Od miesięcy opowiadamy wam o wyborach prezydenckich, starciu Donalda Trumpa z Joem Bidenem, a potem z Kamalą Harris, ale czas przyjrzeć się wyborom, które odbywają się równolegle – całej Izby Reprezentantów i jednej trzeciej składu Senatu. Dziś Demokraci mają w Senacie przewagę 51 do 49. W Izbie większość mają Republikanie: 216 do 213 miejsc. Tak, jak w wyborach prezydenckich, rywalizacja jest wyrównana, obie partie mają szanse na zdobycie przewagi, ale znów w grze jest tak naprawdę tylko kilka miejsc w całym kraju. Dlaczego o tym, która partia będzie kontrolować Izbę Reprezentantów zdecydują zdecydowanie demokratyczne stany Kalifornia i Nowy Jork? A także jednoznacznie republikańska Alaska?  Dlaczego kandydaci Demokratów do Senatu w Arizonie, Nevadzie czy Pensylwanii radzą sobie lepiej, niż kandydatka partii na prezydenta? I dlaczego kontrola nad Senatem może zależeć od dwóch stanów o których rzadko się pamięta: Nebraski i Montany? I czy Demokraci naprawdę mają szansę na pokonanie Teda Cruza i odbicie Teksasu? Jakie pomysły mają obie partie na zmobilizowanie swoich wyborców, czy referenda w sprawie aborcji pomogą Demokratom i czy można urządzać referendum w sprawie, która już jest dawno ustalona? Posłuchajcie!

To już druga kampania prezydencka w USA, którą śledzi „Podkast amerykański”. Podobnie jak cztery lata temu - i podobnie jak w latach przed powstaniem „Podkastu” - kiedy wyścig wychodzi na ostatnią prostą, amerykańskie media rozpoczynają poszukiwania „październikowej niespodzianki”.  Co to takiego? To zaskakujące wydarzenie, które tuż przed dniem wyborów może pogrzebać szanse lub, odwrotnie, wywindować kandydata w sondażach. Czy już ją znalazły? I to niejedną! Październikową niespodzianką może być katastrofa naturalna, wygrzebany w archiwum dawny wywiad, decyzja sądu, zapomniany, kompromitujący członek rodziny, itd. Czy faktycznie niespodzianki mają aż takie znaczenie? Wszystko zależy oczywiście od skali, ale często ich waga rośnie dopiero… po wyborach, kiedy wynik jest znany, a komentatorzy próbują wskazać jego przyczyny.  Ponadto, mimo wielu potencjalnie przełomowych wydarzeń, których świadkami już byliśmy w tej kampanii, tak naprawdę tylko jedno z nich miało do tej pory miało wyraźny wpływ na opinię publiczną. Jakie? Posłuchajcie. Analizujemy stan wyścigu, opowiadamy o tym dlaczego Kamala Harris udziela wielu wywiadów, ale unika niektórych tradycyjnych mediów, o tym co Donald Trump opowiada swoim wyborcom o huraganach, co w nowej książce napisał słynny Bob Woodward i czy wyborców w ogóle to wszystko rusza?

1 października James Earl Carter junior skończył sto lat. Z tej okazji opowiemy wam o życiu i karierze człowieka który dość powszechnie uważany jest za najbardziej nieudanego powojennego prezydenta – a zarazem za najlepszego byłego prezydenta, jakiego miały Stany Zjednoczone.W jaki sposób głęboko religijny farmer orzeszków ziemnych, inżynier jądrowy, pływający na atomowych łodziach podwodnych marynarz, trafił do polityki? Opowiemy o jego karierze w Georgii, sfałszowanych wyborach i ukrywanych poglądach; o nieoczekiwanej kampanii w której nominację Demokratów zdobył „Jimmy Who”; o sukcesach i wpadkach wyborczych – na czele z „cudzołóstwem popełnianym w sercu”.Carter wchodził do Białego Domu z ogromnymi ambicjami, w atmosferze ogromnych oczekiwań – Amerykanie, zmęczeni wojną w Wietnamie, aferą Watergate, kryzysem energetycznym, chcieli prezydenta, który rozrusza gospodarkę i przywróci Ameryce wiarę we własne siły. Kimś takim miał się okazać dopiero Ronald Reagan, który pokonał Cartera w 1980 roku. Dlaczego Carterowi nie wyszło? Czy bycie outsiderem to w polityce zaleta, czy wada?

Powiedzmy sobie szczerze: debaty kandydatów na wiceprezydenta nie mają znaczenia dla wyniku wyborów. Stanowią pewne urozmaicenie kampanii, ale zazwyczaj nic ponadto. Czy w tym roku, kiedy rywalizacja jest tak wyrównana, może być inaczej? Posłuchajcie naszych refleksji tuż po starciu J. D. Vance’a i Tima Walza, którzy wprawdzie nie odpowiadali na zadane pytania, ale za to w zaskakująco uprzejmej atmosferze. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: ➡︎ https://patronite.pl/podkastamerykanski

W „Podkaście amerykańskim” wybuchł spór o temperaturze, jakiej dawno nie było. A wszystko to z powodu… fikcyjnego prezydenta i jego ekipy. 22 września minęło ćwierć wieku od premiery jednego z najważniejszych seriali o amerykańskiej polityce, a z pewnością najszczodrzej nagradzanego. „The West Wing” (na polski tłumaczony niestety jako „Prezydencki poker”) po każdym z siedmiu sezonów był nominowany do nagród Emmy, a po sześciu te nagrody zdobywał. Łącznie był nagradzany 26 razy – więcej statuetek ma tylko „Gra o tron”.  Dzieło scenarzysty Aarona Sorkina żyje do tej pory oglądane na platformach streamingowych po obu stronach oceanu. Z okazji 25-lecia ekipa aktorów i producentów została zaproszona do Białego Domu i nie była to ich pierwsza wizyta. W 2016 roku Allison Janney, grająca w serialu rzeczniczkę Białego Domu, pojawiła się w prawdziwej sali prasowej żeby nagłośnić problem masowego uzależnienie od opioidów. Grupa najważniejszych aktorów z serialu nagrała reklamę polityczną dla kandydatki do Sądu Najwyższego w Michigan (kandydatka, siostra jednej z serialowych aktorek, wygrała). Powstał też specjalny odcinek dla fundacji założonej przez Michelle Obamę i zachęcającej do udziału w wyborach.  Wielu ludzi (w tym znani politycy) przyznaje, że serial zainspirował ich do zainteresowania amerykańską polityką, komentatorzy wciąż spierają się o jego wpływ na zachowania polityczne w realnym świecie, a do języka opisu weszło nawet określenie „the West Wing moment”.  O czym opowiada serial? Co sprawiło, że zyskał taką popularność? Jak ogląda się go po ćwierć wieku? I czy promowany w nim idealizm bardziej pomaga, bo uczy, że polityka może wyglądać inaczej niż to sobie wyobrażamy, czy szkodzi, bo rozbudza niemożliwe do spełnienia nadzieje? Posłuchajcie!

W dzisiejszym odcinku mamy dla Państwa update z kampanii wyborczej - ze szczególnym uwzględnieniem fake newsów, które niosą się w sieci, jak pożar na prerii. Wyjaśnimy skąd wzięły się opowieści Trumpa i J. D. Vance’a o haitańskich imigrantach, którzy mają zjadać psy i koty (a także gęsi), opowiemy też o realnych skutkach, jakie przynoszą te plotki, dla mieszkańców Springfield w Ohio: alarmach bombowych, zamkniętych szkołach i szpitalach, groźbach przemocy ze strony neonazistów. Opowiemy o drugiej próbie zamachu na Donalda Trumpa, tym razem na polu golfowym w pobliżu Mar-a-Lago. Kim był sprawca? Dlaczego gubernator DeSantis zapowiedział, że Floryda sama przeprowadzi własne śledztwo? Jak na wieść o zamachu zareagował Elon Musk? Skąd bierze się tyle fake newsów? Opowiemy o roli Muska i Twittera; o rosyjskich próbach szerzenia dezinformacji poprzez prawicowe podkasty; o irańskich hakerach; a wreszcie o Laurze Loomer, najnowszej ulubienicy Donalda Trumpa, która jest zbyt radykalna nawet dla Marjorie Taylor Greene.

W dzisiejszym odcinku, z okazji okrągłego jubileuszu, odcinka numer 200, postanowiliśmy zrobić coś innego - zamiast opowiadać o tegorocznej kampanii wyborczej, zmieniających się sondażach i tym wszystkim, co nawet nas już trochę męczy, przygotowaliśmy coś rozrywkowego: teleturniej. Cztery kategorie - prezydenci, wybory, stany i popkultura; po sześć pytań w każdej; Łukasz przepytuje Piotra, Piotr - Łukasza. Zaskakujące pytania, nieoczywiste odpowiedzi, dużo pastusiakowania i bezużytecznych informacji, dzięki którym zabłyśniecie w towarzystwie - zapraszamy!

I już jesteśmy po debacie Harris-Trump. Dodajmy, że prawdopodobnie po ostatniej debacie tych kandydatów w kampanii. Jak nam się podobało? Zapraszamy do posłuchania nowego Tętna Pulsu Podkastu Amerykańskiego! Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: ➡︎ https://patronite.pl/podkastamerykanski

Kamala Harris nie jest debiutantką w wyścigu o prezydenturę. Po raz pierwszy wystartowała w 2019 roku. Zaczęło się dobrze - na inauguracyjny wiec w Oakland przyszło więcej osób niż na inauguracyjny wiec Baracka Obamy. Dla Partii Demokratycznej - pogrążonej w smutku po przegranej z Donaldem Trumpem w 2016 roku - Harris była symbolem nowego pokolenia i nowej nadziei. Nadzieje samej Harris dość szybko się jednak rozwiały. Z kampanii prawyborczej wycofała się już w grudniu 2019 roku, zanim odbyły się pierwsze prawybory. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: ➡︎ https://patronite.pl/podkastamerykanski Dziś najczęściej można przeczytać, że przyczyną porażki była niewiarygodność kandydatki, która widząc przesuwanie się partii w lewo, głosiła poglądy, w które niekoniecznie wierzyła. Kariera zawodowa Harris - prokuratorki okręgowej w San Francisco i prokuratorki generalnej stanu Kalifornia - nie pasowała do ówczesnych oczekiwań elektoratu. Harris, zamiast przedstawiać swoje poglądy elektoratowi, próbowała kopiować poglądy elektoratu. Potem przyszedł sukces w postaci nominacji wiceprezydenckiej i wspólnej z Bidenem wygranej w wyborach. Ale początki kariery w Białym Domu były równie trudne - niskie wskaźniki poparcia, słabe występy w mediach i brak sukcesów w dziedzinach, które jej powierzono. W tym odcinku przypominamy jak przebiegała kariera Kamali Harris, jakie poglądy głosiła jako prokuratorka, jakie w 2019 roku, a jakie głosi teraz. I tłumaczymy jak to się stało, że polityczka mająca za sobą nieudaną kampanię prezydencką, dziś budzi taki entuzjazm wyborców Partii Demokratycznej.

Od lat 80. XX wieku w amerykańskich wyborach występuje tzw. „gender gap”: kobiety chętniej głosują na Demokratów, mężczyźni na Republikanów. Różnice te tylko się pogłębiają – w 2020 roku Bidena poparło aż 57 procent głosujących kobiet, a w tym roku różnica będzie zapewne jeszcze większa: Demokratów reprezentuje kobieta, a jednym z głównych tematów kampanii jest dostęp do aborcji. A co z mężczyznami? Kryzys męskości jest faktem: w szkole chłopcy radzą sobie gorzej, niż dziewczynki; w życiu dorosłym  mężczyźni popełniają samobójstwa prawie czterokrotnie częściej, niż kobiety. Mężczyźni, zwłaszcza młodzi, mają coraz częściej poczucie, że są dyskryminowani ze względu na swoją płeć. Konserwatyści przyjmują takich wyborców z otwartymi ramionami, oferując im reakcyjną wizję i mamiąc nierealną wizją powrotu do tradycyjnych ról płciowych i społecznych. Lewica z kolei długo ignorowała męski elektorat, nie chcąc albo nie potrafiąc zaproponować mu czegoś atrakcyjnego. Tegoroczne wybory oferują jednak dwie radykalnie odmienne wiz męskości. Z jednej strony J. D. Vance, który pomstuje na „bezdzietne kociary”, krytykuje polityków i nauczycieli niemających biologicznych dzieci, chce bronić tradycyjnej męskości rzekomo atakowanej przez radykalną lewicę. Z drugiej Tim Walz – trener, nauczyciel, sojusznik kobiet i osób LGBT, uśmiechnięty tata z Minnesoty, który pokazuje męskość łączącą w sobie tradycję z nowoczesnością. Która z tych wizji spodoba się Amerykanom?

Wracamy po miesięcznej przerwie wakacyjnej, żeby opowiedzieć Wam o tym, co wydarzyło się w kampanii prezydenckiej – zwłaszcza na zakończonej właśnie konwencji Partii Demokratycznej w Chicago, gdzie Kamala Harris i Tim Walz oficjalnie odebrali nominacje swojej partii. Jak pożegnano Joego Bidena? Jakie były główne tematy konwencji? Dlaczego Demokraci wkraczają przy tym na terytorium, które do tej pory zajmowali Republikanie i czy robią to umiejętnie? Kto jest „zwykły”, a kto „dziwny”? Co oznacza „wolność”? A przede wszystkim – jak Walz i Harris zaprezentowali się wyborcom? Porozmawiamy o tym, które przemówienia się nam podobały, a które mniej, na kogo w partii warto zwrócić uwagę, a także których wystąpień dobrze posłuchać sobie na YouTubie samemu. Zastanowimy się także, jak z „Kamalomanią” próbuje sobie radzić Donald Trump i czy aby na pewno nie żałuje wyboru J. D. Vance’a. A na koniec: Robert F. Kennedy Jr. kończy swoją kampanię i popiera Trumpa – czy to zmieni dynamikę wyścigu? Posłuchajcie!

Nie Josh Shapiro, nie Mark Kelly, ale Tim Walz będzie kandydatem Demokratów na stanowisko wiceprezydenta. Dlaczego Kamala Harris wybrała gubernatora Minnesoty, polityka o którym jeszcze parę tygodni temu mało kto słyszał? I dlaczego w partii wszyscy wydają się tym wyborem zachwyceni?

Przed przerwą wakacyjną dokonujemy dla was podsumowania kolejnego niesamowitego tygodnia - po tym, jak Joe Biden ogłosił, że rezygnuje z walki o drugą kadencję, w Partii Demokratycznej zagościło to, czegośmy dawno tam nie widzieli: entuzjazm, energia, wiara w to, że wygrana w listopadzie jest możliwe. Cała partia natychmiast zjednoczyła się wokół Kamali Harris, która z pierwszej wiceprezydentki w historii Stanów Zjednoczonych ma szansę stać się także pierwszą prezydentką. Wpłaty na kampanię biją rekordy, zgłaszają się wolontariusze, a przede wszystkim nowe sondaże pokazują, że kluczowe stany znowu są w grze. Czy to entuzjazm wobec nowej sytuacji i nowej narracji, czy wobec kandydatki? Jak Republikanie próbują sobie poradzić z zupełną zmianą narracji tej kampanii, jak wyglądają ataki na nową kandydatkę - i jak swoją kampanię próbuje ustawić Kamala Harris? Czy to, co jej zaszkodziło w demokratycznych prawyborach cztery lata temu, może jej pomóc w roku 2024? Tłumaczymy Wam też o co chodzi z tymi wszystkimi memami: z kolorem jaskrawozielonym, z kokosami, „kontekstem” i „nieobciążeniem przez to, co było”. Dowiecie się wreszcie dlaczego „Kamala is brat”, a ludzie Trumpa zapewniają, że były prezydent zdecydowanie nie jest „brat”. Do usłyszenia za miesiąc!

Joe Biden zrezygnował z ubiegania się o reelekcję. Prawie równo miesiąc po katastrofalnym występie w debacie, po tygodniach zakulisowych przekonywań, publicznych apeli, fatalnych sondaży i odpływu darczyńców, Biden wreszcie się ugiął i wydał oświadczenie – nie zostanie partyjnym nominatem na sierpniowej konwencji. Kto go zastąpi? Wszystko wskazuje na to, że będzie to wiceprezydentka Kamala Harris – poparł ją Biden, kolejni politycy partii deklarują swoje wsparcie. Cóż to za kampania wyborcza, nie zapomnimy jej nigdy! Posłuchajcie!

Cóż to był za tydzień w amerykańskiej polityce. W sobotę na wiecu w Pensylwanii zamachowiec postrzelił Donalda Trumpa, który, ranny, uniósł w górę zakrwawioną pięść - tak powstało zdjęcie, które już przeszło do historii. Jak obie strony partie - Demokraci i Republikanie - zareagowali na wezwania do „obniżenia temperatury” sporu politycznego? W poniedziałek mianowana przez Trumpa sędzia nieoczekiwanie oddaliła w całości sprawę o ukrywanie przez niego ściśle tajnych dokumentów, dając mu fantastyczny sukces w pierwszym dniu republikańskiej konwencji. Opowiadamy o tym, co wydarzyło się przez cztery dni w Milwaukee, gdzie Partia Republikańska urządziła pokaz jedności - wszyscy, nawet niegdysiejsi przeciwnicy Donalda Trumpa, zapewniali o swojej lojalności i uczestniczyli w jego koronacji, namaszczeniu go na kandydata. Co mówił Trump? Czy tragiczne doświadczenie rzeczywiście go zmieniło? Czy faktycznie będzie teraz kandydatem jedności ponad podziałami?  Na swojego wiceprezydenta wybrał J. D. Vance’a, 40-letniego senatora z Ohio i autora „Elegii dla bidoków”, niegdysiejszego wroga, który stał się jednym z jego najzagorzalszych sojuszników. Zastanawiamy się czy był to dobry wybór i co mówi on o Trumpie, strategii jego kampanii i przyszłości ruchu MAGA.  Wreszcie na koniec zaglądamy do Demokratów, gdzie - jak się wydaje - Joe Biden jest bliżej decyzji o ustąpieniu i nieubieganiu się o drugą kadencję. Posłuchajcie, bo jest o czym!

Minął tydzień od pierwszej debaty prezydenckiej i nie milkną spekulacje na temat tego, jakie konsekwencje dla Joego Bidena będzie miał ten katastrofalny występ. Wyniki sondaży są jednoznaczne: większość Demokratów chce, żeby się wycofał. Póki co jednak tylko garstka polityków Partii Demokratycznej otwarcie wzywa prezydenta do wycofania się z wyścigu. Politycy wagi ciężkiej wysyłają nieco subtelniejsze sygnały. Media donoszą jednak, że zniecierpliwienie narasta między innymi wśród dużych darczyńców, którzy chcą wprowadzenia „dembargo”, czyli wstrzymania przelewów dla Partii Demokratycznej, jeśli ta nie zmieni kandydata. Sam Biden miał powiedzieć w prywatnej rozmowie, że o jego kandydaturze zdecydują najbliższe dni. Na razie nie robi jednak wiele, by tę kandydaturę uratować. Po nieszczęsnej debacie wystąpił publicznie zaledwie kilkukrotnie i to zwykłe odczytując krótkie, przygotowane wcześniej przemówienia. Trudno w ten sposób uspokoić wyborców. Skoro Trump jest tak niebezpieczny, to czy Demokraci mogą ryzykować wystawienie tak osłabionego kandydata? Czy rzeczywiście zmiana na tym stanowisku byłaby większym ryzykiem, niż próba nowego otwarcia? Tym bardziej, że Sąd Najwyższy - otworzywszy drzwi na oścież do imperialnej prezydentury - właśnie sprawił, że ewentualny powrót Trumpa do Białego Domu będzie jeszcze większym zagrożeniem dla amerykańskiej demokracji.

Wbrew temu, co może się wydawać, debaty prezydenckie nie są aż tak starą i uświęconą tradycją. Nie one też decydowały o tym, który kandydat ostatecznie zasiadł w Białym Domu. Ani podkrążone oczy Nixona w słynnej debacie z Kennedym w roku 1960, ani riposty Reagana, ani spoglądanie na zegarek przez Busha seniora, ani głośne wzdychanie Ala Gore’a – żadna z tych rzeczy nie była kluczowa dla ostatecznego rezultatu głosowania. Tym razem jednak mieliśmy chyba do czynienia z debatą, która wywrze kolosalny wpływ na całą kampanię. Oba sztaby obeszły Komisję Debat Prezydenckich i dogadały się same – zorganizowawszy najwcześniejszą debatę w historii, jeszcze zanim Trump i Biden zostali oficjalnie kandydatami swoich partii. Po raz pierwszy od 64 lat debata odbyła się bez udziału publiczności i z wyciszaniem mikrofonu osoby, która w danej chwili nie mówi. Wydawało się, że będzie to korzystne raczej dla Bidena, któremu Trump nie będzie mógł przerywać i który będzie mógł bardzo wcześnie zaprezentować się Amerykanom jako człowiek trzymający rękę na pulsie, krzepki i ogarnięty. A jak wyszło? Siedliśmy do rozmowy tuż po debacie i dzielimy się przemyśleniami na gorąco, tuż po tym, jak Joe Biden wypadł naprawdę fatalnie, gorzej, niż to wszyscy podejrzewali – włącznie z Republikanami, którzy przecież zawiesili poprzeczkę naprawdę nisko. Zastanawiamy się co teraz – czy Demokraci mogą jeszcze coś zrobić?

Nie da się w jednym odcinku opowiedzieć o całej mozaice rdzennych narodów i kultur Ameryki Północnej, dlatego zaczynamy nieregularną serię odcinków o Rdzennych Amerykanach w których opowiemy o ich historii i relacjach z kolonistami, a potem ze Stanami Zjednoczonymi. W pierwszym z odcinków dowiecie się, jak wyglądało życie Indian przed nadejściem Europejczyków. Dlaczego w ogóle mówimy o „Indianach” i czy to na pewno poprawne określenie? Ile jest prawdy w pojawiającej się niekiedy narracji, że rdzenni Amerykanie żyli w zgodzie z naturą i z samymi sobą, w harmonii i pokoju, nie znając wojen do czasu nadejścia kolonizatorów? Opowiemy o Konfederacji Irokezów, z jednej strony bezwzględnych i okrutnych wojowników, z drugiej prekursorów demokracji, którzy stworzyli w Ameryce egalitarne społeczeństwo. Opowiemy o zręcznej irokeskiej dyplomacji i o tym dlaczego ich imperium było w stanie rywalizować z przybyszami. I dlaczego projekt kolonizacji kontynentu amerykańskiego wcale nie musiał nieuchronnie zakończyć się zwycięstwem Europejczyków. A do tego: konie, psy-jelenie, „śmierdzące aligatory” i bobry, oczywiście.

18 kwietnia, na prośbę rektorki nowojorskiego Uniwersytetu Columbia, policja usunęła miasteczko namiotowe, które w imię solidarności z Palestyńczykami wnieśli na kampusie uczelni jej studenci. Efekt był dokładnie taki, jak można się spodziewać – miasteczko na Columbii natychmiast wyrosło ponownie, a na uczelniach w całym kraju studenci zaczęli protestować w imię solidarności z kolegami i koleżankami z Nowego Jorku. Opowiemy Wam dziś o tych protestach, ale też o wcześniejszych – w latach 60., przeciw wojnie w Wietnamie i w latach 80., przeciw apartheidowi w RPA. W jaki sposób ta fala protestów jest do nich podobna, a czym się od nich różni? Jak pogodzić wolność słowa jednych studentów z komfortem drugich? Czy to w ogóle możliwe? Czy sednem protestu nie jest właśnie bycie uciążliwym? I czy uczelnie same nie zapędziły się w kozi róg, stawiając wcześniej komfort studentów ponad wszystko inne – w tym także ponad swobodę wypowiedzi? Dowiecie się też, jak na obecne protesty reagują obie partie: dlaczego Demokraci nie mogą dojść do porozumienia, zaś Republikanie robią wszystko, żeby pogłębić podziały wśród Demokratów i za wszelką cenę przywołać skojarzenia z rokiem 1968, w nadziei, że retoryka „prawa i porządku” przyniesie im zwycięstwo? I dlaczego obie strony popisują się przy tym hipokryzją?

„Niebieski mur” Demokratów padł w roku 2016 roku – w Michigan Donald Trump o 11 tysięcy głosów pokonał Hillary Clinton,  jako pierwszy republikański kandydat na prezydenta od trzech dekad, który wygrał w tym stanie. Cztery lata później Joe Biden odbił Michigan. W tym roku Michigan znów jest stanem, który może zdecydować o wyniku wyborów prezydenckich – nic zatem dziwnego, że obaj kandydaci często odwiedzają okolice Detroit, największego miasta stanu. Dlaczego właśnie Michigan stało się jednym z kluczowych stanów w kilku ostatnich wyborach? Skąd wzięło się na mapie Stanów Zjednoczonych i dlaczego ma tak dziwny kształt? Dlaczego to właśnie w Detroit rozwinął się przemysł motoryzacyjny, który najpierw przyczynił się do fantastycznego rozwoju tego miasta, a potem do jego równie spektakularnego upadku?  Posłuchajcie o dziejach „rosomakowego stanu”, rasizmie i Robocopie.

Takie rzeczy nie zdarzają się często. 352 – tylu kongresmenów obu partii poparło jedną ustawę. Przeciw zagłosowało jedynie 65. W obozie zwolenników znalazły się tak różne postacie jak Jim Jordan i Nancy Pelosi, Mike Johnson i Hakeem Jeffries. Skąd takie porozumienie ponad partyjnymi podziałami? Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: ➡︎ https://patronite.pl/podkastamerykanski TikTok - a dokładniej chęć ograniczenia działalności aplikacji w jej obecnej formie. Proponowana ustawa nakazuje właścicielowi – chińskiej firmie ByteDance – sprzedanie platformy amerykańskim właścicielom w ciągu pół roku. Jeśli tak się nie stanie, TikTok nie zniknie co prawda z telefonów, na których już jest zainstalowany, ale nie będzie można go pobierać na nowe urządzenia, ani aktualizować. Czy nowe prawo wejdzie w życie? Prezydent Biden już zapowiedział, że ustawę podpisze, więc wszystko zależy od Senatu, ale tu znów zaskoczenie. Część Demokratów ma obawy, czy w ten sposób nie zrażą do siebie młodych wyborców - z którymi ostatnio i tak mają już problemy. Część Republikanów z kolei zrobi to, czego chce Donald Trump, a ten oświadczył nieoczekiwanie, że jest... przeciw, mimo że jako prezydent chciał zrobić z TikTokiem dokładnie, to co teraz próbuje zrobić administracja Bidena. Dlaczego? Jeśli jej zakażemy (ustawa nie mówi o zakazie, lecz wymusza sprzedaż), to wzrośnie rola Facebooka i „Zuckerprzygłupa” (Zuckerschmuck), odpowiada Trump. Ale czy faktycznie tylko o to chodzi? Jakie argumenty mają zwolennicy i przeciwnicy ustawy? Czy w kraju, który szczyci się prawem do wolności słowa wolno tak mocno ingerować w działalność mediów społecznościowych? Dlaczego Donald Trump zmienił zdanie i jaki wpływ na jego opinie może mieć stan finansów? Czy faktycznie Trumpa nie da się kupić? I jak to możliwe, że firma generująca straty nagle rozbija bank i zostaje wyceniona na miliardy dolarów? Posłuchajcie!

Pierwszy raz od 70 lat – a dokładniej od roku 1956 – o prezydenturę będą ubiegać się ci sami kandydaci, co cztery lata wcześniej. Wówczas byli do Dwight Eisenhower i Adlai Stevenson, teraz Joe Biden i Donald Trump. Pierwszy raz od 1892 roku będziemy też mieli do czynienia z wyścigiem, w którym były prezydent próbuje po przerwie wrócić do Białego Domu. Trudno wskazać na początek kampanii, bo toczy się ona właściwie nieprzerwanie, ale State of the Union, czyli orędzie o stanie państwa to z pewnością jej ważny etap. Dla Joego Bidena było szansą na pokazanie, że wystarczy mu energii i sprawności na kolejne cztery lata, a data urodzenia nie jest problemem. O czym mówił prezydent? Co było niezwykłego w tym – dorocznym przecież – wystąpieniu głowy państwa? Czy przeskoczył poprzeczkę, którą wyjątkowo nisko zawiesili mu przeciwnicy? Republikanie mieli z kolei szansę przetestowania obiecującego polityka, a właściwie polityczki, młodej senatorki z Alabamy, Katie Britt, która wygłosiła oficjalną odpowiedź GOP na orędzie o stanie państwa. To trudna i ryzykowna rola, na której poległ już niejeden „młody zdolny”. Jak poszło tym razem? Bez wątpienia było… ciekawie. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Skąd na środku pustyni Mojave, nie tak daleko od Doliny Śmierci, najgorętszego miejsca na ziemi, wzięło się miasto? Dlaczego skromna mieścina zmieniła się w światową stolicę hazardu? Komu Vegas zawdzięcza swój rozwój? Mafii? Rządowi federalnemu? Wojsku? W dzisiejszym odcinku o ciekawej historia Las Vegas, jednego z najdziwniejszych miast Stanów Zjednoczonych, które przez całą swoją historię próbowało wymyślać się na nowo. Od mormońskiej misji, przez stację postojową kolei, amerykańską stolicę rozwodów, miejsce uciech dla robotników budujących Zaporę Hoovera i stacjonujących w pobliżu żołnierzy, po centrum rozrywki oferujące wszystko: kobiety, hazard, występy artystów, a nawet wybuchy bomby atomowej. Posłuchajcie o historii „Sin City”. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Wiele się wydarzyło w amerykańskiej polityce w mijającym tygodniu. Za nami prawybory w Karolinie Południowej i w Michigan. Czy zwycięstwa Joego Bidena i Donalda Trumpa są dowodem na to, że kandydaci rosną w siłę, czy przeciwnie, tym dobitniej odsłaniają ich słabości? Nikki Haley nie ma szans na zdobycie nominacji, ale czy Trump powinien się przejmować jej wynikami? Czy Biden zauważy sygnał ostrzegawczy wysłany mu w Michigan przez przeciwników jego bliskowschodniej polityki? Donald Trump przejmuje instytucjonalnie Partię Republikańską: zaraz wskaże nowe szefostwo Krajowego Komitetu partii, a w listopadzie wybierze nowego lidera Republikanów w Senacie, kiedy ze stanowiska odejdzie Mitch McConnell. A do tego update na temat procesów Trumpa i pytanie, z którym każdy i każda z nas musi się kiedyś zmierzyć: skąd wytrzasnąć pół miliarda dolarów? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Europą wstrząsnęły ostatnio deklaracje Donalda Trumpa, że jeśli Rosja zaatakuje kraje NATO, Ameryka nie przyjdzie im z pomocą, o ile wcześniej nie „zapłacą” tego, co rzekomo są Stanom „winni”. Byli współpracownicy Trumpa potwierdzają, że jako prezydent chciał wystąpić z NATO, tylko został od tego odwiedziony. Politycy Republikanów przekonują, że to tylko taka retoryka i kolokwialny język, ale jeśli tak, to dlaczego w grudniu zagłosowali za ustawą, która uniemożliwia prezydentowi prawo wyjścia z NATO bez zgody Senatu? Nie znaczy to jednak, że poglądy Trumpa są w dzisiejszej Partii Republikańskiej jakimś wyjątkiem – wręcz przeciwnie. Dzisiejsza Partia Republikańska nie jest już partią Ronalda Reagana czy Johna McCaina – przywiązaną do idei kolektywnego bezpieczeństwa międzynarodowego, którego symbolem jest NATO. W partii rośnie w siłę izolacjonizm spod znaku „America First”, „Ameryka przede wszystkim” – i można powiedzieć, że Republikanie wracają do korzeni. W dzisiejszym odcinku opowiadamy o historii amerykańskiego izolacjonizmu, ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku. Dowiecie się dlaczego USA nie przystąpiły do Ligi Narodów, za to przyjmowały szereg ustaw o neutralności; o tym co łączyło słynnego lotnika Charlesa Lindbergha z Henrym Fordem, a co Geralda Forda z Johnem F. Kennedym. A w tle „Pan Smith jedzie do Waszyngtonu”, „Spisek przeciwko Ameryce” i Woody Guthrie.

