ከጎርጎሪያኑ ሚያዚያ 2023 ዓ/ም ጀምሮ በሱዳን ጦር እና በፈጥኖ ደራሽ ሀይሉ መካከል የሚካሄደው የእርስ በርስ ጦርነት ሱዳንን ለከፋ የሰብአዊ ቀውስ ዳርጓታል። በአስር ሺ የሚቆጠሩ ሰዎች የተገደሉበት የሱዳን ጦርነት ሰሞኑን እንደገና ተባብሷል። ይህም የዕርዳታ ስራን በማስተጓጎል ከፍተኛ ሰብዓዊ ቀውስ አስከትሏል።

የፍሪታውን ከንቲባ ኢቮኔ አኪ ሳውየር ለአሥርተ ዓመታት በእርስ በርስ ጦርነት የደቀቀችውን የሴራሊዮን ዋና ከተማ ፍሪታወንን ለኑሮ ምቹ ወደሆነች ከተማነት ቀይረዋታል። የመኖሪያ ቤቶች፣ የውኃ አቅርቦትና ቆሻሻ አሰባሰብ በእጅጉ አሻሽለዋል።ለዚህ ቁርጠኝነታቸውም የጀርመኑ አፍሪካ ፋውንዴሽን የ2024 የአፍሪካ ሽልማትን ሰጥቷቸዋል።

ፕሬዝደንት ሲሪል ራማፎሳ የሚመሩት የደቡብ አፍሪካ የአንድነት መንግሥት በመጀመሪያዎቹ 100 ቀናት ለሀገሬው ሰዎች የተወሰነ ተስፋ ፈንጥቋል። ይሁንና በበርካታ ሽኩቻዎች ውስጥ የሚገኘው መንግሥት ደቡብ አፍሪካ ከተዘፈቀችበት የኤኮኖሚ ቀውስ የሚያወጣ የተቀናጀ የፖሊሲ ዕቅድ የለውም።

ከሰሐራ በርሐ በታች የሚገኙ የአፍሪካ ሀገራት በዓለም አቀፉ የገንዘብ ድርጅት ሥራ አስፈጻሚ ቦርድ የሚኖራቸው ሦስተኛ ተወካይ ጥቅምት 22 ይፋ እንደሚሆን የአበዳሪው ተቋም ዋና ዳይሬክተር ክሪስታሊና ጂዮርጂየቫ ለዶይቼ ቬለ ተናግረዋል። በተቋሙ ለአፍሪካ አንድ ውክልና ሲጨመር የአይኤምኤፍ ሥራ አስፈጻሚ ቦርድ የመቀመጫዎች ቁጥር ወደ 25 ከፍ ይላል።

ፕሬዝደንት ሲሪል ራማፎሳ የሚመሩት የደቡብ አፍሪካ የአንድነት መንግሥት በመጀመሪያዎቹ 100 ቀናት ለሀገሬው ሰዎች የተወሰነ ተስፋ ፈንጥቋል። ይሁንና በበርካታ ሽኩቻዎች ውስጥ የሚገኘው መንግሥት ደቡብ አፍሪካ ከተዘፈቀችበት የኤኮኖሚ ቀውስ የሚያወጣ የተቀናጀ የፖሊሲ ዕቅድ የለውም። ከሰሐራ በርሐ በታች የሚገኙ የአፍሪካ ሀገራት በዓለም አቀፉ የገንዘብ ድርጅት ሥራ አስፈጻሚ ቦርድ የሚኖራቸው ሦስተኛ ተወካይ ጥቅምት 22 ይፋ እንደሚሆን የአበዳሪው ተቋም ዋና ዳይሬክተር ክሪስታሊና ጂዮርጂየቫ ለዶይቼ ቬለ ተናግረዋል። በተቋሙ ለአፍሪካ አንድ ውክልና ሲጨመር የአይኤምኤፍ ሥራ አስፈጻሚ ቦርድ የመቀመጫዎች ቁጥር ወደ 25 ከፍ ይላል።

የሴራ ሊዮን ዋና ከተማ ፍሪታውን ከንቲባ ኢቮን አኪ ሶየር የጀርመን አፍሪካ ሽልማታቸውን መስከረም 26 ይቀበላሉ። የፍሪታውን ከተማን የቆሻሻ አወጋገድ በማዘመን፣ የንጹህ መጠጥ ውኃ አቅርቦትን በማሻሻል እና ዛፎች እንዲተከሉ በማበረታታት ኢቮን አኪ ሶየር ስኬታማ ሆነዋል።

የአውሮፓ ኅብረት ከአፍሪካ ስደት ለመቀነስ ከዘጠኝ ዓመታት በፊት ይፋ ያደረገው የ5 ቢሊዮን ዩሮ ፈንድ በኦዲተሮች ብርቱ ትችት ተሰንዝሮበታል። ከተመደበው ገንዘብ ኢትዮጵያ የምትገኝበት የአፍሪካ ቀንድን ጨምሮ በሦስት ቀጠናዎች በ27 ሀገራት በ248 መርሐ-ግብሮች 933 የኮንትራት ውሎች ተፈርመዋል።

የአውሮፓ ኅብረት ከአፍሪካ ስደት ለመቀነስ ከዘጠኝ ዓመታት በፊት ይፋ ያደረገው የ5 ቢሊዮን ዩሮ ፈንድ በኦዲተሮች ብርቱ ትችት ተሰንዝሮበታል። ከተመደበው ገንዘብ ኢትዮጵያ የምትገኝበት የአፍሪካ ቀንድን ጨምሮ በሦስት ቀጠናዎች በ27 ሀገራት በ248 መርሐ-ግብሮች 933 የኮንትራት ውሎች ተፈርመዋል። የሴራ ሊዮን ዋና ከተማ ፍሪታውን ከንቲባ ኢቮን አኪ ሶየር የጀርመን አፍሪካ ሽልማታቸውን መስከረም 26 ይቀበላሉ። የፍሪታውን ከተማን የቆሻሻ አወጋገድ በማዘመን፣ የንጹህ መጠጥ ውኃ አቅርቦትን በማሻሻል እና ዛፎች እንዲተከሉ በማበረታታት ኢቮን አኪ ሶየር ስኬታማ ሆነዋል።

