پادکست «پسران دیوانه» جست‌و‌جویی‌ست برای یافتن دریچه‌های نو در روی‌دادها. ما می‌خواهیم مخاطبان پادکست به جای وقت‌گذرانی، مجال اندیشیدن به حرف‌های‌مان را داشته باشند. «مدبویز» در ۲۵ فروردین ۱۴۰۰ برابر با چهاردهم آپریل ۲۰۲۱، نخستین شماره‌ی خود را منتشر کرد و فعلن، چهارشنبه‌ها، دو شماره در ماه تولید می‌کند. بنیان‌گذاران مدبویز؛ ساسان آقایی، مجتبی حصامی و مهدی قدیمی هستند و کاری‌ست از تیم وات تی‌وی.
شماره ۶۹ | در تقلای «کنستیتوسیون»
پیشگامان ایران‌خواهی (۳): مرور بر قانون‌های اساسی اولیه که برای ایران نوشته شد وقتی حرف از نخستین قانون اساسی ایران می‌زنیم، جنبش مشروطه مهم‌ترین مبدا ماست. رایجه که میگن مشروطه در پی تلاش برای برپایی عدالت‌خانه و به وجود اومدن قانون اساسی شکل گرفت اما اگه نقطه‌ی مبدا خواست، آرزو و جنبش نوسازی ایران رو مشروطه در نظر بگیریم، به بخش زیادی از تاریخ و پیش‌زمینه‌های شکل‌گیری مشروطه جفا شده. سال گذشته تو نخستین قسمت‌ها از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» تلاش کردیم تا شما رو با گنجینه‌ای از متفکران نام‌آور و دیدگاه‌هاشون آشنا کنیم که روشن‌فکران واقعی و میهن‌پرستانی نمونه و الگو برای ما بودند. روشن‌فکر برازنده‌ی نام اون‌هاست نه گجستک‌های توده‌ای و کمونیستی که در دهه‌های ۳۰ تا ۵۰ در عصر طلایی ایران، بر کشیده شدند و سال‌ها با اتیکت جعلی روشن‌فکر به خورد نسل ما داده شدند. در قسمت جدید از سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» مدبویزبه بررسی تلاش روشن‌فکران ملی برای برای به چارچوب درآوردن نهاد قدرت و ایجاد نظم و نسقی در امور مملکت‌داری پرداختیم. قانون‌های اساسی اولیه ایران که عمومن برگرفته از ذوق و قریحه و میهن‌دوستی فردی بوده رو مرور کردیم و می‌بینیم که که ۱۵۰ سال پس از تلاش گسترده و مجدانه‌ی روشن‌فکران ایران‌خواه، هنوز هم موضوع اصلی ایران، وجود حکومت قانونه. ۲۴ امرداد ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: قهرمانان ۲۸ امرداد ۱۳۳۲تقدیم شماره ۶۹ به: قربانیان آتش‌سوزی سینما رکس آبادان * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده1) رساله‌ی «یک کلمه» / یوسف‌خان مستشارالدوله2) رساله‌ی «کتابچه‌ی غیبی (دفتر تنظیمات)» / میرزا ملکم‌خان3) کتاب «منهاج الاعلی؛ رساله‌ای در باب قانون» / ابوطالب بهبهانی4) کتاب «تاریخ بیداری ایرانیان» / ناظم‌السلام کرمانی5) کتاب «اندیشه‌ی ترقی و حکومت قانون در عصر سپهسالار» / فریدون آدمیت6) کتاب «فکر آزادی و مقدمه‌ی مشروطیت» / فریدون آدمیت7) کتاب «مقالات تاریخی» / فریدون آدمیت8) کتاب «افکار اجتماعی و سیاسی و اقتصادی در آثار منتشرنشده دوران قاجار / فریدون آدمیت، هما ناظق9) کتاب «مجموعه آثار ملکم‌خان» / محمد محیط طباطبایی10) کتاب «گزیده‌ی نامه‌هاي رسمی میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله» / به اهتمام علی‌اصغر حقدار11) کتاب «تاملی در ایران: جلد دوم» / جواد طباطبایی12) کتاب « مشروطه ایرانی» / ماشاالله آجودانی13) کتاب «خاطرات حاج سیاح؛ دوره‌ی خوف و وحشت» / به کوشش حمید سیاح14) مقاله‌ی «قانون حکومت ایران (سومین قانون اساسی عصر ناصری)» / غلامحسین