Od początku prezydentury Bidena rośnie liczba osób próbujących przekroczyć południową granicę Stanów Zjednoczonych. W zeszłym roku na granicy zatrzymano 2,4 mln migrantów, a do tego dochodzi jakieś 1,5 mln, którzy się „prześlizgnęli”. Tylko w listopadzie 2023 r. na granicy zatrzymano 250 tysięcy osób. Ostatnio liczba ta sięga 10 tysięcy osób dziennie. Rekordowo dużo osób traci życie podczas próby przekroczenia granicy – ostatnio matka z dwójką dzieci utonęli w Rio Grande, kiedy ustawione przez władze Teksasu zasieki uniemożliwiły federalnym pogranicznikom przyjście z pomocą tonącym. Amerykanie z jednej strony pielęgnują obraz USA jako kraju migrantów, ale z drugiej coraz więcej z nich – nie tylko Republikanów, ale i Demokratów – uważa, że na południowej granicy mamy do czynienia z „inwazją”. W dzisiejszym odcinku zaczynamy temat migracji – zdaniem wielu Amerykanów, i Demokratów, i Republikanów, najpoważniejszego wyzwania z jakim mierzą się dzisiejsze Stany Zjednoczone. Czy USA faktycznie mają „otwartą granicę”, jak twierdzą Republikanie? Czy rzeczywiście na południowej granicy trwa „inwazja”? Dlaczego gubernator Teksasu rozwija drut kolczasty, a rząd federalny każe go usuwać? Dlaczego Joe Biden kończy mur graniczny Donalda Trumpa? Skąd przybywają migranci? Jak amerykańskie prawo migracyjne zmieniało się na przestrzeni dekad, dlaczego jest przestarzałe i dlaczego tak trudno o porozumienie w sprawie jego reformy? Posłuchajcie! Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Donald Trump został pierwszym od półwiecza kandydatem Republikanów, który wygrał w prawyborach i w Iowa, i w New Hampshire. Ale – parafrazując Nikki Haley – skoro jest tak dobrze, to czemu Trump jest tak wściekły? I dlaczego republikańskie elity tak zaciekle namawiają Haley do tego, żeby zrezygnowała z ubiegania się o partyjną nominację? I w co tak naprawdę gra Haley? Przyglądamy się też Demokratom, którzy także mieli swoje prawybory w New Hampshire – i wygrał w nich Joe Biden, który w nich oficjalnie nie startował. Jak to możliwe? Sytuacja Bidena nie wygląda póki co różowo, to jasne, ale patrzymy też na jego nieoczekiwane sukcesy. Ale też na to, co może okazać się dla niego największym problemem w listopadzie. Co Donald Trump ma wspólnego z Groverem Clevelandem, a co Joe Biden z Lyndonem Johnsonem? I czy to możliwe, że Republikanie przedkładają interes partyjny nad dobro kraju? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Sondaże się nie pomyliły: Donald Trump ogromną przewagą wygrał konwentykiel w Iowa. Ale czy 51% oddanych na niego głosów, coś, co byłoby doskonałym wynikiem dla aspirującego kandydata, to naprawdę taki świetny rezultat dla kogoś, kto z punktu widzenia większości republikańskich wyborców ubiega się o reelekcję? Przyglądamy się wynikom w Iowa i zastanawiamy się, czy mówią nam coś użytecznego, także na temat listopadowych wyborów. Przede wszystkim jednak zastanawiamy się co teraz: czy Ron DeSantis ma jeszcze na coś szansę, czy tylko przedłużył agonię swojej kampanii? Czy Nikki Haley może zjednoczyć wewnątrzpartyjną opozycję wobec Trumpa? Czy jego nominacja jest już przesądzona? Na co liczy każde z tej trójki i jakie stawiają sobie cele? I czy na pewno „wszystko już wiadomo” i wyścig prawyborczy u Republikanów, który ledwo co się zaczął, już dobiegł końca? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W tym roku, jak co cztery lata, czeka nas wyścig o Biały Dom. Zanim jednak naprzeciwko siebie stanie dwóch kandydatów reprezentujących dwie największe partie, trzeba ich najpierw znaleźć. W Polsce sprawa jest oczywista: wskazuje ich kierownictwo ugrupowania albo nawet osobiście szef partii. A w Stanach? Skąd bierze się w USA kandydat na prezydenta? Wybiera się go w trakcie rozłożonej na kilka miesięcy serii prawyborów, które obie partie organizują we wszystkich stanach i terytoriach. Dlaczego zatem ciągle słyszymy tylko o tych w Iowa i w New Hampshire? I czym różni się konwentykiel (caucus) od prawyborów (primary)? Opowiadamy o tym, skąd wzięły się prawybory jako takie; w jaki sposób "konkurs piękności" zmienił się w kluczowy element amerykańskiego systemu politycznego; w jaki sposób upowszechnienie się prawyborów wpłynęło na strategie polityków ubiegających się o najwyższy urząd w państwie? Dlaczego to właśnie Iowa i New Hampshire, dwa niewielkie, niezbyt różnorodne etnicznie stany mają tak nieproporcjonalny wpływ na cały ten proces? I czy taki sposób wybierania kandydata faktycznie jest aż tak demokratyczny? Sądzicie, że arkana systemu wyborczego to nudny temat na godzinną rozmowę? Postaramy się wyprowadzić Was z błędu. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś podsumowujemy miniony rok i próbujemy przewidzieć o czym będziemy mówić w tym roku, który się właśnie zaczął. Amerykanów czekają w listopadzie wybory gubernatorskie, senackie i te najważniejsze, prezydenckie, więc nic dziwnego, że będziemy im poświęcać wiele uwagi. Czy Demokraci utrzymają Izbę Reprezentantów i utrzymają kontrolę nad Senatem? Co czeka Joego Manchina i Kyrsten Sinemę? Tego, kto wygra wybory prezydenckie, oczywiście wam nie powiemy, bo tego nikt nie wie (a jeśli ktoś mówi, że wie, to opowiada bzdury), ale zastanowimy się nad tym, czy ktoś – lub coś – może przeszkodzić Donaldowi Trumpowi w zdobyciu nominacji. Opowiemy o co chodzi z wyrokiem sądu w Kolorado, który zakazuje Trumpowi udziału w prawyborach w tym stanie i spróbujemy zakreślić na czym będzie się koncentrować kampania wyborcza. Posłuchajcie o kryzysie migracyjnym, aborcji, gospodarce, polityce zagranicznej, impeachmencie Bidena, procesach Trumpa, zagrożeniu demokracji i zaćmieniu słońca. No i Nixonie, oczywiście. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś podsumowujemy miniony rok i próbujemy przewidzieć o czym będziemy mówić w tym roku, który się właśnie zaczął. Amerykanów czekają w listopadzie wybory gubernatorskie, senackie i te najważniejsze, prezydenckie, więc nic dziwnego, że będziemy im poświęcać wiele uwagi. Czy Demokraci utrzymają Izbę Reprezentantów i utrzymają kontrolę nad Senatem? Co czeka Joego Manchina i Kyrsten Sinemę? Tego, kto wygra wybory prezydenckie, oczywiście wam nie powiemy, bo tego nikt nie wie (a jeśli ktoś mówi, że wie, to opowiada bzdury), ale zastanowimy się nad tym, czy ktoś – lub coś – może przeszkodzić Donaldowi Trumpowi w zdobyciu nominacji. Opowiemy o co chodzi z wyrokiem sądu w Kolorado, który zakazuje Trumpowi udziału w prawyborach w tym stanie i spróbujemy zakreślić na czym będzie się koncentrować kampania wyborcza. Posłuchajcie o kryzysie migracyjnym, aborcji, gospodarce, polityce zagranicznej, impeachmencie Bidena, procesach Trumpa, zagrożeniu demokracji i zaćmieniu słońca. No i Nixonie, oczywiście. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Wesołe bagnisko, pełne aligatorów, emerytów, handlarzy narkotyków i dziwaków, którzy codziennie urządzają jakieś absurdalne hece? A może bastion wolności do którego masowo migrują ludzie z innych stanów spragnieni słońca, swobody i nieograniczonych możliwości? Dziś opowiemy wam o Florydzie. Jak to się stało, że niezamieszkałe mokradło stało się trzecim najludniejszym stanem w kraju? W jaki sposób stan rządzony niepodzielnie przez Demokratów zamienił się we wzorcowy stan Republikanów? W jaki sposób kontrowersyjne wybory prezydenckie 2000 roku wpłynęły na wizerunek Florydy? Co Floryda ma wspólnego z Dzikim Zachodem? Czy faktycznie Florydczycysą dziwniejsi niż reszta Amerykanów? I kim tak naprawdę są „Florydczycy”? A wreszcie: ile jest prawdy w stereotypie „Florida man”? A do tego huragany, woda (nadmiar i niedobór zarazem), miasteczka emerytów, piramidy finansowe, policjanci z Miami i jedzenie karaluchów na czas. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

25 sierpnia kończącego się właśnie roku minęło pięć lat od śmierci senatora Johna S. McCaina, a w listopadzie 15 lat od słynnej kampanii prezydenckiej, kiedy przegrał wyścig o prezydenturę z Barackiem Obamą. W tym odcinku przybliżamy Państwu postać znanego senatora, który w izbie wyższej amerykańskiego Kongresu spędził ponad trzy dekady. Potomek znakomitej rodziny wojskowej, wnuk i syn admirałów, stał się bodaj najbardziej znanym jeńcem pojmanym w trakcie wojny w Wietnamie. Zestrzelony nad Hanoi cudem przeżył, w słynnym więzieniu „Hanoi Hilton” spędził ponad cztery lata, bity i torturowany. Ofertę wcześniejszego zwolnienia odrzucił, bo byłoby to sprzeczne z kodeksem jeńców wojennych, zgodnie z którym powinni być oni zwalniania w kolejności pojmania. Do kraju powrócił już po podpisaniu porozumień pokojowych w 1973 roku. Osiadł w Arizonie i zajął się polityką: wkrótce w Senacie zajął miejsce słynnego Barry’ego Goldwatera, który pchał Partię Republikańską w prawo. Bohater wojenny, ale i hulaka; człowiek zdolny do największych poświęceń w imię honoru, ale i zapalony hazardzista, który w polityce nie uniknął poważnych błędów. Za zbyt bliskie kontakty z pewnym biznesmanem zapłacił naganą, która o mało nie przetrąciła mu kariery. W kampanii w 2000 roku skłamał w sprawie swojego stosunku do flagi Konfederacji, a w 2008 roku jako swoją kandydatkę na wiceprezydentkę wybrał Sarah Palin. Tym ruchem – twierdzą niektórzy – otworzył szeroko drzwi dla prawicowego, antyintelektualnego populizmu, na którym do polityki wszedł potem z impetem Donald Trump. Jednocześnie McCain potrafił współpracować z drugą stroną, rzucać wyzwanie swojej partii i konfrontować z jej radykalnymi sympatykami. Do historii przeszła odpowiedź broniąca dobrego imienia Obamy, kiedy jedna z republikańskich wyborczyń powiedziała na wiecu, że nie ufa Obamie, bo „to Arab”, McCain odparł: „Nie proszę Pani. To przyzwoity, rodzinny człowiek, obywatel, z którym po prostu mamy różne poglądy na fundamentalne sprawy”. Postać wyjątkowa, złożona i ciekawa. Posłuchajcie! Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

16 grudnia 1773 roku na pokład trzech statków, stojących w bostońskim porcie, wdarła się grupa przebranych za Irokezów mężczyzn i w ciągu trzech godzin wyrzuciła do zatoki ponad trzysta skrzyń z herbatą. Dziś, w 250 rocznicę tamtych wydarzeń, próbujemy wytłumaczyć dlaczego doszło do tzw. „bostońskiej herbatki”. Kim byli sprawcy? Dlaczego przebrali się za Irokezów? Czy ich czyn spotkał się z pochwałą, czy z potępieniem mieszkańców Trzynastu Kolonii? Jak na to zareagowała Wielka Brytania? Opowiadamy o tym, dlaczego herbata budziła w Ameryce takie emocje i o co, tak naprawdę, chodziło w sporze między koloniami, a metropolią. Czy faktycznie przyczyną buntu były skandalicznie wysokie podatki nakładane przez władze w Londynie? A w tle Francuzi, Indianie, przemytnicy, tarzanie w dziegciu i pierzu, bóbr oraz... Transylwania. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

George Santos został właśnie szóstym kongresmenem usuniętym z Izby Reprezentantów, zaledwie trzecim od czasu wojny secesyjnej. Kiedy komisja etyki opublikowała miażdżący raport na temat jego nielegalnych i nieuczciwych poczynań, prawie wszyscy Demokraci i większość Republikanów zagłosowała za wyrzuceniem go z Kongresu. Czy naprawdę należało usuwać Santosa? Dlaczego było to wygodne i dla jednej, i dla drugiej partii? Kontrapunktem do opowieści o Santosie jest historia Boba Menendeza, urzędującego senatora z New Jersey, Demokraty, wieloletniego szefa komisji spraw zagranicznych: o którym jego koledzy mówią: „no cóż, nikt chyba nie określiłby Boba mianem ostoi moralności i etyki”. Przyglądamy się karierze Boba – wędrówce przez wszystkie szczeble polityki stanowej... oraz towarzyszącym im oskarżeniom o korupcję. W tle szemrani biznesmeni, egipskie służby, setki tysięcy dolarów przekazywanych w gotówce, sztaby złota skradzione i odzyskane, luksusowe auta i inne atrakcje. Dlaczego ktoś taki od prawie dwudziestu lat zasiada w Senacie? Dlaczego amerykańskie prawo definiuje korupcję w sposób, który utrudnia jej zwalczanie? Posłuchajcie najnowszego odcinka Podkastu amerykańskiego. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W zeszłym tygodniu opowiadaliśmy o tym jak miłujący wolność Amerykanie, po dekadach kampanii rozmaitych organizacji na rzecz wstrzemięźliwości entuzjastycznie poparli ograniczenie wolności i wpisali do Konstytucji zakaz importu, eksportu, sprzedaży, transportu i produkcji alkoholu na cele spożywcze. Dziś opowiadamy co stało się potem. Mówimy jakie luki i wyjątki – wynikające z niestaranności, a może celowe – znalazły się w przepisach, jakie przyjął Kongres. Opowiemy o tym, czy prohibicja faktycznie skłoniła Amerykanów do porzucenia alkoholu, a jeśli tak, po jakie inne napoje i rozrywki sięgnęli. Jak na zakaz reagowali zwykli obywatele, a jak elity – zwłaszcza pierwszy „prohibicyjny” prezydent Warren G. Harding, znany z zamiłowania do tytoniu, hazardu i alkoholu właśnie. Wbrew oczekiwaniom „suchych”, czyli zwolenników prohibicji, nowe przepisy nie uczyniły z USA raju na ziemi. Jeśli nawet przez pewien czas ludzie pili mniej, to nierzadko sięgali po alkohol gorszej jakości, często niebezpieczny. Położenie kobiet co prawda się zmieniło, ale nie do końca tak, jak to sobie wymyślili zwolennicy abstynencji. Przede wszystkim zaś wzrosła przestępczość. Wzrosła liczba domorosłych bimbrowników, przemytników nazywanych "bootleggers", jak grzyby po deszczu wyrastały nielegalne bary, "speakeasies", ale przede wszystkim gangi przekształciły się w mafie z prawdziwego zdarzenie: kontrolujące produkcję, przemyt i handel alkoholem. Na czele jednej z nich, w Chicago, stanął słynny Al Capone. Dlaczego służby państwa nie interweniowały skutecznie? I jakie wydarzenie międzynarodowe sprawiło, że nawet niektórzy politycy, którzy wcześniej poparli prohibicję, po zaledwie 13 latach jej obowiązywania zagłosowali za jej zniesieniem, zaś stany zatwierdziły stosowną poprawkę jeszcze szybciej, niż tamtą. Powiemy też, czy faktycznie rok 1933 dla wszystkich Amerykanów oznaczał koniec prohibicji. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Prohibicja kojarzy się nam z szalonymi latami dwudziestymi, tajnymi spelunami na zapleczach i gangami przemytników alkoholu. Ale jak doszło do tego, że w 1920 roku wprowadzono obowiązujący w całym kraju zakaz produkcji, importu i sprzedaży alkoholu? W pierwszym z dwóch odcinków poświęconych prohibicji mówimy o tym, co działo się wcześniej, w wieku XIX. Dowiecie się ile alkoholu pił przeciętny Amerykanin, skąd wziął się ruch na rzecz wstrzemięźliwości i kto do niego należał. Dlaczego z „trunkami” walczyli raczej protestanci, niż katolicy i czemu krucjata przeciw alkoholowi miała wymiar rasistowski i ksenofobiczny, a zarazem była pierwszym masowym ruchem emancypacyjnym amerykańskich kobiet. Opowiadamy o tym, kim był „Napoleon Wstrzemięźliwości” i jak mu poszło z prohibicją w stanie Maine, a kim będąca postrachem barmanów „Babcia Siekierka” urządzająca w saloonach Kansas „siekierezady”; jak ruch prohibicyjny stworzył pierwszą organizację lobbingową z prawdziwego zdarzenia i połączył ogień z wodą, Afroamerykanów i Ku Klux Klan. I doprowadził do uchwalenia 18. poprawki do Konstytucji. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Raz na jakiś czas – bez większej przyjemności – musimy Wam opowiedzieć, co się dzieje u Donalda Trumpa. Zaczynamy od przeglądu rozlicznych procesów byłego prezydenta, cywilnych i karnych, opowiadamy o zeznaniach jego dzieci (które niestety nic nie wiedzą) i jego samych. I o tym, czy atakowanie sędziego, który cię sądzi, to najlepsza strategia obrony. Mówimy też o kampanii prezydenckiej, która toczy się u Republikanów. Czwórka kandydatów w teorii ubiega się o nominację swojej partii, ale tak naprawdę nie bardzo wiadomo o co, skoro kandydat jest już dawno znany – i nie zamierza marnować czasu na tzw. debaty, w których „uczestnicy udają, że startują, a dziennikarze udają, że zadają im pytania”. Potem robi się jednak mniej wesoło. Konserwatywny think tank Heritage Foundation przygotowuje Project 2025: plan przejęcia władzy po wygranych przez Trumpa przyszłorocznych wyborach. Mowa o zwolnieniu 50 tysięcy urzędników, i zatrudnieniu na ich miejsce „konserwatywnych wojowników”. Sam Trump opowiadania z kolei „wyplenieniu robactwa”, użyciu Departamentu Sprawiedliwości do politycznej zemsty, a także do realizacji wielkiej akcji antymigracyjnej: deportacji milionów ludzi, nawet tych mieszkających w USA od lat, a nawet odebraniu obywatelstwa tym, którzy „zatruwają krew” Ameryki. Przez osiem lat przyzwyczailiśmy się do języka, jakiego używa Trump i do tego, że mówi rzeczy za które kiedyś spotykał polityka ostracyzm. Czy Trump wygra przyszłoroczne wybory? Nie wiadomo, ale słuchajmy tego, co mówi teraz – i to słuchajmy ze zrozumieniem.

Atak Hamasu na Izrael, a następnie działania armii izraelskiej w Strefie Gazy przyciągają uwagę całego świata. W Stanach Zjednoczonych wydarzenia te mają poważne konsekwencje dla wielu aktorów sceny politycznej z prezydentem na czele. Joe Biden z jednej strony opowiada się za prawem Izraela do obrony, udziela pomocy militarnej i zapowiada dalszą dalsze wsparcie. Z drugiej ostrzega, aby Izrael nie popełnił tych samych błędów, co Amerykanie po atakach z 11 września, kiedy rozpoczynano wojny bez jasnej wizji ich zakończenia. W odcinku skupiamy się na tym, jak konflikt izraelsko-palestyński dzieli także Partię Demokratyczną. Duża część lewicowych i młodszychcwyborców negatywnie ocenia reakcję Białego Domu uznając ją za zbyt proizraelską. Co gorsza, jak pokazują niedawne sondaże, to właśnie tych wyborców będzie musiał zmobilizować prezydent jeśli w ogóle chce się liczyć w walce o reelekcję. Jeśli jednak wykona gest w ich stronę, zaryzykuje jednak utratę przynajmniej części starszego, centrowego elektoratu. Spory w łonie partii widać także w Kongresie. Demokratka Rashida Tlaib – jedyna Amerykanka palestyńskiego pochodzenia w Izbie Reprezentantów – otrzymała niedawno naganę za swoje wypowiedzi na temat działań Izraela, a za wnioskiem zagłosowało aż 22 jej koleżanek i kolegów z partii. Zastanawiamy się nad tym, czy próba łączenia pomocy dla Ukrainy z pomocą dla Izraela nie jest błędem, a także jak wpłynie na politykę USA na Dalekim Wschodzie. Zaangażowanie Stanów Zjednoczonych w konflikt bliskowschodni budzi niepokój amerykańskich sojuszników. Czy Stany Zjednoczone będą w stanie pomagać Ukrainie, angażować się w Gazie, a jednocześnie chronić Tajwan i powstrzymywać chińskie ambicje w tym regionie? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Podkast amerykański po raz kolejny znalazł się wśród patronów medialnych American Film Festival, którego 14. edycja odbędzie się od 7 do 12 listopada we Wrocławiu. Z tej okazji rozmawiamy o kilku filmach, jakie możecie obejrzeć na festiwalu – głównie dokumentalnych, ale nie tylko. Opowiadamy o zgubnych skutkach rolnictwa przemysłowego i o tym, czy rolnictwo regeneracyjne może być dla niego alternatywą ("Common Ground", reż. Rebecca Harrell Tickell i Josh Tickell oraz "Valley Pride", reż. Lukas Marxt). W "Richland" (reż. Irene Lusztig) i "King Coal" (reż. Elaine McMillion Sheldon) przyglądamy się społecznościom, które próbują pogodzić dumę z ciężkiej pracy swoich rodziców i dziadków, z nieprzyjemną prawdą o szkodliwych skutkach gospodarczej monokultury – plutonu i węgla. "Against All Enemies" (reż. Charlie Sadoff) próbuje odpowiedzieć na pytanie dlaczego weterani tak chętnie garną się do milicji obywatelskich, organizacji paramilitarnych i innych skrajnie prawicowych grup, jak Proud Boys i Oath Keepers. A reżyser zastanawia się czy Stanom Zjednoczonym grozi wybuch kolejnej wojny domowej. Łukasz ogląda "The New Americans: Gaming a Revolution" (reż. Ondi Timoner) o nowym wspaniałym świecie kryptowalut, a Piotr przeciwnie, zwraca się do klasyki i mówi o politycznych odniesieniach w "Czarnoksiężniku z krainy Oz" (reż. Victor Fleming). [Odcinek powstał we współpracy płatnej z American Film Festival] Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Słyszeliście kiedyś o Kevinie Phillipsie? Pewnie nie, a był to jeden z ludzi odpowiedzialnych za dzisiejszy kształt Partii Republikańskiej, twórca tzw. strategii południowej”, tzn. planu przeciągnięcia na stronę GOP konserwatywnych Południowców, którzy z dziada pradziada głosowali na Partię Demokratyczną. Dlaczego co najmniej trzy razy mówiono Phillipsowi, że się pomylił i skompromitował, ale ostatecznie okazało się, że to on miał rację? Mówimy o konkurencyjnych wizjach w łonie Republikanów, o tym, jak o elektorat na Południu chcieli zabiegać umiarkowani politycy tej partii, a jak konserwatyści. O tym, gdzie chciał polować Barry Goldwater i co z tego wynikło; o tym, jak o Południowców zabiegał Richard Nixon, a jak Ronald Reagan. Czym jest „dogwhistling” i dlaczego pozornie neutralne komunikaty – jak „zrównoważony budżet” czy „prawa stanów” – mogą być komunikatem rasistowskim, a także jak ważny jest kontekst – w tym i miejsce wygłoszenia jakiejś przemowy. Zapraszamy na odcinek o „południowej strategii” i o tym, jak dawna partia Lincolna zdominowała stany dawnej Konfederacji.

I oto o urząd prezydenta ubiega się kolejny przedstawiciel rodziny Kennedych – tym razem Robert F. Kennedy Junior, syn zamordowanego senatora, bratanek zamordowanego prezydenta oraz jeszcze innego senatora, krewny wielu innych wpływowych ludzi w amerykańskiej polityce. Kennedy początkowo starał się o nominację Partii Demokratycznej, chciał rzucić w prawyborach wyzwanie prezydentowi Bidenowi, ale 9 października w Filadelfii ogłosił swoją „deklarację niepodległości” i stwierdził, że będzie jednak kandydatem niezależnym. Na prezydenturę szans nie ma - sondaże dają mu ok. 15 procent poparcia - ale może zaszkodzić innym. Komu? No właśnie to nie jest pewne. Jako członek słynnej rodziny polityk Demokratów jest na pewno wyzwaniem dla Bidena. Z drugiej strony poglądami RFK Juniorowi bliżej do wyborców republikańskich. Ten prawnik przez lata zajmujący się ochroną środowiska jest dziś zagorzałym antyszczepionkowcem, przekonuje, że w czasie pandemii panowała w USA gorsza tyrania niż w nazistowskich Niemczech, sążniste artykuły na ten temat publikował w prestiżowych magazynach, które potem musiały się z nich wycofywać z powodu zawartych w nich błędów. Twierdzi też, że leki antydepresyjne zwiększają liczbę strzelanin, wifi wywołuje choroby mózgu, a transpłciowość to efekt chemikaliów w wodzie. No i z tym 11 września to też nie do końca wiadomo jak było. Całość podlewa solidną dawką antysemityzmu. Klan Kennedych się od niego odcina (nie po raz pierwszy zresztą), ale ma wielu sympatyków, w tym tych bardzo zamożnych, którzy chętnie łożą na jego kandydaturę. Kandydat protestu, pomstujący na elity i wielki biznes, bez wcześniejszego doświadczenia w polityce - za to wywodzący się z elit i zblatowany z wielkim biznesem... Tak, tego jeszcze w amerykańskiej polityce nie było. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Kevin McCarthy stracił stanowisko spikera Izby Reprezentantów, kiedy jego radykalni koledzy postanowili go ukarać za dogadanie się z Demokratami. Teraz Izba jest sparaliżowana, bo żeby cokolwiek przegłosować, trzeba najpierw wybrać spikera – a Republikanie nie są w stanie dojść do porozumienia sami ze sobą. Do walki zgłosiło się dwóch kandydatów: Steve Scalise z Luizjany, obecnie numer dwa w klubie, i Jim Jordan z Ohio, szef komisji sprawiedliwości. Czy faktycznie jeden z nich jest przedstawicielem establishmentu, a drugi radykałów? A może różnią się tak naprawdę tylko trupami, jakie chowają w szafie? Opowiemy o przeplatających się karierach McCarthy'ego, Scalise'a i Jordana, a przy okazji o tym, jak w ostatnich latach zmieniła się Partia Republikańska i dlaczego chaos wydaje się być w tej partii stanem naturalnym. Mówimy też o wyciągniętej ręce Demokratów – i dlaczego nie zostanie ona przyjęta. Nowego spikera możemy nie poznać jeszcze całkiem długo. Jakie skutki będzie miał przedłużający się paraliż Izby? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W drugim odcinku poświęconym kryzysowi opioidowemu w Stanach, skupiamy się na fazie drugiej, heroinowej, i trzeciej, fentanylowej, które nastały po tym, jak ograniczono sprzedaż oxycontinu i innych opioidów na receptę. Oczywiście nie jest tak, że heroina stała się problemem dopiero wtedy: opowiadamy o historii heroiny w USA, o „cudownym leku” producentów aspiryny, jego delegalizacji, „francuskim łączniku” oraz wojnie w Wietnamie, która łączy się z „wojną z narkotykami” bardziej bezpośrednio, niż to się może wydawać. Tłumaczymy dlaczego w XXI uzależnieni zaczęli sięgać najpierw po heroinę, a potem po tani, ale niezwykle potężny fentanyl - i jaką rolę w jego upowszechnieniu odegrał przemysł farmaceutyczny, korzystający ze ścieżki wytyczonej przez Sacklerów. Mówimy o tym dlaczego fentanyl jest tak śmiertelnie niebezpieczny i zabija tak wielu Amerykanów; czym jest „tranq”, najnowszy narkotyk-zombie, ogłoszony przez administrację ogromnym zagrożeniem; jaką rolę w kryzysie fentanylowym odgrywają Chiny, a jaką Meksyk; ale też dlaczego samo ograniczanie podaży opioidów nie jest wystarczające, jeśli w ślad za nim nie idzie ograniczanie popytu. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Zabieramy się wreszcie za temat, o który prosiliście od dawna: kryzys opioidowy. Z powodu przedawkowania opioidów – oksykodonu, heroiny czy fentanylu – co roku umiera w Stanach więcej ludzi, niż ginie od broni palnej albo w wypadkach samochodowych. Szacuje się, że w ciągu dwóch ostatnich dekad umarły z tego powodu setki tysięcy Amerykanów – znacznie więcej, niż straciło życie w czasie wojny w Wietnamie. W pierwszym z dwóch odcinków opowiemy wam o początku i pierwszej fali epidemii, tzn. upowszechnieniu się opioidowych leków na receptę, przede wszystkim OxyContinu. Jak doszło do tego, że „heroina w pigułce” stała się najpopularniejszym lekiem w USA, a jej sprzedaż prześcignęła sprzedaż Viagry? Dlaczego Agencja Żywności i Leków dopuściła na rynek coś tak niebezpiecznego – i aż tak uzależniającego? Czym były „fabryki prochów”, a czym tzw. „pseudouzależnienie” i ile szkody może wywołać sformułowanie „wydaje się”. Posłuchajcie o producencie OxyContinu, firmie Purdue Pharma, lobbingu przemysłu farmaceutycznego, pozwach, rekordowych ugodach oraz nietykalności potężnej rodziny Sacklerów, która wciąż nie poniosła konsekwencji zrzucenia na Stany Zjednoczone „farmaceutycznej bomby o katastrofalnych skutkach”. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Pilna wiadomość! Joe Biden jest stary, a będzie jeszcze starszy. Niby wszyscy o tym wiedzą i wiedzieli już trzy lata temu, kiedy zostawał najstarszym w historii prezydentem, a mimo to kwestia wieku głowy amerykańskiego państwa raz po raz powraca w sondażach i mediach. Większość Amerykanów, w tym wielu Demokratów nie chce, aby ubiegał się o reelekcję. Czy powinien zrezygnować? Co by się stało, gdyby kandydat na jakimś etapie nie był w stanie prowadzić kampanii? Kto mógłby go zastąpić? Odpowiadamy. Wiek nie jest jednak jedynym problemem Bidena-kandydata. Kolejnym są zarzuty postawione jego synowi, Hunterowi, i nadchodzący proces, który zapewne przyciągnie uwagę opinii publicznej, zaś dla Republikanów może być „politycznym złotem”. A i na tym nie koniec, bowiem ostatnio rozpoczęły się strajki związkowców z fabryk samochodowych. Niektórzy strajkujący to właśnie „związkowego Joe” obwiniają za stan swoich portfeli. Czy to wyczerpuje listę problemów Bidena? Ależ skąd! Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

11 września 1973 roku chilijskie siły zbrojne pod wodzą generała Augusto Pinocheta obaliły socjalistycznego prezydenta Salvadora Allende. Chile, „spokojny, demokratyczny kraj o silnych instytucjach” (cytując raport amerykańskiej ambasady), na 17 lat przeszło pod brutalne rządy wojskowej junty. Zamordowano (lub „zniknięto”) co najmniej 3 tysiące ludzi, torturowano kilkadziesiąt tysięcy, jeszcze więcej wyjechało lub zostało do wyjazdu zmuszonych. „Mówisz o zbrodniach i torturach reżimu Pinocheta – stajesz się obrońcą komunizmu. Mówisz o słabościach rządu Allende – stajesz się adwokatem krwawych represji”, pisał Artur Domosławski. My opowiemy i o jednym, i o drugim. Ale przede wszystkim o tym, jaką rolę w chilijskiej polityce odegrały Stany Zjednoczone. Pokażemy wam jak wyglądała w praktyce realizacja „doktryny powstrzymywania” i do czego były gotowe posunąć się USA, byle tylko nie dopuścić do powstania „drugiej Kuby”, jak straszył Henry Kissinger, który nadzorował amerykańską politykę wobec Chile, przekonany, że „sprawa jest zbyt istotna, by pozwolić chilijskim wyborcom decydować o sobie”. I spróbujemy odpowiedzieć na najważniejsze pytanie: czy to faktycznie Amerykanie obalili Allendego? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Podkast amerykański wraca po wakacjach! Na początek: w telegraficznym skrócie garść wiadomości o tym, co się wydarzyło w Stanach w ostatnim miesiącu. Problemy Mitcha McConnella i Huntera Bidena, wyroki skazujące na Proud Boysów i katastrofy naturalne: pożary na Hawajach i huragan na Florydzie. Przede wszystkim jednak opowiemy Wam o zarzutach, jakie prokuratura w Georgii postawiła Donaldowi Trumpowi i jego totumfackim. Dowiecie się czym jest „racketeering” i dlaczego próba podważenia wyniku wyborów prezydenckich będzie traktowana jak działalność mafijna; kiedy należy się spodziewać procesu i co by się stało, gdyby Trump faktycznie został skazany. Czy faktycznie blokowałoby mu drogę do Białego Domu Oglądamy też – żebyście wy nie musieli – zorganizowaną przez Fox News debatę republikańskich kandydatów na prezydenta, która odbyła się w Wisconsin. Ośmioro polityków na scenie, ale najważniejszego z nich – Trumpa – nie było wśród nich i wielu kandydatów nie wiedziało co z tym faktem począć. Jeden wszakże wiedział doskonale: Vivek Ramaswamy. Kim jest najnowsza gwiazda Republikanów, jakie ma poglądy, co mówi i na czym opiera swoją kampanię. I o co, tak naprawdę, mu chodzi. A na koniec Piotr Tarczyński jako Tucker Carlson i Łukasz Pawłowski jako Donald Trump w inscenizacji pewnego kuriozalnego wywiadu, który pojawił się niedawno na platformie znanej niegdyś jako Twitter. Zapraszamy! Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

#płatnawspółpraca z Wydawnictwem Czarne Kolejny sezon „Podkastu amerykańskiego” dobiega końca i w ostatnim przedwakacyjnym odcinku tradycyjnie już opowiemy o tym, co ostatnio czytaliśmy i zasugerujemy jakie książki Państwo mogą zabrać ze sobą na wakacje. Tym razem łącznie aż sześć propozycji, z których jedne podobały nam się bardzo, a inne troszkę mniej. Do tej pierwszej kategorii zalicza się z pewnością „Imperium bólu. Baronowie przemysłu farmaceutycznego” – obszerny reportaż na temat rodziny Sacklerów i źródeł ich majątku, który napisał Patrick Radden Keefe (przeł. Jan Dzierzgowski, Wydawnictwo Czarne, 2023). Fascynująca lektura o trzech braciach, którzy zgromadzili pokaźny majątek, a następnie wywindowali go na niebotyczne poziomy dzięki innowacyjnemu środkowi przeciwbólowemu Oxycontin i niezwykle agresywnemu marketingowi, a kosztem życia i zdrowia setek tysięcy Amerykanów. Fascynująca saga rodzina i opowieść o licznych patologiach amerykańskiego kapitalizmu. Gorzej jest z kolejną książką, którą sam Radden Keefe poleca, a która nam do gustu specjalnie nie przypadła. To „The Storm Is Here” Luke’a Mogelsona (Penguin Press, 2022). Korespondent wojenny „New Yorkera” rusza w podróż po Ameryce żeby wysłuchać jej wściekłych obywateli. Kłopot w tym, że po lekturze czytelnik ma wrażenie, że niewiele mu z niej zostało. To, co nie udało się Mogelsonowi, wyszło znacznie lepiej innemu dziennikarzowi „New Yorkera”, Evanowi Osnosowi. Jego „Wildland. A Journey Through a Divided Country” (Bloomsbury, 2022) to wyprawa po USA śladami życia samego Osnosa wracającego do miejsc, w których żył i pracował, ale przede wszystkim przegląd szerokiego spektrum problemów USA, o których i my Państwu opowiadamy w podkaście – od przemian na rynku medialnym, przez skutki dostępu do broni, radykalizację polityczną, dewastację środowiska, czy nieuczciwe kariery rekinów finansjery. Książki kolejnego autora po prostu nie mogliśmy przegapić, bo to Mathew Desmond, słynny socjolog z Uniwersytetu Princeton i autor absolutnie genialnej książki „Eksmitowani”. Opublikowana niedawno „Poverty, by America” (Allen Lane, 2023) to nie tyle reportaż, co manifest, ale ciekawych danych i perspektyw na przyczyny ubóstwa w niej nie brakuje. Na koniec książka historyczna: „Realigners: Partisan Hacks, Political Visionaries, and the Struggle to Rule American Democracy” Timothy’ego Shenka (Farrar, Straus and Giroux, 2022). Szereg opowieści o wybitnych postaciach amerykańskiej polityki, które od początku istnienia kraju starały się – z lepszym lub gorszym skutkiem – doprowadzić do całkowitego przemodelowania sceny politycznej w swojej epoce. I wreszcie na koniec szczypta klasyki amerykańskiej literatury pięknej, do publikacji której walnie przyczynił się kolega Tarczyński: „Światłość w sierpniu” Williama Faulknera.  Życzymy udanych wakacji, z nowymi odcinkami wracamy we wrześniu!

