Το Deepfake έχει τον αέρα των καιρών, με συναίσθηση των ρηγμάτων που κλονίζουν το αίσθημα της πραγματικότητας γύρω μας, όχι μονάχα σε ό,τι αφορά τις αναπαραστάσεις της μέσα από τα Μέσα ή την Τέχνη, αλλά και μέσα στις καρδιές των ανθρώπων. Στο σύμπαν αυτό, οι επινοήσεις ενός φαρσέρ αντιμετωπίζονται με τη σοβαρότητα που αρμόζει στην υψηλή τέχνη. Οι καλές μέρες είναι πίσω, όπως και κάθε συλλογικός στόχος. Τι είναι αληθινό, και ακόμη, τι έχει σημασία; Κάποιες απαντήσεις, στο βιβλίο...

Ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα μυθιστόρημα το οποίο, αν και γράφτηκε πριν από τη βάρβαρη επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023, πριν από τα όσα φοβερά ακολούθησαν και συνεχίζονται στην Παλαιστίνη, αποτελεί χρησιμότατο και απολαυστικό ανάγνωσμα για να κατανοήσει κανείς τα ιστορικά θεμέλια του Ισραήλ, και πρωτίστως το ιδεολογικό και θεολογικό υπόστρωμα του μοιραίου Πρωθυπουργού του, του Μπέντζαμιν Νετανιάχου. Για το μυθιστόρημα «Οι Νετανιάχου», ο αμερικανοεβραίος Τζόσουα Κόεν τιμήθηκε με το βραβείο Πούλιτζερ.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα θέμα που μας προβληματίζει πολύ τελευταία, συνήθως με τον τίτλο «άνοδος της ακροδεξιάς στη Γερμανία». Μόνο που η προσέγγιση εδώ δεν είναι δημοσιογραφική, το μονοπάτι που παίρνουμε μας οδηγεί στους ανθρώπους, μέσα από τους ανθρώπους, με τον τρόπο που μόνο ένα μυθιστόρημα μπορεί. Τίτλος του «Περί ανθρώπων», και συγγραφέας του η Γερμανίδα Γιούλι Τσε. Εδώ, ακόμη και ο ναζί γείτονας δεν είναι μονάχα αυτό που φαίνεται…

Σ΄αυτό το podcast ο συγγραφέας και κριτικός βιβλίων Κώστας Κατσουλάρης μοιράζεται τις σκέψεις του για τρία καλά σύγχρονα μυθιστορήματα, που σχετίζονται άμεσα με πρόσωπα και γεγονότα αυτού του καλοκαιριού. Οι συγγραφείς τους και το θέμα τους: Βασίλης Γκουρογιάννης και η εισβολή στην Κύπρο, Τζέιμς Βαν και η φτωχή λευκή Αμερική, Τζον Μάξγουελ Κουτσί και τα απαρτχάιντ του κόσμου τούτου. Βιβλία για την παραλία; Όχι, ακριβώς. Βιβλία για το καλοκαίρι; Φυσικά.

Η διαμάχη γύρω από τον σεξισμό σε βιβλία του Μ. Καραγάτση, ή για τα κριτήρια με τα οποία ζυγίζεται διαχρονικά η αξία ενός συγγραφέα, κινητοποίησε πολλούς επειδή ακριβώς δεν αφορούσε την αξία ενός βιβλίου ή ενός συγγραφέα, αλλά τις αξίες, τις ευαισθησίες και τις πεποιθήσεις μας ως πολίτες. Κι έκανε προφανές κάτι που ήδη γνωρίζουμε: ότι έχει ξεκινήσει ένας σκληρός πολιτισμικός πόλεμος, που παίρνει διάφορες μορφές και που συνοψίζεται στο εξής: Ποιος δικαιούται να ομιλεί και ποιος δικαιούται να είναι ορατός; Και ποιος το αποφασίζει;

Ένα μοναδικό στο είδος του βιβλίο από το οποίο, παρότι απευθύνεται προνομιακά στους ανθρώπους της γραφής, ο αναγνώστης θα αντλήσει μεγάλη απόλαυση, και ίσως βρει εδώ, με αφορμή τη γραφή, λίγη από τη σοφία των Μεγάλων. Είναι ένας μοναδικός αστερισμός που παίρνει το σχήμα που του δίνει ο καθένας μας, κι ακόμη κι αν δεν μας βοηθήσει να βρούμε τον δρόμο μας, στη γραφή ή στη ζωή, θα μας δώσει όλο το κουράγιο που χρειάζεται για να μην τον χάσουμε.

Κινδυνεύουν οι σύγχρονες δημοκρατίες; Πώς θα είναι σε 25 χρόνια από τώρα; Γιατί όλο και λιγότεροι άνθρωποι νιώθουν ότι η δημοκρατία δίνει λύσεις στα προβλήματά τους; Τι πρέπει να αλλάξει, στην Ελλάδα και στην Ευρώπη; Τέτοια και άλλα πολλά ερωτήματα γεννά η ανάγνωση του νέου βιβλίου του κοινωνιολόγου Γιώργου Σιακαντάρη, ενώ ταυτόχρονα επιχειρούνται ορισμένες απαντήσεις και λύσεις. «Τελικά, ο βαθμός κατάκτησης της ελευθερίας, της ισότητας και της ευημερίας του ατόμου είναι το κριτήριο για την αξιολόγηση του κάθε πολιτισμού».

«Παιδιά που μεγαλώνουν κλεισμένα στα δωμάτιά τους. Ακούν μουσική με ακουστικά, συνθέτουν beats στον υπολογιστή και γράφουν μπάρες στα τετράδιά τους. Έχουν για οικογένεια τους φίλους τους και ζουν τη ζωή τους online». Και βέβαια, πανταχού παρούσα, η πόλη, που στην περίπτωση της μεγαλωμένης στην Τούμπα Σοφίας Νικολαΐδου δεν είναι άλλη από τη Θεσσαλονίκη, τη Σαλονίκη, τη Σαλούγκα ή Σολούν ή SKG, που τη νιώθουμε να πάλλεται κάτω από τις σόλες των εφήβων και των νέων, που άλλοτε σουλατσάρουν σε αυτήν σαν άρχοντες και άλλοτε τρέχουν στα στενά της σαν τρομαγμένα σκυλιά.