زرگری‌نژاد15) مقاله‌ی «مشروطیت و خیر عمومی (بازتاب منازعات سیاسی در قانون اساسی مشروطه)» / رضا تاران * دیگر منابعی که در نوشتن سریال «پیشگامان ایران‌خواهی» مورد استفاده بوده است1) کتاب «اندیشه‌های میرزا فتحعلی آخوندزاده» / فریدون آدمیت2) کتاب «اندیشه‌های میرزا آقاخان کرمانی» / فریدون آدمیت3) کتاب «تاریخ مشروطه ایران» / احمد کسروی4) کتاب «تاریخ ایران مدرن» / عباس امانت5) کتاب «میرزا ملکم‌خان» / اسماعیل رائین6) کتاب «تجدد و تجددستیزی در ایران» / عباس میلانی7) کتاب «پیشتازان آزادی و تجدد و اصلاحات ایران» / حسین جودت8) کتاب «ایرانیان و اندیشه‌ی تجدد» / جمشید بهنام9) کتاب «اندیشه تجدید و ترقی در عصر بحران» / نصرالله صالحی10) کتاب «جامعه‌شناسی نخبه‌کشی» / علی رضاقلی11) جزوه «احوالات و دستخط‌های عباس میرزا قاجار، نایب‌السلطنه» / ابوالقاسم لاچینی12) جزوه «عباس میرزا قاجار» / مثطفی موسی طبری13) جزوه «قائم‌مقام‌نامه» / محمد رسول دریاگشت14) رساله «سرنوشت ایران: زندگانی سیاسی و ادبی قائم‌مقام فراهانی / میرحسین یکرنگیان15) کتاب «از ماست که برماست» / هما ناطق16) کتاب «مقالات فلسفی میرزا فتحعلی آخوندزاده / به ویراست ح - صدیق17) رساله «مکتوبات» / فتحعلی آخوندزاده18) رساله «مقالات» / فتحعلی آخوندزاده19) دوره مجلد روزنامه‌ی «قانون» / نشریه ملکم‌خان20) دوره کامل نشریه‌ی «صور اسرافیل» / نشر تاریخ ایران21) نامه‌های تبعید از میرزا آقاخان کرمانی / به کوشش هما ناطق و محمد فیروز22) مقاله «پورخاقان و اندیشه بازیابی تاریخ ملی ایران/جلال الدین میرزا و نامه خسروان» / عباس امانت23) مقاله «روایت و فراروایت تاریخی در اندیشه ی جلال‌الدین‌میرزا قاجار» / حسین آبادیان24) مقاله «نخبگان عصر مشروطه و صورتبندی گفتمان ناسیونالیسم در ایران» / علیرضا ازغندی و آرش صادقی‌زیدی25) مقاله «شالوده‌شکنی گفتمان موج اول روشنفکري در ایران: میرزا ملکم‌خان، آخوندزاده و میرزا آقاخان کرمانی» / علیرضا آقاحسینی و آسیه مهدی‌پور * آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند ۱) تصنیف «بیات اصفهان» با صدای زری خانم و تار آرشاک‌خان۲) قطعه‌ی فولکور ترکی با نام «در راه اوسکودارا»۳) آوازخوانی دشتی به همراه نی از کوروش اسدپور۴) سرود سلطنتی پادشاهی فرانسه با نام «زنده‌باد هانری چهارم»۵) تصنیف «رشته مهر» با صدای ایرج بسطامی۶) دیالوگی از فیلم «ناصرالدین‌شاه، آکتور سینما»۷) قطعه‌ای به نوازندگی همایون خرم
8/19/2024 • 1 hour, 12 minutes, 8 seconds
شماره ۶۸ | خـلق شـاهنـامه
سنت تاریخ‌نویسی ایرانیان (۲): چند هزار سال تاریخ چگونه در دستان فردوسی بزرگ آرام گرفت؟* بخش زیادی از آن‌چه می‌شنوید، روز هفتم امرداد در جشن امردادگان مدبویز، در حضور مخاطبان اجرای زنده شده است که با حال و هوای اجرای زنده، تقدیم شما می‌شودتو عصر ما، هرچند شاهنامه ، کم‌تر به عنوان یک اثر «تاریخی» شناخته میشه و از اون بیش‌تر به عنوان «حماسه» یاد می‌کنند اما ارزش‌های شاهنامه، در بازنمایی دورانی گمشده از تاریخ ایران، موضوعی‌ست که کم‌تر بهش توجه میشه.