Mija 55 lat od jednych z najciekawszych wyborów prezydenckich w historii Stanów Zjednoczonych – w dodatku wieńczących rok, który pod względem intensywności nie miał sobie równych: wojna w Wietnamie, ogromne protesty i zamieszki, a do tego zabójstwa polityczne pastora Martina Luthera Kinga i senatora Roberta Kennedy'ego. Wydawało się, że w 1968 roku Ameryka znalazła się na krawędzi. Opowiadamy o partyjnych prawyborach w których jedna niespodzianka goniła drugą; o tragicznych wydarzeniach w hotelu Ambassador w Los Angeles; o „Czechago”, czyli brutalnie stłumionych protesatch na konwencji Demokratów w Chicago i o tym, dlaczego kandydat Partii Demokratycznej, kiedy zdobył nominację, wrócił do swojego pokoju hotelowego i się rozpłakał. Będzie o roli telewizji w tej kampanii i znakomitych, psychodelicznych klipach Richarda Nixona zapowiadającego „prawo i porządek”; o walczącej z „pseudointelektualistami” Amerykańskiej Partii Niezależnej rasistowskiego gubernatora Alabamy, George'a Wallace'a, który pod niektórymi względami utorował drogę Donaldowi Trumpowi. A w tle „Doktor Strangelove” Stanleya Kubricka, „Parallax View” Alana Pakuli i wiele, wiele więcej. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Aż dwóch na trzech dorosłych Amerykanów ma dziś nadwagę, a otyłych jest ponad 40 procent – szacuje się, że tylko do końca dekady odsetek ten dojdzie do 50 procent, zaś jedna czwarta będzie dotknięta najpoważniejszą otyłością, trzeciego stopnia, przyczyną wielu chorób układu sercowo-naczyniowego, pokarmowego, cukrzycy itd. Problemy z cukrzycą czy sercem miewają już nastolatkowie. Nie jest to rozłożone równomierne i dysproporcje są ogromne: najlepiej jest na Hawajach, najgorzej na Południu. Zamożniejsi i lepiej wykształceni Amerykanie rzadziej są otyli, niż biedni; Latynosi częściej niż biali; najgorzej wygląda sytuacja u Afroamerykanów, zwłaszcza u czarnych kobiet. Jeszcze pół wieku temu otyłość była w Stanach marginalnym problemem – tymczasem w 2001 roku naczelny lekarz kraju ogłosił, że „nadwaga i otyłość osiągnęły w USA skalę epidemii” i wezwał do działania. Co się takiego stało, że wskaźniki zaczęły gwałtownie rosnąć? Czy rzeczywiście chodzi o to, że ludzie mniej się ruszają, niż kiedyś? Dlaczego bieda łączy się teraz z otyłością? Opowiemy Wam o McDonaldzie i innowacyjnych strategiach marketingowych firm fastfoodowych; o rewolucji w amerykańskim rolnictwie i „wielkiej kradzieży zboża” przez Związek Radziecki. O kukurydzy, syropie glukozowo-fruktozowym i wojnie Coca-Coli z Pepsi. O tym, czym w szkołach karmi się dzieci i jak uczy je wychowania fizycznego; o ogródku warzywnym Michelle Obamy i ciasteczkach Sary Palin. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W czerwcu, po ledwie 13 miesiącach, został zwolniony nowy szef CNN, Chris Licht, który miał wyprowadzić na prostą kulejącą stację telewizyjną. Utrata szefa to bowiem najmniejszy problem z jakim boryka się dziś CNN, która traci widzów i w rankingach oglądalności plasuje się niżej, niż jej tradycyjni konkurenci – MSNBC i Fox News – ale też niektóre niszowe stacje informacyjne. Opowiadamy o tym, skąd wzięła się pierwsza stacja newsowa w Stanach Zjednoczonych, która przełamała panującą od dekad dominację „wielkiej trójki”; jak do jej rozwoju przyczyniły się wojna w Zatoce Perskiej i upadek komunizmu; a także jak z potężnego monopolisty zmieniła się w obiekt żartów, który zaczął gonić w piętkę, nadprodukować „łamiące wiadomości”, wypuszczać hologramy i zmieniać politykę w sportową nawalankę. Zastanowimy się, czy CNN faktycznie jest „lewicowe”, jak twierdzi amerykańska prawica, porozmawiamy o niebezpiecznych związkach tej stacji z politykami i o tym dlaczego Trumpowe pomstowanie na „fake newsy” padło na tak podatny grunt. I dlaczego niedawne spotkanie z Trumpem w New Hampshire, transmitowane przez CNN, przypieczętowało los Lichta i pogrzebało nadzieje na „nowe otwarcie” stacji. I czy rzeczywiście CNN będzie relacjonować koniec świata, jak zapowiadał jej założyciel. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Chociaż do wyborów prezydenckich w 2024 roku zostało ponad 16 miesięcy, a do pierwszych prawyborów grubo ponad 6 miesięcy, to kampania prawyborcza w partii Republikańskiej wre. Najbliższa, pierwsza debata kandydatów już w sierpniu. W tym odcinku opowiemy państwu co dzieje się w wyścigu i przedstawimy kilku najważniejszych pretendentów z ich pomysłami na kampanię. Na razie w wyścigu uczestniczy kilkunastu śmiałków. Ilu dokładnie, trudno powiedzieć, bo niektóre kandydatury trudno oceniać poważnie. Większość z nich nie przetrwa kilku pierwszych tygodni, wielu nie zakwalifikuje się do udziału w debacie, bo żeby dostać się na scenę trzeba mieć m.in. poparcie co najmniej… 1 procenta wyborców. Na czele jest oczywiście Donald Trump. Czy po tym jak usłyszał zarzuty federalne jego przewaga nad resztą stawki zmalała? Ile pieniędzy planuje wydać na prawybory gubernator Ron DeSantis i czy to przekłada się na poparcie w Iowa i New Hampshire, czyli stanach urządzających prawybory jako pierwsze? Jaki pomysł na kampanię ma Mike Pence? Co o polityce Trumpa ma do powiedzenia Nikki Haley i po co startuje nieznoszący byłego prezydenta Chris Christie? U Demokratów konkurencja mniejsza, ale to nie znaczy, że Joe Biden może spać spokojnie. Dosłownie, bo opowiemy także o tym, dlaczego sen prezydenta wywołał zainteresowanie mediów. I wyjaśnimy dlaczego jego syn, Hunter, zapewne uniknie więzienia - i czy faktycznie łagodny wymiar kary dla niego jest skandalem. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Relacje Stanów Zjednoczonych z Chinami są złe. Niektórzy twierdzą, że tak złe nie były od czasu oficjalnego nawiązania relacji dyplomatycznych między USA a ChRL w 1979 roku. Z tego powodu niedawna wizyta w Pekinie sekretarza stanu, Antony’ego Blinkena, budziła niemałe zainteresowanie. Tym bardziej, że to pierwsza wizyta szefa amerykańskiej dyplomacji w Chinach od pięciu lat. Blinken miał jechać do Chin już w lutym, ale podróż została w ostatniej chwili odwołana, bowiem nad terytorium Stanów Zjednoczonych przez kilka dni przelatywał chiński balon szpiegowski, który Amerykanie ostatecznie zestrzelili. Amerykańscy politycy wręcz prześcigają się w krytykowaniu działań władz w Pekinie i podkreślaniu wsparcia dla Tajwanu, który Pekin uznaje za zbuntowaną prowincję. Chińczycy nie pozostają dłużni, co oczywiście przekłada się na nastroje społeczne. Opinie Amerykanów o Chinach stają się coraz bardziej negatywne, a Chińczycy tłumnie ruszają do kin na film o tym jak ich piloci radzą sobie z atakami tajemniczego, wrogiego mocarstwa, którego przedstawiciele mówią jednak po angielsku z amerykańskim akcentem. Co zatem osiągnął Blinken w Chinach? Jaki związek z tą podróżą ma niemal równoczesna wizyta w Waszyngtonie Narendry Modiego, premiera Indii, podejmowanego z wielką pompą? O czym doradca ds. bezpieczeństwa narodowego, Jake Sullivan, rozmawiał w czerwcu z przedstawicielami Japonii, Korei i Filipin. Czego dotyczy nowa umowa podpisana przez USA z władzami Papui Nowej Gwinei? I co Chińczycy robią na Kubie? O tym wszystkim mówimy w nowym odcinku. A na koniec o tym jak Chińczycy postrzegają Amerykanów, opowie gość specjalny odcinka, prof. Marcin Jacoby. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Niektóre rzeczy są niezmienne: jak choćby to, że co jakiś czas mówimy o Donaldzie Trumpie. Były prezydent skończył kilka dni temu 77 lat, ale nie ma powodów do świętowania: Specjalny prokurator Jack Smith postawił Trumpowi 37 zarzutów federalnych dotyczących nie tylko nielegalnego przetrzymywania ściśle tajnych dokumentów dotyczących bezpieczeństwa państwa, lecz także ukrywania ich, odmowy ich wydania śledczym, a także składania fałszywych zeznań. Akt oskarżenia pełen jest soczystych szczegółów: potajemne przenoszenie pudeł z miejsca na miejsce, okłamywanie własnych współpracowników, pokazywanie tajnych dokumentów nieuprawnionym ludziom, nagrania samego Trumpa, zdjęcia niezliczonych pudeł poutykanych w Mar-a-Lago, między innymi w jednej z łazienek. Jak poważne są problemy prawne Trumpa? O jakich dokumentach mowa? Czy rzeczywiście – jak uważa większość badanych Republikanów – Trump nie zrobił niczego niewłaściwego? Jak oskarżenia wobec niego mają się do zarzutów wobec Joego Bidena i Mike'a Pence'a, którzy też niezgodnie z prawem przetrzymywali w domach tajne dokumenty? Czy faktycznie „dyktator Biden nakazał prześladować przeciwników politycznych”? Dlaczego proces Trumpa będzie toczył się na Florydzie, a nie w Waszyngtonie i kto będzie mu przewodniczył? A wreszcie: czy kolejne zarzuty wobec eksprezydenta wpłyną jakkolwiek na walkę o republikańską nominację? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dzisiaj opowiemy o McCarthym. Ale nie o obecnym spikerze Izby, Kevinie, tylko o pierwszym – i znacznie ważniejszym da amerykańskiej historii – Josephie, senatorze z Wisconsin, od którego nazwę "makkartyzm” nosi całe zjawisko ścigania (prawdziwych i wyobrażonych) komunistów. „Polowania na czarownice” w latach 40. i 50. XX wieku to jednak coś więcej, niż historia jednego republikańskiego polityka - ro znacznie szerzej zakrojona – i niestety czasem ponadpartyjna – opowieść o demagogii, cynizmie i politycznych prześladowaniach. Posłuchajcie o wzlocie i upadku Josepha McCarthy'ego, niezwykle pracowitego człowieka, który zrobił karierę na kłamstwach, oszczerstwach i niszczeniu karier – aż wreszcie przedobrzył. Dowiecie się jego związkach z rodziną Kennedych, relacjach z prezydentem Eisenhowerem, a także podobieństwach i różnicach między McCarthym a inną gwiazdą powojennego antykomunizmu: Richardem Nixonem. Będą sowieccy szpiedzy, dokumenty ukryte w dyniach, gwiazdy Hollywood, bomba atomowa, ulubiony prawnik Donalda Trumpa oraz wiele innych atrakcji. Podobieństwa do osób żyjących i bieżących wydarzeń całkowicie przypadkowe - ale jakże interesujące. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Senatorka Dianne Feinstein skończy w tym miesiącu 90 lat, reprezentuje Kalifornię od 30 lat i jest najdłuższym stażem senatorem Partii Demokratycznej i najstarszą członkinią Kongresu w ogóle. Od dawna mówi się jednak o jej problemach zdrowotnych – problemach z pamięcią, zagubieniu itd. Teraz, po trzymiesięcznej przerwie spowodowanej chorobą (która uniemożliwiła Demokratom zatwierdzanie sędziów federalnych) wróciła do Waszyngtonu, ale po stronie demokratycznej słychać coraz więcej głosów wzywa ją do ustąpienia ze stanowiska. Chce tego też większość obywateli Kalifornii. Dlaczego szanowana senatorka tak opiera się przed pójściem na emeryturę? I dlaczego w tej decyzji wspierają ją prominentni politycy – a zwłaszcza polityczki – Demokratów? Opowiemy wam dziś o karierze Feinstein, pionierce kalifornijskiej polityki, byłej burmistrzyni San Francisco, jednej z pierwszych kobiet, które przebojem wdarły się do ogólnokrajowej polityki. Kiedy w lutym zapowiedziała, że nie będzie się ubiegać o kolejną kadencję, wśród Demokratów rozpoczął się z dawna oczekiwany wyścig o to, kto od 2025 roku będzie reprezentował w Senacie największy stan kraju. O schedę po Feinstein ubiega się troje kongresmenów: Barbara Lee, Katie Porter i Adam Schiff – każde z nich w inny sposób próbuje przekonać do siebie Kalifornijczyków – i na czym innym opiera swoją kampanię. I ma inne zdanie na temat ewentualnej rezygnacji Feinstein i mianowaniu jej następcy. Lub następczyni. Porozmawiamy o napięciach między północą i południem stanu, San Francisco i Los Angeles, o roli jaką w kalifornijskiej polityce wciąż odgrywa była spikerka Nancy Pelosi i o tym czy Republikanie mają jakąkolwiek szansę na zwycięstwo w tym stanie.

Kategoria „powszechnie znani dyplomaci” nie jest zbyt szeroka, a jeszcze rzadziej obejmuje ludzi najbardziej podziwianych, najbardziej znienawidzonych, a do tego bohaterowie popkultury. Ale z pewnością do każdej z tych grup można zakwalifikować Henry’ego Kissingera – który 27 maja kończy 100 lat. Występował w reklamach promujących Nowy Jork, miał epizod w serialu „Dynastia”, gościł w „Simpsonach”, a tygodnik „Newsweek” w numerze z roku 1974 umieścił na okładce jego rysunkowy wizerunek w stroju… Supermana i z podpisem „Super-K”. Doradca ds. bezpieczeństwa narodowego prezydenta Richarda Nixona, a następnie także sekretarz stanu w jego administracji, jako jedyny z jego najbliższego otoczenia przetrwał aferę Watergate, by potem kierować amerykańską dyplomacją w administracji następcy Nixona, Geralda Forda. Opowiadamy o imponującej karierze Henry’ego Kissingera, żydowskiego uciekiniera z nazistowskich Niemiec, który trafił na sam szczyt i jako pierwszy emigrant został szefem amerykańskiej dyplomacji. Zastanawiamy się kim jest Doktor Kissinger - piewcą chłodnych reguł Realpolitik i wybitnym dyplomatą, nowym Metternichem, który za zakończenie wojny w Wietnamie słusznie otrzymał pokojową nagrodę Nobla? A może średnio skutecznym doktrynerem, dwulicowym intrygantem, który każdemu mówi to, co chce usłyszeć, mistrzem zakulisowych gierek, ale przede wszystkim zbrodniarzem wojennym winnym śmierci dziesiątek tysięcy ludzi? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Sto lat temu deweloperzy odsłonili napis „Hollywoodland”, który ćwierć wieku później stracił końcówkę „land” i zmienił się w doskonale znany symbol „fabryki snów”. Dziś opowiemy wam o początkach amerykańskiego przemysłu filmowego. Dowiecie się czym były mutoskop, witaskop, bioskop i projektoskop i co z początkami kina ma wspólnego ma TikTok. Dlaczego przemysł filmowy, rozwijający się dynamicznie w New Jersey, Nowym Jorku, Pittsburghu i Filadelfii, przeniósł się na Zachodnie Wybrzeże? I dlaczego akurat na przedmieścia Los Angeles? Posłuchacie o brutalnej walce o amerykański rynek przy pomocy pozwów – i zbirów, o napadach na pociąg, nietolerancji i narodzinach narodu. Poszukamy odpowiedzi na pytanie dlaczego przemysł filmowy zdominowali Żydzi z Europy Środkowej i Wschodniej, oraz ile jest prawdy w tezie, że „Hollywood stworzyli Polacy”. Scenariusz i reżyseria: Łukasz Pawłowski i Piotr Tarczyński. W rolach głównych: Thomas Alva Edison, Florence Lawrence, bracia Warner, Louis B. Mayer, D. W. Griffith i Will Hays (ten od kodeksu Haysa). W rolach drugoplanowych: Daeida Wilcox, rodzina Nixonów oraz tańczące kotki. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Chłopak idzie odebrać braci od znajomych, ale myli dom – zostaje postrzelony w głowę. Grupa znajomych zjeżdża na niewłaściwy podjazd – z domu wychodzi człowiek ze strzelbą i zabija jedną z siedzących w aucie dziewczyn. Dwie nastolatki wsiadają do złego auta: zostają postrzelone. Piłka dziecka wpada do cudzego ogródka: w odpowiedzi sąsiad zaczyna strzelać. To wszystko przypadki tylko z jednego kwietniowego tygodnia. Dlaczego zwykłe sytuacje, jakie zdarzają się każdemu – zapukanie do niewłaściwych drzwi czy pomylenie samochodów na parkingu – mogą w Stanach Zjednoczonych zakończyć się tragicznie? Dlaczego prawo do samoobrony tak często oznacza „strzelaj najpierw, pytaj później”. Opowiadamy o prawach „stand your ground” czyli „ani kroku w tył”, które od 2005 roku – w ślad za Florydą – przyjęło prawie trzydzieści stanów. Tłumaczymy na czym polegają, kiedy zgodnie z nimi można użyć siły – a także śmiercionośnej broni – i czy rzeczywiście zwiększają bezpieczeństwo i zapobiegają przestępczości. Mówimy też o tym, jak narracja sprzedawana przez media i popkulturę przyczynia się do budowania poczucia zagrożenia wśród obywateli, przekonanych, że muszą „brać sprawy w swoje ręce”, bo na nikogo innego nie mogą liczyć. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W poniedziałek 24 kwietnia największa gwiazda Fox News, sprowadzająca co wieczór przed telewizory 3 miliony widzów, nagle straciła pracę. Dlaczego Rupert Murdoch, właściciel Fox News, pozbył się Tuckera Carlsona, kury znoszącej złote jajka? Przyglądamy się teoriom na temat zwolnienia Tuckera: czy poszło o kłamstwa na temat wyborów prezydenckich i pozew Dominion Voting Systems, który kosztował Foxa prawie 800 milionów dolarów? A może pojawiające się doniesienia, że program Carlsona był toksycznym, seksistowskim środowiskiem pracy? A może jeszcze jakaś inna kwestia, coś jakby wyjętego żywcem z „Sukcesji”? Jak młodzieniec z tzw. dobrej, zamożnej rodziny został czołowym telewizyjnym wrogiem elit i obrońcą „zwykłych Amerykanów”, których chcą dopaść niegodziwi „oni”? Opowiemy o sukcesach (i klęskach) Tuckera w kolejnych sieciach kablowych: CNN, MSNBC i wreszcie Fox News, gdzie w pełni rozwinął skrzydła. Dowiecie się, co Carlson całymi latami opowiadał swoim widzom o imigracji, o zagrożonej zewsząd męskości, o ruchu Black Lives Matter, o Ukrainie i wielu innych sprawach. A także dlaczego człowiek uważany za intelektualnego lidera amerykańskiego konserwatyzmu w trumpowskim wydaniu wzywał mężczyzn do opalania jąder. Gościnnie wystąpią Jon Stewart, George W. Bush, Roger Ailes, niedoszła żona Ruperta Murdocha i – oczywiście – Donald Trump. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

We wtorek prezydent Joe Biden ogłosił, że – zgodnie z przewidywaniami – będzie ubiegał się o reelekcję. Jak rozumieć tę decyzję, skoro badania opinii publicznej jednoznacznie wskazują, że większość Amerykanów – w tym połowa Demokratów – nie chce, żeby Biden startował na drugą kadencję? Sondaże pokazują też, że więcej obywateli ocenia jego działalność jako prezydenta negatywnie, niż pozytywnie. Czy zatem Biden rzeczywiście ma nominację w kieszeni i nikt po stronie demokratycznej nie może mu zaszkodzić? A może powinien obawiać się pewnego członka rodziny Kennedych? Co łączy go z Jimmym Carterem, a co z Ronaldem Reaganem? Zastanawiamy się na czym Joe Biden zamierza oprzeć swoją kampanię wyborczą; co ma znaczyć „walka o duszę Ameryki” o której tyle mówi i z kim zamierza o tę duszę walczyć. Przyglądamy się stronie republikańskiej, gdzie zażarta rywalizacja przedwyborcza już trwa w najlepsze, mimo że nie wszyscy kandydaci się jeszcze oficjalnie zgłosili – włącznie z czołowym konkurentem byłego prezydenta. Opowiemy wam o tym, jak wygląda rywalizacja Donalda Trumpa z Ronem DeSantisem i o co chodzi z „brudnymi paluszkami” gubernatora Florydy. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

19 kwietnia 1993 roku zakończyło się trwające blisko dwa miesiące oblężenie rancza Mount Carmel w pobliżu teksańskiego miasta Waco. W trakcie szturmu na siedzibę Gałęzi Dawidowej, grupy religijnej przewodzonej przez samozwańczego proroka Davida Koresha, zginęło 76 osób, w tym 28 dzieci. Z okazji 30. rocznicy opowiadamy wam o tamtych wydarzeniach. Dowiecie się skąd wzięła się Gałąź Dawidowa i w jaki sposób Koresh został jej liderem; dlaczego ranczem pod Waco zainteresowała się ATF, agencja zajmująca się m.in. bronią palną; jakie błędy popełniły ATF, FBI i inne służby federalne; dlaczego oblężenie zakończyło się tak tragicznie i jaki związek z Waco miał zamach terrorystyczny w Oklahoma City z roku 1995. Na historię Waco można spojrzeć z różnych perspektyw: skupić się na kwestii granic wolności religijnej, ale i granic państwowej kontroli i państwowej interwencji; na prawie obywateli do posiadania broni palnej, ale i na kwestii militaryzacji policji oraz służb porządkowych. Powiemy wam jaką rolę odgrywają dziś tamte wydarzenia w prawicowej mitologii, co symbolizują i dlaczego pierwszy więc kampanii prezydenckiej Donalda Trumpa odbył się właśnie w Waco, miejscu największej wymiany ognia na terenie USA od czasu wojny secesyjnej. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

O Sądzie Najwyższym, jego roli ustrojowej, spadającym prestiżu i zarzutach o upolitycznienie już Państwu opowiadaliśmy. Najnowsze doniesienia mediów z pewnością nie pomogą w odbudowie prestiżu tej marki. Jak bowiem donosi serwis śledczy ProPublica sędzia Clarence Thomas od 20 lat przyjmował drogie i bardzo drogie prezenty od miliardera Harlana Crowa. Ojciec pochodzącego z Teksasu Crowa zbił majątek w branży deweloperskiej, a syn przeznacza pieniądze m.in. na dość specyficzne hobby (o którym więcej w odcinku) i hojne wspieranie Partii Republikańskiej. Sędziemu Thomasowi fundował natomiast m.in. warte około 500 tys. dolarów wakacje, wyceniany na 19 tys. dolarów egzemplarz Biblii, przeloty prywatnym samolotem, pobyty w luksusowych posiadłościach i wiele innych upominków. Obaj panowie twierdzą, że to wszystko z przyjaźni, bo znają się już dwie dekady. Kłopot w tym, że Thomas w Sądzie Najwyższym zasiada od lat 32. W tym odcinku opowiemy nie tylko o tym skandalu, ale szerzej o sędzim Thomasie – najbardziej konserwatywnym członku SN i drugim w historii Afroamerykaninie w tym gronie. Poznacie jego drogę do Sądu Najwyższego, bardzo kontrowersyjne kulisy jego nominacji, w tym zarzuty o molestowanie seksualne postawione przez jego współpracowniczkę, Anitę Hill, i rolę, jaką odegrał w całym procesie odegrał Joe Biden. Dowiecie się, że reportaż w ProPublica nie jest pierwszym opisującym związki z sędziego z miliarderem. Przypomnimy też o politycznej i lobbingowej aktywności żony sędziego Thomasa i wytłumaczymy dlaczego pewien kiczowaty obraz podważa zapewnienia Crowa, który twierdzi, że z Thomasem o sądach i polityce nigdy w życiu nie rozmawiał. A na koniec – jedyny w swoim rodzaju kącik poetycki.

Praca nieletnich w Stanach Zjednoczonych kojarzy się z nastolatkami, którzy rozwożą gazety, koszą trawniki sąsiadom, wyprowadzają psy, a latem pracują jako ratownicy na lokalnym basenie, żeby dorobić do kieszonkowego. Ma to uczyć odpowiedzialności, dawać niezależność finansową, pozwala docenić wartość pieniądza.  Problem w tym, że liczba pracujących nieletnich dramatycznie rośnie, a charakter ich pracy odbiega od wyobrażeń: dzieci pracują w pełnym wymiarze godzin, na stanowiskach, na których absolutnie nie powinny, kosztem nie tylko czasu wolnego, ale także edukacji. 12-13-latkowie zamiast chodzić do szkoły kładą dachy na Florydzie, pracują w rzeźniach w Delaware i Missisipi, w Dakocie tną drewno w tartakach, a w Michigan i Alabamie nawet produkują części do samochodów. Ulegają wypadkom, tracą zdrowie, a nawet życie. Wszystko po to, żeby się utrzymać, pomóc rodzinie albo spłacić fikcyjne długi. Opowiemy wam dziś o pracy dzieci dzieci w Stanach – skąd się biorą pracujący nieletni, dla kogo pracują i dlaczego tak trudno wyplenić ten problem. Zaczynamy jednak od rysu historycznego. Dowiecie się dlaczego praca dzieci w kopalniach i fabrykach była kiedyś normą, a nieletni stanowili 6 procent amerykańskiej siły roboczej; dlaczego katolicy pomogli zablokować poprawkę do Konstytucji, która pozwoliłaby zakazać zatrudniania dzieci i jakie znaczenie dla zmiany nastrojów społecznych miała fotografia. Powiemy wam dlaczego obowiązujące dziś przepisy nie dotyczą pracy w rolnictwie, a także jakie regulacje obowiązują dziś, czy w świetle przepisów bardziej niebezpieczna jest praca na roli, czy ta w biurze, a także w jaki sposób kolejne stany próbują poluzowywać – a nawet obchodzić – istniejące prawo. Dlaczego w drugiej dekadzie XXI wieku praca dzieci znowu jest tematem debaty publicznej? Jaki wpływ mają na to imigracja, niedobór rąk do pracy, konserwatywna ideologia, interes wielkich korporacji i czy da się z tym coś zrobić? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Choć tak się składa, że ten odcinek publikujemy 1 kwietnia, nie jest to żart: odcinek nagraliśmy w czwartek w południe, po czym wieczorem gruchnęła wieść, że nowojorska prokuratura postawiła Donaldowi Trumpowi zarzuty karne. Siłą rzeczy nasz odcinek od razu się nieco zdezaktualizował, ale – na szczęście – tylko trochę. Zastanawiamy się w nim bowiem nie tylko „czy Trump usłyszy zarzuty” (już wiemy, że tak), ale nad tym, co wtedy nastąpi. Czy zostanie zakuty w kajdanki i trafi do celi? (nie, nie zostanie) Czy zarzuty z Nowego Jorku mają znaczenie na Florydzie? Jak wygląda międzystanowa ekstradycja? Czy zarzuty karne by mu zaszkodziły, czy przeciwnie – pomogły, jak sam twierdzi? I dlaczego z takim uporem powtarzał, że lada chwila zostanie "aresztowany"? Opowiadamy o pierwszym wiecu wyborczym Trumpa, w teksańskim Waco, o tym, co na nim powiedział, a czego nie. O „piosence” w której były prezydent deklamuje przysięgę na wierność fladze, a chór aresztowanych za szturm na Kapitol śpiewa hymn Stanów Zjednoczonych; o tym, co oznaczają dla Trumpa „pokojowe protesty” i jak się do nich mają „śmierć i zniszczenie”. W jaki sposób kij bejsbolowy w ręku eksprezydenta reklamuje „patriotyzm handlowy” i odkąd to nagle Republikanie przejmują się warunkami, jakie panują w amerykańskich aresztach. Zapraszamy na kolejny odcinek zajmujących przygód pana Trumpa. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

19 marca minęła 20. rocznica wojny w Iraku rozpoczętej pod hasłem „Iracka wolność”. Operacja, łącznie z okupacją miała potrwać od kilku miesięcy do maksymalnie dwóch lat. Jej koszty szacowano na 50-60 miliardów dolarów, co miało się jednak zwrócić, m.in. z zysków ze sprzedaży ropy. Miała też oddalić zagrożenie terroryzmem, a z Iraku uczynić wzór demokracji dla całego Bliskiego Wschodu. Irakijscy dysydenci przekonywali, że lokalna ludność powita Amerykanów „kwiatami i słodyczami”, a wyzwolenie Bagdadu będzie jak wyzwolenie Paryża spod władzy nazistów. W rzeczywistości szacuje się, że w wyniku wojny śmierć poniosło 270-360 tysięcy Irakijczyków, z czego 1/3 to ofiary wojsk koalicji. Irak na wiele lat pogrążył się w chaosie, a jednym z produktów tego chaosu było Państwo Islamskie. Całkowite koszty wojny w 2020 roku szacowano na niemal 2 biliony dolarów, a dziś są one jeszcze wyższe, bo kolejne grupy weteranów wywalczyły sobie prawo do opieki zdrowotnej.   Jak to się stało, że z kilkudziesięciu miliardów zrobiły się biliony, a z kilku miesięcy wiele lat? Dlaczego zwykli Amerykanie i amerykańskie elity od lewa do prawa powszechnie popierały wojnę? Czy administracja Busha kłamała? Na co liczył prezydent? Dlaczego się nie udało, jakie były społeczne i polityczne skutki tej wojny?