የፌደራሉ መንግሥት ፕሬዝዳንት ቦላ አህመድ ቲኑቡ የሀገሪቱ የሲቪል ሰርቪስ ፌደሬሽን ሃላፊ ማናቸውንም የሀሰት ሰርተፊኬት የያዘ ሰው እንዲያባርሩ ትዕዛዝ ሰጥተዋል ። ፕሬዝዳንቱ በዚህ እርምጃ የናይጄሪያን ቀጣሪዎች ከዚህ ዓይነቱ የሀሰት የትምህርት መረጃ መጠበቅና በአገሪቱ ውስጥ የብቃት ማረጋገጫዎች ትክክለኛነትን ማረጋገጥ ይገባል ብለዋል።

ከክፍለ ዓለሙ ውጭ በሚገኙ ታዛቢዎች እምነት ኦርባን 200 ወታደሮችን በመላክ በምዕራብ አፍሪቃ እያደገ የመጣውን የሩስያ ተጽእኖ እየኮረጁ ነው። አንዳንዶቹ የወታደሮቹ መስፈር በሳህል አካባቢ የጸጥታ ሁኔታ ላይ ከባድ ተጽእኖ ሊያሳርፍ ይችላል ይላሉ።ተንታኙ አውሱ እንደሚሉት ግን በትልቂቱ ቻድ 200 ወታደሮች ምንም ዓይነት ተጽእኖ ሊያደርጉ አይችሉም።

ግብጽ ከሰሞኑ የጦር መሣሪያዎችን በወታደራዊ አውሮፕላን ጭና ሞቃዲሾ ማስገባቷ ይፋ ከሆነ በኋላ በኢትዮጵያ እና ሶማሊያ መካከል ወታደራዊ ፍጥጫው እጅግ አይሏል ። ሁኔታዎች ወደየት እያመሩ ይሆን?

የቻይና እና የአፍሪቃ ትብብር (FOCAC) የላቀ እመርታ በማሳየት ላይ ነው ። የቻይና እና አፍሪቃ የትብብር ጉባኤ ትናንት ሲጠናቀቅ ቻይና ለአፍሪቃ 51 ቢሊዮን ዶላር ድጋፍ መመደቧ ተሰምቷል ። ቻይና ከኢትዮጵያ ጋ በመተባበር ፖለቲካዊ የእርስ በርስ መተማመንን ለማጠናከር፣ ሁለንተናዊ ወዳጅነትን ለማጎልበት እንደምትሠራ ገልጣለች ።

ሞሮኮ በምዕራብ ሰሐራ ግዛት ላይ የምታነሳውን የይገባኛል ጥያቄ በመደገፍ ፈረንሳይ ለንጉሥ መሐመድ 5ኛ መንግሥት ከፍ ያለ ውለታ ውላለች። በምላሹ ፈረንሳይ ወደ አውሮፓ መጓዝ የሚፈልጉ ስደተኞችን ሞሮኮ እንድትቆጣጠር ትሻለች። የፈረንሳይ የአቋም ለውጥ ለሰሐራ ሰዎች የነጻነት ጥያቄ ብቻ ሳይሆን በሞሮኮ እና አልጄሪያ ውዝግብ ረገድ ቁልፍ ሚና ይጫወታል

ዩጋንዳ እንደ ኢትዮጵያ ኃይለኛ የቆሻሻ ክምር ተንዶ የ35 ዜጎቿን ሕይወት ተነጥቃለች። ከአደጋው በኋላ የሀገሪቱ የቆሻሻ አወጋገድ ሥርዓት ጥያቄ ተነስቶበታል። የፕሬዝደንት ዩዌሪ ሙሴቬኒ መንግሥት ከአራት ዓመታት በፊት ብሔራዊ የቆሻሻ አወጋገድ ዕቅድ ይፋ ቢያደርግም በገንዘብ እጥረት ምክንያት ተግባራዊነቱ እጅግ ዘግይቷል።

ዩጋንዳ እንደ ኢትዮጵያ ኃይለኛ የቆሻሻ ክምር ተንዶ የ35 ዜጎቿን ሕይወት ተነጥቃለች። ከአደጋው በኋላ የሀገሪቱ የቆሻሻ አወጋገድ ሥርዓት ጥያቄ ተነስቶበታል።ሞሮኮ በምዕራብ ሰሐራ ግዛት ላይ የምታነሳውን የይገባኛል ጥያቄ በመደገፍ ፈረንሳይ ለንጉሥ መሐመድ 5ኛ መንግሥት ከፍ ያለ ውለታ ውላለች። በምላሹ ፈረንሳይ ወደ አውሮፓ መጓዝ የሚፈልጉ ስደተኞችን ሞሮኮ እንድትቆጣጠር ትሻለች። የፈረንሳይ የአቋም ለውጥ ለሰሐራ ሰዎች የነጻነት ጥያቄ ብቻ ሳይሆን በሞሮኮ እና አልጄሪያ ውዝግብ ረገድ ቁልፍ ሚና ይጫወታል

የዩጋንዳ ፍርድ ቤት የሎርድ ሬዚስታንስ ጦር (LRA) አዛዥ የነበሩትን ቶማስ ክዎዬሎ በሰው ልጆች ላይ በተፈጸሙ በርካታ ወንጀሎች ጥፋተኛ ብሏቸዋል። "በተመሰረተባቸው 44 ወንጀሎች ጥፋተኛ ሆነው በመገኘታቸው እንደተፈረደባቸው ዓለማቀፍ የወንጀል ጉዳዮችን የሚመለከተው ከፍተኛ ፍርድ ቤት ዳኛ የሆኑት ሚካኤል ኢሉቡ ተናግረዋል።

በታንዛኒያ በቅርቡ በተቃዋሚ የፖለቲካ ፓርቲ እንቅስቃሴዎች ላይ የተወሰደው እርምጃ ፖለቲከኞች እና ተንታኞችን ጨምሮ የሀገሪቱን የዴሞክራሲ ምህዳር ወዴት ይወስደው ይሆን ሲሉ አሳስቧቸዋል።