Γιατί αποστρεφόταν ο Στέφαν Τσβάιχ τους σύγχρονους χορούς, τον κινηματογράφο και το ραδιόφωνο; Πού συναντιώνται οι φόβοι για ομογενοποίηση στα χρόνια της παρακμής της αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας με τις σημερινές εθνικιστικές τάσεις; Οι ανησυχίες που δημιουργεί η παγκοσμιοποίηση, ή η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, έχουν αληθινές βάσεις και δεν πρέπει να υποτιμούνται από τις ελίτ ή τους κοσμοπολίτες διανοούμενους. Αλλά όπως και στα χρόνια του Τσβάιχ, έτσι και σήμερα, ο εθνικισμός δεν είναι λύση αλλά καταστροφή.

Μιλάμε για το βιβλίο του καθηγητή Νίκου Παναγιωτόπουλου, «Μάθε, παιδί μου, γράμματα» (εκδ. Πεδίο), συνοπτική παρουσίαση της μεγάλης έρευνας «Παιδί και ανάγνωση». Θα βρούμε σχεδιαγράμματα, πίτες, θα δούμε πώς συσχετίζεται η οικονομική κατάσταση των γονιών με το πόσο και πώς διαβάζει ένα παιδί, αν σχετίζεται ή όχι το επάγγελμά τους, πόση σημασία έχει αν ζουν στην Αθήνα ή στην περιφέρεια, σε συνοικία όπου παράγονται προϊόντα πολιτισμικού κεφαλαίου ή όχι. Σημαντικό: θα βρούμε μια σειρά από συμβουλές που θα συνδράμουν «στη δημιουργία του γούστου της ανάγνωσης στα παιδιά».

Σε μια ανθρωπότητα 8 δισεκατομμυρίων με τεράστιες ενεργειακές ανάγκες τις οποίες ο ψηφιακός κόσμος αυξάνει, το να αρνείσαι τη μοναδική λύση που μπορεί να δώσει άφθονη, φτηνή και πρακτικά ακίνδυνη ενέργεια, είναι σκέτος παραλογισμός. Είπα, ακίνδυνη; Μα, φυσικά. Οι θάνατοι από πυρηνικά ατυχήματα, δεκαετίες τώρα, δεν συγκρίνονται ούτε με τους θανάτους από ατυχήματα στο σπίτι μέσα σε έναν μήνα. Είναι, πρακτικά, ελάχιστοι. Τι άλλο να πω; Διαβάστε το βιβλίο, «Ένας κόσμος χωρίς τέλος», και ή θα πειστείτε ή όχι. Σε κάθε περίπτωση, θα το διασκεδάσετε, γιατί είναι ένα γκράφικ νόβελ ευφυέστατο και εμπνευσμένο.

Η Μαντάμ Μποβαρί είναι η ιστορία μιας γυναίκας που τσακίστηκε πάνω στα κοινωνικά και ηθικά όρια που της επέβαλε η εποχή της, τα οποία προσπάθησε να υπερβεί. Ο Γκιστάβ Φλομπέρ δεν γράφει όμως για να δικαιώσει ή να καταγγείλει, αλλά για να καταδείξει. Τον ενδιαφέρουν, εκτός από την ψυχολογία της ηρωίδας του, πολλά άλλα πράγματα, εξού και ο υπότιτλος «Ήθη της επαρχίας». Μια φράση του μας λέει πολλά: «Η καημένη μου η Μποβαρί» γράφει κάπου, «υποφέρει και θρηνεί σε είκοσι χωριά της Γαλλίας συγχρόνως, ετούτη την ώρα».

Το σκάφος που λέγεται «ανθρωπότητα στην εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης» έχει απογειωθεί προς άγνωστη κατεύθυνση και στο πιλοτήριο είτε δεν βρίσκεται κανείς είτε βρίσκονται τόσοι πολλοί ταυτόχρονα ώστε το σκάφος να κινείται πρακτικά ακυβέρνητο. Απ’ όσα κατάλαβα διαβάζοντας το κατατοπιστικό βιβλίο του Γιώργου Χατζηβασιλείου «Η φιλοσοφία της Τεχνητής Νοημοσύνης» (εκδ. Διόπτρα), η ταχύτητα των αλλαγών ίσως ξεπερνά πλέον την ικανότητά μας να τις κατανοήσουμε, πόσο μάλλον να τις ελέγξουμε. Είναι ένα σημείο καμπής δίχως προηγούμενο στην ανθρώπινη ιστορία.

Αν το κριτήριο ήταν η θεματική τόλμη, η ΜακΚάλλερς θα αναδεικνυόταν η πρωτοπόρος της μεταπολεμικής Αμερικανικής πεζογραφίας. Τι να θυμηθούμε; Το παράταιρο και τόσο συγκινητικό ζευγάρι του κωφάλαλου Σίνγκερ με τον ημίτρελο, Έλληνα, Σπύρο Αντωνόπουλο, στο Η καρδιά κυνηγάει μονάχη; Ή τον αντισυμβατικό έρωτα της Αμέλια με τον νάνο και καμπούρη εξάδερφο Λάιμον, και το δικό του πάθος για τον μοχθηρό Μάρβιν, στην Μπαλάντα του θλιμμένου καφενείου; Εδώ, στο Ανταύγειες σε χρυσά μάτια, το ταμπού είναι πιο ζόρικο: Ο κεντρικός ήρωας είναι στρατιωτικός και γκέι. Στη δεκαετία του 30, στον Νότο...