Dzięki pozwowi o zniesławienie, jaki firma Dominion Voting Systems złożyła przeciw telewizji Fox News, ujawniona została wewnętrzna komunikacja szefostwa stacji – w tym samego Ruperta Murdocha – oraz jej największych gwiazd: Laury Ingraham, Seana Hannity'ego i Tuckera Carlsona. Okazało się, ze Fox News świadomie i z premedytacją okłamywało swoich widzów. Kierownictwo stacji doskonale wiedziało, że wybory prezydenckie w 2020 roku nie zostały sfałszowane, a maszyny do głosowania nie „podmieniały” głosów oddanych na Trumpa na głosy oddane na Bidena, ale pozwalało, by komentatorzy stacji snuli niestworzone opowieści o „ukradzionych wyborach”. Kiedy bowiem okazało się, że rzetelne informowanie o faktach nie podoba się widzom Foxa, którzy obrażeni na swoją stację zmieniają kanał na inne prawicowe stacje (jak Newsmax i OANN), szefostwo stacji spanikowało i docisnęło pedał kłamstw – wszystko w imię „szacunku” dla swoich widzów, którzy nie chcieli być informowani, tylko utwierdzani w swoich przekonaniach. Dowiecie się dlaczego gwiazdy Foxa gardzą działem informacyjnym swojej stacji, co Tucker Calrson sądzi o Donaldzie Trumpie („Szczerze go nienawidzę!”) i co naprawdę kierownictwo Foxa uważa o swojej stacji („Korea Północna robi bardziej zniuansowaną telewizję”). Wyjaśnimy wam dlaczego Fox News jest z jednej strony medium tożsamościowym, a z drugiej graczem politycznym, który usiłuje realizować swoje cele – i nawet powiemy wam, co jest obecnie celem Foxa, bo i to padło wprost w ujawnionych materiałach. Zastanowimy się też nad tym, czy Fox News ma szansę przegrać z Dominion i co by to oznaczało dla przyszłości najpopularniejszej telewizji informacyjnej w Stanach Zjednoczonych. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Ponad miesiąc temu, 3 lutego, w godzinach wieczornych, życie mieszkańców małego miasteczka East Palestine we wschodnim Ohio zmieniło się na zawsze. Wykoleił się jeden z pociągów towarowych przejeżdżających codziennie przez miejscowość. W dwukilometrowym, liczącym prawie 150 wagonów składzie znalazły się też takie przewożące niebezpieczne substancje chemiczne – chlorek winylu. Firma zarządzająca linią kolejową – Norfolk Southern – uznała, że najlepszym rozwiązaniem będzie przedziurawienie tych wagonów i dokonanie… „kontrolowanego spalenia”. Potężną chmurę czarnego dymu dostrzegli nie tylko ludzie w promieniu wielu kilometrów, ale także politycy. I nagle East Palestine stała centrum zainteresowania, a do miasteczka szybko pospieszył Donald Trump.  Republikanie zarzucali administracji Joego Bidena, że zamiast do East Palestine woli jeździć do Kijowa, a Demokraci zwracali uwagę, że to za czasów prezydentury Trumpa znoszono regulacje poprawiające bezpieczeństw na kolei. Wypadek w małej miejscowości pokazuje jak na dłoni wiele patologii amerykańskiej polityki, m.in. niechęć do państwa, ale i ogromne oczekiwania wobec jego instytucji, siłę lobbingową potężnych korporacji, logikę działania tożsamościowych mediów siejących teorie spiskowe. Na szczęście są też i pozytywne reakcje – ponadpartyjna grupa senatorów zaproponowała wprowadzenie ustawy, która faktycznie mogłaby poprawić bezpieczeństwo na kolei. Muszą tylko przekonać kolegów, z których część wcześniej pracowała w roli… lobbystów firm kolejowych. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Wracamy do opowieści o amerykańskim systemie penitencjarnym. Dwa tygodnie temu mówiliśmy o jego głównych patologiach: koszmarnych warunkach w jakich siedzą osadzeni, prywatyzacji więzień i usług więziennych, najmowaniu więźniów do półniewolniczej pracy, nadużyciach systemu probacji oraz zwolnień warunkowych i wielu innych. Dziś spróbujemy odpowiedzieć na pytanie jak do tego doszło, że w więzieniach siedzą blisko 2 miliony Amerykanów, a kolejne 3 miliony objęte są jakimś systemem nadzoru. Dlaczego w latach 70. XX wieku wskaźnik inkarceracji w Stanach Zjednoczonych, który wcześniej nie odbiegał zanadto od reszty świata zachodniego, zaczął gwałtownie rosnąć? Porozmawiamy o różnych teoriach na ten temat, niezupełnie sprzecznych, ale kładących inaczej akcenty. Czy masowa inkarceracja to kolejne wcielenie systemu nadzoru społecznego nad Afroamerykanami, po niewolnictwie i segregacji? Czy rzeczywiście „wojna z narkotykami” administracji Nixona i  Reagana stworzyła „nowe prawa Jima Crowa”, jak twierdzi Michelle Alexander? A może – jak twierdzi Elizabeth Hinton – przyczyn należy szukać wcześniej, w „wojnie z biedą” jaką rozpoczęli Demokraci za prezydentury Johnsona? Czy rozwój inkarceracji i surowego prawodawstwa jest efektem ponadpartyjnego konsensusu liberałów i konserwatystów, odpowiedzią na demograficzne zmiany w kraju i ruch praw obywatelskich Afroamerykanów lat 60.? A może, jak twierdzi John Pfaff, winni tego są uwikłani w politykę prokuratorzy, którzy są najpotężniejszym ogniwem amerykańskiego systemu karnego? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Wizycie Joe Bidena w polskich mediach poświęcono wiele uwagi, ale nie zawsze z właściwych powodów. Dowiadywaliśmy się, że prezydent wstał, zjadł śniadanie, a wagon, którym jechał do Kijowa wyprodukowały polskie zakłady z Bydgoszczy. Wiele było analiz tego komu i z jakim entuzjazmem uścisnął dłoń, wreszcie czy jego przemówienie było historyczne czy też historycznym rozczarowaniem. Jako „Podkast amerykański” próbujemy opowiedzieć o wizycie prezydenta nie z perspektywy polskiej, ale właśnie amerykańskiej. Przypominamy co robiła administracja Bidena w miesiącach poprzedzających inwazję, analizujemy niezwykłą skalę pomocy udzielonej Ukrainie już po rosyjskim ataku, a także skalę poparcia dla działań Bidena po upływie 12 miesięcy. Pokazujemy również, że zaangażowanie USA nie było i nie jest pewnikiem, że możliwa była alternatywna rzeczywistość, w której Waszyngton udziela Ukraińcom jedynie symbolicznego poparcia, a Amerykanie w większości przyjmują rosyjską narrację o skorumpowanym nacjonalistycznym rządzie w Kijowie, który tłamsi pragnienie zwykłych ludzi by stać się częścią Rosji. I pokazujemy, że już nie brakuje polityków, którzy próbują wykorzystać izolacjonistyczne nastroje panujące w znacznej części amerykańskiego elektoratu – zwłaszcza wśród Republikanów. Wreszcie, zwracamy też uwagę na to co wydarzyło się nie tylko w Warszawie i Kijowie, ale kilka dni wcześnie w Monachium, gdzie wiceprezydentka Kamala Harris i sekretarz stanu Antony Blinken ostrzegali przed możliwym włączeniem się Chin do tej wojny – oczywiście po stronie Rosji. Jeśli dane amerykańskiego wywiadu dotyczące planów Pekinu są równie precyzyjne jak były przed rokiem w odniesieniu do planów Kremla i Chiny faktycznie zaczną dostarczać broń Rosjanom, wojna wejdzie w nową, jeszcze bardziej niebezpieczną i nieprzewidywalną fazę. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Na USA przypada 4 procent ludności świata, ale aż 16 procent wszystkich więźniów. Choć to i tak lepiej, niż paręnaście lat temu - kiedy za kratami siedział nawet 1 procent dorosłych Amerykanów– wskaźnik inkarceracji w Stanach Zjednoczonych wciąż jest jednym z najwyższych na świecie. W różnego typu więzieniach przebywają dziś w USA 2 miliony osób, a do tego dochodzą ponad 3 miliony osób objętych jakąś formą nadzoru penitencjarnego – czy to w formie zwolnienia warunkowego czy probacji. Szacuje się, że połowa dorosłych Amerykanów – 113 milionów osób – ma członka najbliższej rodziny, który znalazł się w życiu za kratami więzienia lub aresztu. Zaczynamy cykl w którym bierzemy się za barki z jednym z najpoważniejszych problemów społecznych Ameryki: masową inkarceracją. Historią – i próbą odpowiedzi na pytanie co takiego zmieniło się w latach 70. XX wieku, że wskaźniki inkarceracji wystrzeliły pod niebo – zajmiemy się w kolejnym odcinku. W dzisiejszym przyglądamy się sytuacji obecnej: mówimy o tym kto siedzi w więzieniach i aresztach; za co; gdzie; w jakich warunkach. Zarysowujemy –  na często wstrząsających przykładach (a zatem z góry ostrzegamy!) – najpoważniejsze problemy amerykańskiego systemu penitencjarnego, opowiadamy m.in. o prywatyzacji więzień i najmowaniu skazańców do pracy za półdarmo czy o patologiach systemu probacji. Próbujemy też zastanowić się nad społecznymi skutkami inkarceracji takiej rzeszy ludzi. Jeśli celem więzienia powinna być wyłącznie kara, to być może problemu nie ma. Rzecz jednak w tym, że co roku setki tysięcy więźniów wychodzą na wolność i – przynajmniej w teorii – mają wrócić do społeczeństwa zresocjalizowani. Warunki w amerykańskich więzieniach nie dają na to wielkich szans, a wręcz przyczyniają się do tego, że wielu byłych skazańców wraca za kraty. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

We wtorek, przed połączonymi izbami Kongresu, Joe Biden wygłosił doroczne orędzie o „stanie unii”. Opowiadamy wam o dramaturgii całego przedsięwzięcia: o ustalonych rytuałach, przerysowanych reakcjach, całej jego teatralności i powtarzalności, która jednak co roku ekscytuje Amerykanów ze szczególnym uwzględnieniem mediów. Dowiecie się o czym mówił prezydent: jak chwalił się swoimi osiągnięciami, stanem gospodarki, niskim bezrobociem; jak łajał firmy naftowe i farmaceutyczne, które odnotowują rekordowe zyski, ale nie płacą uczciwych podatków; jak wzywał do dalszych reform i do tego, by „dokończyć robotę”. Powiemy wam też o reakcjach na wystąpienie Bidena: brawach Demokratów i gwizdach nieprzyjaźnie nastawionych Republikanów, a także „polemikach” w jakie na bieżąco wdawał się prezydent z mównicy. W bonusie starcie George'a Santosa z Mittem Romneyem, Marjorie Taylor Greene w roli Cruelli de Mon, oraz chiński balon szpiegowski. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

7 stycznia po godzinie 20. czarny mężczyzna zostaje zatrzymany przez policję w Memphis. Powodem jest rzekomo niebezpieczna jazda (reckless driving). Policjanci z elitarnej jednostki SCORPION są wulgarni i agresywni, próbują obezwładnić zatrzymanego. Podejrzewają, że może być pod wpływem narkotyków, co później okaże się nieprawdą. Tyre Nichols – wysoki, chudy 29-latek – wyrywa się im i ucieka, ale zostaje złapany dosłownie kilkadziesiąt metrów dalej i brutalnie pobity. Dwóch policjantów przytrzymuje go za ręce, a inni uderzają pałką w tułów lub pięściami w twarz. Wcześniej, kiedy leży na ziemi, dostaje kilka kopniaków w głowę. Po chwili przyjeżdżają ratownicy medyczni, ale Nichols nie otrzymuje natychmiastowej pomocy. Skuty kajdankami siedzi oparty o radiowóz – raz po raz osuwa się na asfalt, a policjanci stawiają go do pionu. Trafia do szpitala w stanie ciężkim – trzy dni później umiera. Wszystko dokładnie nagrywa kamera monitoringu zamieszczona na przydrożnym słupie. Różne wersje tego rodzaju brutalnych historii słyszeliśmy już nie raz. Ta jednak – pozornie do bólu przewidywalna – ma kilka nietypowych elementów. W tym odcinku opowiadamy m.in. jak zareagowały władze miasta, dlaczego śmierć Nicholsa nie doprowadziła do wybuchu kolejnych zamieszek, dlaczego w Memphis – mimo ogromnych nakładów finansowych – nie ma chętnych do wstąpienia w szeregi policji, a liczba brutalnych przestępstw rośnie oraz dlaczego mieszkańcy jednocześnie narzekają na zbyt małą i zbyt dużą aktywność policjantów. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Cóż to jest za zdolny człowiek! Urodził się w biedzie (lub bogactwie); zdobywał osiągnięcia sportowe (w szkołach do których nigdy nie chodził); przeżył szereg osobistych tragedii, w tym śmierć w World Trade Center matki (której nie było wtedy w Stanach Zjednoczonych), prowadził działalność charytatywną na rzecz chorych zwierząt (pieniądze wziął do kieszeni), jest Brazylijczykiem, Angolczykiem, Żydem, gejem (albo i nie), występował jako drag queen (albo i nie), jest milionerem (albo i nie), nazywa się George Santos (albo i nie), ale z całą pewnością jest kongresmenem z 3 okręgu w stanie Nowy Jork. Dziś opowiadamy wam o fascynującej karierze bodaj największego ściemniacza, jaki kiedykolwiek trafił do amerykańskiej polityki. W jaki sposób ktoś o którym tak naprawdę nic nie wiadomo aż dwukrotnie został kandydatem Partii Republikańskiej? Jakim cudem jego przeszłości nie odkryli przeciwnicy z Partii Demokratycznej? Czyżby przestano wykopywać brudy na politycznych oponentów? I gdzie w tym wszystkim były media – dlaczego zaczęły ujawniać jego kłamstwa dopiero w grudniu zeszłego roku, już po tym jak został wybrany do Izby Reprezentantów? Zastanawiamy się nad tym, jak Santos wypada na tle innych polityków, który „podkoloryzowali” swoje biografie i rozmawiamy o „postprawdzie” i „alternatywnych faktach”, czyli po prostu o kłamstwie w polityce. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W garażu przy ukochanym Chevrolecie Corvette z 1967 roku – tam prawnicy Joego Bidena znaleźli tajne dokumenty pochodzące jeszcze z czasów jego wiceprezydentury. Nie było to pierwsze takie odkrycie – wcześniej dokumenty znaleziono w siedzibie jego think tanku w Waszyngtonie oraz innych częściach prezydenckiego domu w Wilmington, w stanie Delaware. Jak się tam znalazły? Co w nich jest? Póki co mamy jedynie szczątkowe informacje, ale wiemy jednak, że pierwszą transzę znaleziono już 2 listopada, a zatem na kilka dni przed wyborami w połowie kadencji. Ludzie Bidena zapewniają, że natychmiast powiadomili Archiwa Państwowe, a te z kolei Departament Sprawiedliwości. Opinia publiczna dowiedziała się jednak o wszystkim dopiero 9 stycznia i to nie od prezydenta, ale stacji CBS, która ujawniła sprawę. Dla Bidena to bolesna kompromitacja, bo jeszcze niedawno – kiedy FBI wynosiło tajne dokumenty, które Donald Trump bezprawnie trzymał w swojej florydzkiej rezydencji Mar-a-Lago, urzędujący prezydent utyskiwał na lekkomyślność swego poprzednika. Teraz Republikanie pytają, kiedy FBI zapuka do drzwi Bidena. Najpewniej w ogóle, bo mimo ewidentnych podobieństwa oba przypadki sporo różni. Tłumaczymy te różnice, ale nie mamy wątpliwości, że dla przeciętnego wyborcy nie będą miały znaczenia. Tym bardziej, że Republikanie ze wszystkich sił próbują postawić między nimi znak równości. Dla przeciwników obecnego prezydenta te odkrycia to prawdziwa manna z nieba: zapas paliwa dla walki politycznej, którą będą prowadzić za pomocą komisji Izby Reprezentantów. Tłumaczymy co takiego chcą badać i na jakie korzyści polityczne liczą. Sprawa dokumentów nie jest ani jedynym, ani najpoważniejszym konfliktem, który będzie napędzał amerykańską politykę w najbliższym czasie. W czwartek 19 stycznia kraj dobił do limitu zadłużenia i bez zgody Kongresu nie może zaciągać pożyczek na spłatę swoich zobowiązań. Tłumaczymy czego dotyczy spór i dlaczego nierozwiązanie go grozi katastrofą. Zajmiemy się także sytuacją na południowej granicy, bo polityka migracyjna to tradycyjne pole konfliktu: prawica zarzuca prezydentowi, że otworzył granice na oścież, a lewica, że traktuje migrantów niczym Trump. Kto jest bliższy prawdy? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

17 stycznia mija równo 130 lat od chwili, gdy zorganizowany z pomocą Amerykanów zamach stanu obalił królową Liliuokalani i położył kres istnienia niezależnego Królestwa Hawajów: uznawanego na scenie międzynarodowej państwa z własną historią, językiem, konstytucją, parlamentem oraz monarchami, których podejmowano z honorami na europejskich dworach i w Białym Domu. W dzisiejszym odcinku opowiemy wam o relacjach między Hawajami a Stanami Zjednoczonymi: o cukrowych oligarchach, traktacie o „wzajemności” i nieoczywistym konflikcie między „demokracją”, a „tyranią”. Dowiecie się czym było „objawione przeznaczenie”, którym uzasadniano anektowanie kolejnych terytoriów i jak doszło do tego, że USA zajęły tereny nie tylko na kontynencie amerykańskim, ale ostatecznie także „zerwały dojrzałą gruszkę” na środku Pacyfiku. I dlaczego przez kilka lat istniała formalnie niepodległa Republika Hawajów. A w tle konflikt między Republikanami i Demokratami, prezydenci wycofujący się z decyzji swoich poprzedników, sprzeczne ze sobą raporty i zaskakujące sojusze antyimperialistów z rasistami. Powiemy dlaczego Hawaje musiały czekać ponad pół wieku na to, by z terytorium przekształcić się w ostatni, pięćdziesiąty stan; a także jak ostatecznie amerykański rząd całkowicie uznał swoją winę i przeprosił, ale tak, by pod żadnym pozorem nie ponieść żadnych konsekwencji swoich działań. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Piętnaście głosowań – tyle potrzeba było, żeby Izba Reprezentantów w końcu zdecydowała o wyborze spikera. Ten wybór to pierwsze i najważniejsze zadanie nowej Izby. Zwykle dokonuje się już w pierwszym głosowaniu, ale nie tym razem. Dlaczego to tak ważne? Bez spikera Izba Reprezentantów nie funkcjonuje: kongresmeni nie mogą zostać zaprzysiężeni, nie można przyjąć regulaminu, obsadzić komisji, przyjmować ustaw itd. Tymczasem Partia Republikańska, choć wygrała wybory i ma większość mandatów w Izbie, przez kilka dni nie była w stanie dogadać się sama ze sobą. Dwudziestu Republikanów nie chciało zgodzić się na kandydaturę Kevina McCarthy’ego i po raz pierwszy od 1923 roku wybór spikera zamienił się w komediodramat rozgrywający się przed oczami wyborców, choć sto lat temu do osiągnięcia celu potrzebne było „jedynie” dziewięć rund głosowania.  McCarthy nie pierwszy raz budzi niechęć członków własnej partii. Spikerem miał być już w 2015 roku, jednak radykałowie zablokowali jego kandydaturę i musiał się wycofać. Od tamtej pory dążył do zajęcia upragnionego stanowiska i żeby zasiąść w fotelu spikera gotów był na wszystko. Cel osiągnął - w nocy z 6 na 7 stycznia - ale jakim kosztem? Opowiemy dziś państwu czego dokładnie żądali buntownicy, kto należy do tej grupy, jak bardzo te ustępstwa osłabią pozycję nowego spikera i czy pod Kevinem McCarthym Izba Reprezentantów będzie w ogóle w stanie normalnie funkcjonować. 

1 stycznia mija 160 lat odkąd weszła w życie Proklamacja Emancypacji, słynny dokument stawiany czasem w jednym szeregu z Deklaracją Niepodległości czy Konstytucją Stanów Zjednoczonych. Czy 1 stycznia 1862 roku prezydent Abraham Lincoln rzeczywiście wyzwolił niewolników? Ile jest prawdy w wizerunku „wielkiego wyzwoliciela”? Czy Lincoln był abolicjonistą, który wierzył w równość ludzi białych i czarnych, czy rasistą, który chciał pozbyć się czarnych z Ameryki i wysłać ich do Afryki albo Ameryki Środkowej? Czy Proklamacja została wydana z powodów etycznych czy wojskowych? Zastanowimy się dlaczego w narracji o wojnie domowej niewolnictwo jest często pomijane – i dlaczego pasuje to zarówno Północy, jak i Południu. Czy wojna secesyjna rzeczywiście toczyła się o niewolnictwo czy spór ten był sporem ekonomicznym czy ideologicznym? Opowiemy jak doszło do tego, że miliony niewolników uzyskały wreszcie wolność i dlaczego najdłużej w niewoli pozostawali mieszkańcy dwóch stanów Unii, którzy uzyskali wolność dopiero pół roku po zakończeniu wojny secesyjnej. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś odcinek albo bożonarodzeniowy, albo świąteczny, jak kto woli. Na początek będzie trochę pastusiakowania, ciekawostek na temat Bożego Narodzenia w Białym Domu: dowiecie się który prezydent jako pierwszy wstawił choinkę, a który domek z piernika; jakie są motywy dekoracji świątecznych i skąd bierze się choinkę, która staje w Pokoju Niebieskim Białego Domu. A potem przejdziemy do poważniejszego tematu: „wojny z Bożym Narodzeniem”, którą podobno prowadzi bezbożna lewica. Czy wiecie, że za czasów Baracka Obamy nie mówiło się „Merry Christmas”? Nie możecie tego wiedzieć, bo to nieprawda, ale tak twierdził Donald Trump, który w 2016 roku obiecywał, że jeśli zostanie prezydentem, to przestanie się mówić „Happy Holidays”, którą narzuciła przebrzydła poprawność polityczna. Tłumaczymy skąd wzięła się ta kontrowersja, czy to rzeczywiście coś nowego, czy może po prostu kolejna odsłona dużo starszej próby straszenie ludzi? I kto tak naprawdę zakazał w Ameryce świętowania Bożego Narodzenia? Zapraszamy Was na odcinek wigilijny i życzymy Wesołych Świąt: jeśli tylko jakieś świętujecie! :) Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Po dwudziestu latach w Partii Demokratycznej doszło do prawdziwej rewolucji pokoleniowej: 82-letnia Nancy Pelosi odchodzi na emeryturę, w roli lidera partii w Izbie Reprezentantów zastąpi ją 52 letni Hakeem Jeffries. Całe trzyosobowe kierownictwo klubu, złożone dotychczas z polityków 80+, zastąpią politycy młodsi o średnio 30 lat. Średni wiek Amerykanina to 38 lat, ale tylko 5 procent kongresmenów ma tyle lub mniej. Przed czterdziestką jest tylko jeden senator, a rekordziści dobiegają dziewięćdziesiątki i niekoniecznie wybierają się na emeryturę. Mówimy o tym, czy Amerykanom to przeszkadza i czy są jakieś pomysły zmian, które mogłyby zmienić ten stan rzeczy. Czy skoro istnieje dolna granica wieku, który pozwala ubiegać się o rozmaite stanowiska (25 lat dla członka Izby Reprezentantów, 30 lat dla senatora i 35 dla prezydenta) nie powinna istnieć też granica górna? A może rozwiązaniem są limity kadencji? Czym jest zasada starszeństwa, która premiuje wiek, a nie umiejętności? Dlaczego dla Kalifornii lepsza jest niedomagająca senatorka z trzydziestoletnim stażem, niż młodsza, ale dopiero co wybrana do Senatu? Zastanawiamy się też nad tym, czy Joe Biden, najstarszy prezydent w historii, powinien ubiegać się reelekcję w 2024 roku – i czy jest ktoś, kto mógłby go zastąpić. Bo może rację mają ci, którzy twierdzą, że skoro społeczeństwo się starzeje, to musi starzeć się także Kongres? I że w polityce doświadczenie jest cenniejsze niż młodość. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Urzędujący senator Demokatów, Raphael Warnock, pokonał kandydata Republikanów, Herschela Walkera. Dlaczego na ten wyścig senacki obie partie wydały w sumie ponad 420 milionów dolarów? Jakim kandydatem był Walker, jakim Warnock i co jego wygrana oznacza dla Demokratów? Czy Joe Manchin przestanie być wreszcie panem i władcą Senatu? Opowiemy wam o tym jak doszło do tego, że bezpiecznie republikańska Georgia ma teraz dwóch demokratycznych senatorów i zastanowimy się nad tym, jakie znaczenie będzie miała teraz w przyszłych wyborach prezydenckich. Potem podsumujemy zły, bardzo niedobry miesiąc Donalda Trumpa, którego klęska Walkera w Georgii była tylko ukoronowaniem. Wyjaśnimy wam dlaczego u Republikanów krytykowanie Trumpa nagle zrobiło się łatwiejsze i na przykładach Mike'a Pence'a, Mitcha McConnella i Kevina McCarthy'ego pokażemy wam jak taka krytyka  (lub „krytyka”) wygląda. Spróbujemy też wyjaśnić o co chodzi w aferze „Twitter Files”: co tak naprawdę pokazały maile, które  przez Matta Taibbiego ujawnił Elon Musk: czy rzeczywiście Partia Demokratyczna kontrolowała to, co się pojawiało na Twitterze? A na końcu: Tętno pulsu powraca, historia dzieje się w trakcie nagrywania podkastu. ;) Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Prawie wszyscy są zgodni, że największym wygranym listopadowych wyborów jest Ron DeSantis, gubernator Florydy. Kiedy wygrał wyścig o reelekcję – o imponujące 20 pkt procentowych – jego zwolennicy skandowali „Jeszcze dwa lata!”. Nie cztery, ile wynosi kadencja gubernatora, ale dwa – czyli do wyborów prezydenckich w roku 2024. W dzisiejszym odcinku opowiadamy o nowej nadziei Partii Republikańskiej. W jaki sposób niewyróżniający się kongresmen został gubernatorem trzeciego największego stanu w kraju? Czy rzeczywiście jest „rozsądnym centrystą”, jak twierdzi Elon Musk, który już zapowiedział, że poprze go w wyborach? Opowiemy o walce DeSantisa z „ideologią woke”, ustawie „Don't say gay” i konflikcie z Disneyem, o policji wyborczej oraz polityce antycovidowej. Zastanawiamy się czy jego rządy na Florydzie to faktycznie „triumf konserwatywnego przywództwa”, jak twierdzą antytrumpowi Republikanie, czy może, jak obrusza się Trump, „Ron Świętoszkowaty” to „zupełnie przeciętny gubernator”, który „gra w gierki” i który niczego by bez wsparcia Trumpa nie osiągnął? Czy ewentualna wygrana DeSantisa w partyjnych prawyborach będzie oznaczała zerwanie z trumpizmem i powrót do dawnej Partii Republikańskiej, czy przeciwnie, nową, mądrzejszą, a przez to groźniejszą odsłonę trumpizmu, amerykańską wersję orbanizmu: prowadzenie wojen kulturowych przy użyciu aparatu państwowego? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W ostatnich odcinkach dużo było o bieżącej polityce, więc obecnie sięgamy do historii i to sięgamy głęboko, bo do początków nie tylko Stanów Zjednoczonych, lecz także mitów założycielskich narodu amerykańskiego. Wszystkim, którzy choćby w minimalnym stopniu interesują się USA, doroczne Święto Dziękczynienia kojarzy się z indykiem na talerzu, rodziną przy stole, meczem futbolu amerykańskiego w telewizji, paradami na ulicach i dość kuriozalną ceremonią „ułaskawienia” indyka przez prezydenta. Jak wszystkie tradycje, tak i te wydają się odwieczne i niezmienne, choć w rzeczywistości mają swoją burzliwą historię – zaskakująco długą albo przeciwnie, zaskakująco krótką. Dowiecie się, na przykład, który prezydent jako pierwszy darował życie indykowi i czy inne gatunki zwierząt także miały takie szczęście. W jaki sposób Święto Dziękczynienia stało się świętem ogólnonarodowym, co w tej sprawie zrobił Abraham Lincoln, a co Franklin D. Roosevelt. Przede wszystkim jednak opowiemy wam jak brzmi oficjalna narracja o początkach Święta Dziękczynienia – statku „Mayflower”, Pielgrzymach i Ousamequinie, wodzu Wampanoagów. A następnie spróbujemy tę opowieść nieco zdekonstruować, pokazać istniejące w niej przekłamania i konfabulacje. Dowiecie się dlaczego „oficjalna” wersja początków najsłynniejszego amerykańskiego święta opiera się na zmitologizowanej wersji przeszłości, upraszcza lub pomija rolę rdzennych mieszkańców Ameryki. I dlaczego część społeczności Indian, zamiast obchodzić Święto Dziękczynienia woli upamiętniać „Dzień Żałoby”. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Republikanie przejęli kontrolę nad Izbą Reprezentantów, to już pewne. Dlaczego jednak ich przewaga będzie tak skromna? Dlaczego wielkie zwycięstwo Republikanów się nie zmaterializowało? Próbujemy odpowiedzieć na te pytania przyglądając się wynikom exit polls, a także odwiedzając dwa miejsca na mapie wyborczej Stanów Zjednoczonych: Arizonę, gdzie przegrała Republikanka Kari Lake, oraz Scranton w Pensylwanii, gdzie w głosującym na Trumpa okręgu po raz kolejny zwyciężył Demokrata. Rozmawiamy z Borysem Krawczeniukiem, wieloletnim dziennikarzem lokalnej gazety „Scranton Times Tribune”. Amerykanie w wyborach odrzucili wielu kandydatów popieranych przez Trumpa i powtarzających jego kłamstwa o sfałszowanych wyborach sprzed dwóch lat. Ale to nie znaczy, że Trump schodzi ze sceny. Zgodnie z przewidywaniami oficjalne zapowiedział, że będzie ubiegał się o prezydenturę w 2024 roku. Dlaczego ogłosił tę decyzję tak wcześnie, bo aż dwa lata przed wyborami? Jak zareagowała Partia Republikańska i którzy politycy uświetnili ten wieczór swoją obecnością? Co zrobiły prawicowe media? Czy to oznaka siły, czy słabości Trumpa? I wreszcie – dlaczego wyborcy, którzy odrzucili radykalizm, dostaną w styczniu bardziej radykalny Kongres, niż kiedykolwiek wcześniej. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Liczenie głosów po wtorkowych wyborach jeszcze trwa, ale i tak sporo już wiemy. Chociaż okoliczności były dla Republikanów wymarzone – wysoka inflacja, nisko oceniany prezydent, rosnąca przestępczość – nadzieje na wielki sukces spełzły na niczym. Większość w Izbie Reprezentantów zapewne uda się im uzyskać, ale nawet jeśli tak się stanie, przewaga będzie niewielka. A to oznacza kłopoty dla nowego spikera Izby Reprezentantów, który będzie uzależniony od głosów najbardziej radykalnych członków republikańskiego klubu. Część nowo wybranych kongresmanów już powiedziała, że Kevin McCarthy nie może liczyć na ich bezwarunkowe poparcie. Oto pierwszy paradoks tych wyborów – mimo że Amerykanie odrzucili najbardziej radykalnych prawicowych kandydatów, to niewielka przewaga Republikanów w Kongresie sprawi, że wrosną wpływy tych radykałów, którzy swoje wybory wygrali. Niemal wszelkie historyczne analogie i przedwyborcze przewidywania okazały się chybione. I znów dlatego, że ogromną rolę w kampanii odgrywał Donald Trump. Tym razem jednak wielu Republikanów nie ma wątpliwości, że była to rola negatywna. W partii zaczęło się szukanie winnych, a były prezydent jest na szczycie listy. Media Ruperta Murdocha, z Fox News na czele, oraz rozliczni konsultanci namawiają Republikanów do zmiany przywództwa, a nowym liderem już obwołują gubernatora Florydy, Rona DeSantisa. Co z tego wszystkiego wyniknie? W odcinku omawiamy procedury wyborcze, wyjaśniamy dlaczego tak długo trzeba czekać na ostateczne rezultaty, komentujemy już znane wyniki wyborów gubernatorskich, do Senatu i do Izby Reprezentantów, ale także – na co mało kto zwraca uwagę – do legislatur stanowych i tłumaczymy, dlaczego mają tak duże znaczenie. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś zapraszamy was na odcinek wyjątkowy – i to nie tylko dlatego, że publikujemy go w poniedziałek. W sobotę spędziliśmy łącznie ponad 6 godzin na płycie lokalnego lotniska w Latrobe, w zachodniej Pensylwanii, gdzie odbył się wiec poparcia dla republikańskich kandydatów z tego stanu: Douga Mastriano i Mehmeta Oza. Główną atrakcją był jednak – nie ma co do tego wątpliwości – eksprezydent Donald Trump, który przyleciał do Latrobe swoim „Trump Force One”. W tym odcinku opowiemy wam cośmy na wiecu widzieli, cośmy słyszeli, jak zorganizowane jest takie wydarzenie, co nas zaskoczyło, a co rozbawiło. Jeśli chcecie wiedzieć jak to jest słuchać Donalda Trumpa przez bite dwie godziny, posłuchajcie naszego odcinka specjalnego, w przeddzień wyborów, prosto z Pensylwanii! Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Podkast amerykański jest jednym z patronów medialnych 13. edycji American Film Festival, która od 8 do 13 listopada tego roku odbędzie się we Wrocławiu, zaś w wersji online od 8 do 20 listopada. Z tej okazji w dzisiejszym odcinku omawiamy kilka filmów dokumentalnych, które możecie obejrzeć na festiwalu, a także dwa filmy Roberta Altmana z pierwszej części retrospektywy tego reżysera, zaplanowanej na tę i przyszłoroczną edycję AFF. Opowiadamy o „Buntowniczce Rosie Parks” (reż. Johanna Hamilton, Yoruba Richen) i próbie odczarowania mitu tej ikonicznej postaci ruchu na rzecz praw obywatelskich. Czy twórcom udało się  spojrzeć na Rosę Parks nie tylko jak na ikonę, ale na pełnowymiarową, złożoną postać? Nieco spieramy się o esej filmowy „Riotsville, USA” (reż. Sierra Pettengill) na temat niepokojów lat 60. i siłowych metodach tłumienia zamieszek społecznych. Zachwycamy się filmem „Węgiel diabli nadali” (reż. Lucas Sabean, Peter Hutchison) o tragicznym uzależnieniu Wirginii Zachodniej od węgla, który w teorii jest bogactwem tego stanu, a w praktyce jego przekleństwem. Wreszcie mówimy o „Polu walki” (reż. Cynthia Lowen), kolejnym filmie na temat sporu wokół prawa Amerykanek do przerywania ciąży. Na koniec dwa filmy Altmana: Łukasz opowiada o anarchistycznym „MASH” (1970), pierwszym zauważonym filmie tego reżysera, a Piotr o wspaniałym „Nashville” (1975). Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś podsumowanie przedwyborcze z którego dowiecie się o co toczy się rywalizacja, które wyścigi są kluczowe, jak wyglądają strategie obu partii, jacy są najważniejsi, najciekawsi (ale i najdziwniejsi) kandydaci do fotela gubernatora czy sekretarza stanu, do Izby Reprezentantów i do Senatu. Zapraszamy was na przegląd kraju: przechodzimy z zachodu na wschód, od Alaski po Wisconsin. Dowiecie się dlaczego w zdawałoby się bezpiecznych „niebieskich” stanach –Oregonie, Waszyngtonie i Kalifornii – sfrustrowani Demokratami wyborcy mogą nieoczekiwanie wybrać republikańskich polityków. Dlaczego w konserwatywnym, mormońskim Utah może przegrać urzędujący konserwatywny senator. Opowiemy wam o Arizonie, gdzie wschodzi nowa republikańska gwiazda, i o Teksasie i Florydzie, gdzie demokratyczne gwiazdy rozbłysły na chwilę, ale – jak się wydaje - nie dadzą rady Republikanom. W Georgii posłuchacie o remake'u wyścigu gubernatorskiego sprzed czterech lat i przedziwnych wyborach do Senatu, gdzie realne szanse na wygraną ma kandydat, który na zdrowy rozsądek w ogóle nie powinien mieć żadnych szans. W Ohio opowiemy o kandydacie Demokratów, który chwali się tym, że nie zgadza się z Demokratami, a w Pensylwanii o  niezwykłym kandydacie, którego Republikanie próbują zdyskredytować problemami zdrowotnymi. A na końcu zastanowimy się, co oznaczać mogą te wybory: co zmieni się w amerykańskiej polityce, jeśli Demokraci stracą Izbę Reprezentantów, a co jeśli stracą także Senat. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Polityka zagraniczna zwykle nie odgrywa w wyborach tak ważnej roli jak sprawy wewnętrzne. W przypadku nadchodzących wyborów w USA sprawy zaangażowania w świecie przebijają się jednak do kampanii. A jako że mowa o wciąż najpotężniejszym militarnie państwie globu, to także my powinniśmy się tym dyskusjom przysłuchiwać. I tak Kevin McCarthy – lider Republikanów w Izbie Reprezentantów – postawił dalszą pomoc dla Ukrainy pod znakiem zapytania. Stwierdził, że jeśli jego partia odzyska kontrolę nad Izbą, dalsze wsparcie nie będzie już przekazywane na zasadzie czeku in blanco. Słowa partyjnego kolegi skrytykował m.in. były wiceprezydent Mike Pence, mówiąc, że w ruchu konserwatywnym nie ma miejsca dla apologetów Putina, a jedynie dla obrońców wolności. O dalszym wsparciu zapewniali także inni wpływowi Republikanie. Problem w tym, że wypowiedź McCarthy’ego odzwierciadla realne wpływy frakcji izolacjonistycznej w partii, które naszym zdaniem wzrosną po wyborach. Politycy GOP doskonale o tym wiedzą – niektórzy jednak łudzą się, że uda im się te frakcję zdominować. Nie mamy takiej pewności. I nie ma jej chyba administracja Bidena. Do tej pory USA zatwierdziły około 60 mld dolarów pomocy. Pojawiają się jednak plotki, że jeszcze w tym roku Kongres uchwali nowy pakiet właśnie po to, żeby nie mogła go zablokować nowa republikańska większość. Ale prezydent i jego ludzie niezmiennie podkreślają, że to nie Rosja, lecz Chiny są dla USA największym wyzwaniem. Kilka tygodni temu Waszyngton wprowadził potężne sankcje, które mogą bardzo spowolnić rozwój technologiczny konkurenta. Tłumaczymy na czym polegają i jakie mogą mieć skutki. Opowiadamy też o innych ważnych wydarzeniach, w tym decyzji o przekształceniu Tajwanu w „jeżozwierza” i załamaniu w relacjach z Arabią Saudyjską, która – m.in. przy udziale Rosji – zdecydowała o ograniczeniu wydobycia ropy. Krok podjęto wbrew wyraźnym prośbom Bidena, a skutek jest oczywisty – ceny benzyny w USA już wzrosły. To tylko wzmocni i tak nasilające się w USA nastroje izolacjonistyczne. A taka zmiana, będzie miała konsekwencje także dla nas. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Do wyborów w połowie kadencji został niecały miesiąc. Omawialiśmy już losy różnych kandydatów Partii Republikańskiej, ich słabości, a także poważne spory wewnątrzpartyjne. Dziś koncentrujemy się na Demokratach, dla których ostatnie miesiące były jak przejażdżka kolejką górską – po ostrym zjeździe przed kilkoma miesiącami, wyrok Sądu Najwyższego znoszący ogólnokrajowe prawo do przerywania ciąży zmienił dynamikę kampanii. Skazywani na pożarcie Demokraci nagle dostrzegli szansę na podjęcie walki – w wyborach do Izby Reprezentantów na zmniejszenie strat, a w wyborach do Senatu nawet na zwycięstwo. W ostatnim czasie ponownie dają jednak o sobie znać problemy trapiące partię prezydenta Bidena. Sytuacja gospodarcza – przez wielu Amerykanów oceniana nie przez pryzmat niskiego bezrobocia, ale rosnących cen, zwłaszcza benzyny – znów się pogarsza. A wśród wyborców, dla których to gospodarka jest najważniejszym czynnikiem przy podejmowaniu decyzji wyraźną przewagę mają Republikanie. Podobnie jak wśród tych, dla których najistotniejsza jest walka z przestępczością czy ograniczanie imigracji. Jeśli te tematy zdominują ostatnie tygodnie kampanii, szanse Demokratów zmaleją, a ich wyborcy zostaną w domach. Jednym z rozwiązań byłoby przekonanie do siebie wyborców jeszcze niezdecydowanych. Jest ich niewielu, ale jeśli już gdzieś ich szukać to przede wszystkim wśród Latynosów. Demokraci przez dłuższy czas traktowali tę drugą grupę jako monolit i swój naturalny elektorat. Oba założenia okazują się błędne. Jak to możliwe, że Republikanie – chociaż prezydent z ich partii mówił o gwałcicielach i narkomanach przybywających z Meksyku, a na granicy budował mur – potrafią przekonać do siebie wyborców z tej grupy? Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W październiku 1962 roku świat wstrzymał oddech: przez trzynaście dni Stany Zjednoczone i Związek Radziecki znalazły się o włos od wybuchu wojny nuklearnej, która najpewniej obróciłaby świat w gruzy. W powszechnie znanej wersji tamtych wydarzeń prezydent John F. Kennedy wykazał się nadzwyczajnymi umiejętnościami: był stanowczy, ale rozważny; oparł się zarówno bezmyślnym wojskowym, którzy parli do użycia siły, jak i tchórzliwym dyplomatom, którzy woleli ustąpić Sowietom. W ostatecznym rozrachunku to Chruszczow „mrugnął” i ustąpił Kennedy'emu. Czy jednak rzeczywiście tak było? W sześćdziesiątą rocznicę tamtych wydarzeń opowiadamy wam o przyczynach konfliktu; wyjaśniamy dlaczego Nikita Chruszczow umieścił rakiety na Kubie i dlaczego John F. Kennedy zarządził „kwarantannę”; dlaczego eskalacja i deeskalacja odbywały się niemal równolegle; mówimy kto chciał bombardować Kubę, a kto Stany Zjednoczone. Dowiecie się jak to się stało, że choć obaj przywódcy popełniali błąd za błędem w rozpoznaniu sytuacji, celów i ocenie przeciwnika, zdołali uniknąć wybuchu wojny. Zastanawiamy się też na ile ma sens porównywanie dziś kryzysu kubańskiego z wojną w Ukrainie, doszukiwanie się analogii między tamtymi wydarzeniami, a dzisiejszym szantażem nuklearnym Putina. I czy rzeczywiście – jak twierdzą niektórzy – Biden powinien „zachować się jak JFK”. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