የዛሬው ትኩረት በአፍሪካ በሁለት ርዕሰ ጉዳዮዮች ላይ ያተኩራል። ሩሲያ እና ዩክሬን በጦር አውድማዎች ከሚያደርጉት ውጊያ ባሻገር በአፍሪካ እየተሻኮቱ ነው። ማሊ እና ኒጀር ከዩክሬን የነበራቸውን ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት አቋርጠዋል። የኬንያ ወጣቶች ዳግም በናይሮቢ ባለፈው ሐሙስ ለተቃውሞ አደባባይ ወጥተዋል። ፖሊስ አስለቃሽ ጭስ ተኮሷል። ሙስና፣ የመልካም አስተዳደር እና የሥራ ዕድል እጦት ያማረራቸው ወጣቶች ፕሬዝደንት ዊሊያም ሩቶ ሥልጣን እንዲለቁ ሲጠይቁ ይደመጣል።

የሩሲያ ጦርነት በዩክሬን በአፍሪካ ተጽዕኖ እየፈጠረ ነው። ማሊ እና ኒጀር ከዩክሬን የነበራቸውን ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት አቋርጠዋል። ሁለቱ ኃይሎች መካከል በሱዳን የተፈጠረ ግብግብ አለ።

ዋግነር የተባለው የሩስያ ቅጥረኛ ተዋጊ ቡድን ምዕራብ አፍሪቃዊቷ ማሊ ውስጥ ብርቱ ጉዳት እንደደደረሰበት ከሰሞኑ ተዘግቧል ። የቅጥረኛ ወታደር ቡድኑ ወደ ዐሥር የሚጠጉ ወታደሮች በቱዋሬግ አማጺያን ተገድለዋል አለያም ተማርከዋል ተብሏል። የማሊ ጦር ሠራዊት ጦሩ ተከብቦ ብርቱ ጉዳት እንደደረሰበት በሀገሪቱ ብሔራዊ ማሠራጪያ ጣቢያ በመግለጫ አስነብቧል።

የጀርመን የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር በያዝነው ሳምንት ሁለት የምዕራብ አፍሪቃ ሃገራትን ጎብኝተዋል። ቅድሚያ ወደ ሴኔጋል ከዚያም ወደ ቡርኪናፋሶ ያመሩት አናሌና ቤርቦክ ዋነኛ ትኩረታቸው የጸጥታ ትብብር ጉዳይ ነበር።

ሴኔጋል ባለፈው ሰኔ ወር በባሕር ዳርቻ የሚገኘው የድፍድፍ ነዳጅ ማውጣት እንቅስቃሴዋን ከተጀመረ በኋላ የአፍሪቃ የነዳጅ ዘይት አምራች ሃገራት ዝርዝር ውስጥ መግባቷን በደስታ እያከበረች ነው። ሀገሪቱ የጀመረችው የነዳጅ ዘይትና ጋዝ ኢንደስትሪዋ ለኤኮኖሚ እድገቷ እንደ ወሳኝ ትመለከተዋለች።

በእሁዱ የዩሮ 2024 የፍጻሜ ጨዋታ ስፔን እንግሊዝን ትገጥማለች ። ከአፍሪቃ የዘር ሐረግ የሚመዘዙት እንደ ላሚን ያማል፣ ኒኮ ዊሊያምስ እና ቡካዮ ሳካ ያሉ ተጫዋቾችም ውድድሩን አድምቀዋል ። በእሁዱ የፍጻሜ ፍልሚያ የትኛውም ቡድን የአሸናፊነት ክብሩን ይቀዳጅ ላሚን ያማል እና ኒኮ ዊሊያምስ ግን ማንነታቸውን ከወዲሁ አስመስክረዋል ።

«መንግሥት በኤም 23 የተያዙትን ግዛቶች ለማስመለስ ምንም ሲያደርግ አናይም።ለምሳሌ ቡናጋና በኤም 23 እጅ ከገባች ወደ ሁለት ዓመት ይሆናታል። ብዙዎች መንግሥት ኪሩምባን መልሶ መቆጣጠሩ ቀላል አይሆንለትም ይላሉ።እንደ አነስተኛ ቡድን የተነሳው የኤም 23 ቡድን ከአቅም በላይ እንደሆነ ነው የምናየው። በዚህ የተነሳም ህዝቡ ተጨንቋል።»የኪሩምባ ነዋሪ

«እናቴንና አክስቴን ሊተኩስባቸው ሽጉጡን ጥይት ሞላበትና አክስቴ ላይ ተኮሰ ። ሆኖም አክስቴ ከጥይቱ አመለጠች። እኔም ከርስዋ ይልቅ እኔን ተኩስብኝ አልኩት።አንቺን አልገልሽም ፤ ውጭ ያሉትን ወንድሞችሽን ነው የምገለው አለ። እኔንም በአለንጋ በዱላና በኮዳ ከደበደበኝ በኋላ አልጋ ላይ ወርውሮኝ ይደፍረኝ ጀመር።» ሀሊማ፣የሱዳን የወሲብ ጥቃት ሰለባ

ሶቭየት ኅብረት ስትፈረካከስ ነጻ በወጣችው በዩክሬን የ32 ዓመታት ዲፕሎማሲያዊ ታሪክ አንድ የዩክሬን ፕሬዝዳንትም ሆነ ውጭ ጉዳይ ሚኒስትር የአፍሪቃ ሀገራትን ጎብኝቶ አያውቅም። አሁን ግን ይህ ቀስ በቀስ እየተቀየረ ነው። በሌላ በኩል ሩስያ በግንቦት ወር በአፍሪቃ ተጨማሪ 4 ዲፕሎማሲያዊ ተልዕኮዎችን ለመክፈት ዝግጅት ላይ መሆንዋን አስታውቃለች።

ሩቶ ለተቃዋሚዎች የእንነጋገር ጥሪም አቅርበዋል። ይሁንና በወጣቶች የሚመሩት ተቃዋሚዎች ፣ እንደተመረጡ ገቢራዊ ለማድረግ የገቡትን ቃል ባለመፈጸም የሚከሷቸው ሩቶ ስልጣን እንዲለቁ አጥብቀው እየጠየቁ ነው። የሩቶን ውሳኔም ምርጫ አጥተው ነው እንጂ ከልብ የወሰዱት እርምጃ አይደለም እያሉ ነው።