تو اپیزود پیشین پادکست مدبویز بررسی کردیم که ایرانیان چگونه تاریخ خودشون رو حفظ کردند. اون‌ها سنتی دیرینه در حفظ روایت‌های تاریخی و انتقالش به نسل بعدی داشتند و به عنوان یک نمونه داستان «یادگار زریران» رو بررسی کردیم که چگونه در عصرهای مختلف تاریخ ایران دست به دست و در نهایت در شاهنامه ضبط و حفظ شده.در این اپیزود، با نیای شاهنامه آشنا میشیم؛ «خداینامه» که سنتی دور و دراز از پیشینه‌ی تاریخ‌نویسی ایرانیان رو در خودش داره. از دودمان‌های اسطوره‌ای ایران تا هخامنشیان، سپس اشکانیان و در نهایت ساسانیان، ردپای خداینامهها رو مرور کردیم تا ببینیم نیاکان ما به چه رنج و مرارتی، تاریخ رو بر دوش کشیده‌اند و تا داستان ایرانشهر هرگز فراموش نشه و به ما برسه.بررسی خداینامهها، در حقیقت، آشنایی با نخستین شاهنامه‌های ایرانی‌ست که نسل به نسل، پادشاه به پادشاه و سلسله به سلسله، دست به دست شدند تا پس از حمله تازی و فرو ریختن ایرانشهر به دست فردوسی برسند تا بزرگ‌ترین کتاب پارسی تاریخ رو برای ما بسازه؛ سندی برای تداوم تاریخی ایران و نامیرا شدنش.۱۰ امرداد ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقاییموسیقی: گروه سان‌اسپاتیادبود این شماره: مرگ صدیقه دولت‌آبادیتقدیم شماره ۶۸ به: زنده‌یاد محمدتقی برخوردار* منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده۱) کتاب «یادگار زریران» / یا ترجمه‌ی ژاله آموزگار۲) شاهنامه‌ی فردوسی / با تصحیح جلال خالقی‌مطلق۳) کتاب پهلوی «دین‌کرد» / به کوشش فریدون فضیلت۴) کتاب پهلوی «بندهش» / به تصحیح مهرداد بهار۵) نسخه‌هایی از اوستا / پژوهشی از جلیل دوستخواه۶) کتاب پهلوی « زند و هومن یسن» / صادق هدایت۷) کتاب پهلوی «کارنامگ اردشیر بابکان» / قاسم هاشمی‌نژاد۸) کتاب «حماسه‌ی ملی ایرانیان» / تئودور نولدکه با ترجمه بزرگ علوی۹) کتاب «تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام / احمد تفضلی۱۰) کتاب «دانشنامه‌ی کاشان: آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان۱۱) کتاب « فردوسی و شاهنامه او» / مجموعه مقالات تفی‌زاده۱۲) کتاب «تاریخ ادبیات در ایران / ذبیح‌الله صفا۱۳) پژوهش«از شاهنامه تا خداینامه» / جلال خالقی‌مطلق۱۴) مقاله‌ی «سنت قصه‌پردازی و موقعیت گوسان‌ها در نقل روایات پهلوانی» / محمدرضا راشد محصل۱۵) مقاله‌ی «درآمدی بر اندیشه دینی ایرانیان باستان» / پروین رنجبر، زهرا حامدي، علی رسولی۱۶) مقاله‌ی «بررسی تطبیقی آموزه‌ها و کارکردهای اجتماعی و سیاسی دو آیین مهر و زرتشت» / محمدرضا باوندپور، محمدکریم یوسف‌جمالی، ناصر جدیدی، شکوه‌السادات اعرابی هاشمی۱۷) مقاله‌ی «بازشناسی خداینامه به روایت ابن‌مقَفع» / رقیه شیبانی‌فر* آهنگ‌هایی که در این اپیزود استفاده شدند۱ و ۲ و ۳ و ۴ و ۷) اجرای زنده گروه «سان‌اسپات» در جشن امردادگان مدبویز۵) قطعه‌ی «مقدمه‌ی ستایش» از گروه هفت‌خان۶) آهنگی با صدای «مرتضی کبیریان» برای بزرگداشت فردوسی
7/31/2024 • 1 hour, 8 minutes, 20 seconds
شماره ۶۷ | نامیــرا شــدن