Η Μπουζάροφσκα είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση, αφού ακόμη και η οικογενειακή ιστορία απηχεί τις βαθιές και περίπλοκες σχέσεις μας με το γειτονικό κράτος. Η μητέρα της είναι Ελληνίδα, όπως και μια θεία της, καταξιωμένη συγγραφέας. Η ίδια έχει λουστεί ποικιλοτρόπως το ντελίριο συμπατριωτών μας «Μακεδονομάχων», κάθε φορά που ερχόταν στη χώρα μας – που είναι και χώρα της. Αυτή η διάσταση στην ταυτότητά της αφήνει μικρό αποτύπωμα στη συγκεκριμένη συλλογή, αλλά ίσως εξηγεί εν μέρει γιατί άγγιξε τόσο πολύ το ελληνικό κοινό: Διηγήματα από εντελώς άγνωστη συγγραφέα, και μάλιστα από την «ακατανόμαστη» χώρα του βορρά μας, και να γίνονται μπεστ σέλερ, δεν είναι κάτι αναμενόμενο ή σύνηθες. Πώς εξηγείται;

Διαβάζοντας τη Φάρσα σήμερα δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι είναι γραμμένη από γυναίκα, με ηρωίδες γυναίκες, στο μυαλό των οποίων θάλλουν πολλές άλλες γυναίκες, που γελοιοποιούν την πατριαρχία, κι ας επιθυμούν άντρες. Είναι ένας φεμινισμός ανατρεπτικός και γελαστικός, καθόλου βλοσυρός και καταγγελτικός: δεν ζητάει, δεν εκλιπαρεί, αλλά κάνει πράξη αυτό που θέλει. Αυτή η επιτελεστική διάσταση, αυτό που κάνει δηλαδή κι όχι αυτό που λέει το μυθιστόρημα, το φέρνει κοντά στις πλέον ριζοσπαστικές φωνές της γυναικείας εμπειρίας σήμερα. Απόσπασμα από το βιβλίο διαβάζει η συγγραφέας.

Το Poor things είναι ένα παιγνιώδες και πολύτροπο μυθιστόρημα του 1992, που συζητήθηκε πολύ στη μεγάλη Βρετανία, λαμβάνοντας και δύο βραβεία. Ο συγγραφέας του, Άλισντερ Γκρέι (1934), πέθανε πριν από τέσσερα χρόνια, χωρίς να προλάβει να δει το έργο του να μεταφέρεται στο σινεμά, με χολιγουντιανές προδιαγραφές, από έναν από τους πιο πρωτότυπους σκηνοθέτες της εποχής μας, τον Γιώργο Λάνθιμο. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι συγκρίσεις ανάμεσα στο βιβλίο και στην ταινία δίνουν και παίρνουν, εστιάζοντας κυρίως στις διαφορές, ενώ μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει το ερώτημα: Μπορεί ένα καλό μυθιστόρημα να μεταφερθεί στον κινηματογράφο χωρίς να χάσει την ψυχή του;

Ο Ζοrμπάς, το γκράφικ νόβελ του Soloúp, μια νέα ανάγνωση του αριστουργήματος του Νίκου Καζαντζάκη «Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά», είναι ένα πληρέστατο έργο αφηγηματικής και εικαστικής τέχνης το οποίο αγγίζει κορυφές απάτητες μέχρι σήμερα στη χώρα μας. Μας καλεί να το ανακαλύψουμε, είτε είμαστε έφηβοι που κάνουμε τα πρώτα μας βήματα στο έργο του σπουδαίου συγγραφέα είτε έχουμε ήδη εντρυφήσει σε αυτό. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, σε μια έκδοση εξαιρετικής ποιότητας, όπως πλέον και όλο το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Οι Χαμένες μας καρδιές (εκδ. Μεταίχμιο) είναι μια πολιτική αλληγορία για τις απειλές που αντιμετωπίζουν οι δημοκρατίες μας, καθώς τα μισαλλόδοξα και ξενοφοβικά αισθήματα βρίσκουν ισχυρή πολιτική έκφραση. Είναι όμως κι ένα βιβλίο για τους βαθείς οικογενειακούς δεσμούς, για το πέρασμα από την ηλικία της αθωότητας στην ηλικία της γνώσης και της υπευθυνότητας. Είναι ένα μυθιστόρημα μαχητικό και αφυπνιστικό, που μας τοποθετεί απέναντι στον καθρέφτη μας, και μας κάνει να αναρωτηθούμε για το τι είδους κοινωνία θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Το Χρυσό Σημειωματάριο είναι ένα μυθιστόρημα χιλίων σελίδων: φιλόδοξο, πολυδιάστατο, πρωτοποριακό. Διαβάστηκε πρωτίστως ως φεμινιστικό μανιφέστο, ως μεγάλη αφήγηση της γυναικείας εμπειρίας, υποβαθμίζοντας άλλες σημαντικές πλευρές του. Και πράγματι: δύο γυναίκες βρίσκονται στον πυρήνα αυτού του μυθιστορήματος: Το διακύβευμα της χειραφέτησής τους σε έναν κόσμο πατριαρχικό, ως γυναίκες αλλά και ως πολιτικά όντα, είναι κεντρικό. Μα η Λέσινγκ δεν περιορίζεται στο να καταγράφει: Αγγίζει αλήθειες βαθιές και επώδυνες που είναι ενεργές ακόμη και σήμερα, μια και η ελευθερία από καλούπια σκέψης είναι πάντα ζητούμενο, όποιο κι αν το τίμημα. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Η Καμπάνα (εκδ. Διόπτρα), ένα καλά δομημένο μυθιστόρημα του 1958, διαβάζεται σήμερα σαν βιβλίο του καιρού μας. Τα ζητήματα που θίγει, για το πώς μπορεί κανείς να αναζητήσει πνευματικότητα σε έναν κόσμο με ή χωρίς Θεό, σε συνδυασμό με προβληματισμούς για τις ερωτικές σχέσεις, τον γάμο και την ελευθερία, το καθιστούν ένα ανάγνωσμα σύγχρονο και απολαυστικό. Η ηρωίδα, όπως πολλές σύγχρονες γυναίκες, αγωνίζεται να βρει τη θέση της δίπλα σε έναν άντρα που δεν μοιάζει διατεθειμένος να δει τον κόσμο μέσα και από τα δικά της μάτια. Η ανακάλυψη της Μέρντοχ από μια νεότερη γενιά αναγνωστών είναι γεγονός, και πιστεύω ότι θα έχει μέλλον.