የሲቪል ማህበረሰብ ድርጅቶችም ሕገ-መንግስታዊ ለዉጡን ከመጠን በላይ በመንቀፍ ከዩኒቨርሲቲ ፕሮፌሰሮችና ከሰብአዊ መብት ተሟጋቾች ጋር በመሆን ጉዳዩን ለዴሞክራሲያዊ መርሆዎች ቀጥተኛ ተግዳሮት እንደሆነ ሲገልጹት ቆይተዋል ።

ሶማሌላንድ ከ64 ዓመታት በፊት ከቅኝ ገዢዎች ነጻ ስትወጣ ያገኘችውን ዕውቅና ዳግም እጇ ለማስገባት ጥረት ላይ ነች። ይኸ ጥረት ከሶማሊያ ብርቱ ተቃውሞ ቢገጥመውም የሶማሌላንድ ልሒቃን በቅርቡ ይሳካል የሚል ተስፋ ሰንቀዋል። ኢትዮጵያ ዕውቅና ብትሰጥ ሶማሌላንድ የአፍሪካ ኅብረት 55ኛ አባል ሀገር እንደምትሆን ልሒቃኑ ያምናሉ።

ሶማሌላንድ ከ64 ዓመታት በፊት ከቅኝ ገዢዎች ነጻ ስትወጣ ያገኘችውን ዕውቅና ዳግም እጇ ለማስገባት ጥረት ላይ ነች። ይኸ ጥረት ከሶማሊያ ብርቱ ተቃውሞ ቢገጥመውም የሶማሌላንድ ልሒቃን በቅርቡ ይሳካል የሚል ተስፋ ሰንቀዋል። ኢትዮጵያ ዕውቅና ብትሰጥ ሶማሌላንድ የአፍሪካ ኅብረት 55ኛ አባል ሀገር እንደምትሆን ልሒቃኑ ያምናሉ።

የዛሬዉ ትኩረት በአፍሪቃ ሁለት ርዕሶችን ይቃኛል።ደቡብ አፍሪቃ የመጀመሪያዉን ብዝሐ-ዘር ምርጫ ያደረገችበት ሰላሳኛ ዓመት ቀዳሚዉ ሲሆን፣ ሁለተኛዉ የምሥራቅና የምዕራብ አፍሪቃ ሐገራትን ያጥለቀለቀዉ ጎርፍ ያደረሰዉን ጉዳት የሚመቃኝ ነዉ።

ራስ ገዟ ሶማሌ ላንድ እና ከፊል ራስ ገዟ ፑንትላንድ ፤ የሶማሊያ ፌዴራል ሪፐብሊክ ኢትዮጵያ በሁለቱም ግዛቶች የሚገኙ የቆንስላ ጽህፈት ቤቶቿ እንዲዘጉ ያስተላለፈችውን ዉሳኔ አንቀበልም ብለዋል። የኢትዮጵያውን አምባሳደር በ72 ሰዓታት ጊዜ ውስጥ ሀገሪቱን ለቀው እንዲወጡ ተነግሯቸዋል።

እሁድ መጋቢት 29 ቀን 2016 ዓ/ም በጎርጎርሳውያን የቀን ቀመር ኤፕሪል 7 ቀን ርዋንዳውያን በታሪካቸው የጨለማውን ጊዜ ይዘክራሉ ። አብዛኞቹ አናሳ የቱትሲ ጎሳ አባላት የሆኑ እና ከ1 ሚሊዮን በላይ ርዋንዳዊያን በማንነታቸው ብቻ እየተለዩ የዘር ጭፍጨፋ የተፈጸመባቸው ቀን ነው።

ደቡብ አፍሪቃ እስራኤልን ጋዛ ውስጥ ተፈፀመ በተባለ የዘር ማጥፋት ወንጄል በዓለም አቀፍ ፍርድ ቤት መክሰሷ እያከራከረ ነው።,በሌላ በኩል በናይጄሪያ የሀሰት ዲግሪ የሚሸጡ የግል ትምህርት ተቋማት መስፋፋት ሀገሪቱን እያመሰ መሆኑ፤ በዚህ ሳምንት ትኩረት ከሳቡ የአፍሪቃ ጉዳዮች መካከል ነው።

ምርጫዉ እንደገና እንዲደረግ ለመጠየቅ ተቃዋሚዎች ድምፅ በተሰጠ በሳምንቱ ሮብ የአደባባይ ሰልፍ ጠርተዉ ነበር።መንግስት ከለከለ።ሕገ-መንግስታዊ መብታቸዉን ለማስከበር የቆረጡ የተቃዋሚ ደጋፊዎች ግን የመንግስትን ክልከላ አልተቀበሉትም።ኪንሻ አደባባይ ከወጡት ተቃዋሚዎች አንዱ እንዲሕ ይላሉ።

ርዕሰ ሊቃነ ጳጳስ ፍራንሲስ ቤተክርስትያኒቱ የተመሳሳይ ጾታ አፍቃሪዎችን መቀበል እንደምትፈልግ እና ቡራኬ እንዲሰጥ መደንገጋቸዉ ግርታን ፈጥሯል። የፍንሲስ ይህ እርምጃ በአፍሪቃዉያን ዘንድ ግራ መጋባትን አስከትሏል። የተመሳሳይ ጾታ አፍቃሪዎች በ,ኩላቸዉ የበለጠ እንዲደረግ ጠይቀዋል። አፍሪቃዉያን በአብዛኛዉ በጾታዊ ጉዳይ ጠንካራ አመለካከት አላቸው።

ሩዋንዳ የሰብዓዊ መብቶችንና ዓለም አቀፍ ህጎችን አጽድቃለች። እነዚህ ህጎች በሀገሪቱ ህገ መንግስት እንደማህለቅ የሰፈሩ ቢሆንም በሩዋንዳ ከፍርድ ቤት ነፃ የሆኑ ግድያዎች፣ በመንግሥት እርምጃ የሰዎች መሰወር ብሎም ተቃዋሚዎችን ማሠቃየት የመሳሰሉ የመብት ጥሰቶች ይፈፀማል። ይሁንጂ ሃገሪቱ ሙስናን በመዋጋት ቀዳሚዋ አፍሪቃ አገር ናት።

