyopita kumekuwa na mashambulizi 750 dhidi ya wanahabari na vyombo vya habari vinavyoripoti masuala ya mazingira na mashambulizi hayo yanaongezeka.Na zaidi ya hayo “Asilimia 70 ya waandishi wa habari za mazingira wamekuwa waathiriwa wa mashambulizi, vitisho au shinikizo kwa sababu ya kazi yao, na waandishi wa habari za mazingira 44 wameuawa katika miaka hiyo 15 iliyopita. Hivyo Bi. Azoulay amesisitiza kuwa “Upatikanaji wa habari za kuaminika ni muhimu zaidi katika mwaka huu wa chaguzi kuu ambapo wananchi wapatao bilioni 2.6 kutoka mataifa mbalimbali wanatarajiwa kushiriki haki yao ya msingi ya kupiga kura.”Hivyo Umoja wa Mataifa unasisitiza kwamba “Bila ukweli, hatuwezi kupigana na habari potofu na za uongo. Bila uwajibikaji, hatutakuwa na sera madhubuti na bila uhuru wa vyombo vya habari, hatutakuwa na uhuru wowote hivyo uhuru wa vyombo vya habari sio chaguo, bali ni lazima.”Kwa mantiki hiyo Katibu Mkuu ametoa wito kwa serikali, sekta binafsi na mashirika ya kiraia kuungana na Umoja wa Mataifa katika kuthibitisha dhamira ya kulinda uhuru wa vyombo vya habari na haki za wanahabari na wanataaluma wa vyombo vya habari duniani kote.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili hii leo Dkt. Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anafafanua totauti ya matumizi ya maneno "ELEKEZA NA ELEZA."

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika uhuru wa vyombo vya habari ikijikita kwenye umuhimu wa uandishi wa habari na uhuru wa kujieleza katika muktadha wa kukabiliana na janga la tabianchi. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na uchambuzi wa neno la wiki.Nchini Kenya mafuriko yaliyosababishwa na mvua kubwa zinazoendelea kunyesha yameathiri maelfu ya watu yakisababisha vifo na kuwaacha wengi bila makazi. Umoja wa Mataifa unaendelea kushirikiana na serikali na wadau kuwasaidia waathirikaRipoti mpya ya pamoja iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa maendeleo UNDP na Tume ya Umoja wa Mataifa ya masuala ya kiuchumi na kijamii kwa nchi za Asia Magharibi ESCWA inasema vita inayoendelea Gaza imesababisha athari mbaya za kiuchumi na maendeleo ya binadamu katika eneo zima la Palestina.Niger mwaka huu inakabiliwa na ongezeko la asilimia 50 la wagonjwa wa uti wa mgongo au meningitis ikilinganishwa na mwaka jana, limesema shirika la afya la Umoja wa Mataifa WHO. Katika taarifa yake iliyotolea leo mjini Namey WHO inasema katika wiki ya 16 ya mwaka huu jumla ya wagonjwa 2012 wameripotiwa na vifo 123 na ongezeko hili na wagonjwa na vifo linatia wasiwasi mkubwa.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili hii leo Dkt Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anafafanua totauti ya matumizi ya maneno ELEKEZA NA ELEZA!Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Mabadiliko ya tabianchi yamekuwa mwiba kwa jamii nyingi yakizilazimu kubadili mfumo wao wa Maisha ili kukabiliana na athari zake kwa mujibu wa Umoja wa Mataifa. Miongoni mwa jamii zilizoathirika na janga hilo ni za watu wa asili wakiwemo Wamaasai kutoka Kenya na hususan wanawake. Je wanahimili vipi athari hizo? Flora Nducha alipata fursa ya kuzungumza na mmoja wa wanawake wa jamii hizo za Wamaasai aliyekuwa New York hivi karibuni kushiriki jukwaa la watu wa jamii za asili Bi. Samante Anne kutoka shirika lisilo la kiserikali nchini Kenya la Mainyoito Pastoralists Intergrated Development Organization (MPIDO).  

Wakati kukiwa na ongezeko la wito wa kimataifa kwa Israel kujizuia na mashambulizi zaidi Gaza na ripoti za leo za mashambulizi mengine mabaya zaidi ya usiku kucha, wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa wamesisitiza kuhusu athari mbaya zinazoendelea za vita hiyo na haja ya kuhakikisha njia za kuaminika za usambazaji wa misaada kwa watu wanaohitaji kwa udi na uvumba zinapatikana. Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula Duniani WFP ambapo kupitia mkurugenzi wake wa eneo linalokaliwa la Palestina Matthew Hollingworth, limesema "Theluthi moja ya familia zote zinazoishi hapa zina watoto wa umri wa chini ya miaka mitano, hao ni watoto wengi sana” Akizungumza kutoka shule ya Deir Al Balah, inayoendeshwa na shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina, UNRWA amesema watoto hawa wana mahitaji mengi “Wanachohitaji ni shule, maji safi na salama, utulivu zaidi,  na pia wanahitaji kurejea kwa maisha ya kawaida, "Likiunga mkono wasiwasi huo shirika la UNRWA limegusia mashambulizi yanayoendelea likisema“kumekuwa na zaidi ya mashambulizi 360 kwenye vituo vyake tangu kuanza kwa vita. Mbali na makumi ya maelfu ya waathiriwa, miundombinu muhimu imeathiriwa pia, pamoja na kisima cha maji cha shirika hilo kilichoko katika jiji la Khan Younis.”Na ili kukarabati chanzo hicho cha maji UNRWA inasema kunahitajika kuondoa tani za uchafu ikiwemo vilipuzi na vifaa vingie vya mabaki ya virta kama vilivyobainiwa na ofisi ya Umoja wa Mataifa ya msaada wa kutegua mabomu UNMAS nav yote vinahitaji kuondolewa kwa usalama kipande kwa kipande,."Na wizara ya afya ya Gaza imeonya kwamba endapo hakutopatikana usitishwaji mapigano basi Maisha ya watu yataendelea kukatiliwa zaidi na hali itakuwa janga kubwa la kibinadamu kwani hadi sasa takriban watu 34,568 wameuawa na 77,765 wamejeruhiwa tangu Oktoba 7 mwaka jana.

Hii leo jaridani inaangazia hali ya kibinadamu Rafah ambapo wakimbizi wa ndani Gaza wako katika jakamoyo wakisubiri taarifa kuhusu wito wa kusitisha mapigano. Pia inamulika udhibiti wa taka za plastiki kambini Kakuma. Makala inaangazia jamii ya watu wa asili na mashinani inatupeleka nchini DRC, kulikoni?Wakati kukiwa na ongezeko la wito wa kimataifa kwa Israel kujizuia na mashambulizi zaidi Gaza na ripoti za leo za mashambulizi mengine mabaya zaidi ya usiku kucha, wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa wamesisitiza kuhusu athari mbaya zinazoendelea za vita hiyo na haja ya kuhakikisha njia za kuaminika za usambazaji wa misaada kwa watu wanaohitaji kwa udi na uvumba zinapatikana.Katika kambi ya wakimbizi ya Kakuma iliyoko kaskazini magharibi mwa Kenya, ambapo mkimbizi kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC amegeuza taka ngumu kuwa lulu na hivyo sio tu kuweka usafi kwenye makazi ya kambini, bali pia kuinua kipato chake na cha jamii inayomzunguka.Makala inaangazia changamoto za mabadiliko ya tabianchi zilizowalazimisha wanawake wa jamii ya Kimaasai nchini Kenya kutafuta njia mbadala ya kukabiliana na athari hizo ili kujikimu kimaisha.Na katika mashinani inayotupeleka katika kambi ya wakimbizi wa ndani huko Goma Kivu Kaskazini nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC ambapo vurugu za kutumia silaha zinaendelea kusababisha raia kupoteza maisha yao. Katika video iliyoandaliwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi DRC, wanawake wanaomba amani irejee.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Katika kambi ya wakimbizi ya Kakuma iliyoko kaskazini magharibi mwa Kenya, mkimbizi kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC amegeuza taka ngumu kuwa lulu na hivyo sio tu kuweka usafi kwenye makazi ya kambini, bali pia kuinua kipato chake na cha jamii inayomzunguka.Ninapoona plastiki naona fursa za ajira! Ni kauli hiyo ya Raphael Bassemi, mkimbizi kutoka DRC akiwa hapa kambini Kakuma akizungumza huku wanawake na wanaume waliovalia maovaroli na glovu na barakoa wakiokota taka. Anasema anafurahi anapoona jamii inashiriki na zaidi ya yote wanawake wasiokuwa na ajira sasa wameajiriwa, "Nilipoanza nilijikita tu kwenye plastiki, lakini ilibainika kuwa kuna takangumu nyingi za kudhibitiwa. Sasa  ninajishughulisha na aina zote za taka.”Video ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi linaonesha taka mbalimbali zikiwemo mifupa ya mafuvu ya ng’ombe, vyuma, seng’eng’e na kadhalika. Sasa amesharejeleza tani zipatazo 100 za takangumu."Tunatengeneza rula kwa ajili  ya wanafunzi, vibanio vya kuanikia nguo, sahani za kulia chakula na vikombe vya chai na kahawa. »Raphael na wenzake wakiwa kwenye kiwanda hiki alichoanzisha wanapata ugeni ukiongozwa na Dominique Hyde kutoka UNCHR. Baada ya ziara, Bi. Hyde anasema, "Kilichotuvutia ni jinsi wanaweka mawazo yao kwenye hii biashara ili istawi, na pia kushirikisha jamii ipate ajira na hatimaye kipato walipie elimu na umeme. Kama sisi sote tunahitaji kazi, wao wanahitaji kazi, na wao wameanzisha hii ajira wenyewe. »Sasa Raphael anasema jamii ina furaha naye ana furaha na zaidi  ya yote."Ninapoona wanawake  ninaofanya nao kazi wana furaha, nami nina furaha na ninatamani kuchukua hatua zaidi."

Mkutano wa 23 wa Jukwaa la Kudumu kuhusu Masuala ya Watu wa Asili, UNPFII limekunja jamvi mwishoni mwa wiki hapa Umoja wa Mataifa baada ya wiki mbiliza kujadili masuala mbalimbali  ikiwemo mchango wa jamii hizo katika kudumisha amani Adam Kulet Ole Mwarabu Ole Mareka kutoka jamii ya Wamaasai wa Parakuyo iliyoko mjini Morogoro nchini Tanzania alikuwa miongoni mwa washiriki ambao walikuja katika jukwaaa hilo na azimio maalum linalohimiza mama kuvaa kofia yake ili kusaidia kutatua migogoro kuanzia ngazi ya familia, jamii hadi kimataifa. Amezungumza na Flora Nducha wa idhaa hii ya Kiswahili akianza kwa kufafanua kuhusu azimio hilo 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina, Adam Kulet Ole Mwarabu Ole Mareka kutoka jamii ya Wamaasai wa Parakuyo iliyoko mjini Morogoro nchini Tanzania anazungumza na Flora Nducha. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani.Kamishina Mkuu wa sririka la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA leo amesema watu waliokamatwa wakati wa vita inayoendelea Gaza wamenyanyaswa, kuteswa na kufanyiwa vitendo visivyo vya kibinadamu. Katika taarifa yake iliyotolewa leo mjini Geneva Uswisi Phippe Lazzarini amesema “Watu tuliozungumza nao wametueleza kwamba walipokamatwa kila mara walikuwa wakikusanywa Pamoja, kuvuliwa nguo na kubaki na chupi na kisha kupakiwa katika malori. Watu hawa wametendewa vitendo vya kikatili visivyo vya kibinadamu ikiwemo kuzamishwa kwenye maji na kuumwa na mbwa.”Jahmhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, ndio nchi yenye idadi kubwa ya watu wanaohitaji msaada wa kibinadamu duniani kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la msaada wa kibinadamu na masuala ya dharura OCHA. Katika ukurasa wake wa X hii leo shirika hilo limesema jimboni Ituri, Kivu Kaskazini na Kivu Kusini pekee watu milioni 5.4 hawana uhakika wa chakula, milioni n6.4 ni wakim bizi wa ndani na wagonjwa wa kipindupindu kwa mwaka huu pekee wamefikia 8,200. OCHA imeongeza kuwa sasa dola bilioni 1.48 zinahitajika ili kutoa msaada wa kuokoa Maisha kwa watu zaidi ya milioni 4.  Kamishina Mkuu wa haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk amesema anatatizwa na mlolongo wa hatua nzito zinazochukuliwa kutawanya na kusambaratisha maandamano katika vyuo vikuu mbalimbali nchini Marekani.Kupitia tarifa yake iliyotolewa leo mjini Geneva Bwana Türk amesisitiza kuwa "Uhuru wa kujieleza na haki ya kukusanyika kwa amani ni jambo la msingi kwa jamii  hasa wakati kuna kutokubaliana vikali juu ya masuala makubwa, kama vile ilivyo sasa ikihusiana na mzozo unaoendelea katika eneo la Palestina linalokaliwa na Israel,"Na katika mashinani shirika la Umoja wa Mataifa la mazingira UNEP linashirikisha wadau mbalimbali katika harakati za kutunza mazingira kupitia upandaji miti na kupitia video iliyofanikishwa na washirika wetu Radio Domus FM nampisha mwanaharakati wa mazingira ambaye alitembelea eneo Bunge la Ngong katika kaunti ya Kajiado  jijini Nairobi ili kushirikiana na wanafunzi katika kutimiza wito wa UNEP wa upanzi wa miti.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Nchini Tanzania mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuendeleza mitaji, UNCDF uitwao CookFund unaofadhiliwa na Muungano wa Ulaya umesaidia wajasiriamali hasa wanawake kuinua wanawake wenzao kwenye sekta ya matumizi ya nishati jadidifu na hivyo kutekeleza ajenda ya 2030 ya Umoja wa Mataifa ya sio tu kuondokana na umaskini bali pia kuhimili na kukabili mabadiliko ya tabianchi.

Hii leo jaridani tunaangazia mzozo na hali ya kibinadamu katika ukanda wa Gaza, na msaada wa kibinadamu nchini Ethiopia. Makala inatupeleka nchini Tanzania na mashinani nchini Somalia, kulikoni? Shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA limeonya hii leo juu ya idadi kubwa ya watoto ambao wako peke yao Gaza, ama wamepoteza wazazo au kutenganishwa nao pamoja na jamaa wa familia pia wakati huu ambapo hawawezi kuhudhuria masomo na shule nyingi zikigeuka kuwa makazi ya wakimbizi wa ndni.Nchini Ethiopia, Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani WFP na wadau wake waanafanya kazi kwa kushirikiana na jamii kutambua wale wenye uhitaji zaidi wa msaada wa kibinadamu, na wananchi wamepongeza WFP kwa mfumo huu mpya wa kutambua wenye uhitaji zaidi.  Makala inakwenda nchini Tanzania kumulika ni kwa vipi mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuendeleza mitaji, UNCDF uitwao CookFund unaofadhiliwa na Muungano wa Ulaya umesaidia wajasiriamali hasa wanawake kuinua wanawake wenzao kwenye sekta ya matumizi ya nishati jadidifu na hivyo kutekeleza ajenda ya 2030 ya Umoja wa Mataifa ya sio tu kuondokana na umaskini bali pia kuhimili na kukabili mabadiliko ya tabianchi.Mashinani ikiwa ni wiki ya chanjo, kniniki tembezi inayofanikishwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF imekuwa uti wa mgongo wa mfumo wa afya nchini Somalia na tunakutana na Jamila Moham, Mhudumu wa afya ya jamii katika kijiji cha Dhusamareeb.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA limeonya hii leo juu ya idadi kubwa ya watoto ambao wako peke yao Gaza, ama wamepoteza wazazo au kutenganishwa nao pamoja na jamaa wa familia wakati huu ambapo hawawezi kuhudhuria masomo na shule nyingi zikigeuka kuwa makazi ya wakimbizi wa ndni. Kwa mujibu wa tarifa fupi ya UNRWA iliyotolewa kupitia ukurasa wake wa X, shirika hilo linasema maisha ya watoto Gaza yamekuwa jinamizi na takriban 17,000 wako peke yao hawana wazazi au walezi ama wametenganishwa na familia zao.Pia imesema watoto hao wahaudhurii masomo kutokana na vita inayoendelea kwani zaidi ya asilimia 70 ya nyumba zimesambaratishwa au kubomolewa na watoto wengi wamepoteza nyumba zao.UNRWA imeongeza kuwa shule sasa zimelazimika kuwa mkazi ya manusura wa vita hivyo na sio mahala pa elimu tena na kufanya mustakbali wa watoto hao kuwa njiapanda na unahitaji kulindwa.Kutokana na hali mbayá ya hewa na ongezeko la joto UNRWA inasema watu wengi wanhaha hata kupata mahitaji muhimu kama maji ya kunywa ambapo wakimbizi wa ndani wanapokea chini ya lita moja ya maji kwa mtu kwa ajili ya kunywa, kufua na kuonga ikiwa ni tofauto kubwa na lita 151 ambacho ni kiwango cha chini wanachostahili kupata.Na jana Jumapili UNRWA na ofisi ya Umoja wa Mataifa ya msaada w uteguzi wa mabomu UNMAS walianza operesheni muhimu ya kutathimini uharibifu katika vituo vya UNRWA kuweka alama kwa makombora yoyote na vifaa vyovyote ambavyo hvijalipuka.Mitambo 165 ya UNRWA huko Ukanda wa Gaza imeathiriwa wakati wa vita hii inayoendelea. Na UNMAS inasema ili kuifanya Gaza kuwa salama dhidi ya vifaa vya milipuko ambayo haijalipuka inaweza kuchukua miaka 14.

Nchini Ethiopia Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani WFP na wadau wake waanafanya kazi kwa kushirikiana na jamii kutambua wale wenye uhitaji zaidi wa msaada wa kibinadamu, na wananchi wamepongeza WFP kwa mfumo huu mpya wa kutambua wenye uhitaji zaidi Ethiopia ni moja ya nchi zinazoendelea kukabiliana na athari za mizozo mingi inayoingiliana kama vile ukame, mafuriko pamoja na mizozo. Ili kukabiliana na mahitaji yanayokua WFP na wadau wake wameamua kuanzisha mfumo mpya wa kutambua familia zenye uhitaji zaidi miongoni mwa wanajamii. Mbinu hii inayoendeshwa na wana jumuiya wenyewe inaweka kiwango kipya cha usaidizi wa kibinadamu nchini humo, kama anavyoeleza Mola Suleiman ambaye ni Mshiriki wa Msaada wa WFP anasema, "Wanaotambua wenye uhitaji zaidi sio viongozi, bali watu wasioegemea upande wowote waliochaguliwa na jamii. Tunaweza kwenda kwenye madawati ya usaidizi yaliyoanzishwa huko wilayani Kebeles na viunga vyake na kupeleka malalamiko yetu. Kwa kufuata utaratibu wa uwazi, tunakagua na kuthibitisha wale waliochaguliwa na jumuiya pana, kwakweli huu mfumo ni bora kuliko ule wa awali”Selam Ambachew ni mwanakamati aliyechaguliwa na jamii."Kama jumuiya, tulichagua kamati, kisha kamati ikaanza tathmini yake, tunapokea orodha ya watu wote wanaoishi katika eneo hili, na tunachunguza orodha ili kuona ni nani anayefaa kwa vigezo vya usaidizi katika jamii"Tadel Gebeyehu ni mmoja wa wananchi walionufaika na mfumo huu mpya wa jamii yenyewe kuchagua wenye uhitaji zaidi wa Msaada wa kibinadamu, anasema "Tulipewa kadi za mgao na lazima tuzioneshe tunapokwenda kupokea chakula. Kadi hizi za mgawo ni muhimu kwa sababu zinazuia watu masikini kunyanyaswa"Ama hakika mwitikio wa kibinadamu nchini Ethiopia unazingatia uwazi, unaendeshwa kwa kuzingatia takwimu na kufikia wale wenye uhitaji zaidi, na hili linathibitishwa Haftom Gebretsadik mmoja wa wagawaji wa msaada.“Mchakato wa kugawa Msaada ni mzuri sana, kila nyanja ni nzuri sana, kinachofanya uwe ya kipekee ni heshima ya utu na ubinadamu. Mfumo ni wa uwazi, hakuna mkanganyiko wala wizi, kwa ujumla mchakato huo ni wa kupongezwa”. 

Mkutano wa 23 wa Jukwaa la Kudumu kuhusu Masuala ya Watu wa Asili, UNPFII uliodumu kwa wiki mbili hapa katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa umefikia tamati leo Aprili 26. Miongoni mwa masuala muhimu yaliyojadiliwa ni mabadiliko ya tabianchi na mazingira, likiwa ni suala ambalo pia miezi miwili iliyopita lilipewa kipaumbele cha juu wakati wa Mkutano wa 6 wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA 6  jijini Nairobi, Kenya. Wakati huo Afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa jijini Nairobi UNIS, Stella Vuzo alipata fursa ya kuzungumza na Alois Porokwa, Mkurugenzi wa shirika la NALEPPO kutoka jamii ya Wamaasai wa Kijiji cha Emboreet, Wilaya ya Simajiro, Mkoa wa Manyara, Tanzania kuhusu athari za mabadiliko ya tabianchi hususani kwa jamii ambazo bado zinaishi katika mifumo ya asili.

Huko nchini Sudan jimboni Darfur Kaskazini, hususan mjini El-Fasher na viunga vyake mapigano kati ya jeshi la serikali SAF na wanamgambo wa RSF yanazidi kuwa na madhara kwa rai ana kumtia hofu kubwa Kamishna Mkuu wa Umoja wa Mataifa wa Haki za Binadamu, Volker Türk. Katika kufahamu hali iko vipi, Assumpta Massoi wa Idhaa hii amezungumza na Seif Magango msemaji wa ofisi ya Kamishna Türk kutoka Nairobi, Kenya na anaanza kwa kueleza nini hasa kinamtia hofu Kamishna huyo.

Hii leo jaridani tunaangazia mzozo nchini Sudan, na jinsi amabvyo mzozo huo unavyathiri wanawake. Makala tunaangazia changamoto ya mabadiliko ya tabianchi kwa jamii za watu wa asili na mashinani usafi wa mazingira katika makazi yasiyo rasmi nchini Kenya. Huko nchini Sudan jimboni Darfur Kaskazini, hususan mjini El-Fasher na viunga vyake mapigano kati ya jeshi la serikali SAF na wanamgambo wa RSF yanazidi kuwa na madhara kwa rai ana kumtia hofu kubwa Kamishna Mkuu wa Umoja wa Mataifa wa Haki za Binadamu, Volker Türk. Katika kufahamu hali iko vipi, Assumpta Massoi wa Idhaa hii amezungumza na Seif Magango msemaji wa ofisi ya Kamishna Türk kutoka Nairobi, Kenya na anaanza kwa kueleza nini hasa kinamtia hofu Kamishna huyo.Na tukisalia nchini Sudan, mwaka mmoja wa mzozo umewafanya wananchi wengi kukimbia maeneo waliyokuwa wakiishi kusaka hifadhi pamoja na kukimbilia nje ya nchi. Pamoja ya kukimbia vita lakini pia wanasalia na majeraha ndani ya mioyo yao kutokana na masahibu waliyopitia. Mmoja wao ni Bi. Fatima ambaye alibakwa na kupata ujauzito.  Katika makala Stella Vuzo alipata fursa ya kuzungumza na Alois Porokwa, Mkurugenzi wa shirika la NALEPPO kutoka jamii ya Wamaasai wa Kijiji cha Emboreet, Wilaya ya Simajiro, Mkoa wa Manyara, Tanzania kuhusu athari za mabadiliko ya tabianchi hususani kwa jamii ambazo bado zinaishi katika mifumo ya asili.Mashinani tutaelekea nchini Kenya kusikia ni kwa jinsi gani mashirika wanahaha kushughulikia changamoto za usafi wa mazingira katika makazi yasiyo rasmi.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Mwaka mmoja wa mzozo nchini Sudan umewafanya wananchi wengi kukimbia maeneo waliyokuwa wakiishi kusaka hifadhi pamoja na kukimbilia nje ya nchi. Pamoja ya kukimbia vita lakini pia wanasalia na majeraha ndani ya mioyo yao kutokana na masahibu waliyopitia. Mmoja wao ni Bi. Fatima ambaye alibakwa na kupata ujauzito. Fatima sio jina lake halisi, tunalitumia hili ili kuficha utambulisho wake na hapa anaanza kueleza yale yaliyomsibu akiwa mikononi mwa wanamgambo wenye silaha.“Nilibakwa mara tatu. Aliniambia lala chini, usipotaka kulala chini naweza kukuuwa. Sijui sasa kama ni huyo mwanaume aliniingilia mara tatu au kulikuwa na wengine.” Akiwa na kiwewe na aliyekata tamaa, Fatima akaukimbia mji wake wa Khartoum akiwa na watoto wake kwenda kusini mashariki mwa Sudan, kusaka hifadhi na alipofika huko, anasema “Nilikwenda kuripoti tukio hilo katika kliniki na kusaka msaada ili waweze kunifanyia uchunguzi wa jumla. Nikaenda hospitalini na kila kitu kilikuwa sawa. Baada ya miezi miwili nilienda tena kliniki na wafagundua kuwa nina ujauzito.”Pole sana Fatima, sasa ni nini unachohitaji wakati huu nchi yako bado ingali vitani? “Tunahitaji amani kwa ajili yetu, ili tuweze kurudi na kuishi nchini Sudan.”Mashirika mbalimbali ya Umoja wa Mataifa kama vile UN WOMEN, OCHA, UNHCR na hata Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa kuhusu Ukatili wa Kingono kwenye mizozo wamekuwa wakipazia unyanyasaji wa kijinsia nchini Sudan huku wakieleza wasiwasi wao mkubwa kuwa ukubwa halisi wa mgogoro bado haujajulikana na kumekuwa na viwango vidogo vya kuripoti matukio ya kikatili kwani baadhi ya wanawake na wasichana wanaogopa unyanyapaa na kutokuwa na imani na taasisi za kitaifa.

Hapa katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa Mkutano wa 23 wa Jukwaa la Kudumu kuhusu Masuala ya Watu wa Asili, UNPFII ukielekea ukingoni huku mambo kadha yakiwa yamejadiliwa kwa wiki mbili na miongoni mwa mambo hayo ni suala la mabadiliko ya tabianchi na mazingira, nilipata fursa ya kuzungumza na mmoja wa washiriki wa jukwaa hilo Samante Anne kutoka shirika lisilo la kiserikali nchini Kenya la Mainyoito Pastoralists Intergrated Development Organization (MPIDO) akieleza namna mabadiliko ya tabianchi yalivyoathiri jamii za watu wa asili nchini mwake.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu leo ni Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia tofauti ya maneno “Adhimisha na Azimisha.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambayo Samante Anne kutoka shirika lisilo la kiserikali nchini Kenya la Mainyoito Pastoralists Intergrated Development Organization (MPIDO) anaeleza namna mabadiliko ya tabianchi yalivyoathiri jamii za watu wa asili nchini mwake. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na neno la wiki. Leo ni siku ya Malaria duniani ambapo mwaka huu inahamasisha kuongeza mapambano dhidi ya ugonjwa huu ili kuwa na ulimwengu wenye usawa zaidi kwani imebainika kuwa watu wanaoishi katika mazingira magumu ndio wanaoathirika zaidi.Leo pia ni siku ya kimataifa ya wasichana katika tehama na mwaka huu inasherehekea uongozi ikisisitiza hitaji muhimu la kuwa na mifano thabiti ya wanawake viongozi katika taaluma ya sayansi, teknolojia, uhandishi na hisabati -STEM kwani hali ilivyo sasa kuna wanawake viongozi wachache katika maeneo hayo.  Na tukisalia na masuala ya wasichana katika tehama Shirika la Umoja Wa Mataifa la Elimu Sayansi na Utamaduni UNESCO limetoa ripoti inayoonya kuwa pamoja na faida za kufundisha na kujifunza kidigitali maendeleo hayo ya kidigitali yanaweza kuwaathiri wasichana kwa kuingilia faragha zao, kuvuruga masomo yao na unyanyasaji mtandaoni.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu leo ni Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia tofauti ya maneno “Adhimisha na Azimisha.”.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Wiki ya kimataifa ya chanjo ikifungua pazia, nchini Tanzania wahudumu wa afya kama Prisca Mkungwa wanajitoa kwa kadri ya uwezo wao kuhakikisha huduma za chanjo zinafikia walengwa wote hata wale walioko maeneo ya mbali. Mathalani huko wilayani Chunya, mkoani Mbeya, kusini magharibi mwa taifa hilo ambako kupitia ushirikiano na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF, chanjo dhidi ya surua inatolewa kwa watoto. Prisca na wenzake kutokana na kupenda kazi yao wanafanya kila njia iwe ni kutumia usafiri wa bodaboda au hata kuvuka mito na mabonde kwa miguu kuhakikisha chanjo zinafika. Kufahamu kwa kina ungana na Assumpta Massoi katika makala hii iliyoandaliwa na UNICEF Tanzania.

Leo ni siku ya kwanza ya siku saba za Wiki ya Chanjo Duniani.(Taarifa ya Anold Kayanda)Wiki ya Chanjo Duniani ambayo huadhimishwa katika kila wiki ya mwisho ya mwezi Aprili, inalenga kuangazia hatua za pamoja zinazohitajika na kuhimiza matumizi ya chanjo kuwalinda watu wa rika zote duniani dhidi ya magonjwa.Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni, WHO linashirikiana na nchi kote ulimwenguni kuhamasisha ufahamu wa thamani ya chanjo na uchanjaji na kuhakikisha kuwa serikali zinapata mwongozo unaohitajika na usaidizi wa kiufundi ili kutekeleza programu za uchanjaji zenye ubora wa hali ya juu.Lengo kuu la Wiki ya Chanjo Duniani ni kwa watu zaidi  na jamii zao kulindwa dhidi ya magonjwa yanayoweza kuzuilika.WHO inasema chanjo zimesaidia sana ikitolea mfano namna ulimwengu umeweza kutokomeza ugonjwa wa ndui ambapo mtu wa mwisho kuugua ugonjwa huo ni miaka 47 iliyopita.Mwaka huu Wiki ya Chanjo Duniani inaadhimisha miaka 50 ya EPI ambao ni mpango ambao WHO iliuanzisha mwaka 1974 kwa lengo la kufanya chanjo zipatikane kwa watoto wote duniani.WHO inatoa wito kwa nchi kote duniani kuongeza uwekezaji katika mipango ya chanjo ili kulinda vizazi vijavyo.Tags: Siku za UN, WHO, Chanjo, EPI, Wiki ya Chanjo Duniani

Ripoti mpya ya kimataifa iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la chakula na kilimo FAO kuhusu mgogoro wa chakula duniani inasema karibu watu milioni 282 walio katika nchi 59 walikabiliwa na viwango vya juu vya njaa mwaka 2023. (TAARIFA YA FLORA NDUCHA)Asante Leah. Kwa hakika ripoti hiyo ya “Mgogoro wa kimataifa wa chakula” GRFC inasema kiwango cha watu wenye njaa duniani kiliongezeka kwa watu milioni 24 kutoka mwaka 2022 hadi 2023 na ni asilimia 21.5 ya watu waliofanyiwa tahimini  na hicho ni kiwango kikubwa sana ukilinganisha na ilivyokuwa kabla ya janga la COVID-19 limesema shirika la FAO likiongeza kuwa idadi ya walio na njaa duniani inaendelea kuongezeka.Ripoti imetaja sababu kuu tatu ambazo zinachangia kwa kiasi kikubwa janga la njaa duniani ambazo ni mosi migogoro na vita ambapo inasema inaathiri katika nchi 20 zilizo na jumla ya watu milioni 135 wanaokabiliwa na njaa zikiwemo Sudan, Yemen na Palestina katika Ukanda wa Gaza.Pili ni matukio mabaya ya hali ya hewa yaliyochangiwa na mabadiliko ya tabianchi ambayo yamekuwa chanzo cha njaa katika nchi 18 na kuathiri kwa njaa zaidi ya watu milioni 77.Na tatu mdororo wa kiuchumi uliokuwa chachu ya njaa katika nchi 21 na kuathiri jumlaya watu milioni 75.FAO imesema kwa miaka minne mfululizo takriban asilimia 22 ya watu waliofanyiwa tathimini duniani wamekuwa wakikabiliwa na kutakuwa na uhakika wa chakula. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema “Mgogoro huu unahitaji hatua za haraka. Kutumia takwimu zilizoainishwa katika ripoti hii ili kufanyia marekebisho mifumo ya chakula na kushughulikia mizizi ya kutakuwa na uhakika wa chakula itakuwa muhimu sana”Kwa mujibu wa ripoti waathirika wakubwa ni watoto, wanawake na watu wenye ulemavu.Mtandao wa kimataifa dhidi ya mgogoro wa chakula imetoa wito wa haraka wa kubadili mtazamo ili ujumuishe amani, hatua za kuzuia na za maendeleo sambaba na juhudi za dharura kuvunja mzunguko wa janga la njaa ambalo linasalia katika viwango vya juu 

Karibu kusikiliza jarida hii leo linaangazia masuala mbalimbali ikiwemo ripotoi ya mgogoro wa chakula duniani, kuanza kwa wiki ya chanjo na utoaji chanjo kwa watoto mashinani. 

Hii leo jaridani utasikia kuhusu ushirikishwaji wa vijana katika vita dhidi ya mabadiliko ya tabianchi kutoka shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa Maendeleo UNDP.Pia utasikia muhtasari wa habari kuhusu wasaka hifadhi huko nchini Uingereza kuhamishiwa Rwanda, Makaburi ya halaiki huko Gaza na kuongezeka kwa mlipuko wa ugonjwa wakipindi pindu duniani.Kwa upande wa mashinani hii leo utasikia kuhusu harakati za mashirika ya Umoja wa Mataifa na serikali katika kuhakikisha usalama wa mipaka.

Katika mahojiano na Idhaa ya Umoja wa Mataifa, afisa mwandamizi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) anayehusika na masuala ya dharura na mnepo, Rein Paulsen ametahadharisha kuwa hatari ya kutokea baa la njaa nchini Sudan ni halisi na kwa hivyo wakati wa kuchukua hatua ni sasa. Sabrina Moshi anasimulia.

Wakati Mashariki mwa nchi ya Jamhuri ya Kidemorkasia Kongo DRC ikiripoti kuwa na zaidi ya wakimbizi wa ndani 738,000 kwa kipindi cha mwaka huu wa 2024 pekee kutokana na kuongezeka kwa machafuko, Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP limeeleza kuwa na uhitaji wa haraka wa dola milioni 425 ili waweze kuwasaidia wakimbizi hao wanaoongezeka kila uchao. Mratibu wa masuala ya dharura wa WFP huko mashariki mwa DRC Bi. Cynthia Jones amesema  hapo awali walipata bahati ya kuanzisha mpango ambapo walikuwa wanaweza ama kuwapatia wakimbizi wa ndani chakula au kuwapatia fedha taslimu na hiyo iliwaruhusu kutoa aina thabiti zaidi ya usaidizi lakini kwa sasa hali ilivyo watalazimika kufanya maamuzi magumu. “Sasa hivi tulikuwa katika hali ambayo tunajitahidi kufikia watu milioni 1.2 na sasa tuna wakimbizi wengine milioni 1.2 wameongezeka. Na kwa hivyo itamaanisha tunapaswa kufanya maamuzi magumu juu ya jinsi tunavyotanguliza nani atakula na nani asile. Tunajaribu kuchukua rasilimali tulizo nazo na kuzitumia vyema na kuzisambaza, lakini sio jambo la maana kwani kitendo hicho ni kusema tuna sawazisha hali mbaya zaidi ya Kivu Kaskazini ni kwamba tunapaswa kupungua, inaweza kuwa ituri au Kivu Kusini. Hayo pia ni maamuzi magumu kwa sababu kuna watu wengi ambao hawana uhakika wa chakula katika maeneo hayo pia.”Bi.Jones amesema pamoja na kuwa na fahari na kazi kubwa waliyoifanya ya kusaidia wakimbizi wengi hapo awali, mtiririko mkubwa wa wakimbizi wanaowasili kusaka hifadhi katika makambi katika miezi ya hivi karibuni umefanya kazi yao kuwa ngumu zaidi.

Hii leo jaridani tunaangazia ripoti ya hali ya joto dunianina madhara yake kwa afya na wafanyakazi, Naomi la ufadhili kwa ajili ya wakimbizi wa ndani DR Congo. Makala tunakupeleka nchini Sudan na mashinani nchini Sudan Kusini, kulikoni? Ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la kazi la Umoja wa Mataifa duniani ILO, inasema zaidi ya asilimia 70 ya wafanyakazi wote duniani wanakabiliwa na uwezekano wa hatari za kiafya kutokana na mabadiliko ya tabianchi.Wakati Mashariki mwa nchi ya Jamhuri ya Kidemorkasia Kongo DRC ikiripoti kuwa na zaidi ya wakimbizi wa ndani 738,000 kwa kipindi cha mwaka huu wa 2024 pekee kutokana na kuongezeka kwa machafuko, Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP limeeleza kuwa na uhitaji wa haraka wa dola milioni 425 ili waweze kuwasaidia wakimbizi hao wanaoongezeka kila uchao.  Katika mahojiano na Idhaa ya Umoja wa Mataifa, afisa mwandamizi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) anayehusika na masuala ya dharura na mnepo, Rein Paulsen ametahadharisha kuwa hatari ya kutokea baa la njaa nchini Sudan ni halisi na kwa hivyo wakati wa kuchukua hatua ni sasa.Na mashinani tutapeleka Tambunra nchini Sudan Kusini kumsikia mkimbizi wa ndani akisihi kurejea kwa amani illi aweze kurudia nyumbani.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la kazi la Umoja wa Mataifa duniani ILO, inasema zaidi ya asilimia 70 ya wafanyakazi wote duniani wanakabiliwa na uwezekano wa hatari za kiafya kutokana na mabadiliko ya tabianchi. Asante Anold, akizungumza na waandishi wa habari hii leo mjini Geneva Uswis wakati wa uzinduzi wa ripoti hiyo Manal Azzi, afisa wa masuala ya usalama kazini na afya wa shirika la ILO amesema takwimu hizi za kustaajabisha zinasisitiza haja kubwa ya kurekebisha hatua zilizopo za usalama na afya kazini ili kushughulikia ipasavyo vitisho vinayojitokeza kutokana na hatari zinazohusiana na changamoto za hali ya hewa.Ameongeza kuwa “Zaidi ya asilimia 70 ya wafanyakazi wetu wanakabiliwa na joto jingi, angalau joto la kupindukia, katika wakati mmoja wa maisha yao ya kazi. Hiyo ni jumla ya wafanyakazi bilioni 2.4 duniani kote, kati ya wafanyakazi wa kimataifa wa bilioni 3.4.”Ripoti hiyo iliyopewa jina “Kuhakikisha usalama na afya kazini katika mazingira yanayobadilika” inaeleza kwamba mabadiliko ya tabianchi tayari yameleta athari kubwa kwa usalama na afya ya wafanyakazi katika kanda zote duniani.Kwa mujibu wa ILO waafanyakazi, hasa wale walio katika maeneo yenye umaskini zaidi duniani, wanakabiliwa na uwezekano mkubwa wa kukabiliwa na hatari za mabadiliko ya tabianchi kama vile joto kali, ukame wa muda mrefu, moto mkubwa wa nyika, na vimbunga vikali.Bi. Azzi amesema "Wafanyakazi zaidi ya milioni 22 wanaugua magonjwa na majeraha yanayohusiana na joto kali na haya yanaweza kutoka na sababu mbalimbali ikiwemo ajali katika usafiri, katika ajali za barabarani kutokana na usingizi kwa kutolala vizuri usiku kwa sababu kulikuwa na joto kupita kiasi, hadi ajali za ujenzi, majeraha, kuteleza na kuanguka. kunkohusiana na ongezeko la joto  kali."Ripoti hiyo inabainisha kuwa baadhi ya athari za kiafya kwa wafanyakazi zilizohusishwa na mabadiliko ya tabianchi, ni pamoja na saratani, ugonjwa wa moyo na mishipa, magonjwa ya kupumua, figo kuharibika na hali ya afya ya akili. Pia kuongezeka kwa joto na unyevu wa hali ya juu, dawa nyingi za wadudu hutumiwa katika sekta ya kilimo na kufanya wafanyikazi milioni 870 katika kilimo kuwa na uwezekano wa kuathiriwa na viuatilifu, huku kukiwa na zaidi ya vifo 300,000 vinavyohusishwa na sumu ya dawa hizo kila mwaka.Bi Azzi amesisitiza kuwa mambo haya yote yanaingiliana na kwamba zana zinazofaa zinapaswa kuwepo ili kupima athari na kuwa na uwezo wa kufanyia kazi mapendekezo.Mkutano mkuu umepangwa kufanyika 2025 na ILO kwa kushirikisha wawakilishi wa serikali, waajiri na wafanyakazi ili kutoa mwongozo wa sera kuhusu hatari za mabadiliko ya tabianchi katika masuala ya kazi.

Lugha ni miongoni mwa njia za kimsingi za kujenga utangamano duniani. Umoja wa Mataifa unatambua kuwa lugha ni chombo cha kusongesha tamaduni na miongoni mwa lugha zilizotengewa siku mahsusi kusherehekewa ni kichina ambacho shamrashamra zake ni tarehe20 mwezi Aprili ya kila mwaka.Lugha hii imesambaa duniani ikiwemo Tanzania ambako hii leo Sabrina Moshi wa redio washirika SAUT FM ya mkoani Mwanza kaskazini magharibi mwa taifa hilo la Afrika Mashariki amefuatilia mafunzo yake kwenye Chuo Kikuu cha Mtakatifu Augustino.

Ushirikiano wa kimataifa utasaidia kufanikisha kuhamia katika nishati jadidifu - Francesco La Camera.Vijana wa Afrika lazima tuchangamkie fursa na kujifunza: Joram Nkumbi na Vivian Joseph.Lugha ya kichina imepanua fursa za ajira kwa wanafunzi wa SAUT – Tanzania.Mashinani ni nchini Kenya kusikia jinsi ambavyo mafunzo ya ukulima endelevu na mikopo ya fedha katika mzunguko wa kijamii (Merry-go) inavyowasaidia wakulima kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia tofauti ya “Adhiri; na  hadhiri.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina amabyo hivi karibuni tulizungumza na Peter Mmbando kutoka Tanzania akifafanua nini wanafanya ili kuimarisha matumizi endelevu ya teknolojia ya kidijitali. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na ufafanuzi na tofauti ya maneno “Adhiri; na  hadhiri."Wataalam wa haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa wameelezea hofu yao juu mwenendo wa mashambulizi dhidi ya shule, vyuo vikuu, waalimu na wanafunzi kwenye Ukanda wa Gaza hali ambayo wamesema ni ishara ya mpango wa uharibifu mkubwa wa mfumo wa elimu wa Palestina.Muungano wa chanjo duniani GAVI na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF wamekaribisha taarifa kwamba chanjo mpya ya matone ya kipindupindu Euvichol-S, sasa imepokelewa na shirika la afya la Umoja wa Mataifa WHO na inaweza kupatikana katika nchi mbalimbali duniani. Kupitishwa kwa chanjo hiyo mpya kutasaidia kuongeza usambazaji wake kwa takriban dozi milioni 50 mwaka huu ikilinganishwa na dozi milioni 38 zilizosambazwa mwaka 2023.  Mkutano wa Wiki ya Uendelevu ya Umoja wa Mataifa unaendelea hapa Makao Makuu New York Marekani, leo ukijikita na mada ya miundombinu endelevu na inayoaminika ambayo Umoja wa Mataifa unasema itazisaidia nchi kuelekea kwenye maendeleo yenye miumbombinu bora, isiyo ya hatari na itakayoongeza kasi ya kufikia malengo ya maendeleo endelevu SDGs.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia tofauti ya “Adhiri; na      hadhiri.”.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa kunafanyika jukwaa la vijana la Baraza la kiuchumi na kijamii ECCOSOC ambalo linatoa ukumbi wa kimataifa wa mazungumzo kati ya nchi wanachama na viongozi vijana kutoka kote ulimwenguni kujadili suluhu za changamoto zinazoathiri ustawi wa vijana. Hafla hii pia hutumika kama nafasi ya kipekee kwa vijana kushiriki maono na hatua zao ili kuharakisha utekelezaji wa Ajenda ya 2030 na SDGs ikiwemo masuala ya uvumbuzi na teknolojia. Miongoni mwa wanaohuduria jukwaa hilo kutoka Tanzania ni Vivian Joseph Afisa tabibu na mkuu wa wa kitengo cha afya akiwasilisha vijana katika jumuiya ya maendeleo ya nchi za Kusini mwa Afrika SADC na Joramu Nkumbi mkurugenzi mtendaji wa jukwaa la Afrika la viongozi vijana kwa upande wa Tanzania. Wameketi na Flora Nducha na kumweleza walichoambulia hadi sasa katika jukwaa hilo litakalokunja jamvi kesho..

Kamishna Mkuu wa Umoja wa Mataifa kuhusu haki za binadamu Volker Türk ambaye yuko katika ziara rasmi nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC amestaajabu ni kwa vipi utajiri wa maliasili uliosheheni kwenye taifa hilo umeleta manufaa kidogo kwa wananchi wako kutokana na ghasia na mapgano. Assumpta Massoi na maelezo zaidi.Video ya Umoja wa Mataifa inaanzia Kinshasa mji mkuu wa DRC ambako Bwana Türk na aafisa mmoja wa Umoja wa Mataifa wanatazama ramani ya taifa hilo lililoko Maziwa Makuu na kisha anasema ni moja ya nchi tajiri zaidi duniani, lakini tunaona ni kwa vipi utajiri huu kwa bahati mbayá hauko kunufaisha wananchi kwa sababu ya mapigano.Na kisha anaelezea mipango ya ziara yake ya kutathmini hali ya haki za binadamu akisemakwanza ni kukutana na watu waliofurushwa makwao kutokana na ghasia na vile vile kuonana na mamlaka husika na mashirika ya kiraia.Baada ya hapo safari inaanza akiambatana na Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini humo, Bintou Keita, mwelekeo ni Mashariki mwa nchi jimboni Ituri. Taswira ya angani kutoka ndege hii ya Umoja wa Mataifa na kisha wanawasili. Mapokezi hapa Bunia, kutoka kwa wenyeji wao.Moja kwa moja msafara wao wa magari unafika kwenye kambi ya wakimbizi nje kidogo ya mji wa Bunia na wanaingia ndani ambako wanawake, wanaume na watoto, wazee na vijana, nyuso zao zinaonesha matuamini kwani wahenga walinena mgeni njoo mwenyeji apone.Mkalimani akamweleza Turk kuwa wanachosema maeneo yao yametawaliwa na waasi na hawawezi kurejea makwao.Na ndipo Kamishna huyu Mkuu wa Haki za Binadamu baada ya kuwasikiliza wakimbizi na kuzungumza nao akatoka nje na kusema, “Nimekutana na kundi la watu ambao wamefurushwa makwao kutokana na mauaji ya kikatili na ya kutisha yaliyotekelezwa kwenye makazi yao. Na wamekuweko hapa kwa miaka minne sasa. Tamanio lao kubwa kabisa ni kuweza kurejea makwao.”Kwa sasa kuna takribani watu milioni 1.8 waliofurushwa makwao jimboni Ituri kati ya wakimbizi wote wa ndani milioni 7.2 nchini kote DRC.Kesho Bwana Turk atakuwa na mazungumzo na Rais President Félix Tshisekedi na maafisa wengine wa serikali, Umoja wa Mataifa, wanadiplomasia na vyama vya siasa pamoja na watetezi wa haki za binadamu na kisha atazungumza na waandishi wa habari.  

Hii leo jaridani tunaangazia ghasia nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC na jitihada za Umoja wa Mataifa za kukwamua hali ya Kibinadamu nchini Ethiopia. Makala tunasalia hapa makao makuu na mashinani tunaelekea nchini Madagascar, kulikoni?Kaminshna Mkuu wa Umoja wa Mataifa kuhusu haki za binadamu Volker Türk ambaye yuko katika ziara rasmi nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC amestaajabu ni kwa vipi utajiri wa maliasili uliosheheni kwenye taifa hilo umeleta manufaa kidogo kwa wananchi wako kutokana na ghasia na mapgano.Mkutano wa Ngazi ya Juu wa Kutoa ahadi kwa ajili ya ufadhili wa kukwamua hali ya Kibinadamu nchini Ethiopia uliokamilika jana mjini Geneva, Uswisi umetangaza kwamba wafadhili 20 wametangaza msaada wa kifedha wa Dola za Marekani milioni 610 angalau kuhakikisha misaada kwa miezi michache ijayo.  Makala inaturejesha hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa kunakofanyika jukwaa la vijana la Baraza la kiuchumi na kijamii ECCOSOC ambalo linatoa ukumbi wa kimataifa wa mazungumzo kati ya nchi wanachama na viongozi vijana kutoka kote ulimwenguni kujadili suluhu za changamoto zinazoathiri ustawi wa vijana. Pia hutumika kama nafasi ya kipekee kwa vijana kushiriki maono na hatua zao ili kuharakisha utekelezaji wa Ajenda ya 2030 na SDGs ikiwemo masuala ya uvumbuzi na teknolojia. Miongoni mwa wanaohuduria jukwaa hilo kutoka Tanzania ni Vivian Joseph Afisa tabibu na mkuu wa wa kitengo cha afya akiwasilisha vijana katika jumuiya ya maendeleo ya nchi za Kusini mwa Afrika SADC na Joramu Nkumbi mkurugenzi mtendaji wa jukkwaa la Afrika la viongozi vijana kwa upande wa Tanzania.Na mashinani tutakupeleka nchini Madagascar kusikia ujumbe kuhusu hatua dhidi ya mabadiliko ya tabianchi, lakini kwanza ni makala.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu! 

Mkutano wa Ngazi ya Juu wa Kutoa ahadi kwa ajili ya ufadhili wa kukwamua hali ya Kibinadamu nchini Ethiopia uliokamilika jana  mjini Geneva, Uswisi umetangaza kwamba wafadhili 20 wametangaza msaada wa kifedha wa Dola za Marekani milioni 610 angalau kuhakikisha misaada kwa miezi michache ijayo.Mkutano huo uliolenga kukusanya dola bilioni 1 za kimarekani kwa ajili ya miezi mitano ijayo, ulikuwa umeandaliwa kwa pamoja kati ya Umoja wa Mataifa, Serikali ya Ethiopia na Uingereza, na kuhudhuriwa na wadau mbalimbali wa masuala ya kibinadamu.  Mara tu baada ya mkutano huo Naibu Mkuu wa Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Kuratibu Misaada ya Kibinadamu na Masuala ya Dharura OCHA, Joyce Msuya, aliwashukuru wafadhili hao na kusema kuwa huo ni mwanzo tu na matumaini ni kuendelea na kuongeza msaada kwa mwaka mzima.Dharura ya kibinadamu nchini Ethiopia imekuwa ikiongezeka kupitia mizunguko ya ukame na mafuriko, na migogoro. Ukosefu wa uhakika wa chakula na utapiamlo unatarajiwa kufikia kiwango cha juu kwa watu milioni 10.8 wakati wa msimu wa muwambo kati ya mwezi Julai na Septemba.Viwango vya utapiamlo katika sehemu za Afar, Amhara, Tigray na mikoa mingine vinatia wasiwasi mkubwa na vinaendelea kuwa vibaya zaidi. Wakati huo huo, migogoro katika Tigray na mikoa mingine imeharibu maelfu ya shule, vituo vya afya, mifumo ya maji na miundombinu mingine ya jamii.Mama huyu ambaye jina lake limehifadhiwa kwa sababu za kiusalama ni wa eneo la Afar, mashariki mwa Ethiopia ambako pia kumeathiriwa na mafuriko anapaza sauti akisema, “Ninataka kulea na kusomesha watoto wangu vizuri. Nawatakia watoto wangu mema.”Umoja wa Mataifa na wadau wa kibinadamu wanaunga mkono mwitikio wa kitaifa wa kuongeza msaada wa kuokoa maisha kwa watu milioni 15.5, na msaada wa chakula kwa watu milioni 10.4 nchini humo Ethiopia. Kwa mwaka mzima, ili mpango huo ufanikiwe unahitaji dola za Marekani bilioni 3.24.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambapo Katibu Mkuu wa Wizara ya Maendeleo ya jamii, jinsia, wazee na Watoto wa Serikali ya Mapinduzi Zanzibar, Tanzania, Abeida Rashid Abdallah anafafanua kwa nini Mashirika ya Umoja wa Mataifa na Zanzibar ni chanda na pete.  Pia tunakuletea muhtasari ya habari na mashinani kama zifuatazo.Leo mashirika ya Umoja wa Mataifa yameendelea kuonya juu ya vita inayoendelea kukatili maisha ya watu Gaza, na kusambaratisha miundombinu yakitaja kuwa wanawake karibu 10,000 wamepoteza Maisha tangu vita kuanza miezi sita iliyopita huku mtoto mmoja anajeruhiwa au kuuawa kila dakika 10.Jukwaa la vijana la Baraza la Kiuchumi na Kijamii la Umoja wa Mataifa ECOSOC leo limeng’oa nanga hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa New York Matrekani likiwaleta maelfu ya vijana kutoka kila kona ya Dunia. Joramu Nkumbi ni miongoni mwa washiriki wa jukwaa hilo kutoka Tanzania na anafafanua wanachokijadili mwaka huu.  Shirika la Umoja wa Mataifa la uhamiaji IOM kwa shirikiana na mashirika mengine 48 ya kibinadamu, ya maendeleo na serikali wametoa ombi la haraka la dola milioni 112 ili kuwasaidia zaidi ya wahamiaji milioni 2.1 na jamii zinazowahifadhi. Kwa mujibu wa IOM wahamiaji na jamii hizo ni katika njia za uhamiaji za Mashariki na Kusini zkijumuisha Djibouti, Ethiopia, Somalia, Yemen, Kenya na Tanzania.Na mashinani leo tunakwenda mashariki ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC hususan jimboni Ituri ambako huko ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani, MONUSCO umechukua hatua kukabili mashambulizi kutoka waasi, mashambulizi ambayo kila uchao yanazidi kufurusha raia. Mzungumzaji wetu ni Luteni Kanali Mensah Kedagni, msemaji wa kijeshi wa MONUSCO.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Katika harakati za kupambana na mabadiliko ya tabianchi, kuna wakati jamii ambazo bado zinaishi kiasili zimekuwa zikilaumiwa kwamba zinachangia kuharibu mazingira kutokana na wao kuishi katika mazingira fulani; mathalani misitu na mbuga jambo ambalo linakanushwa na jamii hizo wakidai kwamba kimsingi wao ndio watunzaji wazuri wa mazingira kwani wanayategemea moja kwa moja kwa mustakabali wa maisha yao ya kila siku na siku zijazo. Hivi karibuni wakati wa Mkutano wa 6 wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA 6 uliofanyika jijini Nairobi, Kenya, Afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa UNIS Kenya, Stella Vuzo alimhoji Alois Porokwa, Mkurugenzi wa shirika la NALEPPO kutoka jamii ya Wamaasai aliyesafiri kutoka Kijiji cha Emboreet, Wilaya ya Simajiro, Mkoa wa Manyara, Tanzania. Ni katika mazungumzo hayo ndipo Stella Vuzo akakumbuka kumuuliza Alois Porokwa swali hili ambalo ni dhana inayohusisha jamii ya Wamaasai kuua wanyama.