سنت تاریخ‌نویسی ایرانیان (۱): سیری در منابع پهلوی با نگاهی به حماسه‌ی «زریر» در «یادگار زریران» هر وقت به شاهنامه نگاه می‌کنیم، می‌خونیم و می‌شنویمش، به تلاش ۳۰ ساله‌ی حکیم ابوالقاسم فردوسی درود می‌فرستیم که با رنج زیاد تونست، بزرگ‌ترین و ماندگارترین منظومه به زبان فارسی رو پدید بیاره و تاریخ و هویت و زبان ایران رو زنده نگه داره. کار سترگ حکیم توس اما نخستین تلاش برای حفظ و تداوم تاریخ ایران نبود.شاهنامه‌ی در حقیقت، نه آغاز و نه پایان سنتیه که ایرانیا برای هزاران سال تداومش دادند تا در درازنای گذر قرن‌ها، ایران و تمدن ایرانشهر از بین نره و رنگ انحطاط به خودش نبینه. هزاران تن، پیش از فردوسی عمر، زندگی و سرمایه‌ی خودشون رو وقف این کردند تا بنویسند و به یادگار بگذارند که ایران از کجا آغاز شده، چه روی‌دادهایی رو به چشم دیده و چگونه از فراز روی‌دادها، شکست‌ها و ناکامی‌ها، دوباره برخاسته و خودش رو از نو ساخته.در این قسمت از پادکست مدبویز، نگاهی انداختیم به این تلاش پیوسته و بزرگ برای ثبت و ضبط تاریخ ایران، که در درازنای هزاران سال، جاری و ساری بوده و احتمالن مهم‌ترین چسب هویتی ما ایرانی‌هاست. به این پرسش پاسخ دادیم که تاریخ ایران از کجا و چگونه آغاز شده و نخستین تلاش‌ها برای نوشتن تاریخ ایران چه زمانی، به دست چه کسانی رقم خورده.در کنکاش امروزمون به منابع نادر و گران‌بهای حفظ شده از دوره‌ی ساسانی پرداختیم و داستان دلاوری بزرگ رو بازخونی کردیم: «زریر دلاور»، او که بر ترگ اسپ نشست و به هر شمشی،ر ۲۰ تن از دشمن را چون برگ بر زمین ریخت. ۱۳ تیر ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: مرگ کیخسرو شاهرخ، ریاست انجمن زرتشتیان تهرانتقدیم شماره ۶۷ به: زنده‌یاد جهانشاه درخشانی * منابعی که در نوشتن این اپیزود از اون‌ها استفاده شده۱) کتاب «یادگار زریران» / یا ترجمه‌ی ژاله آموزگار۲) شاهنامه‌ی فردوسی / با تصحیح جلال خالقی‌مطلق۳) کتاب پهلوی «دین‌کرد» / به کوشش فریدون فضیلت۴) کتاب پهلوی «بندهش» / به تصحیح مهرداد بهار۵) نسخه‌هایی از اوستا / پژوهشی از جلیل دوستخواه۶) کتاب پهلوی « زند و هومن یسن» / صادق هدایت۷) کتاب پهلوی «کارنامگ اردشیر بابکان» / قاسم هاشمی‌نژاد۸) کتاب «حماسه‌ی ملی ایرانیان» / تئودور نولدکه با ترجمه بزرگ علوی۹) کتاب «تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام / احمد تفضلی۱۰) کتاب «دانشنامه‌ی کاشان: آریاییان، مردم کاشی، اَمَرد، پارس و دیگر ایرانیان۱۱) کتاب « فردوسی و شاهنامه او» / مجموعه مقالات تفی‌زاده۱۲) کتاب «تاریخ ادبیات در ایران / ذبیح‌الله صفا۱۳)پژوهش«از شاهنامه تا خداینامه» / جلال خالقی‌مطلق * آهنگ‌هایی که در این اپیزود داستفاده شدند۱) موسیقی تیتراژ سریال «سربداران»، ساخته‌ی فرهاد فخرالدینی۲) دوتارنوازی خراسانی با نوازندگی محسن کریمی و سهیل معصومی اجرا شده‌است.۳) تکنوازی به سبک دسشتانی با هنرمندی محمد موسوی۴) تصنیف «ایران زمین» با صدای علیرضا قربانی۵) تکنوازی کمانچه به هنرمندی خلیل علی‌نژاد، مخموری و صبوحی6) کله گی (ساربانی)-محمدرضا درویشی
7/3/2024 • 1 hour, 8 minutes, 50 seconds
شماره ۶۶ | زهدان آزادی