Όπως ακριβώς και το αντικείμενό του, ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος, ένα πολυγεγονός τεράστιου εύρους που διαφεύγει της δυνατότητας του ανθρώπου να το συλλάβει και να το περιγράψει, έτσι και οι Εφιαλτικές Νύχτες του Σουηδού Πέτερ Ένγκλουντ είναι ένα βιβλίο δυσπερίγραπτο, που ενδεχομένως, ως εγχείρημα, να μην έχει και προηγούμενο. Πρόκειται για μια νέα ματιά στην Ιστορία, που συνδυάζει την αυστηρότητα της ιστορικής επιστήμης με τη δυνατότητα του μυθιστορήματος να ζωντανεύει τον αφηγούμενο κόσμο, να μας κάνει μέρος του, να προκαλεί τη βαθύτερη κατανόηση και ενσυναίσθηση. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ένα ευσύνοπτο μυθιστόρημα, μια βαθύπνοη ερωτική ιστορία, σημασιοδοτεί την επιστροφή ενός από τους σημαντικότερους εν ζωή συγγραφείς. Ο Πολωνός (εκδ. Διόπτρα), του νομπελίστα Τζον Μάξγουελ Κούτσι, είναι ένα μικρό κομψοτέχνημα, βγαλμένο από το σίγουρο χέρι ενός μετρ της γραφής. Είναι μια απρόσμενη ερωτική περιπέτεια, μεγάλο μέρος της οποίας (το σημαντικότερο ίσως) κορυφώνεται σπαρακτικά έξω από τις σελίδες του βιβλίου, έξω κι από την ίδια την ιστορία. Το φαινομενικά απλό, παγωμένο ύφος του συγγραφέα, κρύβει μέσα του τη λάβα μιας λογοτεχνίας υψηλής στόχευσης που δεν εξαντλείται στα τεχνάσματά της. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τη Σώτη Τριανταφύλλου για μεγάλα ζητήματα της εποχής, με αφορμή την αρθρογραφία της. Είναι η «κουλτούρα της ακύρωσης» και η πολιτική ορθότατα έκφραση δυσανεξίας στην άλλη άποψη ή μήπως η θεμιτή επιβολή μιας προοδευτικής ατζέντας στον δημόσιο χώρο; Γιατί τα αντιρατσιστικά κινήματα εμμένουν στο χρώμα του δέρματος; Είναι και οι άντρες θύματα της πατριαρχίας και πώς μπορεί μια γυναίκα να είναι φεμινίστρια χωρίς να νιώθει θύμα;   

Ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τη Σώτη Τριανταφύλλου για μεγάλα ζητήματα της εποχής, με αφορμή την αρθρογραφία της. Σε αυτό το τρίτο επεισόδιο, η κουβέντα ξεκινάει από την ταυτότητα και την ιστορία του Δυτικού πολιτισμού, ως πολιτισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και φτάνει στην δύσκολη συνύπαρξη με το Ισλάμ, μέσα κι έξω από τις χώρες μας. Πλουραλισμός ή πολυπολιτισμικότητα; Ποιο είναι το καλύτερο μοντέλο; Και πώς μπορούμε να αντιδράσουμε στη μουσουλμανική διείσδυση μέσω του χρήματος; Είναι το Κατάργκεϊτ μεμονωμένη περίπτωση ή η κορυφή ενός σκοτεινού παγόβουνου;

Ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τη Σώτη Τριανταφύλλου για μεγάλα ζητήματα της εποχής, με αφορμή την αρθρογραφία της. Σε αυτό το δεύτερο επεισόδιο, η κουβέντα ξεκινάει από τα προβλήματα του δημόσιου διαλόγου στη χώρα μας, τον αρνητικό ρόλο των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης, τις αγκυλώσεις της ελληνικής πολιτικής και οικονομίας. Συζητιέται επίσης το πρόβλημα του brain drain και του πώς θα μπορούσε να αντιστραφεί ή να εμποδιστεί: το «παράδειγμα της Αλβανίας» και οι «ιατρικοί έρημοι» της Γαλλίας. Τέλος, συζητούνται οι ρίζες της κουλτούρας βίας και καταστροφής του δημόσιου χώρου, στα σχολεία και στα πανεπιστήμια.

Ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τη Σώτη Τριανταφύλλου για μεγάλα ζητήματα της εποχής, με αφορμή την αρθρογραφία της. Σε αυτό το πρώτο επεισόδιο, η κουβέντα εστιάζει κυρίως στην κλιματική αλλαγή: Τι πραγματικά συμβαίνει με το κλιματική κρίση; Γιατί οι δυτικές δημοκρατίες δεν κάνουμε όσα θα έπρεπε; Διδαχτήκαμε κάτι από την πανδημία για την ανάγκη συλλογικών απαντήσεων στα προβλήματα; Πώς μπορούμε να δούμε και να δράσουμε πέρα από τον στενό ορίζοντα του ανθρώπινου βίου;

Δεκαπέντε καλά μυθιστορήματα απ’ όλο τον κόσμο. Από  την Ιβηρική χερσόνησο ως τη Βόρεια Ιρλανδία, κι από τη Νότιο Αφρική μέχρι τη Ρωσία ή την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Η λογοτεχνία μας ταξιδεύει με τον δικό της, μοναδικό τρόπο, μέσα στο μακρύ ελληνικό καλοκαίρι και σε κάθε εποχή.