Hii leo katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa hapa jijini New York Marekani, Jukwaa la Kudumu la Umoja wa Mataifa la watu wa asili limeanza rasmi na litadumu kwa muda wa wiki mbili likiwaleta pamoja zaidi ya washiriki 2000 wa jamii za asili kutoka kila pembe ya dunia kujadili masuala mbalimbali. Hiki ni kikao cha 23 cha jukwaa hili la kudumu la watu wa jamii za asili ambao leo mkutano wa kwanza umefunguliwa rasmi ukihudhuriwa na viongozi wa ngazi za juu wa Umoja wa Mataifa akiwemo Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa Balozi Dennis Francis. Majadiliano ya wiki mbili za mkutano huu yataongozwa na dhima ya kuangazia haki za watu wa asili kujitawala pamoja na sauti za vijana wa jamii ya asili. Sehemu muhimu ya majadiliano haya inalenga kuhakikisha watu wa jamii za asili wanapata haki ya kujiamulia na kupata ufadhili utakao wawezesha kudai haki zao vyema, kuendeleza maendeleo yao ya kiuchumi, kijamii na kiutamaduni na kufadhili miundo ya utawala wao, kama ilivyoainishwa katika Azimio la Umoja wa Mataifa kuhusu Haki za Watu wa Kiasili.Mwenyekiti wa Jukwaa la kudumu la Umoja wa Mataifa kuhusuu watu wa asili Bi. Hindou Oumarou Ibrahim akizungumza katika jukwaa hilo amesema “Kuondolewa vikwazo kwenye upatikanaji wa fedha ni muhimu ili kuhakikisha watu wa asili wanatekeleza kwa vitendo mipango yao na kuwa na njia ya kudumisha kujitawala,” Kwa upande wake Bwana Li Junhua, ambaye ni msaidizi waKatibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa wa masuala ya kiuchumi na kijamii (DESA) amesema “unahitaji ufadhili wa muda mrefu, unaotabirika, na wa moja kwa moja kwa Watu wa Asili, ikijumuisha kupitia mifumo ya ufadhili ya umma, ya kibinafsi, na inayoongozwa na Wenyeji ambayo inashirikisha kikamilifu Wanawake na vijana wa kiasili.”Unaweza kufuatilia moja kwa moja matangazo ya jukwaa hili yanayorushwa mubashara na Umoja wa Mataifa kupitia wavuti wake wa UN Web TV,matangazo yanarushwa kwa lugha rasmi sita za umoja wa Mataifa ambazo ni Kingereza, Kifaransa, Kiarabu, Kichina, Kispanishi na Kirusi.

Hii leo jaridani tunaangazia utekwaji nyara wa watoto wa kike 275 huko Chibok nchini Nigeria, na uwezeshaji kiuchumi wa watu wa asili. Makala inamulika masuala ya mazingira ikiangazia watut wa asili na mchango wao, na mashinani tunakupeleka nchini Chad kusikia simuliza ya mkimbizi kutoka Sudan.  Nigeria inapotimiza miaka 10 tangu tukio la utekwaji nyara la watoto wa kike 275 huko Chibok, kaskazini magharibi mwa taifa hilo, hadi sasa bado watoto 90 wamesalia mateka na nchi hiyo inasalia na kumbukumbu ya tukio linguine la wanafunzi wa shule kutekwa nyara jimboni Kaduna mwezi Machi mwaka huu, hali inayosababisha Umoja wa Mataifa kutoa wito mahsusi.Hii leo katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa hapa jijini New York Marekani, Jukwaa la Kudumu la Umoja wa Mataifa la watu wa asili limeanza rasmi na litadumu kwa muda wa wiki mbili likiwaleta pamoja zaidi ya washiriki 2000 wa jamii za asili kutoka kila pembe ya dunia kujadili masuala mbalimbali. Makala Stella Vuzo, Afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa UNIS Kenya, anatuletea mazungumzo kati yake na Alois Porokwa, Mkurugenzi wa shirika la NALEPPO kutoka jamii ya Wamaasai aliyesafiri kutoka Kijiji cha Emboreet, Wilaya ya Simajiro, Mkoa wa Manyara, Tanzania kuhudhuria wa Mkutano wa 6 wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA 6 uliofanyika mwezi uliopita jijini Nairobi, Kenya. Kwa kuwa jamii zinazoishi kiasili wakati mwingine zimekuwa zikilaumiwa kuwa zinachangia katika uharibifu wa mazingira ndipo Stella Vuzo akakumbuka kumuuliza Alois Porokwa swali hili ambalo ni dhana inayohusisha jamii ya Wamaasai kuua wanyama.Na mashinani tunamulika vita nchini Sudan ambayo inaendelea kuwalazimisha mamilioni ya watu kukimbia kuokoa maisha yao. Kupitia video ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR, mkimbizi ambaye alikimbia machafuko nchini humo kuelekea Chad anasimulia changamoto alizozipitia.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Nigeria inapotimiza miaka 10 tangu tukio la utekwaji nyara la watoto wa kike 275 huko Chibok, kaskazini magharibi mwa taifa hilo, hadi sasa bado watoto 90 wamesalia mateka na nchi hiyo inasalia na kumbukumbu ya tukio linguine la wanafunzi wa shule kutekwa nyara jimboni Kaduna mwezi Machi mwaka huu, hali inayosababisha Umoja wa Mataifa kutoa wito mahsusi.  Ilikuwa usiku wa tarehe 15, Jumatatu ndipo watoto hao wa kike wenye umri wa kati ya miaka 12 hadi 17 walitekwa na kundi la Boko Haram huko jimboni Borno, na ndio maana kwa mazingira yalivyo sasa, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF linasema safari bado ni ndefu kwa watoto nchini Nigeria kutimiza ndoto yao ya kusoma kwenye mazingira yaliyo salama, kwani ni asilimia 37 tu ya shule kwenye majimbo 10 yaliyo kwenye mazingira hatarishi ndio zina mifumo ya kubaini mapema vitisho kama vile shule kushambuliwa. Ripoti ya UNICEF iliyotolewa leo Abuja, miji Mkuu wa Nigeira ikipatiwa jina Viwango vya Chini Vya Usalama Shuleni au MSSS kwa lugha ya kiingereza, inaonesha ukweli mchungu wa kufanikisha safari hiyo kwa mtoto nchini Nigeria kuweko shuleni bila uoga. Mwakilishi wa UNICEF nchini humo Cristian Munduate amesema tukio la kutekwa nyara wasichana wa Chibok ni kengela ya kutuamsha juu ya hatari kubwa watoto wetu wanakabiliwa nayo wanaposaka elimu. Anasema leo tunapotafakari janga hili na mengine ya hivi karibuni ni dhahiri kuwa juhudi zetu za kulinda mustakabali wa watoto wetu lazima ziimarishwe. Mwakilishi huyo anasema kwa kuzingatia takwimu zilizotolewa na ambazo zinatia hofu kubwa, ni lazima kupata majawabu ya sio tu dalili bali pia chanzo cha janga hilo la utekaji nyara watoto. Bi. Munduate amekumbusha kuwa elimu ni haki ya msingi na ni njia muhimu ya kuelekea kuondokana na umaskini. Lakini kwa watoto wengi nchini Nigeria inasalia kuwa ndoto isiyotimizika. Ripoti ilimulika maeneo 6 ikiwemo mifumo thabiti ya shule, ukatili dhidi ya watoto, majanga ya asili,mizozo ya kila siku na miunmdombinu ya shule na kubaini utofauti mkubwa wa vigezo hivyo katika majimbo yote 36. Jimbo la Borno liko thabiti kwani limekidhi viwango kwa asilimia 70 ilhali majimbo ya Kaduna na Sokoto bado yako nyuma. Uchambuzi huu unakuja wakati kuna ripoti za ongezeko la ghasia dhidi ya shule ambapo katika miaka 10 iliyopita, matukio ya mashambulizi yamesababisha watoto zaidi ya 1,680 kutekwa nyara wakiwa shuleni au kwinigneko. UNICEF inataka Nigeria pamoja na mambo mengine ihakikishe shule kwenye majimbo yote zina rasilimali za kutekeleza MSSS. Pia itatue pengo la uwiano wa usawa katika hatua za kuimarisha usalama shuleni. Nigeria pia iimarishe usimamizi wa sheria na mikakati ya usalama ya kulinda taasisi za elimu na jamii dhidi ya utekwaji. Kwa sasa UNICEF inashirikiana na serikali kuhakikisha kila mtoto anakuwa na mazingira salama ya kusomea. Soma ripoti nzima hapa.

Hii leo kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa, Baraza Kuu limekuwa na tukio maalum la kumbukizi ya miaka 30 ya mauaji ya kimbari nchini Rwanda au KWIBUKA30, ambapo Katibu Mkuu wa Umoja huo, Antonio Guterres ametumia hotuba yake pamoja na mambo mengine kuwasihi vijana kutoka taifa hilo la Afrika Mashariki kukemea chuki kokote wanapoisikia au kuiona. Tukio lilianza kwa ukumbi kuwa giza na video ya dakika tano ikachezwa kueleza kuwa watu wengi wanaijua Rwanda kuanzia 1994, lakini ilikuweko hata kabla ya ukoloni, na kwamba wakoloni ndio waligawa watu kwa misingi ya makundi licha ya kwamba lugha yao ilikuwa moja. Manusura na watekelezaji wa mauaji walizungumza pia kwenye video hiyo!Video ikafuatiwa na kuwasha mishumaa kukumbuka waliouawa na kisha hotuba ambapo Katibu Mkuu Guterres akawa ana ujumbe mahsusi kwa vijana wa Rwanda walioshiriki kimtandao na pia ukumbini.Anasema rafiki zangu, katu hatutasahau vitisho vya siku 100. Lakini tunahitaji msaada wenu. Tunahitaij sauti na uchechemuzi wenu kusongesha kumbukizi za wale waliouawa. Na kukemea chuki kokote muisikiako au muionapo. Mijini kwenu, vitongojini, shuleni, mtandaoni, popote pale na kila mahali.Akaendelea kusema kuwa hebu na tuondoe chuki na ukosefu wa stahmala kokote tuvionapo. Kumbukumbu za waliouawa zichochee vitendo vyetu, na azma yetu ya kuhakikisha dunia bora na salama kwa watu wote. Guterres amesema Umoja wa Mataifa kila wakati utashikamana na vijana katika juhudi hizo muhimu. Mauaji ya kimbari Rwanda ya mwaka 1994 yalifanyika kwa siku 100 kuanzia tarehe 7 Aprili na zaidi ya watu milioni moja waliuawa, wengi wao Watutsi, halikadhalika wahutu wenye msimamo wa kati na watu wengine waliokuwa wanapinga mauaji hayo. Katibu Mkuu amesema siku hizo 100 ziliakisi ubaya zaidi wa ubinadamu. Lakini kipindi baada ya mauaji kilidhihirisha ubora wa roho ya ubinadamu: mnepo, maridhiano, ujasiri na nguvu. Amesema simulizi za manusura ni ushahidi wa nguvu ya matumaini na msamaha ambapo amemtaja manusura Laurence Niyonangira ambaye alipoteza jamaa zake 37 wakati wa mauaji hayo. “Alichagua kusamehe mmoja wa wahusika wa mauaji ya familia yake baada ya mhusika kuungama na kutumikia muda jela kwa makosa aliyotenda. Kama manusura, Laurence alisema ‘tunaweza kuponya vidonda kwa kushirikiana wale waliovisababisha.” Amesema Guterres. Hivyo Katibu Mkuu amesema mwaka huu ambapo kumbukizi inajikita kwenye mzizi wa mauaji ya kimbari ambao ni chuki, ambayo sasa inakolezwa na mitandao ya kijamii, “ni lazima tushikamane pamoja na kurejelea shinikizo la dunia la kuridhia na kutekeleza kikamilifu Mkataba wa Kimataifa wa Kuzuia na Kuadhibu Uhalifu wa Mauaji ya kimbari, huku tukiimarisha mifumo ya kuzuia, kuelimisha vizazi vipya kuhusu mauaji ya kimbari yaliyopita na kukabili taarifa potofu na za uongo ambazo huchochea kauli za chuki na nia na vitendo ya mauaji ya kimbari.” 

Kikosi cha 11 cha walinda amani kutoka Tanzania, TANZBATT-11 kinachohudumu kwenye ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, MONUSCO wametekeleza wajibu wao wa kulinda raia kwa kuwapatia huduma ya matibabu kwenye Kijiji cha Matembo kilichoko mjini Beni jimboni Kivu Kaskazini. Shuhuda wetu ni Kapteni Fadhila Nayopa, Afisa habari wa kikosi hicho. 

Hii leo jaridani tunaangazia kumbukizi wa mauaji ya kimbari nchini Rwanda, na wakimbizi wa Sudan wanaovuka mpaka kuelekea nchini Sudan Kusini. Makala na mashinani tunakupeleka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kulikoni?Hii leo kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa, Baraza Kuu limekuwa na tukio maalum la kumbukizi ya miaka 30 ya mauaji ya kimbari nchini Rwanda au KWIBUKA30, ambapo Katibu Mkuu wa Umoja huo, Antonio Guterres ametumia hotuba yake pamoja na mambo mengine kuwasihi vijana kutoka taifa hilo la Afrika Mashariki kukemea chuki kokote wanapoisikia au kuiona.Tarehe 15 April wiki ijayo siku ya jumatatu nchi ya Sudan itatimiza mwaka mmoja rasmi tangu kuanza kwa mzozo kati ya Vikosi vya Msaada wa Haraka (RSF) na Vikosi vya jeshi la Sudan (SAF). Vita hiyo imesababisha maelfu ya watu kuwa wakimbizi wa ndani na wengine kusaka hifadhi nchi Jirani. Mashirika ya misaada ya kibinadamu nayo yamekuwa mstari wa mbele kusaidia wananchi wenye uhitaji japo yanakabiliwa na ufinyu wa bajeti. Makala tunakupeleka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC ambako kikosi cha 11 cha walinda amani kutoka Tanzania, TANZBATT-11 kinachohudumu kwenye ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO wametekeleza wajibu wao wa kulinda raia kwa kuwapatia huduma ya matibabu kwenye Kijiji cha Matembo kilichoko mjini Beni jimboni Kivu Kaskazini.Na mashinani tunakuletea ujumbe wa Marthe Nyangoma, mtumishi wa umma kutoka eneo la Irumu, huko Ituri nchini DRC, ambaye kwa uwezeshaji wa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa MONUSCO, anahamasisha jamii dhidi ya taarifa potofu na kauli za chuki akisistiza kuwa kabla ya kuwasilisha taarifa, lazima zidhibitishwe ili kuepusha mgawanyiko.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Tarehe 15 April wiki ijayo siku ya jumatatu nchi ya Sudan itatimiza mwaka mmoja rasmi tangu kuanza kwa mzozo kati ya Vikosi vya Msaada wa Haraka (RSF) na Vikosi vya jeshi la Sudan (SAF). Vita hiyo imesababisha maelfu ya watu kuwa wakimbizi wa ndani na wengine kusaka hifadhi nchi Jirani. Mashirika ya misaada ya kibinadamu nayo yamekuwa mstari wa mbele kusaidia wananchi wenye uhitaji japo yanakabiliwa na ufinyu wa bajeti.Video ya shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP inaanza kwa kuonesha wananchi wakiwa na vifurushi mikononi, wengine wakiwa wamepanda usafiri unaosukumwa na ngombe na wengine mabasi wakiingia katika mpaka wa Joda nchini Sudan kusini wakitokea nchini Sudan.“Tumesafiri kwakutumia basi na imetuchukua siku mbili kufika hapa”, ndivyo anavyosema Hamida Ibrahim mkimbizi kutoka Sudan. Anaendelea kwa kueleza kile wanachohitaji kwa sasa. “Tunahitaji chakula. Huo ndio msaada wa haraka tunaohitaji ili tuweze kuishi. Kwa sababu tupo na watoto na hawana uwoga wanachojua wanakuja hapa kufata usalama” Kiongozi wa WFP katika eneo hili Leonidace Rugemalila anasema mzozo huu wa Sudan umemuathiri kila mtu.“Katika kipindi cha miezi mitatu idadi ya watu wanaovuka mpaka huu kila siku imeongezeka kutoka watu 1,500 mpaka takriban watu 2,500.”Naye Mkuu wa lishe Aachal Chand anasema wengi wa waaathirika wa mzozo nchini Sudan ni wanawake na watoto, na walioathirika zaidi ni wajawazito, wanawake wanaonyonyesha na watoto wenye umri chini ya miaka mitano. “Wanapovuka mpaka, mtu yeyote mwenye umri zaidi ya miaka mitano anapatiwa biskuti za lishe kama chakula cha haraka chakumpa lishe. Kwa watoto chini ya miaka mitano tunawapa chakula maalum cha lishe. Kuanzia saa mbili asubuhi mpaka wakati huu saa 10 jioni wameshatoa lishe kwa takriban watoto 400 ambao wamepokea matibabu ya utapiamlo au huduma za matibabu.”Chand ameeleza kuwa WFP na wadau wake wanaendelea kutoa msaada hata hivyo wanakabiliwa na ufinyu wa bajeti.“Watu wanahitaji msaada wa afya na lishe, watu wanahitaji usaidizi katika kupata uhakika wa chakula, watu wanahitaji msaada wa kuweza kuwasaidia kufika katika maeneo wanayotaka kuelekea.Sudan na athari zake kwa nchini ya Sudan Kusini zinasahaulika na tunatakiwa kuhakikisha hatusahau mzozo huu kwasababu hawa ni watu na wanapata athari halisi katika maisha yao.” 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambapo Alice Nderitu, Mshauri Maalum wa Umoja wa Mataifa katika kuzuia mauaji ya kimbari akiwa Kigali hivi majuzi kwenye kumbukizi anamulika nini kifanyike kuhakikisha kitendo kama hicho kinasalia historia. Pia tunakuletea muhtasari wa habari za Gaza, Sudan, Uganda na uchambuzi wa neno “PAMBAJIO”.Wakati mgogoro nchini Sudan ukiingia katika mwaka wake wa pili, Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kutafuta Ukweli nchini Sudan umezitaka pande zinazokinzana zisitishe mapigano, zilinde raia na kuruhusu mtiririko wa misaada. Taarifa iliyochapishwa leo na OHCHR imemnukuu Mwenyekiti wa ujumbe huo, Mohamed Chande Othman akisema, "Pande zinazopigana Sudan zina wajibu wa kisheria kuwalinda raia, lakini zimeonesha kutojali kufanya hivyo.Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF, limetangaza kwamba moja ya magari yake jana yakisubiri kuingia kaskazini mwa Gaza lilishambuliwa kwa risasi za moto. Pia UNICEF imechapisha katika ukurasa wake wa mtandao wa X video ya Msemaji wa shirika hilo, Tess Ingram akiwa katika hospitali ya Deir Al Balah, akizungumza kuhusu mtoto Omar mwenye umri wa miaka saba ambaye amelazwa hapo akisumbuliwa na utapiamlo baada ya kula nyasi kwa wiki kadhaa zilizopita. Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) limezindua mradi wa thamani ya euro milioni 15  sawa na dola milioni 16.29 unaofadhiliwa na Muungano wa Ulaya (EU) ili kusaidia sekta ya misitu ya Uganda kuchangia kwa uendelevu zaidi kwa uchumi na mazingira. Mpango wa miaka mitano wa Minyororo ya Thamani Endelevu ya malighafi za miti nchini Uganda, unalenga kuhakikisha upatikanaji endelevu wa malighafi halali za miti kutoka katika misitu iliyopandwa, kuongeza uwezo wa usindikaji na mahitaji ya soko ya bidhaa za mbao na kuboresha uwepo na upatikanaji wa ufadhili nafuu.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania , BAKITA anafafanua maana ya neno “PAMBAJIO”.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania , BAKITA anafafanua maana ya neno “PAMBAJIO”.

Miaka 30 iliyopita mauaji ya kimbari dhidi ya Watutsi nchini Rwanda yaliyoishangaza, dunia yalitokea kuanzia Aprili 7 mwaka 1994 na kudumu kwa siku 100 zilioghubikwa na ukatili wa hali ya juu na mamilioni ya watu kufurushwa makwao. Tangu wakati huo Umoja wa Mataifa umekuwa mstari wa mbele kuchukua hatua kuhakikisha asilani jinamizi hilo halitokei tena popote pale duniani. Manusura wa mauaji hayo wanasemaje kuhusu kumbukumbu hii? Na je dunia imejifunza nini kutokana na mauaji hayo ya Rwanda taifa ambalo limeshafungua ukurasa mpya na kuyapa kisogo? Twende mjini Kigali ambako kumbukumbu kubwa imefanyika mwishoni mwa wiki na itaendelea kwa siku 100, shuhuda wetu ni Eugene Uwimana afisa mawasiliano wa ofisi ya mratibu mkazi wa Umoja wa Mataifa nchini Rwanda.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka mjini Kigali ambako kumbukumbu ya mauaji ya kimbari imefanyika mwishoni mwa wiki na itaendelea kwa siku 100. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani tunakupeleka nchini Sudan Kusini.Baada ya huduma ya ulinzi wa amani kwa zaidi ya miaka 20 huko nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC chini ya ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO, walinda amani kutoka China, hii leo wameondoka kutoka kambi yao iliyoko nje kidogo ya mji mkuu wa jimbo la Kivu Kusini, Bukavu ambako walishiriki kwa kiasi kikubwa katika ujenzi wa miundombinu.Msemaji wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR) Olga Sarrado Mur katika mkutano na waandishi wa habari leo mjini Geneva, Uswisi ameeleza kwamba vita nchini Sudan ikikaribia kutimiza mwaka mmoja kamili na ikiendelea kupamba moto, idadi ya Wasudan waliolazimika kukimbia sasa imepita watu milioni 8.5, huku milioni 1.8 kati yao wakiwa wamevuka mipaka ya nchi. Na kwa mujibu wa Ripoti ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO) iliyotolewa leo, idadi ya watu wanaofariki dunia kutokana na virusi vya homa ya ini inaongezeka. Ugonjwa huo ni wa pili kwa kusababisha vifo vya watu milioni 1.3 kwa mwaka, sawa na ugonjwa wa kifua kikuu, ambao ni ugonjwa wa kuambukiza unaosababisha vifo vingi zaidi kwa sasa. Hata hivyo WHO inasema lengo la kutokomeza  Homa ya ini ifikapo 2030 bado linapaswa kufikiwa.Na katika mashinani tutaelekea nchini Sudan Kusini kusikia ujumbe kuhusu hatari vilipuzi na mabomu ya kutegwa ardhini, salia hapo tafadhali.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Mwanamke akiwezeshwa anaweza, huo ndio umekuwa usemi wa Umoja wa Mataifa ukipigia chepuo wanawake kujumishwa katika kila Nyanja ya Maisha ili waweze kujikwamua kiuchumi na kuchangia katika maendeleo ya jamii. Usemi huo unaungwa mkono na mwanamke mkimbizi kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC ambaye sasa anaishi Kwenye kambi ya wakimbizi ya Kakuma nchini Kenya. Kutana na Mariam Suleiman ambaye kupitia video ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR anasema vita ilimfungisha virago Congo DRC hadi hapa kambini Kakuma, ingawa ilimvurugia amani yake haikumkatishia ndoto zake za kuendelea na ufundi wa kuchomelea vyuma na pia kuwa mkufunzi wa kazi hiyo.“Katika kuchomelea vyuma ninafurahia sana kufanyakazi kazi hiyo ninapokwenda kazini na kujikuta ni mwanamke peke yangu uwanjani na hivyo ninajivunia sana kwa sababu sio kazi rahisi kwenda hapo ukiwa mwanamke peke yako katikati ya wanaume 15. Hivyo ninajivunia sana kuwa mchomelea vyuma na mkufunzi wa kuchomelea na kutengeneza vyuma”Kwa Mariam matunda ya kazi yake yako dhahiri.“Moja ya kazi zangu zinazovutia ambazo nimefanya ni lango kuu  la kliniki 4”Pamoja na mafanikio hayo Marian anatamani kusoma zaidi kuongeza ujuzi.“Nilisoma hadi daraja la sita hiyo ni ngazi ya Diploma. Natamani kuchimba ndani zaidi ya hii tasnia ya kuchomelea vyuma lakini hapa Kenya hatuna hiyo kozi. Ipo katika taasisi ya uchomeleaji vyuma ya Afrika Kusini. Ningependa kwenda huko na kusoma uchomeleaji vyuma chini ya maji.”Na kwa kuwa yeye ameweza anaamini hakuna kinachomshinda mwanamke kwani“Wanawake tuna uwezo, wanawake tuna ujuzi, wanawake tunaweza kufanyakazi zinazofanywa na wanaume, wanawake tunaweza kufurahia kazi zetu, wanawake hebu tusimame kidete tunaweza”

Kadri siku za MONUSCO kuondoka nchini DRC zinavyokaribia, vivyo hivyo wananchi wanufaika wa miradi iliyofanikishwa na ujumbe huo wanazidi kujitokeza kuelezea hisia zao, kwani ujumbe huo unatakiwa uwe umeondoka nchini humo mwishoni mwa mwaka huu wa 2024.Miongoni mwa wanufaika ni shule ya msingi Lubumba hapa Kamanyola na Mwalimu Mkuu Texas Chekabiri anaelezea hali ilivyokuwa. Assumpta Massoi amefuatilia na kutuelezea zaidi katika makala hii.

Hii leo jaridani tunaangazia ombi la Palestina kujiunga rasmi kama mwanachama wa Umoja wa Mataifa, na uwezeshaji wa wanake ambapo tunatembelea mkimbizi katika kambi ya Kakuma nchini Kenya. Makalatunakupeleka nchini DRC na mashinani nchini Tanzania.Huko Gaza, watoa misaada ya kibinadamu wakiwa na wasiwasi mkubwa juu ya mipango ya Israel kuvamia eneo la Rafah hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa Palestina imeanza mchakato wa kuwa mwanachama rasmi wa Umoja wa Mataifa kwani hivi sasa ujumbe wake ni uangalizi usioipatia hadhi ya kupiga kura. Mchakato huo unaanzia ndani ya Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa.Mwanamke akiwezeshwa anaweza, huo ndio umekuwa usemi wa Umoja wa Mataifa ukipigia chepuo wanawake kujumishwa katika kila Nyanja ya Maisha ili waweze kujikwamua kiuchumi na kuchangia katika maendeleo ya jamii. Usemi huo unaungwa mkono na mwanamke mkimbizi kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC ambaye sasa anaishi Kwenye kambi ya wakimbizi ya Kakuma nchini Kenya. Katika makala makala ambapo Assumpta Massoi anatupeleka jimboni Kivu Kusini, mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC kusikia manufaa ya uwepo wa ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo MONUSCO ambao sasa unafunga virago baada ya kuhudumu kwa miaka 22.Na katika mashinani tutakuwa Tanzania kuangalia endapo lengo la ujumuishwaji wanawake katika huduma za kifedha litatimia ifikapo mwaka 2030.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Huko Gaza, watoa misaada ya kibinadamu wakiwa na wasiwasi mkubwa juu ya mipango ya Israel kuvamia eneo la Rafah hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa Palestina imeanza mchakato wa kuwa mwanachama rasmi wa Umoja wa Mataifa kwani hivi sasa ujumbe wake ni uangalizi usioipatia hadhi ya kupiga kura. Mchakato huo unaanzia ndani ya Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa. Ratiba ya mikutano hii leo hapa katika makao Makuu ya Umoja wa Mataifa inaonesha kuwa Baraza la Usalama lenye wajumbe 15 kuanzia saa nne kamili asubuhi mpaka saa sita kamili mchana kwa saa za New York Marekani, litakutana kwanza katika kikao cha faragha na kisha kikao kitafunguliwa kwa umma kusikiliza wanapojadili ombi la Palestina kuwa mwanachama wa Umoja wa Mataifa.Palestina imekuwa ikishiriki katika masuala mbalimbali ndani ya Umoja wa Mataifa lakini kwa ngazi ya muangalizi na sasa uongozi wa Palestina inataka hadhi hiyo kubadilishwa na kuwa mwanachama kama wanachama wengine 193 wa Umoja wa Mataifa.Wajumbe katika baraza hilo la UN katika mazungumzo yao watazingatia ombi la Wapalestina la mwaka 2011 baada ya ombi lililowasilishwa kwa njia ya maandishi wiki iliyopita na Bwana Riyad Mansour, Waziri wa Mambo ya Nje wa Mamlaka ya Palestina ambaye pia ni Mwakilishi wa Kudumu wa Umoja wa Mataifa.Wakati tukisubiri kusikia nini kitajadiliwa na Baraza hilo, huko Ukanda wa Gaza hali bado si hali kwani watoa misada ya kibinadamu wana wasiwasi mkubwa juu ya uvamizi unaopangwa kufanywa na Israel katika eneo la Rafah ambalo limefurika wapalestina waliokimbia kutoka maeneo mbalimbali ikiwemo kusini, kati na kaskazini mwa Gaza kufuatia mapigano yanayoendelea baina ya wanamgambo wa kipalestina wa Hamas na wanajeshi wa Israel.Mratibu wa Umoja wa Mataifa wa Misaada ya Kibinadamu katika eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu, Jamie McGoldrick, akizungumza na Idhaa ya Umoja wa Mataifa hapo jana alisema kuwa “Mpango unaendelea wa uvamizi wa Rafah, ambao unaweza kusababisha hadi watu 800,000, kuyakimbia makazi yao…. Tulipata tabu sana kuleta mahitaji muhimu hapa kama vitu ambavyo si vyakula, malazi, nyenzo mbalimbali na maji…. Hatuna tena uwezo na rasilimali kwa sasa. Na tunatatizika sana kujiandaa.”Ili kuongeza kiwango cha usaidizi wa kibinadamu kufika eneo hilo, Umoja wa Mataifa unaunga mkono wito wa bandari ya Ashdod ya Israel kufunguliwa tena hulo kaskazini mwa Gaza, ili misaada zaidi ipatikane kupitia nchi ya Jordan.

Makala hii inaeleza safari ya matumaini na uthabiti ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi UNICEF Rwanda linaposhirikiana na Rwanda Biomedical Center (shirika kuu la kitaifa la utekelezaji wa afya lenye jukumu la kufanya utafiti wa kisayansi, kutoa huduma za uchunguzi, na kutekeleza afua za kiafya ili kulinda taifa la Rwanda dhidi ya magonjwa na matishio mengine ya kiafya) kuleta mapinduzi katika huduma za afya ya akili kwa vijana. Katika mpango huu wa kutia moyo, UNICEF inavunja vizuizi na kukuza ujasiri kwa kutoa usaidizi muhimu kama vile nasaha shuleni

Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani WFP nchini Sudan Kusini kupitia programu yake ya chakula shuleni imefanikiwa kuwasaidi wasichana wengi kuepukana na ndoa za utotoni. Sudan Kusini ni moja kati ya mataifa yenye viwango vya chini vya watu wanaojua kusoma na kuandika hususani kwa wasichana. Jamii katika taifa hilo la afrika ya mashariki huwaoza mabinti ikiwa ni njia moja wapo ya familia kujipatia mali na hivyo mtoto wa kike hujikuta akikosa haki yake ya msingi ya kupata elimu.Huko Kapoeta Mashariki katika jimbo la Equatoria mashariki, shule moja ya msingi ambayo hatutaitaja jina imekuwa kimbilio la wasichana walio katka hatari ya kuolewa katika umri mdogo, mmoja wa wanafunzi wa shule hiyo ni Grace mwenye umri wa miaka 16 anasema shule hiyo imekuwa nikama peponi.“Nilipokuwa kijijini, wakati baba yangu alikuwa hai, maisha yalikuwa sawa na nilifurahia kila kitu maishani. Lakini mara baada ya baba yangu kufariki, hapo ndipo maisha yangu yakawa magumu, kaka yangu alitaka niolewe katika umri mdogo, na hapo ndipo maisha yakawa magumu”.Grace anasema anachosikita ni kuwa watoto wa kike hawaheshimiki.“Kwa sababu mimi ni mtoto wa kike maisha ya kijijini sio mazuri, tunatazamwa kama chanzo cha utajiri, na sisi ndio tunalazimika kufanya kazi za mashambani, kitu chochote kinachohusiana na shule hakithaminiwi, na hawataki hata kujua ni nini. Wao wanaona kama kitu kisicho na maana, hawajui chochote kuhusu elimu, na hawako tayari kwa hilo”.Hellen Locham ni mwalimu wa shule anayosoma Grace na anasema wamekuwa wakihamasisha jamii kuhusu umuhimu wa shule kwa wasichana.“Hawa wasichana wanaitwa "washindi" kwa sababu wasichana hawa wanalazimishwa kuolewa wakiwa na umri wa miaka 9, na wengine huposwa wangali wadogo, na walifanikiwa kukimbia vijijini, wakiteseka njiani na wamefanikiwa kuja shuleni”. Tumekuwa tukiwaambia watu ikiwa unapata msichana ambaye anapitia changamoto, msichana ambaye amelazimishwa kuolewa, wanaweza kupata elimu wanayotaka".Mwalimu Hellen Locham anasema mbali na shule kupokea wasichana lakini wanalishukuru zaidi shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani kwa kuwawezesha kupata chakula shuleni. Chakula kuwa shuleni ni muhimu sana, ikiwa hakuna chakula na haujala kitu huwezi kuwa katika nafasi ya kuwa darasani, huwezi kufanya chochote, WFP imesaidia sana shule hii, wakati wa likizo hali inekuwa ngumu kwa wasichana hawa kuwa shuleni ikiwa hakuna chakula. Wengi wao wangaliweza kukimbia, wangaliweza kurudi makwao, wangesema bora niende kuteseka kuliko kufa hapa kwa njaa.WFP inaendelea kusaidia wasichana walio hatarini zaidi kwa kuwaatia msaada wa chakula shuleni wakati wa likizo.

Hii leo jaridani tunaangazia vita katika Ukanda wa Gaza ukielekea miezi siti hapo kesho, na programu ya mlo shuleni nchini Sudan Kusini. Makala tunakupeleka nchini Rwanda na mashinani nchini DRC, kulikoni?”.Kesho kutwa jumapili ikiwa ndio itatimu miezi sita ya mzozo wa Gaza, huko Mashariki ya Kati, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres hii leo amezungumza na waandishi wa habari jijini New York, Marekani akirejelea wito wake wa sitisho la mapigano kwa misinigi ya kiutu, kuachiliwa kwa mateka wote bila masharti, ulinzi wa raia na misaada ya kiutu ifikie walengwa bila vikwazo vyovyote huku akikgusia pia Israeli kutumia akili mnemba kwenye operesheni zake.Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula duniani WFP nchini Sudan Kusini kupitia programu yake ya chakula shuleni imefanikiwa kuwasaidi wasichana wengi kuepukana na ndoa za utotoni. Katika makala Anold Kayanda anatupeleka nchini Rwanda kusikia programu ya Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF Rwanda kudhibiti tatizo la changamoto ya afya ya akili kwa vijana balehe.Na katika mashinani tutaelekea nchini Jamhuri ya kidemokrasia ya Congo DRC kusikia simulizi ya mkimbizi wa ndani”.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Kesho kutwa jumapili ikiwa ndio itatimu miezi sita ya mzozo wa Gaza, huko Mashariki ya Kati, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres hii leo amezungumza na waandishi wa habari jijini New York, Marekani akirejelea wito wake wa sitisho la mapigano kwa misinigi ya kiutu, kuachiliwa kwa mateka wote bila masharti, ulinzi wa raia na misaada ya kiutu ifikie walengwa bila vikwazo vyovyote huku akikgusia pia Israeli kutumia akili mnemba kwenye operesheni zake. Guterres akianza hotuba yake kwa kuelezea kuwa Jumapili hii inatimu miezi sita tangu mashambulizi hayo na kuelezea kuwa tarehe 7 Oktoba ni siku ya machungu kwa Israel na dunia, kwani Umoja wa Mataifa na yeye binafsi wanaomboleza vifo vya waisrael 1,200 waliouawa hadi sasa. Hakuna kinachohalalisha mashambulizi yale ya Hamas, amesema Guterres akisema pia katika kipindi cha miezi sita pia wapalestina zaidi ya 32,000 wameuawa na wengine zaid iya 75,000 wamejeruhiwa. Maisha ya watu yametwamishwa na heshima ya sheria ya kimataifa ya kibinadamu imesambaratishwa.Akarejelea ziara yake ya hivi karibuni kwenye kivuko cha Rafah ambako anasema nilikutana na wasaidizi wa kiutu wabobezi walionieleza wazi kuwa janga hili na machungu ya Gaza si ya kawaida na hawajawahi kushuhudia kokote.Na zaidi ya yote anasema aliona misururu mirefu ya malori yenye shehena za misaada yakiwa yamezuiwa kuingia Gaza.Anasema pindi milango ya misaada inapofungwa, milango ya njaa inafunguliwa. Zaidi ya watu milioni moja wanakabiliwa na njaa. Watoto hivi sasa wanakuga kwa njaa na kukosa maji. Hakuna kinachohalalisha adhabu hii ya jumla kwa wananchi wa Palestina.Ameelezea pia kuchukizwa na kitendo cha Israel kutumia Akili Mnemba kusaka wahalifu Gaza tena kwenye maeneo yenye watu wengi.Akili Mnemba inapaswa kutumika kwa manufaa na sio kuchangia kwenye kusongesha vita.Amekumbusha kuwa wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa na mashirika ya kiraia na waandishi wa habari nao wameuawa kwenye mzozo huo. Na zaidi ya yote.Vita dhidi ya habari imeongeza machungu.. kuficha ukweli na kurushiana lawama. Kuwanyima waandishi wa habari wa kimataifa kibali cha kuingia Gaza kunaruhusu kusambaa kwa habari potofu na za uongo.Ametamatisha hotuba yake ya dakika 7 kwa kutaka pia uchunguzi huru wa kilichotokea Gaza, utekelezaji wa kikamilifu wa azimio la wiki iliyopita la Baraza la Usalama la kutaka sitisho la mapigano na misaada ifikie walengwa kwani baa la njaa linajongea Gaza.

Lengo namba 5 la maendeleo endelevu ya Umoja wa Mataifa au SDG5 linahimiza kila nchi kuhakikisha wanawake wanawezeshwa na kujumuishwa katika kila nyanja ya Maisha ili kuhakikisha ifikapo mwaka 2030 hawasalii nyuma katika maendeleo.Moja ya masuala yanayotiliwa msukumo zaidi hivi sasa ni ujumuishwaji wa wanwake katika masuala ya huduma za kifedha n anchi nyingi zimeanza kuchukua hatua ikiwemo Tanzania. Flora Nducha wa Idhaa hii ya Kiswahili amezungumza na Nangi Moses Massawe kutoka Benki Kuu ya Tanzania ambaye ni meneja wa kitengo cha huduma jumuishi za kifedha. 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia tofauti ya “Adhuhuri na Alasiri.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayoangazia ujumuishwaji wa wanawake katika masuala ya kifedha kwa lengo la kutimiza lengo la Umoja wa Mataifa la usawa wa kijinsia katika Nyanja zote. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na katika kujifunza kiswahili tunakuletea ufafanuzi na tofauti ya maneno “Adhuhuri na Alasiri”.Leo ni siku ya kimataifa ya uelimishaji kuhusu mabomu ya kutegwa ardhini na msaada wa kuchukua hatua dhidi ya mabomu hayo. Kwa mujibu wa Umoja wa Mataifa, mabomu, vilipuzi na vifaa vingine vya mlipuko vinaendelea kuua na kujeruhi watu katika maeneo mengi yenye changamoto kubwa za migogoro duniani na matokeo yake vifaa hivyo vya mlipuko, kwa wastani hukatili maisha ya mtu mmoja kila saa, na waathirika wakubwa wakiwa ni watoto.Mratibu wa Misaada ya Kibinadamu wa Umoja wa Mataifa katika eneo la Palestina linalokaliwa kwa mabavu, Jamie McGoldrick anaelekea Gaza leo. Umoja wa Mataifa unaeleza  kuwa mapigano makali kati ya wanajeshi wa Israel na makundi yenye silaha ya Palestina yanaendelea kuripotiwa katika sehemu kubwa ya Ukanda wa Gaza. Mfumo wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Ulimwenguni (WHO) wa Ufuatiliaji kuhusu Mashambulizi dhidi ya Huduma za Afya (SSA) wameeleza kuwa inatia wasiwasi kwamba nchini Ukraine wahudumu wa afya katika gari za wagonjwa na wafanyakazi wengine wanaotoa huduma za usafiri wa afya wanakabiliwa na hatari ya kujeruhiwa na kifo mara 3 zaidi ya ile ya wafanyakazi wengine wa huduma za afya.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia tofauti ya “Adhuhuri na Alasiri.”.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Umoja wa Mataifa umekuwa ukipigia upatu lengo namba tano la Malengo Endelevu ya Umoja huo linalohimiza usawa kwa wote katika nyanja zote ifikapo mwaka 2030. Hata hivyo ili kuelewa jinsi biashara inavyoathiri wanaume na wanawake ni muhimu kuunda sera za biashara zinazojumuisha zaidi na zenye usawa ambazo zinakuza usawa wa kijinsia na uwezeshaji wa kiuchumi kwa wote,hii inahitaji takwimu nzuri za kitaifa kuhusu jinsia katika biashara.Kwa msaada wa shirika la Umoja wa Mataifa la biashara na maendeleo UNCTAD na Tume ya Umoja wa Mataifa ya Kiuchumi ya Afrika UNECA, Kenya inaunda viashirio vipya vya kupima usawa wa kijinsia katika sekta ya biashara. Evarist Mapesa amefuatilia taarifa hiyo kwa kina na kutuandalia makala hii. 

Siku zikizidi kuhesabiwa kwa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, MONUSCO, kuondoka nchini humo, ujumbe huo unaendelea kutekeleza wajibu wake wa kujengea uwezo jeshi la serikali, FARDC kuweza kukabili vikundi vilivyojihami ambavyo vinatajwa kuhusika na asilimia 65 ya matukio ya ukiukwaji wa haki za binadamu nchini humo mwezi Februari mwaka huu, kwa mujibu wa ripoti ya pamoja ya Umoja wa Mataifa na serikali. Je, FARDC linajengewa uwezo gani? Assumpta Massoi anafafanua zaidi.Hapa si uwanja wa vita bali ni uwanja wa mazoezi! Wanajeshi 30 wa FARDC au jeshi la serikali nchini DRC wakiwa kwenye mafunzo  ya  kulenga shabaha. Mbele kuna karatasi lililochorwa binadamu na sasa wanatakiwa kulenga maeneo mbali mbali ya mwili yaliyowekwa alama.Ni mbinu wanazopatiwa na walinda amani wa Umoja wa Mataifa kutoka Brazil, hapa Beni jimboni Kivu Kaskazini ili waweze kukabiliana na waasi kwenye maeneo misituni. Kapteni Rombaut Mukoka ni Afisa wa jeshi la FARDC na anasema, “Mafunzo haya ni muhimu sana. Yanapaswa kuendelea ili hatimaye wanajeshi wetu waweze kunufaika. Hizi mbinu walizojifunza ni mpya sana kwetu na zinatambulika katika medani za kimataifa.”Mafunzo ya kulenga shabaha yanaendelea na kisha mkufunzi kutoka Brazil anajongea kwenye picha ile akiwa na mmoja wa wanafunzi ili kuonesha ni wapi haswa wanapaswa kulenga.Jenerali Luciano Alfred Matamba ni Mkuu wa kikosi cha kujibu mashambulizi, FIB cha MONUSCO mjini Beni na anafafanua lengo la mafunzo hayo yaliyofanyika kwa wiki tatu.“Lengo la mafunzo haya ni kuwapatia mbinu na ufundi za kuendesha operesheni msituni. Kama unavyofahamu hapa Kivu Kaskazini tuko kwenye eneo la operesheni ambalo kwa kiasi kikubwa ni pori na mashambulizi yanayofanywa na waasi wa ADF yanahitaji mbinu mtu kuwa na hizo mbinu za kupigana msituni. FARDC [EF EI AR DE SE] ni wadau wetu ambao tunapaswa kushirikiana nao kwa mujibu wa azimio la Umoja wa Mataifa namba 2717 [Mbili Saba Moja Saba]. Ni pale tu ambapo tutajifunza pamoja na kuwa na mbinu sawa ndio tutaweza kutatua matatizo yaliyoko hapa.”

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya kibinadamu katika ukanda wa Gaza, na machafuko nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC. Makala inatupeleka nchini kenya na mashinani nchini Tanzania, kulikoni?Mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa leo kwa mara nyingine yameonya kwamba bila dalili zozote za usitishaji mapigano Gaza hali ya kibinadamu inaendelea kuwa janga huku mashambulizi ya Israel yakiendelea kukatili maisha, kufurusha watu na kusababisha uharibifu usioelezeka na njaa nayo ikiongeza hofu ya hatma ya watu wa eneo hilo.Siku zikizidi kuhesabiwa kwa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, MONUSCO, kuondoka nchini humo, ujumbe huo unaendelea kutekeleza wajibu wake wa kujengea uwezo jeshi la serikali, FARDC kuweza kukabili vikundi vilivyojihami ambavyo vinatajwa kuhusika na asilimia 65 ya matukio ya ukiukwaji wa haki za binadamu nchini humo mwezi Februari mwaka huu, kwa mujibu wa ripoti ya pamoja ya Umoja wa Mataifa na serikali. Makala inatupeleka nchini kenya ambako serikali ya nchi hiyo kwa kushirikiana na mashirika ya Umoja wa Mataifa wanaunda viashiria vipya ya kupima usawa wa kijinsia katika biashara.Na mashinani tunakupeleka nchini Tanzania kusikia ujumbe kuhusu jinsi ambavyo miradi ya maji mkoani Kigoma inavyowasaidia wanfunzi.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa leo kwa mara nyingine yameonya kwamba bila dalili zozote za usitishaji mapigano Gaza hali ya kibinadamu inaendelea kuwa janga huku mashambulizi ya Israel yakiendelea kukatili maisha, kufurusha watu na kusababisha uharibifu usioelezeka na njaa nayo ikiongeza hofu ya hatma ya watu wa eneo hilo. Asante Anold kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA usiku wa kuamkia leo makombora ya Israel yameendelea kuvurumishwa kuelekea Gaza Kaskazini, Khan Younis na Rafah ambako takriban Wapalestina milioni 1.2 sasa wanaishi katika makazi rasmi na yasiyo rasmi na hivyo kuwaongezea hofu ya mustakbali wa maisha yao.Pia shirika hilo linasema fursa ya kufikisha misaada ya kibinadamu kwa wenye uhitaji mkubwa bado ni mtihani hasa kutokana na mamlaka ya Israel kuendelea kulinyima vibali shirika la UNRWA kufikisha msaada muhimu wa chakula na mahitaji mengine hasa Gaza Kaskazini.Hatua hiyo kulingana na shirika la Umoja wa Mataifa la kuratibu misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura OCHA imezidisha njaa kwa watu ambao tayari wako taaban na mapigano yanayoendelea. Tangu Machi mosi OCHA inasema Israel imekataa kuruhusu asilimia 30 ya operesheni za kibinadamu Gaza Kaskazini na kuathiri kwa kiasi kikubwa operesheni za UNRWA.Watoto 27 wameripotiwa kufa njaa kutokana na utapiamlo hadi sasa huku shirika la Kuhudumia watoto la Umoja wa Mataifa UNICEF likionya kwamba Maisha ya maelfu wengine yako hatarini ukizingatia ukweli kwamba tangu Oktoba 7 mwaka jana watoto zaidi ya 13,000 wameuawa kutokana na vita inayoendelea lakini njaa nayo ni tishio kubwa.Kuhusu uharibifu wa miundombinu uliosababishwa na vita inayoendelea ripoti ya pamoja ya tathimini ya Umoja wa Mataifa na Benk ya Dunia iliyotolewa leo inasema uharibifu huo unakadiriwa kuwa takriban dola bilioni 18.5 ambao ni sawa na asilimia 97 ya pato la taifa la Ukingo wa Magharibi na Gaza kwa mwaka 2022.Na hapa Makao Makuu leo Umoja wa mataifa umepokea barua rasmi kutoka kwa mamlaka ya Palestina ikiomba kuwa mwanachama kamili wa Umoja wa Mataifa badala ya nafasi ya uangalizi iliyonayo sasa. 

Kinara wa elimu nchini Tanzania Paulina Ngurumwa anasema bado kazi ipo kupigania haki za mwanamke kwa hiyo harakati hizo hazitakiwi kupoa. Paulina Ngurumwa ni mwanaharakati wa haki za kijamii kupitia shirika la KINNAPA Development Programme. KINNAPA Development Programme ni shirika lisilo la kiserikali lililoanzishwa na wanajamii ya Wilaya ya Kiteto, Mkoani Manyara, kaskazini mwa Tanzania likiwa ni chombo cha kutatua matatizo yao hasa ya ardhi. Shirika hili lilianzishwa mwaka 1992 na kwa miaka hiyo yote linajivunia kuendelea kufanikisha malengo yake na sasa hata limepanua mawanda ya huduma zake kama anavyoeleza mmoja wa viongozi Paulina Nguruma, katika mahojiano aliyoyafanya na Anold Kayanda wa Idhaa hii hapa katika makao makuu ya Umoja wa Mataifa. 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika harakati za kuwainua wanawake na wasichana nchini Tanzania Tanzania, ambapo Paulina Ngurumwa kutoka KINNAPA Development Programme, shirika lisilo la kiserikali lililoanzishwa na wanajamii ya Wilaya ya Kiteto, Mkoani Manyara anazungumza na Anold Kayanda wa idhaa hii. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani.Leo maafisa wa masuala ya kibinadamu wa Umoja wa Mataifa wamelaani vikali mauaji ya wafanyakazi wa misaada 7 wa shirika lisilo la kiselikali au NGO la World Central Kitchen yaliyofanywa na jeshi la Israel, maafisa hao wakirejea kueleza hofu yao kwamba hakuna mahali palipo salia kuwa salama Gaza.Tume ya pamoja ya haki za binadamu ya Umoja wa Mataifa na serikali ya Jamhuri ya Kidemokrasia ya UNJHRO imesema kumekuwa na ongezeko la asilimia 14 ya visa vya ukiukwaji wa haki za binadamu nchini DRC. Leo ni siku ya kimataifa ya kuelimishana kuhusu usonji maudhui yakiwa kutoka kuishi kuelekea kwenye ustawi, kwa watu wenye usonji au kwa kiingereza Autism, ambapo kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la afya duniani, WHO, usonji hukumba mtoto mmoja kati ya kila watoto 160 duniani.Na mashinani tunaelekea Gaza kuona ni kwa jinsi gani mashambulizi ya Israel ya hivi majuzi yameathiri huduma za afya katika hospitali ya Al-Shifa.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Maji ni uhai, ni kauli mbiu ya miaka nenda rudi, lakini imesalia ndoto kwa wengi duniani hasa wakati huu mabadiliko ya tabianchi yanachochea ukame unaovuruga maisha ya binadamu, wanyama na mimea. Nchini Kenya katika kaunti ya Wajir, iliyoko kaskazini-mashariki mwa taifa hilo la Afrika Mashariki, uhaba wa maji ulisababisha familia kupoteza mifugo yao, mazao kukauka na ustawi wa jamii kutoweka. Lakini shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF, kwa kushirikiana na serikali ya Kaunti walianzisha mradi wa ujenzi wa kuchimba visima wa Giriftu kwa ili jamii iwe na uhakika wa kupata maji wakati wowote. Mradi umezaa matunda na ndio msingi wa makala yetu ya leo inayoletwa na Assumpta Massoi.

Mratibu Mkuu wa Misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura wa Umoja wa Mataifa Martin Griffiths amesema shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA ni uti wa mgongo wa operesheni za Kibinadamu Gaza hivyo jaribio la kulitenga shirika hilo lazima likome. Bwana Griffiths ametoa kauli hiyo leo kupitia ukurasa wake wa mtandao wa kijamii wa X zamani Twitter akisistiza kuwa juhudi zozote za kusambaza misaada ya kibindamu kwenye Ukanda wa Gaza bila kupitia shirika la UNRWA haziwezi kufanikiwa na watu zaidi ya milioni 2 wanaitegemea UNRWA ili kuendelea kuishi. Ameendelea kusema kwamba hadi sasa hakuna shirika lingine lolote lenye uwezo wa kufika kila kona ya Gaza, uzowefu na imani ya jamii ya kutekeleza majukumu yake kama lilivyo shirika la UNRWA.Wakati huohuo shirika la UNRWA limeonya kwamba mashambulizi ya Israel yameendelea tena usiku wa kuamkia leo huko Gaza Kaskazini Khan Younis na Rafah ambako watu milioni 1.2 wanapata hifadhi na kusababisha vifo zaidi.Huku lile la afya la Umoja wa Mataifa WHO likisema wakati timu yake ikiwa katika operesheni ya kibinadamu katika hospital ya Al-Aqsa jana Jumapili maeneo ya hospital yalipigwa na shambulio la anga lililokatili maiasha ya watu 4 na kujeruhi wengine 17.Nalo shirika la mpango wa chakula duniani WFP limesema linajitahidi kwa kila hali kutoa msaada wa chakula unaohitajika sana kwa watu milioni 1.45 Gaza lakini msaada huo hautoshi na bila usitishaji vita hawawezi kumfikia kila mtu na hivyo kufanya Maisha ya watu wengi kusalia hatarini.