O tym, że amerykańskie społeczeństwo jest głęboko podzielone nie trzeba nikogo przekonywać. Odsetek Republikanów mających „bardzo negatywną opinię” o Demokratach wzrósł z 21 procent w roku 1994 do 62 procent obecnie. Nieco ponad połowa Demokratów ma równie negatywne zdanie o Republikanach, chociaż jeszcze w 1994 roku było to jedynie 17 procent. Coraz częściej za największe zagrożenie dla bezpieczeństwa kraju Amerykanie uznają nie wpływy innych państw, ale właśnie swoich rodaków. Zwolennicy obu partii często różnią się pod względem wieku, pochodzenia etnicznego, religijności, gdzie indziej mieszkają i nie chcą mieć ze sobą nic wspólnego. Te negatywne oceny przekładają się na poglądy dotyczące tego jak walczyć z politycznymi przeciwnikami. Czy należy powstrzymać ich siłą? Rozmaite sondaże wskazują na identyczne zjawisko – poziom akceptacji dla przemocy politycznej rośnie. Dziś nawet co trzeci Amerykanin uznaje ją za niekiedy uzasadnioną. Mowa o dziesiątkach milionów obywateli. Rzecz jasna, od zdania wyrażonego w sondażu do działania daleka droga. Problem w tym, że wielu Amerykanów przechodzi od opinii do czynów. Liczba gróźb kierowanych pod adresem polityków rośnie, podobnie jak liczba organizacji paramilitarnych i ataków motywowanych politycznie. Zagrożenie nie rozkłada się jednak równomiernie między prawicę i lewicę. FBI i Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego już w czasach Donalda Trumpa i przed atakiem na Kapitol ostrzegały, że największe zagrożenie terrorystyczne stanowią obecnie prawicowi ekstremiści. Amerykanie spodziewają się narastania przemocy politycznej, a liczba sprzedawanych sztuk broni osiąga rekordowe poziomy. O możliwości wybuchu nowej wojny domowej dyskutuje się w największych mediach, powstają na ten temat książki oraz sążniste analizy zamawiane przez think-tanki. Jak miałaby wyglądać taka wojna? Dlaczego dziś wydaje się bardziej prawdopodobna niż, powiedzmy, w burzliwych latach 60. XX wieku? Co można zrobić, aby jej zapobiec? I czy w ogóle rozmawiając na ten temat nie sprawiamy, że zagrożenie wrasta?

Dziś odwiedzamy Alaskę, o której w doniesieniach z USA rzadko słychać, a szkoda, bo tamtejsza polityka jest wyjątkowo pokręcona –  a przez to wyjątkowo ciekawa. Opowiadamy nieco o historii tego stanu, o jego niezależnym rysie, mieszance libertarianizmu i progresywizmu, i o politykach, którzy reprezentują Alaskę w Waszyngtonie, czyli jak to się mówią tamtejsi mieszkańcy: „na zewnątrz”. Opowiadamy o potężnych alaskańskich dynastiach politycznych, Begichów i Murkowskich, a także o Sarze Palin, która rzuciła im wyzwanie, wygrała, a jako kandydatka na wiceprezydentkę trafiła na sam szczyt, by potem z niego spektakularnie się stoczyć w niebyt. Dowiecie się w jaki sposób postanowiła wrócić do lokalnej polityki i co z tego, póki co, wynikło. Dowiecie się na czym polega nowa ordynacja preferencyjna: dlaczego nie jest wcale taka skomplikowana, jakie ma zalety i jaką rolę odegrała w sierpniowych wyborach uzupełniających do Izby Reprezentantów – i jaką rolę może odegrać w listopadzie. Powiemy wam o rywalizacji dwóch najsłynniejszych polityczek z Alaski, jak Sarah Palin próbuje wrócić do polityki i jak Lisa Murkowski próbuje się w niej utrzymać. W tle mordercze prawybory, wewnątrzpartyjne rywalizacje, waśnie rodowe i katastrofy lotnicze. Zapraszamy! Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Ostatnie prawybory tego sezonu za nami, znamy już wszystkich kandydatów i wszystkie kandydatki obu partii na gubernatorów, do Izby Reprezentantów i do Senatu, więc najwyższy czas na jakieś podsumowanie. Dziś zajmiemy się Republikanami – i tym, kto krzyżuje plany Mitcha McConnella. Na przykładzie porażki Liz Cheney w Wyoming opowiemy wam o walce trumpistów z antytrumpistami. Odpowiemy na pytanie czy wsparcie Donalda Trumpa rzeczywiście zawsze gwarantowało wygraną,  jak zwycięstwo w prawyborach ma się do wygranej w listopadzie i jak radzą sobie teraz republikańscy kandydaci do Senatu w kluczowych stanach: Mehmet Oz w Pensylwanii, J.D. Vance w Ohio, Herschel Walker w Georgii, Blake Masters w Arizonie, Ron Johnson w Wisconsin. Dowiecie się gdzie się podziały miliony dolarów na tę kampanię, dlaczego Republikanom nagle zaczęło brakować pieniędzy na kampanię i kto mógłby (i kto powinien) sypnąć groszem. Wystąpią też dwaj republikańscy senatorowie, którzy w tym roku nie ubiegają się o reelekcję, ale też spędzają McConnellowi sen z powiek: Rick Scott z Florydy (współodpowiedzialny za kampanię do Senatu) i Lindsey Graham z Karoliny Południowej, który postanowił przypomnieć wyborcom o tym, jakie stanowisko w sprawie przerywania ciąży ma Partia Republikańska. I dlaczego jego najnowsza propozycja legislacyjna w sprawie aborcji tylko pomaga Demokratom. Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Wracamy po przerwie wakacyjnej i zapraszamy na pierwszy odcinek nowego sezonu, w którym opowiemy o najważniejszym wydarzeniu minionego miesiąca: 8 sierpnia agenci FBI przez dziewięć godzin przeszukiwali Mar-a-Lago, rezydencję Donalda Trumpa w Palm Beach na Florydzie, w poszukiwaniu poufnych, tajnych i ściśle tajnych dokumentów, które były prezydent zabrał opuszczając Biały Dom. Bezprecedensowe przeszukanie było skutkiem wielomiesięcznych prób polubownego odzyskania dokumentacji podejmowanych przez instytucje państwa. Streścimy wam tę trwającą półtora roku sagę, w której uczestniczyły Archiwa Narodowe, Departament Sprawiedliwości i prawnicy Trumpa; opowiemy wam co takiego FBI znalazło w domu byłego prezydenta – i gdzie dokładnie. Dowiecie się o strategiach, jakie przyjęli obrońcy byłego prezydenta: od „Nie było żadnych dokumentów”, przez „Pamiętajcie o mailach Hillary Clinton”, po „Może i jakieś dokumenty były, ale zostały odtajnione” i oczywiście tradycyjne „To polowanie na czarownice”. Powiemy wam co dalej, czy eksprezydentowi rzeczywiście grożą konsekwencje, jak wygląda postępowanie w tej sprawie, co postanowiły sądy i kim u licha jest „special master”. Jakie będą krótko-, a jakie długoterminowe skutki przeszukania Mar-a-Lago? Zastanowimy się czy ta sprawa pomoże w nadchodzących wyborach Republikanom, czy raczej Demokratom i w tym celu przyjrzymy się też niedawnemu przemówieniu Joego Bidena w Filadelfii, w którym wyraźnie widać zmianę języka urzędującego prezydenta. Cieszymy się, że do nas wróciliście! Możecie nas słuchać w: Spotify, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Tym razem oddajemy w Wasze uszy odcinek wyjątkowy – setny i kończący drugi sezon podkastu. Po 99 nagraniach, w których mówiliśmy amerykańskim społeczeństwie, polityce i historii, tym razem z roli opowiadających przechodzimy do roli odpowiadaczy. W rolę pytającego wciela się z kolei wyjątkowy gość – pisarz, autor polarnych powieści kryminalnych, a prywatnie fan „Podkastu amerykańskiego” – Wojciech Chmielarz, autor podkastu „Zbrodnia na poniedziałek”. Bardzo Wojtkowi dziękujemy. Rozmawiamy o „kuchni” przygotowywania kolejnych odcinków, o tych, które naszym zdaniem udały się najbardziej i które cieszyły się największą – niekiedy zaskakującą nawet dla nas – popularnością wśród słuchaczy. Dowiecie się skąd czerpiemy informacje i inspiracje do kolejnych odcinków (wbrew zarzutom naszych konserwatywnych słuchaczy nie jest to CNN), z czego jesteśmy dumni, co nas cieszy, co męczy, a także dlaczego – mimo całego naszego krytycyzmu i pesymizmu – tak naprawdę bardzo lubimy Stany Zjednoczone. Przy okazji polecamy nasze ulubione seriale o amerykańskiej polityce i zdradzamy plany na najbliższą przyszłość. Zainteresowani dowiedzą się również kiedy ukaże się pierwsza książka sygnowana logiem „Podkastu amerykańskiego”. A na koniec… niespodzianka. Przed nami – zgodnie z zapowiedzią – przerwa wakacyjna, żeby nabrać sił i z nowymi treściami wracamy we wrześniu. A w międzyczasie przypomnimy na naszym profilu nasze trzy najpopularniejsze wśród słuchaczy odcinki mijającego roku. Do usłyszenia!

W dzisiejszym odcinku polecamy wam trzy książki o Stanach Zjednoczonych, które ukazały się niedawno lub ukażą się lada chwila. Nicholas Kristof, Sheryl WuDunn, "Biedni w bogatym kraju. Przebudzenie z amerykańskiego snu" (tłum. Anna Gralak, Czarne 2022). Małżeństwo laureatów Pulitzera na przykładzie mieszkańców jednego miasteczka w Oregonie pokazuje jak łatwo w Stanach zrobić nieostrożny krok i „spaść z liny” względnego bezpieczeństwa socjalnego. I jak powrót do normalnego życia” jest dla większości Amerykanów prawie niemożliwy. Dave Cullen, "Columbine. Masakra w amerykańskim liceum" (tłum. Adrian Stachowski, Wydawnictwo Poznańskie, 2022). Drobiazgowa, znakomicie zriserczowana opowieść o najsłynniejszej masakrze szkolnej w USA, która obala szereg mitów, jakie narosły na temat przyczyn tej zbrodni, skupia się na sprawcach, ale także na ofiarach – a także pokazuje szereg błędów, jakie popełniła lokalna policja. Nicholas Griffin, "Miami 1980. Rok niebezpiecznych dni" (tłum. Rafał Lisowski, Czarne, 2022). Historia jednego roku w dziejach Miami. Brutalność policji i trudności z pociągnięciem do odpowiedzialności winnych zabójstwa afroamerykańskiego podejrzanego; zamieszki rasowe; kolumbijscy handlarze kokainą i pranie narkopieniędzy na gigantyczną skalę; a na to wszystko kryzys migracyjny, kiedy na Florydę uciekło 120 tysięcy Kubańczyków. Partnerami odcinka są Wydawnictwo Poznańskie i wydawnictwo Czarne. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W czerwcu teksańska Partia Republikańska urządziła konwencję i przyjęła swój program: 40 stron od których włos się jeży na głowie. Teksańscy Republikanie nie uznają Bidena za legalnie wybranego prezydenta, wzywają do wystąpienia z ONZ, zniesienia podatku dochodowego i płacy minimalnej, zakazu finansowania szybkiej kolei i edukacji seksualnej. Nie istnieją osoby transpłciowe, a homoseksualizm jest „nienormalnym wyborem”. Słowo „Bóg” pojawia się osiemnaście razy, demokracja raz. Najlepsze jednak na koniec: należy zorganizować referendum w sprawie niepodległości Teksasu. Opowiadamy Wam nieco o historii Teksasu – o tym, dlaczego odłączył się od Meksyku, jak to było z tą jego niepodległością i dlaczego musiała minąć dekada, zanim Stany Zjednoczone zgodziły się go anektować. Czy Teksas rzeczywiście ma prawo wystąpić z unii, jak twierdzi część patriotów stanu Samotnej Gwiazdy? A co z innymi stanami, które przebąkują o niepodległości? Patrzymy na różne pomysły secesjonistyczne w dzisiejszych Stanach Zjednoczonych: od Hawajów i Alaski, przez Kalifornię, po New Hampshire. Przyglądamy się jednak poważnemu problemowi, jakim jest rozpad więzów łączących stany „czerwone” i „niebieskie”, konserwatywne i liberalne; pogłębiające się między nimi różnice ekonomiczne i społeczne, ale też prawne. Wcześniej Stany Zjednoczone zmierzały ku większej spójności społecznej i ekonomicznej – w XXI wieku stany znowu zaczęły się rozjeżdżać i mieszkańcy różnych części kraju żyją w coraz bardziej odmiennych rzeczywistościach. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Prezydent John F. Kennedy w smokingu spogląda na stojącą obok młodą dziewczynę. Ta, nieco onieśmielona, ale uśmiechnięta patrzy prosto w obiektyw. Zdjęcie jakich wiele, niespecjalnie przyciąga uwagę. Ciekawe staje się dopiero wówczas, gdy wiemy kto na nim jest. Kobieta z fotografii to Nancy D’Alesandro, która za dwa lata zostanie Nancy Pelosi. Niecałe pół wieku później, w 2007 roku, będzie pierwszą w dziejach Stanów Zjednoczonych kobietą na stanowisku spikera Izby Reprezentantów, czyli trzecią osobą w państwie. Straciła to stanowisko, by je potem odzyskać. I choć formalnie to wiceprezydentka Kamala Harris jest bliżej prezydentury niż Pelosi, to wpływy polityczne i osiągnięcia 82-letniej spikerki są nieporównanie większe. Myliłby się jednak ten, kto sądzi, że budowała je przez pół wieku – od czasu wspomnianego spotkania z Kennedym. W niektórych tekstach jej poświęconych przeczytamy, że urodzona w Baltimore Pelosi od dziecka była „predystynowana” do polityki. Jej ojciec był wówczas doświadczonym kongresmanem Partii Demokratycznej, oddanym ideałom Roosevelta, potem został burmistrzem rodzinnego miasta. Ale Nancy na spotkaniu z JFK jest „tylko” córką swojego ojca. Własną karierę polityczną zacznie dopiero w latach 80., po drugiej stronie kraju, w Kalifornii. Do Kongresu trafi po raz pierwszy w roku 1987. Opowiemy wam jak wyglądała droga Pelosi: córki (a potem także siostry) burmistrza Baltimore, pani domu i matki pięciorga dzieci, gospodyni spotkań kalifornijskich Demokratów, szeregowej kongresmenki. Jak została liderką Demokratów w Izbie Reprezentantów? Jakie ma największe osiągnięcia w tej roli? Czy Barack Obama mógłby zrealizować swoją słynną reformę ochrony zdrowia bez jej pomocy? Dlaczego nie znoszą jej Republikanie, ale też część progresywnych Demokratów? O tym wszystkim opowiadamy w najnowszym odcinku. Nie powiemy tylko o jednym – kiedy Pelosi wybiera się na emeryturę, bo tego nie wie podobno nawet jej najbliższa rodzina. Mimo nacisków wewnątrz partii nie zamierza rezygnować ze swojego miejsca w Izbie Reprezentantów. Spikerką jest już jednak zapewne po raz ostatni… Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Zapraszamy na kolejny odcinek o partyjnych prawyborach, które toczą się w Partii Republikańskiej i Partii Demokratycznej. Dowiecie się jak idzie Donaldowi Trumpowi vendetta przeciw tym Republikanom, którzy go „skrzywdzili”: gubernatorowi i sekretarzowi stanu w Georgii (którzy nie chcieli dla niego odwrócić wyniku wyborów prezydenckich) oraz Liz Cheney, kongresmence z Wyoming (która wiceprzewodniczy komisji do zbadania okoliczności wydarzeń z 6 stycznia). Opowiemy wam o tym, czy trumpizm naprawdę potrzebuje Trumpa, gdzie kryją się ostatni centrowi Republikanie i dlaczego Partia Republikańska dobrowolnie pozbawia się fotela gubernatorskiego w  Massachusetts. Czy strategia, którą Demokraci obrali w Illinois – wspierać ekstremistów w republikańskich prawyborach, żeby potem było łatwiej wygrać z nimi listopadzie – jest rzeczywiście takim dobrym pomysłem? Drugą część odcinka poświęcimy problemom Demokratów w  Kalifornii, bastionie liberałów, gdzie jednak lewicowa polityka niekiedy potyka się o własne nogi. Opowiemy wam o dwóch miastach – najpierw o wyborach burmistrza Los Angeles: starciu doświadczonej polityczki z miliarderem-deweloperem, który przedstawia się jako outsider, który dzięki doświadczeniu w biznesie potrafi rozwiązać wszystkie problemy. Potem przeniesiemy się do San Francisco, gdzie mieszkańcy odwołali postępowego prokuratora okręgowego. Kim jest Chesa Boudin, co chciał osiągnąć w San Francisco i dlaczego ledwie dwa lata po wygranej, mieszkańcy powiedzieli mu dość. Czy to rzeczywiście oznaka tego, że nawet Demokraci nie chcą już reform wymiaru sprawiedliwości i mówią dość tzw. postępowym prokuratorom; a może sytuacja jest nieco bardziej skomplikowana? I jaka lekcja płynie z Kalifornii dla Demokratów przed listopadowymi wyborami? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Chociaż w tym odcinku mówimy wiele o Donaldzie Trumpie to tak naprawdę głównym bohaterem nie jest on, lecz amerykańska demokracja, dla której były prezydent i jego zwolennicy wciąż stanowią wielkie zagrożenie. Właśnie mija rok od powołania specjalnej Komisji Izby Reprezentantów ds. zbadania ataku na Kapitol 6 stycznia.  Republikanie w Izbie chcieli oddelegować do niej ludzi, którzy powielali kłamstwa Trumpa o sfałszowanych wyborach, w ataku na Kapitol nie widzieli niczego złego, a nawet sami brali w nim udział, więc ostatecznie w komisji zasiada jedynie dwójka „wyklętych” przedstawicieli tych partii: Adam Kinzinger z Illinois i   Liz Cheney z Wyoming, pełniąca funkcję wiceszefowej komisji. Komisja pracuje energicznie i w czerwcu rozpoczęła transmitowane na żywo przesłuchania świadków. Pierwszy dzień zgromadził przed ekranami 20 milionów widzów, a obrady w najlepszym czasie antenowym pokazujące wszystkie największe stacje informacyjne. Wszystkie poza Fox News. Obrady komisji przypominają dobrze napisany podkast lub serial. I nie jest to zarzut. każdy odcinek ma jasny temat, bohaterów i dobrą dynamikę. Obok zeznań na żywo prezentowane są materiały wideo i grafiki, a całość kończy się zwykle zapowiedzią kolejnych rewelacji. Dodatkowo uwiarygodnić przekaz ma fakt, że większość świadków i ekspertów zaproszonych przed oblicze komisji to Republikanie. Podczas pierwszego przesłuchania, przypominającego brutalność tamtego ataku i jego ofiary, komisja jasno przedstawiła swój cel: pokazać, że były prezydent doskonale wiedział, że jego opowieści o sfałszowanych wyborach są całkowitym kłamstwem, a mimo to próbował nielegalnie utrzymać się przy władzy. Do tej pory odbyło się sześć przesłuchań, ale zapowiadane są kolejne. Omawiamy dotychczasowe ustalenia Komisji i najbardziej wstrząsające zeznania świadków opowiadających jak ówczesny prezydent groźbami próbował wymusić na nich sfałszowanie wyniku wyborów. Trump atakował wszystkich – od własnego wiceprezydenta, przez najważniejszych funkcjonariuszy Departamentu Sprawiedliwości, po szeregową urzędniczkę z Georgii, którą od tego czasu spotyka się z  obelgami i groźbami śmierci ze strony zwolenników Trumpa. Największe zainteresowanie wzbudziło ostatnie przesłuchanie, 28 czerwca, kiedy wystąpiła Cassidy Hutchinson – była asystentka Marka Meadowsa, szefa sztabu Białego Domu. Jej zeznania przyniosły wiele informacji nie tylko sensacyjnych (jak prezydent ciskający w gniewie talerzami), ale też poważnie obciążających  Trumpa. Wściekły prezydent miał np. podburzać tłum do marszu na Kapitol chociaż doskonale wiedział, że to ludzie uzbrojeni i gotowi do ataku, a kiedy motłoch krzyczał „Powiesić Mike Pence’a” Trump miał stwierdzić, że „Mike na to zasłużył”, a szturmujący „nie robią nic złego”. Z zeznań Hutchinson wynika, że Trump i jego ludzie doskonale wiedzieli, że łamią prawo, ale w większości w ogóle się tym nie przejmowali. Opowiadamy o szczegółach rozmaitych planów Trumpa zmierzających do nielegalnego zachowania władzy, o panice w Białym Domu, o tchórzostwie większości jego współpracowników i odwadze niektórych, o setkach milionów dolarów, jakie były prezydent zarobił na swoim „wielkim kłamstwie”. A na koniec omawiamy możliwe skutki pracy Komisji. Czy uda się jej zmienić zdanie dwóch trzecich  Republikanów, którzy wciąż w to kłamstwo wierzą? I czy jest jakakolwiek szansa, by Trump wreszcie odpowiedział za swoje czyny? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Zapraszamy na drugą część opowieści o aferze, która doprowadziła do upadku prezydenta Nixona i na zawsze zmieniła Stany Zjednoczone. Odcinek pierwszy zakończyliśmy na tym, jak przed komisją śledczą Senatu ujawniono istnienie systemu nagrywania rozmów prowadzonych w Gabinecie Owalnym Białego Domu (i innych prezydenckich gabinetach). Dziś opowiemy o zaciekłej walce o te nagrania, którą prezydent toczył ze specjalnym prokuratorem powołanym do zbadania sprawy Watergate, o osobliwych propozycjach kompromisu i o tym, dlaczego cała Ameryka zaczęła nagle czytać pewną tysiącdwustustronicową księgę. Dowiecie się w jaki sposób do powszechnego języka Amerykanów weszły takie frazy jak „expletive deleted” („przekleństwo usunięte”) i „I’m not a crook” („Nie jestem krętaczem”); czym była „masakra sobotniej nocy” i jakie przyniosła skutki; dlaczego wiceprezydent Spiro Agnew był „polisą na życie” Nixona i co się stało, kiedy polisa ta wygasła. Powiemy wreszcie co takiego znajdowało się na taśmach Nixona, zwłaszcza na tej z 23 czerwca 1972 roku nazwanej potem „dymiącym pistoletem”; co ostatecznie pchnęło Nixona do rezygnacji ze stanowiska i dlaczego, mimo wszystko, wyszedł z afery Watergate obronną ręką. Zastanowimy się też czy Watergate jest dowodem na to, że system zadziałał jak należy, czy wręcz przeciwnie, że prawie nie zadziałał. Czy świadczy o wielkości amerykańskiego systemu, czy przeciwnie, o jego strukturalnych niedociągnięciach. I dlaczego część lewicy z  częścią prawicą zaskakująco zgadzają się, że Nixon był w tym wszystkim tylko kozłem ofiarnym. A wreszcie – jak Watergate zmieniło myślenie Amerykanów o polityce, podkopało ich zaufanie do władzy i dało kopa tzw. teoriom spiskowym. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

O aferze Watergate słyszeli wszyscy. Nazwa ta na stałe weszła do języka polityki, każda, nawet najdrobniejsza afera zostaje okrzyknięta mianem jakiejś „gate”. Ale o co tak naprawdę chodziło? Dlaczego 17 czerwca 1972 roku, dokładnie 50 lat temu, pięciu mężczyzn włamało się do biura Partii Demokratycznej w budynku Watergate? Kto ich tam wysłał? Czego szukali? Czy było to jednostkowe wydarzenie, czy część czegoś znacznie większego i poważniejszego? Historia afery Watergate to skomplikowana, wielowątkowa opowieść z wieloma bohaterami, nieoczekiwanymi zwrotami akcji, więc postanowiliśmy jej poświęcić nie jeden, a dwa odcinki. W pierwszym z nich skupiamy się na wydarzeniach sprzed pół wieku: mówimy o tym, jak „trzeciorzędne włamanie” (jak określił to początkowo rzecznik Białego Domu) rozwinęło się w aferę, która wstrząsnęła Ameryką. Książka „Wszyscy ludzie prezydenta” Boba Woodwarda i Carla Bernsteina – a zwłaszcza jej znakomita ekranizacja Alana Pakuli – utrwaliły heroiczną narrację o dwóch bohaterskich dziennikarzach, którzy bez mała samodzielnie obalili prezydenta. Czy tak jednak było naprawdę? Mówimy o tym, co ujawniły dochodzenia, które w tej sprawie prowadziła nie tylko prasa, lecz także wymiar sprawiedliwości oraz specjalna, ponadpartyjna komisja Senatu. Opowiemy o „Głębokim Gardle”; dowiecie się kim była Martha Mitchell; kto znajdował się na „liście wrogów prezydenta”; kto powiedział o „raku rosnącym na prezydenturze” i dlaczego w Gabinecie Owalnym Białego Domu wszystkie rozmowy były potajemnie nagrywane. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Zadłużenie studenckie w Stanach Zjednoczonych wynosi dziś około 1,7 biliona dolarów. To więcej niż długi wszystkich Amerykanów na kartach kredytowych. Problem dotyczy jakichś 15 procent populacji, czyli około 45 milionów osób, którym przeciętnie zostało do spłaty około 35 tysięcy dolarów kredytu. Choć są i tacy, których zadłużenie liczy się w setkach tysięcy dolarów i tacy, którzy dług mają, moim że studiów nigdy nie skończyli. W dzisiejszym odcinku tłumaczymy dlaczego w amerykańskiej debacie publicznej tyle ostatnio mówi się o długu studenckim.  Obecnie wciąż obowiązuje moratorium na spłatę kredytów studenckich wprowadzone jeszcze w marcu 2020 roku. Już kosztowało budżet około 100 miliardów dolarów, ale wygasa z końcem sierpnia. Czy prezydent Biden mógłby ten dług po prostu skreślić? Jakie są argumenty zwolenników i przeciwników częściowego lub całościowego umorzenia kredytów studenckich? Przyglądamy się opowieściom starszych Amerykanów, którzy przekonują, że umorzenie długów to niesprawiedliwość, bo im nikt nigdy nie pomagał na studiach – mówimy o tym, jak kiedyś wyglądała edukacja wyższa, o tym, ile wówczas wynosiło czesne, a ile obecnie; dlaczego w latach 60. można było opłacić sobie studia wakacyjną pracą, a dziś nawet studenci pracujący na pełen etat nierzadko ledwo wiążą koniec z końcem. Z drugiej strony zastanawiamy się czy umorzenie długu jak leci, bez kryterium dochodowego (jak chciałaby lewica) jest na pewno sprawiedliwe. Czy tych ogromnych pieniędzy nie dałoby się wydać mądrzej? Poza tym, czy nie byłoby to wspomaganie elektoratu Demokratów kosztem pozostałych obywateli? No i co o tym pomyśle sądzi ów elektorat –czy pomoc liczona w setkach miliardów dolarów pomogłaby politycznie prezydentowi, czy tylko rozwścieczyła Amerykanów bez wyższego wykształcenia, a zadłużonych i tak zostawiła z poczuciem zawodu? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