Πόσες υπερβάσεις πρέπει να κάνει μια νέα γυναίκα για να καταφέρει να έχει μια κανονική ζωή σε ένα παλαβό κοινωνικό πλαίσιο, όπως ήταν το Μπέλφαστ στη Βόρεια Ιρλανδία τη δεκαετία του 70; Μπορεί ένας παράταιρος έρωτας να αποτελέσει το αντίδοτο στον παραλογισμό και στον πόλεμο όλων εναντίων όλων; Οι Υπερβάσεις (εκδ. Ψυχογιός), πρώτο μυθιστόρημα της Ιρλανδής Λουίζ Κένεντι, δικαίως θεωρήθηκε ένα ώριμο και συγκινητικό μυθιστόρημα, με υποδειγματική πρόζα, και διακρίθηκε σε πολλά βραβεία. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Όσες και όσοι έχετε δει την υπέροχη ταινία «Τα πνεύματα του Ινισέριν», που μιλάει για δυο φίλους σε ένα μικρό νησί της Ιρλανδίας οι οποίοι, χωρίς ιδιαίτερο λόγο, αναπτύσσουν έντονη εχθροπάθεια, δεν θα δυσκολευτείτε να μπείτε στον κόσμο της Αποικίας (εκδ. Διόπτρα). Κι εδώ, όπως και στην ταινία, κρυφός πρωταγωνιστής είναι το ίδιο το νησί, τόσο ως υποβλητικό ζωντανό ντεκόρ, όσο και ως επιβίωση ενός αρχαϊκού τρόπου συνύπαρξης. Στο βάθος, μαίνεται ο εμφύλιος πόλεμος, συνεχής, μονότονος, παράλογος. Ένα μυθιστόρημα που διαβάζεται απνευστί και που σαγηνεύει με τη δύναμη της αλληγορίας, σε συνδυασμό με την αμεσότητα του ντοκιμαντέρ. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ούτε η ζωή, ούτε η φύση έχουν σχέση με το δίκαιο. Έχει όμως ο άνθρωπος, βαθιά μέσα του, ριζωμένο στα πιο μύχια στρώματα του ψυχισμού του. Κι αυτό που μοιάζει να θέλει να μας πει η Μάγια Λούντε, μέσα από αυτό το τελευταίο μυθιστόρημα της Τετραλογίας του Περιβάλλοντος, που συνδυάζει τα διακυβεύματα του climate fiction με την απλότητα της βιβλικής παραβολής, είναι ότι το αίσθημα δικαίου που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο δεν μπορεί πλέον να αφορά μόνο τον ίδιο. Είναι επιτακτικό να αφορά εξίσου κάθε πλάσμα με τον οποίο μοιραζόμαστε τον πλανήτη, από τα μεγαλύτερα μέχρι τα πιο ταπεινά. Μέσα σε έναν σπόρο, άλλωστε, κρύβεται το μυστικό της ζωής. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Trust, είναι ο τίτλος του στα αγγλικά, μια λέξη που τα πολλαπλά της νοήματα (παρακαταθήκη, εμπιστοσύνη, μονοπώλιο) συμπλέκονται όλα διαδοχικά σε αυτό το περίτεχνα κατασκευασμένο μυθιστόρημα, που ξεκινά από την ψυχρή επιφάνεια του χρήματος, στα χρόνια του Κραχ του '29, για να καταλήξει στον καυτό πυρήνα του ανθρώπινου δράματος. Στοιχεία που εκτιμήθηκαν δεόντως και του χάρισαν, μεταξύ άλλων διακρίσεων, υποψηφιότητα για Booker και το ζηλευτό Πούλιτζερ μυθιστορήματος για το 2022. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης επιχειρεί να περιγράψει το… απερίγραπτο, τελευταίο μυθιστόρημα του Χαρούκι Μουρακάμι. Ένας ζωγράφος, άρτι χωρισμένος, βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι του πατέρα ενός φίλου του.. Σύντομα θα καταλάβει ότι εκεί κρύβονται πολλά μυστήρια. Ένα κουδούνι ηχεί μέσα στη νύχτα, και το ταξίδι αρχίζει. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι μια κουνελότρυπα που, αν τη διαβείς, δεν θα βγεις από αυτήν ο ίδιος άνθρωπος. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Στα περίπου 40 χρόνια που γνωρίζουμε για την ύπαρξή του HIV, περισσότεροι από 77 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό και περισσότερα από 35 εκατομμύρια έχουν πεθάνει από ασθένεια που σχετίζεται με το AIDS. Είναι μια επιδημία που έχουμε την τάση να την ξεχνάμε, παρότι δεν έχει εξαλειφθεί, συνεχίζει να επηρεάζει με πολλούς τρόπους τη ζωή χιλιάδων οροθετικών στη χώρα μας, ενώ οι νέες μολύνσεις κάθε χρόνο είναι εκατοντάδες. Σήμερα όμως, χάρη στις καινοτόμες αντιρετροϊκές θεραπείες, από καταληκτική ασθένεια είναι πια μια χρόνια νόσος, δηλαδή οι πάσχοντες που λαμβάνουν θεραπεία έχουν το ίδιο προσδόκιμο ζωής και την ίδια ποιότητα ζωής με τους μη νοσούντες. Επιπλέον σήμερα έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι η αντιρετροϊκή αγωγή μπορεί να καταστήσει το ιικό φορτίο μη ανιχνεύσιμο στον οργανισμό των φορέων του HIV. Όταν το ιικό φορτίο είναι μη ανιχνεύσιμο ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, ακόμα και στην περίπτωση της ερωτικής επαφής χωρίς προφύλαξη. 

Υπάρχουν ορισμένα μυθιστορήματα που καλό είναι να τα διαβάζει κανείς χωρίς να έχει πρώτα προϊδεαστεί υπερβολικά για την εξέλιξη της πλοκής τους, και το «Μεσάνυχτα στην Βιβλιοθήκη» (εκδ. Ψυχογιός) του Ματ Χέιγκ είναι ένα από αυτά. Πέρα από το προφανές βιβλιοφιλικό μήνυμα, ότι με κάθε βιβλίο που διαβάζουμε είναι σαν να ζούμε μια ακόμη ζωή, υπάρχει εδώ βάθος και φιλοσοφική ακρίβεια που αφορά τις τυχαίες ή όχι επιλογές μας στη ζωή, για το τι κάνει τον καθέναν μας μοναδικό, αν είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε ή να αποδεχτούμε τον εαυτό μας όπως είναι, και άλλα πολλά. Στο τέλος, κάθε αναγνώστης θα βρει τις δικές του απαντήσεις, τις οποίες μάλιστα κάτι μας λέει ότι θα φλέγεται να τις μοιραστεί με άλλους αναγνώστες. Κάπως έτσι έγινε τούτο το μυθιστόρημα το αγαπημένο των αναγνωστών της πλατφόρμας Goodreads για το 2020. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου. 