Hii leo jaridani tunaangazia msaada wa kibinadamu Gaza, na jitihada za kukabili habari potofu nchini DR Congo. Makala tunaku[eleka nchini Kenya na mashinani nchini Tanzania, kulikoni?Mratibu Mkuu wa Misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura wa Umoja wa Mataifa Martin Griffiths amesema shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA ni uti wa mgongo wa operesheni za Kibinadamu Gaza hivyo jaribio la kulitenga shirika hilo lazima likome.Nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kituo kilichojengwa na ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO kimesaidia vijana kukabiliana na habari potofu na za uongo ambazo huchochea ukosefu wa amani kwenye taifa hilo la Maziwa Makuu barani Afrika. Katika makala Assumpta Massoi kupitia video ya shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF nchini Kenya, anakupeleka kaunti ya Wajir kuona jinsi mradi wa maji ulivyoleta matumaini kwa familia na jamii.Na mashinani tutaelekea nchini Tanzania kusikia ujumbe kuhusu afya kwa watoto.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kituo kilichojengwa na ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO kimesaidia vijana kukabiliana na habari potofu na za uongo ambazo huchochea ukosefu wa amani kwenye taifa hilo la Maziwa Makuu barani Afrika. Jean Claude Batumike, ambaye ni Mkuu wa kituo cha vijana cha Amani, kilichoko eneo la Kamanyola huko jimboni Kivu Kusini nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC akizungumza kupitia video ya MONUSCO iliyochapishwa kwenye mtandao wa Instagram anasema kituo hicho kilipojengwa watu walijihisi wako na amani zaidi.Anasema kituo cha amani kilijengwa kwa ajili ya amani ili kuondoa migogoro kwa vijana na jamii kwa ujumla. Kituo kina kompyuta, mtandao wa intaneti wakati wote na skrini kubwa ambapo katika video hiyo wanaonekana vijana wakipita hapa na pale huku wakipatiwa maelezo na Bwana Batumike.Akilinganisha hali kabla na baada ya kujengwa kwa kituo hicho, Bwana Batumike anasema, “mara nyingi wakati tulikuwa na mizozo hapa kwenye eneo letu, hakukuweko na mahali ambapo watu wanaweza kwenda na kutatua mizozo, lakini tangu wamejenga hiki kituo cha Amani, kushikakuweko na mzozo wa vijana au jamii, wanakimbilia kituo cha Amani, wanakaa pamoja na kutatua mizozo na hatimaye mambo yanakuwa mazuri zaidi.”Bwana Batumike akaelezea kuwa kituo cha Amani kinasaidia kukabili habari za uongo na potofu kwa kuwa kituo kina mtandao wa uhakika wa intaneti, kompyuta na skrini na wanaweza kupata habar iza ukweli.“Mara nyingi vijana wanapokuwa na habari za wasiwasi ambazo hawana uhakika nazo ni rahisi kufika kituo cha Amani, wanajiunganisha kwenye intaneti, wanarambaza na kusogoa na wengine kwa mtandao na kupata habari za ukweli. Na katika sehemu yenye mzozo, unahitaji kupata habari za uhakika,” anasema Bwana Batumike.

Mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya Wanawake duniani, CSW68 ulifunga pazia hivi majuzi jijini New York Marekani ukipigia chepuo uwekezaji kwa wanawake na wasichana, na leo tunabisha hodi nchini Kenya wasichana waliokumbwa na ujauzito utotoni na kukatishwa ndoto za kuendelea na masomo au kupata ajira wamepata jawabu la changamoto wanazokumbana nazo pindi wakijifungua watoto wao. Changamoto kama vile mahali pa kumwacha mtoto kwa malezi ili aweze kuendelea na shule au kupata ajira. Umoja wa Mataifa unasema kila mtu ana haki ya elimu hata kama amepata changamoto gani maishani. Na  ndipo ushirikiano kati ya mashirika ya kiraia lile la “Work for life”, pamoja na lile la “A Pack a Month”, linalohusika na utoaji wa misaada mbali mbali ikiwemo taulo za kike kwa wazazi wenye mahitaji na wasichana wanaokwenda shule walizindua kituo cha malezi ya watoto wachanga nyakati za mchana katika mitaa ya Kibera jijini Nairobi, Kenya. Mradi unaungwa mkono na wadau kadhaa ikiwemo serikali  ya Kenya. Selina Jerobon ni msimulizi wetu kupitia mada hii iliyofanikishwa na Redio washirika DOMUS ya huko Kenya. 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “UDENDA”.

Hii leo jaridani tnakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini Kenya kufuatilia jitihada za mashirika za kuhahikisha watoto waathrika wa mimba za utotoni wameweza kurejea shule. Pia tunakuletea habari kwa ufupi zikiwemo za Gaza, Haiti na wakimbizi wakimbizi wa Sudan Kusini. Katika kujifunza lugha ya Kiswahili tunapata maana ya neno “UDENDA.” Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina (UNRWA) leo Machi 28 limetahadharisha kuhusu ujio wa baa la njaa katika Ukanda wa Gaza. UNRWA imesema yenyewe ni uti wa mgongo wa misaada ya kibinadamu Gaza lakini bado misafara yao ya chakula imezuiwa kufika kaskazini, ambako baa la njaa linajongea. Wakati huo huo Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO) limesema kati ya hospitali 36 katika Ukanda wa Gaza, ni 10 tu ambazo zimesalia zikifanya kazi japo nazo kwa kiasi kidogo.Ripoti ya Ofisi ya Haki za Kibinadamu ya Umoja wa Mataifa iliyochapishwa leo inataka hatua za haraka na za ujasiri ili kukabiliana na hali ya "janga" nchini Haiti. Ripoti imeeleza kuwa magenge yanaendelea kutumia unyanyasaji wa kingono kuwatendea unyama, kuwaadhibu na kuwadhibiti watu. Wanawake wamebakwa hata baada ya kushuhudia waume zao wakiuawa mbele yao. Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR), pamoja na wadau wake 123, Alhamis ya leo limetangaza kuwa linatafuta dola bilioni 1.4 mwaka huu ili kukidhi mahitaji ya wakimbizi milioni 2.3 wa Sudan Kusini wanaoishi katika Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC), Ethiopia, Kenya, Sudan na Uganda. Janga la wakimbizi wa Sudan Kusini linasalia kuwa ndilo kubwa zaidi barani Afrika.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “UDENDA”.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Mgogoro ambao hauripotiwi sana kaskazini mwa Msumbiji umesababisha mamia kwa maelfu ya familia kuwa wakimbizi, ambao wanaendelea kutatizika kutafuta chakula, malazi na usalama. Anold Kayanda anasimulia zaidi katika makala hii.

Mwanamuziki Innocent Balume, al maaruf Innoss’B ametangazwa kuwa muungaji mkono wa ngazi ya juu wa shirika la  Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani, WFP katika kusongesha milo yenye afya na lishe bora nchini mwake Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC.Nimeshuhudia njaa mara nyingi sana wakati wa utoto wangu, kabla ya kwenda shule tulikuwa na njaa na kabla ya kulala tulikuwa na njaa, ndivyo asemavyo mwanamuziki Innocent Balume, al maaruf Innoss’B ambaye ametangazwa kuwa muungaji mkono wa ngazi ya juu wa shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani, WFP katika kusongesha milo yenye afya na lishe bora nchini mwake Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo. Taarifa ya WFP iliyotolewa Kinshasa, mji mkuu wa DRC imemnukuu Mkurugenzi Mtendaji wa WFP Cindy McCain akisema “ninafurahia sana kumkaribisha kwenye timu yetu ya WFP, tukiwa na Innos tutaweza kuwa na athari chanya kwenye vita dhidi ya njaa na utapiamlo DRC.” Innos amenukuliwa akisema njaa ilikuwa sehemu ya maisha yake wakati akiwa mtoto na kwamba “kila siku unalazimika kufirikia  leo nitakula vipi? Nitapataje chakula hii leo? Hakukuwa na matumaini.” Sasa mwanamuziki huyu aliyejipatia umaarufu sio tu nchini mwake bali pia Afrika na dunia nzima kutokana na  mitindo yake ya AfroBeat na Rumba amepatiwa jukumu na WFP kutumia muziki wake kuelimisha jamii umuhimu wa lishe bora na elimu nchini mwake DRC. Innos ambaye ni mzaliwa wa Goma, mji mkuu wa jimbo la Kivu Kaskazini, mashariki mwa DRC, anasema njaa ilikuwa kichocheo cha muziki na hivyo aliona ana deni kwa jamii yake ya kusaidia kuongeza uelewa na hamasa kuhusu tatizo hilo. Kupitia video ya WFP Innoss’B akiwa kwenye moja ya mashamba ya mboga za majani nchini DRC, akiambatana na wanawake na kwingine akiwa na wanafunzi anasema, “leo nina furaha  kwa sababu kwa mara moja nina fursa ya  kuwa karibu na jambo ambalo linanigusa mno.  Kuhakikisha kila mtu ana afya njema . Kuhakikisha kila mtu ana nguvu,  kuhakikisha kila mtu anaweza kupata chakula.  Ujumbe huo utasikika . Hivyo niña furaha sana, hii itakuwa ni safari nzuri. Nina furaha.” Mkurugenzi  Mtendaji wa WFP, ambaye kwa mara ya kwanza alikutana na Innoss’B mjini Goma, miaka 14 iliyopita, wakati huo Innoss akiwa na umri wa miaka 13, amesema amekuwa anajivunia sana kuona kila kitu alichofanikiwa kama msanii na msongeshaji wa utu wa kibinadamu.Amesema kujituma kwake katika kujenga mustakabali bora kwa wananchi wa DRC ni hamasa ya dhati. Innos anasema anaamini kwenye nguvu ya muziki na utamaduni katika kuleta mabadiliko chanya. Kushirikiana na WFP kunaniruhusu kuchangia katika kutatua masuala nyeti ya lishe na elimu nchini mwangu. Kwa pamoja tunaweza kuleta  mabadiliko yenye maana kwa maisha ya vijana.”Peter Musoko ambaye ni Mwakilishi Mkazi wa WFP nchini DRC anasema wanafuraha kubwa kushirikiana na Innos’B na kutumia nguvu ya muziki kusongesha ustawi wa DRC na wananchi wake. “Kwa kuunganisha nguvu, tunaweza kuchochea hatua chanya na kutatua changamoto kubwa ya utapiamlo na ukosefu wa uhakika wa chakula.”Wakati huu ambapo WFP inaendelea na jitihada za kuimarisha uhakika wa kupata chakula DRC, ushirikiano na Innoss’B unaongeza sauti muhimu katika kampeni hiyo.Hata hivyo WFP inasema ukata ni tatizo kwa sasa kwani bajeti yake kwa DRC ina pengo la dola milioni 548.5, fedha ambazo zinahitajika kwa kipindi cha miezi sita ijayo kuweza kukidhi mahitaji ya kiutu yanayoongezeka kila uchao.

Hii leo jaridani tunaangazia jitihada za kukomesha mlipuko wa kipindupindu uliozuka nchini Zambia, na mchango wa wasanii katika msaada wa kibinandamu nchini DRC. Makala tunamulika mgogoro ambao hauripotiwi sana kaskazini mwa Msumbiji na mashinani tunasalia nchini DRC, kulikoni?Juhudi na ushirikiano wa pamoja wa wahudumu wa afya, vituo na Jamii, vimefanikisha kukomesha mlipuko wa kipindupindu uliozuka nchini Zambia kwa mujibu wa Shirika Umoja wa Mataifa la Afya Duniani WHO nchini Zambia, ambalo limeeleza kwamba ugunduzi wa mapema na matibabu husaidia kukabiliana na ugonjwa huo na kupunguza idadi ya vifo.Mwanamuziki Innocent Balume, al maaruf Innoss’B ametangazwa kuwa muungaji mkono wa ngazi ya juu wa shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula duniani, WFP katika kusongesha milo yenye afya na lishe bora nchini mwake Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC. Makala tunaangazia mgogoro ambao hauripotiwi sana kaskazini mwa Msumbiji umesababisha mamia kwa maelfu ya familia kuwa wakimbizi, ambao wanaendelea kutatizika kutafuta chakula, malazi na usalama.Na mashinani tutaelekea nchini Jamhuri ya Kidemocrasia ya Congo DRC kusikia ujumbe wa mlinda amani wa kuhusu elimu kwa wasichana.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Juhudi na ushirikiano wa pamoja wa wahudumu wa afya, vituo na Jamii, vimefanikisha kukomesha mlipuko wa kipindupindu uliozuka nchini Zambia kwa mujibu wa Shirika Umoja wa Mataifa la Afya Duniani WHO nchini Zambia, ambalo limeeleza kwamba ugunduzi wa mapema na matibabu husaidia kukabiliana na ugonjwa huo na kupunguza idadi ya vifo. Jioni moja Philta Samazimva alilalamika ghafla tumbo kuuma, baada ya kuharisha sana, mama yake mzazi Hildar Samazimba alimpeleka kliniki.Baadhi ya watu hapa walisema usiende hospitali mtoto atapona, hakuna kitu watakachompatia mtoto na atakufa. Lakini nilipoona jinsi mtoto wangu alivyokuwa anaonekana, nilisema wacha niwahi kliniki.Philta alipelekwa kwenye kituo cha matibabu cha Heroes Cholera, ambapo alipata ahueni  baada ya matibabu. Dr Mavis Chisala, Ni Daktari wa magonjwa ya watoto katika kituo cha kutibu kipindupindu cha Mashujaa. "Tumekuwa tukihakikisha tunamfuatilia mgonjwa wetu, kwa sababu kwa watoto wanaimarika haraka sana unapochukua hatua sahihi kwa wakati muafaka.Kiwango cha vifo vya wagonjwa wa kipindupindu katika vituo vya afya ni asilimia 1.3, ikilinganishwa na asilimia 3.3 kwa ujumla, kutokana na kazi inayofanywa na matabibu hao kwa ushirikiano na WHO ambao umerejesha matumaini kwa Samazimba “ kikubwa tulifanya kazi kwa ushirikiano, ninawashukuru Wauguzi, matabibu kwa kazi waliyoifanya, kwasababu sikujua kama mtoto wangu ataponaWHO imeisaidia wizara ya afya nchini Zambia kurekebisha miongozo ya huduma za kliniki na kununua vifaa tiba na vifaa vingine kwa ajili ya kukabiliana na mlipuko wa kipindupindu. Dkt. Kalima Nawa, kiongozi mkuu wa kituo cha matibabu cha mashujaa wa kipindupindu anasema Hold under……03 sec “tunatarajia kuendelea kufanya kazi na WHO katika mlipuko huu, na pia kupanga kwa ajili ya milipuko ya baadaye na kutusaidia kujiandaa kwa hayo”.Kipindupindu kinatibika kwa urahisi iwapo kitagunduliwa kwa wakati.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini DR Congo ambako Umoja wa Mataifa unasema wananchi milioni 23.4 wanakabiliwa na njaa. Pia tunakuletea habari kwa ufupi zikiwemo ripoti ya Katibu Mkuu kuhusu SEA, machafuko DRC na vifo vya wahamiaji. Mashinani inamulika miradi ya maji nchini Tanzania. Ripoti ya Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa kuhusu Hatua Maalum za Ulinzi dhidi ya Unyonyaji na Unyanyasaji wa Kingono imewekwa wazi hii leo.Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia wakimbizi (UNHCR) limetoa wito wa kuchukuliwa hatua za haraka kutokana na ongezeko la hatari kwa watu waliokimbia makazi yao mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo. Na wakati mradi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji (IOM) unaohusu Wahamiaji Wasiofahamika waliko ukitimiza miaka kumi, ripoti mpya ya shirika hilo iliyopewa jina ‘Muongo mmoja wa kukusanya taarifa za vifo vya wahamiaji’ inaonesha mienendo ya kutisha ya vifo na kupotea kwa wahamiaji katika muongo mmoja uliopita na kwamba mtu mmoja kati ya watatu hufariki duniani katika harakati za kukimbia migogoro katika nchi yake.Katika mashinani tunakuletea ujumbe wa Mhandisi Denis Arbogast, Msimamizi wa mradi wa maji Kasulu mkoani Kigoma nchini Tanzania, mradi inayofadhiliwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF na wadau wake.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS kwakushirikiana na wadau wake wamefungua nyumba salama huko Andari Magharibi katika jimbo la Equatoria kwa ajili ya kusaidia manusura wa unyanyasaji wa kingono unaohusiana na migogoro nchini humo. Leah Mushi na maelezo zaidi.Kwa mujibu wa Mkuu wa zamani wa UNMISS ofisi ya Yambio, Christopher Muchiri Murenga, mradi huu ulioanzishwa na kitengo cha ushauri cha ulinzi wa wanawake cha UNMISS na umefadhiliwa na Muungano wa Ulaya pamoja na Shirika la Rural Action Aid lengo likiwa ni kuwasaidia waathirika wa unyanyasji wa kijinsia unaohusiana na migogoro.Bwana Murenga anasema,“kama sehemu ya kutafuta amani ya kudumu na jumuishi nchini Sudan Kusini, imebidi tuwalete manusura pamoja ili waweze kuponya majeraha yao. Kisha watakuwa wanajamii wenye tija, wakichangia ustawi wa kijamii na kiuchumi wa serikali.”Kituo hiki kinatoa ushauri nasaha, kuponya watu wenye kiwewe pamoja na mafunzo ya stadi za maisha na kinalenga kusaidia manusura 195. Mmoja wa wanufaika ni Azande ambaye katika video ya UNMISS amefichwa sura yake wakati akieleza masahibu aliyopitia akisema, “tulipotoka porini nilikuwa na kiwewe, walitupa ushauri nasaha na mawazo yote mabaya yaliyokuwa akilini mwangu yaliondoka na sasa niko thabiti zaidi. Mimi ni miongoni mwa wale ambao sasa wanajifunza ushonaji. Wakati nipo msituni nilijifungua mtoto wa kike sasa ana umri wa miaka 6. Ana matatizo ya tumbo kwa sababu wakati mjamzito nilikuwa nakula vitu vya hatari ndio maana sasa naomba msaada wa dawa kwa ajili yake.”Kiongozi wa kikundi cha wanawake katika eneo la Ezo Henrica Elias anasema nyumba hii itasaidia wasichana na wanawake wengi sana kwa kuwa, “kituo hiki ni kama ndoto inayotimia, imetuletea furaha ambayo hatuwezi kuieleza. Yaliyotusibu sisi wanawake na wasichana wakati wa mzozo ni yakutisha. Mambo mengi mabaya yalitendeka katika vijiji vyetu, ambapo wasichana wadogo na wavulana pia walitekwa nyara.”Migogoro nchini Sudan Kusini imesababisha tajriba ya kuhuzunisha kwa vijana wengi wa kike na wa kiume, hasa wale ambao walilazimika kujiunga na makundi yenye silaha nchini humo.

Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Mshikamano na Wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa Walio vizuizini na wasiofahamika waliko, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ametoa wito kwa ulimwengu kuenzi ujasiri na kujitolea kwa wafanyakazi wanaotoa huduma za kibinadamu kila mahali kokote waliko kwa kuahidi kuwalinda na kuwaunga mkono wanaposaidia kujenga dunia yenye amani zaidi na ya utu kwa ajili ya watu wote. Assumpta Massoi na maelezo zaidi.Siku hii ya Kimataifa ya Mshikamano na Wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa Walio vizuizini na wasiofahamika waliko huadhimishwa kila mwaka Machi 25 katika kumbukumbu ya kutekwa nyara kwa Alec Collett, mwandishi wa habari wa zamani ambaye alikuwa akifanya kazi katika Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi wa Kipalestina (UNRWA) wakati alipotekwa nyara na mtu aliyekuwa na silaha mwaka wa 1985 na baadaye mwili wake kupatikana katika Bonde la Bekaa nchini Lebanon mwaka wa 2009 yaani miaka 24 baadaye.Maadhimisho ya siku hii, katika miaka ya hivi karibuni yamekuwa hata ana umuhimu mkubwa zaidi kutokana na kuongezeka kwa mashambulizi dhidi ya Umoja wa Mataifa.Katibu Mkuu Guterres kupitia ujumbe wake kwa maadhimisho ya mwaka huu anatoa takwimu za hivi karibuni akieleza kwamba tangu mwaka juzi 2022, wafanyakazi 381 wa Umoja wa Mataifa wamewekwa kizuizini ikiwa ni pamoja na wafanyakazi 7 mnamo mwezi Januari na Februari mwaka huu 2024. Kwa jumla, wafanyakazi 27 wa Umoja wa Mataifa bado wako kizuizini.Bwana Guterres anasema leo ni ukumbusho mzito wa hatari kubwa zinazowakabili wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa wanapofanya kazi yao muhimu chini ya bendera ya Umoja wa Mataifa na kwamba, "Mioyo yetu iko pamoja na familia zao na wafanyakazi wenzao”, na kwamba hatakataa tamaa kutaka waachiliwe na kurudi salama."Kiongozi huyo wa Umoja wa Mataifa anazisihi nchi zote kutekeleza kikamilifu Mkataba wa mwaka 1994 wa Usalama wa Wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa na Washirika wao, na pia Itifaki ya Hiari ya mwaka 2005 ya Mkataba huo.

Hii leo jaridani mwenyeji wako ni Anold Kayanda akianzia na siku ya kimataifa ya kukumbuka watumishi wa UN wanaoshikiliwa vizuizini na wasiofahamika waliko, kisha anakwenda Sudan Kusini na harakati za kusaidia manusura wa ukatili wa kingono. Makala ni harakati za kumkomboa mwanamke na mashinani arejea Sudan Kusini.Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Mshikamano na Wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa Walio vizuizini na wasiofahamika waliko, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres ametoa wito kwa ulimwengu kuenzi ujasiri na kujitolea kwa wafanyakazi wanaotoa huduma za kibinadamu kila mahali kokote waliko kwa kuahidi kuwalinda na kuwaunga mkono wanaposaidia kujenga dunia yenye amani zaidi na ya utu kwa ajili ya watu wote. Assumpta Massoi anaeleza zaidi.Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS kwakushirikiana na wadau wake wamefungua nyumba salama huko Andari Magharibi katika jimbo la Equatoria kwa ajili ya kusaidia manusura wa unyanyasaji wa kingono unaohusiana na migogoro nchini humo. Tupate taarifa zaidi kutoka kwa Leah Mushi.Makala leo inatupeleka Nairobi Kenya ambako mkutano wa maandalizi wa asasi za kiraia umekunja jamvi hivi karibuni na Stella Vuzo wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa nchini Kenya UNIS Nairobi alizungumza na Carole Osero-Ageng'o Mwenyekiti mwenza wa mkutano huo. Anazungumzia harakati za kumkomboa mwanamke.Mashinani ni mlinda amani wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini kutoka taifa la Bhutan.

Ikiwa leo ni Siku ya Kimataifa ya Maji, Kevin Keitany wa redio washirika wetu Domus FM ya nchini Kenya amezungumza na baadhi ya wakazi wa Kaunti ya Kajiado nchini humo kuhusu umuhimu wa uwepo wa maeneo mengi ya kupata maji katika jamii. Dhima ya Siku ya Kimataifa ya Maji ya mwaka huu wa 2024 ni "Maji kwa ajili ya amani" ikieleza kuwa kunapokuwa na ushirikiano katika suala la maji inaleta athari chanya kukuza maelewano, kuhamasisha ustawi na kujenga uwezo wa kukabiliana na changamoto za pamoja. 

Hii leo jaridani ikiwa ni Siku ya maji duniani, tunaangazia utunzaji wa vyanzo vya maji. Pia tunamulika mkutano wa Kamisheni ya hali ya wanawake duniani, CSW68 ambao umekunja jamvi hii leo. Makala tuankupeleka nchini Kenya na mashinani nchini Tanzania kufuatilia jinsi ambayo miradi ya maji inavyoleta manufaa kwa jamii.Leo ni siku ya maji duniani chini ya kauli mbiu Maji kwa amani ambapo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres katika ujumbe wake kwa siku hii amehimiza nchi kuhakikisha zinashirikiana na kuwa na makubaliano ya kutumia vyanzo vya maji.Mkutano wa 68 wa Kamisheni ya hali  ya wanawake duniani, CSW68 umekunja jamvi hii leo kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataia jijini New York, Marekani na miongoni mwa washiriki ni Matika Maiseli, Meneja wa Rasilimali Watu na Utawala kutoka Mamlaka ya Afya na Mimea na Viuatilifu, TPHPA iliyo chini ya Wizara ya Kilimo nchini Tanzania. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema ubaguzi wa rangi ni jinamizi linaloathiri nchi na jamii kote duniani chimbuko lake likitokana na sera za ukoloni na utumwa. Kupitia ujumbe wake wa siku ya kimataifa ya kutokomeza ubaguzi wa rangi hii leo inayojikita na mada ya watu wenye asili ya Afrika katika kutambuliwa kwao, kupewa haki na maendeleo, ametaka kutokomezwa kwa jinamizi hilo kwani linapokonya fursa, kunyima utu, kukiuka haki, kupora maisha na pia kuyaharibu.Katika mashinani tutakupeleka nchini Tanzania kusikia ujumbe kuhusu jinsi ambavyo miradi ya maji imeleta nafuu kwa jamii.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Mkutano wa 68 wa Kamisheni ya  hali  ya wanawake duniani, CSW68 umekunja jamvi hii leo kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataia jijini New York, Marekani na miongoni mwa washiriki ni Matika Maiseli, Meneja wa Rasilimali Watu na Utawala kutoka Mamlaka ya Afya na Mimea na Viuatilifu, TPHPA iliyo chini ya Wizara ya Kilimo nchini Tanzania.Assumpta Massoi wa Idhaa hii ya Umoja wa Mataifa amezungumza naye kufahamu ni nini anaondoka nacho kutoka mkutano huu uliolenga kusongesha  usawa wa kijinsia, uwezeshaji wanawake na kutokomeza umaskini.

Leo ni siku ya maji duniani chini ya kauli mbiu Maji kwa amani ambapo Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres katika ujumbe wake kwa siku hii amehimiza nchi kuhakikisha zinashirikiana na kuwa na makubaliano ya kutumia vyanzo vya maji. Katika ujumbe wake huo Guterres ameeleza kuwa mpaka sasa ulimwenguni “Nchi 153 zinashirikiana vyanzo vya maji lakini ni nchi 24 pekee zenye makubaliano kwa vyanzo vyao vyote vya maji wanavyoshirikiana.” Amesema hali haipaswi kuwa hivyo na nchi zinatakiwa “kutekeleza Mkataba wa Maji wa Umoja wa Mataifa ambao lengo lake ni kuhamasisha usimamizi wa rasilimali za maji za pamoja kwa njia endelevu.”Hii leo kukiwa na mikutano mbalimbali pamoja na ripoti za mashirika ya Umoja wa Mataifa, kimataifa, kitaifa na asasi za kiraia zinazoelezea matumizi ya maji pamoja na changamoto zake ulimwenguni, Mkuu huyo wa Umoja wa Mataifa ametaka watu wote kutambua kwamba kushirikiana katika kulinda vyanzo vya maji kunaweza kuimarisha na kudumisha amani. Kama Kauli mbiu ya mwaka huu inavyosema “Maji kwa amani” Guterres amesema “Hatua zinachokuliwa kwa ajili ya maji ni hatua kwa ajili ya amani na hii inahitajika zaidi kuliko wakati mwingine wowote. Usimamizi wa maji unaweza kuimarisha ushirikiano wa kimataifa na uhusiano kati ya jamii, na kujenga uwezo wa kukabiliana na majanga yaletwayo na mabadiliko ya tabianchi. Unaweza pia kuendeleza maendeleo kuelekea Malengo ya Maendeleo Endelevu SDGs ambayo ni msingi wa jamii zenye amani, ikiwa ni pamoja na kuboresha afya, kupunguza umaskini na ukosefu wa usawa, na kuimarisha usalama wa chakula na maji.Amehitimisha kwa kutoa wito kwa jamii yote kujitolea kufanya kazi pamoja, kufanya maji kuwa nguvu ya ushirikiano, maelewano na utulivu, na hivyo kusaidia kuunda ulimwengu wa amani na ustawi kwa wote.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili mtaalam wetu leo ni Nicholus Makanji mhadhiri katika chuo Kikuu cha Zetech Limuru Kenya akitufafanulia maana ya neno “PANDA”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika changamoto zitokanazo na matumizi ya mtandao na utasikiliza mahojiano ya Peter Mmbando, Muasisi na Mkurugenzi Mtendaji wa Digital Agenda For Tanzania Initiative. Pia tunakuletea habari kwa ufupi zikiwemo za Gaza, afya na ubaguzi. Katika kujifunza lugha ya Kiswahili utapata ufafanuzi wa neno “Panda”Wakati hali ya kibinadamu ikiendelea kuwa mbayá Gaza mashirika ya Umoja wa Mataifa likiwemo lile la afya duniani WHO yamerejea wito wa kutaka kusitishwa mapigano mara moja na kuhakikisha misaada ya kibinadamu inaingia Gaza ambako maisha ya zaidi ya watu milioni 1 yako hatarini kwa njaa..Leo ni siku ya kimataifa ya ugonjwa unaoathiri uwezo wa mtu kujifunza au downsyndrome mwaka huu ikibeba maudhui ya kutokomeza unyanyapaa yakimchagiza kila mtukuwajumuisha watu wenye downsyndrome kwenye nyanja zote za maisha na kutowabagua. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema ubaguzi wa rangi ni jinamizi linaloathiri nchi na jamii kote duniani chimbuko lake likitokana na sera za ukoloni na utumwa. Kupitia ujumbe wake wa siku ya kimataifa ya kutokomeza ubaguzi wa rangi hii leo inayojikita na mada ya watu wenye asili ya Afrika katika kutambuliwa kwao, kupewa haki na maendeleo, ametaka kutokomezwa kwa jinamizi hilo kwani linapokonya fursa, kunyima utu, kukiuka haki, kupora maisha na pia kuyaharibu.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili mtaalam wetu leo ni Nicholus Makanji mhadhiri katika chuo Kikuu cha Zetech Limuru Kenya akitufafanulia maana ya neno “PANDA”Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!  

Huko Ukanda wa Gaza, vita inayoendelea tangu Oktoba 7 mwaka 2023 baada ya Hamas kurusha makombora Israel na kisha Israel kuamua kujibu mashambulizi licha ya kusababisha vifo vya watu 31,000 wengi wao wakiwa wanawake na watoto, watoto waliosalia wameona mwezi huu Mtukufu wa Ramadhani usipite hivi hivi. Wakiwa katika kambi ya wakimbizi wa ndani ya Deir El Balah katikati mwa Gaza, watoto hao wameona furaha ni bora kuliko machungu ya njaa, ukimbizi, ukosefu wa huduma muhimu za kijamii unaowakabili. Mwandishi wa Idhaa ya Kiarabu ya Umoja wa Mataifa huko Gaza, Ziad Talib amefika hapo ili kufahamu hasa msingi wa hatua ya watoto hao na ndio makala ya leo inayosimuliwa na Assumpta Massoi.

Wahudumu wa afya Gaza wanafanya kazi mchana kutwa na usiku kucha wakihaha kuokoa Maisha ya wagonjwa na majeruhi katika hospitali chache zilizosalia zikifanyakazi bila kutia chochote tumboni kwa mujibu wa shirika la afya la Umoja wa Mataifa WHO. WHO inasema wafanyakazi hao wanaolazimika kufanyakazi saa 24 kuokoa maisha ya watu kama ambavyo wanakosa vifaa muhimu na vitendeakazi vingine vivyo hivyo wanakosa chakula cha kutosha kama ilivyo kwa maelfu mengine ya raia wa Gaza.Timu ya WHO iliyozuru Hospitali ya Al-Aqsa katikati mwa Ukanda wa Gaza ili kupeleka vifaa muhimu imezungumza na wafanyakazi kuhusu hali zao, ikiwa ni pamoja na hali yao ya lishe.Bashar Abdelkader, ambaye ni daktari wa kujitolea katika hospitali hiyo, amesema madaktari wanapewa chakula lakini wanakosa viambato muhimu vya lishe, hasa mchele na mboga nichache. Ameongeza kuwa mlo mmoja unaweza kugawiwa kwa watu wawili na zaidi ya yote,chakula haitoshi kwa daktari wa zamu wanofanyakazi kwa saa 24 hospitalini hapo.Tahani al-Samra, ambaye pia ni daktari wa kujitolea katika hospitali ya al-Aqsa amesema "Tunakabiliwa na utapiamlo na ukosefu wa nyenzo tunazohitaji. Kwa sasa hakuna mboga za asili za majani, matunda au virutubisho vingine muhimu. Tunategemea vyakula vya makopo, ambavo bei yake inapanda kwa kasi."WHO na washirika wake wanafanya operesheni ya hatari kubwa wakihaha kupeleka dawa, mafuta na chakula kwa wahudumu wa afya na wagonjwa. Lakini maombi ya ufikishaji wa bidhaa mara nyingi hukataliwa au kutatizwa. Uharibifu wa barabara na mapigano yanayoendelea, ikiwa ni pamoja na ndani na karibu na hospitali, pia yanatatiza utoaji wa misaada.WHO imeonya kwamba bila kuwepo hatua kubwa na za haraka za utoaji wa chakula, maji na vifaa vya msingi, hali ya Gaza, ambako njaa inaathiri karibu watu wote, karibu familia zote zinalazimika kuruka mlo kila siku na watu wazima wanapunguza kiwango cha ulaji wao wa kula.Nusu ya watu wote ambao ni  watu milioni 1.1 huko Gaza, wamechoka kabisa na hakuna usambazaji wa chakula na uwezo wao wa kukabiliana na njaa mbaya ni mdogo. Umoja wa Mataifa unasema “Hii ndiyo idadi kubwa zaidi kuwahi kurekodiwa katika orodha ya watu wanaokabiliwa na njaa kali Gaza.”

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya huduma za afya katika ukanda wa Gaza, na harakati za chanjo kwa watoto nchini Yemen. Makala tunasalia huko huko Gaza na mashinani inatupeleka nchini Tanzania kusikia ujumbe kuhusu siku ya furaha duniani.Wahudumu wa afya Gaza wanafanya kazi mchana kutwa na usiku kucha wakihaha kuokoa Maisha ya wagonjwa na majeruhi katika hospitali chache zilizosalia zikifanyakazi bila kutia chochote tumboni kwa mujibu wa shirika la afya la Umoja wa Mataifa WHO.Katika kuhakikisha watoto wanapata chanjo zote zinazohitajika, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini Yemen limekuja na mbinu ya kutumia watoto kuhamasisha jamii kupeleka watoto kupata chanjo. Makala inatupeleka Gaza huko Mashariki ya Kati kupata taswira tofauti na ile ambayo imezoeleka kwa takribani miezi sita sasa. Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi katika makala hii iliyoandaliwa na Ziad Talib, mwandishi wa Habari wa Idhaa ya Kiarabu ya Umoja wa Mataifa huko Gaza.Katika mashinani ikiwa leo ni siku ya furaha duniani Sabrina Moshi wa redio washirika SAUT FM ya mkoani mwanza kaskazini magharibi mwa Tanzania ameuliza wananchi furaha ina maana gani kwao.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Katika kuhakikisha watoto wanapata chanjo zote zinazohitajika, shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini Yemen limekuja na mbinu ya kutumia watoto kuhamasisha jamii kupeleka watoto kupata chanjo. Mtoto Leen mwenye umri wa miaka 10 kutoka nchini Yemen, anasema kupitia mpango wa ufadhili wa mtoto, programu inayotumia watoto kwenda kuhamasisha jamii kupata chanjo ili wawe na afya bora amefanikisha watoto 150 kupata chanjo katika jamii yake.  Akieleza hasa jumuku lake Leen anasema ‘Nawasisitiza walezi, umuhimu wa kupata chanjo na pia nacheza na watoto pale wanapokuwa wanachomwa sindano za chanjo ili kuwafanya wajisikie vizuri”Katika kipindi cha miaka mwili UNICEF imefanikiwa kuwapatia mafunzo watoto 1000 ambao kwa pamoja wamefanikiwa kushawishi watoto 33,000 kupatiwa chanjo. Watoto hao kama Leen huambatana na mtu mzima ambaye ni muhamasishaji wa jamii kwenda kuhamasisha familia kuhusu chanjo za kawaida ambazo watoto wanapaswa kupata. Mmoja wa waliohamasishwa na mtoto Leen ni Somaia Mohammed, mama wa watoto watatu.“Nilikuwa najizuia kwenda kuwapatia chanjo watoto wangu, hata hivyo baada ya Leen kunitembelea nyumbani kwangu baada ya mtoto wangu kuugua surau na kunielezea kama ningekuwa nimewapatia chanjo watoto wangu wasingeugua kiasi hicho nilihamasika na ushauri wao na kutembelea kituo cha afya kuwapatia chanjo watoto wangu.” Na mtoto Leen anafurahi kuona jirani yake Somaia na watoto wake watatu wamepata chanjo baada ya kumtembelea mara kadhaa.Anasema kati ya mambo aliyokuwa akimwambie wakati akienda kumhamasisha alikuwa akisema “Angalia nilivyo na afya bora na nilivyo na nguvu naweza kwenda shuleni sababu nimepata chanjo zote zinazohitajika”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambapo kandoni mwa mkutano wa leo tunazungumza na Nasra Kibukila ambaye kwa ufadhili wa Mfuko wa Malala (Malala Fund), amewakilisha Shirika la Mtandao wa Elimu Tanzania (TEN/MeT). Pia tunakuletea habari kwa ufupi na mashinani kama zifuatazo. Mashirika Umoja wa Mataifa yanayotoa msaada wa kibinadamu huko Gaza hii leo yamesisitiza azma yao ya kusaidia wakazi wa eneo hilo ambako watoto walio hatarini kufa kutokana na njaa kali iliyosababishwa na miezi mitano ya mashambulizi ya Israel na kushindwa kufikishiwa misaada inazidi kuongezeka.Mwaka 2023 ulikuwa mwaka wenye joto zaidi duniani katika rekodi zote zilizowahi kunukuliwa, limesema shirika la Umoja wa Mataifa la hali ya hewa duniani, WMO katika ripoti yake iliyotolewa hii leo huko Geneva, Uswisi, rekodi za viwango vya joto ardhini, baharini zikivunjwa, barafu na theluji ncha ya kusini zaidi mwa dunia navyo vikiyeyuka. Na ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la kazi duniani, ILO inaonesha kitendo cha sekta binafsi kutumikisha watu huzalishafaida isiyo halali yad ola bilioni 236 kwa mwaka ikiwa ni ongezeko la asilimia 37 tangu mwaka 2014.Katika mashinani tutaelekea katika ukanda wa Gaza ambapo kulingana na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF, katika mwezi mmoja utapiamlo uliokithiri umeongezeka maradufu kaskazini mwa ukanda huo..Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya Wanawake duniani, CSW68 ukiendelea hapa kwenye makao makuu ya Umoja wa Mataifa Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa imeendelea kuzungumza na washiriki ili kufahamu yale wanayofanya kutekeleza maudhui ya kipaumbele ya mwaka huu ya kumwezesha mwanamke na mtoto wa kike ili hatimaye kupunguza umaskini na kuimarisha usawa wa kijinsia. Shirika la kiraia la kutetea haki ya ardhi kwa wanawake, LENDESA tawi la Tanzania linaloungwa mkono na shirika la Umoja wa Mataifa la kushughulikia masuala ya wanawake ni miongoni mwa washiriki  ambapo Assumpta Massoi wa Idhaa hii amezungumza na Khadija Mrisho, anayeongoza kampeni ya kimataifa ya Linda Ardhi ya Mwanamke au Stand For Her Land. Khadija anaanza na kile kilichowaleta.

Hali ya uhakika wa kupata chakula huko Gaza, ni tete na baa la njaa linanyemelea kwenye majimbo ya kaskazini mwa eneo hilo imesema ripoti mpya ya  hali ya chakula Gaza iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO, likisema jawabu la kuondokana na hali hiyo ni amani. Rein Paulsen, Mkurugenzi wa Ofisi ya Masuala ya Dharura na Mnepo FAO akizungumza hii leo huko Roma, Italia wakati wa kutolewa kwa ripoti hiyo ya uchambuzi wa viwango vya uhakika wa kupata chakula au IPC kwa Ukanda wa Gaza, anasema takwimu zinajenga taswira ya hali ya kutia wasiwasi mkubwa. Na pindi tunapofikiria kuhusu Gaza Kaskazini, ambako hali ni mbaya zaidi, uchambuzi wa sasa  unatuonesha kuwa njaa ni dhahiri katika kipindi cha kuanzia sasa na Mei 2024.Hii ina maana tunapotazama mwelekeo wa takwimu za hali ya upatikanaji chakula na lishe tunaona hali ya kutisha. Kusini, hali nayo imezidi kuwa mbaya na huko tunashikilia makadirio yetu ya uwezekano wa baa la njaa.”Ripoti inaonesha kuwa mwendelezo wa uhasama umesambaratisha sekta ya kilimo, ambayo familia za Gaza inategemea kwa ajili ya kujipatia kipato.“Watu wote kwenye ukanda wa Gaza wanakabiliwa na viwango vya juu vya ukosefu mkubwa wa chakula ukiwekwa katika kiwango cha 3, na 4. Hii inaamanisha nusu ya idadi ya watu wote wa eneo hilo, takribani milioni 1.1 wanaweza kukabiliwa na janga kubwa la ukosefu wa uhakika wa chakula la kiwango cha 5.”Hivyo amesema usaidizi wa haraka unahitajika kurejesha uzalishaji wa chakula na kwa mujibu wa ripoti“Inatueleza kuwa baadhi ya mifugo iko hai, na inaweza kusaidiwa na ndio maana FAO inajikita kusaidia mahitaji ya kujipatia kipato Ukanda wa Gaza. Kwa sasa tumepata kibali cha kupeleka tani 1500 za ujazo za chakula cha mifugo.”Amesema uhai wa mifugo utakuwa hakikisho la upatikanaji wa maziwa kwa familia, maziwa ambayo yatakuwa ni lishe bora kwa watoto na hivyo kukabili utapimlo uliokithiri miongoni mwa watoto.Akatamatisha akisema, “uhakika wa kupata chakula utawezekana kukiweko na amani. Na haki ya kupata chakula ni haki ya msingi. Hili linapaswa kuzingatiwa na wadau wote.”

Hii leo jaridani tunaangazia baa la njaa unalowakumba waPalestina katika ukanda wa Gaza, na kesi zinazohusisha wanajeshi wa nchi ya Sudan Kusini. Makala tunasalia hapa makao makuu ya Umoja wa Mataifa, na mashinani tunakupeleka nchini Kenya, kulikoni? Hali ya uhakika wa kupata chakula huko Gaza, ni tete na baa la njaa linanyemelea kwenye majimbo ya kaskazini mwa eneo hilo imesema ripoti mpya ya  hali ya chakula Gaza iliyotolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO, likisema jawabu la kuondokana na hali hiyo ni amani.Timu kutoka Kurugenzi ya Haki na Sheria ya Jeshi la Ulinzi wa Wananchi wa Sudan Kusini (SSPDF) mwishoni mwa wiki kwa usaidizi wa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini (UNMISS), imehitimisha tathmini yake katika Kaunti ya Maridi jimboni Equatorial Magharibi kutathmini kesi zinazohusisha wanajeshi wa nchi hiyo. Assumpta Massoi wa Idhaa hii akizungumza na Khadija Mrisho, Afisa kutoka shirika la kiraia la kutetea haki ardhi kwa mwanamke LANDESA tawi la Tanzania yeye akiwa kiongozi wa kampeni ya kimataifa ya Linda Ardhi ya Mwanamke. Akiwa hapa New York, Marekani akishiriki mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya Wanawake duniani, CSW68, anaelezea kile walichojifunza. Lakini anaanza na kile kilichowaleta.Katika mashinani tutaelekea Ngong nchini Kenya kusikia ujumbe unaotia moyo wasichana waathirika wa mimba za utotoni.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Timu kutoka Kurugenzi ya Haki Sheria ya Jeshi la Ulinzi wa Wananchi wa Sudan Kusini (SSPDF) mwishoni mwa wiki kwa usaidizi wa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini (UNMISS), imehitimisha tathmini yake katika Kaunti ya Maridi jimboni Equatorial Magharibi kutathmini kesi zinazohusisha wanajeshi wa nchi hiyo.Tathimini itawezesha kufunguliwa mashtaka kwa askari wa jeshi ambao wanashukiwa kufanya uhalifu mkubwa, ikiwa ni pamoja na unyanyasaji wa kingono na aina nyingine za unyanyasaji wa kijinsia.Mama Sarah Bennert, mwanaharakati na mwakilishi wa wanawake anasema hatua hii inawakilisha ishara ya haki na uwajibikaji."Tuna masuala mengi yanayotukabili hapa kama wanawake. Wakati mwingine unaripoti kesi na haki imechelewa na unabaki kukata tamaa na bila msaada wowote. Sasa, kwa uwepo wa timu ya tathmini hapa chini tunatumai kesi hizo zote walizozizingatia zitasikilizwa kwa sababu baadhi yetu ambao bado tuna kesi tuna kiwewe."Idrissa Sylvaine ni Mshauri wa haki sheria wa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini (UNMISS) anasema,“Tathmini hiyo itasaidia kukuza utawala wa sheria, kuleta haki kwa waathiriwa na kuwawajibisha askari wa SSPDF. Tathmini hiyo pia itachangia katika mchakato wa amani nchini Sudan Kusini.”

Hii leo huko jimboni Kivu Kaskazini mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kikosi cha 10 cha Tanzania (TANZBATT-10)  kilichoko kwenye brigedi ya mapigano (FIB) ya ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO imekabidhi majukumu kwa kikosi cha 11, TANZBATT-11, katika hafla iliyofanyika eneo la Beni-Mavivi. Msimulizi wetu ni Kapteni Abubakari Muna, Afisa Habari wa TANZBATT-10.Mkuu wa TANZBATT-10 Luteni Kanali John Peter Kalabaka amekabidhi bendera ya Tanzania kwa Kamanda wa TANZBATT-11 Luteni Kanali Vedasto Ernest Kikoti ikiwa ni ishara ya kuanza majukumu ya ulinzi wa amani, katika tukio ambalo mgeni rasmi alikuwa Kaimu Kamanda wa FIB-MONUSCO Kanali Alex Tamson Malenda.Akizungumza kwenye hafla hiyo Luteni Kanali Kalabaka amesema kwenye upande wa operesheni wameweza kukabili na kupunguza mashambulizi yanayofanywa na vikundi vilivyojihami kwenye eneo la ulinzi la TANZBATT-10 halikadhalika kuepusha mauaji ya raia wasio na hatia na pia kuepusha vitendo vya ubakaji.“Kijamii tumeweza kushirikiana na jamii ya hapa Beni-Mavivi na pia kuwapatia misaada mbali mbali ya kijamii,” amesema Mkuu huyo wa TANZBATT-10.Luteni Kanali Vedasto Ernest Kikoti ambaye amepokea jukumu la ulinzi akaeleza bayana kuwa watatekeleza majukumu yao vyema kwa kuzingatia taratibu za Umoja wa Mataifa na kwamba watakuwa tayari kuendelea kushirikiana na raia. “Tunaomba wananchi wakubali na waelewe dhamira hiyo, waukubali Umoja wa Mataifa ili kuupa nafasi uweze kutekeleza wajibu wake wa kulinda wananchi wa DRC,” ameeleza Luteni Kanali Kikoti.Makofi Bukuka Gervain ambaye ni Chifu wa eneo hilo akashukuru TANZBATT-10 kwa ushirikiano walioonesha wakati wote wa kipind ichao cha ulinzi wa amani Beni-Mavivi na kueleza kuwa Kamanda wa Kikosi hicho alikuwa yuko karibu sana na wanajamii akitolea mfano wakati wa michezo ikiwemo mpira wa miguu.“Ushirikiano wao na sisi umewezesha raia kufungua nyoyo zao na kuondokana na fikra zao za kupiga mawe MONUSCO barabarani. Sasa barabara zilibaki wazi na MONUSCO wakafanya kazi yao vema,” amesema Chifu MakofiMeja Fatuma Haruna Makula, wa TANZBATT-11 ameahidi kuendeleza uhusiano mzuri kati ya wanajeshi wanawake kutoka Tanzania na wanawake wa Beni-Mavivi akisema, “wanawake maafisa na askari tuliokuja hapa wote tumepita mafunzo mbali mbali kuhusu suala zima la ulinzi wa amani. Tutahakikisha wanashiriki vema shughuli za ulinzi wa mani kwa mujibu wa taratibu za Umoja wa Mataifa chini ya MONUSCO.”  Imeandaliwa na Luteni Abubakari Muna, Afisa Habari, TANZBATT-10 TAGS: Amani na UsalamaNews: TANZBATT 10, TANZBATT-11REgion.: AfrikaFocus: DRCUN/Partner: MONUSCO

Maadhimisho ya kwanza ya Siku ya Majaji Wanawake duniani yalifanyika tarehe 10 Machi 2022, ikiangazia Haki katika Mtazamo wa Kijinsia.  Umoja wa Mataifa umeendelea kuadhimisha siku hii kama sehemu ya juhudi za kimataifa za kuhakikisha usawa wa kijinsia na kushughulikia masuala ya uadilifu wa mahakama yanayohusiana na jinsia. Huku mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya Wanawake duniani, CSW68 ukiendelea hapa jijini New York Marekani, nchini Kenya Selina Jerobon wa Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa kupitia video iliyoandaliwa na washirika wetu Redio Domus amekutana na Pamela Achieng, Hakimu katika mahakama ya Ngong iliyo katika Kaunti ya Kajiado ambaye anaanza kwa kuelezea ni kwa nini kama mwanamke aliamua kuingia katika tasnia hii.

Hii leo jaridani tunaangazia Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa ulinzi wa amani DRC, MONUSCO, na yaliyojiri katika mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya wanawake duniani, CSW68. Makala tunakupeleka nchini Kenya na mashinani nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kulikoni?Hii leo huko jimboni Kivu Kaskazini mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kikosi cha 10 cha Tanzania (TANZBATT-10) kilichoko kwenye brigedi ya mapigano (FIB) ya ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO imekabidhi majukumu kwa kikosi cha 11, TANZBATT-11, katika hafla iliyofanyika eneo la Beni-Mavivi. Msimulizi wetu ni Kapteni Abubakari Muna, Afisa Habari wa TANZBATT-10.Mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya wanawake duniani, CSW68 ukiwa umeingia siku yake ya 5 leo, Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa imekuwa ikizungumza na washiriki kutoka mataifa mbalimbali. Leo ni baadhi ya washiriki kutoka Tanzania, vinara wa elimu wanaofadhiliwa na Mfuko wa Malala. Katika makala ambapo hivi majuzi kuliadhimishwa Siku ya Majaji Wanawake Duniani ambayo Umoja wa Mataifa umeendelea kuiadhimisha kila mwaka tarehe 10 Mwezi wa Machi kama sehemu ya juhudi za kimataifa za kuhakikisha usawa wa kijinsia na kushughulikia masuala ya uadilifu wa mahakama yanayohusiana na jinsia na tunakupeleka nchini Kenya kusikia ujumbe wa Hakimu Pamela Achieng.Katika mashinani tunakuletea ujumbe wa mtoto mwenye  umri wa miaka 15 kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC akisimulia jinsi alivyotekwa na makundi yaliyojihami ya waasi lakini hatimaye sasa amenasuliwa na amerejea kwenye jamii kwa msaada wa ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya wanawake duniani, CSW68 ukiwa umeingia siku yake ya 5 leo, Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa imekuwa ikizungumza na washiriki kutoka mataifa mbalimbali. Leo ni baadhi ya washiriki kutoka Tanzania, vinara wa elimu wanaofadhiliwa na Mfuko wa Malala.Zahra Salehe Mkurugenzi wa Shirika lisilo la kiserikali linaloitwa ICCAO anaeleza ujumbe mkubwa waliokuja nao.“Tumeletwa hapa kwa ajenda moja ya elimu na ujumbe mkubwa tuliokuja nao ni wa kuhakikisha sauti za wasichana na wanawake vijana zinasikika kwenye majukwaa makubwa kama haya CSW68 na sisi ajenda kubwa ambayo tunaiona kwas asa ni ‘reentry’ ambayo ni ruhusa ya msichana kurudi shule baada kupitia changamoto kubwa. Tisimuache mtu nyuma kwa sababu ya sababu mbalimbali ambazo zote zimeletwa na kutokuwa na usawa wa kijinsia. Wanaendelea na wanaendelea kutimiza ndoto zao.”Paulina Ngurumwa kutoka taasisi ya KINNAPA anakubaliana na anachosema kinara wa elimu mwenzake na anasema wanapambana na vikwazo dhidi ya elimu ya wanawake ingawa bado kuna ugumu“Hatuna mabweni, hatuna mahali pa kuwaweka kwa hiyo tunajikuta kuna mzigo mwingi. Kwa hiyo wito wetu wadau kwa ngazi ya ulimwengu, kwa ngazi ya mataifa, kwa ngazi ya taifa letu la Tanzania tushikamane tuone ni namna gani tunaweza kutafuta hata namna gani tuwapatie hawa watoto mabweni ambayo wanaweza wakasomea na wakakaa pale wakawa katika mazingira salama ili waeze kutimiza ndoto zao.”Kutokana na changamoto kama hizo Nasra Kibukila kutoka shirika la TEN/MeT anapigia chepuo Bajeti ya nchi inayozingatia jinsia“Kwa sasa hivi Tanzania tumeshaanza mchakato wa kutengeneza bajeti ya mwaka 2024-2025 na kwas asa hivi iko kwenye ngazi ya wabunge. Tutakapotoka hapa, tutakayojifunza hapa tukirudi nyumbani tunaenda kuwa na mkutano pamoja na wabunge kuweza kuwaelezea yapi tumejifunza kwa jinsi gani kuwa na majeti yenye mrengo wa kijinsia na wao waweze kutusaidia kuhakikisha kuwa pale tutapakuwa na bajeti ya 2024-25inakuwa iko kwenye mrengo wa kijinsia kuweza kuhakikisha kuwa makundi yote maalumu yanakuwa yana bajeti yao kuwawezesha.”

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili Dkt Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anachambua maana ya neno  “KUPWEMKA”.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina, ambapo Jumuiya ya Madola anaelezea kinagaubaga mambo ambayo wanapenda kuona yanatekelezwa ili maudhui ya mwaka huu ya CSW68 ya kuwezesha wanawake kiuchumi na hatimaye kutokomeza umaskini yanafanikiwa. Pia tunakuletea habari kwa ufupi zikiwemo za Haiti, Gaza na dawa za kulevya. Katika kujifunza lugha ya Kiswahili tunakuletea uchambuzi wa neno “KUPWEMKA”Baada ya Kenya kutangaza kusitisha mpango wake wa kupeleka askari wa kuleta utulivu nchini Haiti hadi pale hali ya kisiasa itakapotengamaa, Umoja wa Mataifa umetoa wito kwa Jumuiya ya kimataifa kusaidiana katika kuunda operesheni ya usaidizi kwa watu wa Haiti haraka iwezekanavyo.Kamisheni ya Umoja wa Mataifa kuhusu dawa za kulevya (CND), imeanza mkutano wake hii leo huko Vienna Austria kukagua maendeleo yaliyopatikana katika kushughulikia tatizo la dawa za kulevya duniani na jinsi ya kuhakikisha utekelezaji wa ahadi za kimataifa. Na kukiwa na ripoti za kwamba leo Wapalestina 6 wameuawa kwa kupigwa risasi na wengine 83 wakijeruhiwa wakati wakisubiri malori ya misaada huko Gaza, Mkuu wa Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya kibinadamu OCHA, Martin Griffiths kupitia ukurasa wa mtandao wa X ametoa wito wa kulindwa kwa operesheni za misaada ya kibinadamu inayohitajika sana Gaza.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili Dkt Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anachambua maana ya neno  “KUPWEMKA”.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Makala hii inakupeleka Nairobi, Kenya ambako Priscilla Lecomte wa Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Mratibu wa hatua dhidi ya majanga ya tabianchi na El Niño anazungumza na Mwanamuziki Frida Amani wa Tanzania. Frida Amani anatoa wito kwa watoto wa kike duniani kutokatishwa tamaa kwa kuambiwa “usifanye shughuli fulani kwa kuwa ni ya kiume” kwani kama yeye angekata tamaa asingeweza kuwa msanii wa Hip Hop ambayo imemfikisha katika majukwaa ya kimataifa kiasi cha kuandaa wimbo wa kuhamasisha ushirikiano wa kimataifa katika kuchukua hatua dhidi ya mabadiliko ya tabianchi, wimbo ambao umeungwa mkono na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mazingira Duniani (UNEP). Hapa Frida anaanza kwa kueleza kwa nini wimbo alioshirikiana na msanii Dex Mc Bean wa Marekani waliamua kuupa jina Twende na Mpango.