24 maja w szkole podstawowej w teksańskim miasteczku Uvalde 18-letni napastnik zamordował 21 osób, w większości czwartoklasistów. Była to trzecia najkrwawsza szkolna strzelanina w historii Stanów Zjednoczonych i kolejna masakra z użyciem broni palnej w ostatnim czasie – dopiero co mieliśmy strzelaninę w supermarkecie w Buffalo, a kilka dni po zbrodni w Uvalde, cztery osoby zginęły, kiedy napastnik otworzył ogień w szpitalu w Tulsie, w Oklahomie. Amerykańska wyjątkowość daje o sobie znać – w żadnym innym rozwiniętym kraju nie ma czegoś takiego jak „szkolna strzelanina”, a uczniowie nie uczą się chronić przed uzbrojonym napastnikiem. Od broni palnej ginie w USA codziennie ponad 100 Amerykanów, średnio 40 tysięcy osób rocznie, a liczba ta stale wzrasta. Połowa z nich to samobójcy, reszta ofiary zabójstw. I choć ofiary masakr w szkołach stanowią tylko znikomy ich odsetek, „strzelanin” jest coraz więcej i przynoszą coraz krwawsze żniwo. Po każdej masakrze zaczyna się ten sam dance macabre: Demokraci domagają się zaostrzenia kontroli dostępu do broni, Republikanie snują absurdalne plany uzbrajania nauczycieli, fortyfikowania szkół i szukają przyczyn wszędzie, tylko nie w dostępie do broni. „Złego człowieka z bronią może powstrzymać tylko dobry człowiek z bronią”, powtarzają uparcie (choć dane tego nie potwierdzają) i kategorycznie sprzeciwiają się jakimkolwiek obostrzeniom, które ograniczałyby „święte prawo” obywateli zagwarantowane 2. poprawką do Konstytucji. Mówimy o przepisach – dlaczego w konserwatywnym Teksasie do wędkowania potrzebna jest odpowiednia legitymacja, ale broń może kupić każdy; dlaczego w liberalnej Kalifornii statystyki wyglądają inaczej; co dał federalny zakaz broni szturmowej z lat 1994-2004 i co się stało po tym, kiedy przestał obowiązywać. Jak spór wobec posiadania broni palnej stał się sporem kulturowym w którym konserwatyści nie cofną się ani o krok i dlaczego na jakąkolwiek istotną zmianę przepisów nie ma co liczyć, a kolejna masakra jest tylko kwestią czasu. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Minęło właśnie 30 lat od największych zamieszek rasowych w historii Stanów Zjednoczonych. Kiedy 29 kwietnia 1992 roku złożona z białych ława przysięgłych uniewinniła białych policjantów, którzy pobili czarnego Rodneya Kinga, południowe Los Angeles eksplodowało z wściekłości. Plądrowanie i podpalanie sklepów trwało kilka dni, zginęły 64 osoby, ponad 2 tysiące zostało rannych, straty wyniosły około miliarda dolarów. Kres przemocy położyło dopiero wkroczenie wojska. Opowiadamy o tamtych wydarzeniach, ale w szerszym kontekście historycznym. Mówimy zatem o brutalnym zatrzymaniu Kinga i amatorskim nagraniu z tamtej nocy, które wstrząsnęło Ameryką; o tym, dlaczego proces policjantów odbywał się na przedmieściach Los Angeles; ale i o niełatwej historii stosunków policji i afroamerykańskich mieszkańców miasta; o konflikcie między pierwszym czarnym burmistrzem, Tomem Bradleyem, a rasistowskim komendantem policji, Darylem Gatesem. Próbujemy wyjść poza wygodną, ale upraszczającą czarno-białą narrację, pokazać skomplikowaną mozaikę rozmaitych konfliktów klasowych i rasowych, które doprowadziły do wydarzeń z 1992 roku. Dowiecie się więc kim była Latasha Harlins i dlaczego największe szkody ponieśli Koreańczycy; co wydarzyło się na skrzyżowaniu alej Florence i Normandie; kto plądrował sklepy i czy wydarzenia w Los Angeles można określić mianem nie tylko zamieszek rasowych, ale i klasowych. Cofniemy się jeszcze dalej w przeszłość – do zamieszek w Watts z roku 1965 – ale i powiemy o tym, jak zamieszki zmieniły Los Angeles: jak wyglądała odbudowa zniszczonych części miasta i jaką rolę chciały w niej odegrać doskonale znane gangi Cripsów i Bloodsów. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Tydzień temu uzbrojony po zęby biały nastolatek zastrzelił w supermarkecie w Buffalo dziesięcioro Afroamerykanów. W liście, który zostawił, odwołał się do tzw. „teorii zastąpienia” (replacement theory), rasistowskiej narracji, która, niestety, nie jest już tylko marginesem z mrocznych zakamarków internetu, ale coraz częściej przesącza się do prawicowego mainstreamu. Tłumaczymy czym jest owa „teoria zastąpienia” i kto ją dziś głosi – od supergwiazdy Fox News, Tuckera Carlsona, po republikańską kongresmenkę Elise Stefanik, niegdysiejszą centrystkę, która dziś bez wahania odwołuje się do retoryki QAnonu i białych suprematystów. Przypominamy pokrótce historię amerykańskiego rasizmu w kontekście imigracji – kto był kiedyś pożądanym imigrantem, a kto nie; kogo uważanego za białego, a kogo nie; jakie praktyczne skutki to ze sobą niosło. I kto wzorował się na amerykańskich przepisach dotyczących „ras”. Opowiadamy też o toczących się w Stanach partyjnych prawyborach, które znowu odbyły się w kilku ważnych stanach, na czele z Pensylwanią. Dowiecie się o „nowym rodzaju Demokraty” i o tym, czy trumpizm naprawdę potrzebuje Donalda Trumpa. A na końcu opowiemy trochę o Madisonie Cawthornie, „wschodzącej gwieździe” Partii Republikańskiej, którego spektakularna kariera jako kongresmena z Karoliny Północnej właśnie dobiegła końca. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Stanami wstrząsnął bezprecedensowy przeciek z Sądu Najwyższego – ze wstępnej wersji wyroku w sprawie Dobbs kontra Jackson wynika, że pięcioro sędziów postanowiło odwrócić obowiązujący od pół wieku precedensowy wyrok w sprawie Roe kontra Wade i znieść zagwarantowane Konstytucją prawo kobiet do przerwania ciąży, a decyzję na ten temat pozostawić władzom poszczególnych stanów. Mówimy o tym, co w napisanej przez sędziego Samuela Alito opinii możemy przeczytać wprost, a co między wierszami. O tym, czy wszystkie prawa obywatelskie muszą być wymienione w Konstytucji i co to znaczy „głębokie zakorzenienie w historii i tradycji”. Wyjaśniamy jakie będą skutki takiego wyroku, w krótkiej i długiej perspektywie. W jakich stanach wejdą w życie automatycznie zakazy aborcji, w kogo uderzy ten wyrok, jakie Amerykanki przede wszystkim korzystały z prawa do przerywania ciąży i co się stanie, kiedy mieszkanki stanów konserwatywnych zaczną jeździć do stanów liberalnych? Czy w ślad za tym (spodziewanym) wyrokiem nadejdą kolejne próby ograniczania istniejących praw, np. wprowadzenia zakazu aborcji w całym kraju, ograniczenia dostępu do antykoncepcji albo delegalizacja małżeństw jednopłciowych? Przedstawiamy teorie wyjaśniające komu służy ujawnienie wstępnej wersji wyroku; mówimy o krytyce, jaka spada na Demokratów ze strony progresistów, o nieudanym głosowaniu w Senacie, w którym próbowano zagwarantować prawo do aborcji w formie ustawy i o tym, jaką rolę wyrok SN odegra w listopadowych wyborach. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Prezydent Biden poprosił Kongres o 33 mld dolarów pomocy dla Ukrainy, w tym 20 mld pomocy wojskowej. Tego samego dnia Kongres wznowił ustawę o „lend-lease” z czasów drugiej wojny światowej, która pozwala prezydentowi szybko i bez większych formalności przekazywać Ukrainie (i innym krajom regionu) amerykański sprzęt. Zastanawiamy się czy nastąpiła jakaś zmiana w podejściu Stanów Zjednoczonych do wojny w Ukrainie – administracja zaprzecza, ale wypowiedzi jej przedstawicieli, sekretarzy stanu i obrony wskazują na co innego: wydaje się, że USA postanowiły nie tylko pomóc Ukraińcom w obronie, ale postawiły też na tzw. „wojnę zastępczą” („proxy war”) z Rosją. Tak jak w latach 60. XX wieku Rosjanie i Chińczycy wspierali sprzętem walczących z Amerykanami Wietnamczyków z północy, tak dziś Amerykanie wspierają walczących o niepodległość Ukraińców. Mówimy o innych inicjatywach administracji Bidena, jak wspieranie drenażu mózgów z Rosji, przejmowaniu rosyjskich specjalistów z branży technologicznych; a także o konfiskowaniu majątku rosyjskich oligarchów. Tłumaczymy też dlaczego w głosowaniu na ten temat lewe skrzydło Demokratów z Alexandrią Ocasio-Cortez zagłosowało ramię w ramię ze skrajną prawicą Republikanów spod znaku Marjorie Taylor Greene, co było decyzją bardzo kiepską wizerunkową, ale bardziej skomplikowaną, niż to się wydawało na pierwszy rzut oka. A na końcu próbujemy zrozumieć Amerykanów i odpowiedzieć na pytanie: czego oczekują o swoich władz w kontekście wojny w Ukrainie. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Jak to możliwe, że w kraju tak różnorodnym jak Stany Zjednoczone miasta są zazwyczaj do siebie tak podobne? Wieżowce w centrum, wokół nich morze parkingów, dalej pięciopiętrowe apartamentowce, a dalej niekończące się połacie jednakowych przedmieść? Dlaczego tak trudno odróżnić od siebie Indianapolis od Minneapolis, a Denver od Dallas? Mówimy o historii transportu publicznego w miastach, o tym dlaczego zlikwidowano w Stanach tramwaje i czy naprawdę był to spisek General Motors? O tym, w jaki sposób ogromne zapotrzebowanie na domy dla wracających z wojny weteranów zmieniło amerykańskie miasta; o ustawie z 1944 roku, która umożliwiła milionom Amerykanów kupno własnego domu i w konsekwencji pomogła stworzyć suburbia, takie jak słynne Levittown na nowojorskiej Long Island. Dowiecie się w jaki sposób domek na przedmieściach stał się symbolem amerykańskiego snu, ale też o tym dla kogo ten sen był niedostępny – i dlaczego. Co się stało z centrami miast, kiedy klasa średnia wyniosła się z nich na przedmieścia; co oznaczała „odnowa miast” w latach 50. i 60. i jakie przyniosła skutki? Opowiadamy w jaki sposób powstała słynna amerykańska sieć autostrad; jaką rolę odegrał jej powstaniu generał Eisenhower, a jaką General Motors i dlaczego tysiące kilometrów autostrad przekształciły Stany Zjednoczone bardziej, niż ktokolwiek mógł się tego spodziewać. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W Stanach Zjednoczonych kampania wyborcza trwa właściwie bez przerwy. Ale obecnie wchodzi w jeszcze bardziej intensywną fazę. Już za moment rozpoczną się prawybory wyłaniające kandydatów obu partii na kongresmanów, senatorów, gubernatorów i wiele innych stanowisk. Szczególnie wielu pretendentów próbuje swoich sił wśród Republikanów, co bywa interpretowane jako dowód na przewagę GOP – wiadomo, ludzie garną się tam, gdzie mają szansę na sukces. I faktycznie, Demokratom w sondażach idzie źle, a Joe Biden ma notowania równie niskie jak Donald Trump na tym samym etapie prezydentury. Nawet w tych obszarach, gdzie administracja obiektywnie odniosła sukces (np. spadek bezrobocia) wielu wyborców nie tylko nie docenia działań ekipy prezydenta, ale zdaje się nie dostrzegać faktów (i twierdzi, że liczba miejsc pracy spada). Opowiadamy o przyczynach i skali problemów Demokratów. Jeszcze ciekawiej jest wśród Republikanów, gdzie kandydaci nie tylko brutalnie się atakują, ale i zabiegają o względy Donalda Trumpa. Były prezydent co prawda nie startuje, ale chce poszerzyć wpływy w partii, zniszczyć tych, którzy śmieli mu się postawić i jednocześnie wykreować się na kingmakera, „królotwórcę”, którego wsparcie wystarczy, by człowiek poszybował w sondażach. Oczywiście rzeczywistość dalece odbiega od planów, a niektóre namaszczenia dokonywane z rezydencji Mar-a-Lago na Florydzie budzą ogromne kontrowersje nawet wśród zwolenników byłego prezydenta. Tymczasem, również na Florydzie, rośnie Trumpowi poważna konkurencja. Gubernator stanu Ron DeSantis to dziś druga najpopularniejsza postać w partii. I robi wiele, by wyborcy o nim nie zapomnieli. Ostatnio doprowadził do wyznaczenia nowych, skrajnie niesprawiedliwych okręgów wyborczych, które – jeśli nie zostaną zakwestionowane przez sąd – dadzą Republikanom dodatkowe cztery miejsca w Izbie Reprezentantów. Ale uwagę mediów przyciąga przede wszystkim jego wojna z – jak mówią nieprzychylni gubernatorowi komentatorzy – Myszką Miki, a dokładnie z firmą Disney, największym pracodawcą w całym stanie. Poszło o… osoby LGBT. Konkretnie o ustawę zakazującą nauczycielom najmłodszych dzieci nawet wspominania o „tożsamości płciowej” i „orientacji seksualnej”. Przepisy są na tyle ogólne, że już samo potwierdzenie istnienia związków jednopłciowych może być uznane za ich złamanie. Jaki ma to związek z Disneyem i co mówi o przemianach Partii Republikańskiej? Posłuchajcie, komentujcie, podajcie dalej.

W dzisiejszym odcinku wychodzimy od książki Matthew Hongoltz-Hetlinga „Niedźwiedzia przysługa” („A Libertarian Walks Into a Bear”), która ukazała się właśnie w przekładzie Aleksandry Paszkowskiej: opowieści o tym, jak nienawiść do przepisów, regulacji i podatków, wiara w to, że rynek sam rozwiąże wszystkie problemy, doprowadziły do kryzysu w miasteczku Grafton, w stanie New Hampshire. Co niedźwiedzie mają wspólnego z libertarianizmem? Co się dzieje, kiedy absolutna wolnośc jednostki zagraża życiu i zdrowiu innej osoby? Czy rzeczywiście „każdy sam o siebie najlepiej zadba”? Jak idzie libertarianom ambitny plan stworzenia Wolnego Stanu, tzn. uczynienia całego New Hampshire wolnościową utopią? Książkę głównie chwalimy, ale że brakuje nam w niej trochę szerszego kontekstu, próbujemy dodać go sami i opowiadamy Wam pokrótce o libertarianach w Stanach Zjednoczonych: o „libertariańskim momencie” w latach 70.; jak z zupełnego marginesu stali się marginesem wpływowym; o historii Partii Libertariańskiej; o ważnych postaciach tego ruchu, od Ayn Rand, przez braci Koch, po Rona i Randa Paulów. Próbujemy też odpowiedzieć na pytanie, co przyniósł libertarianom ich sojusz z Republikanami i czy na horyzoncie majaczy dziś kolejny „libertariański moment”. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Po raz pierwszy w historii Stanów Zjednoczonych biali mężczyźni nie będą stanowić większości w Sądzie Najwyższym – w czwartek Senat zatwierdził nominację sędziny Ketanji Brown Jackson, która w czerwcu lub lipcu zastąpi przechodzącego na emeryturę Stephena Breyera. Choć skład ideologiczny Sądu się nie zmieni – konserwatyści wciąż będą mieli większość 6 do 3 – nominacja Jackson budziła ogromne emocje. Przesłuchania przed Komisją Sprawiedliwości zawsze są spektaklem i okazją dla senatorów, by zabłysnąć w mediach – zwłaszcza dla tych, którzy mają ambicje prezydenckie. I choć senatorowie Demokratów także agresywnie przesłuchiwali nominatów Trumpa, to wobec Jackson Republikanie tacy jak Lindsey Graham, Ted Cruz czy Josh Hawley zadawali ciosy poniżej pasa. Mówimy o głównych liniach ataku na Jackson – podważaniu jej kompetencji, kwestionowaniu patriotyzmu, ale przede wszystkim o zarzutach, że jest wyjątkowo łagodna wobec pedofilów. Wyjaśniamy na czym polegały manipulacje Republikanów, jak półprawdy i wyrywanie z kontekstu miały dać wrażenie, że Partia Demokratyczna (i szerzej: liberałowie) jest „propedofilska”. To najnowsza broń w republikańskim repertuarze – celowo odwołująca się do narracji założycielskiej QAnonu o tzw. „Pizzagate” i stopniowo przenikająca do konserwatywnego mainstreamu. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W dzisiejszym odcinku trochę spraw bieżących i trochę pocztówek z przeszłości, bliższej i dalszej. Rozmawiamy chwilę o przemówieniu Joego Bidena w Warszawie – czy rzeczywiście była to mowa przełomowa i wybitna, na miarę tej, którą wygłosił w Berlinie Zachodnim John F. Kennedy? I co z tym jednym zdaniem, które na końcu spontanicznie dodał Biden, a na którym skupiły się media w Stanach – ale i w Rosji? Mówimy o Donaldzie Trumpie, bo ten właśnie teraz, w środku rosyjskiej inwazji na Ukrainę, zwraca się do Putina z wezwaniem, by ujawnił kompromitujące materiały na temat obecnego prezydenta i jego syna. Wyjaśniamy o co chodzi z laptopem Huntera Bidena i dlaczego apel Trumpa wygląda na próbę odwrócenia uwagi od najnowszych doniesień na temat wydarzeń z 6 stycznia – np. tajemniczej, siedmiogodzinnej (!) wyrwy w oficjalnych rejestrach Białego Domu, które przekazano komisji do zbadania ataku na Kapitol. Z kim rozmawiał Trump, kiedy tłum jego zwolenników szturmował Kapitol? Niektóre rozmowy zostały ukryte, inne właśnie wyszły na jaw: opowiadamy o ujawnionych smsach Ginni Thomas, wpływowej, ultrakonserwatywnej aktywistki i żony Clarence’a Thomasa, sędziego Sądu Najwyższego. Przekazane komisji ds. 6 stycznia przez Marka Meadowsa, byłego szefa sztabu Trumpa, pokazują jak żona sędziego wykorzystuje swoje wpływy, by skłonić Biały Dom do nieuznania wyniku wyborów. Powołuje się przy tym na teorie spiskowe prawicowej ekstremy i wzywa Meadowsa, by „wypuścił Krakena”. Co mówią nam te wiadomości o ideologii najbliższego kręgu Trumpa, a co o etycznych zasadach rządzących Sądem Najwyższym. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Mija właśnie 210 lat odkąd po raz pierwszy użyto określenia „gerrymander” oznaczającego takie manipulowanie granicami okręgów wyborczych, by zwiększyć szansę na wygraną swojej partii. Zaczęło się od okręgu wyborczego w kształcie salamandry, ale potem mieliśmy też „kaczkę”, „węża nad jeziorem”, „pterodaktyla”, „latynoskie nauszniki”, „królika na deskorolce”, a nawet „Kaczora Donalda kopiącego Goofy’ego”. Co sprawia, że amerykańskie okręgi wyborcze mają tak powykręcane kształty? Tłumaczymy dlaczego w ogóle rysuje się na nowo mapy wyborcze, kto i kiedy to robi, czym jest „pakowanie”, a czym „rozbijanie”. Mówimy w jaki sposób wytyczanie granic okręgów wyborczych wpływa na układ sił politycznych, a „właściwie” narysowana mapa wyborcza może być ważniejsza od pieniędzy wydanych na kampanię, pomysłowych spotów, czy mobilizacji elektoratu. Opowiadamy o projekcie REDMAP z roku 2010 i fantastycznych rezultatach, jakie przyniósł Republikanom w kolejnej dekadzie, kiedy wygrane Demokratów w głosowaniu powszechnym nie przekładały się na większość mandatów w Izbie Reprezentantów. Opowiadamy o tym, co uważają o gerrymanderingu sami Amerykanie i dlaczego niektórzy mają opory przed jego likwidowaniem; co mówi prawo i jakie w tej sprawie wyroki wydają sądy; jak wreszcie zachowują się obie partie – i dlaczego Demokraci równocześnie pomstują na gerrymandering, ale w niektórych stanach, jak Nowy Jork czy Illinois, sami bezlitośnie wykorzystują możliwości, jakie daje. No i na koniec zastanawiamy jak odbywające się właśnie we wszystkich stanach rysowanie okręgów wpłynie na wynik listopadowych wyborów do Kongresu. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W 2020 roku w kryzysie bezdomności znajdowało się w Stanach co najmniej 580 tysięcy ludzi – nowszych danych jeszcze nie ma, ale pandemia zmieniła tę sytuację i na pewno nie na lepsze. Kalifornia, najbogatszy stan w kraju, jest zarazem tym stanem w którym bezdomność jest szczególnie dotkliwym i widocznym problemem – San Francisco czy Los Angeles usiane są miasteczkami namiotowymi w których mieszkają ludzie pozbawieni dachu nad głową. Szacuje się, że w Kalifornii mieszka mniej więcej jedna czwarta wszystkich bezdomnych Amerykanów. Próbujemy rozprawić się z kilkoma mitami na temat bezdomności i wyjaśnić jakie są jej prawdziwe przyczyny – na czele z zupełnie oczywistym wytłumaczeniem: brakiem wystarczającej liczby mieszkań oraz rosnącymi kosztami utrzymania. Tłumaczymy dlaczego kiedyś ten problem właściwie nie występował i co się zmieniło. Mówimy o odpowiedzialności obu partii politycznych – szkodliwej polityce Republikanów oraz hipokryzji Demokratów. Opowiadamy w problemach prawnych, które sprawiają, że budowa czegokolwiek w Stanach jest tak trudna (i droga), ale też o mentalności Kalifornijczyków, którzy chętnie deklarują swoją postępowość, ale kiedy przychodzi co do czego, bezwzględnie walczą z jakimikolwiek zamianami, które mogłyby obniżyć wartość ich (i tak już absurdalnie drogich) nieruchomości. Mówimy wreszcie o tym, jak kryzys bezdomności próbują wykorzystywać Republikanie – i jak próbują z nim walczyć Demokraci. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Minęło właśnie 50 lat od historycznej wizyty – 21 lutego 1972 roku w Pekinie, stolicy komunistycznych Chin z którymi Stany Zjednoczone nie utrzymywały dotychczas żadnych stosunków dyplomatycznych, wylądował samolot z prezydentem Richardem Nixonem. Opowiadamy o niebywałej medialnej oprawie całej wizyty: balecie i operze, o pandach i łabędziach, jej scenografii i uczestnikach: o parze prezydenckiej i doradcy do spraw bezpieczeństwa narodowego Henrym Kissingerze z jednej strony, o chińskim premierze Czou En-laju i przewodniczącym Mao z drugiej. Zastanawiamy się dlaczego amerykański prezydent postanowił porozumieć się z komunistycznymi Chinami i czy rzeczywiście „tylko Nixon mógł pojechać do Chin”. Mówimy o przygotowaniach do tej wizyty, o tropie warszawskim, pakistańskim i dyplomacji pingpongowej, a także o tym, czy wizyta w Pekinie rzeczywiście „zmieniła świat”. Opowiadamy o jej konsekwencjach bezpośrednich (jak „komunikat szanghajski” i uznanie rządu w Pekinie), pośrednich (jak wizyta Nixona w Moskwie i podpisanie układu o ograniczeniu zbrojeń ze Związkiem Radzieckim) i dalekosiężnych (jak zmieniła Chiny i układ sił na świecie). Zastanawiamy się gdzie jesteśmy dziś, pół wieku po tamtych wydarzeniach i jak z tej perspektywy możemy je dziś oceniać. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