Πώς είναι να είσαι το ένατο παιδί ενός διάσημου σκηνοθέτη που είναι δοσμένος ψυχή τε και σώματι στη δουλειά του; Και το μοναδικό μιας διάσημης ηθοποιού που αλλάζει διαρκώς κατοικία, μπέιμπι σίτερ κι εραστές; «Ο πατέρας μου έχει τέσσερα σπίτια, δύο αυτοκίνητα, πέντε συζύγους, μία πισίνα, εννέα παιδιά κι έναν κινηματογράφο», λέει σε κάποιο σημείο η αφηγήτρια. «Ο πατέρας μου είχε εννέα παιδιά με έξι γυναίκες», συμπληρώνει κάπου αλλού. Η αριθμητική του απόμακρου πατέρα, ωστόσο, δεν λέει όλη την αλήθεια. Οι αγωνίες που τροφοδοτούνται από μια ασταθή και συναισθηματικά ανώριμη μητέρα είναι εξίσου έντονες, καμιά φορά τρομακτικές. Ένα ειλικρινές και σπαρακτικό μυθιστόρημα της Λιν Ούλμαν, κόρης του σπουδαίου Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και της Λιβ Ούλμαν.

Ο Άρχοντας των Μυγών του νομπελίστα Ουίλιαμ Γκόλντινγκ, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1954, είναι ένα βιβλίο που πλέον ανήκει στον παγκόσμιο Λογοτεχνικό Κανόνα. Η μαεστρία με την οποία ο συγγραφέας εντάσσει στην περιπετειώδη δράση σειρά από σοφά επιλεγμένα ανθρωπολογικά, φιλοσοφικά και θρησκευτικά στοιχεία, έχει ως αποτέλεσμα ένα πυκνό και σύνθετο μυθιστόρημα, που όσο το σκαλίζεις, τόσο αναδίνει νέους χυμούς. Με τις φρικαλεότητες δύο παγκόσμιων πολέμων πίσω του, και τον Ολοκληρωτισμό να θεριεύει στη Σοβιετική Ένωση και αλλού, ο Γκόλντινγκ εντοπίζει τη ρίζα του κακού εκεί όπου το κακό αναπαράγεται, κι όπου μέχρι πρότινος ήταν το βασίλειο της αθωότητας: Στην παιδική ηλικία, την ηλικία των θαυμάτων και των τεράτων. Όπως όμως συμβαίνει με τα σπουδαία έργα, το βιβλίο ξεπέρασε τους ορίζοντες και τις βλέψεις του δημιουργού του: στέκει σήμερα απέναντί μας, πολύσημο και υποβλητικό, περιμένοντας τη δική μας, μοναδική ανάγνωση. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο Σεργίι Ζαντάν, από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ουκρανούς συγγραφείς, κατάγεται από την πόλη Λουγκάνσκ, πιθανότατα το σκηνικό της δράσης του Ορφανοτροφείου (εκδ. Διόπτρα). Είναι μια ζοφερή αναπαράσταση του υβριδικού πολέμου: για το πώς είναι να βρίσκεται στο κέντρο μιας κατάρρευσης (που είναι ταυτόχρονα οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική) και να προσπαθείς να διατηρήσεις σώα τόσο τα φρένα σου όσο και την ανθρωπιά σου. Το χιούμορ, που διαπνέει όλο το βιβλίο, μέσα από τον μπουφόνικο χαρακτήρα του ήρωα-δασκάλου, λειτουργεί ευεργετικά και χρωματίζει το ασπρόμαυρο τοπίο του μυθιστορήματος με μια πανανθρώπινη παλέτα συναισθημάτων. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Μυθιστόρημα για τις πολλαπλές και βαθύτερες εκφάνσεις του ρατσισμού στις μέρες μας, διαβάζεται και σαν αλληγορία για το τι σημαίνει να μιλάς και να μην ακούγεσαι πραγματικά, να μην «μπορείς να αναπνεύσεις» σε έναν κόσμο που έχει γίνει αυτοαναφορικός και περίπλοκος. Ταυτόχρονα, μια σπαρταριστή σάτιρα του εκδοτικού χώρου στις ΗΠΑ, όπου το κυνήγι της επιτυχίας μπορεί να γίνει στρόβιλος απώλειας του εαυτού, αλλά κι ένα βιβλίο-φόρος τιμής στην ιστορία των μαύρων, στον αέναο κύκλο της βίας και της ατίμωσης που τους περιβάλλει ασφυκτικά. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ενώ αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας. 

Ιδού ένα σπέσιαλ εκλογικό επεισόδιο: Ο Ίταλο Καλβίνο ξεκίνησε να γράφει αυτή τη νουβέλα το 1953, αλλά δεν κατάφερε να την ολοκληρώσει παρά δέκα χρόνια αργότερα. Αφορμή, οι εκλογές του 1953 στην Ιταλία οι οποίες είχαν ως βασικό διακύβευμα την επαναφορά της απλής αναλογικής, που είχε μόλις καταργηθεί. Ο ήρωας, ο Αμερίγκο, έχει ως αποστολή να μεταβεί στο εκλογικό κέντρο του Κοτολέγκο, στο Άσυλο Ανιάτων της πόλης, όπου σε κάθε εκλογική διαδικασία συμβαίνει κάτι ευτράπελο: Με την πιεστική παρουσία ιερέων της καθολικής εκκλησίας, εξασφαλίζεται ότι οι τρόφιμοι του Ασύλου θα ψηφίσουν «σωστά». Δηλαδή, τους Χριστιανοδημοκράτες. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας. 