Makala hii inakupeleka Nairobi, Kenya ambako Priscilla Lecomte wa Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Mratibu wa hatua dhidi ya majanga ya tabianchi na El Niño anazungumza na Mwanamuziki Frida Amani wa Tanzania. Frida Amani anatoa wito kwa watoto wa kike duniani kutokatishwa tamaa kwa kuambiwa “usifanye shughuli fulani kwa kuwa ni ya kiume” kwani kama yeye angekata tamaa asingeweza kuwa msanii wa Hip Hop ambayo imemfikisha katika majukwaa ya kimataifa kiasi cha kuandaa wimbo wa kuhamasisha ushirikiano wa kimataifa katika kuchukua hatua dhidi ya mabadiliko ya tabianchi, wimbo ambao umeungwa mkono na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mazingira Duniani (UNEP). Hapa Frida anaanza kwa kueleza kwa nini wimbo alioshirikiana na msanii Dex Mc Bean wa Marekani waliamua kuupa jina Twende na Mpango.

Wakati kukiwa na ripoti za mashambulizi kwa njia ya anga yanayotekelezwa na Israel huko Gaza usiku wa kuamkia leo, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina UNRWA limesema idadi ya watoto waliouawa katika miezi ya hivi karibuni ni kubwa kuliko miaka minne ya mizozo duniani. Phillipe Lazzarini ambaye ni Mkuu wa shirika hilo la msaada kwa wakimbizi wa kipalestina hii leo kupitia mtandao wake wa X zamani Twitter ameandika ujumbe alioambatanisha na mchoro unaoonesha mambo mamwili kushoto kwenye rangi ya buluu idadi ya watoto waliouawa kutokana na vita tangu mwaka 2019 mpaka 2022 ambao ni 12, 193 na kulia ni idadi ya watoto waliouawa Gaza tangu mwezi Oktoba mwaka jana 2023 mpaka mwezi Februari 2024 ambao ni zaidi ya 12,300. Na ndipo akaandika ujumbe kuwa “Vita hii ni vita dhidi ya watoto. Ni vita dhidi ya utoto wao na mustakabali wao.”Mkuu huyo wa UNRWA akaendelea na ujumbe wake na kusema kuwa “Sitisheni mapigano sasa kwa ajili ya watoto wa Gaza“.Kwa mujibu wa takwimu kutoka mamlaka za afya huko Gaza, mpaka sasa zaidi ya wapalestina 31,184 wameuawa na wengine 72,889 kujeruhiwa. Mpaka kufikia tarehe 12 ya mwezi huu wa Machi, wanajeshi 247 wa Israel wameripotiwa kuuawa na wengine 1,475 kujeruhiwa tangu kuanza kwa operesheni za ardhini kwa mujibu wa takwimu za jeshi la Israel. Sio mashambulizi tu ya mabomu yanayo gharimu maisha ya watoto na wakazi wa Gaza, janga la njaa nalo pia lipo hatihati kukumba wananchi hao ambao a misaada ya kibiandamu kuwafikia imekuwa changamoto kubwa. Mashirika ya Umoja wa Mataifa ya kibinadamu yamekuwa yakirejea kutoa maonyo kuhusu hali mbaya ya Gaza ambapo mtu mmoja kati ya wanne anakaribia kukumbwa na njaa. Mpaka sasa takriban watu 25 wamekufa kutokana na utapiamlo mkali na upungufu wa maji mwilini kaskazini mwa Gaza kulingana na ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada, OCHA, 21 kati yao wakiripotiwa kuwa watoto.Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF, limeonya kuwa vijana ni miongoni mwa wale ambao hawawezi kustahimili njaa na magonjwa, huku vijana milioni moja wakiwa tayari wameondolewa makwao kutokana na vita, na watoto 17,000 wasio na wasindikizaji au waliotenganishwa nao sawa na 1% ya watu milioni 1.7 ya wananchi wa Gaza wamelazimika kuyakimbia makazi yao.Juhudi za ushirikiano wa Mashirika ya Umoja wa Mataifa kusaidia kupunguza hali hiyo ya kukatisha tamaa zinaendelea na hapo jana Shirika lake la Mpango wa Chakula Duniani WFP lilifanikiwa kufikisha Msaada mjini Gaza ambapo hawakuwahi kufika tangu tarehe 20 Februari.Shirika jingine la UN lile la Afya WHO na wadau wake nao walifanikiwa kufikia hospital mbili zilizoko Gaza Kaskazini Al Shifa na Al Helo una kufikisha misaada ya vifaa tiba pamoja na mafuta ya kuendeshea mitambo ya hospitali. Hata hivyo mkuu wa shirika hilo la WHO Dkt.Tedros Adhanom Ghebreyesus kupitia mtandao wa X alisema kuwa Hospitali ya  Al Shifa ilikuwa na inafanya kazi sehemu ndogo tu na inahitaji haraka wafanyakazi maalum wa afya.Mahitaji yanasalia kuwa makubwa na ya haraka katika hospitali ya Al Helou, Dkt. Tedros aliongeza, huku huduma zikiwa chache katika idara zote, pamoja na uhaba wa mafuta, chakula, vifaa vya upasuaji na wafanyikazi wa matibabu.

Wakati kukiwa na ripoti za mashambulizi kwa njia ya anga yanayotekelezwa na Israel huko Gaza usiku wa kuamkia leo, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina UNRWA limesema idadi ya watoto waliouawa katika miezi ya hivi karibuni ni kubwa kuliko miaka minne ya mizozo duniani. Phillipe Lazzarini ambaye ni Mkuu wa shirika hilo la msaada kwa wakimbizi wa kipalestina hii leo kupitia mtandao wake wa X zamani Twitter ameandika ujumbe alioambatanisha na mchoro unaoonesha mambo mamwili kushoto kwenye rangi ya buluu idadi ya watoto waliouawa kutokana na vita tangu mwaka 2019 mpaka 2022 ambao ni 12, 193 na kulia ni idadi ya watoto waliouawa Gaza tangu mwezi Oktoba mwaka jana 2023 mpaka mwezi Februari 2024 ambao ni zaidi ya 12,300. Na ndipo akaandika ujumbe kuwa “Vita hii ni vita dhidi ya watoto. Ni vita dhidi ya utoto wao na mustakabali wao.”Mkuu huyo wa UNRWA akaendelea na ujumbe wake na kusema kuwa “Sitisheni mapigano sasa kwa ajili ya watoto wa Gaza“.Kwa mujibu wa takwimu kutoka mamlaka za afya huko Gaza, mpaka sasa zaidi ya wapalestina 31,184 wameuawa na wengine 72,889 kujeruhiwa. Mpaka kufikia tarehe 12 ya mwezi huu wa Machi, wanajeshi 247 wa Israel wameripotiwa kuuawa na wengine 1,475 kujeruhiwa tangu kuanza kwa operesheni za ardhini kwa mujibu wa takwimu za jeshi la Israel. Sio mashambulizi tu ya mabomu yanayo gharimu maisha ya watoto na wakazi wa Gaza, janga la njaa nalo pia lipo hatihati kukumba wananchi hao ambao a misaada ya kibiandamu kuwafikia imekuwa changamoto kubwa. Mashirika ya Umoja wa Mataifa ya kibinadamu yamekuwa yakirejea kutoa maonyo kuhusu hali mbaya ya Gaza ambapo mtu mmoja kati ya wanne anakaribia kukumbwa na njaa. Mpaka sasa takriban watu 25 wamekufa kutokana na utapiamlo mkali na upungufu wa maji mwilini kaskazini mwa Gaza kulingana na ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada, OCHA, 21 kati yao wakiripotiwa kuwa watoto.Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF, limeonya kuwa vijana ni miongoni mwa wale ambao hawawezi kustahimili njaa na magonjwa, huku vijana milioni moja wakiwa tayari wameondolewa makwao kutokana na vita, na watoto 17,000 wasio na wasindikizaji au waliotenganishwa nao sawa na 1% ya watu milioni 1.7 ya wananchi wa Gaza wamelazimika kuyakimbia makazi yao.Juhudi za ushirikiano wa Mashirika ya Umoja wa Mataifa kusaidia kupunguza hali hiyo ya kukatisha tamaa zinaendelea na hapo jana Shirika lake la Mpango wa Chakula Duniani WFP lilifanikiwa kufikisha Msaada mjini Gaza ambapo hawakuwahi kufika tangu tarehe 20 Februari.Shirika jingine la UN lile la Afya WHO na wadau wake nao walifanikiwa kufikia hospital mbili zilizoko Gaza Kaskazini Al Shifa na Al Helo una kufikisha misaada ya vifaa tiba pamoja na mafuta ya kuendeshea mitambo ya hospitali. Hata hivyo mkuu wa shirika hilo la WHO Dkt.Tedros Adhanom Ghebreyesus kupitia mtandao wa X alisema kuwa Hospitali ya  Al Shifa ilikuwa na inafanya kazi sehemu ndogo tu na inahitaji haraka wafanyakazi maalum wa afya.Mahitaji yanasalia kuwa makubwa na ya haraka katika hospitali ya Al Helou, Dkt. Tedros aliongeza, huku huduma zikiwa chache katika idara zote, pamoja na uhaba wa mafuta, chakula, vifaa vya upasuaji na wafanyikazi wa matibabu.

Hii leo jaridani tunaangazia machafuko Gaza na afya ya watoto chini ya umri wa miaka 5. Makala tunakupeleka nchini Kenya na Mashinani Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kulikoni?Wakati kukiwa na ripoti za mashambulizi kwa njia ya anga yanayotekelezwa na Israel huko Gaza usiku wa kuamkia leo, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina UNRWA limesema idadi ya watoto waliouawa katika miezi ya hivi karibuni ni kubwa kuliko miaka minne ya mizozo duniani kote.Idadi ya vifo vya watoto wenye umri wa chini ya miaka 5 duniani kote imepungua na kufikia kiwango cha chini zaidi kuwahi kufikiwa katika historia, ambapo takwimu mpya zilizotolewa na Umoja wa Mataifa zinaonesha kuwa mwaka 2022 idadi ya vifo ilikuwa chini ya milioni 4.9, sawa na pungufu kwa asilimia 51 tangu mwaka 2000. Makala inatupeleka Nairobi, Kenya ambako Priscilla Lecomte wa Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Mratibu wa hatua dhidi ya majanga ya tabianchi na El Niño anazungumza na Mwanamuziki Frida Amani wa Tanzania. Frida Amani anatoa wito kwa watoto wa kike duniani kutokatishwa tamaa kwa kuambiwa “usifanye shughuli fulani kwa kuwa ni ya kiume” kwani kama yeye angekata tamaa asingeweza kuwa msanii wa Hip Hop ambayo imemfikisha katika majukwaa ya kimataifa kiasi cha kuandaa wimbo wa kuhamasisha ushirikiano wa kimataifa katika kuchukua hatua dhidi ya mabadiliko ya tabianchi, wimbo ambao umeungwa mkono na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mazingira Duniani (UNEP).Katika mashinani tutaelekea nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC) kusikia ujumbe wa mlinda amani mwanamke.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Hii leo jaridani tunaangazia machafuko Gaza na afya ya watoto chini ya umri wa miaka 5. Makala tunakupeleka nchini Kenya na Mashinani Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, kulikoni?Wakati kukiwa na ripoti za mashambulizi kwa njia ya anga yanayotekelezwa na Israel huko Gaza usiku wa kuamkia leo, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina UNRWA limesema idadi ya watoto waliouawa katika miezi ya hivi karibuni ni kubwa kuliko miaka minne ya mizozo duniani kote.Idadi ya vifo vya watoto wenye umri wa chini ya miaka 5 duniani kote imepungua na kufikia kiwango cha chini zaidi kuwahi kufikiwa katika historia, ambapo takwimu mpya zilizotolewa na Umoja wa Mataifa zinaonesha kuwa mwaka 2022 idadi ya vifo ilikuwa chini ya milioni 4.9, sawa na pungufu kwa asilimia 51 tangu mwaka 2000. Makala inatupeleka Nairobi, Kenya ambako Priscilla Lecomte wa Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Mratibu wa hatua dhidi ya majanga ya tabianchi na El Niño anazungumza na Mwanamuziki Frida Amani wa Tanzania. Frida Amani anatoa wito kwa watoto wa kike duniani kutokatishwa tamaa kwa kuambiwa “usifanye shughuli fulani kwa kuwa ni ya kiume” kwani kama yeye angekata tamaa asingeweza kuwa msanii wa Hip Hop ambayo imemfikisha katika majukwaa ya kimataifa kiasi cha kuandaa wimbo wa kuhamasisha ushirikiano wa kimataifa katika kuchukua hatua dhidi ya mabadiliko ya tabianchi, wimbo ambao umeungwa mkono na Shirika la Umoja wa Mataifa la Mazingira Duniani (UNEP).Katika mashinani tutaelekea nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC) kusikia ujumbe wa mlinda amani mwanamke.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu! 

Idadi ya vifo vya watoto wenye umri wa chini ya miaka 5 duniani kote imepungua na kufikia kiwango cha chini zaidi kuwahi kufikiwa katika historia, ambapo takwimu mpya zilizotolewa na Umoja wa Mataifa zinaonesha kuwa mwaka 2022 idadi ya vifo ilikuwa chini ya milioni 4.9, sawa na pungufu kwa asilimia 51 tangu mwaka 2000. Ama hakika ni mafanikio makubwa kwani video iliyoambatana na habari hizi njema inaonesha madaktari, wakunga, wahudumu wa afya wakiwemo wale wa kijamii huko, Afrika, wakijituma kwa dhati kutoa huduma kuanzia kwa wajawazito, huduma za mama na mtoto hadi chanjo.Mathalani Sierra Leone anaonekana mhudumu wa afya akifika moja ya kaya kutoa huduma ya chanjo dhidi  ya Numonia au vichomi.Cambodia, Malawi, Mongolia na Rwanda zimetajwa kuwa ni nchi ambamo idadi ya vifo vya watoto hao imepungua kwa zaidi ya asilimia 75 kati ya 2000 na 2022.Ripoti imetolewa na kundi la mashirika na taasisi ya Umoja wa Mataifa, IGME, linaloongozwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF ambalo Mkurugenzi Mtendaji wake Catherine Russell amepongeza juhudi za mtu mmoja mmoja, serikali, wakunga, wahudumu wa afya wakiwemo wale wa kijamii.Amesema kujituma kwao katika kuhakikisha watoto wanafikishiwa huduma bora na fanisi za afya tena kwa gharama nafuu, kumethibitisha kuwa dunia ina ufahamu na mbinu za kuokoa maisha.Licha ya mafanikio hayo, ripoti inaonya kuwa bado safari ni ndefu kufikia lengo la kutokomeza vifo vya watoto vinavyoweza kuzuilika, kwa kuwa mamilioni wanaendelea kufariki dunia kutokana na magonjwa yanayotibika, changamoto za ujautizo, vichomi au numonia, kuhara na malaria.Idadi kubwa ya vifo hivyo ni katika nchi za Afrika zilizo Kusini mwa jangwa la Sahara na kusini mwa Asia, hali inayodhihirisha tofauti za kikanda katika upatikanaji wa huduma bora za afya.Ripoti imetambua pia ukosefu wa utulivu kiuchumi, mizozo, mabadiliko ya tabianchi na changamoto zilizoachwa kutokana na janga la COVID-19, ikisema mambo hayo yanazidi kuchochea tofauti za usawa kwenye utoaji wa huduma za afya.Kundi hilo linaitwa IGME na linajumuisha mashirika ya Umoja wa Mataifa likiwemo la kuhudumia watoto, UNICEF, la afya, WHO, Benki ya Dunia na kitengo cha Idadi ya Watu cha Idara ya Umoja wa Mataifa ya Masuala ya Kiuchumi na Kijamii, DESA.IGME ilianzishwa mwaka 2004 kuwezesha wasihrika kubadilishana takwimu na kuboresha mbinu kwa ajili ya takwimu za vifo vya watoto na kufuatilia maendeleo kuelekea kufikia malengo kuhusu uhai wa mtoto.

Idadi ya vifo vya watoto wenye umri wa chini ya miaka 5 duniani kote imepungua na kufikia kiwango cha chini zaidi kuwahi kufikiwa katika historia, ambapo takwimu mpya zilizotolewa na Umoja wa Mataifa zinaonesha kuwa mwaka 2022 idadi ya vifo ilikuwa chini ya milioni 4.9, sawa na pungufu kwa asilimia 51 tangu mwaka 2000. Ama hakika ni mafanikio makubwa kwani video iliyoambatana na habari hizi njema inaonesha madaktari, wakunga, wahudumu wa afya wakiwemo wale wa kijamii huko, Afrika, wakijituma kwa dhati kutoa huduma kuanzia kwa wajawazito, huduma za mama na mtoto hadi chanjo.Mathalani Sierra Leone anaonekana mhudumu wa afya akifika moja ya kaya kutoa huduma ya chanjo dhidi  ya Numonia au vichomi.Cambodia, Malawi, Mongolia na Rwanda zimetajwa kuwa ni nchi ambamo idadi ya vifo vya watoto hao imepungua kwa zaidi ya asilimia 75 kati ya 2000 na 2022.Ripoti imetolewa na kundi la mashirika na taasisi ya Umoja wa Mataifa, IGME, linaloongozwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF ambalo Mkurugenzi Mtendaji wake Catherine Russell amepongeza juhudi za mtu mmoja mmoja, serikali, wakunga, wahudumu wa afya wakiwemo wale wa kijamii.Amesema kujituma kwao katika kuhakikisha watoto wanafikishiwa huduma bora na fanisi za afya tena kwa gharama nafuu, kumethibitisha kuwa dunia ina ufahamu na mbinu za kuokoa maisha.Licha ya mafanikio hayo, ripoti inaonya kuwa bado safari ni ndefu kufikia lengo la kutokomeza vifo vya watoto vinavyoweza kuzuilika, kwa kuwa mamilioni wanaendelea kufariki dunia kutokana na magonjwa yanayotibika, changamoto za ujautizo, vichomi au numonia, kuhara na malaria.Idadi kubwa ya vifo hivyo ni katika nchi za Afrika zilizo Kusini mwa jangwa la Sahara na kusini mwa Asia, hali inayodhihirisha tofauti za kikanda katika upatikanaji wa huduma bora za afya.Ripoti imetambua pia ukosefu wa utulivu kiuchumi, mizozo, mabadiliko ya tabianchi na changamoto zilizoachwa kutokana na janga la COVID-19, ikisema mambo hayo yanazidi kuchochea tofauti za usawa kwenye utoaji wa huduma za afya.Kundi hilo linaitwa IGME na linajumuisha mashirika ya Umoja wa Mataifa likiwemo la kuhudumia watoto, UNICEF, la afya, WHO, Benki ya Dunia na kitengo cha Idadi ya Watu cha Idara ya Umoja wa Mataifa ya Masuala ya Kiuchumi na Kijamii, DESA.IGME ilianzishwa mwaka 2004 kuwezesha wasihrika kubadilishana takwimu na kuboresha mbinu kwa ajili ya takwimu za vifo vya watoto na kufuatilia maendeleo kuelekea kufikia malengo kuhusu uhai wa mtoto.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayotupeleka nchini India ambapo wahandisi wa usanifu majengo waliodhamiria kujenga mnepo dhidi ya mabadiliko ya tabianchi na kupunguza changamoto ya hewa ukaa katika sekta ya ujenzi kwa kutumia matofali ya matope. Pia tunakuletea habari kwa ufupi na mashinani kama zifuatazo. Meli iliyosheheni misaada ya kibinadamu imeanza safari yake kutoka Cyprus kuelekea Gaza ikiwa na shehena ya tani 200 za misaada ya kuokoa maisha kwa ajili ya wananchi wa Gaza.Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani WFP hii leo linaonya kuwa litalazimika kusitisha misaada ya kuokoa maisha nchini Chad ifikapo mwezi ujao wa Aprili iwapo litakosa ufadhili wa haraka kwa ajili ya kusaidia wakimbizi. Na mkutano wa 68 wa Kamisheni ya Hali ya Wanawake duniani, CSW68, ukiendelea hapa jijini New York Marekani hii leo kutakuwa na mikutano ya kujadili mambo mbalimbali ikiwemo hali ya wanawake nchini Afghanistan, kuziba pengo la kujinsia kwenye elimu, athari za umaskini na uhalifu katika huduma ya utoaji mimba pamoja na mkutano wa kuangalia jinsi mabunge yanayozingatia jinsia katika kuendeleza usawa wa kijinsia ili kumaliza umaskini.Katika mashinani tunakuletea ujumbe wa Marynsia Mangu, kijana kutoka Tanzania na Afisa Mtendaji Mkuu wa shirika lisilo la kiserikali la Success Hands Tanzania anayeshiriki mkutano wa 68 wa Kamisheni ya hali ya wanawake duniani, CSW68 hapa New York, Marekani akielezea matarajio yake kwenye mkutano huu.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Shule ya Salama iliyo katika eneo la Huruma karibu na mtaa wa mabanda wa Mathare jijini Nairobi Kenya hivi karibuni imeanza programu ya mlo shuleni kupitia mradi wa kampuni ya ‘Food for Education”. Hatua hiyo imenfa idadi ya wanafunzi wanaosoma shule hiyo kuongezeka kutoka 1, 900 hadi 2,300. Mlo shuleni ni moja ya masuala ambayo yanapigiwa debe kubwa na Umoja wa Mataifa sio tu kwa sababu ya kuhakikisha lishe bora kwa mamia ya maelfu ya wanafunzi ambao wengi hawawezi kupata mlo nyumbani bali pia kuongeza idadi ya watoto wanaohudhuria masomo. Stella Vuzo afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa nchini Kenya UNIS Nairobi amefunga safari hadi shuleni Salama na kuzungumza na mwalimu mkuu wa shule hiyo Beatrice Nyakoa Osaka anayeenza kwa kufafanua umuhimu wa mradi huo shuleni kwake hasa kutokana na eneo walipo.

Leo ni mwanzo wa mwezi mktukufu wa Ramadhan ambapo Waislamu kote duniani husherehekea na kuchagiza tunu za amani, maridhiano na mshikamano lakini uhasama unaendelea hususani sehemu mbalimbali duniani ikiwemo Gaza ambako mauaji , na mashambulizi hayajakoma amesema Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres akizungumza na waandishi wa habari mjini New York Marekani hii leo. Hivyo ndivyo alivyoanza Katibu Mkuu katika tarifa yake fupi kwa waandishi wa habari akikumbusha kuwa ni hivi majuzi tuliingia mwezi wa sita tangu shambulio la kigaidi la Hamas nchini Israel na mashambulizi mabaya ya Israel huko Gaza. Ameo leo ana ombi kubwa ambalo ni “kuheshimu dhamira ya Ramadhani kwa kunyamazisha mtutu wa bunduki na kuondoa vikwazo vyote ili kuhakikisha utoaji wa misaada ya kuokoa maisha kwa kasi na kiwango kikubwa kinachohitajika.”Pia ametaka wakati huohuo kwa kuzingatia dhamira ya Ramadhani kuwaachilia mateka wote wanaoshikiliwa mara moja. Katibu Mkuu ameonya kwamba “Macho yadunia yanatazama. Macho ya historia yanatazama. Hatuwezi kuyapa kisogo yanayoendelea ni lazima tuchukue hatua kuepusha vifo vinavyoweza kuzuilika.” Amesema Dunia imeshuhudia mwezi baada ya mwezi mauaji ya raia na uharibifu wa miundombinu ya raia kwa kiwango ambacho hakijawahi kutokea katika miaka yangu yote akiwa Katibu Mkuu. Na kwamba msaada wa kuokoa Maisha kwa raia Gaza unaingia kwa vikwazo vikbwa na wakati mwingine hauingii kabisa.Amesema hivi sasa Sheria ya kimataifa za kibinadamu ziko katika hali mbaya.Na tishio la Israel kushambulia Rafah zinaweza kuwatumbukiza kuzimu zaidi watu wa Gaza.Amesema pamoja na kwamba viongozi wa Dunia na wahudumu wa kibinadamu wamekuwa wakitoa wito wa kusitishwa mapigano wito mahsusi umetoka kwa familia za waathirika wa vita hivi. Sitasahau mikutano yangu pamoja nao na wamesimama kwenye jukwaa hili na kukuhutubia wameungana kwa ujasiri mkubwa na maumivu yasiyopimika. Familia za mateka wa Israeli ambao wameeleza mateso na uchungu wao na wameomba kuachiliwa mara moja kwa wapendwa wao. Pia alikutana na familia za waathirika wa Gaza ambazi zimeomba uhasama kutishishwa mara moja “Kama mmoja wa wanafamilia hao alisema, Hatuko hapa kwa ajili ya rambirambi. Hatupo hapa kwa ajili ya kuomba msamaha. Tuko hapa kwa ajili ya kuchukuliwa hatua za haraka. Je, hili ni kubwa sana kuliomba? Ni lazima tusikilize na kutii sauti hizo.” Amesesisitiza Guterres. Pia amesema leo anatoa ombi la usitishaji uhasama Sudan kwa ajili ya Ramadhani na kukumbusha kwamba hivi karibuni mwezi Aprili kutakuwa na Sikukuu za Pasaka na sikukuu ya Wayahudi ya Passover hivyo huu ni wakati wa kuonyesha huruma, kuchukua hatua na kurejesha Amani.

Shule ya Salama iliyo katika eneo la Huruma karibu na mtaa wa mabanda wa Mathare jijini Nairobi Kenya hivi karibuni imeanza programu ya mlo shuleni kupitia mradi wa kampuni ya ‘Food for Education”. Hatua hiyo imenfa idadi ya wanafunzi wanaosoma shule hiyo kuongezeka kutoka 1, 900 hadi 2,300. Mlo shuleni ni moja ya masuala ambayo yanapigiwa debe kubwa na Umoja wa Mataifa sio tu kwa sababu ya kuhakikisha lishe bora kwa mamia ya maelfu ya wanafunzi ambao wengi hawawezi kupata mlo nyumbani bali pia kuongeza idadi ya watoto wanaohudhuria masomo. Stella Vuzo afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa nchini Kenya UNIS Nairobi amefunga safari hadi shuleni Salama na kuzungumza na mwalimu mkuu wa shule hiyo Beatrice Nyakoa Osaka anayeenza kwa kufafanua umuhimu wa mradi huo shuleni kwake hasa kutokana na eneo walipo

Hii leo jaridani tunaangazia ujumbe wa Katibu Mkuu kuhusu mwezi mktukufu wa Ramadhan, na uwezeshaji wa wanawake wakulima nchini Malawai. Makala na mashinani tunakupeleka nchini Kenya, kulikoni? Leo ni mwanzo wa mwezi mktukufu wa Ramadhan ambapo Waislamu kote duniani husherehekea na kuchagiza tunu za amani, maridhiano na mshikamano lakini uhasama unaendelea hususani sehemu mbalimbali duniani ikiwemo Gaza ambako mauaji , na mashambulizi hayajakoma amesema Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres akizungumza na waandishi wa habari mjini New York Marekani hii leo.Nchini Malawi Mfuko wa Umoja wa Mataifa wa maendeleo ya Kilimo IFAD unatekeleza mradi wa kuwasaidia wanawake wa vijijini kukabiliana na ukosefu wa usawa wa kijinsia na sasa wananachi wanafaidi matunda yake. Makala inatupeleka katika shule ya Salama iliyo katika eneo la Huruma karibu na mtaa wa mabanda wa Mathare jijini Nairobi Kenya hivi karibuni imeanza programu ya mlo shuleni kupitia mradi wa kampuni ya ‘Food for Education”. Hatua hiyo imenfa idadi ya wanafunzi wanaosoma shule hiyo kuongezeka kutoka 1, 900 hadi 2,300. Mlo shuleni ni moja ya masuala ambayo yanapigiwa debe kubwa na Umoja wa Mataifa sio tu kwa sababu ya kuhakikisha lishe bora kwa mamia ya maelfu ya wanafunzi ambao wengi hawawezi kupata mlo nyumbani bali pia kuongeza idadi ya watoto wanaohudhuria masomo.Na mashinanitunasalia nchini Kenya kumulika jinsi mradi wa FAO umemwezesha msichana mwenye ulemavu kuondokana na msongo wa mawazo na kisha kujikwamua kiuchumi.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Nchini Malawi Mfuko wa Umoja wa Mataifa wa maendeleo ya Kilimo IFAD unatekeleza mradi wa kuwasaidia wanawake wa vijijini kukabiliana na ukosefu wa usawa wa kijinsia na sasa wananachi wanafaidi matunda yake. Mradi huo uitwao TRADE ulioanzishwa mwaka 2022 na serikali ya Malawi kwa kushirikiana na IFAD inalenga kubadilisha kilimo kupitia mpango wake wa Mseto na Ujasiriamali. Amos Mailosi ni Afisa Mazingira wa kanda Mabadiliko ya Tabianchi wa mradi huo wa TRADE na anasema jambo muhimu katika mradi wao ni kuhakikisha familia zinafanya kazi na kufikia maamuzi pamoja. “Moja ya eneo muhimu katika programu yetu ya TRADE ni kuhamasisha suala la ushirikishwaji wa kijinsia ndani ya jamii. Kwa hivyo, tunajaribu kuwawezesha wanawake na wanaume, na wavulana na wasichana, kushiriki kwa usawa katika afua. Ili kwa pamoja waweze kutambua umuhimu wa kufanya maamuzi ya pamoja katika ngazi ya kaya.”Kwa miaka mwili sasa mafanikio yameanza kuoneskana, na mmoja wa wanufaika hao ni Alefu Ofesa na mume wake Lloyd ambao wamekuwa wakulima kwa miaka 20 lakini kwa takriban miaka miwili wamebadili kilimo kuwa biashara. Mabadiliko haya yamefuatitia Alefa na wanawake wenzake kijijini kupatiwa Msaada na mafunzo ya mbinu mpya za kilimo ambazo zimewasaidia kukabiliana na mvua zisizokuwa na uhakika katika ukanda huo. “Mradi huu umekuwa ukihimiza wanawake kushiriki katika kilimo. Kwa ujuzi na maarifa tuliyopatiwa tuna uhakika kuhusu kile kinachohitajika kufanywa ili kuboresha uzalishaji, kwa mfano upandaji kwa kutumia mistari miwili. Wanawake wengi hapa sasa ni wataalam wa shughuli za kilimo na kwa sababu ya faida wanazopata, wengi wametambua umuhimu wa kujiunga pamoja.”Alefa amepanga kutumia mapato ya ziada wanayopata kwa ajili ya kuwapatia elimu watoto wao na kununua kigari cha ng'ombe kwa ajili ya usafiri. Sio tu kwamba familia yake sasa ina chakula cha kutosha kwa mwaka mzima, lakini sasa anaweza pia kuuza sehemu ya kile anachovuna, na anapanga kupanua biashara yake ili kuuza kwenye masoko katika vijiji vya jirani.

Sasa ni makala inayotupeleka mkoani Kigoma, kaskazini-magharibi mwa Tanzania ambako huko shirika la Umoja wa Mataifa la chakula na kilimo, FAO limetekeleza kwa vitendo ujumbe wa mwaka huu wa siku ya wanawake duniani, Wekeza kwa Wanawake, Songesha Maendeleo, kwa kuwapatia mafunzo ya ufugaji bora wa kuku na mbuzi, halikadhalika kilimo hifadhi kisichoharibu mazingira. Sasa manufaa yako dhahiri kwani wanawake wameinuka kiuchumi. Miongoni mwao ni Hadija Alisido, mkazi wa kijiji Muhange, wilaya ya Kakonko. Katika makala hii inayoletwa kwako na Assumpta Massoi wa Idhaa hii, Hadija anaelezea alivyoinuliwa na FAO.

Hii leo jaridani mwenyeji wako ni Flora Nducha anamulika siku ya wanawake duniani kuanzia habari ya kwanza hadi ya mwisho maudhui yakiwa Wekeza kwa wanawake - songesha maendeleo.Katika kusherehekea siku ya wanawake duniani kote Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amewapongeza wanawake na wasichana kwa kupata mafanikio makubwa na kuondoa vikwazo, kuvunja fikra potofu na kuchochea maendeleo kuelekea dunia yenye haki na usawa zaidi.Nchini Afrika Kusini katika jimbo la Western Cape kufuatia mafunzo kuhusu unyanyasaji wa kijinsia yaliyotolewa na kikundi cha wanawake cha Ilitha Labantu kwa vituo kadhaa vya polisi, sasa kuna ushahidi wa wazi kwamba vituo vya polisi vimeweka mazingira rafiki ya kuwasikiliza wanawake walionyanyaswa kuliko ilivyokuwa hapo awali. Anold Kayanda ameufuatilia mradi huo.Makala inatupeleka Kigoma nchini Tanzania kumsikia shuhuda Hadija Alisido ambaye amenufaika na miradi ya FAO.Mashinani tunabisha hodi Mwanza nchini Tanzania kupata maoni kuhusu siku ya wanawake duniani. Karibu!

Nchini Afrika Kusini katika jimbo la Western Cape kufuatia mafunzo kuhusu unyanyasaji wa kijinsia yaliyotolewa na kikundi cha wanawake cha Ilitha Labantu kwa vituo kadhaa vya polisi, sasa kuna ushahidi wa wazi kwamba vituo vya polisi vimeweka mazingira rafiki ya kuwasikiliza wanawake walionyanyaswa kuliko ilivyokuwa hapo awali. Anold Kayanda ameufuatilia mradi huo. Karibu Anold utueleze zaidi.(Taarifa ya Anold Kayanda)Asante sana Flora Nducha. Shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya wanawake (UN Women) linasema kiwango cha unyanyasaji dhidi ya wanawake na wasichana nchini Afrika Kusini ni miongoni mwa viwango vya juu zaidi duniani na wanafafanua wakisema kwamba mwanamke mmoja kati ya watano walio katika uhusiano amepitia ukatili wa kimwili uliofanywa na mpenzi wake.Wengi zaidi wameteseka na aina nyingine za vurugu kutoka kwa wanaume wanaowajua na wasiowajua lakini changamoto zaidi ni namna ya kuyashughulikia masuala haya kwani matukio mengi ya unyanyasaji hayaripotiwi kwa mamlaka kutokana na imani ndogo kwa vyombo vya sheria.Ella Mangisa, Mkurugenzi Mtendaji wa shirika hilo la Ilitha Labantu  anasema ulikuwa unakuta mwanamke anayekimbia hali ya vurugu, akifika polisi ataambiwa arudi nyumbani akaelewane na mnyanyasaji wake au kuambiwa haya ni masuala ya kibinafsi wanayohitaji kutatua wao wenyewe."Kupitia ushirikiano na UN Women na wadau wengine ndipo Ilitha Labantu mwaka 2021 ilizindua mpango wa kufanya kazi na Huduma ya Polisi ya Afrika Kusini (SAPS) kuwaelimisha maafisa kufanya kazi na waathirika wa ukatili wa kijinsia. Mpango umetekelezwa katika vituo 75 vya polisi huko Cape Metro na Cape Winelands katika Mkoa wa Western Cape.Ilitha Labantu inapanga kupanua zaidi mpango huo na kushirikisha mashirika mengine yenye utaalamu tofauti. Shirika hilo pia linatarajia kujumuisha maudhui ya mafunzo yao katika mtaala wa vyuo vya polisi kote nchini Afrika Kusini.

Katika kusherehekea siku ya wanawake duniani kote Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amewapongeza wanawake na wasichana kwa kupata mafanikio makubwa na kuondoa vikwazo, kuvunja fikra potofu na kuchochea maendeleo kuelekea dunia yenye haki na usawa zaidi.  Leah Mushi na maelezo zaidi.Katika ujumbe wake kwa siku hii Katibu Mkuu Guterres amesema “Pamoja na juhudi wanazozifanya kila siku bado wanakabiliwa na vikwazo vikubwa. Mabilioni ya wanawake na wasichana wanakabiliwa na kuenguliwa, ukosefu wa haki na ubaguzi, ilhali janga lililojikita la ukatili dhidi ya wanawake lilikimomonyoa ubinamu.”Amesema ni vyema kuongeza juhudi ikiwemo za kisheria katika kukabiliana na changamoto zinazowakabili wanawake kwani kwa kasi ya sasa itachukua miaka miatatu kupata usawa.Akieleza nini kifanyike amesema “ tunapaswa kuwekeza kwenye miradi ya kutokomeza ukatili dhidi ya wanawake na kuchochea ujumuishaji wanawake na uongozi wa wanawake kwenye uchumi, teknolojia za kidijitali, ujenzi wa amani na hatua kwa tabianchi.Yote hii inategemea kupatikana kwa fedha kwa ajili ya maendeleo endelevu ili nchi ziwe na fedha za kuwekeza kwa wanawake na wasichana.”Kauli mbiu ya siku ya wanawake kwa mwaka huu ni wekeza kwa wanawake ili kuharakisha maendeleo na Mkuu huyo wa umoja wa Mataifa amesema inatukumbusha kuwa kutokomeza mfumo dume kunahitaji kuweko kwa fedha mezani.“Tunahitaji pia kuongeza idadi ya wanawake viongozi kwenye sekta ya biashara, Benki Kuu na Wizara za Fedha. Hii inaweza kusaidia kuchochea uwekezaji kwenye sera na miradi inayokidhi mahitaji ya wanawake na wasichana.Haki za wanawake zimedhihirisha kuwa njia ya haki ya jamii zenye haki, amani na ustawi. Hii ni vema kwetu sote. “Kwa Pamoja, hebu na tuchukue hatua za haraka kufanya kuwa halisia.”Usawa kwa woteNalo shirika la Umoja wa Mataifa linalohusika na masuala ya wanawake UN Women linaadhimisha siku hii kwa kufanya mkutano mkubwa katika makao Makuu ya Umoja wa Mataifa jijini New York Marekani utakao wakutanisha pamoja viongozi wa ngazi za juu wa Umoja wa Mataifa na wadau wengine wa masuala ya wanawake. UN Women wamesema katika mwaka huu ambapo karibu nusu ya watu duniani wanaishi katika nchi zinazoshiriki katika uchaguzi, Siku hii ya Kimataifa ya Wanawake ni fursa muhimu ya kufafanua siku zijazo tunazotaka.Wakati mizozo, mabadiliko ya tabianchi na jamii zenye mgawanyiko zikididimiza miongo kadhaa ya maendeleo katika usawa wa kijinsia, UN Women inatoa wito waku "Wekeza kwa wanawake ili Kuharakisha Maendeleo" ili hatimae dunia iweze kufikia faida ya usawa wa kijinsia kwa wote.

Hii leo jaridani tunaangazia miradi inayotekelezwa na Umoja wa Mataifa huko nchini Jamhuri ya Kidemokrasia Kongo -DRC kusaidia wanawake ikiwa ni kuelekea siku ya wanawake duniani hapo kesho Machi 8. Pia utapata fursa ya kusikiliza muhtasari wa habari na kujifunza lugha ya kiswahili ambapo leo ni ufafanuzi wa methali 'AFUNGAYE KIBWEBWE SI BURE ANA MCHEZO'

Wiki hii Ijumaa tarehe 8 Machi 2024, ulimwengu utaadhimisha Siku ya Wanawake Duniani ambapo mwaka huu ina maudhui “Wekeza kwa wanawake: Harakisha maendeleo,” lakini Shirika la Umoja wa Mataifa la masuala ya wanawake, UN Women linasema ni dhahiri kwamba ulimwengu bado unakabiliwa na migogoro mingi, kuanzia mizozo ya kijiografia hadi viwango vya umaskini vinavyoongezeka, ukosefu wa usawa na kuongezeka kwa athari za mabadiliko ya tabianchi.Kwa kuwekeza kwa wanawake, tunaweza kuibua mabadiliko na kuharakisha mpito kuelekea dunia yenye afya, usalama na usawa zaidi kwa wote. Nchini Kenya tunakutana na mama mjasiriamali ambaye alianza kwa kufanya kazi na shirika lisilo la kiserikali liitwalo Sime Food, ambalo linahusika na kilimo endelevu, lishe bora, na stadi za biashara ndogo ndogo ili wawe na maarifa na ujuzi unaohitajika ili kupatia familia zao lishe bora mwaka mzima na kuuza masalio ili kusaidia kulipia mahitaji mengine ya kaya. Baada ya kupata mafunzo hayo na fedha za kuanzisha biashara zake, Lucy anachochea kinamama na vijana wa kike wajiunge naye katika sekta ya biashara ili waweze kujikwamua kiuchumi. Selina Jerobon wa Idhaa ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa amefuatilia na kutuandalia makala hii.

Hii leo jaridani tunaangazia mizozo na janga la kibinadamu nchini Sudan, na kuondoka kwa MONUSCO nchini DRC.  Makala inatupeleka nchini Kenya na mashinani nchini Uganda, kulikoni? Takriban miezi 11 tangu majenerali wapinzani watangaze vita nchini Sudan, wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa leo walionya kwamba mzozo huo unaweza kusababisha janga kubwa zaidi la njaa duniani.Harakati za ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, MONUSCO, za kuondoka nchini humo zikiendelea, tunamulika hatua chanya zilizochukuliwa na ujumbe huo katika kunusuru vijana waliokuwa wanatumikishwa na waasi mashariki mwa nchi hiyo. Katika makala na tukielekea Siku ya Wanawake Duniani ambayo mwaka huu ina maudhui “Wekeza kwa wanawake: Harakisha maendeleo,”, tunatembelea wajasiriamali Kajiado nchini Kenya kusiki ni kwa jinsi gani wanawezakujiumudu kiuchumi.Na mashinani tunaelekea nchini Uganda kumsikia mkimbizi kutoka nchini Sudan Kusini.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Harakati za ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, MONUSCO, za kuondoka nchini humo zikiendelea, tunamulika hatua chanya zilizochukuliwa na ujumbe huo katika kunusuru vijana waliokuwa wanatumikishwa na waasi mashariki mwa nchi hiyo.Miongoni mwao ni Charles, mwenye umri wa miaka 16 ambaye si jina lake halisi. Yeye alitumikishwa msituni na waasi kwa kipindi cha miaka miwili.Akizungumza huku sura yake ikiwa imefichwa kwenye video ya MONUSCO, Charles anakumbuka kuwa walikuwa shambani wanalima wakati waasi wa Mai Mai walipofika na kuwakamata.“Walitueleza kuwa hawana watu wa kuwasaidia mapigano hivyo wakatuchukua. Tulipofika walituona kuwa tuna mawazo ya kutoroka hivyo walitufungia ndani kwa wiki tatu,” anasema Charles.Anasema walipotoka fikra za kutoroka zikatoweka, wakafundishwa kupigana msituni na walipigana mara sita. Lakini haikuwa rahisi kwani wenzake 12 waliuawa huku porini wakati wa mapigano huku yeye mwenyewe akishuhudia.“Niliumia sana. Chakula nacho kilikuwa shida kupata, maisha yalikuwa magumu mno. Nikafikiria nikaona bora nirejee kwa familia yangu.’Walichofanya yeye na wenzake, usiku wa saa saba walitoroka hadi mji wa jirani ambako huko walijisalimisha kwa kiongozi mmoja na kumweleza kuwa wamechoka kuishi na kupigana porini.Kiongozi huyo aliwachukua na kuwapeleka Beni, mji ulioko jimboni Kivu Kaskazini.Charles anasema kiongozi huyo aliwasaidia kuwakutanisha na shirika la kiraia la ACOPE, mdau wa MONUSCO. Hapo walipata mafunzo kwa wiki tatu ikiwemo utengenezaji majiko banifu yasiyochafua mazingira.“Sasa maisha ni mazuri hapa na wito wangu kwa wale watoto na vijana walioko msituni wakipigana ni kwamba waondoke huko waache kupigana, waje wajisalimishe kwa serikali ili waweze kujiendeleza.”

Takriban miezi 11 tangu majenerali wapinzani watangaze vita nchini Sudan, wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa leo walionya kwamba mzozo huo unaweza kusababisha janga kubwa zaidi la njaa duniani. Sudan, nchi iliyo kaskazini mashariki mwa Afrika tayari iko katika mzozo mkubwa zaidi wa watu waliofuriushwa makwao duniani kwa mujibu, Shirika la Mpango wa Chakula la Umoja wa Mataifa, WFP.Na mapigano yanayoendelea kati ya Jeshi la Sudan SAF na kundi hasimu la msaada wa haraka RSF yamesababisha maelfu ya watu kupoteza maisha na wengine milioni nane kuyahama makazi yao ndani ya nchi na wengine kukimbilia nchi jirani.Hivi sasa watoto milioni 14 wanahitaji haraka msaada wa kuokoa maisha, limesema Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto UNICEF katika tahadhari yale ya hivi karibuni, huku kukiwa na wasiwasi kwamba mzozo huo unaweza kuenea kwenye mipaka ya Sudan, na kutishia maisha na amani katika eneo hilo, endapo mapigano hayo hayatokoma.Cindy McCain, ambaye ni Mkurugenzi Mtendaji wa WFP amesema "Miaka ishirini iliyopita, Darfur ilikuwa janga kubwa zaidi la njaa duniani na ulimwengu ulijitolea kuchukua hatua. Lakini leo hii watu wa Sudan wamesahaulika. Mamilioni ya maisha ya watu, amani na utulivu wa eneo zima viko hatarini,” Bi. McCain ameyasema hayo akiwa Sudan Kusini, ambako amekutana na familia zilizokimbia ghasia na hali mbaya ya njaa Sudan na kuingia hiyo jirani zao. Amesema hivi sasa WFP inahaha kutimiza mahitaji ya chakula na kuongeza kuwa "Nimekutana na kina mama na watoto ambao wamekimbia Sudan ili kuokoa maisha yao sio mara moja, lakini mara nyingi, na sasa njaa inawanyemelea. Madhara ya kutochukua hatua yanakwenda mbali zaidi ya mama kushindwa kulisha mtoto wake na yataathili eneo hilo kwa miaka mingi ijayo”.WFP inasema leo hii chini ya mtu mmoja kati ya 20 Sudan ndiye anayeweza kumudu kupata chakula, watu 9 kati ya 10 wanakabiliwa na njaa  na mgogoro wa chakula umesambaa hadi nchi jirani zinazohifadhi wakimbizi wa Sudan na kuathiri watu zaidi ya milioni 25 Sudan, Sudan Kusini, na Chad.

Hii leo jaridani tunakuletea mada ambayo inaangazia jitihada za taasisi ya ProjeKt Inspire ya nchini Tanzania katika kuhamasisha masomo ya STEM yaani Sayansi, Teknolojia, Uhandisi na Hisabati. Pia tunakuletea habari kwa ufupi zikiwemo za Gaza, haki za binadamu, ukulima na usawa wa kijinsia. Mashinani tukielekea siku ya wanawake duniani tutakupeleka katika kaunti ya Kajiado nchini Kenya. Baada ya kukosa vibali vya kuingia eneo la Gaza Kaskazini tangu katikati ya mwezi Januari mwaka huu, hatimaye shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO limefanikiwa kuingia eneo hilo na kujionea hali ya wananchi na mahitaji ya afya yalivyo pamoja na kupeleka misaada ikiwemo vifaa vya matibabu na mafuta ya kuendeshea mitambo ya hospitali.Huko Geneva Uswisi mkutano wa 55 wa Baraza La Umoja wa Mataifa la Haki za Binadamu umeendelea leo ambapo Mtaalamu wa Umoja wa Mataifa kuhusu biashara na unyanyasaji wa kingono wa watoto Mama Fatima Singhateh ametaka kutambulika kwa hatua za mtu mmoja mmoja au za pamoja za kupambana na unyanyasaji wa kijinsia na unyonyaji wa watoto katika tasnia ya burudani na vyombo vya habari ili kukomeshwa unyanyasiji huo mara moja. Na tukiwa katika mwezi wa Machi unaoadhimisha siku ya wanawake duniani shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo FAO limezitaka nchi kuhakikisha zinashughulikia changamoto za usawa wa kijinsia kwenye kupambana na madhara ya mabadiliko ya tabianchi kwani takwimu zinaonesha kuwa familia hususan za vijijini zinazoongozwa na wanawake zinaathirika zaidi na mabadiliko ya tabianchi ikilinganishwa na zile zinazoongozwa na wanaume.Na mashinani Jane Kamenya, Mama wa watoto wawili na mfyanyabiashara ya usukaji nywele kutoka kaunti ya Kajiado nchini Kenya ambaye kando na kupata manufaa na kuweza kujikwamua kiuchumi yeye anatoa wito kwa vijana na kinamama wajiunge naye katika jukumu muhimu ya wanawake la kuhakikisha jamii zao wameondokana na umaskini.Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu! 

Katika kuelekea siku ya wanawake duniani ambayo itaadhimishwa Ijumaa wiki hii Machi 8 mchango wa wanawake katika kulinda na kuhifadhi mazingira umeelezwa kuwa ni mkubwa na wa thamani sana. Kandoni mwa mkutano wa Umoja wa Mataifa wa Baraza la mazingira duniani UNEA6 uliofanyika Nairobi Kenya na kukunja jamvi mwishoni mwa wiki, nada mbalimbali zilijadiliwa ikiwemo mchango wa wanawake. Stella Vuzo afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa Nairobi UNIS alizungumza na Balozi na mtafiti katika Mradi wa Green Transition nchini Kenya Dkt. Josephine Ojiambo kuzungumzia mchango huo wa wanawake katika kulinda mazingira.

Mazungumzo ya kusitisha mapigano Gaza yanaendelea nchini Misri kwa siku ya pili leo huku Kamishina Mkuu wa Haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa akionya kwamba vita ya Gaza iko katika hatari ya kubadili mweleko na kupanua wigo zaidi utakaoathiri kila nchi Mashariki ya Kati na kwingineko. Asante Anold. Kamishina Mkuu Volker Türk ameliambia Baraza la Haki za Kibinadamu la Umoja wa Mataifa mjini Geneva Uswisi kuwa "Nina wasiwasi mkubwa kwamba katika janga hili la vita cheche yoyote zaidi inaweza kusababisha moto mkubwa zaidi," Katika taarifa ya hivi karibuni kuhusu migogoro ya kimataifa kwa Nchi 47 Wanachama wa Baraza hilo, Kamishna Mkuu alisisitiza kwamba jumuiya ya kimataifa inapaswa kufanya "kila linalowezekana ili kuepuka kuenea zaidi kwa vita ya Gaza.”Maoni yake yanakuja huku kukiwa na wito wa "kusitishwa mara moja kwa mapigano kwa angalau wiki sita zijazo ili kuwezesha kuachiliwa huru kwa mateka wa Israeli.’Wito huo umetoka kwa Makamu wa Rais wa Merika Kamala Harris, wakati wa mazungumzo ya kimataifa ya kusitisha mapigano nchini Misri Jumapili, ambayo yanayoripotiwa kuhusisha Marekani wajumbe wa Qatar na Hamas lakini hadi sasa hakuna wawakilishi wa Israel.Bwana Türk amesema “Hatari za kuyumbisha usalama wa kikanda tayari zilionekana kusini mwa Lebanon, akisisitiza kwamba wapiganaji wa wanamgambo wanaoiunga mkono Palestina sasa wanahusika katika hali ya kusikitisha sana ya uhasama na majibizano ya risasi na Israeli, katika msitali wa Bluu wa uangalizi wa Umoja wa Mataifa unaotenganisha nchi zote mbili.Takriban watu 200 wameuawa nchini Lebanon tangu vita ilipozuka Gaza¸ Kamishna Mkuu amesema miongoni mwa waathirika wakubwa ni, watoto, wahudumu wa afya na waandishi wa habari.Mkuu huyo wa haki za binadamu ameongeza kuwa “takriban watu 90,000 nchini Lebanon wamekimbia makazi yao kutokana na ghasia hizo, huku kukiwa na uharibifu mkubwa wa vituo vya afya, shule na miundombinu muhimu. Jamii za Israeli pia zimeshuhudia watu 80,000 wakiondolewa kutoka maeneo ya mpakani kwa sababu ya kuongezeka kwa vurugu.”Mashirika ya kibinadamu yameendelea kuripoti kuhusu hali mbayá na ongezeko la vifo vya raia ambapo lile la kuhudumia watoto UNICEF mwishoni mwa wiki likisema hadi sasa watoto 15 wamepoteza Maisha katika hospitali ya Kamal Adwan mjini Gaza kutokana na utapiamlo na ukosefu wa maji mwilini.UNICEF imeonya kwamba watoto wengi zaidi watapoteza Maisha katika siku zijazo endapo msaada wa haraka unaohitajika hautofikishwa kunusuru Maisha yao.Nalo shirika la Umoja wa Mataifa linalohusika na masuala ya wanawake UN Women linakadiria kuwa wanawake 9,000 wameshauawa tangu vita ilipozuka Gaza miezi mitano iliyopita. Mamlaka ya afya ya Gaza inasema jumla ya watu waliopoteza Maisha tangu kuanza kwa vita Gaza ni zaidi ya 30,400 na inatarajiwa kuendelea kuongezeka.

Hii leo jaridani tunaangazia machafuko katika ukanda wa Gaza na uondoaji wa mabomu ya kutegwa ardhini nchini Sudan Kusini. Makala inakupeleka nchini Kenya ambapo hivi karibuni kulifanyika mkutano wa Umoja wa Mataifa wa Baraza la mazingira duniani UNEA6 na mashinani tutaelekea nhcini DR Congo.Mazungumzo ya kusitisha mapigano Gaza yanaendelea nchini Misri kwa siku ya pili leo huku Kamishina Mkuu wa Haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa akionya kwamba vita ya Gaza iko katika hatari ya kubadili mweleko na kupanua wigo zaidi utakaoathiri kila nchi Mashariki ya Kati na kwingineko..Nchini Sudan Kusini kwa mwaka jana pekee wateguaji wa mabomu ya ardhini wa Umoja wa Mataifa wamefanikiwa kusafisha eneo lenye ukubwa sawa na viwanja 64 vya mpira wa miguu, na hivyo kuondoa hatari nyingi za milipuko, inaeleza UNMISS ambao ni Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini. Makala tukielekea siku ya wanawake duniani ambayo itaadhimishwa Ijumaa wiki hii Machi nane leo tuko Nairobi Kenya kumulika mchango wa wanawake katika kukabiliana na changamoto ya mazingira. Kandoni mwa mkutano wa Umoja wa Mataifa wa Baraza la mazingira duniani UNEA6 uliokunja jamvi mwishoni mwa wiki Stella Vuzo afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa Nairobi UNIS alizungumza na Balozi na mtafiti katika Mradi wa Green Transition nchini Kenya Dkt. Josephine Ojiambo anayeanza kwa kueleza umuhimu wa wanawake katika kulinda mazingira.Na mashinani tutaelekea nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo (DRC) kumsikia mwanafunzi mmoja wa wanufaika wa programu ya (WFP) ya      mlo shuleni.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Nchini Sudan Kusini kwa mwaka jana pekee wateguaji wa mabomu ya ardhini wa Umoja wa Mataifa wamefanikiwa kusafisha eneo lenye ukubwa sawa na viwanja 64 vya mpira wa miguu, na hivyo kuondoa hatari nyingi za milipuko, inaeleza UNMISS ambao ni Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini.Kupitia Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya misaada ya kutegua mabomu yaliyotegwa ardhini (UNMAS) asilimia 70 ya vilipuzi ambavyo vilikuwa havijalipuka sasa vimeharibiwa au kuondolewa katika maeneo vilimokuwa na hivyo kuwahakikishia watu makazi salama na maeneo ya kilimo.Mike Fula Rashid, Mkurugenzi Mkuu wa Mamlaka ya Kitaifa ya Sudan ya Hatua dhidi ya Vilipuzi (NMAA) anapeleka shukrani kwa Umoja wa Mataifa akisema,"Tunashukuru kwa msaada ambao UNMAS inatupatia kuhusiana na uondoaji wa vilipuzi kwa sababu ukiangalia uwezo wa kuondoa mabomu nchini Sudan Kusini, asilimia 70 inaungwa mkono na UNMAS huku wafadhili wengine wakichangia asilimia 30 iliyobaki.”