We wtorek prezydent Biden wygłosił swoje pierwsze orędzie o stanie państwa, State of the Union, a my dziś przyglądamy się temu co – i jak – powiedział. Mówimy o tym, jakie miejsce w jego przemówieniu zajęła polityka zagraniczna i wojna w Ukrainie, w tym o brawach, jakie zebrała ambasadorka Ukrainy. Powiemy wam jak Biden podsumował rok swoich rządów, czym się pochwalił (np. nowymi miejscami pracy, ponadpartyjną ustawą infrastrukturalną i wejściem w „nową fazę” pandemii) i co zapowiedział. O tym, jak ma wyglądać walka z inflacją, o brzmiącym dość trumpistowsko populistycznym nacjonaliźmie ekonomicznym, ale zarazem o wyraźnym „skręcie do centrum” w postaci kategorycznego odcięcia się (znowu!) od sloganu „Defund the police” – szczytnego, ale niefortunnego politycznie hasła z którego Republikanie zdołali uczynić bardzo skuteczny straszak, mimo że ani Biden, ani większość Demokratów nigdy tego hasła nie popierała. Mówimy o megaustawie Build Back Better, o której w orędziu niby nie było mowy, ale tak naprawdę była jednym z tematów; o tym, co o pomysłach prezydenta uważa senator Joe Manchin i jak na orędzie Bidena reagowali Republikanie. O oficjalnej odpowiedzi, której udzieliła Bidenowi gubernatorka Iowy, a także o trzech odpowiedziach, jakie udzielili politycy i polityczki... Partii Demokratycznej. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Wszyscy słyszeli już zapewne wypowiedź Donalda Trumpa mówiącego, że atak Władimira Putina na Ukrainę to „genialne” i bardzo sprytne posunięcie. Były prezydent powiedział to jeszcze przed rozpoczęciem pełnej inwazji, ale powtarzał także wówczas gdy bomby spadały na ukraińskie miasta. Jeden z republikańskich senatorów twierdzi, że Putin zaatakował, bo… Rosja to komunistyczny kraj, nie ma żywności i potrzebuje więcej ziemi pod uprawę. Są Republikanie, którzy jednocześnie zarzucają prezydentowi Joe Bidenowi, że jest wobec Putina zbyt miękki i twierdzą, że w ogóle nie powinien się Ukrainą interesować. Inni domagają się surowszych sankcji, ale krytykują też administrację za rosnące ceny benzyny. Ale są i tacy, którzy prezydenta wspierają. Jak zatem amerykańskie media i opinia publiczna zareagowały na atak Rosji na Ukrainę? Chociaż sytuacja na froncie wojennym, a także froncie walki politycznej zmienia się z godziny na godziny niektórzy już przekonują, że Władimir Putin wszystkich okiwał i wygrał, a inni, że stracił kontakt z rzeczywistością i poniósł całkowitą klęskę. W amerykańskich mediach (niekiedy tych samych) znajdą państwo komentarze przekonujące, że rosyjskie czołgi na ulicach ukraińskich miast to dowód na ostateczny upadek koalicji demokratycznych państw Zachodu oraz takie, które mówią, że paradoksalnie Putin wyrwał Zachód z fałszywego poczucia bezpieczeństwa i dał nowe poczucie celu. Jeszcze niedawno francuski prezydent Emmanuel Macron twierdził, że NATO jest w stanie „śmierci mózgowej”, a Donald Trump nazywał „przestarzałym”. Dziś Joe Biden mówi, że to najwspanialszy sojusz militarny w dziejach ludzkości, obiecuje bronić każdego cala ziemi krajów członkowskich i posyła dodatkowych żołnierzy na wschodnią flankę Sojuszu. Ale tak jak nie ma zgody co do długofalowych skutków wojny, tak trwa spór o dotychczasową politykę administracji Bidena. Czy Biały Dom słusznie od wielu tygodni dzielił się informacjami wywiadowczymi, informował o powadze zagrożenia, ale jednocześnie próbował rozmawiać z Putinem i jego ludźmi? Czy sankcje, jakie do tej pory wprowadzono, powinny być ostrzejsze? Jakie będą ich konsekwencje tak dla Rosji, ale też – o czym Biden mówi otwarcie – dla zwykłych Amerykanów. Czy obywatele są zadowoleni z tego jak radzi sobie z konfliktem? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W Tennnessee rada szkolna właśnie usunęła z listy lektur komiks „Maus” Arta Spiegelmana, w Teksasie powstała lista 850 „kontrowersyjnych” pozycji (trafiły na nią m.in. „Opowieści podręcznej” Margaret Atwood czy „Pomiędzy światem a mną” Ta-Nehisiego Coatesa), które władze szkół prewencyjnie usuwają z bibliotek. Stowarzyszenie Bibliotek Amerykańskich alarmuje, że szybko rośnie liczba prób eliminowania książek, które wzbudzają obiekcje rodziców. Republikanom udało się wystraszyć rodziców dwugłowym potworem „gender” i „krytycznej teorii rasy”, szkoły, która jakoby równocześnie seksualizuje dzieci, a z drugiej wychowuje ich w nieustannym poczuciu wstydu za rasizm i w nienawiści wobec białych. W odpowiedzi na tego chochoła w kolejnych stanach Republikanie wprowadzają ustawy mające zaostrzyć kontrolę nad tym czego – i w jaki sposób – mogą uczyć nauczyciele. Napięcie widać na zebraniach lokalnych rad szkolnych, gdzie padają najcięższe oskarżenia, dochodzi do pyskówek, przepychanek, interweniuje policja. Opowiadamy jak polityka wkracza do lokalnych wyborów do owych rad, pogłębiając i tak już ogromną polaryzację społeczeństwa. Prawica chce szkoły wolnej od wzmianek o LGBT, ale przede wszystkim wolnej od rozmów o rasizmie i rasistowskiej przeszłości Stanów Zjednoczonych. Mówimy o tym, że choć konserwatyści równocześnie straszą „lewacką cancel culture”, sami uprawiają prawicową kulturę wykluczenia. Co zaskakujące potrafią przy tym zaskakująco zręcznie stosować pozornie inkluzywny język. Demokratom trudno niekiedy odpowiedzieć na te praktyki, bo i wśród zwolenników tej partii jest grupa o zapędach cenzorskich. Są takie książki - jak na przykład „Zabić drozda” - których wycofani, choć z różnych powodów, domaga się zarówno część prawicy, jak i lewicy. Ale mimo że po lewej stronie również zdarzają się przypadki zakazywania książek czy ideologicznego zacietrzewienia, pokazujemy na czym polegają pewne istotne różnice między lewicowym a prawicowym cenzurowaniem. Na koniec opowiadamy o radzie szkolnej w San Francisco. W tym bastionie Partii Demokratycznej wyborcy miażdżącą przewagą głosów właśnie odwołali troje członków rady. I to z poparciem burmistrzyni, również Demokratki. Co się stało? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Po prawie trzech dekadach w Sądzie Najwyższym na emeryturę przechodzi sędzia Stephen Breyer – Joe Biden zyska szansę na wskazanie jednej z dziewięciorga osób zasiadających w najważniejszym sądzie kraju. Kiedy jednak Biden zapowiedział zrealizowanie wyborczej obietnicy i mianowanie Afroamerykanki, spotkały go za to cięgi z obu stron sceny politycznej. Dlaczego coś, co mogło być łatwym politycznym zwycięstwem, znowu Bidenowi nie wyszło? Przypominamy historię zaciętych walk o nominacje do Sądu Najwyższego, np. Roberta Borka, Merricka Garlanda czy Amy Coney Barrett. Zastanawiamy się czym kierują się prezydenci przy obsadzaniu sędziowskich wakatów i czy rzeczywiście kompetencje oraz wiedza prawnicza są jedynymi kryteriami, jakie bierze się pod uwagę. Wyjaśniamy wreszcie dlaczego Sąd Najwyższy wcale nie jest instytucją ponadpolityczną (jak uparcie twierdzą sami sędziowie), a wręcz przeciwnie: polityczne są nominacje sędziowskie, sposób ich zatwierdzania, dobór spraw, wreszcie same wyroki. Co więcej: w sytuacji paraliżu Senatu, SN coraz częściej staje się „alternatywną legislaturą” i to ze szkodą dla swojego prestiżu – dziś tylko 40 procent Amerykanów ufa Sądowi Najwyższemu. Nic dziwnego, że coraz częściej mówi się o konieczności przeprowadzenia jakiejś reformy tego organu – przyglądamy się zatem różnym propozycjom takich reform i szukamy historycznych precedensów. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Stęskniliście się za Donaldem Trumpem? Czas na update, bo u byłego prezydenta dużo się ostatnio dzieje. W Nowym Jorku prokuratura bada oszustwa podatkowe Trump Organization, a także zawyżanie wyceny majątku, np. po to, żeby otrzymywać lepsze warunki kredytowe i móc dalej finansować umiarkowanie udane przedsięwzięcia biznesowe Donaldowej firmy. Przede wszystkim problemy Trumpa dotyczą jednak wyborów 2020 roku. W Atlancie prokuratura bada z kolei słynny telefon do sekretarza stanu Georgii, Brada Raffenspergera, któremu Trump kazał „znaleźć” brakujące mu do wygranej 12 tysięcy głosów. Komisja do zbadania 6 stycznia dotarła do nowych wiadomości, np. na temat planu Trumpa „skonfiskowania” maszyn do głosowania z kluczowych stanów: planu, który nawet Rudy Giuliani uznał za absurdalny. Czy rzeczywiście wokół Trumpa „zaciska się pętla”, jak twierdzi część mediów, czy znowu mamy do czynienia z rozbudzaniem oczekiwań, a wszystkie te sprawy zakończą się tak samo jak poprzednie próby pociągnięcia go do odpowiedzialności? Patrzymy też na badania opinii publicznej i zastawiamy się nad tym, jak naprawdę silny jest uścisk w jakim Trump trzyma Partię Republikańską – i patrzymy na sygnały wskazujące, że może zaczyna on słabnąć. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Rosjanie wciąż gromadzą wojska na swojej zachodniej granicy, brytyjski i amerykański wywiad ostrzega przed rosyjskimi prowokacjami i próbami przewrotu w Kijowie. Atak na Ukrainę wydaje się, niestety, bardzo prawdopodobny. Nie powiemy Wam czy wojna będzie, czy nie – tego nie wie dziś nikt poza Władimirem Putinem – ale wyjaśnimy czego domaga się Rosja, jak na jej żądania odpowiadają NATO i Stany Zjednoczone, a przede wszystkim gdzie tu (jeśli w ogóle) pole do kompromisu. Mówimy o tym, co może zrobić Zachód jeśli Rosja zaatakuje Ukrainę, czyli przede wszystkim o sankcjach gospodarczych, na czele z zablokowaniem gazociągu Nord Stream 2. Mówimy o działaniach dyplomatycznych ekipy Joego Bidena, rozmowach z Katarem w sprawie dostaw gazu, ale przede wszystkim naciskach na Niemcy, które są dziś największym hamulcowym wśród państw Zachodu. Zajmujemy się też rosyjską propagandą, która robi z Ukrainy małe, nieistotne, niesamodzielne, w dodatku faszystowskie państewko, niezasługujące na uwagę świata, „naturalną strefę wpływów” Rosji. Pokazujemy jak bardzo rosyjski punkt widzenia powtarzają w Stanach media skrajnej prawicy i skrajnej lewicy – i Fox News, i „Jacobin”, a także jak „neutralność” w sprawie „odległych krajów gdzieś na krańcu świata” przedostaje się, niestety, do mainstreamu myślenia o polityce zagranicznej – co z punktu widzenia Europy Środkowej musi budzić niepokój. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Demokraci niby mają większość w Senacie, ale po raz kolejny w izbie tej przepadły ambitne plany legislacyjne Joego Bidena – tym razem dwie ustawy dotyczące przepisów wyborczych. Nie udało się znaleźć dziesiątki Republikanów, którzy poparliby Freedom to Vote Act, ustawę wprowadzającą ogólnokrajowe standardy wyborów, oraz John Lewis Act, przywracający federalny nadzór nad przepisami wyborczymi w niektórych stanach. Czy ustawy te są konieczne, żeby zastopować „nowe prawa Jima Crowa” przyjmowane na Południu, jak twierdzą Demokraci, czy jest to wszystko wydumany problem, sztuczny kryzys itd., jak zapewniają Republikanie, oburzeni „graniem kartą rasistowską”, choć jeszcze piętnaście lat temu jak jeden mąż popierali to, co dziś znajduje się w John Lewis Act – na tak głosował wówczas np. Mitch McConnell. Nie udało się też zreformować nieszczęsnego filibustru, który pod hasłem „nieograniczonej debaty” zazwyczaj uniemożliwia jakąkolwiek debatę. Zgodnie z przewidywaniami Joe Manchin i Kyrsten Sinema po raz kolejny strzelili w stopę swojej partii. Dlaczego zatem kierownictwo Demokratów postanowiło zrobić coś z góry skazanego na porażkę? Czy stała za tym jakakolwiek strategia, a jeśli tak, to jaka? Czy w sprawie praw wyborczych da się jeszcze cokolwiek zrobić? W tym celu cofamy się do niesławnych wyborów roku 1876 i mówimy o Electoral Count Act – kontrowersyjnej, ale przez długi czas zapomnianej ustawie o której jednak wszyscy przypomnieli sobie w styczniu 2021 roku. Możecie nas słuchać m.in. w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Jest źle. A przynajmniej tak sądzą ludzie. 61 proc. badanych stwierdza, że Stany Zjednoczone zmierzają w złym kierunku, a jedynie 26 proc., że w dobrym. Podobnie jest z oceną stanu krajowej gospodarki. Niespełna co czwarty Amerykanin sądzi, że ma się ona „świetnie” lub „dobrze”, a ponad dwie trzecie, że jest „przeciętnie” lub „źle”. Wśród Republikanów nastroje są jeszcze gorsze, ale w gronie Demokratów próżno szukać fali optymizmu. Z jednej strony Amerykanie mają obiektywne powody do niepokoju. Inflacja w grudniu osiągnęła poziom najwyższy od 1982 roku, czyli początku rządów Reagana. Dramatycznie rosną ten ceny paliwa. Z drugiej strony jednak: szacowany wzrost gospodarczy w 2021 roku sięgnie nawet 5,9 proc. PKB, a bezrobocie spadło do 3,9 proc. – znacznie szybciej niż przewidywano. Amerykanie inaczej oceniają też stan kraju i swoich prywatnych finansów. W tym drugim przypadku są znacznie bardziej optymistyczni. O przekonaniu, że gospodarka ma się dobrze świadczy też zjawisko opisywane w mediach od miesięcy i nazwane „wielką rezygnacją”. Tłumaczymy czym jest, skąd się wzięło i jak zmieniło rynek pracy w USA. Zastanawiamy się jak subiektywne oceny stanu państwa mają się do rzeczywistości i jak się mają do tego krytyczne oceny prezydenta. Czy wysokie oczekiwania wyborców wobec Białego Domu to znak czasu czy raczej historyczny standard? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Rok po 6 stycznia wiemy więcej na temat tamtych wydarzeń. Mówimy o tym, kim były osoby szturmujące Kapitol, co je łączyło i dlaczego szaman QAnon jest symbolem wprawdzie atrakcyjnym, ale fałszującym rzeczywistość – a ta wygląda tak, że w Stanach Zjednoczonych mamy do czynienia z całym ruchem „zwykłych obywateli” akceptujących przemoc polityczną. Wydarzenia 6 stycznia są dla tego ruchu mitem założycielskim i powodem do dumy. Wiemy też więcej o tym, co było prawdziwym celem ataku – opóźnienie zatwierdzenia wygranej Bidena, po to, by ludzie Trumpa w kluczowych stanach mogli odwrócić wynik wyborów. To, czego nie udało się zrobić siłą w 2021 roku, może udać się w roku 2025 na drodze urzędowej – Republikanie już się do tego szykują, a Demokraci zdają się zasypiać gruszki w popiele. Jak do tego doszło, że Republikanie, którzy tuż po ataku zaczęli się od Trumpa odcinać, dziś podlegają mu bardziej, niż kiedykolwiek, a niedobitki – jak Liz Cheney – toczą z góry przegraną walkę o polityczne życie? Czy Republikanie są w ogóle normalną partią, która mieści się w granicach demokratycznego systemu? Naszą gościnią jest dziś Anne Applebaum, dziennikarka „The Atlantic”, którą pytamy o Republikanów, Demokratów, republikę, demokrację oraz apokaliptyczne scenariusze dla Stanów Zjednoczonych. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Wracamy z pierwszym odcinkiem nowego roku. Najpierw rozmawiamy o najgłośniejszym (a przynajmniej najbardziej polaryzującym) filmie minionego roku, „Nie patrz w górę”: czy jest to satyra celna czy grubo ciosana, czy dobrze pokazuje patologie amerykańskiej polityki, ogłupiające media, niekompetencję rządzących itd, czy przeciwnie, prześlizguje się nad wszystkim powierzchownie, nawet nie dotykając sedna problemu? Wszyscy się spierają, więc spieramy się i my. Następnie spoglądamy przed siebie, na właśnie rozpoczynający się rok 2022 i zastanawiamy się co nas czeka w amerykańskiej polityce. Co szykuje komisja badająca wydarzenia z 6 stycznia? Czy Joemu Bidenowi uda się jeszcze cokolwiek zrobić? Czy Joe Manchin zmieni partię? Czy Sąd Najwyższy ograniczy prawo kobiet do aborcji? Wszystkie drogi prowadzą, oczywiście, do listopadowych midtermów, więc omawiamy kilka ciekawie się zapowiadających wyścigów w kluczowych stanach i zastanawiamy się kto wygra - a raczej, jak bardzo przegrają Demokraci. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Jeśli Joe Biden szuka gdzieś pocieszenia z powodu niskich notowań, jakie obecnie ma wśród Amerykanów, to być może zagląda do ocen swojej wiceprezydentki. Według niektórych sondaży pracę Kamali Harris pochwala mniej niż 30 proc. ankietowanych. Tymczasem niewiele ponad rok temu jej wybór jako partnerki Bidena w wyścigu uznano za przełomowy – po listopadowym zwycięstwie stała się pierwszą kobietą, pierwszą czarną kobietą i pierwszą kobietą azjatyckiego pochodzenia na tym stanowisku (była też zaledwie trzecią w historii kandydatką jedną z dwóch dużych partii na prezydenta). Wybór chwalono nie tylko jako przełomowy, ale też… bardzo rozsądny. Harris miała pokazywać nową twarz partii. Dziś wciąż szuka dla siebie miejsca, a media donoszą o kolejnych rezygnacjach wśród jej personelu i toksycznym środowisku pracy. Czy to skutek osobowości wiceprezydentki i jej niewielkiego doświadczenia w Waszyngtonie czy może roli, w jakiej ją obsadzono? „You die, I fly” – tak wiceprezydent Stanów Zjednoczonych George H. W. Bush opisywał zakres obowiązków teoretycznie drugiej osoby w państwie – przede wszystkim pogrzeby i inne uroczystości. Nie był zresztą w tej ocenie jedyny. O tym jak doskonale nieistotna to funkcja mówił już pierwszy w historii wiceprezydent John Adams. A po nim powtarzali inni. To jeden z kilku paradoksów roli przeznaczonej dla człowieka, którego od prezydentury dzieli bicie jednego serca. Tymczasem początkowo nawet to nie było jasne – prawo nie precyzowało dostatecznie jak wiceprezydenta wybierać, co ma robić, a nawet czy na pewno na wypadek śmierci głowy państwa to on ma zająć jego miejsce. Opowiadamy, że zmiana przyszła dopiero w połowie XX wieku – zwłaszcza za prezydentury Jimmy’ego Cartera, kiedy wiceprezydentem był Walter Mondale. I chociaż później zdarzali się potężni wiceprezydenci – jak Dick Cheney – to do dziś zakres obowiązków drugiej osoby w państwie zależy w dużej mierze od widzimisię głowy państwa. Joe Biden obiecywał Kamali Harris, że potraktuje ją tak jak Barack Obama traktował jego i że pomieszczenia, w których będą trwały narady, zawsze będzie opuszczała jako ostatnia. Rzeczywistość pokazuje, że nie zawsze tak jest. Harris dostaje zadania bardzo poważne i trudne (jak problem migracji czy praw wyborczych), ale nie ma narzędzi do ich wykonania i zwyczajnie sobie z nimi nie radzi. Przypomina przy tym Selinę Meyer, bohaterkę jednego z ulubionych seriali Piotra „Veep”. Opowiadamy o tym popularnym serialu, o tym jakie wyobrażenie kobiety na tym stanowisku ukształtował, no i zastanawiamy się czy Kamala Harris podąży drogą jego bohaterki. P.S. W zapowiedzi odcinka mówimy na nagraniu, że porozmawiamy też m.in. o niejakim „Fritzu”, a potem w ferworze walki nie powiedzieliśmy o kogo chodzi. To, pochodzący od drugiego imienia Frederick, pseudonim wiceprezydenta Mondale’a. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dlaczego tegoroczny wybór „osoby roku” magazynu „Time” wzbudził takie kontrowersje. Kim jest Elon Musk, najbogatszy człowiek na świecie? Czy to wizjoner i geniusz, który poświęca się dla dobra ludzkości, czy maniak z przerostem ego, który szczytnymi hasłami maskuje swoje ambicje? Innymi słowy – czy to raczej Tony Stark, czy Adrian Veidt? Mówimy o bojach Muska na Twitterze z politykami lewicy, jak Berniem Sandersem czy Elizabeth Warren; o tym, czy naprawdę „woli się trzymać z dala od polityki”, jak sam zapewnia, czy przeciwnie – od dawna już wypowiada się na tematy polityczne; szerząc libertariańską wizję rzeczywistości ziemskiej (i pozaziemskiej) w której każdy sam najlepiej wie na co wydać swoje pieniądze, wszelkie dotacje rządowe są zbędne, a ludzie (zwłaszcza miliarderzy) sami powinni decydować czy płacić podatki. Wyjaśniamy też jak rozmaite deklaracje Muska mają się do rzeczywistości. Opowiadamy o amerykańskiej tendencji do gloryfikowania technogeniuszy, zastanawiamy się dlaczego miliony uwielbiają Elona Muska i widzą w nim antysystemowca, choć w rzeczywistości jest systemu produktem, który znakomicie potrafi go wykorzystywać dla własnych celów. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś rozmawiamy o relacjach amerykańsko-rosyjskich, które po raz kolejny znalazły się na wirażu. Amerykanie są przekonani, że Władimir Putin na poważnie rozważa dokonanie inwazji na Ukrainę, już na początku przyszłego roku. Kilka miesięcy temu podobne, niepokojące manewry rosyjskich wojsk zaprowadziły Putina na prestiżowe spotkanie z Bidenem jeden na jeden w Genewie. Wówczas Joe Biden mówił, że oczekuje „stabilnych i przewidywalnych relacji” z Rosją. Tym razem prezydenci spotkali się wirtualnie, a ton rozmowy był inny. Biden miał ostrzec Putina, że inwazja doprowadzi do bardzo poważnych sankcji gospodarczych, do zintensyfikowania amerykańskiej pomocy wojskowej dla Ukrainy i do zwiększenia obecności wojskowej w krajach naszego regionu. Rosyjski prezydent domaga się gwarancji, że Ukraina nigdy nie wstąpi do NATO. Amerykanie się na to nie godzą i twierdzą, że spełnienie tego żądania podważyłoby fundamenty porządku międzynarodowego. Tłumaczymy stanowisko administracji Bidena, wyjaśniamy dlaczego ten spór nie dotyczy jedynie Ukrainy i dlaczego media nazywają Ukrainę „Tajwanem Rosji”. Pokazujemy też, jak przygotowania wojskowe Rosja łączy z kampanią propagandową w mediach, w której stronę rosyjską biorą alt-lewica z alt-prawica spod znaku gwiazdy Fox News, Tuckera Carlsona. Mówimy też o zakończonym właśnie wirtualnym „Szczycie na rzecz demokracji” i co z niego wynika – lub nie. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W dzisiejszym odcinku opowiemy o kilku filmach, które możecie zobaczyć online na 12 edycji American Film Festival – o czterech dokumentach i jednej fabule. Mówimy o „Ferguson powstaje” (reż. Mobolaji Olambiwonnu), o zabójstwie Michaela Browna i protestach, które zapoczątkowały ruch Black Lives Matter. W „Linii podziału” (reż. Maya Cueva i Leah Galant) przyglądamy się latynoskiej społeczności na południu Teksasu, w McAllen, gdzie działa jedyna w tej części stanu klinika w której można przerwać ciążę. „Wrogowie publiczni” (reż. Sonia Kennebeck) to fascynująca próba dotarcia do prawdy o Matthew DeHarcie – czy był prześladowanym sygnalistą czy przestępcą seksualnym, ofiarą czy sprawcą? Spieramy się o „Zdobywanie Dzikiego Zachodu” (reż. Alexandre O. Philippe), wizualny esej na temat westernów, mitologii i imaginarium „Zachodu”, a na koniec mówimy parę słów o obsypanym Oskarami „Nomadland” (reż. Chloé Zhao). Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Od zabójstwa Johna F. Kennedy'ego minęło prawie 60 lat, ale zamach w Dallas wciąż budzi ogromne emocje. Wychodzimy od filmu dokumentalnego Olivera Stone'a „JFK Revisited: Through the Looking Glass”, który wraca do swojego słynnego filmu „JFK” sprzed trzydziestu lat, żeby po raz kolejny zaprezentować swoją narrację – o szerokim spisku na życie prezydenta, który chciał zmienić Amerykę na lepsze, ale uniemożliwiła mu to zbrodnicza kamaryla kompleksu militarno-przemysłowego. Narrację w którą wierzy dziś więcej Amerykanów, niż w wersję oficjalną, przedstawioną w Raporcie Warrena: że nie było żadnego spisku i Lee Harvey Oswald działał sam. Mówimy o licznych teoriach spiskowych na temat zamachu, o tym kto miał stać za śmiercią Kennedy'ego (Rosjanie? Castro? Antycastryści? Mafia? CIA? George Bush senior?); o „zbiegach okoliczności” (Czy to przypadek, że w dniu zamachu w Dallas przebywał także Richard Nixon?); o tym kim była „Babuszka”, a kim „Trzech Obwiesi”. Przyglądamy się teoriom Stone'a, sami zadajemy pytania (Czy Oswald mógł oddać trzy strzały, czy nie? Czy ktoś inny strzelał z „trawiastego pagórka”? Czy „magiczny nabój” mógł trafić i prezydenta, i siedzącego przed nim gubernatora Connally'ego?), ale i sami wpadamy w króliczą norę teorii spiskowych w której ilość materiału jest przytłaczająca, każda teoria ma kontrteorię, a każdemu „dowodowi” na tak można przedstawić „dowód” na nie. Opowiadamy też o micie Kennedy'ego, ostatniego „dobrego” prezydenta, wybitnego przywódcy za czasów którego Ameryka była prawdziwie wielka, a którego śmierć zmieniła kraj; skąd się ten mit wziął i dlaczego wciąż jest tak żywy. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś porozmawiamy o procesie w sprawie zabójstwa. Procesie szczególnym, bo takim, w którym od początku wiadomo kto i jak zabił – pokazują to liczne nagrania, potwierdzają świadkowie, przyznaje się sam oskarżony. Mimo to sprawa Kyle’a Rittenhouse’a – 18-latka, który w 2020 roku podczas protestów Black Lives Matter i zamieszek ulicznych w miasteczku Kenosha w stanie Wisconsin z broni półautomatycznej zastrzelił dwie osoby oraz poważnie ranił trzecią – głęboko podzieliła Amerykanów. I po raz kolejny sprowokowała dyskusje między innymi o: - dostępie do broni (jak to możliwe, że Rittenhouse paradował po mieście z bronią półautomatyczną, której nie miał prawa kupić) - o odmiennym traktowaniu przez prawo białych i czarnych Amerykanów (jak to możliwe, że chwilę po zabójstwach, kiedy z karabinem przewieszonym przez ramię szedł w stronę policji, nie został nawet aresztowany) - o narastającym przyzwoleniu na przemoc w życiu publicznym (coraz więcej Amerykanów, zwłaszcza tych, którzy wierzą w kłamstwa o sfałszowanych wyborach prezydenckich, akceptuje użycie siły wobec przeciwników politycznych. A liczba pogróżek wobec kongresmanów i senatorów wzrosła w ciągu roku o 107 procent!). Kiedy w piątek Rittenhouse został uznany za niewinnego, te dyskusje tylko przybrały na sile. My podkast nagrywaliśmy w czwartek. Nie znając wyroku przewidywaliśmy jednak, że prokuratura nie przekona ławy przysięgłych do swojej interpretacji wydarzeń. Poza tym wiadomo było, że każdy wyrok wywoła ogromne kontrowersje, bo liberałowie i konserwatyści od początku odmiennie interpretowali ten proces. Dla prawicy nastolatek jest bohaterem, wzorem amerykańskiego patrioty, który w chwili zagrożenia wziął broń i sprawy w swoje ręce. Dla liberałów to chłopak, który przez nikogo nieproszony chciał się pobawić w szeryfa. Zwolennicy jak najszerszego dostępu do broni triumfują, a już wkrótce mogą mieć kolejny powód do świętowania. Przed Sądem Najwyższym toczy się właśnie sprawa, w której wyrok najpewniej sprawi, że na ulicach pojawi się jeszcze więcej uzbrojonych ludzi. Dlaczego? Posłuchajcie. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś dwa tematy, które jednak okazują się jednym. Ostatnie wybory to nie tylko klęska Demokratów w Wirginii, lecz także wybory burmistrzów wielu amerykańskich miast. Tu Demokraci, oczywiście, wygrali, pytanie brzmi jednak: którzy? Mówimy o niepopularności hasła „defund the police” w sytuacji wyraźnego wzrostu przestępczości oraz o wyraźnym zwrocie wyborców ku centrum. Prawica tłumaczy te wydarzenia sprzeciwem wobec „polityki tożsamości”, ale czy Republikanie nie robią czegoś bardzo podobnego? Podekscytowani wygraną w Wirginii Republikanie planują strategię na rok 2022. Mówimy o dwóch ważnych konferencjach i ciekawych wystąpieniach, które pokazują co interesuje dziś Republikanów i na czym chcą się skupić. Z jednej strony mamy próbę dystansowania się od Trumpa, żeby pozyskać centrowych wyborców – z drugiej, pełną ofensywę na froncie wojen kulturowych. J.D. Vance, autor „Elegii dla bidoków” atakuje „profesorów” i „uniwersytety” (choć sam jest wykładowcą akademickim), a senator Josh Hawley, oskarża lewicę o „atak na męskość”, wpychanie mężczyzn w objęcia pornografii i gier komputerowych. Tłumaczymy dlaczego to pozornie głupie hasło – zwłaszcza w połączeniu z deklaratywnym populizmem ekonomicznym – może się okazać nośne. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Równo rok po zwycięstwie Joego Bidena nad Donaldem Trumpem, Demokraci ponieśli klęskę: w wyborach na gubernatora Wirginii, stanu uważanego za bezpiecznie „niebieski”, mało znany Republikanin Glenn Youngkin pokonał Demokratę Terry’ego McAuliffe’a. Próbujemy zrozumieć jak do tego doszło, ale nie jest to łatwe. Czy powodem była polityczna atmosfera w kraju – fatalne notowania Bidena i paraliż w Waszyngtonie, gdzie Demokraci walczą między sobą, nie mogąc uchwalić żadnej z zapowiadanych ustaw? A może była to po prostu naturalna dynamika, w końcu zwycięzcy wyborów prezydenckich rok później prawie zawsze przegrywają w Wirginii? Jaką rolę odegrała w tych wyborach edukacja, a zwłaszcza najnowszy straszak w wojnach kulturowych czyli „krytyczna teoria rasy”? Dlaczego pozornie neutralne „prawa rodziców” wcale takie nie są? Tłumaczymy dlaczego Youngkin był wyjątkowo dobrym kandydatem (i dlaczego w ogóle nim został), który potrafił trzymać Trumpa na dystans, ale utrzymać poparcie jego wiernej bazy. Czy ta strategia jest jednak do powtórzenia w przyszłorocznych wyborach? Czy Demokraci mają się czego bać i co mogą zrobić – jeśli w ogóle coś – żeby za rok nie stracić kontroli nad Kongresem? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Build Back Better, gigantyczna ustawa zawierająca prawie wszystkie projekty społeczne administracji Bidena, robi się coraz mniejsza – duet Joe Manchin i Kyrsten Sinema bezlitośnie odkrawa od niej kolejne części. Z 6 bilionów wydatków w ciągu dekady zrobiło się najpierw 3,5 - teraz mowa jest o niecałych 2 bilionach. Wyjaśniamy, co wypadło z ustawy w całości (np. urlop macierzyński), co zostało okrojone (opieka zdrowotna), a co zostało, nawet jeśli w nieco innej formie (powszechne żłobki, pakiet klimatyczny) – a także skąd Demokraci chcą wziąć na wszystko pieniądze i czy wreszcie opodatkują miliarderów? Czy ostatecznie okaże się to projekt przełomowy, czy jednak wielkie rozczarowanie? Czy lepiej finansować więcej programów, ale skromniej albo przez krótszy czas, czy skupić się na kilku, ale finansowanych w pełni? Jakie błędy komunikacyjne popełnili Biden i Demokraci, jakie ryzyko niosą te niekończące się negocjacje i czy ta nieszczęsną ustawa wreszcie zostanie uchwalona? A wreszcie: czy Stany Zjednoczone są jak przedrozbiorowa Polska, sparaliżowane przez liberum veto? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

„Nie chcemy – powtórzę raz jeszcze – nie chcemy nowej zimnej wojny lub świata podzielonego na sztywne bloki”, mówił 21 września w siedzibie ONZ Joe Biden. Wiele jednak wskazuje, że właśnie w takim kierunku zmierzamy i że nowa zimna wojna między USA a Chinami trwa w najlepsze. Rosną napięcia wokół Tajwanu. W ciągu zaledwie czterech dni października Chiny naruszyły przestrzeń powietrzną wyspy wysyłając w nią 150 odrzutowców. W tym samym czasie wokół japońskiej wyspy Okinawa, gdzie Amerykanie mają swoją bazę wojskową, odbyły się wielkie manewry wojskowe z udziałem jednostek z sześciu państw, między innymi Japonii, Wielkiej Brytanii i Kanady. Wcześniej Amerykanie, Australijczycy i Brytyjczycy ogłosili powstanie nowego porozumienia AUKUS, w ramach którego Australia uzyska dostęp do okrętów podwodnych o napędzie nuklearnym. 24 września odbyło się w Waszyngtonie pierwsze realne, niewirtualne spotkanie przywódców państw członkowskich tzw. QUAD skupiających USA, Australię, Japonię i Indie. W tym odcinku wyjaśniamy jak znaleźliśmy się w tym miejscu. Skoro przez całe dekady wszyscy prezydenci, Demokraci i Republikanie, uważali, że to współpraca, a nie rywalizacja z Chinami jest dla USA korzystna, dlaczego teraz wszyscy uważają coś zupełnie przeciwnego? Czy Stany Zjednoczone rzeczywiście są upadającym, skazanym na porażkę imperium – jak widzi to chiński przywódca Xi Jinping? I czy Amerykanie - którzy niedawno wyszli z Afganistanu, bo mieli dość niekończących się wojen - nie wchodzą właśnie w kolejny konflikt, który z „zimnego” może przekształcić się w „gorący”? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Awaria z 4 października, kiedy na kilka godzin stanął świat, dobitnie unaoczniła jak bardzo świat uzależniony jest od produktów firmy Marka Zuckerberga. Zbiegło się to w czasie z rewelacjami sygnalistki, Frances Haugen, która ujawniła mediom wewnętrzne dokumenty Facebooka, świadczące o tym, że FB doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że szkodzi nastolatkom, szerzy dezinformację i wznieca społeczne podziały – ale ponieważ jest to dla firmy korzystne finansowo, niewiele robi, żeby z tym walczyć. Czy Facebook to użyteczne narzędzie komunikacji, które ułatwia życie miliardom ludzi – czy raczej uzależniające medium, które przynosi wymierne szkody psychologiczne i społeczne, prywatyzuje zyski, a uspołecznia straty? Mówimy o nowych algorytmach, które miały promować interakcje społeczne, ale uczyniły Facebooka miejscem bardziej agresywnym; o problemach z moderacją; o przestarzałych regulacjach internetu, ustawie z 1996 roku i Section 230, która de facto zapewnia mediom społecznościowym bezkarność. Mówimy wreszcie opomysłach reformy, które – zaskakująco – potrafią połączyć polityków prawicowych i lewicowych. Na czym polega przymusowy podział monopolów; na ile użyteczne są porównania FB do przemysłu tytoniowego albo naftowego, a Zuckerberga do Rockefellera – i zastanawiamy się czy rozbicie Facebooka na części w ogóle wchodzi w grę. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Na jaw wychodzą kolejne fakty na temat wydarzeń z 6 stycznia, które pokazują, że Trumpowe próby zmiany wyniku wyborów prezydenckich były znacznie bardziej zorganizowane, niż to się wydawało. Mówimy o tym, co ustaliła komisja Senatu i w jaki sposób tzw. „Notatka Eastmana”, czyli sześciopunktowy harmonogram zamachu stanu, miał oddać prezydenturę Trumpowi. Postrzeganie 6 stycznia jako aberracji, która na pewno się nie powtórzy, jest naiwnością. Robert Kagan w głośnym tekście dla "Washington Post" pisze o dwutorowym działaniu Republikanów, którzy niby zachowują się jak normalna opozycja, ale równocześnie szykują grunt pod wybory 2024 roku i na poziomie stanowym eliminują te bezpieczniki, które uniemożliwiły Trumpowi kradzież wyborów. Choć wciąż jeszcze można to powstrzymać odpowiednimi ustawami, czas się kończy. Rozmawiamy też o Sądzie Najwyższym i kluczowych sprawach jakimi ma się zająć w tej kadencji. Mówimy o przechyleniu ideologicznym Sądu w prawo, o spadającym zaufaniu Amerykanów do tej instytucji i o tym, jak ma się to wszystko do nadchodzącego kryzysu politycznego. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Joe Biden w czasie kampanii obiecywał odwrót od radykalnej polityki antyimigracyjnej Donalda Trumpa, reformę przepisów dotyczących migrantów i powrót do działań zgodnych z „amerykańskimi wartościami”. Jak mu idzie? Ostatnio media obiegły poruszające nagrania tysięcy Haitańczyków zgromadzonych w prowizorycznym obozie pod mostem nad Rio Grande, a potem zdjęcia straży granicznej, która konno przepędza migrantów na stronę meksykańską. W amerykańskim kontekście historycznym biały mundurowy szarpiący czarnego migranta ma dodatkowy wymiar rasowy, więc administracja Bidena natychmiast zaczęła „damage control”: prezydent, wiceprezydentka i sekretarz ds. bezpieczeństwa wewnętrznego wyrazili oburzenie i zapowiedzieli „zbadanie incydentu”. To jednak działania wizerunkowe, które nie rozwiążą strukturalnych problemów. A tych jest masa. Tłumaczymy skąd się wziął na granicy z Meksykiem tłum Haitańczyków, dlaczego administracja Bidena kontynuuje politykę Trumpa i deportuje ludzi zanim ci zdążą włożyć wniosek o azyl i czym jest przepis 42, na podstawie którego się to odbywa. Mówimy o tym, dlaczego Stany Zjednoczone nie mają sensownej polityki migracyjnej, jak to możliwe, że ostatnią reformę prawa w tej dziedzinie przeprowadzono w latach 90. XX wieku, co w tej kwestii proponuje Biden i czy uda mu się to osiągnąć. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Często mówimy o republikańskich wojnach domowych, ale dziś tematem są wewnętrzne walki w łonie Partii Demokratycznej. Lewica grozi, że nie poprze ponadpartyjnej ustawy infrastrukturalnej (1,5 biliona dolarów na drogi, mosty itd.), dopóki Kongres nie przyjmie większej ustawy Build Back Better (3,5 biliona dolarów m.in. na opiekę zdrowotną i socjalną czy zieloną transformację). Z kolei centryści zapowiadają, że jeśli pakiet infrastrukturalny nie zostanie uchwalony w poniedziałek, pogrzebią w Kongresie BBB. Spór o kolejność procedowania ustaw może wydawać się trywialny, ale to tylko pozór. Opowiemy Wam o skoordynowanym ataku przeciwników Build Back Better i o tym, dlaczego nawet najpopularniejsze wśród Amerykanów propozycje mogą przegrać w starciu z interesami wielkich korporacji. Wyjaśnimy gdzie w tym sporze stoi prezydent Biden i kierownictwo partii; dlaczego to tzw. umiarkowani Demokraci są radykałami, którzy zagrażają przyszłości całej partii – w tym samym sobie. A przy okazji spieramy się o głośną sukienkę Alexandrii Ocasio-Cortez i tłumaczymy dlaczego Stanom Zjednoczonym lada chwila grozi niewypłacalność. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Teksas przyjął nowe, bardzo restrykcyjne (i przewrotne) prawo, które de facto niemal całkowicie zakazuje aborcji. Jak to możliwe, skoro przerywanie ciąży jest w Stanach legalne od czasu słynnego wyroku Sądu Najwyższego w sprawie Roe kontra Wade z roku 1973, potwierdzonego późniejszym Casey kontra Planned Parenthood z 1992 roku? Wyjaśniamy historię sporu między zwolennikami dostępu do legalnego przerywania ciąży, a jego przeciwnikami; o tym jak aborcja – niegdyś kwestia prawie nieobecna w polityce – stała się jednym z głównych paliw wojen kulturowych; jak przeorała amerykańską scenę polityczną, tworząc obozy „pro-choice” i „pro-life”. Zastanawiamy się czy liderom ruchu antyaborcyjnego rzeczywiście chodziło o aborcję; mówimy o tym, co o aborcji uważają Amerykanie i dlaczego zwolennicy całkowitego zakazu są w mniejszości, ale nie składają broni – i dlaczego dziś są bliżej osiągnięcia swojego celu, niż kiedykolwiek wcześniej. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Nie rekonstruujemy wydarzeń z 11 września, ale próbujemy opowiedzieć o tym, jak 9/11 zmieniło Amerykę – i cały świat. Mówimy o wojnach: „dobrej” w Afganistanie i „złej” w Iraku; o katastrofalnych decyzjach republikańskich neokonserwatystów, ale i wsparciu, jakie dostali od Demokratów, mediów i (o czym się często zapomina) większości zwykłych Amerykanów. Mówimy o hurapatriotyzmie, ksenofobii, kulturze podejrzliwości, nielegalnych podsłuchach; o tym jak „wojną z terrorem” i łamaniem praw człowieka Stany Zjednoczone roztrwoniły ogromny kapitał sympatii i dobrej woli, który dało im 9/11; a także o tym jak „wojną z terrorem” i łamaniem praw człowieka Stany Zjednoczone roztrwoniły kapitał sympatii i dobrej woli, który dało im 9/11. O tym w jaki sposób obsesyjne skupienie się na Al-Kaidzie i terroryzmie muzułmańskim odciągnęło uwagę służb od terroryzmu skrajnej prawicy, który dziś – zdaniem FBI – jest największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa Ameryki. Czy bez teorii spiskowych na temat 11 września mielibyśmy dzisiejsze „fake newsy”? Czy bez podkopania wiary w instytucje demokratycznego państwa – które okazały się albo niekompetentne, albo przeciwnie, nadmiernie ekspansywne – Donald Trump zdołałby zostać prezydentem? Czy wreszcie doszłoby do 6 stycznia i ataku na Kapitol? Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Dziś rozmawiamy o gubernatorach kilku największych stanów. W Kalifornii lada chwila odbędzie się referendum w sprawie odwołania Demokraty Gavina Newsoma. Tłumaczymy system, który w 2003 roku umożliwił wygraną Arnoldowi Schwarzeneggerowi, a dziś może wprowadzić na fotel gubernatorski człowieka o poglądach zbliżonych do Trumpa. Mówimy o republikańskich gubernatorach Florydy i Teksasu, którzy głośno ostrzegają prezydenta Bidena, żeby nie mieszał się w sprawy ich stanów, a po cichu proszą rząd federalny o pomoc, bo ich szpitale nie dają sobie rady z czwartą falą koronawirusa. Ron DeSantis z Florydy i Greg Abbott z Teksasu nie chcą się narażać antyszczepionkowcom, dlatego grają kartą narracją „to wszystko kwestia osobistego wyboru, obywatele sami wiedzą co dla nich najlepsze”, choć cały ten libertarianizm kończy się, kiedy jakaś instytucja chce bronić się przed wirusem i wprowadza nakaz noszenia masek. Na końcu zajmujemy się Nowym Jorkiem, gdzie niedawno Demokraci zmusili do dymisji swojego człowieka, rządzącego tym stanem od dekady Andrew Cuomo. Opowiadamy o jego spektakularnym upadku – o ukrywaniu danych o śmiertelności w domach opieki dla seniorów, a także o skandalu seksualnym, który pogrzebał Cuomo ze szczętem. Zastanawiamy się też czy konsekwencji tego skandalu nie powinien ponieść także pewien dziennikarz CNN. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Wracamy po przerwie i rozmawiamy – rzecz jasna – o wycofywaniu wojsk amerykańskich z Afganistanu i toczącym się na naszych oczach kryzysie humanitarnym: na lotnisku w Kabulu trwa chaotyczna i pospieszna ewakuacja; w zamachu terrorystycznym 26 sierpnia zginęło prawie dwieście osób. Amerykańskie media piszą o „klęsce Bidena”, lewica domaga się przyjęcia uchodźców, a prawica wzywa do impeachmentu prezydenta, choć jeszcze rok temu chwaliła Trumpa za porozumienie z talibami i zapowiedź wyjścia z Afganistanu. Dlaczego Stany Zjednoczone okazały się zupełnie nieprzygotowane na tę sytuację, dlaczego ewakuacja odbywa się w ostatniej chwili i czy słuszne są porównania z upadkiem Sajgonu w 1975 roku? Czy Biden miał dobre wyjście z tej sytuacji i czy uczciwe jest zrzucanie na Trumpa całej winy za obecną kompromitację? Przypominamy jak to z tą wojną było, kto ją 20 lat temu popierał – i kto dziś popiera wycofanie wojsk z Afganistanu. Zastanawiamy się też czy Demokraci zapłacą za to polityczną cenę w przyszłorocznych wyborach i – szerzej – co afgańska klęska może oznaczać dla wizerunku USA na świecie. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