ደቡብ አፍሪካን ጨምሮ በአፍሪካ በመጭው የጎርጎሪያኑ 2024 ዓ/ም ብዙ ምርጫዎች ይካሄዳሉ።ነገር ግን የሳህል አካባቢ ያልተረጋጋ ሆኖ እንደሚቆይ ባለሙያዎች ይገልፃሉ።በርካታ የአፍሪቃ ሀገሮችም ለበለጠ ዲሞክራሲ ይታገላሉ።ነገር ግን የአህጉሪቱ ኢኮኖሚ በፍጥነት እንደሚያድግ ባለሙያዎች ይተነብያሉ።

የሱዳን ጦር ኃይል ወደ 200 ሺህ የሚጠጋ ኃይል አለው። የፈጥኖ ደራሹ ኃይል ደግሞ ከ70 እስከ 100 ሺህ ይገመታል። የሱዳን ጦር ኃያል ታንኮች ሄሊኮፕተሮችና የአየር ኃይልን ጨምሮ በርካታ የጦር መሣሪያዎች አሉት። ያም ሆኖ ሁለቱም ተፋላሚዎች ተመሳሳይ ደረጃ ላይ እንደሆኑ ነው የሚነገረው። አንዳቸውም በሌላኛቸው ላይ የበላይነት መያዝ አልቻሉም።

«የሦስቱ ሀገራት ፀረ-ፈረንሳይ ስሜት ጠንካራ መሆን ብቻውን ሰርጎ ገቦችን ለመዋጋት በቂ ያደርጋቸዋል ማለት አይደለም። ተልዕኮአቸውን ለማሳካት የሚያስችል አቅምና መሠረተ ልማት የላቸውም። ምንም ዓይነት ኮንፈደሬሽን ቢቋቋም አሁን በአካባቢው የሚካሄደውን የአሸባሪዎች እንቅስቃሴ አያስቆምም »

የጎርጎሪዮሳዊው 2023 ዓ.ም. የጀመርን አፍሪቃ ሽልማት በካሜሮን የመጀመሪያው ብሔራዊ የሴቶች ስብስብን ለወከሉ ሦስት ካሜሮናውያን ሴቶች ተሰጠ። ማርቴ ዋንዱ፣ ሳሊ ማቡሚኒና አስቴር ኦማም የተባሉት ካሜሮናውናኑ ሴቶች ለዓመታት ካሜሮን ውስጥ በማኅበረሰባቸው መካከል ሰላም እንዲሰፍንና የሴቶች መብት እንዲከበር በሚደረገው ትግል ግንባር ቀደም ናቸው።

ራማፎሳ ደቡብ አፍሪቃ ጉዳዩ ወደ ICC እንዲተላለፍ ማድረጓን ኳታርን በጎኙበት ወቅት ነበር ለጋዜጠኞች የተናገሩት። የውሳኔ ሀሳቡን ያዘጋጀው «የኤኮኖሚ ነጻነት ተዋጊዎች» የተባለው የግራ ክንፉ ተቃዋሚ ፓርቲ ነው። የፓርቲው ሊቀመንበር ጁልየስ ማሌማ እስራኤል ለዓለም አቀፍ ሕግ ተገዥ እስክትሆን ድረስ ያለን ግንኙነት መቋረጥ አለበት ብለዋል።

ባለፉት10 ዓመታት የጀርመን ኩባንያዎች በአፍሪቃ 30 ሺህ የስራ እድል ብቻ ነው የፈጠሩት እንደ ተንታኙ ቪነስ ። የጀርመን መራኄ መንግሥት ኦላፍ ሾልዝ በአሁኑ ጉባኤ በአፍሪቃ ለታዳሽ ኃይል ማመንጫ ፕሪጀክቶች እስከ ጎርጎሮሳዊው 2030 ድረስ አራት ቢሊዮን ዩሮ ወይም 4.4 ቢሊዮን ዶላር ለመወረት ቃል ገብተዋል።

ሱዳን ዛሬም የጠመንጃ አፈሙዝ ያጓራባታል ። ምንም እንኳን የሱዳን ተፋላሚ ኃይላት የተኩስ አቁም ለማድረግ ዝግጁነታቸውን ቢገልጹም በተግባር ግን ባላንጣነታቸው ተባብሶ ቀጥሏል ። ከጠኝ ሺህ በላይ ሰዎች የተቀጠፉበት የሱዳን የእርስ በእርስ ጦርነት ከሰባት ወራት በኋላም መቋጫ የተገኘለት አይመስልም ።

የኪዳል ከተማ ከቱዋሬግ አማጺያን እጅ መውጣቷ ለማሊ ጦር ስኬት አንዳች ትርጉምም አለው። የተባበሩት መንግሥታት ድርጅት መሩ ሰላም አስከባሪ ጓድ (MINUSMA)ከአካባቢው መውጣትን ተከትሎ ካለፈው ነሐሴ ወር ጀምሮ ሰሜን ማሊ ብርቱ ውጊያ ሲደረግባት ቆይቷል ።

ከጎርጎሮሳዊው ጥር 2023 እስከ መስከረም ድረስ ከ1800 በላይ ናይጀሪያውያን ጀርመን ውስጥ ተገን እንዲሰጣቸው ጠይቀዋል። የሕግ ባለሞያዋ ናይጀሪያዊቷ ጁዲት ኢቢ እንደሚሉት በርካታ ናይጀሪያውያን ከሀገራቸው የሚወጡት በጀርመን የተሻለ የስራ እድልና የኑሮ ደረጃ ፍለጋ ነው።የሚሰደዱትም መንግሥት ሕገ መንግሥታዊ መብቶቻቸውን ባለሟሟላቱ ነው ይላሉ ።

ተፈናቃይ ፍልስጤማውያንን ማስገባትን ግብጽ የማትቀበለው ቀይ መስመር ትለዋለች ።ፕሬዝዳንት አብዱልፈታህ አልሲሲ፣ እስራኤል የማትቆጣጠረው ብቸኛው ወደ ጋዛ የሚያስገባው የራፋ ድንበር ከጋዛ ለሚመጡ ፍልስጤማውያን መተላለፊያ ሊሆን አይችልም ሲሉ በግልጽ ተናግረዋል። የግብጽ መንግሥት ድንበሩ ሲከፈት ፍልስጤማውያኑ በገፍ ወደ ግብጽ ይመጣሉ ብሎ ይሰጋል።