Utafiti mpya uliotolewa leo na jarida la kitabibu la Uingereza Lancet na shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani WHO unaonyesha kwamba, mwaka 2022, zaidi ya watu bilioni 1 duniani sasa wanaishi na unene wa kupindukia ama utipwa tipwa. Duniani kote, unene wa kupindukia kwa watu wazima umeongezeka zaidi ya mara mbili tangu mwaka 1990, na umepanda mara nne kwa watoto na vijana wenye umri wa miaka 5 hadi 19. Utafiti huo pia unaonyesha kwamba ingawa viwango vya utapiamlo vimepungua, bado ni changamoto kubwa ya afya ya umma katika maeneo mengi, hasa Asia Kusini Mashariki na Afrika Kusini mwa Jangwa la Sahara.Nchi zenye viwango vya juu zaidi vya utipwatipwa na utapiamlo mwaka 2022 zilikuwa ni mataifa ya visiwa katika Pasifiki na Karibea, Mashariki ya Kati na Afrika Kaskazini.Mkuu wa WHO Dkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus amesema utafiti huu mpya unaangazia umuhimu wa kuzuia na kudhibiti unene  wa kupindukia tangu utotoni hadi utu uzima kupitia lishe, mazoezi ya mwili, na huduma za kutosha kadri inavyohitajika.Ghebreyesus ameongeza kuwa ili kupambana na tatizo hilo ni sharti kurejea kwenye mstari ili kufikia malengo ya kimataifa ya kudhibiti unene wa kupindukia itahitaji kazi ya serikali na jamii, ikisaidiwa na sera za WHO na mashirika ya afya ya umma ya kitaifa na sekta binafsi. Kwa mujibu wa WHO, utapiamlo, katika aina zake zote, ni pamoja na kukonda, kudumaa, uzito mdogo, upungufu wa vitamini au madini, uzito kupita kiasi na unene kupita kiasi, hata hivyo ukosefu wa lishe bora huchangia nusu ya vifo vya watoto chini ya miaka 5 na unene unaweza kusababisha magonjwa yasiyoambukiza kama vile magonjwa ya moyo na mishipa, kisukari na baadhi ya saratani.Katika Mkutano wa Afya Duniani mwaka 2022, Mataifa Wanachama walikubaliana na Mpango wa WHO wa Kuongeza kasi ya Kusitisha Unene wa Kupindukia, unaounga mkono hatua za ngazi ya nchi hadi 2030. Hadi sasa, serikali 31 zinaongoza njia kudhibiti janga la unene wa kupindukia kwa kutekeleza mpango huo.Mkurugenzi wa Idara ya Lishe na Usalama wa Chakula wa WHO na mmoja wa waandishi wa utafiti huo Dkt. Francesco Branca amesema kuna changamoto kubwa katika utekelezaji wa sera zinazolenga kuhakikisha upatikanaji wa chakula bora kwa wote na kujenga mazingira ambayo yanakuza shughuli za kimwili na maisha ya afya kwa ujumla kwa kila mtu na kutoa wito kwa nchi kuweka mfumo wa kuzuia na kudhibiti utapwitapwi katika huduma za msingiUtafiti huo umeweka bayana kwamba ili kukabiliana na utapiamlo kunahitajika hatua za kisekta mbalimbali katika kilimo, ulinzi wa jamii na afya, ili kupunguza uhaba wa chakula, kuboresha upatikanaji wa maji safi na usafi wa mazingira na kuhakikisha upatikanaji wa afua muhimu za lishe kwa wote.

Mkutanowa Umoja wa Mataifa wa Baraza la mazingira duniani UNEA6 leo umekunja jamvi jijini Nairobi Kenya baada ya kukutanisha wadau zaidi ya 7000, kutoka nnyanja mbalimbali kwa lengo la kukabiliana na changamoto kubwa tatu zinazoikabili dunia ambazo ni mabadiliko ya tabianchi, upotevu wa bayoanuai na uchafuzi wa mazingira. Viongozi mbalimbali wanaowakilisha nchi zote wanachama wa Umoja wa Mataifa wamepata fursa ya kuwasilisha taarifa zao na kushiriki katika mjadiliano. Stella Vuzo afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa Nairobi UNIS hakuachwa nyuma amekuwa akizungumza na wadau mbalimbali wanaoshiriki mkutano huo wa UNEA6 tangu ulipoanza na leo yuko na Waziri wa Nchi Ofisi ya Makamu wa Rais (Muungano na Mazingira) wa Tanzania Dkt. Selemani Jafo na kwanza amemuuliza anachokibeba kutoka kwenye mkutano huo

Hii leo jaridani tunaangazia mkutano wa 6 wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA6 unaokunja chamvi leo, na utafiti mpya uliotolewa leo na jarida la kitabibu la Uingereza Lancet na shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani WHO kuhusu utipwatipwa. Mkutano wa 6 wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA 6 umefunga pazia leo jijini Nairobi, Kenya baada ya siku 5 za majadiliano na shughuli mbalimbali zilizohusisha zaidi ya wajumbe 7,000 kutoka Nchi 182 Wanachama wa Umoja wa Mataifa. Afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa jijini Nairobi UNIS, Stella Vuzo amekuwa akizungumza na washiriki mbalimbali kuhusu walivyonufaika na mkutano huo na hapa ni mmoja wao kutoka jamii za wafugaji ambao duniani kote mabadiliko ya tabianchi yanawaathiri moja kwa moja.Utafiti mpya uliotolewa leo na jarida la kitabibu la Uingereza Lancet na shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani WHO unaonyesha kwamba, mwaka 2022, zaidi ya watu bilioni 1 duniani sasa wanaishi na unene wa kupindukia ama utipwa tipwa. Duniani kote, unene wa kupindukia kwa watu wazima umeongezeka zaidi ya mara mbili tangu mwaka 1990, na umepanda mara nne kwa watoto na vijana wenye umri wa miaka 5 hadi 19. Makala inaturejesha kwenye mkutano wa UNEA6 ambapo Viongozi mbalimbali wanaowakilisha nchi zote wanachama wa Umoja wa Mataifa wamepata fursa ya kuwasilisha taarifa zao na kushiriki katika mjadiliano mbalimbali kwa lengo la kuisogeza dunia mahala bora zaidi katika upande wa mazingira. Stella Vuzo Afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa Nairobi UNIS hakuachwa nyuma amekuwa akizungumza na wadau mbalimbali wanaoshiriki mkutano huo wa UNEA6 tangu ulipoanza na leo yuko na Waziri wa Nchi Ofisi ya Makamu wa Rais (Muungano na Mazingira) wa Tanzania Dkt. Selemani Jafo na kwanza amemuuliza anachokibeba kutoka kwenye mkutano huo.”Na mashinani tunamsikia binti Muthoni Truphena, kiongozi wa kikundi cha watoto wanaharakati wa mazingira nchini Kenya ambao wanachochea mabadiliko chanya katika jamii zao wakiungwa mkono na  Shirika la Umoja wa Mataifa la Mazingira, UNEP, anapazia sauti kizazi chake katika mkutano wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA6 jijini Nairobi.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mkutano wa 6 WA Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA 6 umefunga pazia leo jijini Nairobi, Kenya baada ya siku 5 za majadiliano na shughuli mbalimbali zilizohusisha zaidi ya waj umbe 7,000 kutoka Nchi 182 Wanachama wa Umoja wa Mataifa. Afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa jijini Nairobi UNIS, Stella Vuzo amekuwa akizungumza na washiriki mbalimbali kuhusu walivyonufaika na mkutano huo na hapa ni mmoja wao kutoka jamii za wafugaji ambao duniani kote mabadiliko ya tabianchi yanawaathiri moja kwa moja.

Wakati jijini Nairobi Kenya mkutanowa Umoja wa Mataifa wa Baraza la mazingira duniani UNEA6 ukielekea ukingoni leo ikiwa ni siku yake ya 4, vijana wanaoshiriki mkutano huo wamepaza sauti zai na kusistiza kuwa wakipewa nafasi basi wana mchango mkubwa katika vita dhidi ya uharibifu wa mazingira na kusongesha mbele ajenda ya maendeleo endelevu SDGs.  Leo mkutanoni huko Stella Vuzo afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa jijini Nairobi UNIS amezungumza na vijana wawili wanaoshiriki mkutano huo ambao ni wanaharakati wa mazingira wanaotumia sayansi na sanaa kuleta mabadiliko katika jamii na pia ndio waliobuni sanaa ya jukwaa la mbao ambalo limewekwa kwenye lango la UNEA6 likipewa jina “Get your Seat at the Table”

Ikiwa leo ndio siku ya mwisho ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kusaidia kipindi cha mpito nchini Sudan (UNITAMS), Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres amesema pamoja na kwamba UNITAMS inaondoka Sudan lakini Umoja wa Mataifa hauondoki nchini humo na unaendelea kujitolea kwa dhati kutoa usaidizi wa kibinadamu wa kuokoa maisha na kusaidia watu wa Sudan katika matarajio yao ya mustakabali wenye amani na usalama. Kupitia taarifa iliyotolewa na Msemaji wake usiku wa jana Februari 28 saa za New York, Marekani, Katibu Mkuu Guterres ameanza kwa kurudia shukrani zake za dhati kwa wafanyakazi wote wa kimataifa na kitaifa wa UNITAMS kwa kujitolea kwao na huduma kwa watu wa Sudan katika muda wote wa majukumu ya Ujumbe huo.Stéphane Dujarric ambaye ni Msemaji wa Katibu Mkuu anaeleza kwamba timu ndogo itasalia mjini Port Sudan ili kusimamia mchakato mzima wa makabidhiano kuanzia tarehe 1 Machi na kwamba Katibu Mkuu anategemea ushirikiano kamili wa mamlaka ya Sudan ili kuhakikisha mchakato huu unakamilika kwa urahisi na haraka iwezekanavyo.Mzozo unaoendelea kupamba moto nchini Sudan unazidi kudidimiza utawala wa sheria na ulinzi wa raia na kuhatarisha nchi nzima na eneo zima. Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa anatoa wito kwa pande zinazozozana kuweka chini silaha zao na kujitolea kwa mazungumzo mapana ya amani yatakayosababisha kuanzishwa tena kwa mpito wa kidemokrasia unaoongozwa na raia.Wazo la kutaka UNITAMS ifungwe lilitoka kwa mamlaka za Sudan na baadaye mwishoni mwa mwaka jana, Baraza la Usalama liliridhia ombi hilo na kupitisha azimio.Mjumbe Binafsi wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa kwa ajili ya Sudan, Ramtane Lamamra, ameanza kazi yake ya kuunga mkono juhudi za upatanishi, kwa uratibu na ushirikiano wa karibu na wadau wa Afrika na wengine wa kimataifa. Juhudi hizi za upatanishi zitakamilisha kazi muhimu inayoendelea ya Timu ya Nchi ya Umoja wa Mataifa mashinani, ambayo ni pamoja na kutoa usaidizi wa kibinadamu wa kuokoa maisha. Katibu Mkuu anatoa wito kwa mamlaka za Sudan kuendeleza ushirikiano wao, ikiwa ni pamoja na kuwezesha utoaji wa visa ya kuingia kwa wakati na kutowawekea vikwazo wafanyakazi wa Umoja wa Mataifa na wadau nchini humo kutoa msaada unaohitajika.

Hii leo jaridani tunaangazia siku ya mwisho ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kusaidia kipindi cha mpito nchini Sudan (UNITAMS), na afya kwa wakimbizi wa DRC jimboni Kivu Kaskazini.   Makala na mashinani tunaangazia mkutano huo wa Baraza la mazingira duniani UNEA6 leo ikiwa ni siku yake ya 4.Ikiwa leo ndio siku ya mwisho ya Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kusaidia kipindi cha mpito nchini Sudan (UNITAMS), Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amesema pamoja na kwamba UNITAMS inaondoka Sudan lakini Umoja wa Mataifa hauondoki nchini humo na unaendelea kujitolea kwa dhati kutoa usaidizi wa kibinadamu wa kuokoa maisha na kusaidia watu wa Sudan katika matarajio yao ya mustakabali wenye amani na usalama.Nchini Jamhuri ya kidemokrasia kongo DRC Jimboni kivu kaskazini zaidi ya wakimbizi milioni 2.5 wanaishi katika kambi za wakimbizi ambazo zina hali mbaya ambayo ni tishio kwa afya zao. Shirika la Umoja wa Mataifa la afya ulimwenguni WHO linatoa usaidizi kwa wakimbizi hao. Makala tunakupeleka jijini Nairobi, Kenya kunakoendelea mkutano huo wa Baraza la mazingira duniani UNEA6 leo ikiwa ni siku yake ya 4. Stella Vuzo afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa jijini Nairobi UNIS amezungumza na vijana wawili wanaoshiriki mkutano huo ambao ni wanaharakati wa mazingira wanaotumia sayansi na sanaa kuleta mabadiliko katika jamii na pia ndio waliobuni sanaa ya jukwaa la mbao ambalo limewekwa kwenye lango la UNEA6 likipewa jina “Get your Seat at the Table.”Na mashinani tunasalia nchini Kenya katika mkutano wa sita wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa, UNEA6 kusikia mchango wa vijana katika kusongesha Malengo ya maendeleo endelevu.Mwenyeji wako ni Evarist Mapesa, karibu!

Nchini Jamhuri ya kidemokrasia kongo DRC Jimboni kivu kaskazini zaidi ya wakimbizi milioni 2.5 wanaishi katika kambi za wakimbizi ambazo zina hali mbaya ambayo ni tishio kwa afya zao. Shirika la Umoja wa Mataifa la afya ulimwenguni WHO linatoa usaidizi kwa wakimbizi hao.Kambi ya wakimbizi ya Bulengo iliyoko jimboni kivu kaskazini, Video ya WHO inaonesha maelfu ya mahema meupe chini udongo mweusi wa mfinyazi, mamia ya watu wanaenda huku na kule ndani ya kambi hiyo.WHO inahofia mlundikano huu wa wakimbizi kuleta mlipuko wa magonjwa kama Malaria, magonjwa ya kupumua, ya kuhara na mengine ya kuambukiza. WHO ikishirikiana na wadau wengine wameanzisha vituo vya afya na wagonjwa wanafika kupata huduma, mmoja wao ni Desange Ndamwenge na mwanae. “Nimemleta mtoto wangu hapa asubuhi kwa ajili ya matibabu na ili tupate dawa. Mtoto ana mwaka mmoja na nimgonjwa sana ndio maana nimemleta hapa. Na mimi pia ni mgonjwa. Tumepata dawa wameshatupatia dawa za maji.”Aubedi Dunia Sebirayi ni nesi mkuu katika kambi ya Bulengo na anasema, “Hapa tunatoa huduma ya afya ya msingi, wakimbizi hawa wanapokuja na ninwagonjwa hawana hela ya kwenda hospitali kupata matibabu. Tunatoa huduma bure, kwa siku tunaona wagonjwa kati ya 80 mpaka 120 na kati yao unakuta wagonjwa wawili au watatu tunawapeleka katika hospitali.”Kwa mujibu wa Meneja wa Matukio wa WHO nchini DRC Dkt. Guy Kalambayi wakimbizi hao wa ndani wanakabiliwa na changamoto nyingi za kiafya lakini kwa kuwapatia dawa, kutoa huduma za kujifungua, kutoa chanjo, na kutibu kipindupindu wanazuia vifo vingi sana na kuokoa maisha.Takwimu za WHO zinaonesha kwa wastani tangu mwezi Februari 2023 kwa mwezi wanawake 100 wanajifungua na hakuna kifo cha mjamzito hata mmoja tangu wameanza kutoa huduma. Kavira Mwaliweka ni mkunga katika kituo cha afya ya Bulengo.“Kama tusingekuwa na wodi hii ya kujifungulia hapa Bulengo tungekuwa na vifo vingi sana vya wajawazito kwasababu kambi hii iko mbali sana na kituo cha afya. Tunajisika kuwa na bahati sana kwa kutokuwa na kifo hata kimoja cha mjamzito.”Elise ni mmoja ya wajawazito waliojifungua salama na sasa anarejea nyumbani kambini na mwanaye kwa furaha. 

Katika makala tunaangazia chanjo kwa watoto nchini Rwanda ambako Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF linaifadhili Rwanda Biomedical Centre (RBC) ambalo ni shirika kuu la kitaifa la utekelezaji wa afya lenye jukumu la kufanya utafiti wa kisayansi, kutoa huduma za uchunguzi, na kutekeleza afua za kiafya ili kulinda taifa la Rwanda dhidi ya magonjwa na matishio mengine ya kiafya. Anold Kayanda anasimulia.

Huku mzozo wa Sudan ukiendelea, wakimbizi na wanaorejea wanamiminika katika mipaka ya nchi jirani ya Sudan Kusini, wengi wamekuwa wakitafuta hifadhi katika jimbo la Upper Nile nchini humo na wanahitaji msaada wa haraka wa kibinadamu.  Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS umefanya mazungumzo na uongozi wa jimbo hilo kuona namna ya kuwasaidia. Kama ulivyoeleza kutokana na hali hiyo ya ongezeko la wakimbizi katika jimbo la Upper Nile, Anita Kiki Gbeho, Naibu Mwakilishi Maalum mpya wa Katibu Mkuu kwa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kulinda Amani nchini Sudan Kusini UNMISS, na ambaye pia ni Mratibu Mkazi wa Misaada ya Kibinadamu nchini humo amefanya ziara yake ya kwanza huko Malakal kujionea hali iliyo. Bi. Anita alijionea wakimbizi wakiandikishwa, aliketi chini na kusikiliza baadhi ya wakimbizi na kuwapongeza wafanyakazi wa mashirika ya kimataifa kwa kazi kubwa wanayofanya na kisha kuwa na kikao na viongozi wa jimbo la Upper Nile“Itakuwa vyema kusikia kutoka kwako, Kaimu Gavana, na baraza lako jinsi unavyoona mustakabali ulivyo na tena jinsi gani tunaweza kuwaunga mkono kwa sababu hatimaye, tunataka kuona watu wa Sudan Kusini wanaoamua kurejea wanapata usaidizi, na tunachojaribu kufanya ni kukuunga mkono katika safari ya kusonga mbele”.Jeremiah Deng ambaye ni Kaimu Gavana wa jimbo la Upper Nile alimueleza kiongozi huyo wa UNMISS kuwa kazi ya kusimamia watu wanaorejea makwao na wakimbizi katika maeneo yenye watu wengi kama hapo ni kubwa kupita kiasi na imekuwa si rahisi kwa mamlaka za serikali.“Tuna mpaka mrefu ambao uko wazi sana kwamba watu wanaweza kuvuka kutoka upande wowote na kufurika kwa watu kutoka Sudan kuja Sudan Kusini. Watu wengine wanatumia barabara ya mpakani na nyinginezo tofauti, vivukio haramu. Vikosi vyetu vya usalama havina uwezo wa kufunika safu nzima ya mpaka”.UNMISS inatoa usaidizi wa kufanya doria za mara kwa mara ili kufuatilia kituo cha usalama huku mashirika ya kibinadamu yakifanya kazi ya ziada kutoa misaada inayohitajika.

Hii leo jaridani tunaangazia msaada wa chakula nchini Sudan, na ulinzi wa amani katika jimbo la Upper Nile nchini Sudan Kusini amabapo idadi ya wakimbizi imeongezeka. Makala tunakupeleka nchini Rwanda na mashinani nchini Kenya, kulikoni?  Msaada wa chakula cha dharura uliotolewa na Ukraine kwa Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP kwa ajili ya operesheni zake nchini Sudan, leo umewasili katika bandari ya Port Sudan na kuapakiwa Kwenye malori tayari kwa kuwasambazia mamilioni ya watu wenye uhitaji wa haraka.Huku mzozo wa Sudan ukiendelea, wakimbizi na wanaorejea wanamiminika katika mipaka ya nchi jirani ya Sudan Kusini, wengi wamekuwa wakitafuta hifadhi katika jimbo la Upper Nile nchini humo na wanahitaji msaada wa haraka wa kibinadamu.  Ujumbe wa Umoja wa Mataifa nchini Sudan Kusini UNMISS umefanya mazungumzo na uongozi wa jimbo hilo kuona namna ya kuwasaidia. Makala tunaangazia chanjo kwa watoto nchini Rwanda ambako Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF linaifadhili Rwanda Biomedical Centre (RBC) ambalo ni shirika kuu la kitaifa la utekelezaji wa afya lenye jukumu la kufanya utafiti wa kisayansi, kutoa huduma za uchunguzi, na kutekeleza afua za kiafya ili kulinda taifa la Rwanda dhidi ya magonjwa na matishio mengine ya kiafya.Na mashinani tutaelekea nchini Kenya kusikia ujumbe wa mfugaji kuhusu uwekezaji katika sekta ya uzalishaji wa mifugo unaowezeshwa na Benki ya Dunia.Mwenyeji wako ni Evarist Mapesa, karibu!

Msaada wa chakula cha dharura uliotolewa na Ukraine kwa Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP kwa ajili ya operesheni zake nchini Sudan, leo umewasili katika bandari ya Port Sudan na kuapakiwa Kwenye malori tayari kwa kuwasambazia watu wenye uhitaji wa haraka.Ama kwa hakika wahenga hawakukosea kusema kutoa ni moyo , kwani kwa mujibu wa WFP Ukraine ambayo yenyewe iko katikati ya vita bado imeona umuhimu wa kuwasaidia wenye uhitaji zaidi kwa kuipa WFP ngano ambayo shirika hilo linasema itatosheleza kutoa mgao wa chakula wa mwezi mmoja kwa waathirika wa vita ndani ya Sudan.Kuwasili kwa shehena hiyo ambayo ni sehemu ya mradi wa kibinadamu wa nafaka uliozinduliwa na Rais Zelensky wa Ukraine kumefanikishwa na serikali ya Ujerumani iliyolipia gharama zote ambazo ni Euro milioni 15 sawa na takriban dola milioni 16.2.Vita ikishika kasi Sudan WFP inasema mahitaji ya kibinadamu na hasa chkula yanaongezeka kwa kasi pia. Kwa mujibu wa Eddie Rowe mkurugenzi wa WFP nchini Sudan "Hali ya kibinadamu nchini Sudan ni janga lakini tunahitaji kuchukua hatua sasa ili kuizuia kuendelea kuwa mbaya zaidi. WFP inafanya kazi kwa kasi kuweza kufikisha msaada wa chakula mikononi mwa familia zinazohitaji msaada huo haraka iwezekanavyo.”WFP inasema msaada wa ngano hiyo ambao ni tani 7,600 utagawanywa kwa familia ambazo nyingi zimefurushwa makwao kutokana na mapigano yanayoendelea na zinahaha kila uchao kuweka mlo mezani.Rowe amesema msaada huu umewasili wakati muafaka kwani mapigano yakiendelea mgogoro wa njaa nchini Sudan unajongea hasa kabla ya msimu wa muambo mwezi Mei, wakati chakula kinakuwa haba, na njaa inaongezeka.Amemalizia kwa kusema kuwa "Msaada huu utaiwezesha WFP kusaidia watu ambao maisha yao yamepinduliwa kabisa na vita. Tunaishukuru sana Ukraine na Ujerumani kwa kuwasaidia watu wa Sudan katika wakati ambao uhitaji ni mkubwa.” 

Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa Dennis Francis Pamoja na mambo mengine amesema Umoja wa Mataifa "sio tatizo" bali tatizo linatokana na kwamba baadhi ya nchi wanachama wa Umoja wa Mataifa wanahisi wanaweza kukiuka mkataba wa Umoja wa Mataifa watakavyo na kukiuka sheria za kimataifa bila kuadhibiwa. Anold Kayanda anaeleza zaidi.

Mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la afya duniani WHO  na la kuhudumia wakimbizi duniani UNHCR leo yameonya kwamba athari zinazoletwa na magonjwa yasiyo ya kuambukiza kama vile saratani, magonjywa na mfumo wa hewa na kisukari kwa maisha ya watu duniani ni kubwa huku yakiwa ni chanzo cha asilimia 75 ya vifo vyote. Katika tarifa yao ya pamoja iliyotolewa mjini Geneva Uswis kwa mashirika hayo yamesema Watu walioathiriwa na dharura za kibinadamu wako katika hatari zaidi ya kupata magonjwa yasiyo ya kuambukiza NCDs huku ikikadiriwa kuwa magonjwa ya kiharusi na shinikizo la damu  yana uwezekano wa kuongezeka mara tatu zaidi kunapokuwa na majanga ya kibinadamu.Hata hivyo, yameongeza kuwa huduma na matibabu ya NCDs mara nyingi havijumuishwi kama sehemu ya kawaida ya maandalizi ya hatua za dharura ya kibinadamu, ambayo huzingatia mahitaji ya haraka zaidi.Mkurugenzi Mkuu wa WHO Dkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus amesema. "Watu wanaoishi na NCDs katika majanga ya kibinadamu wana uwezekano mkubwa wa kuona hali zao zikiwa mbaya zaidi kutokana na kiwewe, msongo wa mawazo, au kutoweza kupata dawa au huduma. Mahitaji ni makubwa, lakini rasilimali hazitoshi. Lazima tutafute njia za kuunganisha vyema huduma za NCD katika kukabiliana na dharura, ili kulinda maisha zaidi kutokana na majanga haya yanayoweza kuepukika na kuboresha usalama wa afya."Wakimbizi wametajwa kwamba mara nyingi wanakabiliwa na ukosefu wa huduma za afya, kutokana na hali mbaya ya maisha, matatizo ya kifedha, na hali mbaya ya kisheria.Filippo Grandi,ambaye ni  Kamishna Mkuu wa Umoja wa Mataifa wa Wakimbizi amesema "Kadiri watu wanaofurushwa makwao wanavyoongezeka, lazima tufanye kazi ili kuhakikisha haki ya afya ya wakimbizi, watu wengine waliolazimika kukimbia na jamii zinazowapokea. Ni muhimu kwamba sera, na rasilimali ziwepo ili kusaidia kujumuishwa kwa wakimbizi katika mifumo ya afya ya kitaifa, ikiwa ni pamoja na kupata huduma za magonjwa yasiyoambukiza. Lazima tuwe wabunifu, na kufanya kazi na serikali na washirika kutatua changamoto kama hizi."NCDs zilichangia asilimia kubwa ya vifo vyote katika nchi zinazotoa wakimbizi wengi wanaosaidiwa na UNHCRambapoasilimia 75 Syria, asilimia 92 nchini Ukraine, asilimia 50 nchini Afghanistan na asilimia 28 Sudan Kusini.

Hii leo jaridani tunaangazia hatari ya magonjwa yasiyo ya kuambukiza na wakimbizi wa Sudan wanaovuka mpaka kuelekea Sudan Kusini. Makala tunakuletea majibu ya Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa Dennis Francis alipohojiwa na UNTV kandoni mwa Kikao cha 55 cha Baraza la Haki za Binadamu kinachoendelea jijini Geneva Uswisi na mashinani tunakupeleka nchini Afghanistan, kulikoni?  Mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la afya duniani WHO na la kuhudumia wakimbizi duniani UNHCR leo yameonya kwamba athari zinazoletwa na magonjwa yasiyo ya kuambukiza kama vile saratani, magonjywa na mfumo wa hewa na kisukari kwa maisha ya watu duniani ni kubwa huku yakiwa ni chanzo cha asilimia 75 ya vifo vyote.Wananchi waliokimbia makazi yao kutokana na vita inayoendelea nchini Sudan wanasaidiwa nchini Sudan Kusini na Shirika la Kimataifa la Uhamiaji IOM ambalo limeeleza zaidi ya watu nusu milioni wamevuka mpaka na kuingia eneo la Renk na sasa wanawapatia usaidizi wa usafiri ili kufika kwenye maeneo watakayopata usaidizi. Katika makala Anold Kayanda anaangazia majibu ya Rais wa Baraza Kuu la Umoja wa Mataifa Dennis Francis alipohojiwa na UNTV kandoni mwa Kikao cha 55 cha Baraza la Haki za Binadamu kinachoendelea jijini Geneva Uswisi. Pamoja na mambo mengine Balozi Francis amesema Umoja wa Mataifa "sio tatizo" bali tatizo linatokana na kwamba baadhi ya nchi wanachama wa Umoja wa Mataifa wanahisi wanaweza kukiuka mkataba wa Umoja wa Mataifa na  sheria za kimataifa watakavyo.Na mashinani tutaelekea nchini Afghanistan kusikia jinsi UNICEF ilivyorejesha huduma za afya, matibabu na mafunzo kwa wataalam ili kuwafikia watoto na wanawake popote walipo.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Wananchi waliokimbia makazi yao kutokana na vita inayoendelea nchini Sudan wanasaidiwa nchini Sudan Kusini na Shirika la Kimataifa la Uhamiaji IOM ambalo limeeleza zaidi ya watu nusu milioni wamevuka mpaka na kuingia eneo la Renk na sasa wanawapatia usaidizi wa usafiri ili kufika kwenye maeneo watakayopata usaidizi. Maelfu ya watu wanavuka mpaka katika eneo la Renk nchini Sudan Kusini ambako IOM imesema lina hali ngumu kwani hakuna maji, chakula, usafiri wala usalama wa aina yeyote na ni eneo lililo mbali. Maelfu ya watu wameovuka mpaka wanaonekana kuwa ni dhaifu. Wengi wao wana kiwewe. Msemaji wa IOM Afrika Mashariki Yvonne Ndege anasema wamezungumza na wanawake, watoto na wazee ambao wamekimbia ghasia na wametumia wiki na miezi, kujaribu kufikia mpaka huo.“Hali waliyoielezea, waliyo yashuhudia ni ya kutisha kabisa. Wengine wanasema walikimbia vurugu. Wengine wanasema walikimbia risasi. Wengine wanasema walifanyiwa ukatili wa kijinsia wakiwa safarini. Wengine wanasema walitumia siku nyingi sana msituni wakijaribu kufikia mpaka huu. Tulizungumza na familia moja, mama akiwa na binti zake wawili na mama yake mwenyewe, ambaye alisafiri kutoka mji mkuu wa Sudan, Khartoum, mpaka kufika mpaka huu na kuvuka salama. Aliumia sana, alifadhaika sana. Lakini anamshukuru Mungu kwamba alikuwa ametoroka na uhai wake.”Msemaji huyo wa IOM imeeleza wameandaa zaidi ya safari za ndege 1,200 vile vile kuna usafiri wa maji ambapo wakimbizi wengine watasafirishwa kwa siku tatu kutoka Renk kupitia mto Nile mpaka kufika Malakal mji mkuu wa jimbo la Upper Nile. “Usaidizi huu ni muhimu kabisa kwa sababu kile IOM na mashirika mengine ya Umoja wa Mataifa hawataki, ni kambi za wakimbizi kuibuka katika eneo hili kwa sababu liko mbali sana. Hakuna miundombinu. Hakuna hospitali, hakuna vifaa vya matibabu. Hakuna rasilimali za aina yoyote kwa watu.”Pamoja na usaidizi huo unaotolewa na IOM pamoja na mashirika mengine ya Umoja wa Mataifa bado Kuna wasiwasi mkubwa juu ya hatari ya kuibuka kwa magonjwa, njaa na vurugu zaidi.IOM imekuwa ikifanya ukaguzi wa kimatibabu na kutoa chanjo kabla ya kuwasafirishwa.

Kwa wafugaji hususan walio katika maeneo ya ukame kwa miongo kadhaa wamekuwa wakiathirika na athari za mabadiliko ya tabianchi kutokana na mifugo yao kutozalisha kiwango kinachohitajika cha maziwa na nyama cha kuwatosheleza wao wenyewe kula na kingine kuuza na kujipatia fedha. Ni kutokana na changamoto hiyo ndio maana mradi wa Pear Innovation ukaanzishwa huko kaunti ya Samburu nchini Kenya ambao ulilenga kutoa ngamia kwa wanawake ili wawaze kutumia maziwa ya ngamia hao kama lishe kwa familia zao na kisha kuuza mazao mengine na kujipatia fedha. Tuungane na Leah Mushi katika Makala hii. 

Mkutano wa sita wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA6 leo umefungua pazia katika Ofisi za Umoja wa Mataifa zilizopo jijini Nairobi, nchini Kenya.  Mkutano huo utakaodumu kwa siku tano unahudhuriwa na washiriki zaidi ya 6000 ikiwa ni pamoja na viongozi wa Mazingira duniani, asasi za kiraia, wataalamu wa Mazingira, maofisa waserikali za mitaa, wakulima, vyama vinavyowakilisha wafanyakazi, jamii zilizoachwa nyuma pamoja na maofisa wa ngazi za juu wa Umoja wa Mataifa.Irene Mwoga mtaalamu wa takwimu wa shirika la mazingira la Umoja wa Mataifa UNEP kwa bara la Afrika ni Mratibu wa Mkutano huo amezungumza na Stella Vuzo wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa Naironi Kenya UNIS na kuhusu mkutano huo dhamira ya mkutano huu unaofanyika kila baada ya miaka miwili, katika mwezi wa Februari akianza kwa kueleza UNEA6 ni nini..

Hii leo jaridani tunaangazia mkutano wa sita wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA6 jijini Nairobi, na mradi wa kusaidia watoto na vijana ambao walikuwa na changamoto ya masikio na kuongea nchini Rwanda. Makala tunasalia nchin Kenya na mashinani ukanda wa Gaza, kuikoni?Mkutano wa sita wa Baraza la Mazingira la Umoja wa Mataifa UNEA6 leo umefungua pazia katika Ofisi za Umoja wa Mataifa zilizopo jijini Nairobi, nchini Kenya. Mkutano huo utakaodumu kwa siku tano unahudhuriwa na washiriki zaidi ya 6000 ikiwa ni pamoja na viongozi wa Mazingira duniani, asasi za kiraia, wataalamu wa Mazingira, maofisa waserikali za mitaa, wakulima, vyama vinavyowakilisha wafanyakazi, jamii zilizoachwa nyuma pamoja na maofisa wa ngazi za juu wa Umoja wa Mataifa.Kupitia mradi wa "Winsiga Ndumva", maneno ya lugha ya Kinyarwanda yanayomaanisha "Usiniache nyuma, ninaweza kusikia”, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia Watoto (UNICEF) kwa kushirikiana na wadau wake ikiwemo Wizara ya Afya nchini Rwanda limebadilisha maisha ya watoto wengi na vijana ambao walikuwa na changamoto ya masikio na kuongea kwakuwapatia vifaa maalumu vya kupachika masikioni ili kusaidia masikio kufanya kazi yake ipasavyo. Makala inatupeleka kaunti ya Samburu nchini kenya kuona namna ngamia wanavyoboresha maisha ya wanawake na jamii kwa ujumla.Na mashinani inatupeleka katika ukanda wa Gaza ambapo ongezeko kubwa la utapiamlo miongoni mwa watoto na wanawake wajawazito na wanaonyonyesha ni tishio kubwa kwa afya zao. Shirika la Mpango wa chakula Duniani, WFP linahaha kuwasambazia lishe yenye virutubisho.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Kupitia mradi wa "Winsiga Ndumva", maneno ya lugha ya Kinyarwanda yanayomaanisha "Usiniache nyuma, ninaweza kusikia”, Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia Watoto (UNICEF) kwa kushirikiana na wadau wake ikiwemo Wizara ya Afya nchini Rwanda limebadilisha maisha ya watoto wengi na vijana ambao walikuwa na changamoto ya masikio na kuongea kwakuwapatia vifaa maalumu vya kupachika masikioni ili kusaidia masikio kufanya kazi yake ipasavyo. Huyo ni Vuguzima Francine, ambaye awali hakujua kuwa mtoto wake kwa kiasi kikubwa ni kiziwi. Mama huyu anasema, “nilikuwa ninamuadhibu kila siku kwa sababu nilikuwa nikimuita haitiki. Nikimwambia aende mahali haiendi. Nilifikiri ni kiburi. Kumbe baadaye ikagundulika hasikii.”UNICEF, kwa zaidi ya watoto na vijana wadogo zaidi ya 500 katika maeneo kadha ya nchini Rwanda imefanya jambo ambalo wazazi na watoto wenyewe wanaona kama miujiza. Manirakora Emmnuel mwanafunzi wa kidato cha kwanza katika kituo cha viziwi cha Butare akiwa na sura ya furaha na tabasamu pana anasimulia maisha yalivyokuwa magumu kabla hajapata machine ya kusaidia usikivu.“Nilipokuwa ninacheza mpira na watoto wenzangu, mtu akiniambia nielekeze mpira kwake, nilikuwa sisikii. Kwa hiyo kwa kutojua nilikuwa napiga mpira popote.” Pongezi pia ziende kwa Kitengo cha Manunuzi au Ugavi cha UNICEF kilitekeleza jukumu muhimu kuhakikisha wanavipata visaidizi hivi vya masikio kwa dola 118 kila kimoja ingawa bei yake kwa kawaida inafikia dola 2000 za kimarekani. 

Mkutano wa wanawake katika nyanja ya diplomasia umefanyika wiki hii katika Chuo Kikuu cha Nairobi nchini Kenya. Viongozi wa ofisi za Umoja wa Mataifa jijini Nairobi na Geneva Uswisi wamewasilisha mada mbele ya umati wa watu waliohudhuria mkutano huo wakiwemo Mabalozi wastaafu na wanaotumikia nchi zao hivi sasa nchini Kenya kuhusu nafasi ya Mwanamke katika ddiplomasia na katika kutimiza malengo ya maendeleo endelevu SDGs. Dkt. Elizabeth Kimani Murage anayefanyakazi na kituo cha utafiti na idadi ya watu Afrika (African population and research center) kama mtafiri mkuu ni miongoni mwa waliohudhuria mkutano huo na amezungumza na Stella Vuzo afisa habari wa kitengo cha habari cha Umoja wa Mataifa Nairobi UNIS katika makala hii na anaanza kwa kumueleza kwanini aliona ni muhimu kuhudhuria mkutano huo.

Msaidizi wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa ambaye pia ni Mkurugenzi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Maendeleo (UNDP Kanda ya Afrika, Ahunna Eziakonwa yuko ziarani nchini Burundi ambako amekutana na makundi mbalimbali ya kijamii na hata kufika mpaka wa Burundi na DRC kuona uhusiano wa kiuchumi kati ya nchi hizo. Pia Bi. Eziakonwa amekutana na Rais Evariste Ndaishimye.“Kwanza kabisa nimemshukuru Rais na nchi kwa kunikaribisha vema katika ziara yangu hii ya kwanza nchini Burundi. Rais na mimi tumejadili mchango wa UNDP katika kuunga mkono maono aliyonayo kwa ajili ya nchi hii. Tunaelewa kwamba kuna maono ya nchi kuwa imechomoza kufikia mwaka 2040 na kuwa imeendelea kufikia 2060. Kama mnavyofahamu UNDP ni shirika la maendeleo na tunataka kuona kile tunachoweza kufanya kuuunga mkono maono haya. Na nimekuja hapa pia kutathimini uimara wa UNDP katika kuisaidia Burundi kwenda katika mwelekeo huu wa maendeleo.”Bi. Eziakonwa anaendelea kueleza waliyoyazungumza na Rais Ndaishimiye akisema,“Pia tumejadili kuhusu vijana. Na nimempongeza Rais kama kinara wa mkutano wa vijana wa Afrika kwa ajili ya amani na usalama ambao ulisababisha kupitisha uamuzi wa Muungano wa Afrika kuhusu mchango wa vijana katika kukuza amani na usalama. Tumezungumza kuhusu vijana kwa ujumla na jinsi ya kuwapa fursa vijana kutumia uwezo wao.”Ni Msaidizi wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa ambaye pia ni Mkurugenzi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Maendeleo (UNDP Kanda ya Afrika, Ahunna Eziakonwa akiwa ziarani nchini Burundi. Shukrani kwa washirika wetu Mashariki TV ya mjini Bujumbura kwa kufanikisha kutufikishia sauti hii. 

Hii leo jaridani tunaangazia machafuko nchini DR Congo na hali ya msaada wa kibinadamu kwa wakimbizi wake. Pia tunakupeleka nchini Burundi kufuatilia kazi za makundi ya kijamii. Makala tunakupeleka nchini Kenya na mashinani nchini Ukraine tukielekea miaka mwili kamili ya vita nchini humo.Mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la kuhudumia watoto UNICEF na la mpango wa chakula duniani WFP leo yametoa wito wa kuchukuliwa hatua mara moja kuwalinda watoto na familia zao waliojikuta katikati ya machafuko yanayoendelea Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, huku lile la kuhudumia wakimbizi UNHCR likielezea wasiwasi mkubwa kuhusu mustakabali wa zaidi ya raia milioni 7 waliotawanywa na kuomba msaada zaidi kutoka jumuiya ya kimataifa.Msaidizi wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa ambaye pia ni Mkurugenzi wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Maendeleo (UNDP Kanda ya Afrika, Ahunna Eziakonwa yuko ziarani nchini Burundi ambako amekutana na makundi mbalimbali ya kijamii na hata kufika mpaka wa Burundi na DRC kuona uhusiano wa kiuchumi kati ya nchi hizo. Makala inatupeleka katika chuo kikuu cha Nairobi Kenya ulikomalizika mkutano wa wanawake katika nyanja ya diplomasia. Huko viongozi wa ofisi za Umoja wa Mataifa jijini Nairobi na Geneva Uswisi wamewasilisha mada mbele ya umati wa watu wakiwemo Mabalozi wastaafu na wa sasa wanaowakilisha mataifa yao Kenya kuhusu nafasi ya mwanamke katika diplomasia na kutimiza malengo ya maendeleo endelevu SDGs. Dkt. Elizabeth Kimani Murage anayefanyakazi na kituo cha utafiti na idadi ya watu Afrika kama mtafiti mkuu, ni miongoni mwa waliohudhuria mkutano huo.Katika mashinani tukielekea miaka mwili kamili ya vita nchini Ukraine tutamsikia mmoja wa waathirika wa vita hiyo.Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la kuhudumia watoto UNICEF na la mpango wa chakula duniani WFP leo yametoa wito wa kuchukuliwa hatua mara moja kuwalinda watoto na familia zao waliojikuta katikati ya machafuko yanayoendelea Mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, huku lile la kuhudumia wakimbizi UNHCR likielezea wasiwasi mkubwa kuhusu mustakbali wa zaidi ya raia milioni 7 waliotawanywa na kuomba msaada zaidi kutoka jumuiya ya kimataifa.Kwamujibu wa WFP na UNICEF idadi kuwa ya watu wakiwemo watoto wamejeruhiwa au kuawa karibu na makazi ya kambi za wakimbizi na yametoa wito kwa pande zote katika mzozo kuwalinda raia na kuruhusu mashirika ya misaada ya kibinadamu  kufanya kazi yao.Mashirika hayo yamesema mapigano ya sasa yamesababisha janga kubwa la kibinadamu na katika wiki mbili zilizopita yamesogea kilometa 25 mwagharibi mwa mji wa Goma kuelekea Sake ambako watoto na familia zao sasa wamezingirwa na mapigano.Mwakilishi wa UNICEF nchini DRC Grant Leaity amesema "Watoto nchini DRC wanahitaji amani sasa. Tunatoa wito kwa watoto kulindwa katika vita hivi na kukomesha ukatili huu kupitia juhudi mpya za kutafuta suluhu za kidiplomasia. Tuna wasiwasi mkubwa kuhusu usalama wa watoto na familia zao walio ndani na karibu na kambi za Goma.”Nalo shirika la UNHCR limesema  mapigano haya yamesababisha msongamano mkubwa wa watu kwenye kambi za wakimbizi ambazo tayari zimejaa pomoni watu waliofurushwa makwao. Watu zaidi ya 214,000 wamejiunga na watu wengine 500,000 ambao tayari walikimbia hadi maeneo ya karibu na Goma.Shirika hilo limesema linatiwa hofu kubwa kwani hadi sasa zaidi ya watu milioni 7 wametawanywa nchini DRC ukijumuisha na wengine nusu milioni ambao ni wakimbizi na wengi wanakabiliwa na changamoto za hali duni ya malazi, huduma mbovu za usafi na fursa finyu za kujipatia kipato.Ili kushughulikia changamoto hizo na nyingine nyingi za kibinadamu mwaka huu 2024 ombi la dola bilioni 2.6 lilizinduliwa wiki hii kusaidia watu milioni 8.7 wanaohitaji msaada wa kibinadamu DRC.Lakini jana pia UNHCR na washirika wake walizindua mkakati wa kikanda wa ulinzi na msaada kwa DRC unaohitaji dola milioni 668 kusaidia karibu wakimbizi milioni 1 na jamii zinazowahifadhi hasa nchini Angola, Burundi, Jamhuri ya Congo, Rwanda, Uganda, Tanzania na Zambia.

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo ukumbi ni wake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “NDONGOSA.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina, ambapo FAO limeutenga mwaka huu wa 2024 kuwa wa wanyama wa jamii ya ngamia kwani mchango na faida zake zinanufaisha zaidi ya mataifa 90 duniani na tunaelekea nchini Kenya kwa makala inayohusu ngamia. Pia tunaangazia DR Congo, Gaza na Ukraine kwa muhtasari ya habari. Katika kujifunza kiswahili tunakuletea uchambuzi wa neno “NDONGOSA”.Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi (UNHCR) kwa kushirikiana na wadau wake 105 hii leo wamezindua mpango wa kuwasaidia wakimbizi wa Jamhuri ya Kidemokrasia Congo, DRC pamoja na jamii zilizowakaribisha. Mpango huo uliozinduliwa hii leo jijini Pretoria, Afrika Kusini utakaogharimu jumla ya dola milioni 668 kwa kipindi cha mwaka 2024-2025 unahusisha wadau kutoka Tanzania, Burundi, Uganda, Rwanda, Angola, Zambia na DRC yenyewe.Kamishna mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina, UNRWA Philippe Lazzarini na Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani Dkt. Tedros Ghebreyesus wakiunga mkono tamko la Kamati ya kudumu ya mashirika ya kimataifa (IASC) lililotolewa jana kuhimiza kusitiza mapigano Gaza, kupitia kurasa zao za mtandao wa X wameeleza hali ilivyo tete Gaza. Lazzarini akihoji ni “mara ngapi zaidi tunapaswa kukumbusha kwamba hakuna mahali salama katika Gaza?”  huku Dkt. Tedros akieleza kuwa hospitali zimegeuka uwanja wa vita. Na Uvamizi kamili wa Ukraine uliofanywa na Urusi ukielekea kuingia mwaka wa tatu, Kamishna Mkuu wa Haki za Kibinadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk ametoa wito kwa Urusi kuruhusu Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya Haki za Kibinadamu na mashirika mengine huru ya kimataifa kuwafikia kikamilifu wale wote ambao wamenyimwa uhuru wao katika muktadha wa vita ya kijeshi. Wakati huo huo nalo Shirika la Umoja wa Mataifa la Uhamiaji (IOM) limeeleza kuwa asilimia 40 ya idadi ya watu wote wa Ukraine bado wanahitaji aina fulani ya usaidizi wa kibinadamu, wakati wakimbizi milioni 2.2 wanahitaji msaada katika nchi za jirani.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo ukumbi ni wake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “NDONGOSA”.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Kunapozuka mizozo na machafuko wananchi wote wanaathirika kwasababu maisha yao yanaparanganyika kabisa tofauti na walivyokuwa wamezoea. Watoto waliokuwa wakienda shule sasa hawaendi, si wafanyabiashara, wakulima wala viongozi wa dini wanaotekeleza majukumu yao ya kila siku na suala moja lililo kweli kwa kila mtu ni kuwa wanatafuta kila namna ya kuokoa maisha yao na wengi njia hiyo huwa ni kukusanya virango vyao kidogo wanavyoweza kubeba na kukimbia kuokoa nafsi zao. Kwa wananchi wa Gaza hususan wanawake wa Gaza, mwezi Oktoba mwaka 2023 mpaka leo wamekuwa wakikimbia mara kusini, mara kaskazini na sasa wapo Rafah karibu na mpaka wa nchi yao na Misri huku wengine wakiwa wamekwama maeneo mbalimbali ya ukanda huo kutokana na mapigano yanayoendelea baina ya wanamgambo wa kipalestina wa Hamas na jeshi la Israel IDF. Lakini ki baiolojia kila mwezi wanawake na wasichana waliovunja ungo huona siku zao au huingia katika hedhi , je wanawezaje kujihifadhi wakati huo huo wakiwa leo hapa kesho pale kuokoa nafsi zao? Tuungane na Leah Mushi katika Makala hii. 

Hii leo jaridani tunaangazia mizozo nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, na mabomu ya kutegwa ardhini nchini Ukraine. Makala tukupeleka katika ukanda wa Gaza na mashinani nchini Tanzania, kulikoni?Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, Bintou Keita, ameliambia Baraza la Usalama kwamba ana wasiwasi mkubwa kutokana na ukiukwaji mkubwa wa haki za binadamu na sheria za kimataifa unaofanywa katika maeneo yaliyo chini ya udhibiti wa M23, ambapo vuguvugu hilo linalenga watendaji wa mashirika ya kiraia, hasa watetezi wa haki za binadamu na waandishi wa habari.Umoja wa Mataifa umesema Ukraine sasa ni moja ya nchi zilizoathiriwa zaidi na mabomu ya kutegwa ardhini duniani huku ikadiriwa kwamba karibu thuluthi moja ya nchi hiyo imeghubikwa na vita eneo ambalo ukubwa wake ni mara nne na nusu ya nchi ya Uswisi. Umoja wa Mataifa umekuwa ukifanya kazi na serikali ya Ukraine kwa miaka 30 na umekuwa ukiongoza mpango wa utekelezaji wa uteguaji wa mabomu ya kutegwa ardhini tangu 2016. Makala tunaelekea Gaza ambapo tangu Oktoba 7 mwaka jana kulipozuka machafuko huko Ukanda wa Gaza, wanawake wanaume na watoto wamekuwa wakikimbia kutoka eneo moja Kwenda jingina mpaka sasa wengi wao wapo Rafah karibu kabisa na mpaka wan chi ya Misri lakini umeshajiuliza kwa miezi mitano wanawake wa Gaza wanafanyaje wanapoingia katika kipindi cha hedhi kila mwezi?Mashinani ikiwa leo ni siku ya kimataifa ya lugha ya mama tutaelekea mjini Mwanza kaskazini magharibi mwa Tanzania kumsikia kijana anayetumia Kiswahili kama lugha mama.Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu!

Umoja wa Mataifa umesema Ukraine sasa ni moja ya nchi zilizoathiriwa zaidi na mabomu ya kutegwa ardhini duniani huku ikadiriwa kwamba karibu thuluthi moja ya nchi hiyo imeghubikwa na vita eneo ambalo ukubwa wake ni mara nne na nusu ya nchi ya Uswisi. Umoja wa Mataifa umekuwa ukifanya kazi na serikali ya Ukraine kwa miaka 30 na umekuwa ukiongoza mpango wa utekelezaji wa uteguaji wa mabomu ya kutegwa ardhini tangu 2016. Paul Heslop Mshauri Mkuu wa Kiufundi wa utekelezaji wa program ya hatua ya uteguaji mabomu ya kutegwa ardhini ya shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa maendeleo UNDP nchini Ukraine akisema amekuwa akifanya kazi ya uteguzi wa mabomu ya kutegwa ardhini kwa miaka thelathini katika maeneo hatari yenye vita, kuanzia Msumbiji hadi Afghanistan. Lakini aliyoyashuhudia ilikuwa maandalizi tu mtihani kamili ambao sasa uko Ukraine“Ni mazingira magumu sana iwe ya kisiasa, kiuchumi, kijamii, kiufundi, kwanza kabisa kwa maana ya kieneo, ni nchi kubwa. Kuna mstari wa mbele wa vita ambao sasa ni zaidi ya kilomita elfu moja, kuna uwezekano wa kazi kubwa ya kufanya. theluthi moja ya nchi inashukiwa kuathirika na mabomu ya ardhini. Hiyo ni ukubwa wa kama nchi mbili za Ufaransa.”Mathalani Paul anasema,“Endapo makombora 30,000 yanarushwa kwa siku, hayo ni mabomu 3,000 yasiyolipuka kwa siku. Na, wakati mzozo unafikia siku elfu moja basi, hayo ni mabomu milioni 3 na vilipuzi vingine ambayo hviajalipuka.”Licha a hali kuonekana ni ya kutisha lakini haimkatishi tamaa  Paul wala kumfanya ajutie kufanyakazi ya ya Umoja wa Mataifa ya uteguzi mabomu “Nimebaini kwamba kufanya kazi kya kutegua mabomu kuwa ni kazi bora zaidi ambayo ningeweza kuwa nayo. Nimeona ushujaa ambao siwezi hata kuamini na nimeshuhudia matukio ambayo yananitia hofu kubwa.”Kwa mujibu wa UNDP ambayo ni mratibu wa hatua za kutegua mabomu ya ardhini Ukraine hadi kufikia Juni mwaka huu mabomu na vilipuzi 540,000 ambavyo havikulipuka vimeteguliwa, lakini kuifanya Ukraine kuwa salama kabisa ni kibarua kigumu na cha gharama kubwa, huku Benk ya dunia ikikadiria kuwa kutegua vilipuzi na mabomu yote nchini humo kutagharimu dola  zaidi ya bilioni 37.