Ιδού ένα βιβλίο, μια έκδοση, καλύτερα, που έχει ήδη γράψει τη δική της ιστορία. Πρόκειται για ένα πλουσιότατο λεύκωμα, στις σελίδες του οποίου εικονογραφείται ένα κρίσιμο μέρος της ιστορίας της Θεσσαλονίκης, μέσα από την αποτύπωση και ανάδειξη των κτιρίων και της πολεοδομίας μιας συγκεκριμένης περιοχής, της συνοικίας των Εξοχών, που υπήρξε εμβληματική για την πόλη, στις αρχές του προηγούμενου αιώνα. Έργο μνημειώδες, που δικαίως έχει φτάσει αισίως στην τρίτη έκδοσή του, κάθε φορά και πιο εμπλουτισμένο, τεκμήριο μνήμης αλλά και διατήρησης του παρελθόντος, που και μόνο το ξεφύλλισμά του αρκεί να σου φέρει ρίγη συγκίνησης. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας. 

Βιβλίο τεράστιο σε έκταση και σημασία, απαιτητικό και χρονοβόρο στην ανάγνωσή του, η «Αυγή των Πάντων» (εκδ. Διόπτρα) μπορεί να σου αλλάξει ριζικά τον τρόπο που βλέπεις τις ανθρώπινες κοινωνίες, από τη νεολιθική εποχή μέχρι και τις μέρες μας. Ο άνθρωπος, ελεύθερος και επινοητικός, δεν υπακούει σε ιστορικές νομοτέλειες, είναι ικανός να παίρνει την τύχη του στα χέρια του και να αλλάζει την κοινωνία στην οποία ζει, να οραματίζεται έναν διαφορετικό κόσμο. Ένα βιβλίο που ανατρέπει τον τρόπο που βλέπουμε την ανθρώπινη ιστορία, τις απαρχές της γεωργίας, της ιδιοκτησίας, των πόλεων, της δημοκρατίας. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Μυθιστόρημα για τις πολλαπλές και βαθύτερες εκφάνσεις του ρατσισμού στις μέρες μας, διαβάζεται και σαν αλληγορία για το τι σημαίνει να μιλάς και να μην ακούγεσαι πραγματικά, να μην «μπορείς να αναπνεύσεις» σε έναν κόσμο που έχει γίνει αυτοαναφορικός και περίπλοκος. Ταυτόχρονα, μια σπαρταριστή σάτιρα του εκδοτικού χώρου στις ΗΠΑ, όπου το κυνήγι της επιτυχίας μπορεί να γίνει στρόβιλος απώλειας του εαυτού, αλλά κι ένα βιβλίο-φόρος τιμής στην ιστορία των μαύρων, στον αέναο κύκλο της βίας και της ατίμωσης που τους περιβάλλει ασφυκτικά. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ενώ αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Τη βραβευμένη Ιρλανδή τη γνωρίσαμε με το υποβλητικό «Άμνετ», όπου με αφορμή τον πρόωρα χαμένο γιο του Σαίξπηρ φιλοτέχνησε ένα συγκινητικό πορτρέτο της γυναίκας του, Αν Χάθαγουεϊ. Κι εδώ, την ίδια περίπου εποχή, αλλά στην Ιταλία, παρά τη ζοφερή ατμόσφαιρα που υποβάλλει η σταδιακή επίγνωση ότι η ηρωίδα δεν θα έχει καλό τέλος στα χέρια του αδίστακτου Δούκα, έχουμε τον ολοζώντανο χαρακτήρα μιας κοπέλας που επικοινωνεί βαθιά με τα ζώα. Μυθιστόρημα για τη σκληρή μοίρα των γυναικών, που συνομιλεί πολλαπλώς με την εποχή μας. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ένα βιβλίο που έπεσε σαν μάνα εξ ουρανού, ακριβώς την εποχή που το χρειαζόμαστε. Μια μελέτη που αναλύει, την ιστορία των Ελληνοτουρκικών σχέσεων, από τη δεκαετία του πενήντα μέχρι και το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Ο διεθνολόγος Σπύρος Κατσούλας, στρέφοντας το ενδιαφέρον του στην κορυφή του Τριγώνου Ηνωμένες Πολιτείες, Ελλάδα και Τουρκία, μετατοπίζει την γωνία θέασης των γεγονότων, έξω από τον άξονα «των παθών και των αντίπαλων εθνικισμών», προς τον άξονα της γεωπολιτικής. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Με πρόζα που θυμίζει Τόνι Μόρισον, βαπτισμένη στο χάος και στην πολυμορφία του Λάγος, κινούμενο στους ρυθμούς της νιγηριανής χιπ-χοπ και του Φέλα Κούτι, το «Αλήτες!» της Ελογκόσα Οσούντε είναι ένα πολυαφήγημα του προχωρημένου 21ου αιώνα: κουίρ, ακτιβιστικό, εναλλακτικό. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, με πανέμορφο εξώφυλλο και ευρηματική μετάφραση από τον Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Στο πρώτο μυθιστόρημα του Όιγκεν Ρούγκε, «Τις μέρες που λιγόστευε το φως», συμπυκνώνεται η ευρωπαϊκή ιστορία του 20ου αιώνα, εστιάζοντας στη γέννηση, την παρακμή και το θάνατο της Λαοκρατικής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Το δεύτερο, «Το ξενοδοχείο Μετροπόλ», επικεντρώνεται στη χρονιά των Δικών της Μόσχας, το 1936. Κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κλειδάριθμος και συναποτελούν το πανόραμα μιας ολόκληρης εποχής που συνεχίζει, όπως διαπιστώνουμε με τον πόλεμο στην Ουκρανία, να καθορίζει τη σύγχρονη ευρωπαϊκή ιστορία. 