بازشناسی «فرانک»، زنی که «نگهدار ایران» را پرورانید شاهنامه، بزرگ‌ترین و قدرتمندترین اثر تاریخ به زبان فارسیه؛ مجموعه‌ای بی‌بدیل که حکیم ابوالقاسم فردوسی، ۳۰ سال از زندگیش رو وقف سراییدن و خلق این اثر بی‌همانند کرد تا برای هزار سال آتی پس از فردوسی و هزاران سال آینده، شاهنامه بخونند، بشنوند و تاریخ شکوهمندشون رو هرگز فراموش نکنند. شاهنامه پر از اسطوره‌اس و داستان‌های حماسی بسیار زیادی داره؛ «رستم دستان» خودش یه حماسه است، «اسفندیار» حماسه‌ی دیگری‌ست اما در همون آغاز شاهنامه، به یکی از مشهورترین اسطوره‌های ایرانی می‌رسیم که به زبان شیوای فردوسی، سراییده شده و شاید شورانگیزترین اسطوره‌ی ایرانی تاریخ باشد؛ نبرد کاوه و آهنگر علیه ضحاک تازی، هر بار که گفته یا شنیده میشه، دوباره از نو، ما رو به وجد میاره که بی‌دلیل نیست؛ این یکی از بزرگ‌ترین داستان‌های تاریخ درباره نبرد خیر و شره و اوج اون رو میشه در تجلی این بیت خارق‌العاده‌ی فردوسی دید:کسی کاو هوای فریدون کندسر از بند ضحاک بیرون کند این داستان رو بارها شنیدیم و در هر بار شنیدنش، ارزش‌هایی نو رو دریافتیم اما تو این اسطوره‌ی نامیرای فارسی، چیزی غایبه، در حقیقت غایب نیست، از چشم‌ها دورافتاده، وگرنه حاضرترین عنصر در متن فردوسیه، اون هم نقش زن، نقش مادر و نقش فرانک، به عنوان مهندس سازه‌ی پیروزی ایران علیه ضحاکه. پادکست مدبویز در آغاز فصل ششم خودش به بازخوانی تازه‌ای از اسطوره نبرد کاوه آهنگر و فریدون فرخ علیه ضحاک مار به دوش پرداخته که در این نگاه نو، فرانک، به عنوان نماد زن ایرانی در سپهر سیاست و اجتماع ایران باستان و نوع نگردش فردوسی به مساله‌ی «زن» مورد بحث قرار می‌گیره. فرانک؛ زنی همه جا حاضر در بزرگ‌ترین نبرد تاریخ ایرانی علیه شر ضحاکه، با این وجود این زن نادیده و نامریی‌ست اما بدون فرانک، بدون داشتن زنانی چون او، پیروزی دور از دسترسه. ۱۹ اردیبهشت ۲۵۸۳ / ۱۴۰۳گوینده: مجتبی حصامینویسنده: ساسان آقایییادبود این شماره: گشایش بنای جدید آرامگاه ابوالقاسم فردوسی در توستقدیم شماره ۶۶ به: نسرین شاکرمی * منابع استفاده‌شده در این اپیزود:۱) شاهنامه فردوسی / به تصحیح جلال خالقی‌مطلق۲) کتاب «ضحاک ماردوش» / علی‌اکبر سعیدی‌سیرجانی۳) کتاب «داستان‌های شاهنامه» / احسان یارشاطر۴) کتاب «مازهای راز» / میرجلال‌الدین کزازی۵) کتاب «زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه» / محمدعلی اسلامی‌ندوشن۶) کتاب «جایگاه سیاسی، اجتماعی زنان شاهنامه» / فریده یوسفی۷) کتاب «سیری در شاهنامه» / محسن فرزانه۸) مقاله‌ی پژوهشی «ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺨﺼﯿﺖ و ﻧﻘﺶ زﻧﺎن در داﺳﺘﺎنﻫﺎی ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ» / ﺣﺴﯿﻦ ﻋﻠﯽ ﻧﻘﯽ۹) مقاله‌ی پژوهشی «فرانک، مام فریدون» / اکبر شامیان ساروکلائی۱۰) مقاله‌ی پژوهشی «مهن الگویان زنان شاهنامه» / فاطمه نسا صابری۱۱) مقاله‌ی «حماسه فرانک (زن در آیینه حکمت شاهنامه)» / احمد بیگدلی۱۲) مقاله‌ی «آنیما و راز اسارت خواهران همراه در شاهنامه» / کاظم موسوی و اشرف خسروی۱۳) مقاله‌ی «فرانک، نخستین زن کنشگر اجتماعی در شاهنامه» / علیرضا قراباغی * آهنگ‌های مورد استفاده در این اپیزود: ۱) ترانه‌ی «شاهنامه (۲)» از شایان جلیلیان۲) قطعه‌ی «قیام کاوه آهنگر» از شهرام ناظری۳) قطعه‌ی «روزی روزگاری در ایران» با ساز کیهان کلهر۴) قطعه‌ی «بشارت» با صدای محمدرضا شجریان و ساز گروه «همنوازان» به سرپرستی محمدرضا لطفی۵) قطعه‌ی «لنلیست» ساخته‌ی امیدرضا رحمانی