Mwakilishi Maalum wa Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC, Bintou Keita, ameliambia Baraza la Usalama kwamba ana wasiwasi mkubwa kutokana na ukiukwaji mkubwa wa haki za binadamu na sheria za kimataifa unaofanywa katika maeneo yaliyo chini ya udhibiti wa M23, ambapo vuguvugu hilo linalenga watendaji wa mashirika ya kiraia, hasa watetezi wa haki za binadamu na waandishi wa habari. Akihutubia Baraza la Usalama lililokaa jana kuanzia saa tisa alasiri saa za New York Marekani ili kuijadili hali ya DRC, kwa njia ya video akiwa nchini DRC, Bintou Keita ambaye pia ni Mkuu wa Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO, ameeleza kinagaubaga hali ya usalama inavyozidi kudorora mashariki mwa nchi hiyo ya pili kwa ukubwa wa eneo barani Afrika.“Idadi ya ukiukwaji wa haki za binadamu unaofanywa na M23 inaendelea kuongezeka, huku takriban raia 150 wakiuawa tangu kuanza tena kwa mapigano Novemba 2023, wakiwemo watu 77 Januari 2024.”Aidha Bi. Keita akasisitiza kuhusu changamoto wanazokutana nazo MONUSCO kutokana na kuendelea kukabiliwa na wimbi la taarifa potofu na za uongo kuhusu uhusika wa MONUSCO kwenye mapigano yanayoendelea hivi sasa. “Kampeni za mtandaoni zinazoilenga MONUSCO zimekuwa zikifanywa na vyanzo ambavyo hasa viko nje ya DRC. Hii imesababisha vitendo vya uhasama dhidi ya walinda amani wa Umoja wa Mataifa na vikwazo vya kutembea vinavyowekwa na makundi yenye silaha na askari wa serikali.”Kwa mujibu wa Mwakilishi huyo maalumu wa Katibu Mkuu nchini, zaidi ya watu 400,000 waliokimbia makazi yao karibu na mji wa Goma sasa wametafuta hifadhi katika mji huo, wakiwemo watu 65,000 katika wiki mbili zilizopita, na hivyo kusababisha ongezeko kubwa la wagonjwa wa kipindupindu kutokana na ukosefu wa maji safi ya kunywa na usafi wa jumla wa mazingira.

Karibu kusikiliza jarida la habari za Umoja wa Mataifa hii leo ikiwa ni Siku ya Kimataifa ya Haki ya Kijamii Duniani. Jarida linaletwa kwako na LEAH MUSHI na kubwa hii leo ni mada kwa kina kutoka nchini Kenya ambako serikali na wadau wa wanyamapori wamechukua hatua kulinda moja ya Wanyama walio hatarini kutoweka , Faru. Pia utapata fursa ya kusikiliza muhtasari wa habari na ujumbe kutoka mashinani. Karibu. 

Mgogoro wa Sudan ni tishio kwa ukanda mzima huku njaa ya utapiamlo vikiongezeka WFP imeonya.Maelfu ya watu wayakimbia machafuko mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya CongoMakala: UNICEF na UNFPA waungana kutokomeza ndoa za utotoni nchini Nepal.Mashinani : Kuelekea uchaguzi mkuu nchini Sudan Kusini Jean-Pierre Lacroix afanya ziara kutatathimini hali.

Ikiwa wiki hii ulimwengu umeadhimisha Siku ya redio Duniani, Mwanahabari gwiji wa siku nyingi nchini Tanzania Rose Haji anakubaliana na mtazamo wa Umoja wa Mataifa kuwa redio bado ni chombo muhimu sana katika mawasiliano ya ulimwengu lakini anaona kwamba kwa upande wa taaluma ya utangazaji wa redio kuna tatizo.

Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres leo katika mkutano wa usalama unaofanyika mjini Munich Ujerumani ametoa wito wa kuwepo utaratibu wa kimataifa ambao unafanya kazi kwa kila mtu. Asante Evarist Guterres katika hotuba yake amesisitiza wito huo wa amani na utaratibu wa kisasa wa kimataifa akisema utaratibu wa leo wa kimataifa haufanyi kazi kwa kila mtu, "Kwa kweli, ningeenda mbali zaidi na kusema kwamba haufanyi kazi kwa mtu yeyote." Akielezea hali ya kimataifa, Katibu Mkuu  amesema  hivi sasa dunia inakabiliwa na changamoto lukuki, lakini jumuiya ya kimataifa imegawanyika zaidi kuliko wakati mwingine wowote katika miaka 75 iliyopita.Amesisitiza kwamba "Leo hii tunashuhudia nchi zikifanya chochote wapendacho, bila uwajibikaji." Ameonya kwamba “Kama Ripoti ya Usalama ya Munich inavyoweka bayana mafanikio ya jamii kupitia ushindani kati ya nchi yanapewa kipaumbele badala ya kuangalia faida kwa wote, kupitia ushirikiano”. Ripoti ya Usalama ya Munich huchapishwa kila mwaka kabla ya mkutano na kuchambua masuala muhimu ya sera ya usalama.Guterres ameongeza kuwa migogoro inaongezeka, inayohusishwa na ushindani na kutokujali.Hivyo amesisitiza kuwa utaratibu wa kimataifa ambalo linafanya kazi kwa kila mtu lazima lishughulikie mapungufu haya na kutoa suluhisho."Ikiwa nchi zingetimiza wajibu wao chini ya Mkataba wa Umoja wa Mataifa, kila mtu duniani angeishi kwa amani na utu".Katibu Mkuu amegusia pia migogoro inayoendelea duniani mathalan amesema hali ya Gaza ni janga la kutisha la mkwamo katika uhusiano wa kimataifa.Hakuna kinachoweza kuhalalisha mashambulizi ya kiholela yaliyoanzishwa na Hamas tarehe 7 Oktoba, Guterres amesisitiza kwa wakuu wa nchi na serikali kutoka duniani kote mjini Munich na kuongeza kuwa “Na hakuna kinachoweza kuhalalisha adhabu ya pamoja ya watu wa Palestina katika hatua za kijeshi za Israeli.Mashambulizi ya kila upande dhidi ya mji wa Gaza yatakuwa mabaya kwa raia wa Palestina ambao tayari wako kwenye zahma kubwa, ameonya Guterres katika hotuba yake kwa washiriki wa ngazi za juu wa mkutano huo.Masuala mengine aliyozungumzia ni mkutano wa siku zijazo ambao utafanyika Septemba kmwa huu ambapo amesema “tunahitaji kuimarisha usanifu wa amani na usalama wa kimataifa ili kukabiliana na vitisho na changamoto za leo, kama vile mgogoro wa mabadiliko ya tabianchi, akili bandia au akili mnemba, au kutumia mtandao kama silaha.”Na Jana Alhamisi, siku moja kabla ya kuanza kwa Mkutano wa Usalama wa Munich, Guterres alitembelea sinagogi la "Ohel Jakob"ambako kuna majina ya Wayahudi zaidi ya 4,500 wa Munich ambao waliuawa wakati wa enzi ya Manazi na kusistiza kuwa chuki dhidi ya Wayahudi inapaswa kukomeshwa kote duniani.

Hii leo jaridani tunaangazia mkutano wa usalama unaofanyika mjini Munich Ujerumani, na elimu kwa watoto katika mzozo nchini Afghanistan. Makala tunasikia ujumbe kuhusu matatizo kwa upande wa taaluma ya utangazaji wa redio. Mashinani tunasikia ujumbe wa mkulima nchini Kenya.Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa António Guterres leo katika mkutano wa usalama unaofanyika mjini Munich Ujerumani ametoa wito wa kuwepo utaratibu wa kimataifa ambao unafanya kazi kwa kila mtu.Shirika la Umoja wa Mataifa linalohusika na masuala ya watoto UNICEF linafanya kila juhudi kuhakikisha watoto wanapata mahitaji yao ikiwemo elimu. Huko nchini Afghanistan shirika hilo limehakikisha zaidi ya wanafunzi 683,000 wanapata elimu wangali katika mazingira wanayoishi. Katika makala na ikiwa wiki hii ulimwengu umeadhimisha Siku ya redio Duniani, Mwanahabari gwiji wa siku nyingi nchini Tanzania Rose Haji anakubaliana na mtazamo wa Umoja wa Mataifa kuwa redio bado ni chombo muhimu sana katika mawasiliano ya ulimwengu lakini anaona kwamba kwa upande wa taaluma ya utangazaji wa redio kuna tatizo.Mashinani tunakuletea ujumbe wa Agnes, mwanamke mkulima kutoka Kenya ambaye alikuwa anategemea chakula cha msaada kutoka Shirika la Mpango wa Chakula Duniani WFP lakini leo, kupitia mtaro wake wa maji inayopeleka maji kwa shamba lake, anavuna mazao yake ya kutosha familia yake na ameweza kujimudu kimaisha kwa kuuza masalio.Mwenyeji wako ni Evarist Mapesa, karibu!

Shirika la Umoja wa Mataifa linalohusika na masuala ya watoto UNICEF linafanya kila juhudi kuhakikisha watoto wanapata mahitaji yao ikiwemo elimu. Huko nchini Afghanistan shirika hilo limehakikisha zaidi ya wanafunzi 683,000 wanapata elimu wangali katika mazingira wanayoishi. Mtoto Khadija ni mmoja wa wanufaika wa madarasa ya elimu ya kijamii huko nchini Afghanistan. Kabla ya kuanza kwa programu hii inayofadhiliwa na UNICEF mtoto huyu na wenzake walikuwa hawaendi shule.Hapo awali, tulikuwa tunagombana na marafiki zangu sababu hatukujua kile kilicho bora. Mimi na marafiki zangu tulikuwa tunacheza sehemu yoyote ile hata kwenye uchafu, sababu hatukujua kuwa ni tatizo. Lakini baada ya kuandikishwa na kuanza kushiriki katika madarasa ya elimu ya kijamii, Khadija anasema anafurahia mambo anayojifunza shuleni na kushirikiana na wanafunzi wenzake darasani.Nina jisikia furaha na fahari. Napenda kujifunza hisabati, Dari, ujuzi wa kijamii na kuandika. Ninapokuja shuleni najifunza vitu vingi sana. Asilimia 60 ya wanufaika wa programu hii ya madarasa ya elimu ya kijamii inayotolewa kwa wanafunzi 683,000 nchini Afghanistani ni watoto wa kike. 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo ukumbi ni wake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “MBEJAA”.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambapo Dkt. Tulia Akson, Rais wa Umoja wa Mabunge Duniani, IPU ambaye pia ni Spika wa Bunge la Tanzania anaeleza yaliyojadiliwa katika mkutano wa pamoja kati ya Umoja wa Mabunge Duniani na Umoja wa Mataifa. Pia tunakuletea habari kwa ufupi na uchambuzi wa neno MBEJAA.Leo shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani limetoa muongozo mpya na nyenzo za kuboresha usambazaji mdogo wa maji. Mwongozo huo wa “ubora wa maji ya kunywa: usambazaji mdogo wa maji”, na vipengele vinavyohusiana vya ukaguzi wa usafi, unalenga kuboresha ubora wa maji hususan ya kunywa, kujenga utoaji wa huduma thabiti zaidi, na kupambana na kuongezeka kwa magonjwa katika jamii zilizo hatarini na zenye uhaba wa rasilimali hiyo muhimu.Gaza, Leo wakati changamoto ya kukatika kwa umeme ikiendelea katika ukanda huo na kwingineko pia mashirika ya Umoja wa Mataifa yamesema mashambulizi ya anga yakiendelea kulenga mji wa kusini mwa Gaza wa Rafah na kusambaa kwa ripoti kwamba vikosi vya Israel vimefanya operesheni ya kijeshi ndani ya jengo la hospitali ya Nasser, wasiwasi juu ya uwezekano wa uvamizi wa ardhini wa mji huo wa mpakani wenye wakazi wengi unazidi kuongezeka. Na leo ni siku ya kimataifa ya saratani ya utotoni ambapo mwaka huu shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani WHO linajikita na jukumu muhimu la wazazi, madaktari wa familia na madaktari wa watoto katika kubaini mapema saratani hiyo ya utotoni.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo ukumbi ni wake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “MBEJAA”.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Licha ya redio ambacho ni chombo cha kuaminiwa kwa miaka mingi katika usambazaji wa taarifa, kukabiliwa na changamoto nyingi katika nyakati hizi ambazo kuna utitiri wa teknolojia za usambazaji wa habari, bado inaonekana watu wana imani kubwa na chombo hiki kwa sababu mbalimbali. Wachache kati ya wengi, ni wadau hawa tuliozungumza kutoka Afrika Mashariki. Kwanza ni Rose Haji, mwanahabari mwandamizi wa siku nyingi nchini Tanzania akieleza kuhusu kazi kuu za redio.

Madaktari wa Umoja wa Mataifa leo wamesema wanahofia janga la kibinadamu lisiloelezeka endapo uvamizi kamili wa jeshi la Israeli utatokea Rafah kusini mwa Gaza ambako maelfu ya maelfu ya watu wamekimbilia tangu kuzuka kwa mzozo huu mpya Oktoba 7 mwaka jana. Likiunga mkono wasiwasi huo ulioelezwa pia na mratibu Mkuu wa masuala ya kibinadamu wa Umoja na mkuu wa shirika la kuratibu misaada ya kibinadamu OCHA, Mataifa Martin Griffiths kwamba kushambuliwa kwa Rafah "kunaweza kusababisha mauaji makubwa” Shirika la Afya la Umoja wa Mataifa Duniani WHO limesema kila liwezekanalo linapaswa kufanyika kuzuia mashambulizi hayo huku pia likikanusha vikali madai ya ushirikiano wa miaka mingi na washirika wasio wa afya ndani au chini ya hospitali za Gaza.Dkt. Teresa Zakaria Msimamizi wa matukio wa WHO katika eneo linalokaliwa la Palestina amesema, "Hatuwezi kupaza sauti zaidi kukanusha kwamba hakuna ushirikiano kati ya WHO na taasisi nyingine yoyote katika sekta ya afya, washirika wa afya, na katika wizara ya afya ya Gaza ambao tunashirikiana nao," Naye Dkt Rik Peeperkorn, Mwakilishi wa WHO katika eneo linalokaliwa la Palestina akizungumza kutoka Gaza amesisitiza kwamba hospitali "hazipaswi kuendeshwa kijeshi na kwamba macho yote sasa yako kwenye uhasama na mashambulizi makubwa yanayohofiwa huko Rafah. Unaona hofu inayowakabili watu. Na watu kila wakati huja na maswali wanauliza tunaweza kufanya nini?"Maendeleo hayo yanakuja wakati vituo vya hospitali "vimelemewa na kutokuwa na uwezo  na viko ukingoni kusambaratika kabisa",amesema Dkt Peeperkorn huku akibainisha kuwa Wagaza milioni 1.5 sasa wamesongamana kwenye mahema ya muda na makazi ya UNRWA kila kona ya mkoa wa Rafah.Nao wataalam huru wa haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa leo wameonya juu ya athari mbaya za mzozo huo Gaza kwa maisha ya waandishi wa habari wakisema, "Tunasikitishwa na idadi kubwa ya waandishi wa habari na wafanyakazi wa vyombo vya habari ambao wameuawa, kushambuliwa, kujeruhiwa na kuzuiliwa katika eneo la Palestina linalokaliwa hasa huko Gaza, katika miezi ya hivi karibuni wakipuuza waziwazi sheria za kimataifa. Tunalaani mauaji, vitisho na mashambulizi yote dhidi ya waandishi wa habari na tunatoa wito kwa pande zote kwenye mzozo kuwalinda." 

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya kibinadamu katika ukanda wa Gaza, na jinsi amabvyo watu kote ulimwenguni wanavyokabiliwa na njaa kali inayochochewa na migogoro ya silaha. Makala tuansalia na mada ya mwaka huu wa siku ya redio na mashinani tunakupeleka nchini Chad, kulikoni?Madaktari wa Umoja wa Mataifa leo wamesema wanahofia janga la kibinadamu lisiloelezeka endapo uvamizi kamili wa jeshi la Israeli utatokea Rafah kusini mwa Gaza ambako maelfu ya maelfu ya watu wamekimbilia tangu kuzuka kwa mzozo huu mpya Oktoba 7 mwaka jana.Takriban watu milioni 258 katika nchi na maeneo 58 ulimwenguni wanakabiliwa na njaa kali inayochochewa na migogoro ya silaha, majanga ya kiuchumi, mabadiliko ya tabianchi, umaskini na ukosefu wa usawa, limesema shirika la Umoja wa Mataifa la chakula na kilimo FAO na kutaka wadau kuangalia upya mtindo wa ufadhili. Katika makala, licha ya redio ambacho ni chombo cha kuaminiwa kwa miaka mingi katika usambazaji wa taarifa, kukabiliwa na changamoto nyingi katika nyakati hizi ambazo kuna utitiri wa teknolojia za usambazaji wa habari, bado inaonekana watu wana imani kubwa na chombo hiki kwa sababu mbalimbali. Wachache kati ya wengi, ni wadau hawa tuliozungumza kutoka Afrika Mashariki.Mashinani tunakuletea ujumbe wa mwanamke dereva wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula Duniani WFP anayeendesha gari muhimu aina ya sherps lililoundwa kumudu hali tofautitofauti za barabara na hata mito yenye vina vifupi ambalo husaidia kutoa huduma kwa namna yoyote.Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Takriban watu milioni 258 katika nchi na maeneo 58 ulimwenguni wanakabiliwa na njaa kali inayochochewa na migogoro ya silaha, majanga ya kiuchumi, mabadiliko ya tabianchi, umaskini na ukosefu wa usawa, limesema shirika la Umoja wa Mataifa la chakula na kilimo FAO na kutaka wadau kuangalia upya mtindo wa ufadhili. Kwa mujibu wa Naibu Mkurugenzi Mkuu wa FAO Bi. Beth Bechdol idadi inayoongezeka ya watu walioathiriwa kutokana na kuongezeka kwa migogoro ya kibinadamu katika maeneo yaliyoathiriwa na migogoro kama vile Ukanda wa Gaza, Ukraine, na Sudan, au walioathirika na mabadiliko ya tabianchi, inahitaji hatua za haraka na za pamoja ili kupatikana kwa suluhu. Akitolea mfano mzozo unaoendelea huko Sudan Bi. Bechdol amesema hali ya kutisha ya ukosefu wa chakula inaonesha wazi kwamba migogoro na njaa "vina uhusiano usioweza kutenganishwa."“Tunaona karibu nusu ya wananchi wote wapo katika mazingira magumu ya uhaba wa chakula, karibu watu milioni 18 ambao wanatatizika. Kumekuwa na idadi kubwa ya watu kupoteza maisha. Watu wengi waliuawa, mamilioni ya watu waliuawa katika vita vya Sudan.”Naibu Mkurugenzi Mkuu huyo wa FAO amekumbusha kuwa ili kukabiliana na changamoto zinazoongezeka na za muda mrefu kama vile mabadiliko ya tabianchi ni lazima wadau kubonga bongo na kufikiria upya mtindo wa ufadhili wa kifedha. “Mizozo inaendelea kwa miaka mingi, mabadiliko ya tabianchi na hali ya hewa yanachukua muda mrefu miaka minane, miaka kumi, ukame, mafuriko ambayo yanaendelea kutokea. Kwa hiyo inatubidi kwa uangalifu, sote, kutafuta njia mpya za kufikiria juu ya uwiano sahihi, mbinu sahihi ya kujumuisha msaada kwa wakulima, wafugaji, wavuvi na wanawake katika majibu haya, kwa sababu nadhani kilimo ndicho kinachoweza kuwa kweli sehemu ya suluhisho la muda mrefu sio tu kufanyia kazi maswala yanayohusiana na njaa, lakini kama tunavyojua, hatimaye inafika mahali ambapo unajaribu sana kujenga ujasiri katika uchumi, maishani, katika hali ambazo ni matokeo ya hali hizi zote ngumu sana.”​FAO imetoa ombi la dola bilioni 18 ili iweze kufanikisha usaidizi kwa kibinadamu kwa watu milioni 43 ili nao waweze kuzalisha chakula chao wenyewe kwa mwaka huu wa 2024. 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina, ambapo leo ulimwengu unaadhimisha Siku ya kimataifa ya redio duniani, dhima ya mwaka huu ikiwa 'Karne katika kuhabarisha, kuburudisha na kuelimisha'. Pia tunakuletea habari kwa ufupi. Mashinani tunasalia na maadhimisho ya siku redio.Leo ni siku ya Radio duniani na kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la elimu, sayansi na utamaduni UNESCO kwa karne moja chombo hicho lkimekuwa kikihabarisha, kuburudisha na kuelimisha jamii kote duniani. Mwaka huu siku hii inaenzi utajiri uliuopita wa Radio, kuendelea kwa umuhimu wake na matarajio ya mustakbali wake ingawa kinaendelea kukabiliwa na changamoto hasa kutoka kwenye majukwaa ya kidijitali na changamoto za kiuchumi. Mkurugenzi mkuu wa UNESCO Audrey Azoulay katika ujumbe wake amesema “Katika siku hii ya Radio, tunasherehekea sio tu historia ya Radio lakini pia jukumu lake muhimu katika jamii zetu sasa na miaka mingi ijayo.”Gaza, Kamishina Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA Philippe Lazzarini akizungumza na nchi wanachama hii leo amewaomba waliokata ufadhili kwa shirika hilo “Kubadili maamuzi yao hususan kwa mtazamo kwamba wafanyakazi waliodaiwa kushiriki uhalifu walifutwa kazi mara moja na uchunguzi unaendelea.” Namalizia na Sudan ambako kaimu mwakilishi wa shirika la afya la Umoja wa Mataifa WHO nchini humo Peter Graaff, akizungumza mjini Cairo Misri hii leo kuhusu hali ya Sudan amesema miezi kumi ya vita imetumbukiza mamilioni ya watu katika janga lisiloelezeka la kibinadamu huku mapigano yakiendelea kusambaa katika maeneo mapya na kufurusha watu zaidi wengine mara kadhaa.Na katika mashinani tunakutana na mkaazi wa Karen Nairobi nchini Kenya ambaye anasema kupitia matangazo na vipindi vya redio hutaachwa nyuma wakati fursa za biashara au nafasi za ajira zinavyotokea.    Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Vita vinapotokea wananchi wanalazimika kusaka kila namna ya kujilinda na kuokoa maisha yao. Mambo yanapokuwa mabaya watu hao hulazimika kuacha kila kitu nyuma na kukimbia kwenda kusaka hifadhi sehemu nyingine. Watu hao wanapoondoka wanaondoka na ujuzi wao mfano kama alikuwa muuguzi, mfanya biashara, fundi muashi au taaluma yoyote ile. Mara nyingi sehemu wanazofikia wakimbizi hao iwe ndani au nje ya nchi zao hujikuta wakipata mahitaji muhimu kwa ajili ya kuishi kama vile chakula cha msaada na matibabu, kiufupi watu hawa hugeuka kuwa tegemezi. Huko nchini Sudan Kusini, Benki ya Maendeleo ya Afrika na Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi, UNHCR wameamua kwenda mbali zaidi na kuwasaidia wakimbizi kutoka Sudan na wakimbizi wa Sudan Kusini wanaorejea makwao pamoja na jamiii zilizowakaribisha kujiinua kiuchumi kama anavyotujuza Leah Mushi katika Makala hii. 

Hii leo jaridani tunaangazia mkutano mkubwa wa Umoja wa Mataifa wa uhifadhi wa wanyamapori nchini Uzbekistan, na maradi wa maji safi na salama nchini Rwanda. Makala inatupeleka nchini Sudan Kusini na mashinani nchini Kenya, kulikoni? Leo huko Samarkand nchini Uzbekistan, katika ufunguzi wa mkutano mkubwa wa Umoja wa Mataifa wa uhifadhi wa wanyamapori (CMS COP14), ripoti ya kwanza ya kihistoria ya Hali ya Aina za Ndege na Wanyama Pori Wanaohamahama imezinduliwa na kuonesha hali ya mashaka kuhusu viumbe hawa duniani. Mradi wa ushirikiano wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF na serikali ya Japan umerejesha mautumaini ya maisha kwa maelfu ya wananchi wa wilaya za Rutsiro, Nyamasheke na Rusizi nchi Rwanda kwa kuwajengea na kukarabati visima vya maji na hivyo kuwaepusha na magonjwa yatokanayo na maji machafu na adha ya kutembea umbali mrefu kwenda kusaka maji. Makala inatupeleka nchini Sudan Kusini ambapo Leah Mushi anatujuza kuwa Shirika la Umoja wa Mataifa linaloshughulika na masuala ya wakimbizi UNHCR limungana na Benki ya Maendeleo ya Afrika kusaidia wakimbizi kutoka sudan na wakimbizi wa sudan Kusini wanaorejea makwao.Na katika mashinani na tukielekea siku ya kimataifa ya redio tunakupeleka katika kijiji cha Kapkoelei iliyoko katika kaunti ya Nandi nchini Kenya kusikia ujumbe kuhusu jinsi ambavyo radio inavyowasaidia watu vijijini.    Mwenyeji wako ni Evarist Mapesa, karibu!

Leo huko Samarkand nchini Uzbekistan, katika ufunguzi wa mkutano mkubwa wa Umoja wa Mataifa wa uhifadhi wa wanyamapori (CMS COP14), ripoti ya kwanza ya kihistoria ya Hali ya Aina za Ndege na Wanyama Pori Wanaohamahama imezinduliwa na kuonesha hali ya mashaka kuhusu viumbe hawa duniani. Ingawa baadhi ya aina za ndege na wanyama wanaohamahama zilizoorodheshwa chini ya Mkataba wa aina za ndege na wanyama wanaohamahama, CMS zinaboreka, karibu nusu (asilimia 44) zinaonesha kupungua idadi imesema ripoti hiyo ya aina yake.Zaidi ya aina moja kati ya tano (asilimia 22) ya aina za wanyama zilizoorodheshwa na Mkataba wa aina za ndege na wanyama wanaohamahama, CMS zinatishiwa kutoweka. Mathalani takriban samaki wote (asilimia 97) walioorodheshwa kwenye CMS wanatishiwa kutoweka, ripoti imeeleza.Hatari ya kutoweka inaongezeka kwa aina zinazohamahama duniani kote, ikiwa ni pamoja na zile ambazo hazijaorodheshwa chini ya CMS.Nusu (asilimia 51) ya Maeneo Muhimu ya Baionuai yaliyotambuliwa kuwa muhimu kwa wanyama wanaohama walioorodheshwa na CMS hayana hadhi ya kulindwa, na asilimia 58 ya maeneo  yanayofuatiliwa yanatambuliwa kuwa muhimu kwa aina zilizoorodheshwa na CMS yanakabiliwa na viwango visivyo endelevu vya shiniko linalosababishwa na binadamu.Vitisho viwili vikubwa kwa aina za wanyama zilizoorodheshwa kwenye Mkataba wa aina za ndege na wanyama wanaohamahama CMS na aina zote zinazohama zinavunwa kupita kiasi na upotezaji wa makazi kwa sababu ya shughuli za wanadamu. Aina tatu kati ya nne zilizoorodheshwa kwenye CMS huathiriwa na upotevu wa makazi, uharibifu na mgawanyiko, na aina  saba kati ya kumi zilizoorodheshwa na CMS huathiriwa na uvunwaji kupita kiasi (ikiwa ni pamoja na kuchukua kwa kukusudia na pia kukamata kwa bahati mbaya).Mabadiliko ya tabianchi, uchafuzi wa mazingira na  aina vamizi pia zina athari kubwa kwa aina za wanayama zinazohamahama.Ulimwenguni, aina za wanyama 399 zinazohama ambazo zimo hatarini au zinazokaribia kutoweka hazijaorodheshwa kwa sasa chini ya Mkataba wa aina za ndege na wanyama wanaohamahama CMS.Hadi sasa, hakuna tathmini ya kina kama hii iliyofanywa juu ya aina za wanyama zinazohama. Ripoti hiyo inatoa muhtasari wa kimataifa wa hali ya uhifadhi na mienendo ya idadi ya wanyama wanaohama, pamoja na taarifa za hivi karibuni kuhusu matishio yao makuu na hatua zilizofanikiwa za kuwaokoa.Inger Andersen, Mkurugenzi Mtendaji wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Mazingira Duniani, UNEP, amesema: “Ripoti ya leo inatuonesha wazi kwamba shughuli za binadamu zisizo rafiki kwa mazingira zinahatarisha mustakabali wa viumbe vinavyohamahama - viumbe ambao sio tu wanafanya kama viashiria vya mabadiliko ya mazingira lakini wana jukumu muhimu katika kudumisha mazingira. utendakazi na uthabiti wa mifumo ikolojia changamano ya sayari yetu. Jumuiya ya kimataifa ina fursa ya kutafsiri sayansi hii ya hivi punde zaidi ya shinikizo zinazokabili spishi zinazohama kuwa hatua madhubuti ya uhifadhi. Kwa kuzingatia hali ya hatari ya wengi wa wanyama hawa, hatuwezi kumudu kuchelewesha, na lazima tushirikiane ili kufanya mapendekezo kuwa kweli."Mabilioni ya wanyama hufanya safari za kuhama kila mwaka kwenye nchi kavu, baharini na angani, wakivuka mipaka ya kitaifa na mabara, huku baadhi yao wakisafiri maelfu ya maili kuzunguka dunia ili kula na kuzaliana.Aina za ndege na wanayama zinazohama zina jukumu muhimu katika kudumisha mfumo ikolojia wa dunia, na kutoa manufaa muhimu, kwa kuchavusha mimea, kusafirisha virutubisho muhimu, kuwinda wadudu, na kusaidia kuhifadhi kaboni.

Mradi wa ushirikiano wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF na serikali ya Japan umerejesha mautumaini ya maisha kwa maelfu ya wananchi wa wilaya za Rutsiro, Nyamasheke na Rusizi nchi Rwanda kwa kuwajengea na kukarabati visima vya maji na hivyo kuwaepusha na magonjwa yatokanayo na maji machafu na adha ya kutembea umbali mrefu kwenda kusaka maji. Ni Josephine Mukandanga mkazi na mmoja wa wanufaika wa mradi huo wa maji toka wilaya ya Nyamasheke akisema kabla ya mradi huo upatikanaji wa maji ulikuwa mtihani mkubwa kwao. Kwa Josephine kama ilivyo kwa maelfu ya wakazi wengine mradi huo umemletea nuru kubwa. “Kutokana na maporomoko ya udongo na majanga mengine ya asili mitambo yote ya maji iliharibika na huduma yetu ya maji kukatika. Na hivyo kulazimika kwenda kuchota maji kwenye visima na mabwawa”Kupitia mradi huu wa UNICEF na Japani watu zaidi ya 50,000 katika wilaya tatu wamefaidika kwa maji safi na salama na sio tu umewaletea furaha na kupunguza adha ya umbali mrefu kusaka maji pia umewaepusha na magonjwa yatokanayo na huduma duni  za maji , usafi na usafi wa mazingira WASH baada ya miaka mingi.Kwa Josephine huu ni ukurasa mpya kwa maisha yake na jamii yake.“Kwa sasa tatizo limetatuliwa. Sasa tuna maji safi ya kutosha kuosha vyombo, kuogesha watoto wetu, kufua nguo zetu na kuoga kuhakikisha miili yetu iko safi.”Ukosefu wa maji uliwafanya watoto wengi katika wilaya hizo tatu kukosa masomo, kuugua mara kwa mara na kukabiliwa na changamoto nyingine wanapokwenda kuteka maji mbali, lakini sasa wananchi wa wilaya zote tatu wanachosema nishukran kwa serikali yao ya Rwanda, UNICEF na serikali ya Japan kwa kuwapa zawadi ya uhai kupitia maji safi na salama ambayo gharama yake haiwezi kupimika katika maisha yao.

Katika kuelekea siku ya kimataifa ya wanawake na wasichana katika sayansi itakayoadhimishwa Jumapili Februari 11 shirika la chakula na kilimo la Umoja wa Mataifa FAO limesema katika Dunia ya sasa inayobadilika kwa kasi, sayansi na ubunifu vina jukumu muhimu katika kushughulikia changamoto zinazoiandama Dunia. Hata hivyo licha ya hatua kubwa zilizopigwa katika kuendeleza sayansi wanawake na wasichana wanaendelewa kukabiliwa na vikwazo vingi kuingia katika tasnia hiyo ndio maana shirika hilo limeamua kuchukua hatua kuendesha mafunzo ya kuwajengea uwezo hususan wasichana katika sayansi ya takwimu katika kilimo. Leo tunakupeleka Côte D’Ivoire  kushuhudia mchango wa FAO katika hilo. Flora Nducha anafafanua zaidi katika makala hii

Katika Jarida la habari la Umoja wa Mataifa hii leo Anold Kayanda anakuletea Hali Gaza inazidi kuwa mbaya , mashirika ya Umoja wa Mataifa yaonya kuhusu athari za kiafya, vifo, na njaaNchini Sudan shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF laonya juu ya hatari ya utapiamlo mkali wakati vita ikiendelea katika maeneo mbalimbaliMakala inatupeleka Corte D'Ivoire kumulika mchango wa shirika la chakula na kilimo FAO katika kuwainua wanawake na wasichana katika sayansiNa mashinani inatupeleka Malawi ambako shirika la UNICEF limekuwa likitoa msaada wa vifaa kwa watoto kujifunza

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili hii leo Dkt. Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anachambua methali “Mjinga akierevuka, mwerevu yupo mashakani.”     

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina tukimulika hali ya wakimbizi wa ndani na ziara ya  Kamishna Mkuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi, UNHCR Filippo Grandi nchini Sudan.Pia tunakuletea habari kwa ufupi, na neno la wiki tunakuleleta uchambuzi wa methali “Mjinga akierevuka, mwerevu yupo mashakani.”Huko Kinshasa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo DRC shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF na wadau wengine wa misaada ya kibinadamu wamesema wanafanya kila liwezekanalo kuwasaidia waathirika wa mafuriko mabaya zaidi nchini humo yaliyosababisha kina cha mto Congo kufurika katika kiwango ambacho hakijawahi kushuhudiwa katika kipindi cha zaidi ya miaka 60. Gaza wakati mashambulizi makubwa ya mambomu ya Israel yakiendelea kwa njia ya anga, aridhini na baharini katika sehemu kubwa ya Ukanda wa Gaza na hususan Khan Younis na viunga vyake  na kuongeza idadi ya vifo, majeruhi na wakimbizi wa ndani shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA limesema jana Februari 7 jeshi la Israel lilitangaza kusitisha kwa muda na kwa kimkakati hii leo operesheni zake za kijeshi katika maeneo ya magharibi mwa Rafah kuanzia saa nne asubuhi hadi saana nane mchana saa za Israel ili kuruhusu misaada ya kibinadamu kuingia. Mkutano wa maandalizi wa Umoja wa Mataifa wa nchi zinazoendelea zisizo na bandari (LLDCs), unaofanyika hapa Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa New York umesema nchi hizo kwa kukosa fursa ya moja kwa moja ya kuwa na bahari      zinakabiliwa na vikwazo vikubwa vya kibiashara, mawasiliano na maendeleo.Na katika kujifunza lugha ya Kiswahili hii leo Dkt. Mwanahija Ali Juma, Katibu Mkuu wa Baraza la Kiswahili, Zanzibar nchini Tanzania, BAKIZA anachambua methali “Mjinga akierevuka, mwerevu yupo mashakani.”          Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

Nchini Tanzania, shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Maendeleo, UNDP linatekeleza mradi wa kukabili misimamo mikali kupitia kampeni ya amani kama njia mojawapo ya kufanikisha malengo ya maendeleo endelevu, SDGs. Tayari kuna wanaufaika na mmoja wao ni Nuru Mbaruku Ramadhani, mwenyekiti wa kikundi cha Masoko 2 Peace Club kilichoko Kilwa Masoko mkoa wa Lindi, kusini mashariki mwa Tanzania. Kikundi hiki kilichoanzishwa mwezi Juni mwaka 2023, kina mabalozi 9 wa amani wakiwemo wanawake 6 na wanaume 3. Nuru akizungumza na Sawiche Wamunza, Afisa mchambuzi wa mawasiliano UNDP Tanzania anaaanza kuelezea kwa nini walianzisha kikundi hiki.

Nchini Niger shirika la Umoja wa Mataifa linalohudumia watoto UNICEF linaendesha program mbalimbali za kusaidia kupambana na utapiamlo mkali kwa watoto kwa kutoa virutubisho, kuhakikisha kuna upatikanaji wa huduma bora za lishe na usaidizi wa unyonyeshaji. Mtoto Laoualy miezi miwili iliyopita alikuwa dhofuli hali, bibi yake Sahoura alikuwa na wasiwasi sana na kuamua kumkimbiza katika hospitali inayopatiwa usaidizi na UNICEF nchini Niger ambako huko aligundulika kuwa na utapiamlo mkali.“Mjukuu wangu alikuwa anaugua mafua akapata na homa, alikuwa hali kitu chochote na mdomo wake ukawa umevimba. Nilipowasili hospitali nilikuwa nimekata tamaa, alikuwa hawezi hata kusimama.”Kwasababu ya hali mbaya ya mtoto walilazwa. Pamoja na kupatiwa matibabu mengine hospitali hapo bibi Sahoura anasema mjukuu wake alianza kupatiwa maziwa ya matibabu kwa ajili ya utapiamlo. “Kidogo kidogo maziwa hayo ya matibabu kwa ajili ya utapiamlo yakaanza kurejesha hamu yake ya kula chakula. Na hata tuliporuhusiwa hospitali na kurejea nyumbani akawa anaendelea kula vyakula vingine pia.”Naam, miezi miwili baada ya mtoto Laoualy kuruhusiwa kutoka hospitali, hali yake ikoje? “Mjukuu wangu anaendelea vizuri, amepona na anajisikia vizuri” Mtoto Laoualy anaendelea kupatiwa maziwa ya matibabu. Maziwa haya ya matibabu hutumiwa kulisha watoto wadogo walio katika awamu ya 1 ya kupona kutokana na utapiamlo mkali. 

Hii leo jaridani tunaangazia vita vinavyoendelea katika ukanda wa Gaza, na afya ya watoto nchini Niger. Makala tunamulika kazi za vijana nchini Tanzania na mashinani tunakuletea ujumbe wa mhudumu wa afya nchini Afghanistan anayejitolea kuchochea afya bora kwa jamii.Vita huko Gaza kati ya Israel na wanamgambo wa kipalestina Hamas ikiingia mwezi wa tano hii leo na kuwa imesababisha vifo va wapalestina 27,585 na takribani 70,000 wamejeruhiwa, Mkuu wa masuala ya misaada ya dharura kwenye Umoja wa Mataifa amekaribisha dalili za mapema za uwezekano wa sitisho la mapigano linaloweza kufanikisha kuachiliwa huru kwa mateka wote waliosalia. Nchini Niger shirika la Umoja wa Mataifa linalohudumia watoto UNICEF linaendesha program mbalimbali za kusaidia kupambana na utapiamlo mkali kwa watoto kwa kutoa virutubisho, kuhakikisha kuna upatikanaji wa huduma bora za lishe na usaidizi wa unyonyeshaji. Evarist Mapesa anasimulizi ya mmoja wa wanufaika wa huduma hizo za UNICEF. Makala inatupeleka Kilwa Masoko mkoani Lindi, kusini-,mashariki mwa Tanzania, katika bahari ya Hindi ambako Sawiche Wamunza, Afisa Mchambuzi wa Mawasiliano kutoka shirika la Umoja wa MAtaifa la Mpango wa Maendeleo, UNDP nchini humo anazungumza na Nuru Mbaruku Ramadhani, mwenyekiti wa Kikundi kiitwacho Masoko 2 Peace Club, kinachonufaika na miradi inayotekelezwa na UNDP mkoani humo kama sehemu ya kuwezesha vijana kusongesha amani ili kufanikisha malengo ya maendeleo endelevu SDGs, badala ya vijana kutumbukia kwenye misimamo mikali. Nuru anaanza kwa kuelezea sababu ya kuanzisha kikundi chao.Na mashinani tutaelekea nchini Afghanistan kushuhudia ni kwa jinsi gani wenyeji wanajitolea kuchochea afya bora kwa jamii.      Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Vita huko Gaza kati ya Israel na wanamgambo wa kipalestina Hamas ikiingia mwezi wa tano hii leo Jumatano na kuwa imesababisha vifo va wapalestina 27,585 na takribani 70,000 wamejeruhiwa, Mkuu wa masuala ya misaada ya dharura kwenye Umoja wa Mataifa amekaribisha dalili za mapema za uwezekano wa sitisho la mapigano linaloweza kufanikisha kuachiliwa huru kwa mateka wote waliosalia. Martin Griffiths ambaye ni Mkuu wa ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya kiutu, OCHA ametoa maoni hayo kwa kuzingatia taarifa Chanya zinazotoka kwenye mazungumzo ya hivi karibuni zaidi yanayoendelea kuhusu amani ukanda wa Gaza yakiongozwa na Misri, Qatar na MArekani.Bwana Griffiths anasema kuna uwezekano wa kipindi kirefu cha sitisho la mapigano na hivyo kuruhusu mateka wa Israel wanaoshikiliwa na Hamas kuachiliwa huru, halikadhalika wafugwa wa kipalestina wanaoshikiliwa huko Israel.Akizungumza na waandishi wa habari hii leo huko Geneva, Uswisi, Mkuu huyo wa OCHA amesema awamu hii inaweza kufuatiwa na kipindi kingine cha utulivu kinachoweza kufungua mlango wa kumalizika kwa vita kati ya Hamas na Israel.Nuru ya sitisho la mapigano inaripotiwa huku OCHA ikisema kuwa mashambulizi makubwa yaliendelea kwenye ukanda wote wa Gaza siku ya Jumanne, hasa mjini Khan Younis.OCHA inasema kwa zaidi ya wiki mbili, mapigano makali yameendelea kuripotiwa karibu na hospitali za Al Amal na Nasser huko Khan Younis na hivyo kuweka hatarini usalama wa madaktari, wauguzi, majeruhi na maelfu ya wakimbizi wa ndani waliosaka hifadhi kwenye hospitali hizo.OCHA pia inasema uhaba wa vifaa vya matibabu ikiwemo upasuaji na kwamba nishati ya siku nne tu ndio imesalia kwa ajili ya kuendesha majenereta yanayozalisha umeme unaotumika hospitalini. Kwa upande wa vifo na majeruhi upande wa Israel, OCHA inasema askari mwingine wa Israel aliuawa wakati wa mapigano ya ardhini yaliyoanza tarehe 5 hadi 6 mwezi huu Gaza na hivyo kufanya idadi ya askari wa Israel waliouawa tangu Oktoba 7, 2023 kufikia 224 na majeruhi 1,304. 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina na utamsikia ujumbe wa Careen Joel Mwakitalu ambaye taasisi yake ya No Taka Tanzania inatumia mbinu ya elimu na teknolojia ya Geospatial yaani ramani na mazingira ili kupambana na changamoto ya wanadamu kuhama kutokana na mabadiliko ya tabianchi. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na mashinani.Idadi ya wagonjwa wa kipindipindu  hususan Mashariki na kusini mwa Afrika imeongezeka mara mbili mwaka huu ikilinganishwa na mwaka jana ambapo jumla ya wagonjwa 26,000 na vifo 7000 vimeripotiwa katika wiki nne za mwanzo wa mwaka huu kutoka nchi 10 zikiongozwA na Zambia na Zimbabwe. Nchini Kenya Bodi ya shirika la Umoja wa Mataifa la kufanikisha upatikanaji wa dawa na tiba kwa gharama nafuu UNITAID leo limeendelea na ziara yake kukagua faida za miradi bunifu ya kuimarisha sekta ya afya ambayo imeboresha maisha ya maelfu ya wakenya na wakati huo huo kuokoa fedha. Ikiwa leo ni siku ya kimataifa ya kutokomeza ukeketaji wa wanawake na watoto aw kike, Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres kwenye ujumbe wake amesema mwaka huu wa 2024 wasichana milioni 4.4 wakiwa hatarini kukeketwa kila mtu achukue hatua maradufu kuepusha kitendo hicho ambacho kinakiuka haki za msingi wa binadamu na kusababisha machungu ya afya ya mwili na akili kwa wanawake na wasichana.Na mashinani tutaelekea nchini Uganda kusikia ni kwa jinsi gani masomo ya teknolojia inatumika katika shule za sekondari.      Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

El Niño ambao ni mkondo joto, ni hali ya kawaida inayotokea kwenye baharí ikihusisha joto la hewa baharini na wataalamu wanasema unaweza kuvuruga tena kwa kiasi kikubwa mienendo ya hali ya hewa duniani. Hata hivyo dharura ya tabianchi inayosababishwa na shughuli za binadamu zinaongeza ukali na madhara ya El Niño kwa watu na sayari dunia.Nchini Madagascar, kisiwa ambacho kiko eneo ambamo kimo baharini linakiweka kwenye hatari ya kukumbwa na hali mbaya hewa kupindukia, Umoja wa Mataifa unashirikiana na mamlaka kusaidia taifa hilo kuhimili na kukabili.Katika miaka ya karibuni, Madagascar imepigwa na vimbunga vikubwa kupindukia, halikadhalika  ukame mkali katika miongo minne iliyopita, na kusababisha njaa na maelfu ya wananchi kukaribia kutumbukia kwenye baa la njaa.Kutokana na hali hiyo, Reena Ghelani, ambaye ni Mratibu wa Umoja wa Mataifa wa Janga la Tabianchi hususan hatua dhidi ya El Niño amezuru Madagascar, ambako anakagua miradi iliyobuniwa kuwezesha jamii kuwa na mnepo, na zisiathiriwe kwa kiasi kikubwa na hali mbaya za hewa. Daniel Dicknson wa Idhaa ya Umoja wa Mataifa amezungumza na Bi. Ghelani na mazungumzo yao ndio makala yetu inayoletwa kwako na Evarist Mapesa wa Idhaa hii. Hapa Bi. Ghelani anaanza kwa kuelezea El Niño.

Hii leo jaridani tunaangazia hali ya msaada wa kibinadamu katika ukanda wa Gaza, na vifaa vya kusikia vizuri vinavyosaidia wanafunzi wenye ulemavu wa kutosikia vizuzi nchini Rwanda. Makala inatupeleka nchini Madagascar, na mashinani nchini Tanzania, kulikoni?Mashirika ya Umoja wa Mataifa yanayotoa misaada ya kiutu huko Gaza, Mashariki ya Kati, yameripoti kuwa kuwa msafara wa malori yaliyokuwa yamebeba vyakula umeshambuliwa kwa kombora leo baada ya mwisho wa wiki uliogubikwa na uhasama na mapigano yaliyosababisha kuuawa kwa wapalestina 234, na hivyo kuzidisha mvutano zaidi kwenye ukanda huo. Ruzuku inayotolewa na Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini Rwanda kwenye vifaa vya kusaidia watoto kuweza kusikia vyema imeleta manufaa na kurudisha ndoto za watoto waliokuwa na changamoto ya kusikia. Leah Mushi anatueleza kuhusu mmoja wa watoto wanufaika. Makala inatupeleka Madagascar ambako El Nino inajengea hofu wananchi. Hivyo Reena Ghelani ambaye ni Mratibu wa Umoja wa Mataifa wa Janga la Tabianchi hususan hatua dhidi ya El Niño amezuru taifa hilo kukagua hali ilivyo na amezungumza na Daniel Dickinson wa Idhaa ya Umoja wa Mataifa, mazungumzo ambayo tumeandaa makala inayoletwa kwako na Evarist Mapesa.Na mashinani tutaelekea nchini Tanzania kusikia ujumbe wa wakimbizi wanaokimbia machafuko ya mara kwa mara kutoko nchi jirani.      Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu! 

Mashirika ya Umoja wa Mataifa yanayotoa misaada ya kiutu huko Gaza, Mashariki ya Kati, yameripoti kuwa  kuwa msafara wa malori yaliyokuwa yamebeba vyakula umeshambuliwa kwa kombora leo baada ya mwisho wa wiki uliogubikwa na uhasama na mapigano yaliyosababisha kuuawa kwa wapalestina 234, na hivyo kuzidisha mvutano zaidi kwenye ukanda huo.Ripoti za kushambuliwa kwa msafara huo zimetolewa na Tom White, Mkurugenzi wa Masuala katika Shirik ala Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina, UNRWA huko Gaza, ambaye kupitia ukurasa wake kwenye mtandao wa X, zamani Twitter, ameambatanisha picha mbili, zikionesha jinsi tela la lori lililosheheni vyakula likiwa limeshambuliwa na kitambaa cha hema kilichotumika kulifunika tela hilo kikiwa kimeraruka.Amesema lori hilo lenye tela lilikuwa linasubiri kuingia Kaskazini mwa Gaza lilipopigwa kwa kombora la Israel kutoka majini.“Tunashukuru hakuna mtu yeyote aliyejeruhiwa,” amesema Bwana White.Kwenye picha hizo, maboksi kadhaa yenye misaada yameonekana kusambaa barabarani, lakini haikufahamika haraka kilichomo kwenye maboksi hayo.Harakati za UNRWA kufikia eneo la kaskazini mwa Gaza zimekuja baada ya shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa Chakula, WFP kuripoti Ijumaa ya kwamba kwa mara ya tatu limeshindwa kufika kaskazini mwa Gaza.Mkurugenzi wa WFP eneo la Palestina Matthew Hollingworth amesema waliweza kufikisha misafara minne tu mwezi Januari, sawa na malori 35 yenye shehena kwa ajili ya watu 130,000.Afisa huyo wa WFP anasema chakula hicho hakitoshelezi kuepusha baa la njaa Gaza, kwani kiwango cha njaa kinazidi kuongezeka Gaza.Ametumia ukurasa wake kwenye mtandao wa X kuonesha jinsi ilivyo vigumu kwa misafara ya misaada kuingia na kupita eneo lililozingirwa la Gaza baada ya takribani miezi minne ya mashambulizi yasiyokoma kutoka Israel.Anasema, “kuna uharibifu kila mahali, vifusi, Barabara zimefungwa na vile vile kuna mapigano yanaendelea kwenye maeneo kadhaa ya ukanda huu. Inachukua muda kuratibu, kupita kwenye vizuizi.”

Ruzuku inayotolewa na Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini Rwanda kwenye vifaa vya kusaidia watoto kuweza kusikia vyema imeleta manufaa na kurudisha ndoto za watoto waliokuwa na changamoto ya kusikia. Leah Mushi anatueleza kuhusu mmoja wa watoto wanufaika. Huyu ni Pascaline Uwababyeyi mwanafunzi wa shule ya msingi nchini Rwanda anasema kabla ya kupata vifaa vya kumsaidia kusikia vyema alikuwa hawezi kucheza na watoto wenzake kwani hakuweza kuwasikia kile walichokuwa wakisema. Lakini sasa anaweza kucheza nao kwani anawasikia vyema kabisa.”Pascaline ni mmoja wa wanufaika wa ruzuku inayotolewa na UNICEF nchini Rwanda katika vifaa vya kusaidia kusikia vizuri ambavyo vimepunguzwa bei kwa zaidi ya asilimia 94 kutoka dola 2000 mpaka dola 118. Mama yake Pascaline Bi. Appoline Uwababyeyi anasema anaona mabadiliko katika maisha ya mwanae.“Kitu kipya nilichokiona kutoka kwa mwanangu ni kwamba sasa anafurahia kusoma zaidi kuliko hapo awali. Anapofika darasani, anaweza kusikia, ilhali hapo awali, hakuweza na angeogopa kuuliza maswali, alikuwa ananiambia "Nikiuliza, watanicheka." Lakini sasa, mwalimu anapoeleza jambo lililoandikwa ubaoni, yeye husikia na kuelewa, kama tu wanafunzi wenzake wote.”Pascaline anaeleza faida alizozipata baada ya kuanza kuvaa kifaa cha kumsaidia kusikia vizuri kuwa sasa anaweza kusikiliza muziki, kuwasikia marafiki zake, walimu wake, mama yake na hata mdogo wake wa kiume anasema,  “Hii inanifurahisha. Ndoto zangu ni kuwa Waziri. Waziri Mkuu.”

Mwezi Novemba mwaka jana shirika la Umoja wa Mataifa la Afya duniani, WHO lilizindua Kamisheni  ya kuchochea Muunganisho wa Kijamii au Social Connection kwa lengo la kuondokana na tatizo la upweke ambalo limetambuliwa kuwa moja ya tishio kubwa la afya duniani. WHO inasema kutengwa na jamii na kuishi maisha ya upweke ni jambo hatari, chungu, na zaidi hatari kwa afya ya binadamu. Upweke  unaweza kuathiri mtu yeyote, wa hali yeyote mahali popote. Kamisheni hiyo sasa kupitia video za Muunganisho wa Kijamii hufikia watu kote ulimwenguni wanaoishi pekee yao lengo kuu likiwa ni kuwapatanisha na kuwashirikisha na jamii pamoja na marafiki ili waondokane na msongo wa mawazo na kuboresha afya yao. Tayari msusururu wa video hizo umeanza kuchapishwa mitandaoni ambapo Selina Jerobon wa Idhaa hii amefuatilia simulizi ya Maria Ondosia Mawero, mama mzee anayeishi katika eneo la mabanda la Kibera jijini Nairobi, nchini Kenya akitueleza ni kwa nini uhusiano wa kijamii ni muhimu kwa afya yetu, ustawi na ubinadamu wetu.

Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP limezitaka pande zinazohasimiana nchini Sudan kutoa hakikisho zaidi la usalama kwa shirika hilo ili liweze kusambaza msaada wa chakula kwa wananchi waliokimbia makazi yao na waliokwama katikati ya mapigano ili kuwanusuru watu hao kutokufa njaa. Akizungumza na waandishi wa habari kwa njia ya mtandao huko Geneva Uswisi, Msemaji wa WFP nchini Sudan, Leonie Kinsley amesema hali ya chakula nchini humo ni mbaya sana, licha ya juhudi zinazofanywa na shirika lao kutoa Msaada kwa watu milioni 6.5,  bado watu milioni 18 wanakabiliwa na uhaba mkubwa wa chakula.Kinsley amesema “WFP kwa sasa ina uwezo wa kutoa msaada wa haraka wa chakula kwa mtu mmoja kati ya 10 ambao wanakabiliwa na hali ya dharura ya njaa nchini Sudan. Ikimaanisha asilimia 90 ya watu ambao ni wenye njaa zaidi hawapati msaada.”Maeneo yaliyoathirika zaidi ni Khartoum, Darfur and Kordofan na sasa jimbo la Jazeera, ambako mzozo ulisambaa mwezi Desemba mwaka jana.WFP imeeleza kuwa chakula kipo nchini humo lakini inawawia vigumu kukisambaza na wanakabiliwa na changamoto lukuki ikiwemo kuporwa kwa chakula katika ghala lao la chakula huko jimboni Jazeera.“Ili Msaada uweze kuwafikia wananchi, misafara ya misaada ya kibinadamu lazima iruhusiwe kuvuka katika eneo lenye mapigano. Hata hivyo imekuwa vigumu hilo kufanyika kutokana na vitisho vya usalama, mapigano yanayoendelea na kulazimishwa kuwekewa vizuizi barabarani wakidai ada na ushuru. Hali nchini Sudan leo ni janga. Mamilioni ya watu wameathiriwa na mzozo huo.”Angalau juhudi za WFP kusaka hakikisho la usalama ili kusambaza chakula zimezaa matunda wiki iliyopita, na sasa usambazaji wa misaada unaendelea huko Kassala, Gadhafi na jimbo la Blue Nile.Hata hivyo malori mengine 31 ya WFP, ambayo yalipaswa kupeleka misaada ya mara kwa mara huko Kordofan na White Madani, yameegeshwa tupu yakishindwa kuondoka.Hata hivyo malori mengine 31 ya WFP, ambayo yalipaswa kupeleka misaada ya mara kwa mara huko Kordofan na White Madani, yameegeshwa tupu yakishindwa kuondoka. 