የአዉሮጳ ህብረት በመፈንቅለ መንግሥት ወደ ስልጣን በመጣዉ በኒጀሩ ወታደራዊ ጁንታ ላይ ማዕቀብ ለማሳለፍ እያሰበ ነዉ። በሌላ በኩል ዩናይትድ ስቴትስ ከኒጀሩ ወታደራዊ ጁንታ ጋር የግንኙነት መስመሮችን ክፍት ለማድረግ መፈለግዋ ተሰምቷል።

በደቡብ አፍሪቃ ኢትዮጵያዉያንን ጨምሮ የሸቀጥ ባለሱቅ የዉጭ ዜጎች ላይ ጥቃት ከተሰነዘረ በኋላ ፍርሃት ዉስጥ ይገኛሉ። ጥቃቱን የሰነዘረዉ ዱዱላ የተባለዉ ፀረ-ስደተኛ ቡድን ነዉ። በደቡብ አፍሪቃ የሚገኙ የሸቀጥ ሱቆች ያልዋቸዉ በርካታ ኢትዮጵያዉያን አንድም በሚሊዮን የሚቆጠር ገንዘባቸዉን ተዘርፈዋል፤ አልያም ሱቃቸዉን ዘግተዉ ለመሸሽ ተገደዋል።

ባለሥልጣናት እንዳሉት የድንበር ቁጥጥርን ማጠናከሩ ወንጀልን መከላከልም ነው ።ያም ድንበር ተሻጋሪ ወንጀሎችን መከላከል ማለት ነው። ማስያፓቲ ይህን ይበሉ እንጂ ሁሉም ሰው የአዲሱ መስሪያ ቤት እርምጃ ይሳካል ብሎ አያምንም።

ከተቃዋሚው ከታንታዊ የምርጫ ዘመቻ አባላት ቢያንስ 73ቱ ከአሸባሪ ቡድን ጋር አብራችኋል፤የሀሰት ዜና አሰራጭታችኃል፤ እንዲሁም ማኅበራዊ መገናኛ ዘዴዎችን አለአግባብ ተጠቅማችኋል ተብለው መያዛቸው ተረጋግጧል። ስለጉዳዩ የተጠየቀው የግብጽ ብሔራዊ የምርጫ ባለሥልጣን ፣ በሰዎቹ ላይ ደረሰ የተባለውን በሙሉ «መሠረተ ቢስና የሀሰት ክስ» ሲል አጣጥሏል።

በሊቢያ የባህር ወደብ ከተማ ደርና በደረሰዉ የጎርፍ አደጋ በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎች እንደሞቱ እና በ100 ሺህ የሚቆጠሩ ሰዎች መኖርያ ቤቶቻቸዉን እንዳጡ ተነግሯል። የደርና ከተማ ነዋሪ ከሆነዉ አንድ ሦስተኛ ያህሉ አንድም በጎርፍ ታጥቦ ህይወቱን አጥቷል፤ አልያም የደረሰበት አይታወቅም። የሟቾች ቁጥር 20 ሺህ ሳይደርስ አይቀርም ተብሏል።

ስልጣን ከያዙ አንድ ዓመት የደፈኑት የኬንያዉ ፕሬዚዳንት ዊልያም ሩቶ በኬንያ የምግብ ዋጋ እና የግብር ክፍያ በማሻቀቡ የሩቶ መንግሥት ተቃዋሚ ፖለቲከኞች ቁጣቸዉን መግለጽ ከጀመሩ ሰነባብተዋል። ፕሬዚዳንት ዊሊያም ወደሥልጣን እንዲመጡ ድምጽ የሰጠላቸዉን ሕዝብ የሚያዳምጥ ጆሮ የላቸዉም ሲሉ ምሁራን ቅሬታቸዉን እየገለጹም ነዉ።

የሕንድ ዋና ከተማ ኒው ዴልሂ ውስጥ ዛሬ የጀመረው የቡድን 20 የበለጸጉ ሃገራት 18ኛው ጉባኤ ነገ ይጠናቀቃል ። ጉባኤው ከመጀመሩ ጥቂት ቀናት አንስቶ ዋነኛ መነጋገሪያ ሆኖ የቆየው የአፍሪቃ ኅብረት የቡድኑ አዲስ አባል የመሆን ጥያቄ ነበር ።

ከሰሃራ በታች ያሉ የአፍሪቃ አገሮች የኤሌክትሪክ ኃይል ከማግኘት ጋር በተያያዘ በዓለም ዉራ በሚባል ደረጃ ላይ ይገኛሉ። አህጉሩን የኤሌክትሪክ ችግር ለመቅረፍ በመሰረተልማት ላይ መስራት ያስፈልጋል። ከሰሃራ በታች በሚገኙ ሀገራት 567 ሚሊዮን ህዝብ የኤሌክትሪክ ተጠቃሚ አይደለም።

የምዕራብ አፍሪቃ የመከላከያ አዛዦች ሐሙስ ዕለት በናይጀሪያ ዋና ከተማ አቡጃ ላይ ተሰብስበዉ፤ የኒዠርን ፕሬዝዳንት ሞሐመድ ባዙምን ወደ ስልጣን ለመመለስ ዲፕሎማሲያዊ ጥረት ካልተደረገ ወይም ካልተሳካ ወታደራዊ ጣልቃ ገብነት ሊኖር እንደሚችል ተወያይተዋል።

ኤርትራ ዉስጥ ሁሉም የሐገሪቱ ዜጎች እኩል የሚሳተፉበትና የሚጠቀሙበት ፌደራዊ ዴሞክራሲያዊ ሥርዓት በሚመሰረትበትና ፍትሐዊ ሕገ መንግስት በሚረቀቅበት ስልት ላይ የሚነጋገር ጉባኤ በዩናይትድ ስቴትስ ዉስጥ ይደረጋል። በጉባኤዉ ፕሬዝደንት ኢሳያስ አፈወርቂ ከሚመሩት ሥርዓት በኋላ ሐገሪቱ በምትመራበት ፖለቲካዊ ስርዓት እንዴትነት ላይ ይመክራል።