Ostatni odcinek przed przerwą wakacyjną poświęcamy książkom o Stanach Zjednoczonych, które ostatnio przeczytaliśmy i które Państwu – w mniejszym lub większym stopniu – polecamy. Trzy po polsku, trzy po angielsku, trzy od Łukasza, trzy od Piotra. Mówimy o epidemii przemocy i zabójstwach czarnych Amerykanów w Los Angeles i Chicago (Jill Leovy,„Wszyscy wiedzą”; Alex Kotlowitz, „Amerykańskie lato”) i o wydanym dopiero co po polsku głośnym eseju Ta-Nehisiego Coatesa („Między światem a mną”) o doświadczeniu byciu Afroamerykaninem. O tym dlaczego zdaniem historyczki Heather Cox Richardson Konfederacja niekoniecznie przegrała wojnę secesyjną („How the South Won the Civil War”) i o alternatywnych historiach USA (Jeff Greenfield, „Then Everything Changed”). Recenzujemy też zbiór reportaży Macieja Jarkowca („Rewolwer obok Biblii”). Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W 245. rocznicę ogłoszenia Deklaracji niepodległości rozmawiamy o tym, dlaczego dokument z 4 lipca ten jest tak przełomowy; o równości ludzi i ich niezbywalnych prawach o których mówi, ale także o tym, jak realizacja tych szczytnych ideałów wyglądała w praktyce; o napięciach między Deklaracją niepodległości a Konstytucją; o tym, dlaczego dla większości Amerykanów – kobiet i niewolników – rok 1776 nie był żadnym przełomem. O tym, jak założycielski sprzeciw wobec tyranii manifestuje się we współczesnych Stanach Zjednoczonych i co znaczy dla Amerykanów „patriotyzm” i jak odróżnić go od nacjonalizmu. Mówimy o wizji historii konserwatystów w której Ameryka jest projektem skończonym i doskonałym, a mówić o niej można tylko w samych superlatywach; a także o progresywnej wizji patriotyzmu w której należy mierzyć się z tym, co w historii wstydliwe. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

W 6. rocznicę przełomowego wyroku Sądu Najwyższego Obergefell kontra Hodges mówimy o historii walki o równość małżeńską w USA. Jak to się stało, że dziś aż 70 procent Amerykanów, w tym po raz pierwszy większość Republikanów, uważa, że małżeństwa osób tej samej płci powinny być uznawane przez prawo i mieć takie sama prawa jak inne małżeństwa? Jak to się stało, że 20 lat temu osoby LGBT nie mogły służyć w wojsku, nie mogły zawierać małżeństwa, z powodu orientacji można je było zwolnić z pracy, w niektórych stanach seks homoseksualny był wciąż karalny, a dziś wiceprezydentka kraju bierze udział w waszyngtońskiej paradzie Pride? Mówimy o kluczowych wyrokach sądowych, które zmieniły sytuację prawną osób LGBT, ale też o ewolucji podejścia Amerykanów, bez której równość małżeńska nie byłaby dziś możliwa. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

O pierwszej podróży zagranicznej Joego Bidena jako prezydenta: spotkaniu G7 w Wielkiej Brytanii, szczycie NATO w Brukseli, rozmowach z przywódcami Unii Europejskiej i wreszcie o spotkaniu w cztery oczy z Władimirem Putinem w Genewie. O nowym otwarciu w relacjach USA z Europą – powrocie do retoryki wartości i praw człowieka, ale także o konkretnych ustaleniach, jak np. minimalny globalny podatek dla korporacji. O celach tej podróży: pokazaniu, że po Trumpowym interludium Stany Zjednoczone wróciły do gry; naprawieniu relacji z Europą i „zebraniu starej drużyny” przed czekającymi ją wyzwaniami. Biden ma na myśli przede wszystkim Chiny, ale w tym celu potrzebuje nie tylko sojuszników, ale i względnego spokoju w relacjach z Rosją. Mówimy o tym, co dało Bidenowi spotkanie z Putinem i o zarysowującym się nowym, pragmatycznym podejściu Waszyngtonu w relacjach z Moskwą. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

O dwóch postaciach Partii Demokratycznej, które znalazły się na kursie kolizyjnym: o Joem Manchinie, najpotężniejszym senatorze tej partii (a w tym momencie może i najpoteżniejszym senatorze w ogóle) oraz wiceprezydentce Kamali Harris. Manchin ogłosił właśnie, że nie poprze For the People Act, kluczowej dla Demokratów ustawy mającej ułatwić głosowanie obywatelom. Podtrzymał też – a nawet zaostrzył – swój sprzeciw wobec jakiejkolwiek reformy filibustru, który paraliżuje Senat i uniemozliwia rządzenie Demokratom. Zastanawiamy się z czego wynika postawa Manchina i co oznacza ona dla Kamali Harris, której Joe Biden powierzył zadanie uchwalenia tej ustawy. Mówimy o nierozwiązywalnych paradoksach i problemach wiceprezydentury, o niełatwiej dynamice relacji między prezydentem i jego wice, i o tym, jak póki co z tej roli wywiązuje się Kamala Harris. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na patronite.pl/podkastamerykanski

O nadchodzących prawyborach Demokratów w Nowym Jorku, których zwycięzca ma praktycznie w kieszeni wygraną z Republikaninem w listopadzie. Z jakimi problemami mierzy się największe miasto USA? Na kogo postawią wyborcy? Na kogoś centrowego, jak były policjant, Eric Adams; na bardzo doświadczoną, ale mało charyzmatyczną urzędniczkę, Kathryn Garcię; czy na Andrew Yanga, niedoszłego kandydata na prezydenta i celebrytę określanego czasem mianem lewicowego Trumpa? Dlaczego w tak postępowym mieście jak Nowy Jork partyjna lewica nie wystawiła jednej osoby, tylko podzieliła się między aż troje kandydatów i gdzie w tej całej układance najsłynniejsza nowojorska polityczka: Alexandria Ocasio-Cortez? Wreszcie: czy nowojorskie prawybory mówią nam coś ważnego o Partii Demokratycznej i polityce krajowej?

Dokładnie sto lat w Tulsie, w Oklahomie, biały motłoch spalił 35 kwartałów ulic: sklepy, kina, hotele, restauracje itd. Dokładna liczba ofiar śmiertelnych nie jest znana, ale dom straciło 10 tysięcy osób, kwitnąca dzielnica Afroamerykanów, zwana „Czarną Wall Street”, po prostu przestała istnieć. Pamięć o tym wydarzeniu na dziesięciolecia wyparto tak skutecznie, że wielu Amerykanów dowiedziało się o nim dopiero niedawno. Rozmawiamy o tym, dlaczego sto sześćdziesiąt lat po wyzwoleniu niewolników i siedemdziesiąt lat po zniesieniu segregacji Afroamerykanie wciąż wypadają gorzej we wszystkich wskaźnikach socjoekonomicznych. Mówimy o tym, dlaczego narracja „rasizm się skończył, wszystko jest kwestią woli i ciężkiej pracy” jest fałszywa. Opowiadamy o tym, dlaczego największa redystrybucja bogactwa w XX-wiecznych Stanach Zjednoczonych, programy Nowego Ładu, nie objęła Afroamerykanów; dlaczego, kiedy po wojnie powstawała klasa średnia, czarni weterani nie kupowali domów, nie zakładali biznesów, nie szli na studia. Rozmawiamy też o pomysłach na zmniejszanie nierówności, także o tym najbardziej kontrowersyjnym, tzn. o reparacjach dla Afroamerykanów. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na http://patronite.pl/podkastamerykanski

O tym, jak najnowsza odsłona konfliktu palestyńsko-izraelskiego odsłoniła podziały wśród Demokratów; o tym, że według pokaźnej części partii poparcie dla Izraela nie powinno być już całkowite i bezwarunkowe, co najlepiej pokazał list do „New York Timesa” senatora Berniego Sandersa, który o konflikcie mówi językiem praw człowieka, porównując los Palestyńczyków z losem Afroamerykanów: „Palestinian lives matter”. List 29 demokratycznych senatorów wzywających do zawieszenia broni - w tym wieloletnich sojuszników Izraela – też pokazuje, że coś się zmieniło. Przyglądamy się badaniom opinii publicznej, zastanawiamy się co jest przyczyną innego podejścia Demokratów, partii na którą tradycyjnie głosuje znaczna większość amerykańskich Żydów, a także partii, która tradycyjnie wspierała Izrael bez żadnych zastrzeżeń. Mówimy o zmianach pokoleniowych; o innym sposobie widzenia Izraela, który z „underdoga” przekształcił się w regionalne mocarstwo; a wreszcie o rządach Benjamina Netanjahu, którego spory z Obamą i sojusz z Trumpem sprawiły, że bezdyskusyjne wspieranie Izraela nie jest już ponadpartyjnym konsensusem, a stało się kwestią polityczną i partyjną. Zastanawiamy się, co o tym wszystkim uważa sam Biden i jakie miejsce w jego polityce zagranicznej zajmuje Bliski Wschód. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: patronite.pl/podkastamerykanski

O upadku Liz Cheney, dotychczas najważniejszej Republikanki w Izbie Reprezentantów, która jest wprawdzie ultrakonserwatystką, ale wbrew woli kierownictwa partii nie przestała powtarzać, że Trump przegrał wybory prezydenckie i odpowiadał za szturm na Kapitol 6 stycznia. Ponieważ w partii nie liczy się już ideologia, ale wierność Trumpowi, Republikanie postanowili Cheney uciszyć i wymienić ją na Elise Stefanik, niegdyś wchodzącą gwiazdę centrowego skrzydła partii, która z powodów „pragmatycznych” odnalazła w sobie uwielbienie dla Trumpa. Drugą połowę odcinka poświęcamy nadchodzącym wyborom do Kongresu w 2022 roku: mówimy o wytyczaniu nowych okręgów wyborczych na podstawie ostatniego spisu powszechnego: które stany stracą, które zyskają, dlaczego prawie na pewno skorzystają na tym Republikanie i o tym, czy Demokraci mogą w tej kwestii cokolwiek zrobić i utrzymać kontrolę nad Izbą Reprezentantów. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: patronite.pl/podkastamerykanski

O „Ziemi obiecanej”, pierwszym tomie autobiografii Baracka Obamy, która niedawno ukazała się po polsku; o tym, co ta książka mówi nam o charakterze Obamy, a co o jego rządach; o sukcesach i porażkach; o tym jak powszechna w popkulturze wizja wszechwładnego prezydenta ma się się do rzeczywistości, z jakimi ograniczeniami musi się mierzyć każdy lokator Białego Domu; o tym, jak progresywny senator stał się centrowym prezydentem, dla którego nawet skromny, niedoskonały postęp jest zawsze lepszy, niż szczytne idee pozbawione szans na realizację. Zastanawiamy się też na ile Obama jest w „Ziemi obiecanej” uczciwy, o czym nie mówi czytelnikom – i dlaczego. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: patronite.pl/podkastamerykanski

O 100 dniach Joego Bidena w Białym Domu, o jego wystąpieniu przed połączonymi izbami Kongresu: czym się pochwalił, a co zapowiedział; o American Jobs Plan i American Families Plan, ogromnych inwestycjach w infrastrukturę „tradycyjną” i ludzką, wartych w sumie ponad 4 biliony dolarów. Wyjaśniamy, dlaczego w przemówieniu Bidena słowo „praca” padło ponad pięćdziesiąt razy i dlaczego czasem brzmiał jak Bernie Sanders. Mówimy o tym, że zieloną transformację gospodarki z powodzeniem można przedstawiać jako atrakcyjną dla klasy średniej propozycję dobrze płatnych miejsc pracy, a podwyżki podatków dla najbogatszych jako zdrowy rozsądek, chęć by wszyscy płacili swoją „uczciwą dolę”. Mówimy, dlaczego jego propozycje cieszą się popularnością, a Republikanom trudno przedstawić rozsądną alternatywę, więc uciekają w bzdury o rzekomym "zakazie jedzenia mięsa". I o tym, co wróży to Bidenowi na przyszłość. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: patronite.pl/podkastamerykanski

O tym dlaczego wyrok skazujący Dereka Chauvina jest takim ewenementem, o ruchu Black Lives Matter, o porażających statystykach, które pokazują drastyczne dysproporcje między tym jak policja i wymiar sprawiedliwości traktują białych i czarnych Amerykanów. Wyjaśniamy dlaczego dla Afroamerykanów każdy kontakt z policją może skończyć się tragicznie, jakie są problemy ze szkoleniem i podejściem policji, która zbyt często przypomina armię okupacyjną, za to nie spełnia swojej podstawowej funkcji, jaką jest zapewnienie bezpieczeństwa wszystkim obywatelom. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: patronite.pl/podkastamerykanski

O wojnie domowej w Partii Republikańskiej. Wyjaśnimy co Republikanie mają wspólnego z oszustami okradającymi naiwnych staruszków; o kłopotach florydzkiego kongresmena Matta Gaetza, niedawno jeszcze najwierniejszego sojusznika Donalda Trumpa w Izbie Reprezentantów, podejrzewanego o zachowanie niezbyt godne prawdziwego konserwatysty; o Tuckerze Carlsonie z Fox News, który niespecjalnie już kryje się z tym, że promuje rasistowskie i antysemickie teorie białych suprematystów; a wreszcie o wojnie domowej w partii, która tylko czeka na to, by wybuchnąć z całą siłą. Mówimy też o angażowaniu się korporacji w politykę – i dlaczego nagle Republikanom tak bardzo to przeszkadza. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: patronite.pl/podkastamerykanski

O książce Jill Lepore „My, Naród”, jednotomowej historii Stanów Zjednoczonej wydanej po polsku w ubiegłym roku; o tym, czym kierowała się autorka, o jej wizji historii Ameryki, o czym i o kim mówi, komu oddaje głos, jak rozkłada akcenty. Nie jest to hurrapatriotyczna historia „najdoskonalszego kraju świata”, jak chcieliby konserwatyści, ale nie jest to też historia ciągłej opresji, jak u Howarda Zinna. Rozmawiamy o tym, jak Lepore usiłuje zbudować narrację o przeszłości, która mogłaby być wspólna dla jak najszerszego grona różniących się od siebie Amerykanów i dlaczego dziś, kiedy kraj jest tak spolaryzowany, poczucie wspólnoty – także historycznej – jest szczególnie ważne. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: patronite.pl/podkastamerykanski

O wojnach kulturowych – dlaczego wybuchły, gdzie przebiegała oś sporu i czy rzeczywiście dobiegły końca. Mówimy o tym, jak rewolucja lat 60. i wyroki Sądu Najwyższego w latach 70., zwłaszcza legalizujący aborcję Roe kontra Wade, zaktywizowały politycznie religijną prawicę; o Phyllis Schlafly, kluczowej postaci w dziejach amerykańskiego konserwatyzmu i jej skutecznej walce z ERA, poprawką gwarantującą równość praw; o doskonale znanej prawicowej narracji, że trzeba „odbudować” Amerykę, „przywrócić”, „uczynić znowu wielką” i co to tak naprawdę znaczy. Pokazujemy, jak Republikanie próbują wojnami kulturowymi straszyć i mobilizować swoją bazę, a także jak prawa osób transpłciowych stają się najnowszą linią frontu. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: http://patronite.pl/podkastamerykanski

O pierwszej konferencji prasowej Bidena – o oczekiwaniach, osiągnięciach, priorytetach, o tym, co powiedział wprost, a co zasugerował między wersami, o jego krytyce republikańskich polityków, którzy zajmują się ograniczaniem praw wyborczych, zamiast współpracować z Demokratami w rozwiązywaniu autentycznych problemów, a także o wstępnych informacjach na temat niebywale ambitnego planu infrastrukturalnego, który – jeśli zostanie uchwalony – ma szansę kompletnie przeobrazić Amerykę. Mówimy też o tym, jak polityka wewnętrzna Bidena łączy się z polityką zagraniczną, jak wyglądać będą teraz relacje USA z Chinami i co Biden zdaje się rozumieć lepiej od wielu młodszych od niego polityków. Możecie nas słuchać w: Spotify, Podtail, Apple Podcasts, Google Podcasts i YouTube. Jeśli chcecie nas wesprzeć, zapraszamy na: http://patronite.pl/podkastamerykanski

Wychodząc od wtorkowej masakry na przedmieściach Atlanty, rozmawiamy o rosnącej niechęci do Amerykanów azjatyckiego pochodzenia, która, niestety, ma w Stanach bardzo długą tradycję, a także o dostępie do broni w Stanach Zjednoczonych – o tym, co naprawdę mówi 2. poprawka do Konstytucji, o tym, dlaczego tak łatwo kupić broń, dlaczego kolejne strzelaniny nic w tej kwestii nie zmieniają.

American Rescue Plan chwali nawet krytycznie nastawiona do Bidena lewica, a Republikanie – świadomi, że Amerykanów plan się podoba – usiłują przekierować ich uwagę na inne tematy, np. kryzys migracyjny na granicy z Meksykiem. Wyjaśniamy, co Demokraci mogliby zrobić w kwestii nieszczęsnego filibustru, który wiąże im ręce, a także jak dysfunkcyjność amerykańskiej polityki wpływa na politykę zagraniczną.

O zjeździe konserwatystów na Florydzie, czyli dorocznej konferencji CPAC, która pokazała siłę (ale i potencjalną słabość) Donalda Trumpa; a także o republikańskiej ofensywie legislacyjnej mającej utrudnić głosowanie milionom Amerykanów i o tym, jak Demokraci mogą temu jakoś zapobiec, czyli o kluczowej ustawie HR1.

O programie ratunkowym dla gospodarki administracji Bidena, a przede wszystkim o propozycji, która budzi największe emocje: podwyżce minimalnej stawki godzinowej do 15 dolarów. Czy to dużo czy mało, dlaczego na głodowe pensje zrzucają się wszyscy podatnicy i czy plan dodatków na dzieci zaproponowany przez Romneya pozwoli Republikanom przełamać wizerunek partii, która potrafi tylko krytykować.

O tym, jak wojna domowa w partii zaczyna coraz bardziej wyglądać na rozstrzygniętą – na korzyść Trumpa; o Rushu Limbaugh, postaci bez której nie byłoby ani dzisiejszej Partii Republikańskiej, ani Fox News; na koniec zaś o zimowej katastrofie w Teksasie i Tedzie Cruzie, który w środku kryzysu humanitarnego w swoim stanie postanowił wybrać się na wakacje do Meksyku.

Mówimy o trwającym właśnie w Senacie drugim procesie Donalda Trumpa, o argumentach oskarżycieli i obrońców oraz o spodziewanym wyniku głosowania do którego może dojść już dziś. W drugiej części odcinka przyglądamy się wstępnej wizji polityki zagranicznej nowej administracji.

Dziś opowiemy o dwóch kongresmenkach reprezentujących zwaśnione skrzydła Partii Republikańskiej - Liz Cheney, która zagłosowała za impeachmentem Trumpa, oraz Marjorie Taylor Greene, która wierzy w QAnon i mnóstwo innych bredni, ale wyrasta na nową twarz partii. Poza tym rozmawiamy też o pakiecie antycovidowym Bidena i lekcjach, jakie nowy prezydent wyciągnął z rządów Obamy.

Polaryzacja Ameryki jest dziś tak wielka, że Demokraci i Republikanie żyją w osobnych światach: nie ufają sobie, tych drugich widzą nie jako oponentów, ale wrogów, podziały polityczne stały się podziałami tożsamościowymi. Próbujemy odpowiedzieć na pytanie co się stało, że jeszcze w 1950 roku politolodzy za jeden z większych problemów USA uważali to, że partie niezbyt się od siebie różnią, a dziś, 70 lat później, konserwatyści i liberałowie gotowi są się pozabijać. Nie podajemy jednej odpowiedzi: wskazujemy rozmaite przyczyny, mówimy o różnych teoriach na ten temat, sami usiłując zrozumieć jak do tego wszystkiego doszło.

20 stycznia Joe Biden złożył przysięgę prezydencką i został 46. prezydentem Stanów Zjednoczonych. Rozmawiamy o ostatnich godzinach Trumpa w Białym Domu; o inauguracji Bidena - niby innej niż wszystkie, ale równocześnie bardzo klasycznej; a także o tym, jak Bidenowe wezwania do jedności i współpracy mają się w praktyce.

Coraz więcej wiemy o dramatycznych wydarzeniach z 6 stycznia, na jaw wychodzą kolejne wstrząsające fakty - wszystko wskazuje na to, że atak mógł skończyć się jeszcze tragiczniej. Mówimy też o historycznym impeachmencie Donalda Trumpa i o postawie szefostwa Partii Republikańskiej, które równocześnie próbuje zdystansować się od prezydenta, ale i nie stracić zaufania wielbiącej go bazy. Próbujemy odpowiedzieć na pytanie czy w Senacie można osądzić byłego prezydenta, jakie są szanse na skazanie Trumpa i jaka w tym wszystkim rola Mitcha McConnella.

Szturm zwolenników Trumpa na Kapitol w dniu zatwierdzania głosów elektorskich zawsze już będzie symbolem tej katastrofalnej prezydentury. Wyjaśniamy, dlaczego dramatyczne wydarzenia z 6 stycznia nie były zwykłą "demonstracją" tylko próbą przewrotu i atakiem terrorystycznym; kto jest za to współodpowiedzialny, jakie są reperkusje dla pogrążających się w wojnie domowej Republikanów i dla Trumpa osobiście.

Trumpowi został niecały miesiąc urzędowania i choć nie przyznaje się do porażki, to zachowuje się jak człowiek, który wie, że ma tylko miesiąc w Białym Domu. Parada ułaskawień krewnych i znajomych, weto ustawy o wydatkach na wojsko, grożenie zablokowaniem pandemicznego pakietu pomocowego, rozniecanie wojny domowej w Partii Republikańskiej - czy jest w tym jakiś plan?

Tysiące amerykańskich emerytów mieszka w kamperach i podróżuje po kraju w poszukiwaniu pracy sezonowej: w parkach narodowych, przy zbiorach buraków cukrowych, a przede wszystkim w magazynach Amazona. Dlaczego dla tak wielu seniorów emerytura nie oznacza odpoczynku? Dlaczego tak wielu z nich jest bezdomnych (choć sami wolą określenie "bezmiejscowi")? Zapraszamy na rozmowę o amerykańskim problemie mieszkaniowym.

Joe Biden wygrał w Georgii jako pierwszy Demokrata od prawie 30 lat, ale czy Demokraci powtórzą ten sukces i 5 stycznia odbiją oba fotele senatorskie z tego stanu? Wyjaśniamy o co toczy się walka, kto bierze w niej udział, jak ma się do tego wszystkiego pełzająca wojna domowa w Partii Republikańskiej i czy Donald Trump pomaga, czy szkodzi swojej partii - a może jedno i drugie?

Wychodząc od książki "Nienawiść sp. z o.o." Matta Taibbiego (Wydawnictwo Czarne, tłum. Tomasz S. Gałązka)rozmawiamy o amerykańskich mediach: jakie diagnozy stawia Taibbi i w czym się z nim zgadzamy, ale pokazujemy też niekonsekwencje, przeinaczenia i dość naciągany symetryzm. Jak bagatelizuje Russiagate i jak nie zauważa wyjątkowej roli, jaką w czasie prezydentury Trumpa odgrywała stacja Fox News.

Joe Biden wybrał pierwszych członków swojego gabinetu - ludzi z doświadczeniem w administracji Obamy, przeważnie o centrowych, mainstreamowych poglądach. Większość z nich czeka teraz bitwa o zatwierdzenie w zdominowanym przez Republikanów Senacie, a my próbujemy wyjaśnić jakie zarzuty formułuje wobec nich prawica, a jakie lewica - i czemu, zaskakująco, przeciw tym samym osobom. Przy okazji rozmawiamy o ocenianiu polityków przez pryzmat ich wcześniejszej kariery i na ile ta krytyka jest uzasadniona - m.in. na przykładzie Kamali Harris.

Przybliżamy państwu postać Mitcha McConnella, lidera republikańskiej większości w Senacie. Skąd się wziął? Jaką władzą dysponuje i jak z niej korzysta? Jak szkodził Obamie, a jak pomagał Trumpowi? Co uważa za swoje życiowe osiągnięcie? Posłuchajcie opowieści o jednym z najpotężniejszych ludzi w Stanach Zjednoczonych.

Prezydent Trump wciąż nie przyznaje się do porażki, a Republikanie w większości mu sekundują. Zastanawiamy się czy aby rzeczywiście chodzi o zmianę wyniku wyborów i rozmawiamy o długofalowych skutkach narracji o "ukradzionej przez Demokratów" drugiej kadencji.

Ciąg dalszy powyborczych rozważań na temat możliwych scenariuszy rysujących się przed obiema partiami. Dziś o tym, czy możliwa jest zamiana geograficzna - trwała dominacja Republikanów na północy, w Pasie rdzy, ale odzyskanie przez Demokratów Południa, Pasa słońca.

Podejmujemy wątek z poprzedniego odcinka i rozmawiamy o wewnętrznych sporach w łonie Partii Demokratycznej, która próbuje znaleźć odpowiedź dlaczego wygrała mniej, niż się tego spodziewała. Centryści obwiniają lewicę, lewica się broni, a w tle majaczą wybory do Senatu w Georgii.

Kontynuujemy wątki z poprzedniego odcinka i rozmawiamy o tym, czy Trump rzeczywiście liczy na zmianę wyniku wyborów, czy chodzi jednak o coś innego. Mówimy o rozczarowaniu prawicy (w Stanach i w Polsce), ale i o rozczarowaniu lewicy.

Czy Donald Trump może jeszcze wygrać? Omawiamy różne (nawet czysto hipotetyczne)możliwości, próbujemy przeanalizować zachowanie Trumpa i przyglądamy się postawie różnych postaci Partii Republikańskiej.

Dzień wyborczy dwa dni temu, a wciąż nie wiadomo, kto zdobędzie 270 głosów elektorskich. Przyglądamy się stanom w którym wciąż trwa liczenie głosów, tłumaczymy dlaczego najpierw prowadził Trump, a teraz szala przechyliła się na korzyść Bidena i dlaczego Demokraci - nawet jeśli prezydentem zostanie ich kandydat - wypadli grubo poniżej oczekiwań.

Amerykanie stoją w kolejkach do lokali wyborczych, a my mówimy jak wyglądają ostatnie sondaże w kluczowych stanach, co mówią badania elektoratu, a przede wszystkim wyjaśniamy dlaczego "kto wygra" nie równa się "kto zostanie prezydentem" i jakie są możliwe scenariusze rozwoju wydarzeń.

Do wyborów zostały trzy dni, ale głosowanie już trwa w najlepsze - miliony Amerykanów już oddały głos. Kandydaci jeżdżą po kluczowych stanach, próbując zmobilizować bazę i przekonać nieprzekonanych, a Republikanie szykują się do walki sądowej o głosy korespondencyjne.

Czy Donald Trump spełnił obietnice, które składał cztery lata temu? Czy odniósł jakieś sukcesy jako prezydent? Przyglądamy się nielicznym osiągnięciom Trumpa i znacznie liczniejszym "osiągnięciom".

Analizujemy drugą i ostatnią debatę prezydencką, mówimy o ostatnich wahnięciach sondaży, w których przewaga Bidena nad Trumpem się zmniejszyła, a także o niedawno "odkrytych" mailach syna wiceprezydenta z których Republikanie próbują zrobić aferę na miarę maili Hillary Clinton cztery lata temu. Czy to pomoże Trumpowi wygrać?

Dziś omawiamy program wyborczy kandydata Demokratów, próbując odpowiedzieć na pytanie czy Biden jest groźnym lewakiem, jakim usiłuje go zrobić Trump, czy niereformowalnym centroprawicowcem, jakim chce go widzieć amerykańska lewica. A może prawda leży jeszcze gdzieś indziej?

Słyszymy często "E tam, w 2016 roku sondaże też mówiły, że Clinton wygra". Ale czy na pewno to właśnie mówiły sondaże cztery lata temu? Trochę bronimy sondaży, wyjaśniamy co się zmieniło od tamtego czasu, dlaczego sytuacja Bidena różni się od sytuacji Clinton i które stany w tym roku zdecydują o wyniku wyborów.

W dzisiejszym odcinku wyjątkowo nie mówimy o Trumpie, tylko o procedurze nominacji do Sądu Najwyższego i dlaczego wybory do Senatu są prawie tak samo ważne, jak wybory prezydenckie.

O debacie wiceprezydenckiej Mike'a Pence'a i Kamali Harris, o powrocie Trumpa do "pracy" i jego kampanijnej "strategii", a na końcu o tym dlaczego na tym etapie śmierć lub rezygnacja któregokolwiek z kandydatów na prezydenta byłaby najgorszym możliwym rozwiązaniem.

W pierwszej części rozmawiamy o sprzecznych informacjach na temat stanu zdrowia Trumpa, a także o praktycznych skutkach ogniska koronawirusa w Białym Domu. W drugiej skupiamy się na zjawisku "voter suppression", czyli najróżniejszych sposobach w jaki Republikanie próbują sprawić, by w wyborach głosowało jak najmniej Afroamerykanów.

Rozmawiamy o chorobie Donalda Trumpa i o tym, czy wpłynie ona na kampanię wyborczą; o pierwszej debacie między Trumpem i Bidenem, dość powszechnie okrzykniętej mianem "najgorszej debaty w historii"; a także o tym, kogo w jej trakcie nie potępił prezydent.

Czy jeśli Donald Trump przegra w wyborach prezydenckich, to odejdzie z Białego Domu? Jakie znaczenie ma w tej kampanii Sąd Najwyższy? Czy 750 dolarów to dużo czy mało? Na te i inne pytania postaramy się odpowiedź w pierwszym, premierowym odcinku naszego nowego podkastu.