Hii leo jaridani tunaangazia mizozo nchini Sudan, na uvutaji wa cigara. Makala inatupeleka nchini Kenya kumulika madhara ya upweke na programu ya Muunganisho wa Kijamii inayosaidia watu kuondokana na upweke. Mashinani tunakuletea ujumbe kuhusu saratani. Shirika la Umoja wa Mataifa la mpango wa chakula duniani WFP limezitaka pande zinazo hasimiana nchini Sudan kutoa hakikisho la usalama kwa shirika hilo ili liweze kusambaza msaada wa chakula kwa wananchi waliokimbia makazi yao na waliokwama katikati ya mapigano ili kuwanusuru watu hao kutokufa njaa. Nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR, simulizi ya mtu aliyeanza kuvuta sigara akiwa kijana balehe na sasa ameamua kuacha inamulika ni kwa nini shirika la Umoja wa Mataifa la afya duniani, WHO linasisitiza umuhimu wa kampeni za kuacha tumbaku kwani ni miongoni mwa visababishi vikubwa vya maambukizi ya saratani ya mapafu inayooongoza kwa kuua zaidi vifo miongoni mwa wanaume duniani. Makala inaangazia madhara ya upweke, na tunakutana na mama mzee ambaye ameishi pekee yake kwa muda mrefu katika eneo la mabanda la Kibera jijini Nairobi, Kenya, lakini programu ya Muunganisho wa Kijamii (Social Connection) unaofanikishwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani, WHO imemuondolewa upweke.Mashinani tunaelekea mkoani Mwanza kaskazini magharibi mwa Tanzania, kusikia ujumbe wa matibabu ya saratari ya shingo ya kizazi.      Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR, simulizi ya mtu aliyeanza kuvuta sigara akiwa kijana balehe na sasa ameamua kuacha inamulika ni kwa nini shirika la Umoja wa Mataifa la afya duniani, WHO linasisitiza umuhimu wa kampeni za kuacha tumbaku kwani ni miongoni mwa visababishi vikubwa vya maambukizi ya saratani ya mapafu inayooongoza kwa kuua zaidi vifo miongoni mwa wanaume duniani. WHO inasema katika ukanda wa  Afrika kuna wavuta sigara milioni 73, na kijana balehe 1 kati ya 10 anavuta sigara. Thierry Anatole kutoka Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR sasa mtu mzima alikuwa miongoni mwa takwimu hizo.Anasema “nilivuta sigara kwa miaka 30. Nilianza miaka ya 1980 na nilikuwa na umri wa kati ya miaka 11 na 12. Kwa siku nilikuwa navuta pakiti 4.”Kwa mujibu wa WHO, nusu ya watu wanaotumia tumbaku, hufariki dunia. Na Tumbaku husababisha aina lukuki za saratani ikiwemo ya mapafu na njia ya hewa.“Unaweza kuwa na kikohozi mfululizo kwa miezi mitatu, anaendelea Thierry watu wanaweza kukosea na kudhania ni Kifua Kikuu, kumbe ni kikohozi sugu. Na madhara yake ni makubwa.”Thierry akaendelea kuelezea madhara ya uvutaji kiuchumi akisema “hata wakati wa ukata, huwezi kuacha kuvuta sigara. Hata kama ni fedha ya kununulia dawa, unanunulia sigara.”Sasa Thierry yuko uwanjani anafanya mazoezi kwani miaka 7 iliyopita aliamua kuacha kuvuta sigara. Ari ya kulinda watoto wake dhidi ya moshi wa sigara ikaongezeka, “Nilikuwa ninawaumiza bila kutambua.”WHO inasema moshi kutoka kwa mvutaji sigara husababisha vifo vya zaidi ya watu milioni 1 kila mwaka kwani huathiri afya ya walio karibu nae.Hapo ndipo akili ilinirudia na kuanzia Aprili 2016 hadi leo sijavuta tena sigara. Nimetoka kwenye kifungo cha sigara, Niko huru! Sasa niña fedha kwenye mifuko yangu. Ninaweza kufanya michezo, nakimbia, na ninapumua vizuri.”Thierry akatamatisha na ujumbe.“Kwa wavutaji, na wanaotaka kuvuta, kwa waanzao na wanaovuta mara moja moja, wasikilize sauti ndani ya roho yao inayosema acha kuvuta sigara, usisubiri hadi ukachelewa kwani uvutaji unaua kila siku.”

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili na hii lleo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “MITONGO.”         

Hii leo jaridani tumekuandalia mada kwa kina ambayo  leo inatupeleka katika kijijini Lokujo wilayani Koboko Kusini mwa Uganda kusikia simulizi ya mnufaika wa msaada wa mafunzo, fecda, na pembejeo wa WFP, Pia tunakuletea habari kwa ufipi na uchambuzi wa methali.Kufuatia uamuzi wa nchi 16 wafadhili kusitisha utoaji fedha kwa shirika la Umoja wa Mataifa linalohudumia wakimbizi wa kipalestina UNRWA baada ya Israel kulishutumu shirika hilo kuwa wafanyakazi wake 12 walihusika katika shambulio lililotokea tarehe 7 Oktoba mwaka jana, Mkuu wa UNRWA Philipe Lazzarini amesema kuwa iwapo fedha zitaendelea kuzuiliwa, watalazimika kufunga operesheni zao ifikapo mwishoni mwa mwezi huu wa Februari.     Wataalamu wa Haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa wameeleza kusitikishwa na kulaani vitendo vya waandishi wa habari kuuawa, kushambuliwa, kujeruhiwa na kuwekwa vizuizini huko katika eneo la palestina linalokaliwa kwa mabavu na kutoa wito kwa pande zote kwenye mzozo kuhakikisha wanalinda waandishi wa habari.Tumalizie na masuala ya afya ambapo Shirika la kimataifa la utafiti wa saratani, IARC ambalo ni shirika tanzu la WHO hii leo limetangaza matokeo ya utafiti wake uliofanyika katika nchi 115 wakiangazia mzigo wa kimataifa wa saratani ambapo wamebaini kuwa nchi nyingi hazitoi kipaumbele na kufadhili ipasavyo huduma za matibabu ya saratani kama sehemu ya mpango wa afya kwa wote.Katika kujifunza lugha ya Kiswahili na hii lleo fursa ni yake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “MITONGO.”          Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

Kila mwaka, Msumbiji hukabiliwa na matukio ya hali mbaya za hewa kupindukia kama vile vimbunga na mafuriko, matukio ambayo husababisha uharibifu wa shule na hatimaye watoto kushindwa kujifunza. Hata hivyo, ujenzi wa madarasa yanayohimili matukio kama vile pepo kali na mafuriko umeleta nuru na matumiani kwa watoto, wazazi na walimu. Madarasa haya yanawezesha watoto kubakia salama hata wakati wa mvua na upepo mkali. Hali hii ni uwekezaji wa kudumu kwani ni  hakikisho kwa watoto kuendelea kupata elimu na mustakabali wao kuwa bora. Selina Jerobon wa Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa anamulika ni kwa vipi hilo limefanyika kupitia mradi uliofadhiliwa na Benki ya Dunia.

Kamishna Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR), Filippo Grandi akihitimisha ziara ya siku tatu nchini Ethiopia ametoa wito kwa ulimwengu kuwasaidia watu wa Sudan wanaoikimbia nchi yao na kuingia Ethiopia ambayo ni moja ya nchi wenyeji wa wakimbizi na wakimbizi wa ndani wengi zaidi ulimwenguni. “Kuna majanga mengine kote duniani. Mengine makali zaidi na mengine yanaongelewa zaidi. Tusiwasahau watu ambao nimezungumza nao waliokimbia vita Sudan. Hawa wanateseka kila siku na wanahitaji msaada.”Grandi amesafiri hadi magharibi mwa Ethiopia katika mji wa Assosa, ambao ni mji mkuu wa eneo la Benishangul-Gumuz karibu na mpaka wa Sudan, ambako amekutana na baadhi ya wakimbizi na waomba hifadhi zaidi ya 20,000 waliopo katika kituo cha usafiri cha Kurmuk.“Waafrika kamwe hawatupani, wanashikana mkono na ni watu wakarimu kwa walio katika madhila. Hili ni ombi pia kwa jumuiya ya kimataifa. Nchi zote hizo ikiwemo Ethiopia sio nchi tajiri, sio nchi zenye raslimali nyingi, zinahitaji usaidizi wa kimataifa, zinahitaji kugawana uzito wa mzigo na isivyo bahati janga la wakimbizi wa Sudan, janga la kufurushwa, janga la kibinadamu ni moja ya majanga yenye ufadhili mdogo zaidi duniani leo.”

Hii leo jaridani tunafuatilia ziara ya Kamishna Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR), Filippo Grandi nchini Ethiopia na wakimbizi wa ndani nchini Sudan. Makala tunakupeleka nchini Msumbiji na mashinani nchini Kenya. Kulikoni?Kamishna Mkuu wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Wakimbizi (UNHCR), Filippo Grandi akihitimisha ziara ya siku tatu nchini Ethiopia ametoa wito kwa ulimwengu kuwasaidia watu wa Sudan wanaoikimbia nchi yao na kuingia Ethiopia ambayo ni moja ya nchi wenyeji wa wakimbizi na wakimbizi wa ndani wengi zaidi ulimwenguni. Islam Mubarak, msichana mwenye umri wa miaka 21 ambaye vita mpya iliyozuka Sudan Aprili mwaka jana ilimlazimisha kufungasha virago na familia yake na kuukimbia mji mkuu Khartoum na sasa amekwama katika kambi ya wakimbizi wa ndani katika jimbo la El-Gedarif, lakini ndoto yake ni kurejea nyumbani siku moja.Makala tunakwenda nchini Msumbiji ambako Selina Jerobon wa Idhaa hii anamulika kabla na baada ya ujenzi wa madarasa yanayohimili hali mbaya za hewa ikiwemo vimbunga vinavyong’oa mapaa.Mashinani tutaelekea katika kambi ya wakimbizi ya Kakuma, Kaunti ya Turkana, nchini Kenya kusikia ni kwa jinsi gani wazazi wenye ujuzi Chanya wa malezi wanapewa Usaidizi wa Kisaikolojia ili kuwapa watoto msingi muhimu katika ukuaji wao.      Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu!

Kutana na Islam Mubarak msichana mwenye umri wa miaka 21 ambaye vita mpya iliyozuka Sudan Aprili mwaka jana ilimlazimisha kufungasha virago na familia yake na kuukimbia mji mkuu Khartoum na sasa amekwama katika kambi ya wakimbizi wa ndani katika jimbo la El-Gedarif, lakini ndoto yake ni kurejea nyumbani siku moja.Katika kambi ya wakimbizi wa ndani inayosimamiwa na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR ni Islam akiwa amekata tamaa kwa kutouona au kuelezea mustakbali wake .Kabla ya kuzuka mapigano na kukimbia Khartoum Islam alikuwa akisomemea masuala ya fasihi ya Kiingereza, kisha maisha yake yakapinduliwa na ndoto yake kubadilika,“Kama ungeniuliza hapo awali ningekueleza mustakbali wangu utakuwaje , ningemaliza masomo na kisha kwenda zangu Korea Kusini kukutana na kundi la muziki wa pop la BTS, lakini sasa siwezi kusema hivyo.”Kama mmoja wa mashambiki wakubwa Islam anapata faraja kupitia muziki wa kundi maarufu la BTS na kwa kusoma taarifa zao.“Niliingia kwenye Google nikarambaza na kusoma kuhusu maisha yao na ninaweza kulinganisha na maisha yangu kwa kiasi fulani, kwani walipitia changamoto kubwa kabla ya kuwa maarufu. Wanatoka Korea Kusini na walijisukuma sana kujifunza kuongea Kiingereza na hilo ndilo linaloniunganisha mimi na wao.”Kwa mujibu wa UNHCR Islam ni miongoni mwa Wasudan zaidi ya milioni 7 waliofurushwa makwao hadi sasa na kulazimika kuwa wakimbizi ndani ya Sudan na katika nchi jirani na vita bado inaendelea. Islam anasema kambini maisha magumu.“Hali hapa ni ngumu sana kwa wakimbizi wa ndani, ni vigumu kuielezea mtu anahitaji kuishi hapa na kuishuhudia , sijui cha kusema.”Hata hivyo Islam ana matumaini kwamba vita itakwisha hivi karibuni ili akaendelee na masomo na kutimiza ndoto yake.“Maisha yetu Khartoum yalikuwa mazuri, nahisi mambo yatakuwa bora kwangu, hivyo hakuna shida kusubiri kidogo kabla ya kurejea Khartoum “Na hilo ndilo UNHCR inalitaka kwa wakimbizo wote kutoka Sudan kama Islam.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina na inatupeleka kwa wataalam wa afya katika mataifa mbalimbali ikiwemo Tanzania ambao wamekuwa wakitoa elimu ya ugonjwa huo katika jamii na kuhamasisha wanawake kujitokeza katika vituo vya afya vinavyotoa huduma hiyo ili kupima afya zao ili wafahamu iwapo wameambukizwa ugonjwa huo au la. Pia tunakuletea habari kwa ufupi na sauti za mashinani.Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres anakutana na wafadhili wakuu wa shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA ili kuwafahamisha jinsi Umoja wa Mataifa unavyoshughulikia madai ya hivi karibuni dhidi ya UNRWA kuhusika katika mashambulizi ya Oktoba 7 mwaka jana Kusini mwa Israel na pia kuwasihi kuendelea kufadhili misaada ya kibinadamu ya shirika hilo. Leo ni siku ni siku ya magonjwa ya kitropiki yaliyopuuzwa duniani. Katika ujumbe wake wa siku hii Mkurugenzi mkuu wa shirika la afya duniani WHO Dkt. Tedros Adhanom Ghebreyesus amesema “Magonjwa ya kitropic yaliyopuuzwa au NTDs yanaathiri zaidi ya watu bilioni moja duniani kote hususani katika jamii masikini na zilizotengwa, lakini magonjwa ya NTDs yanazuilika na mara nyingi yanaweza kutokomezwa kabisa katika nchi.Na Kamishina mkuu wa haki za binadamu wa Umoja wa Mataifa Volker Türk leo mjini Geneva Uswisi ametoa ombi la dola milioni 500 kufadhili shughuli za ofisi hiyo kwa mwaka 2024 akionya kwamba ofisi yake inakabiliwa na upungufu mkubwa wa fedha zinazohitajika ili kusongesha mbele haki za binadamu duniani.Mashinani tutasalia papa hapa katika Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa, jijini New York, Marekani, kusikia kauli ya Mahakama ya Kimataifa ya uhalifu, ICC kuhusu Sudan.      Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

Mfuko wa Umoja wa Mataifa wa Maendeleo ya Kilimo, IFAD ni taasisi ya fedha ya kimataifa na pia shirika la Umoja wa Maitafa lililojikita katika kutokomeza umaskini na njaa kwenye maeneo ya vijijini yaliyoko katika nchi zinazoendelea. Miongoni mwa maeneo ambako Mfuko huo unafanya kazi ni nchini Angola barani Afrika ambako huko takwimu zinaonesha ongezeko la vijana wanaohamia mijini kutoka vijijini kwa sababu ya umaskini wa vijijini. Kwa kutambua hilo, na kwa kusaka kuchagiza ufanikishaji wa lengo namba 1 la malengo ya maendeleo endelevu, SDGs kuhusu kutokomeza umaskini, Mfuko huo ukachukua hatua ya kuanzisha mradi wa kuepusha vijana kukimbilia mijini kwani vijijini nao kuna fursa. Ili kufahamu mradi huo ulioleta matokeo chanya, ungana na Assumpta Massoi kwenye makala hii iliyofanikishwa na IFAD.

Na sasa tuelekee Mashariki ya Kati, Leah Mushi anatueleza jinsi mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la Chakula na Kilimo FAO na la Mpango wa chakula duniani WFP yanavyosaidia kuinua maisha ya wananchi katika nchi ya Syria.Mashariki mwa Syria katika mji wa Deir ez-Zor ulioko umbali wa km 450 kutoka mji mkuu wa nchi hiyo Damascus, mashirika ya UN lile la FAO na WFP yanafanya kila juhudi kuwajengea uwezo na kubadili maisha ya wananchi kupitia miradi mbalimbali.Katika Kijiji cha Al Masrab FAO ilianzisha mafunzo ya mashamba ya wakulima, na wanakijiji wakapewa mafunzo mbalimbali ikiwemo ya ufugaji wa kondoo kwa faida.Bi. Wafaa Al Sydyan anasema mara baada ya kuhitimu mafunzo hayo WFP ikampa mtaji wa zizi la kondoo. “Chanzo changu kikuu cha mapato kinatokana na ufugaji kondoo, na kipato changu kiliongezeka baada ya kupata uzoefu kutoka kwenye mafunzo mbalimbali ambayo yaliniwezesha mimi na familia yangu kumudu gharama za maisha. Nauza maziwa katika kituo cha ushindikaji cha hapa kijijini kwetu Al Masrab.”Video ya WFP inamuonesha Bi. Baraa Nadal mnufaika wa WFP akiwa na wanawake wenzake wanne katika kituo cha usindikaji maziwa, wakichemsha maziwa na kisha kuchakata mazao yatokanayo na maziwa katika mashine maalum ili kujipatia mazao mbalimbali na anasema si haba biashara inaenda vyema.“Tunauza baadhi ya mazao hapa kijijini kwetu na baadhi tunauza katika soko la Shmatieh. Tunamshukuru Mungu, mapato yetu yamekuwa bora kwa sababu ya kitengo cha usindikaji tulichowezeshwa na WFP.”Miradi hii ya WFP na FAO imepata ufadhili kutoka kwa wadau mbalimbali ikiwemo Muungano wa Ulaya, Wizara ya mambo ya nje ya Norway na Idara ya maendeleo ya serikali ya Italia.

Kwa mara ya kwanza leo shirika la Umoja wa Mataifa la afya duniani, WHO, limezitunukia vyeti nchi tano kwa hatua kubwa zilizopiga katika kutokomeza viambato vya mafuta katika vyakula vinavyosindikwa viwandani kwa ajili ya kuongeza ladha au Trans Fats. Flora Nducha na maelezo zaidi.Kwa nmujibu wa WHO nchi hizo tano zilizopokea vyeti leo mjini Geneva Uswisi ni Denmark, Lithuania, Poland, Saudi Arabia na Thailand na zimepongezwa kwa kuwa na será bora kwa ajili ya kutokomeza viambato hivyo vya mafuta kwa vyuakula vinavyosindikwa viwandani au iTFA na pia mfumo wa kufuatilia utekelezaji wa serra hizo.Ingawa lengo la WHO lililowekwa mwaka 2018 la kutokomeza viambato vya mafuta y kuongeza ladha katika vyakula vinavyosindikwa viwandani ifikapo mwisho wa mwaka 2023 halikutimia shirika hilo linasema kuna hatua kubwa zimepigwa kuelekea utimizaji wa lengo hilo katika kila kanda duniani.Mathalani limesema mwaka jana pekee nchi saba ziliweka na kuanza kutekeleza será za kutokomeza viambato hivyo vya mafuta ambazo ni Misri, Mexico, Moldova, Nigeria, North Macedonia, Ufilipino na Ukraine.Viambato vya mafuta katika chakula vinahusishwa na athari nyingi za kiafya zikiwa ni pamoja na ongezeko la magonjwa ya kiharusi, shinikizo la damu na vifo vitokanavyo na magonjwa ya moyo.Baadhi ya vyakula vyenye kiwango kikubwa cha viambato hivyo vya mafuta WHO inasema ni vuakula vya kukaangwa, keki na miliambayo imeshatayarishwa na kufungashwa viwandani ambavyo vina viwango vya juu vya sukati, mafuta na chumvi.Akikabidhi vyeti hivyo mkuruhenzi mkuu wa WHO Dkt. Tedros Adhanon Ghebreyesus amesema “ Viambato vya mafuta havina faida yoyote mwilini isipokuwa hatari kubwa. Tunafuraha kwamba kuna nchi nyingi zimeweka será za kutokomeza au kupunguza viambato vya mafuta katika chakula. Lakini kuweka será ni suala moja na kuzitekeleza ni suala lingine. Nazipongeza Denmark, Lithuania, Poland, Saudi Arabia na Thailand kwa kuingoza Dunia katika kufuatilia na kutekeleza será dhidi ya viambato vya mafuta katika chakula, tunazichagiza nchi zingine kufuata nyayo zao.”Hivi sasa shirika hilo linasema kuna jumla ya nchi 53 zimeweka será na kuanza kuzitekeleza dhidi ya viambato vya mafuta katika chakula na hivyo kuboresha lishe ya watu bilioni 3.7 sawa na asilimia 46 ya watu wote duniani ikilinganishwa na asilimia 6 tu ya watu miaka mitano iliyopita.   

Hii leo kwenye Jarida la Habari la Umoja wa Mataifa Anold Kayanda anaanzia na masuala ya afya, hususan viambato vya mafuta vinavyohatarisha afya ya mwili, kisha miradi ya UN ilivyosaidia wanawake huko Syria .Makala inakupeleka Angola kuona jinsi Umoja wa Mataifa umenusuru wanawake wa vijijini kwa hohehahe na mashinani atakupeleka katika kambi ya wakimbizi ya Kakuma iliyoko Kaunti ya Turkana, nchini Kenya kupata ujumbe kuhusu elimu hasa kwa wasichana.Kwa mara ya kwanza leo shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani WHO, limezitunukia vyeti nchi tano kwa hatua kubwa zilizopiga katika kutokomeza viambato vya mafuta katika vyakula vinavyosindikwa viwandani kwa ajili ya kuongeza Ladha au Trans Fats. Flora Nducha amefuatilia taarifa hiyo na anatujuza zaidi.Mashirika ya Umoja wa Mataifa lile la Chakula na Kilimo FAO na la Mpango wa chakula duniani WFP yanasaidia kuinua maisha ya wananchi katika nchi ya Syria kwa kuwapatia miradi mbali mbali ikiwemo ya ufugaji wa kondoo. Leah Mushi anakusimulia kilichofanyikaMakala Assumpta Massoi anakupeleka Angola, kusini mwa Afrika kusikia ni vipi mradi wa Umoja wa Mataifa umeheshimisha wanawake wa vijijini akiwemo mmoja wao aitwaye Albertina.Mashinani: Igiraneza Mixella, msichana mkimbizi kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC ambaye amesajiliwa kusoma kwa ufadhili wa Mpesa Foundation Academy ambayo huelemisha wanafunzi mahiri na wenye vipaji lakini wasiojiweza kiuchumi, akielezea jinsi alivyo na furaha isiyo na kifani kwa kutimiza ndoto zake za kuendelea na masomo yake ya sekondari katika shule hiyo.Karibu! 

Mahakama ya Kimataifa ya Haki, ICJ hii leo imeamua kuwa Israel lazima ichukue hatua zote za kuzuia vitendo vya mauaji ya kimbari katika mashambulizi yake dhidi ya wapalestina huko, Gaza, uamuzi unaofuatia shauri lililowasilishwa na Afrika Kusini la kutaka Mahakama hiyo ya Umoja wa Mataifa ichukue hatua za awali kwa mujibu wa Mkataba wa kimataifa wa kuepusha mauaji ya kimbari wa mwaka 1948. Hakika Leah! Kama unavyofahamu Afrika Kusini katika shauri lake iliyowasilisha tarehe 29 mwezi Desemba mwaka jana wa 2023, Afrika Kusini ilidai kuwa Israeli inakiuka wajibu wake wa kuzingatia Mkataba wa Kimataifa wa Kuzuia mauaji ya Kimbari kuhusiana na wapalestina huko Ukanda wa Gaza na hivyo kutaka ICJ ichukue hatua za awali kuepusha kinachoendelea. Hatua ni pamoja na Israel isitishe mara moja operesheni zake za kijeshi ndani na dhidi ya Gaza, ichukue hatua za kimsingi kuepusha mauaji ya kimbari na pia ichukue hatua zote ndani ya uwezo wake kufuta amri zinazohusiana na mashambulizi ikiwemo za kuzuia au kufukuza na kufurusha watu kutoka makazi yao, halikdhalika watu kunyimwa fursa ya kupata chakula cha kutosha na maji.   Hukumu ya ICJ yenye kurasa 29 iliyosomwa na Jaji Phillipe Gautier inasema masharti yote ya kuwezesha kuchukua hatua za dharura yako wakati uamuzi wake wa mwisho ukisubiri wa kutangaza hatua za kulinda haki zinazodaiwa na Afrika Kusini.  Ingawa hivyo Mahakama imesema kwa mazingira ya kesi husika, hatua zitakazochukuliwa si lazima zifanane na zile zilizoombwa na Afrika Kusini. Kwa hivyo basi Israeli inapaswa, kwa mujibu wa Mkataba wa kuzuia mauaji ya kimbari ambayo taifa hilo ni mwanachama, itumie uwezo wake wote izuie vitendo vyote kwa mujibu wa ibara ya pili ya mkataba huo ikiwemo mauaji ya kundi hilo yaani wapalestina. Israeli izuie na iadhibu mauaji yoyote ya wapalestina Ukanda wa Gaza na ichukue hatua zote kuwezesha ufikishaji wa misaada ya kibinadamu eneo hilo. Mahakama imetaka Israel iwasilishe ripoti ya utekelezaji wa uamuzi huu wa Mahakama ndani ya mwezi mmoja kuanzia tarehe ya leo ya hukumu, ripoti ambayo itawasilishwa pia kwa Afrika Kusini ili nayo iweze kutoa maoni yake kuhusu utekelezaji.  Suala hili lilikuwa miongoni mwa maombi ya Afrika Kusini ya kwamba ripoti ya utekelezaji iwasilishwe. Kwa mujibu wa Mkataba ulioanzisha ICJ, uamuzi unaotolewa na Mahakama hii huwa haukatiwi rufani. 

Hii leo jaridani tunaangazia maamuzi wa Mahakama ya Kimataifa ya Haki, ICJ vitendo vya mauaji ya kimbari katika mashambulizi ya Israel dhidi ya wapalestina huko Gaza. Pia tunamulika viwanda vya nishati safi ulimwenguni, makala ikitupeleka nchini India. Mashinani tnakuletea ujumbe wa mhamiaji ambaye ni mchezaji wa musiki, mwalimu na rafiki nchini Burundi.Mahakama ya Kimataifa ya Haki, ICJ hii leo imeamua kuwa Israel lazima ichukue hatua zote za kuzuia vitendo vya mauaji ya kimbari katika mashambulizi yake dhidi ya wapalestina huko, Gaza, uamuzi unaofuatia shauri lililowasilishwa na Afrika Kusini la kutaka Mahakama hiyo ya Umoja wa Mataifa ichukue hatua za awali kwa mujibu wa Mkataba wa kimataifa wa kuepusha mauaji ya kimbari wa mwaka 1948. Assumpta Massoi amefuatilia na kuandaa taarifa ifuatayo.     Kilimo ni moja ya shughuli za kibinadamu zinazochangia katika uchafuzi wa hewa. Kwa kulitambua hilo, FAO kote ulimwenguni inachagiza kile inachokiita kwa lugha ya kiingereza Bioeconomy yaani uchumi ambao msingi wake unatokana na matumizi ya rasilimali za kibayolojia zinazopatikana kwenye mazingira; kwa mfano kurejesha taka katika uzalishaji wa nishati safi, mbadala wa mafuta ya kisukuku. Kupitia harakati hizo, FAO inasaidia wakulima kuongeza mapato, kupunguza uzalishaji wa hewa chafuzi na kuchangia kupunguza taka ulimwenguni kwa kubadilisha mifumo ya zamani ya kilimo ambayo ilikuwa inachangia kuharibu mazingira.Na makala ikiwa leo ni maadhimisho ya kwanza kabisa ya siku ya kimataifa ya nishati safi nakupeleka Tanzania kuangazia juhudi zinazofanyika kuhamasisha umma kuhamia kwenye nishati safi au jadidifu kutimiza lengo namba 7 la maendeleo endelevu SDGs. Vijana wako msitari wa mbele katika harakati hizo na miongoni mwao ni Nuzulack Dausen mwanzilishi wa Jukwaa la kidijitali la Jiko point linaloendesha kipindi cha mwanaume jikoni kupitia mtandao wa Youtube. Amezungumza hivi karibuni jijini Dar es Salaam na Stella Vuzo afisa habari wa Umoja wa Mataifa na kumfafanulia wanavyochangia katika kufanikisha lengo la maendeleo endelevu la Umoja wa Mataifa      kuhusu nishati safi . Mashinani tutaelekea katika Jiji la Bujumbura nchini Burundi kumsikia mhamiaji ambaye ni mchezaji wa musiki, mwalimu na rafiki.      Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Kilimo ni moja ya shughuli za kibinadamu zinazochangia katika uchafuzi wa hewa. Kwa kulitambua hilo, FAO kote ulimwenguni inachagiza kile inachokiita kwa lugha ya kiingereza Bioeconomy yaani uchumi ambao msingi wake unatokana na matumizi ya rasilimali za kibayolojia zinazopatikana kwenye mazingira; kwa mfano kurejesha taka katika uzalishaji wa nishati safi, mbadala wa mafuta ya kisukuku. Kupitia harakati hizo, FAO inasaidia wakulima kuongeza mapato, kupunguza uzalishaji wa hewa chafuzi na kuchangia kupunguza taka ulimwenguni kwa kubadilisha mifumo ya zamani ya kilimo ambayo ilikuwa inachangia kuharibu mazingira. FAO iliwatembelea wakulima wa mpunga katika eneo moja nchini India. Kama walivyo wakulima wengine katika maeneo mengine duniani, hawa nao walikuwa wanachoma moto mabaki ya mimea baada ya mavuno ili kuandaa shamba kwa ajili ya msimu mwingine. Njia hiyo isiyofaa ilimaanisha kuwa wakulima hawakufaidika na mabaki ya mimea ya mpunga lakini sasa wakulima na kampuni za biashara wanavuna pia kutoka katika mabaki hayo kwa kuzalisha nishati mbadala ya mafuta ya kuendeshea mitambo na pia vumbi la mabaki linatumika kutengeneza nishati, mbadala wa mkaa wa miti.Profesa Ramesh Chand ambaye ni mmoja wa jopo la fikra la Serikali ya India linalohusika na sera za umma za kuchochea maendeleo ya kiuchumi, anasema, “kwa kuchoma moto tu mabaki ya mazao bila kuyatafutia shughuli mbadala sio tu unaharibu mazingira na afya bali pia kwa namna fulani unachoma moto utajiri.”

Leo ni siku ya kimataifa ya nishati safi ambayo lengo lake ni kuzihimiza jamii kote duniani kutekeleza lengo la 7 la maendeleo la Umoja wa Mataifa la kuhakikisha kila mtu anahamia kwenye matumizi ya nishati hiyo ifikapo mwaka 2030. Nchini Tanzania wako msitari wa mbele katika harakati za utekelezaji wa lengo hilo na miongoni mwao ni Nuzulack Dausen mwanzilishi wa Jukwaa la kidijitali la Jiko point linaloendesha kipindi cha mwanaume jikoni kupitia mtandao wa Youtube. Amezungumza hivi karibuni jijini Dar es Salaam na Stella Vuzo afisa habari wa Umoja wa Mataifa na kumfafanulia wanavyochangia katika kufanikisha lengo la maendeleo endelevu la Umoja wa Mataifa kuhusu nishati safi. 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo ukumbi ni wake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “KUWEKUA.”

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambayo inamulika hali ya kibinadamu na ya kiafya katika ukanda wa Gaza. Pia tunakuletea habari kwa ufupi tukisalia huko huko Gaza, machafuko nchini Sudan na ya siku ya kimataifa ya wanawake katika ushirikiano wa kimataifa. Katika kujifunza lugha ya Kiswahili tunakuletea ufafanuzi wa neno “KUWEKUA”.Mashambulizi makubwa dhidi ya majengo Gaza ambayo raia wenye hofu wanakimbilia kupata hifadhi ni "ya kuchukiza na lazima yakome mara moja", amesisitiza Thomas White naibu mratibu wa masuala ya kibinadamu wa Umoja wa Mataifa katika eneo hilo linalokaliwa la Gaza baada ya leo, kombora kuanguka katika kituo cha mafunzo cha Umoja wa Mataifa.. Sudan inakaribia kuwa moja ya janga baya zaidi la elimu duniani ameonya mwakilishi wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF nchini humo Mandeep O’Brien. Katika mahojiano maalum na UN News kwa njia ya mtandao Bi. O’Brien amesema Sudan inakabiliwa na janga la kibinadamu lisiloelezeka na ni jinamizi kwa watoto kwani  watoto "Milioni 14 wanahitaji haraka msaada wa kuokoa maisha wa afya, lishe, elimu, maji na ulinzi. Pili, tunapozungumza, tunajua kwamba zaidi ya watoto milioni 3.5 wamelazimika kukimbia makazi yao tangu vita hii ianze na hii inaifanya Sudan kuwa taifa lenye idadi kubwa zaidi ya watoto waliokimbia makazi yao duniani”. Sudan ina watoto milioni 19 wenye umri wa kwenda shule ambao sasa hawasomi.Na leo ni siku ya kimataifa ya wanawake katika ushirikiano wa kimataifa. Mwaka huu 2024 inaadhimishwa chini ya kaulimbiu “Usawa wa kijinsia katika kutatua dharura ya mabadiliko ya tabianchi.” Shirika la Umoja wa Mataifa la elimu, sayansi na utamaduni UNESCO ambalo linasimamia siku hii, limesema lengo lake ni kutambua wanawake viongozi katika mfumo wa kushirikiano wa kimataifa ili kuchagiza mazungumzo kuhusu suluhu za kimataifa dhidi ya ubaguzi wa kijinsia ambao unakwamisha hatua dhidi ya dharura ya mabadiliko ya tabianchi. Katika kujifunza lugha ya Kiswahili  leo ukumbi ni wake mtaalam wetu Onni Sigalla, Mhariri mwandamizi wa Baraza la Kiswahili la Taifa  nchini Tanzania, BAKITA anafafanua maana ya neno “KUWEKUA”.      Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Katika jimbo la Ituri, mashariki mwa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC, watu waliokimbia makazi yao wanaishi katika takribani kambi 38, ambapo miongoni mwao ni Drodro, Roe, Lodha, Jaiba na Gina. Zaidi ya wakimbizi Laki Nne (400,000) wanafaidika na ulinzi wa moja kwa moja wa ujumbe wa walinda amani wa ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO.  Walinda amani hao wakiwemo wale wa kutoka Nepal hulinda kambi za watu waliohamishwa kwa kufanya doria za usiku na mchana. Na zaidi ya yote MONUSCO imeweka miundombinu ya kuhakikishia raia usalama wao, moja ya majukumu ya ujumbe huo ambao kwa sasa unaanza kufunga virago taratibu kwa mujibu wa azimio la Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa kufuatia ombi la serikali ya DRC. Katika makla hii mwandishi wetu wa habari mashariki mwa DRC George Musubao alifuatilia mtazamo wa wananchi kuhusu usaidizi wa MONUSCO.   

Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO) limeyatumia maadhimisho ya mwaka huu ya Siku ya Kimataifa ya Elimu kuangazia jukumu muhimu la elimu na walimu katika kukabiliana na kauli za chuki, jambo ambalo limekithiri katika miaka ya hivi karibuni kutokana na matumizi ya mitandao ya kijamii na hivyo kuharibu muundo wa jamii kote duniani. UNESCO ambalo ndilo shirika la Umoja wa Mataifa linalohusika moja kwa moja na jukumu la kuratibu maadhimisho ya siku hii ya kimataifa ya elimu inayodhimishwa kila mwaka tarehe 24 Januari, linasema ulimwengu unashuhudia ongezeko la migogoro inayoambatana na ongezeko la kutisha la ubaguzi, ubaguzi wa rangi, chuki dhidi ya wageni, na kauli za chuki. Na kwa kuwa madhara yanavuka mipaka yoyote ya kijiografia, jinsia, rangi, dini, siasa, nje ya mtandao na mtandaoni elimu ni msingi wa kufanikisha kupambana na hali hiyo.Audrey Azoulay ambaye ni Mkurugenzi Mkuu wa UNESCO kupitia ujumbe wake mahususi kwa siku hii akifafanua kauli mbiu ya mwaka huu ambayo ni ‘Elimu kwa ajili ya amani ya kudumu’ amesema, “kwa sababu kama chuki inaanza kwa maneno, basi amani inaanza na elimu. Tunachojifunza hubadilisha jinsi tunavyouona ulimwengu na huathiri jinsi tunavyowatendea wengine. Kwa hivyo elimu lazima iwe kiini cha juhudi zetu za kufikia na kudumisha amani ya ulimwengu.” Anasisitiza kwamba, katika siku hii, kujitolea kwako kutetea haki ya elimu bora ambayo inatambua haki za binadamu za kila mtu inamaanisha kujitolea kwa mustakabali wa amani kwa wote, ambapo kila mtu anaweza kuishi maisha ya utu, kwa kuelewana na heshima.Ili mawazo haya yawafikie watu wengi zaidi ulimwenguni, UNESCO hii leo kwenye Makao Makuu ya Umoja wa Mataifa mjini New York, Marekani imewakutanisha wadau wa elimu kutoka kote ulimwenguni ili kujadili mchango muhimu wa elimu katika kufikia amani endelevu duniani. Pia imefanya mafunzo ya mtandaoni ya siku moja kwa maelfu ya walimu kutoka kote ulimwenguni kuhusu utatuzi wa kauli za chuki, ambayo yamewapa zana za kutambua vyema, kukabiliana na kuzuia matukio ya kauli za chuki. Mafunzo haya ni sehemu ya hatua ya UNESCO kusaidia Nchi Wanachama na wataalamu wake wa elimu kushughulikia kauli za chuki kupitia elimu.

Hii leo jaridani tunaangazia siku ya kimataifa ya elimu duniani mada kuu ikiwa ni elimu na mchango wake wa kuleta amani ulimwenguni. Makala tunakupeleka nchini Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC na mashinani nchini Kenya, kulikoni?Shirika la Umoja wa Mataifa la Elimu, Sayansi na Utamaduni (UNESCO) limeyatumia maadhimisho ya mwaka huu ya Siku ya Kimataifa ya Elimu kuangazia jukumu muhimu la elimu na walimu katika kukabiliana na kauli za chuki, jambo ambalo limekithiri katika miaka ya hivi karibuni kutokana na matumizi ya mitandao ya kijamii na hivyo kuharibu muundo wa jamii kote duniani.     Nchini Uganda katika makazi ya wakimbizi ya Kyangwali wilaya ya Kikuube magharibi mwa taifa hilo, suala la mchango wa elimu kwenye amani liko dhahiri kwani tulipotembelea katika makazi hayo, Yahya Kato ambaye ni Mwalimu Mkuu katika Shule ya msingi Kasonga kwenye makazi hayo ya wakimbizi kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC na Sudan aliteueleza kile wanachofanya.Makala inatupeleka huko Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC hususan jimboni Ituri mashariki mwa nchi hiyo ambako wakazi wanazungumzia mchango wa ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MONUSCO wakati huu ambapo ujumbe huo umeanza kufungasha virago. Mashinani tutaelekea katika kaunti ya Garissa nchini Kenya ambapo mvua kubwa inayohusiana na El Niño, imesababisha maelfu ya watu kuyahama makazi yao, kuharibu miundombinu na kusababisha kipindupindu na magonjwa mengine yatokanayo na maji yasiyo safi na salama, Mohammed Saidi, Chifu wa kambi ya waislamu waliopoteza makazi yao katika kaunti ya Garissa anasimulia kinachojiri.      Mwenyeji wako ni Flora Nducha, karibu!

Nchini Uganda katika makazi ya wakimbizi ya Kyangwali wilaya ya Kikuube magharibi mwa taifa hilo, suala la mchango wa elimu kwenye amani liko dhahiri kwani tulipotembelea katika makazi hayo, Yahya Kato ambaye ni Mwalimu Mkuu katika Shule ya msingi Kasonga kwenye makazi hayo ya wakimbizi kutoka Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo, DRC na Sudan aliteueleza kile wanachofanya. 

Hii leo jaridani mada kwa kina, ambapo katika mchakato wa kuleta mabadiliko kwa kuwezesha wanaojifunza kupata ufahamu muhimu, maadili, mienendo, stadi na tabia na hivyo wawe wachagizaji wa amani kwenye jamii zao, tnakupeleka katika makazi ya wakimbizi nchini Uganda kuona ni kwa vipi mchakato huo unafanyika. Pia tunakuletea habari kwa ufupi na mashinani.shirika la Umoja wa Mataifa la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA limeonya kwamba watu 570,000 wanakabiliwa na janga kubwa la njaa kutokana na kuendelea kwa mapigano makali, wahudumu wa misaada kunyimwa fursa ya kuwafikia wenye uhitaji na kukatwa kwa mawasiliano, sababu ambazo pia zimeathiri uwezo wa shirika hilo kufikisha na kusambaza msaada kwa usalama kwa maelfu ya watu. Hivyo limetoa wito wa kuongezwa haraka fursa za usambazaji na ufikishaji wa misaada ya kibinadamu. Kwingineko wito wa kuchukuliwa hatua za haraka kushughulikia ongezeko kubwa la vifo vya wakimbizi wa Rohingya baharini umetolewa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR. Kwa mujibu wa shirika hilo wakimbizi wa Rohngya 569 walipoteza maisha au kupotea walipotumia safari hatari za boti katika bahari ya Andaman na Ghuba ya Bengal mwaka 2023, hiyo ikiwa ni idadi kubwa zaidi ya waliopoteza Maisha tangu mwaka 2014.Na huko Ukraine Mratibu wa Umoja wa Mataifa wa masuala ya kibinadamu wa nchi hiyo Denise Brown amelaani vikali wimbi jipya la mashambulizi ya anga ya Urusi dhidi ya miji iliyo na watu wengi nchini Ukraine. Mashinani tutaelekea katika ukanda wa Gaza kusikia ujumbe kuhusu harakati za chanjo kwa watoto ambao tayari wamekumbwa na changamoto ya vita.      Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

Mkakati wa Afya ya Uzazi kwa Wasichana, Haki, na Uwezeshaji nchini Tanzania (GRREAT) unaoungwa mkono na Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) kwa kushirikiana na wadau likiwemo shirika lisilo la kiserikali la RLabs Tanzania na serikali ya Canada ni mpango wa miaka mitano (2019-2024) ili kuisaidia Serikali ya Jamhuri ya Muungano wa Tanzania na Serikali ya Mapinduzi ya Zanzibar katika kuboresha ustawi wa wasichana balehe katika mikoa ya Mbeya na Songwe, pamoja na Zanzibar. Kupitia mpango huu wasichana wamepata zana na ujuzi wanaohitaji ili kuboresha maisha yao, familia na jamii zao. Mmoja wao ni Mariam wa Nyanda za juu kusini mwa Tanzania. 

Mashambulizi makubwa ya mabomu yanayofanywa na Israel Gaza yameendelea tena leo sanjari na maroketi yanayovurumushwa na makundi yenye silaha ya Kipalestina kuelekea Israel, wakati wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa wakiripoti kuuawa kwa watu zaidi ya 25,000 Gaza tangu kuanza kwa machafuko hayo mapya Oktoba 7 mwaka jana na mahitaji ya kibinadamu yakiongezeka kila uchao. Hali inazidi kubwa mbaya na hakuna dalili ya kukomesha uhasama Gaza limesema shirika la Umoja wa Mataifa la kuratibu misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura OCHA. Likinukuu takwimu za wizara ya afya ya Gaza mbali ya watu waliopoteza maisha Wapalestina zaidi ya elfu 62 wamejeruhiwa, wakati serikali ya Israel kwa upande wake ikisema tangu mwishoni mwa wiki askari wake wawili wameuawa na kufanya jumla ya askari wa Israel waliopoteza Maisha tangu kuanza kwa operesheni ya vita vya ardhini kufikia 193 na majeruhi zaidi ya 1200.Leo mawaziri wa mambo ya nje wa Israel na Palestina wanajiandaa kukutana na wenzao wa Ulaya kwenye mazungumzo ya faragha mjini Brussels Ubeligiji, na hatua hii imekuja baada ya Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres mwishoni mwa wiki kwenye mkutano wa G-77 na China uliofanyika Kampala Uganda kulaani vikali umwagaji damu unaoendelea Gaza akisema ni unasikitisha na haukubaliki akisisitiza kufanyika kila linalowezekana kuzuia mgogoro huo kusambaa zaidi kikanda.Kwa mujibu wa Umoja wa Mataifa mahitaji ya kibinadamu ni makubwa sana na yanaongezeka kila siku, hivi sasa ni maduka 15 pekee ya kuoka mikate ndio yanayofanya kazi sita Rafah na tisa Deir al Balah na hakuna hata moja Kaskazini mwa Wadi Gaza.Nalo shirika la msaada kwa wakimbizi wa Kipalestina UNRWA limesema kuendelea kutokuwepo kwa mawasiliano kwa siku ya saba sasa kunavuruga usambazaji wa misaada na watu kupata huduma muhimu zikiwemo za matibabu hasa ukizingatia kwamba watu milioni 1.7 wametawanywa na miongoni mwa raia waliouawa 335 walikuwa katika makazi ya UNRWA na wafanyakazi wa shirika hilo waliopoteza Maisha hadi sasa ni 151.

Hii leo jaridani tunaangazia msaada wa kibinadamu katika ukanda wa Gaza, na mradi wa ufugaji nyuki nchini Zimbabwe. Makala tunamuika mkakati wa Afya ya Uzazi kwa Wasichana, Haki, na Uwezeshaji nchini Tanzania na mashinani tunasalia na mada ya elimu bora na tunakupeleka nchini Uganda.Mashambulizi makubwa ya mabomu yanayofanywa na Israel dhidi ya Gaza yameendelea tena leo sanjari na maroketi yanayovurumushwa na makundi yaliyojihami ya kipalestina kuelekea Israel, wakati wahudumu wa kibinadamu wa Umoja wa Mataifa wakiripoti kuuawa kwa watu zaidi ya 25,000 huko Gaza tangu kuanza kwa machafuko hayo mapya Oktoba 7 mwaka jana na mahitaji ya kibinadamu yakiongezeka kila uchao. Nchini Zimbabwe, mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO, wa kusongesha ajira rafiki kwa mazingira umeanzisha mashamba darasa ya ufugaji wa nyuki na hivyo kuandaa vijana kuwa wakulima wajasiriamali vijijini. Mradi huo unatekelezwa kwa ubia na shirika la Korea Kusini la Ushirikiano wa Maendeleo ya Kimataifa, KOICA.Makala inatupeleka nchini Tanzania kuangazia Mkakati wa Afya ya Uzazi kwa Wasichana, Haki, na Uwezeshaji nchini Tanzania (GRREAT) unaoungwa mkono na Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) kwa kushirikiana na wadau likiwemo shirika lisilo la kiserikali la RLabs Tanzania na serikali ya Canada. Kupitia mpango huu wasichana wamepata zana na ujuzi wanaohitaji ili kuboresha maisha yao, familia na jamii zao. Mmoja wao ni Mariam wa Nyanda za juu kusini mwa Tanzania. Mashinani tunakupeleka makazi ya wakimbizi ya Kyangwali magharibi mwa Uganda kupata ujumbe wa uhusiano wa elimu na amani.      Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

Nchini Zimbabwe, mradi wa shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo, FAO, wa kusongesha ajira rafiki kwa mazingira umeanzisha mashamba darasa ya ufugaji wa nyuki na hivyo kuandaa vijana kuwa wakulima wajasiriamali vijijini. Mradi huo unatekelezwa kwa ubia na shirika la Korea Kusini la Ushirikiano wa Maendeleo ya Kimataifa, KOICA. Pasi shaka Assumpta, naanza na Angelina Manhanzva, kijana wa kike akiwa shambani akihudumia mzinga wa nyuki anatanabaisha kuwa…(Nats) fursa inapokufikia usiipuuze kwani inaweza kubadili maisha yako katika fumba na kufumbua.  Mjasiriamali kijana huyu kutoka wilaya ya Chegutu jimboni Mashonaland kaskazini-kati mwa Zimbabwe anakiri kuwa baada ya kushiriki kwenye ufugaji wa nyuki kwa miezi kadha wameshuhudia maisha yao  yakibadilika.  Barnabas Mawire, mtaalamu wa maliasili wa FAO nchini Zimbabwe anasema, “Wazo ni kwamba, eneo moja lenye mizinga ya nyuki linaweza kugeuzwa kuwa shamba darasa  ambako vijana kutoka wilaya au kata tofauti wanaweza kuja kujifunza kama waendavvyo shuleni .”  FAO inasema kuwa kupatia vijana wa vijijini ajira zisizoharibu au kuchafua mazingira kunaweza kukabili madhara ya mabadiliko ya tabianchi, kuondoa umaskini na kutokomeza umaskini wa vijijini. Mkulima mjasiriamali kijana Evelyne Mutuda naye anakiri faida inapatikana na kwamba, "Tunatarajia kuongeza mizinga mingine ya nyuki kwa kutumia faida  ya fedha tuliyopata baada ya kuuza asali.  Na pia tutapanda mijakaranda .”   Akitamatisha afisa wa FAO, Bwana Mawire anadhihirisha uhusiano wa ufugaji nyuki na ulinzi wa bayonuai.  “Nyuki wanafaa sana kwa ajira zisizoharibu mazingira kwa mantiki kwamba wanahitaji aina mbali mbali za mimea . Kwa hiyo nyuki wanasongesha uhifadhi wa bayonuai. Unapotunza miti, unatunza tabianchi yetu,  chakula chetu na uhai wetu.  Hivyo ufugaji nyuki unanufaisha kwa juhudi kidogo.”  

Kutokana na ushirikiano kati ya serikali ya Uganda na ya Uholanzi, Mradi wa Maendeleo wa Kukabiliana na Athari za Ufurushwaji (DRDIP), Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) kwa kutumia mfumo wa fedha taslimu wa EmpowerU Cash+.limewasaidia walengwa waliochaguliwa katika Wilaya ya Lamwo ambapo mpango uliwalenga wakimbizi na jamii zilizowapokea.  Mpango huo wa EmpowerU Cash+ ulikuwa unalenga idadi ya juu ya watoto kufikia wanne kwa kila kaya na kila mtoto kila mwezi alipewa Shilingi 45,000 za Uganda sawa na takribani  dola 11 za kimarekani hiyo ikimaainisha kila kaya ilipata jumla ya Shilingi za Uganda 180,000 sawa na takribani dola 47 za kimarekani kwa mwezi. Huduma hiyo ilikuwa kwa muda wa miezi sita katika wilaya za Lamwo, Adjumani, Yumbe, na Obongi lakini hapa ninaangazia wilaya moja tu, Lamwo. 

Hii leo jaridani tunaangazia vita katika ukanda wa Gaza, na tukielekea siku ya elimu duniani tunabisha hodi nchini Burundi ambako UNICEF inahakikisha watoto wakimbizi wanaorejea nchini humo wanaweza kuendelea na elimu. Makala na mashinani tunasalia na mada ya elimu bora na tunakupeleka nchini Uganda, kulikoni?.Mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa leo yameeielezea hali inayoendelea Gaza siku 105 baada ya kuzuka vita mpya baina ya wapiganaji wa Hamas na vikosi vya Israel, kuwa ni zahma juu ya zahma. Watu zaidi ya milioni 1.7 wametawanywa huku hofu ya milipuko ya magonjwa, janga la njaa na vifo zaidi likitawala. Nchini Burundi shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF limechukua hatua kuhakikisha watoto wakimbizi wanaorejea nchini humo wanaweza kuendelea na elimu bila uoga na jakamoyo hasa pale wanapokumbana na vizuizi vya tofauti ya lugha waliyotumia ukimbizini na ile inayotumika nyumbani walikorejea.Makala inatupeleka kaskazini mwa Uganda katika wilaya ya Lamwo ambako Kutokana na ushirikiano kati ya serikali ya Uganda na ya Uholanzi, Mradi wa Maendeleo wa Kukabiliana na Athari za Ufurushwaji (DRDIP), Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) kwa kutumia mpango wa fedha taslimu wa EmpowerU Cash+ limewasaidia wananchi kuboresha hali yao ya maisha. Mashinani Mashinani ttunasalia huko huko Uganda katika makazi ya wakimbizi ya Kyangwali magharibi mwa Uganda kupata ujumbe wa uhusiano wa elimu.      Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Leo katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia methali isemayo “Aliye na hamu ya kupanda juu hukesha.”

Nchini Burundi shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto, UNICEF limechukua hatua kuhakikisha watoto wakimbizi wanaorejea nchini humo wanaweza kuendelea na elimu bila uoga na jakamoyo hasa pale wanapokumbana na vizuizi vya tofauti ya lugha waliyotumia ukimbizini na ile inayotumika nyumbani walikorejea. Hebu fikiria baada ya machungu ya ukimbizini, unarejea nyumbani nako shuleni unakumbwa na kejeli kisa tu matamshi ya lugha utumiayo ni tofauti na yale ya wenzako darasani. Pelouse Nibitanga huyu, ambaye amerejea Burundi kutokea Rwanda ni mwanafunzi wa darasa la saba katika shule ya msingi Kamena iliyoko mkoa wa Kirundo kaskazini mwa Burundi barani Afrika anathibitisha.  Anasema niliporejea hapa kutangamana hakukuwa rahisi. Kwani wanafunzi wengine walinicheka na kunikejeli kwa matamshi yake ya lugha darasani. Katika mazingira hayo kufaulu ilikuwa ni changamoto. Kupitia mradi wa kuweko kwa mashangazi na wababa wa shuleni, wanafunzi kama Pelouse na wale waliokuweko walipatiwa msaada sio tu wa kielimu bali pia kisaikolojia wa kuwawezesha kuishi na kusoma kwa utangamano. Mwalimu Sandrine Kamutako ni miongoni mwa washauri nasaha na mashangazi wa shuleni. “Usaidizi wa kisaikolojia na kijamii unaongeza zaidi imani ya mtoto kwa mwalimu na mnasihi wake. Mbinu hii ni nzuri kwani inasaidia wanafunzi kuwa na tabia nzuri. Na pia hujenga kuaminiana kati ya mwalimu na mwanafunzi.” Pelouse anathibitisha hilo akisema “shukrani sana kwa ushauri nasaha kwani nilianza kufuatilia masomo vizuri sana na nilimaliza darasa la 6 na sasa nimejiunga na darasa la 7. Sina tena aibu na ninafurahia masomo na wanafunzi wengine. Utangamano wangu unastawi vizuri. Inafurahisha mno.” Mafunzo hayo ya kuleta utangamano yamekuwa na manufaa kwa wanafunzi zaidi ya 18, wakiwemo zaidi ya 7,000 waliorejea Burundi kutoka ukimbizini. Shule nufaika na mafunzo hayo pia zimenufaika na miradi mingine kama ya ujenzi wa miundombinu ya kuvuna maji ya mvua, madarasa na mafunzo kwa walimu zaidi ya 1,500, UNICEF Burundi ikisema yote yamewezekana kufuatia ufadhili kutoka Muungano wa Ulaya, EU. 