ምንም እንኳን በአጋዴዝ እንቅስቃሴዎች ቢገደቡም በከተማይቱ በኩል የሚደረገው ስደት ግን አልቆመም። በየሳምንቱ 150 መኪናዎች ከአጋዴዝ ወደ ሊቢያ ይሄዳሉ። በከተማይቱ ስደት ብዙ ገንዘብ ማግኛ ምንጭ ነው። ከቀድሞው አሁን የተለወጠ ነገር ቢኖር ስደተኞች ወደ ሊቢያ ለመሄድ ሲሄድ የሚጠየቁት ዋጋ መጨመሩ፣

የፈጥኖ ደራሹ ኃይል በእንግሊዘኛው ምህጻር RSF አጋሮች ማንነት ብዙም ግልጽ አይደለም። ሆኖም ሳዑዲ አረብያ፣የተባበሩት አረብ ኤምሬቶች፣ሊቢያ የሚገኙት የፊልድ ማርሻል ሃሊፋ ሀፍታር ኃይሎች እና ዋግነር የሚባለው የሩስያ የግል ወታደራዊ ኩባንያ የRSF አጋር ናቸው ተብሎ ይገመታል። የሱዳን ጦር ሠራዊት ደፍሞ ከግብጽ ጋር ጥብቅ ግንኙነት አለው።

በሶማሊያ የሚገኘው የአፍሪቃ ኅብረት በሶማልያ ያሰማራቸዉን የሰላም አስከባሪ የውጭ አገር ወታደሮች ሁሉ ደረጃ በደረጃ ለማውጣት ተስማምቷል። ህብረቱ የሰላም አስከባሪ ጓዱን ማስወጣት የሚጀምረው ከፊታችን ሰኔ ወር መጨረሻ ጀምሮ እንደሆንም ይጠበቃል። ይሁንና የዉጭ ኃይላቱን የማዉጣቱ ሂደት የሶማሊያን ዜጎች ደህንነት አደጋ ላይ ሊጥስ አይገባም።

የሩሲያ ፕሬዚዳንት ቭላድሚር ፑቲን የፊታችን ነሐሴ መገባደጃ ላይ በተፋጠነ የኤኮኖሚ ዕድገት ላይ የሚገኙ አምስት ሃገራት በሚሳተፉበት ጉባዬ ላይ ለመገኘት ወደ ደቡብ አፍሪቃ እንደሚጓዙ ተገለፀ። ይህን ተከትሎ ደቡብ አፍሪቃ ከዓለም አቀፉ የጦር ወንጀለኞች ፍርድ ቤት አባልነት እወጣለሁ አልወጣም መልስ ዉዥንብር ዉስጥ ከቷት ነዉ የሰነበተዉ።

የኬንያ የሰብአዊ መብት ኮሚሽን የሞት ቅጣትን በሃገሪቱ ለመሻር እንቅስቃሴ ጀምሯል። ምንም እንኳን የሞት ቅጣት አሁንም በኬንያ ህጋዊ ቢሆንም ወንጀልን በመዋጋት ረገድ ውጤታማ አለመሆኑን እና ድሆች ላይ ብቻ ማነጣጠሩን የኬንያ የሰብዓዊ መብት ኮሚሽን አጽኖት ሰጥቷል። በኬንያ የመጨረሻው የሞት ቅጣት የተፈፀመዉ ከ 35 ዓመታት በፊት ነዉ።

ድርድሩ በባለዘጠኝ ነጥብ እቅድ ቢጠናቀቅም፣ውጤቱ አሁንም ግልጽ አይደለም።በግልጽ የተታወቀው የኮንጎ መንግሥትና የአካባቢው ማኅበረሰብ ውይይት ይቀጥላል መባሉ ነው።ኬንያታ ደግሞ በኮንጎ ሰላም ሊሰፍን ጅምር ላይ ነው ብለዋል። ይሁንና በለንደኑ ቻተም ሃውስ የጥናት ተቋም የአፍሪቃ መርሀግብር ሃላፊ አሌክስ ቪነስ ግን ይህ ተግባራዊ መሆኑን ይጠራጠራሉ።

የ40 ዓመቱ አል-አብደል ፋታህ መታሰሩን የታሰረበትን ሁኔታ ሰብዓዊነት የጎደለዉ ሲል ባለፈዉ ሚያዝያ 2 ቀን የጀመረዉ፤ የረሃብ አድማ ለ220 ቀናት ቀጥሎበታል። በግብፅ ቀይ ባህር ዳርቻ በምትገኘዉ ሻርማልሴክ 27 ኛዉ የተመ የአየር ጥበቃ ጉባዔ ሲጀመር አብደል ፋታህ ውኃ መጠጣት እንዳቆመ ለቤተሰቡ አሳወቀ።

ኬንያውያን ከመጪው 2023 የጎርጎሮሳዊው አዲስ ዓመት ጀምሮ፣ ያለቪዛ ደቡብ አፍሪቃ መግባት እንደሚችሉ መነገሩ ሰሞኑን ኬንያዉያን ያስደሰተ ዜና ሆኖ ሰንብቷል። ሁለቱ ሃገራት እዚህ ስምምነት ላይ የደረሱት፤ የደቡብ አፍሪቃዉ ፕሬዚዳንት ኬንያ ናይሮቢን በጎበኙበትና ከኬንያ አቻቸዉ ጋር የመግባብያ ሰነድ ከተፈራረሙ በኋላ ነዉ።

ረቡዕ በይፋ ሥልጣኑን የነጠቁት የ34 ዓመቱ ትራኦሬ ካዛሬ ሳምንት አርብ በፊት በሀገራቸውም ይሁን ከሀገራቸው ውጭ የሚያውቃቸው አልነበረም። ያለፈው ሳምንቱ መፈንቅለ መንግሥት ፣ ከሻምበልነት በአንዴ የዓለም ወጣቱ መሪ ካደረጋቸው በኋላ ታዋቂነታቸው በሀገራቸው ብቻ ሳይሆን በዓለም ዙሪያ ተዳርሷል።

በቅርቡ ማሊ፣ቡርኪናፋሶ፣ጊኒ፣ቻድና ሱዳን የተደረጉት መፈንቅለ መንግስታት ደግሞ ለአፍሪቃ አዳዲስ አምባገነኖች አፍርተዉላታል።የኤርትራ ከብዙዎቹ አይገጥምም።ሕገ-መንግስት የለም።ምክር ቤት የለም።ምርጫ የለም።ሁሉንም የጠቀለለ አንድ ሰዉ ግን አለ።

ሞዛምቢክ ከባለፈው ሳምንት ሽብር በቅጡ ያገገመች አትመስልም። በሰሜናዊ ሞዛምቢክ፤ ደረቷን ወደ ሰፊው የሕንድ ውቅያኖስ ገልብጣ ለተቆረቆረችው የናምፑላ አውራጃ አነስተኛዋ የወደብ ከተማ ናካላ ያለፈው ሳምንት ሽብር ጥላውን እንዳሳረፈባት ነው። በከተማዪቱ በሚገኘው የመነኮሳት ማደሪያ መናኒያቱ ያልጠበቁት አስደንጋጭ የሽብር ጥቃት ተፈጽሞባቸዋል።

አፍሪቃውያኑ ጥገኝነትን እየቀነሱ የበለጠ መቋቋምን ማምጣት እንዴት ይቻላቸው ይሆን ? ከዚሁ ጎን ለጎን እንደ ኖንሴዶ ቩቱላ ያሉ ተመራማሪዎች ጥቅም ላይ ያልዋሉ ሰፋፊ የእርሻ መሬቶች ጥቅም ላይ እንዲውሉ በማድረግ አፍሪካ ከውጪ ከሚላኩላት መርከቦች ጥገኝነትን እንዴት መቀነስ እንደምትችል መንገድ ማፈላለጋቸው ተስፋ ሰጭነቱን አሳይቷል።

የኬንያ ህግ ሃገሪቱ ለምርጫ ከምታቀርባቸውም ሆነ ለመንግስታዊ ስልጣን ከምትሾማቸው ውስጥ አንድ ሶስተኛው ሴቶች መሆን እንዳለባቸው ደንግጓል። ነገር ግን የፊታችን ረቡዕ ነሐሴ 4 ቀን 2014 ዓ/ም በሚደረገው የፕሬዚዳንታዊ እና ህዝብ ተወካዮች ምክር ቤት አባላት ምርጫ ከቀረቡት 16 ሺ ዕጩዎች ውስጥ የሴቶች ቁጥር ከ 2 ሺ እንደማይበልጥ ተገልጿል።

ምዕራብ አፍሪቃዊቷ ካሜሩን በሩስያ ዩክሬን ጦርነት ምክንያት የተፈጠረባትን የምግብ ቀውስ ለመገዳደር የሚያስችላትን መርኃ ግብር ዘርግታ ተግባራዊ ማድረግ ጀምራለች። ካሜሩን ካሁን ቀደም እምብዛም የማታውቀውን የ«ግሪን ሃውስ» መርኃ ግብር ስትጀምር አሁን ለገጠማት የምግብ ዋስትና ችግር አይነተኛ መፍትሄ ይዞልኝ ይመጣል በሚል ነው።

አጀንዳዎችን ለማሳካት፣ የፈጠራ ችሎታ ካላቸው መንግሥታት፣ የንግድ እና የሥነ ጥበብ ሰዎች ጋር ተባባሪ መሆን ያስፈልገናል። በስሪላንካ እንዳየነው፣ ዜጎች ምግብ ካጡ እና ከተራቡ፣ አስተማማኝ የሆነ ነገር ሲያጡ እና ተስፋ ሲቆርጡ ሰላም እና ደህንነት ሊኖር አይችልም።

የምስራቅ አፍሪቃዊቷ ሶማሊያ ከትናንት በስቲያ ሐሙስ የተመራጩን ፕሬዚዳንት ሀሰን ሼክ መሀሙድ በዓለ ሲመት አክብራለች። ሶማሊያ ለአንድ ዓመት ያህል በሰበብ አስባቡ ምርጫውን ስታራዝም ከቆየች በኋላ የቀድሞ ፕሬዚዳንቷን አዲስ መርጣለች። የ66 ዓመቱ ሰው ሀሰን ሼክ መሀሙድ ከተሰናባቹ ፕሬዚዳንት መሐመድ ፋርማጅሆ በፊት ስምንተኛው ፕሬዚዳንት ነበሩ ።

ውኃ ቡርኪናፋሶ ውስጥ እንደ ጦር መሣሪያ እየዋለ ነው። የርዳታ ለጋሽ ድርጅቶች ከምዕራብ አፍሪቃዊቷ ቡርኪና ፋሶ በኩል የማስጠንቀቂያ ደውል እያሰሙ ነው ይለናል የARDው ዘጋቢ ዱንያ ሣዳቂ ከሞሮኮ ራባት በላከልን ዘገባው። ቡርኪና ፋሶ ውስጥ ከሩብ ሚሊዮን የሚልቅ ሕዝብ የ«ውኃ ጦርነት» በተሰኘ ግጭት ሰለባ መኾኑ ተዘግቧል።

«15ኛው የጀርመን አፍሪቃ የኢንርጂ ጉባኤ» ጀርመን፤ ሐምቡርግ ከተማ ውስጥ ረቡዕ ግንቦት 24 እና ሐሙስ ግንቦት 25 ቀን፣ 2014 ዓ.ም ተከናውኗል። ኢትዮጵያን ጨምሮ የተለያዩ የአፍሪቃ ሃገራት የተካፈሉበት ይህ ጉባኤ በአፍሪቃም ኾነ በጀርመን የሚገኙ የኃይል አቅራቢዎች ተቀራርበው እንዲወያዩ ምቹ አጋጣሚ ፈጥሮ ነበር ተብሏል።

ጋምቢያ የቀድሞዉን ፕሬዚደንት በሰብዓዊነት ላይ ለተፈፀመ ወንጀል ለፍርድ ልታቆም ነዉ ። ይሁንና ጋምቢያን ለ 22 ዓመት የገዙት የቀድሞዉ ፕሬዚዳንት ያህያ ጀሜህ የተጣለባቸዉን ክስ ሁሉ ሃሰት ሲሉ ወድቅ አድርገዋል። ጃሜህ የኢኳቶሪያል ጊኒን መንግሥት ጥገኝነት ጠይቀዉ መኖር ከጀመሩ አምስት ዓመት ሆናቸዉ።