Mashirika ya kibinadamu ya Umoja wa Mataifa leo yameeielezea hali inayoendelea Gaza siku 105 baada ya kuzuka vita mpya baina ya wapiganaji wa Hamas na vikosi vya Israel, kuwa ni zahma juu ya zahma. Watu zaidi ya milioni 1.7 wametawanywa huku hofu ya milipuko ya magonjwa, janga la njaa na vifo zaidi likitawala. Asante Anold, nikianza na shirika la afya la Umoja wa Mataifa WHO linaonya juu ya mlipuko wa magonjwa ya kuambukiza Gaza watu zaidi ya milioni 1.7 waliotawanywa hivi sasa wanaishi katika makazi ya dharura yaliyofurika pomoni na kwa wastani watu 500 wanatumia choo kimoja huku watu zaidi ya 2000 wakitumia bafu moja kuoga na wakati mwingine kwenye baadhi ya makazi ya dharura hakuna choo kabisa.Hivyo shirika hilo linasema ukosefu wa vyoo na huduma za usafi vimewalazimisha watu kujisaidia haja kubwa kwenye maeneo ya wazi na kuongeza hatari kubwa ya kusambaa kwa magonjwa ya kuambukiza. Tangu katikati ya kwezi Oktoba mwaka jana WHO inasema kumekuwa na makali ya wagonjwa wa kuhara, matatizo ya njia ya mfumo wa hewa, chawa, upele, tetekuanga, homa ya manjano na hata homa ya ini aina ya E.Osisi ya Haki za binadamu ya Umoja wa Mataifa OHCHR inasema ukiukwaji mkubwa wa haki unaendelea katika ukanda huo mkuu wa ofisi ya haki za binadamu kwenye eneo linalokaliwa la Gaza Ajith Sunghay mbaye yuko Gaza tangu Jumatatu anasema “Nimewaona wanaume na watoto wakifukua vifusi kupata matofali ya kujengea mahema ya mifuko ya plastiki, huli ni janga kubwa la haki za binadamu na janga kubwa lililosababishwa na binadamu. Gaza inahitaji ongezeko la misaada ya kibinadamu ikiwemo ulinzi.”Kwa upande wake shirika la kuhudumia watoto UNICEF linaangazia watoto wanaozaliwa wakati vita hii ikiendelea, ikiwa ni sikua ya 105 leo shirika hilo linasema karibu watoto 20,000 wamezaliwa katika hali ya jehanamu ikimaanisha mtoto 1 amezaliwa kila baada ya dakika 10 likionya kwamba wengi huenda wakafariki dunia kutokana na vita na hali mbayá ya Maisha na huduma Gaza.Nahitimisha na Shirika la kuratibu misaada ya kibinadamu OCHA ambalo linasema leo ni siku ya tano mfululizo huduma za mawasiliano zimekatwa Gaza na hali hii inazuia maelfu ya watu kupata tarifa za kuokoa maisha, kukosa fursa ya kuwapigia wahudumu wa afya kupata msaada na inaendelea kuathiri usambasaji wa msaada wa kibinadamu unaohitajika sana.Hadi kufikia sasa kwa mujibu wa takwimu za wizara ya afya ya Gaza takriban watu 25,000 wameuawa tangu Oktoba 7 mwaka jana.

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina ambapo Imesalia miaka 6 kufikia ukomo wa malengo ya maendeleo endelevu, SDGs yaliyopitishwa na nchi wanachama wa Umoja wa Mataifa mwaka 2015. Dkt. Venance Shillingi Mhadhiri Mwandamizi kutoka Chuo Kikuu Mzumbe nchini Tanzania aliwasilisha pendekezo la utafiti wake utakaoweza kuwa moja ya majawabu ya changamoto barani Afrika.  Pia tunakuletea habari kwa ufupi na uchambuzi wa methali.Mashirika ya Umoja wa Mataifa yamerejea kupaza sauti kuhusu misaada muhimu ya kibinadamu kuendelea kuruhusiwa kuingia Gaza, lile la kuratibu Misaada ya kibinadamu na masuala ya dharura OCHA likisema kwa mara ya kwanza dawa kwa ajili ya mateka wa Israel zimeripotiwa kuruhusiwa kuingia leo sanjari na msaada kwa ajili ya Wapalestina kwa makubaliano maalum yaliyowezeshwa na serikali za Qatar na Ufaransa. Kwingineko ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kutafuta ukweli nchini Sudan umeanza kazi yake kwa ujumbe wa awali kuwasili mjini Geneva wiki hii, ukizitaka pande zinazozozana Sudan kumaliza vita, kutekeleza wajibu wao wa kulinda raia na kuhakikisha kwamba wahusika wa ukiukaji mkubwa wa haki za binadamu na uhalifu wanawajibishwa.Na barani Ulaya ambako ripoti mpya iliyochapishwa leo na shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF inasema takriban watoto nusu milioni kote barani Ulaya na Asia ya Kati wanaishi katika vituo vya makazi ya kulelea watoto pamoja na katika taasisi kubwa. Katika kujifunza lugha ya Kiswahili, mchambuzi wetu Dkt. Josephat Gitonga, kutoka Kenya ambaye ni mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Nairobi kwenye kitivo cha tafsiri na ukalimani anatufafanulia methali isemayo “Aliye na hamu ya kupanda juu hukesha.”.  Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!

Shirika la Umoja wa Mataifa linalohusika na masuala ya watoto ulimwenguni UNICEF linatumia njia mbalimbali kuhakikisha watoto na familia zao wanapata chanjo stahili hili kuwaepusha kuugua magonjwa ambayo mengine yanaweza kuzuilika kwa kupata chango. Katika Makala hii Leah Mushi anatujuza mbinu tatu zinazotumiwa na UNICEF kuhakikisha jamii inapata chanjo. 

Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres leo amehutubia jukwaa la uchumi duniani mjini Davos Uswis akigusia changamoto mbalimbali zinazpoikabili dunia hivi sasa kuanzia vita inayoendelea Gaza na kwingineko, hali ya kutochukua hatua dhidi ya mabadiliko ya tabianchi na maendeleo ya akili mnemba au AI. Asante Evarist katika hotuba yake Bwana Guterres alianza kwa kuelezea wasiwasi kuhusu changamoto ya tabianchi na ongezeko la joto duniani akisema nchi zimekumbwa na tabia ya kutochukua hatua na ubinafsi katia masuala ya maendeleo na matumizi ya mafuta kisikuku yameifanya dunia kushindwa kushikamana kushughulikia mabadiliko ya tabianchi na hivyo kuchochea ongezeko la joto duniani “ Nchi zinaendelea kuzalisha hewa chafuzi, sayari yetu inazidi kuchemka kuelekea nyuzi joto 3celisius, ukame, vimbunga, moto wa nyika na mafuriko winaathiri nchi na jamii.”Hotuba hiyo pia imegusa kwa kirefu hofu ya ukiukwaji wa sheria za kimataifa na majanga ya kibinadamu hususan katika mizozo inayoendelea kama vile Gaza na Ukraine akisema kuanzia uvamizi wa Urusi Ukraine hadi Sudan na hivi karibuni kabisa Gaza, pande husika katika mizozo hiyo zinapuuza sheria za kimataifa, zinakiuka mikataba ya Geneva na hata kukiuka katiba ya Umoja wa Mataifa.“Dunia imesismama ikiangangalia raia hususani wanawake na watoto wakiuawa, kulemazwa, kushambuliwa kwa mabonmu, kufurushwa makwao na kunyimwa haki ya misaada ya kibinadamu.”Kwa Gaza mathalani amerejea wito wa usitishwaji mapigano mara moja na kuwa na mchakato ambao utaelekea kuleta amani ya kudmu kwa Israel na Palestina  kwa misingi ya kuwa na mataifa mawili akisistiza kwamba “Hii ndio njia pekee ya kukata shina la madhila na kuzuia mzozo huo kusambaa hali ambayo itawasha moto katika ukanda mzima.”Na kuhusu suala la Akili mnemba Katibu Mkuu amezungumzia hatari yake na uwezekano wa kuongeza pengo la usawa na tabia isiyofaa ya makampuni makubwa ya teknolojia "Teknolojia hii ina uwezo mkubwa wa maendeleo endelevu lakini kama Shirika la Fedha Duniani lilivyotuonya hivi karibuni, kuna uwezekano mkubwa wa kuzidisha ukosefu wa usawa duniani. Na baadhi ya makampuni yenye nguvu ya teknolojia tayari yanafuata faida kwa kutozingatia haki za binadamu, faragha kibinafsi na athari za kijamii,"Amehitimisha hotuba yake kwa kwa kusisitiza hali muhimu na inayowezekana ya kujenga upya imani kwa ajili ya dunia iliyo salama na imara zaidi.

Jaridani leo tunamulika jukwaa la uchumi duniani mjini Davos Uswis, na suala la kilimo endelevu. Makala tnakuletea mbinu tatu zinazotumika kuhakikisha watoto na familia zao wanapata chanjo na mashinani tutabisha hodi mkoani Mbeya nchini Tanzania kusikia ujumbe kuhusu ujuzi unaohitajika ili kufundisha wanafunzi kwa ufanisi.Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres leo amehutubia jukwaa la uchumi duniani mjini Davos Uswis akigusia changamoto mbalimbali zinazoikabili dunia hivi sasa kuanzia vita inayoendelea Gaza na kwingineko, hali ya kutochukua hatua dhidi ya mabadiliko ya tabianchi na maendeleo ya akili mnemba au AI. Kilimo kinaweza kuchukua jukumu kuu katika hatua dhidi ya tabianchi wakati huo huo kikihakikisha uhakika wa chakula duniani, ni maoni ya Mkurugenzi wa Ofisi ya Mabadiliko ya Tabianchi, Bayonuai na Mazingira katika Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) Kaveh Zahedi kufuatia hivi majuzi mwaka 2023 kuthibitishwa kuwa mwaka wa joto zaidi katika rekodi za dunia.Makala hii leo Leah Mushi kupitia video ya Shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoto UNICEF anatujuza mbinu tatu zinazotumika kuhakikisha watoto na familia zao wanapata chanjo.  Na katika mashinani Mwalimu Upendo Mwakapala kutoka Shule ya Msingi ya Uhuru iliyoko mkoani Mbeya Tanzania anatujuza mbinu bunifu za kufundisha ili kusaidia kuboresha elimu kwa watoto kupitia Mpango wa Mafunzo ya Ualimu wa Shule za Msingi unaofanikishwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto, UNICEF na wadau wake.   Mwenyeji wako ni Evarist Mapesa, karibu!

Kilimo kinaweza kuchukua jukumu kuu katika hatua dhidi ya tabianchi wakati huo huo kikihakikisha uhakika wa chakula duniani, ni maoni ya Mkurugenzi wa Ofisi ya Mabadiliko ya Tabianchi, Bayonuai na Mazingira katika Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo (FAO) Kaveh Zahedi kufuatia hivi majuzi mwaka 2023 kuthibitishwa kuwa mwaka wa joto zaidi katika rekodi za dunia. “Kwa hivyo, rekodi hizi ni muhimu. Sasa tunahitajika kuchukua hatua sasa. Hatuwezi tu kuwa aina ya watazamaji tu wa mabadiliko ya tabianchi, na kilimo kina jukumu kuu la kutekeleza". Bwana Zahedi anaongeza kusema kwamba kilimo endelevu kinaweza kuchangia katika kufikia uzalishaji sifuri wa hewa chafuzi.“Mashamba hayapaswi tu kuwa wazalishaji wa chakula. Yanaweza kuwa vyanzo vya nishati mbadala. Nishati inaweza kutumika katika shamashamba ya ndani, kwa ajili ya kusukuma maji, kwa ajili ya umwagiliaji, au nishati ambayo inaweza kugawanywa katika gridi ya taifa, au taka za kilimo kugeuzwa kuwa nishati au nishati ya mimea. Hizi zote ni suluhisho za kilimo bora kwa nishati, na hiyo ndiyo aina ya kazi ambayo sisi FAO tumekuwa tukifanya na nchi." 

Hii leo jaridani tunakuletea mada kwa kina inayomulika uhakika wa chakula, ambapo FAO imekuwa msitari wa mbele kwa miradi mbali mbali ya kuwasaidia wakulima na wafugaji kwenye mizozo ili kuhakikisha wanapunguza mzigo wa kuwa tegemezi wa msaada wa chakula. Pia tunakuletea muhtasari wa habari zikiwemo mauaji wa mlinda amani nchini CAR na sauti za jamii mashinani kama zifuatazo.Katibu Mkuu wa Umoja wa Mataifa Antonio Guterres amelaani mauaji ya jana Januari 15 ambapo aliuawa mlinda amani mmoja wa kutoka Cameroon aliyekuwa anahudumu katika Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Kulinda amani nchini Jamhuri ya Afrika ya Kati (MINUSCA) na kujeruhiwa kwa watu wengine watano, wawili kati yao wakiwa wamejeruhiwa mno kutokana na mlipuko huko Mbindali, katika Mkoa wa Ouham-Pendé, kaskazini-magharibi mwa Paoua. Huku visa vya kipindupindu vikizidi kuongezeka katika maeneo ya Kusini mwa Afrika, Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto (UNICEF) linataka kuzingatiwa zaidi kwa watoto katika kukabiliana na kipindupindu. Janga la kipindupindu ambalo liliathiri nchi nyingi za Mashariki na Kusini mwa Afrika mwaka 2023 linaendelea kuathiri eneo hilo, na kuweka matatizo ya ziada kwa jamii na vituo vya afya.Na matumizi ya tumbaku yanaoekana kupungua licha ya juhudi za sekta ya tumbaku kuhatarisha maendeleo, imeeleza ripoti mpya iliyotolewa leo na Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani, WHO. WHO inaeleza kwamba mienendo ya kuanzia mwaka 2022 inaonesha takriban mtu mzima 1 kati ya 5 duniani kote anatumia tumbaku ikilinganishwa na ilivyokuwa mwaka 2000 ambapo ilikuwa ni mtu 1 kati ya 3.  Mashinani tunakutana na Bora Meto, mkimbizi na muathirika wa unyanyasaji wa kijinsia nchini DRC akisema amepata usalama na matumaini kupitia mfuko wa dharura wa Umoja wa Mataifa CERF na ufadhili wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Idadi ya Watu na Afya ya Uazi, UNFPA ambao umehakikisha usaidizi wa kimatibabu na kisaikolojia, na mafunzo ya stadi za maisha.   Mwenyeji wako ni Evarist Mapesa, karibu!

Mashambulio makubwa ya mabomu, vizuizi vya kutembea, na mawasiliano yaliyovurugwa vinafanya iwe karibu kutowezekana kuwasilisha vifaa tiba mara kwa mara na kwa usalama kote Gaza, hasa kaskazini. Kupitia video iliyoratibiwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Afya Duniani (WHO) huko Rafar, Anold Kayanda anasimulia.

Hii leo jaridani tunaangazia machafuko katika ukanda wa Gaza na Ufugaji nyukinchini Uganda. Makala tunarejea Gaza na mashinani tunakupeleka nchini Rwanda, kulikoni?Zikiwa ni zaidi ya siku 100 tangu kuibuka upya kwa mzozo huko Mashariki ya Kati, mashirika ya Umoja wa Mataifa hii leo wametoa taarifa inayoeleza kuongezeka kwa hatari ya baa la njaa na milipuko ya magonjwa ya kuambukiza huku yakisisitiza muarobaini pekee kwa sasa ni kuruhusu njia mpya za kuingiza misaada ya kwenda kutatua changamoto zinazowakabili wananchi walioko Gaza.Shirika la Umoja wa Mataifa la Chakula na Kilimo FAO limewapiga jeki wafugaji wa nyuki na usindikaji wa mazao ya asali wilayani NAKAPIRIPIRIT katika jimbo la Karamoja nchini Uganda. Kwa msaada wa vifaa na mafunzo kutoka kwa shirika hilo maisha ya wafuga nyuki wa eneo hilo na familia zao yamebadilika.Makala inatupeleka Gaza ambako mashambulio makubwa ya mabomu, vizuizi vya kutembea, na mawasiliano yaliyovurugwa vinafanya iwe karibu kutowezekana kuwasilisha vifaa tiba mara kwa mara na kwa usalama kote Gaza, hasa kaskazini. Mashinani tutaelekea nchini Rwanda kusikia kuhusu usajili wa watoto wachanga punde wanapozaliwa katika kambi za wakimbizi.   Mwenyeji wako ni Evarist Mapesa, karibu!

Zikiwa ni zaidi ya siku 100 tangu kuibuka upya kwa mzozo huko Mashariki ya Kati, mashirika ya Umoja wa Mataifa hii leo wametoa taarifa inayoeleza kuongezeka kwa hatari ya baa la njaa na milipuko ya magonjwa ya kuambukiza huku yakisisitiza muarobaini pekee kwa sasa ni kuruhusu njia mpya za kuingiza misaada ya kwenda kutatua changamoto zinazowakabili wananchi walioko Gaza. Hii leo kutoka Geneva Uswisi na New York Marekani Mashariki manne ya UN ambayo  ni lile la Mpango wa chakula duniani WFP, Afya ulimwenguni WHO, linalohusika na masuala ya watoto UNICEF na  la kuhudumia wakimbizi wa kipalestina UNRWA wametoa taarifa ya pamoja inayoeleza zahma zinazowakumba wakazi wa Gaza na nini kifanyike kuwasaidia.  WFP, ambao tangu tarehe 7 wamekuwa wakitoa Msaada wa chakula na kuweza kuwafikia zaidi ya wananchi 900,000 mpaka sasa, wanaeleza kuwa wananchi wengi wanakabiliwa na uhaba mkubwa wa chakula ambapo watu wazima wanapitisha hata siku nzima bila kula chochote ili angalau watoto waweze kuweka chochote tumboni. “Wananchi wa Gaza wapo hatarini kufa njaa wakati maili chache tu toka walipu kuna msururu wa malori yaliyojaa chakula” amesema Mkurugenzi Mkuu wa WFP Cindy McCaini ambaye pia ametoa suluhu akisema “Kila saa inayopotea tunaweka maisha mengi hatarini. Tunaweza kuzuia njaa lakini ikiwa tu tunaweza kutoa vifaa vya kutosha na pia kufikisha misaada hiyo kwa njia zilizo salama ili kula mwenye uhitaji popote alipo afikiwe.”UNICEF, Mkurugenzi Mkuu wake anasema Bi. Catherine Russell anasema watoto huko Gaza mbali na kiwewe cha milipuko na kutakiwa kuhama huku kisha kule na kujeruhiwa na kuuawa wengi wanakabiliwa na utapiamlo mkali na wengine wana uzito mdogo ikilinganishwa na urefu wao. “Watoto walio katika hatari kubwa ya kufa kutokana na utapiamlo na magonjwa wanahitaji sana matibabu, maji safi na huduma za usafi wa mazingira, lakini hali haituruhusu kuwafikia watoto na familia zao, baadhi ya misaada inayohitaji sana kuwasaidia imezuiliwa kuingia Gaza. Maisha ya watoto na familia zao yananing'inia kwenye mizani.”Mkurugenzi wa WHO Dkt.Tedros Adhanom Ghebreyesus anasema mbali na kutoa misaada ya vifaa tiba na kusaidia sekta ya afya iliyohemewa na wingi wa wagonjwa lakini wamelazimika kufungua majiko mawili katika hospital maana watu wanaumwa na wana njaa. “Watu huko Gaza wanateseka kutokana na ukosefu wa chakula, maji, dawa na ukosefu wa  huduma za afya za kutosha. Njaa itafanya hali mbaya ambayo ipo tayari kuwa janga kwa sababu wagonjwa wana uwezekano mkubwa wa kufa na njaa na watu wenye njaa wana hatari zaidi ya magonjwa. Tunahitaji ufikishaji misaada usiozuiliwa, salama wa kutoa misaada na usitishaji mapigano kwa sababu za kibinadamu ili kuzuia vifo na mateso zaidi.”Mkuu wa UNRWA Phillip Lazzarini amehitimisha taarifa hiyo ya pamoja kwa kusema misaada inayoingia Gaza ni tone la maji katika baharí ya misaada inayohitajika , ombi ni kuwa Israel iruhusu bandari ya Ashdod ambayo ipo umbali wa Km 40 tu kutoka Gaza kaskazini itumike kupitisha misaada ili waweze kuwafikia wananchi wengi wenye uhitaji. 

Shirika la Umoja wa Mataifa la chakula na kilimo FAO limewapiga jeki wafugaji wa nyuki na usindikaji wa mazao ya asali wilayani Nakapiripirit katika jimbo la Karamoja nchini Uganda. Kwa  msaada wa vifaa na mafunzo kutoka kwa shirika hilo maisha ya wakulima wa asali wa eneo hilo na familia zao yamebadilika. Wilaya ya Nakapiripirit ina mamia ya wakulima wa asali wengi wakiwa katika vikundi vya kijamii na wengine wafugaji nyuki binafsi. FAO ilitambua thamani ya mazao ya asli kwa watu wa Kramoja na ikaanza kuwapa mafunzo kupitia mradi maalum wa ufugaji wa nyuki, kuanzia utundikaji mizinga, urinaji, usindikaji wa mazao ya asali na hata kuwasidia kutafuta masoko. Miongoni mwa waliokumbatia fursa hiyo ni John Lopetangor ingawa anasema si kazi rahisi, “Kuna kazi nyingi katika kuezeka mizinga ya nyuki sio watu wote wanaiweza. Kuna wadudu wanapenda kuingia katika mizinga ya nyuki na wakiingia tu hbasi nyuki wanakimbia. Na cha pili ukiwa na mizinginga ni lazima uitembelee kama vile unatembelea ng’ombe na katika mizinga ambayo haina nyuki lazima uhakikishe unajua tatizo ni nini na ufukishe moto hadi uone nyuki wameingia mzingani, usiache tu ukitegemea nyuki wataingia hapo hutopata asali. Na wakati wa ukame mizinga inapaswa kumwagiliwa maji.”Licha ya changamoto hizo John anaipenda kazi hii, “Hii kazi ni kazi ya maana kwa sababu sasa siuzi ng’ombe , siuzi mbuzi kazi yangu sasa hivi ni kuanzia mwezi wa nne mi nashika pesa mkononi tu hadi mwezi wa tisa, nasomesha sasa watoto wangu vizuri kwa sababu ya asali.”Na faida hiyo si kwa John peke yake Susan Chepsugul naye ni mfugaji binasi wa nyuki aliingia katika mradi na sasa matunda ameyaona, “Nilipouza hiyo asali nilipata fedha kidogo ikanisaidia kuweka akiba nikaenda kuongeza mizinga miwili sasa nikapata mizinga mitatu. Na ninapouza hiyo asali pia inanisaidia kulisha watoto, kulima shamba na kununulia watoto nguo. Wakati nilipolima shamba kwa kutumia hela za asali nilipata gunia moja nikaongeza mzinga mwingine nilionunua.”Kwa mujibu wa FAO mradi huu sio tu wa kuwainua kiuchumi wanajamii hawa bali pia kuhakikisha wanakuwa na mnepo dhidi ya mabadiliko ya tabianchi.

Kutana na Olga mwathirika wa vita inayoendelea nchini Ukraine ambaye baada ya nyumba yake kushambuliwa na kombora mjini Borodyanka alikataa tamaa ya Maisha lakini sasa mradi wa UNHCR wa kukarabati nyumba zilizoharibiwa na vita Ukraine umemfufulia matumaini ya Maisha yeye na mwanaye.  Kwa undani zaidi ungana na Flora Nducha kwa makala hii.

Israel imekanusha vikali shutuma kuwa ina nia ya mauaji ya kimbari dhidi ya Wapalestina na kusisitiza kuwa ipo katika vita ambayo wao hawakuianzisha na wala hawakuitaka kufuatia hapo jana nchi ya Afrika kusini kuwasilisha kesi mbele ya mahakama ya Umoja wa Mataifa ya kimataifa ya haki ICJ wakitaka kukomesha mauaji ya raia huko Gaza.Leo ijumaa ya tarehe 12 Januari ni siku ya pili na ya mwisho ya kusikilizwa kwa kesi ya awali katika Mahakama ICJ ambapo baada ya jana Afrika Kusini kutoa maeleo yale leo timu ya wanasheria wa Israel imesisitiza kwamba wana malengo mawili ambayo mosi ni kutokomeza tishio lililokuwepo la wanamgambo wa Kipalestina wa Hamas na Pili ni kuwaachilia huru mateka 136 ambao bado wanashikiliwa katika vita inayoendelea huko mashariki ya Kati. kamanda wa Israel Tal Becker aliwaambia majaji wa ICJ huko The Hague nchini Uholanzi kuwa “Israel iko katika vita dhidi ya Hamas, sio dhidi ya watu wa Palestina” kufuatia mashambulizi ya kigaidi yaliyoongozwa na Hamas tarehe 7 Oktoba mwaka 2023. Akisoma jumbe za mwisho zilizotumwa na baba wa moja ya familia za wakulima ambao nyumba zao zilichomwa moto na watu wanaodhaniwa kuwa ni Hamas, Bwana Becker amesema “kumekuwa na mateso ya kiraia "ya kutisha" na "ya kuhuzunisha moyo" "katika vita hivi, kama katika vita vyovyote vile.”Becker pia amekataa ombi la Afrika Kusini kwa mahakama chini ya vifungu vya Mkataba wa Mauaji ya Kimbari la kutoa "hatua za muda" ili kuiamuru Israel kusimamisha mara moja shughuli zake za kijeshi huko Gaza akisema kuwa hatua hiyo ni “jaribio la kuinyima Israel uwezo wake wa kutimiza wajibu wake wa kuwalinda raia wake, mateka, na zaidi ya Waisraeli 110,000 waliokimbia makazi yao ambao hawakuweza kurejea kwa usalama makwao,”Wanasheria wa Israel wamewaeleza majaji wa ICJ kuwa nchi inaposhambuliwa, ina haki ya kujilinda yenyewe na raia wake, “Hakuna nia ya mauaji ya kimbari hapa, haya sio mauaji ya halaiki,” wakili wa Israel Malcolm Shaw aliiambia mahakama hiyo akisisitiza kuwa ukatili uliofanywa na wanamgambo wa kipalestina wa Hamas “hauhalalishi ukiukwaji wa sheria katika wakujibu mashambulizi na bado ni chini ya mauaji ya halaiki - lakini unahalalisha...utekelezaji wa haki halali na ya asili ya Nchi kujilinda kama ilivyoainishwa katika Mkataba wa Umoja wa Mataifa”.Timu ya wanasheria wa Israel pia imekataa maelezo yaliyowasilishwa hapo jana na timu ya wanasheria ya Afrika kusini ikisema yana “upotoshaji sana” na kwamba wanatumia neno “Mauaji ya kimbari” kama silaha ambapo Wakili Galit Raguan aliiambia mahakama hiyo kuwa “Vita vya mijini daima vitasababisha vifo vya kusikitisha, madhara na uharibifu, lakini huko Gaza matokeo haya yasiyotakikana yanazidishwa kwa sababu ni matokeo yanayotarajiwa ya Hamas.”

Hii leo jaridani tunaangazia kesi mbele ya mahakama ya Umoja wa Mataifa ya kimataifa ya haki ICJ inayotaka Israeli kukomesha mauaji ya raia huko Gaza, na haki za wanawake za unyonyeshaji. Makala tunakupeleka nchini Ukraine na mashinani nchini Kenya, kulikoni?Israel imekanusha vikali shutuma kuwa ina nia ya mauaji ya kimbari dhidi ya Wapalestina na kusisitiza kuwa ipo katika vita ambayo wao hawakuianzisha na wala hawakuitaka kufuatia hapo jana nchi ya Afrika kusini kuwasilisha kesi mbele ya mahakama ya Umoja wa Mataifa ya kimataifa ya haki ICJ wakitaka kukomesha mauaji ya raia huko Gaza.Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto UNICEF Rwanda kwa kushirikiana na wadau kama Shirika la Taifa la Maendeleo ya Mtoto nchini humo, NCDA, wanatoa wito kwa sekta binafsi, taasisi za serikali, washirika, asasi za kiraia kuweka mazingira rafiki ya unyonyeshaji mahali pa kazi. Evarist Mapesa anaangazia faida ya moja ya vyumba vya kunyonyeshea mahali pa kazi jijini Kigali Rwanda.Makala leo inakukutanisha na Olga mwathirika wa vita inayoendelea nchini Ukraine ambaye baada ya nyumba yake kushambuliwa na kombora mjini Borodyanka alikataa tamaa ya maisha lakini sasa mradi wa UNHCR wa kukarabati nyumba zilizoharibiwa na vita Ukraine umemfufulia matumaini ya Maisha yeye na mwanaye. Mashinani inatupeleka Kakuma nchini Kenya ambapo Shirika la Umoja wa Mataifa la Mpango wa chakula WFP limejenga ustahimilivu na uwezo wa kujitegemea miongoni mwa wakimbizi na jamii zinazowapokea, kupitia uzalishaji wa mazao na ufugaji unaohimili mabadiliko ya tabianchi”.   Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Shirika la Umoja wa Mataifa la Kuhudumia Watoto UNICEF Rwanda kwa kushirikiana na wadau kama Shirika la Taifa la Maendeleo ya Mtoto nchini humo, NCDA, wanatoa wito kwa sekta binafsi, taasisi za serikali, washirika, asasi za kiraia kuweka mazingira rafiki ya unyonyeshaji mahali pa kazi. Katika moja ya maeneo tulivu ya jiji lenye shughuli nyingi za jiji la Kigali-Rwanda kumetengwa chumba eneo maalumu lenye mazingira yote yanayofaa kwa akina mama kuwanyonyesha Watoto wao au hata kukamua maziwa na kuyahifadhi. Banamwana Yvette Mfanyakazi wa Ofisi za Jiji na Kigali anasema alikuwa anapoteza muda mwingi njiani kutoka kazini kwenda kumnyonyesha mtoto na kurudi kazini.  Kayitesi Sophie mwajiriwa wa Benki ya Kigali anasema, “tulikuwa tunakamua maziwa maliwatoni na baadaye kuyamwaga kwa kuwa hatukuwa na pa kuyatunzia.” Vick Mujiji, yeye ni mfanyakazi wa kampuni ya Africa Improved Foods anaeleza kwamba kukitumia chumba cha kunyonyeshea kumeongeza tija kazini kwake kwani ofisi yake haiko mbali na hapa na kwa hivyo anaweza kuja muda wowote akakamua maziwa yake na kurejea kazini. Ingabire Assumpta ni Mkurugenzi Mkuu wa Shirika la Taifa la Maendeleo ya Mtoto Rwanda (NCDA) anasema, “Wengi wa watoto wanaonyonyeshwa katika saa ya kwanza mara tu baada ya kuzaliwa ni watoto wa vijijini kuliko wa mjini. Kwa hiyo ndio hiyo ilifanya tuwawezeshe wazazi kunyonyesha katika maeneo yao ya kazi. Ninawahamasisha mashirika mbalimbali ambao hawajaanzisha vyumba hivi kuanza kwani ni kwa faida yao pindi mama anapokuwa na uhakika kwamba mtoto wake amenyonya vizuri, ana afya na yuko karibu naye, atafanya kazi vizuri na tija inaongezeka.”   Baada ya mafanikio haya ya mfano, Mwakilishi wa UNICEF nchini Rwanda, Julianna Lindsey ana ujumbe, “Ujumbe wangu kwetu sote ni kwamba wanawake hawapaswi kuchagua kati ya kazi yao na kuchangia katika uchumi wa Rwanda na utimilifu wa taaluma zao dhidi ya kuhakikisha mtoto anapata lishe muhimu.” 

Katika kujifunza lugha ya Kiswahili leo Dkt. Mwanahija Ally Juma, Katibu Mtendaji wa Baraza la Kiswahili la Zanzibar, BAKIZA anatufafanulia maana ya methali “MSIBA WA MWENZIO NI KANDA LA USUFI”. 

Hii leo jaridani mada kwa kina ambapo mwezi Desemba mwaka jana nilihudhuria Kongamano la 8 la Kimataifa la Chama cha Ukuzaji wa Kiswahili Duniani (CHAUKIDU) nchini Tanzania na walifanya warsha kuhusu ChatGPT kwa wafundishaji wa lugha ya kiswahili. Dkt. Fillipo Lubua anaeleza zaidi kuhusu jambo hilo. Pia tunakuletea muhtasari wa habari na uchambuzi wa methali. Leo Afrika Kusini imezungumza mbele ya mahakama ya Umoja wa Mataifa ya kimataifa ya haki ICJ baada ya kuwasilisha kesi katika jitihada za kukomesha mauaji ya raia huko Gaza, ikiishutumu Israel kutekeleza mauaji ya kimbari dhidi ya Wapalestina madai ambayo Israel imekanusha vikali ikisema kuwa hayana msingi.Shirika la Kimataifa la Uhamiaji IOM leo limezindua mpango mkakati wake wa kimataifa wa miaka mitano mjini, N'Djamena Chad unaolenga kutimiza ahadi ya usalama, utaratibu na uhamiaji wa mara kwa mara huku ukisaidia watu walio hatarini zaidi duniani.Na Ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa Misaada nchini Afghanistan UNAMA leo umesema una wasiwasi mkubwa kuhusu kukamatwa kiholela na kuzuiliwa kwa wanawake na wasichana kunakofanywa na maafisa wa serikali ya Afghanistan kwa sababu ya madai ya kutofuata kanuni za mavazi ya Kiislamu. Katika kujifunza lugha ya Kiswahili nampisha Dkt. Mwanahija Ally Juma, Katibu Mtendaji wa Baraza la Kiswahili la Zanzibar, BAKIZA akitufafanulia maana ya methali “MSIBA WA MWENZIO NI KANDA LA USUFI”.   Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Jamhuri ya Afrika ya Kati, CAR kwa muda mrefu imegubikwa na mizozo ya wenyewe kwa wenyewe hususuan maeneo ya kaskazini mwa nchi. Umoja wa Mataifa umekuwa na juhudi mbalimbali za kuleta amani hadi kuwezesha kufanyika kwa uchaguzi mwaka 2016 uliomwezesha Rais wa sasa Faustin Archange Touadera kuwa madarakani. Ingawa hivyo kumekuweko na changamoto za mivutano huku kuenea kwa habari potofu na za uongo kuwa moja ya kichocheo. Kwa kutambua hilo ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa kulinda amani nchini humo, MINUSCA umechukua hatua. Je ni zipi hizo? Ungana na Assumpta Massoi kwenye makala hii.  

Jaridani leo tunaangazizia ripoti ya ajira ulimwenguni kote, na masuala ya afya nchini Botswana. Makala tunakupeleka nchini Jamhuri ya Afrika Kati, CAR. Mashinani tunaelekea Zanzibar nchini Tanzania, kulikoni?Ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la kazi la Umoja wa Mataifa ILO kuhusu mtazamo wa ajira na kujamii imeonya juu ya kuongezeka kwa ukosefu wa ajira kimataifa kwa mwaka huu wa 2024, sanjari na pengo la usawa na kudumaa kwa kiwango cha uzalishaji hali ambayo inaibua wasiwasi.Botswana iko njiani kutokomeza maambukizi ya Virusi vya UKIMWI - VVU kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto, shukrani kwa msaada kutoka Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya WHO kanda ya Afrika wakishirikiana na mashirika ya kiraia.Makala inakupeleka Jamhuri ya Afrika Kati, CAR ambako huko Umoja wa Mataifa umechukua hatua ya kukabiliana na habari potofu, za uongo na chuki kupitia redio. Mashinani tunakuletea ujumbe wa mkulima wa mwani kutoka zanzibar nchini Tanzania kuhusu jinsi ufadhili wa Benki ya Dunia unavyoboresha ukulima wake.   Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Botswana iko njiani kutokomeza maambukizi ya Virusi vya UKIMWI - VVU kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto, shukrani kwa msaada kutoka Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya WHO kanda ya Afrika wakishirikiana na mashirika ya kiraia. Tupate taarifa zaidi kutoka kwa Leah Mushi. Botswana ni moja ya nchi zinazokuwa na changamoto ya maambukizi ya VVU, mwaka 2022 wizara ya afya ya Botwasana wakishirikiana na Shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO kanda ya Afrika na mashirika ya kiraia waliunganisha nguvu kushughulikia changamoto hiyo ambayo ilikuwa ikiwaathiri wajawazito wanaoishi na VVU kwani walikuwa hawajui mengi kuhusu haki zao ikiwemo haki ya faragha, usiri na ruhusa ya kutoa taarifa zao.WHO na wadau wengine walitoa mafunzo kwa wawakilishi 27 wa vikundi vya msaada kwa watu wanaoishi na VVU, wahudumu wa afya katika ngazi ya jamii na watu waliojitolea, na wote hawa walipewa jukumu la kuelimisha wenzao juu ya haki za binadamu, kutoa ridhaa baada ya kuarifiwa na usawa wa kijinsia kama anavyoeleza Layeza Maraya Mbulawa, Muuguzi mkuu katika Kliniki ya Thini iliyoko Tutuma nchini Botswana. “Tumepewa mafunzo ya haki za binadamu, ambayo tunayatekeleza katika ngazi ya wilaya ambapo safari hii kuna mabadiliko makubwa. Watu wanajua haki ya binadamu.”Na sasa wanawake wanaoishi na VVU wanajua zaidi kuhusu haki zao hususan kwenye masuala ya afya kama anavyoeleza mmoja wa wanufaika ambaye jina lake hatutalitaja. “Siku hizi mambo yamekuwa bora sana kwa sababu sasa najua kuhusu haki zangu na hakuna anayefanya maamuzi kwa niaba yangu na mtu unaweza kuamua unachotaka.”Kuimarisha haki ya afya ni kusaidia kuimarisha huduma bora. Afya kwa wote ni kitovu cha mapambano dhidi ya VVU nchini Bostwana.

Ripoti mpya iliyotolewa leo na shirika la kazi la Umoja wa Mataifa ILO kuhusu mtazamo wa ajira na kujamii imeonya juu ya kuongezeka kwa ukosefu wa ajira kimataifa kwa mwaka huu wa 2024, sanjari na pengo la usawa na kudumaa kwa kiwango cha uzalishaji hali ambayo inaibua wasiwasi. Ripoti hii ya mwaka 2024  iliyopewa jina Mienendo ya mtazamo wa Dunia wa ajira na kijamii 2024 imegawanyika katika sehemu kuu 4, mosi ni hali halisi ya mtazamo wa ajira duniani kote ambapo inasema ingawa kiwango cha ukosefu wa ajira na pengo katika kusaka ajira vilishuka kidogo chini ya kiwango cha kabla ya COVID-19  kutokana na mnepo uliojitokeza licha ya kuzororta kwa hali ya uchumi lakini matarajio ya kimataifa ndio yanayotia hofu kubwa.Pili ripoti hiyo ya ILO imetaja nini kinachangia hofu hii kwa mwaka 2024, kwanza ni ongezeko la migogoro mipya ambayo mingi inapunguza matarajio ya kijamii ya kupata haki za kijamii ikiwemo ajira ikisema “Mwaka huu wa 2024 wafanyikazi milioni mbili zaidi wanatarajiwa kutafuta kazi, na hivyo kuongeza kiwango cha ukosefu wa ajira duniani kutoka asilimia 5.1 mwaka 2023 hadi asilimia 5.2. Mapato yanayoweza kutumika yamepungua katika nchi nyingi Tajiri duniani za G20 na, kwa ujumla, kuporomoka kwa viwango vya maisha kunaotokana na mfumuko wa bei ambao hauna uwezekano wa kutengamaa haraka".Na pili ripoti inasema ni uwekezaji ambapo tofauti muhimu zinaendelea kati ya nchi za kipato cha juu na cha chini. Sehemu ya tatu ya ripoti ni nani waathirika wakumbwa ambapo imebainisha kuwa “Wakati kiwango cha pengo la ajira mwaka 2023 kilikuwa asilimia 8.2 katika nchi zenye kipato cha juu, kilisimama kwa asilimia 20.5 katika kundi la watu wenye kipato cha chini. Vile vile, wakati kiwango cha ukosefu wa ajira cha 2023 kiliendelea kuwa asilimia 4.5 katika nchi za kipato cha juu, kilikuwa asilimia 5.7 katika nchi za kipato cha chini.”Mwisho ripoti imeongelea kuendelea kwa umasikini hususani katika nchi za kipato cha chini kutokana na ushiriki katika soko la ajira na pengo la usawa ikisema imesema idadi ya wafanyakazi wanaoishi katika umaskini uliokithiri  ambao wanapata chini ya dola 2.15 kwa kila mtu kwa siku iliongezeka kwa takriban watu milioni 1 mwaka 2023.Pia idadi ya wafanyakazi wanaoishi katika umaskini wa wastani wakipata chini ya dola 3.65 kwa siku kwa kila mtu iliongezeka kwa watu milioni 8.4 mwaka 2023. Imeonya kwamba ukosefu wa usawa wa mapato umeongezeka, na hii "vinaashiria hali mbaya kwa mahitaji ya jumla na kujikwamua kuliko uendelevu zaidi kiuchumi.” Na katika ushiriki imesema ukosefu wa ajira kwa vijana umeendelea kuwa mtihani mkubwa hasa kwa wasichana na licha ya maendeleo ya teknolojia bado hakuna ongezeko lenye tija la ajira.Mkurugenzi mkuu wa ILO Gilbert F. Houngbo amesema “Inaanza kuonekana kana kwamba kukosekana kwa usawa huku si sehemu tu ya kujikwamua na janga la COVID-19 bali ni suala la kimuundo. Changamoto za wafanyakazi inazotambua ni tishio kwa maisha ya watu binafsi na biashara na ni muhimu kuzishughulikia kwa ufanisi na haraka.”Amesisitiza kuwa “Na bila uadilifu mkubwa wa kijamii kamwe hatutakuwa na ahueni endelevu”.

Lengo namba 17 la Malengo ya Maendeleo Endelevu SDGs linataka uwepo wa Ushirikiano katika kufanikisha malengo. Ushirikiano huo unaweza kuwa baina ya nchi na nchi, wananchi na ushirikiano wa kikanda. Mwezi Desemba mwaka jana 2023 nilifunga safari hadi jijini Arusha nchini Tanzania na kuzungumza na Katibu Mkuu wa Jumuiya ya Afrika Mashariki Dkt. Peter Mathuki kutaka kufahamu namna wanavyoshirikiana na Umoja wa Mataifa katika maeneo mbalimbali ikiwemo ulinzi na usalama pamoja na kukuza lugha ya Kiswahili. Karibu usikilize mazungumzo yetu. 

Hii leo jaridani mada kwa kina tukimulika lengo namba 17 la Malengo ya Maendeleo Endelevu SDGs linataka uwepo wa Ushirikiano katika kufanikisha malengo. Ushirikiano huo unaweza kuwa baina ya nchi na nchi, wananchi na ushirikiano wa kikanda. Pia tunaangazia mzizo katika ukanda wa Gaza na Ukraine, na ripoi ya uchumi.Kwa mujibu wa shirika la afya la Umoja wa Mataifa duniani WHO na timu yake iliyoko huko idadi ya vifo na majeruhi Gaza kutokana na mzozo unaoendelea baina ya Israel na kundi la Hamas inaongezeka kila uchao na waathirika wakubwa ni wanawake na watoto.Ni karibu miaka miwili sasa tangu Urusi kuivamia Ukraine shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi UNHCR linasema wakimbizi zaidi ya milioni sita wamefurushwa kutoka makwao nchini Ukraine ambapo Zaidi ya wakimbizi milioni 5.9 wako katika nchi mbalimbali za Ulaya.Na ripoti ya Benki ya Dunia ya matarajio ya uchumi kwa mwaka huu iliyotolewa leo ambapo takwimu zinaonyesha kuwa huu ni nusu muongo uliodorora saana katika ukuaji wa pato la taifa au GDP kwa takribani miaka 30, huku matarajio yakionyesha kushuka kwa ukuaji wa uchumi duniani kwa mwaka wa tatu mfululizo kutoka asilimia 2.6 mwaka jana hadi asilimia 2.4 mwaka huu. Mashinani tunarejea katika ukanda wa Gaza kusikiliza simulizi ya manusura wa vita baina ya Israel na kundi la Hamas.   Mwenyeji wako ni Leah Mushi, karibu!

Mradi wa kilimo endelevu unaofadhiliwa na Shirika la Umoja wa Mataifa la Maendeleo ya Kilimo, IFAD na Serikali ya Kenya ambao unalenga kukuza miche ya miti na kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi umeleta manufaa kwa wakulima wadogo kutoka eneo la Kaunti ya Kiambu nchini Kenya na kuboresha ukulima wao. Mkulima mdogo Francis Njoroge ni mmoja wa mamilioni ya wakulima wadogo wanaokabiliwa na athari za mabadiliko ya tabianchi lakini kwa bahati nzuri, amefaidika na Mfuko wa Upper Tana Nairobi Water Fund unaolenga kukuza miche ya miti na kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi. Kupitia video iliyoandaliwa na IFAD, Pamela Awuori wa Idhaa hii ya Kiswahili ya Umoja wa Mataifa anasimulia zaidi.  

Hii leo jaridani tunaangazia vita katika ukanda wa Gaza, na huduma za afya na umaskini nchini Nigeria. Makala na mashinani tunamulika ukulima bunifu na wa umwagiliaji unaosaidia wakulima wadogo kukabiliana na mabadiliko ya tabianchi nchini Kenya.Ikiwa leo ni siku ya 93 tangu mapigano yaanze huko Ukanda wa Gaza kati ya jeshi la Israel na wanamgambo wa kipalestina waliojihami, likiwemo kundi la Hamas, mashirika ya Umoja wa Mataifa ya usaidizi wa kiutu yanazungumzia uwepo wa idadi kubwa ya vifo miongoni mwa wanawake na watoto huku yakisihi timu za madaktari ziruhusiwe kuingia eneo la Gaza ili ziendelee na jukumu la kuokoa maisha. Assumpta Massoi amefuatilia na kutuandalia ripoti hii.Nchini Nigeria katika Jimbo la Anambra shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO kanda ya Afrika kwakushirikiana na mpango wa Bima ya Afya ya Serikali wanabadilisha maisha ya wananchi kwa kulipia sehemu kubwa ya gharama za matibabu ili kuhakikisha kila mtu anaweza kupata huduma za afya bila kudumbukia katika umaskini.Makala leo tunabisha hodi eneo la Murang’a katika kaunti ya Kiambu, nchini Kenya ambapo tunakutana na Francis Njoroge, mkulima mdogo mmoja wa mamilioni ya wakulima wadogo walioathiriwa na mabadiliko ya tabianchi lakini kupitia ufadhili wa Shirika la Umoja wa Mataifa la Maendeleo ya kilimo, IFAD, anasimulia jinsi ukulima wake umeimarika. Na mashinani tunasalia nchini Kenya mada huo wa ukulima na tunakwenda Kibera, kusikia ujumbe kuhusu mbinu bunifu ya kilimo inayoleta tija kwa wakaazi.   Mwenyeji wako ni Anold Kayanda, karibu!

Ikiwa leo ni siku ya 93 tangu mapigano yaanze huko Ukanda wa Gaza kati ya jeshi la Israel na wanamgambo wa kipalestina waliojihami, likiwemo kundi la Hamas, mashirika ya Umoja wa Mataifa ya usaidizi wa kiutu yanazungumzia uwepo wa idadi kubwa ya vifo miongoni mwa wanawake na watoto huku yakisihi timu za madaktari ziruhusiwe kuingia eneo la Gaza ili ziendelee na jukumu la kuokoa maisha.  Naanzia eneo la kati mwa Gaza ambako huko shirika la Umoja wa Mataifa la Afya, WHO limeonya kuwa madaktari katika hospitali pekee inayotoa huduma kwenye jimbo la Deir al Balah ilibidi jana Jumapili waache kutoa huduma baada ya kupokea amri ya kutakiwa kuondoka eneo hilo kutokana na mashambulizi yanayoendelea kufanywa na jeshi la Israel.  Na kwenye hospital ya Al-Aqsa ambako timu ya WHO ilipeleka vifaa vya matibabu kusaidia wagonjwa 4,500 wanaohitaji huduma ya kusafisha figo na wengine 500 wanaokabiliwa na kiwewe, idadi ya madaktari waliosalia ni watano pekee.  Kupitia mtandao wa X, Afisa wa WHO anayehusika na masuala ya dharura ya afya Sean Casey alichapisha video inayoonesha heka heka kwenye hospitali hiyo ya Al- Aqsa, wagonjwa wakiwa wamefurika sakafuni, madaktari wakiwapatia tiba hapo hapo, huku damu imetapakaa, na mamia ya wagonjwa wengine wakifikishwa hapo kwa ajili ya matibabu.  Dkt, Tedros Ghebreyesus ambaye ni Mkurugenzi Mkuu wa WHO naye kupitia mtandao wa X akasema hospitali ina mahitaij makubwa, kama vile wahudumu wa afya, vitanda lakini wafanyakazi wa Al- Aqsa wanasema jambo muhimu zaidi kwao, wagonjwa na familia ni kulindwa dhidi ya mashambulizi ya makombora na uhasama ukome.  Huku mashambulizi yakiendelea shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia watoot, UNICEF linasema magonjwa nayo yanashamiri kwani kila siku kuna wagonjwa wapya 3,200 wa kuhara miongoi mwa watoto wenye umri wa chini ya miaka mitano.  Ofisi ya Umoja wa Mataifa ya kuratibu misaada ya dharura, OCHA imenukuu takwimu mpya kutoka Wizara ya Afya ya Gaza zikionesha kuwa kati ya Ijumaa na jana Jumapili wapalestina 225 wameuawa na 300 wamejeruhiwa  huku jeshi la Israel likiripotikuwa tangu lianze operesheni za ardhini, askari wake 174 wameuawa na wengine zaidi ya 1,000 wamejeruhiwa. 

Nchini Nigeria katika Jimbo la Anambra shirika la Umoja wa Mataifa la Afya ulimwenguni WHO kanda ya Afrika kwakushirikiana na mpango wa Bima ya Afya ya Serikali wanabadilisha maisha ya wananchi kwa kulipia sehemu kubwa ya gharama za matibabu ili kuhakikisha kila mtu anaweza kupata huduma za afya bila kudumbukia katika umaskini. Anambra ni jimbo la nane lenye wakazi wengi nchini Nigeria na jimbo la pili kwa idadi kubwa ya watu baada ya jimbo la Lagos. Wananchi wa jimbo hili wanachangamkia kujiandikisha katika mpango wa jimbo hilo wa bima ya afya ambapo WHO inatoa usaidizi kupitia mafunzo na miongozo ya kimkakati.Zaidi ya wananchi 225,000 wameshakata bima ya afya na Mkurugenzi Mkuu wa shirika la Bima ya Afya la jimbo la Anambra Dokta. Simeon Onyemaechi anaeleza malengo yao.“Hakuna mtu anayepaswa kuwa maskini kwa sababu anahitaji huduma ya afya. Tumewapa  wananchi ulinzi wa hatari za kifedha ili kuwaokoa kutokana na matumizi makubwa ya afya kwa njia ambayo hakuna hata mtu mmoja anayepaswa kukabiliwa na ugumu wa kifedha au kuwa maskini kwa sababu alilazimika kulipa bili kubwa za hospitali.”Mpango huu unawashirikisha viongozi wa kimila, mmoja wao ni Mfalme Ben Emeka, wa himaya ya Umueri.“Bima ya Afya ni jambo la ajabu ambalo limekuja jimbo la Anambra na limefika kwa watu wangu, watu wa Umueri, kwa sababu kabla ya sasa walikuwa wakilipa kiasi kikubwa sana.”Sio tu Mfalme Emeka anahamasisha wananchi wake kukata bima za afya lakini pia amekatia wananchi wake 300 bima ya afya na anatoa wito kwa watu wenye uwezo wa kifedha na ushawishi kufanya kama yeye.“Matajiri sasa wanaweza kuwasaidia masikini kwa kuwakatia bima za afya. Na masikini pia wanaweza kujilipia wenyewe bima za afya kwakuwa bei imekuwa nafuu.”

Mashirika ya umoja wa Mataifa lile mazingira duniani UNEP na lile la afya WHO nchini Kenya ivi karibuni yalizindua kampeni ya kuhimiza umuhimu wa kuhakikisha mazingira safi kwa ajili ya afya bora.   Kampeni hiyo maalum ilifanyika jijini Nairobi kwa kuwaalika wanaridha kadhaa wa Kenya wa zamani na wa sasa kwenye ofisi za Umoja wa mataifa. Lengo lilikuwa ni kuzungumza na wanariadha hao kuhusu uhusiano uliopo baina ya mazingira na afya bora ili wawe mabalozi wa kuchagiza hilo katika tasnia yao ambayo mara nyingi hufanyika katika maeneo ya wazi na hewa safi ni muhimu.   Miongoni wa wanariadha hao ni Mary Jepkosgei Keitany anayeshikilia rekodi kadhaa za mbio ndefu au marathoni. Amezungumza na Stella Vuzo afisa habari wa kituo cha habari cha Umoja wa Mataifa Nairobi UNIS akianza kwa kutoa historia fupi ya safari yake ya riadha.

Hii leo jaridani tunaangazia msaada wa kibinadamu na hali ya watototo katika ukanda wa Gaza, na ugonjwa wa Saratani ya shingo ya Kizazi na jinsi ambavyo inawezatibika ikigunduliwa mapema. Makala tunakupeleka nchini Kenya na mashinani tutaelekea huko Lopit nchini Sudan Kusini, kulikoni?Watoa huduma za misaada ya kibinadamu wanatoa wito wa kupatiwa fursa ya kufikisha misaada kwa haraka, kwa usalama, kiendelevu na bila vikwazo huko Kaskazini mwa Gaza, Mashariki ya Kati kwani hali ya kibinadamu inazidi kuwa tete.Mwezi huu wa januari umetangazwa na shirika la Umoja wa Mataifa la Afya WHO kuwa ni mwezi wa kujenga ufahamu kuhusu ugonjwa wa Saratani ya shingo ya Kizazi.Makala inatupeleka Nairobi Kenya ambako hivi karibuni mashirika ya umoja wa Mataifa lile mazingira UNEP na lile la afya WHO nchini Kenya yalizindua kampeni ya kuhimiza umuhimu wa kuhakikisha mazingira safi kwa ajili ya afya bora kwa kushirikisha baadhi ya wanariadha nyota wa zamani na wa sasa nchini humo. Na hapo baadaye ni mashinani na tutaelekea huko Lopit nchini Sudan Kusini kwa mnufaika wa mradi wa Umoja wa Mataifa wa kukabiliana na athari za mabadiliko tabianchi.   Mwenyeji wako ni Assumpta Massoi, karibu!