«Το χρονικό μιας εκούσιας απαγωγής – Αλίνε Φερνάντεζ Ντιάζ, Σπύρος Αλιμπέρτης», από το University Studio Press, δεν είναι απλώς μια συλλογή επιστολών. Είναι μια πολύτιμη μαρτυρία τόσο ενός σπάνιου έρωτα, ανάμεσα σε έναν Έλληνα αξιωματικό και μια Εβραία της Θεσσαλονίκης, όσο και μιας ολόκληρης εποχής. Η επιμέλεια, εισαγωγή και τα σχόλια της έκδοσης, είναι της φιλολόγου Μαρίας Πλαστήρα-Βαλκάνου. Αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασαν οι ηθοποιοί Στέλιος Μάινας και Γωγώ Μπρέμπου. 

Η Δίκη του Ματάν (εκδ. Διόπτρα) είναι ένα μυθιστόρημα που μας εξιστορεί μια μεγάλη αδικία. Για τον Αφρικανό μετανάστη που καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε, για έναν φόνο που ποτέ δεν διέπραξε. Ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που εκτελέστηκε στην Ουαλία, ενώ η Ουαλή γυναίκα του και οι τρεις γιοι του, αφιέρωσαν τη ζωή τους στη δικαίωσή του, που επήλθε πολλές δεκαετίες αργότερα, το 1998. Αυτή είναι η ιστορία του. 

Με αφορμή τη σημαντική Έρευνα για την ανάγνωση και τους αναγνώστες στη χώρα μας που έγινε πρόσφατα υπό τη διεύθυνση του Καθηγητή Νίκου Παναγιωτόπουλου, ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει μαζί του για τα ερεθιστικά ευρήματα που έφερε στο φως: Γιατί το ένα τρίτο των Ελλήνων δεν διαβάζει καθόλου; Ποιες είναι οι συνέπειες αυτού του αποκλεισμού; Πώς οι ανισότητες στην πρόσβαση στην ανάγνωση μεταφράζονται σε κοινωνικές και οικονομικές; Λίγο πριν γυρίσει ο χρόνος, μια συζήτηση που μας προκαλεί να σκεφτούμε αυτούς που αφήνουμε πίσω.

Κάθε χρόνο εκδίδονται στη χώρα μας εκατοντάδες καλά λογοτεχνικά βιβλία, στην πλειονότητά τους σπουδαίων συγγραφέων από κάθε γωνιά του κόσμου. Νέα ή παλιότερα βιβλία βραβευμένων με Νόμπελ λογοτεχνίας, τα βραβεία Μπούκερ των τελευταίων χρόνων, γαλλικά βιβλία που ξεχώρισαν στην περσινή σοδειά, αλλά και μυθιστορήματα από την ακμάζουσα αμερικανική λογοτεχνία. Από την πλημμυρίδα καλών βιβλίων, ελληνικών και ξένων, ξεχωρίσαμε και σας προτείνουμε είκοσι τίτλους που σίγουρα αξίζουν την προσοχή σας.

Μπορεί το μυθιστόρημα να παραμένει το πιο δημοφιλές ανάγνωσμα, αλλά μια νέα κατηγορία βιβλίων αποκτά όλο και περισσότερους πιστούς αναγνώστες. Είναι τα βιβλία που πραγματεύονται ένα σημαντικό θέμα, ένα μεγάλο ζήτημα της εποχής μας ή ένα ιστορικό γεγονός, κι είναι γραμμένα με τρόπο που συνδυάζει την επιστημονική στιβαρότητα με την πρόθεση να διαβαστούν απρόσκοπτα από όλους. Κάναμε μια επιλογή δώδεκα βιβλίων του 2022, από αυτά που τα διαβάζεις και μετά τα φυλάς για πάντα στη βιβλιοθήκη σου.   

Ο Κάρλος Ρουίθ Θαφόν, συγγραφέας με παγκόσμια αναγνώριση, χάθηκε πρόσφατα, μόλις στα πενήντα έξι του χρόνια. Με την Τριλογία της Ομίχλης –εκδ. Ψυχογιός– έκανε το ντεμπούτο του, γνωρίζοντας αμέσως μεγάλη επιτυχία. Είναι γραμμένα με μαεστρία, κι ανανεώνουν με έξυπνο τρόπο τις γκόθικ αφηγήσεις. Στα ατού των βιβλίων, οι καλά σκιαγραφημένοι νεαροί ήρωες, που λάμπουν από εξυπνάδα και περιέργεια. Αλλά και οι ενήλικες, εδώ, είναι μεγάλα παιδιά, που δεν αργούν να το εκδηλώσουν. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Με φόντο τα «Πλυσταριά της Μαγδαληνής», έγκλημα διαρκείας της Καθολικής εκκλησίας στην Ιρλανδία, η Κλερ Κίγκαν έγραψε μια ιστορία χωρίς μελοδραματισμούς και υπερβολές  από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο», για την ανάληψη της ευθύνης και τις πράξεις καλοσύνης που εξυψώνουν τον άνθρωπο. Υποδειγματική πρόζα, με απλότητα και ακρίβεια σε περιγραφές και αισθήματα, αλλά και πειστικούς διαλόγους. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ποτέ πριν δεν είχαμε τόσες πληροφορίες στη διάθεσή μας. Κι όμως, αποκομμένοι από την πρωτογενή παραγωγή, όλο και λιγότερο είμαστε σε θέση να εκτιμήσουμε τα υλικά δεδομένα του πολιτισμού μας. Όμως, για να κάνουμε τον κόσμο καλύτερο, θα πρέπει να καταλάβουμε πώς λειτουργεί πραγματικά. Όπως λέει ο συγγραφέας, «δεν είμαι ούτε αισιόδοξος ούτε απαισιόδοξος: είμαι επιστήμονας». Ένα χρήσιμο βιβλίο, από τις εκδόσεις «Διόπτρα». Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ένα ακυκλοφόρητο βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη είναι από μόνο του σπουδαία είδηση. «Ο ανήφορος», χρονολογικά, ακολούθησε τον «Ζορμπά» κι άρα αποτελεί έργο της ωριμότερης περιόδου του συγγραφέα. Διαβάζεται ως αυτοτελές μυθιστόρημα, μια πολιτική και φιλοσοφική παρακαταθήκη για τις αγωνίες του μεταπολεμικού κόσμου. Όπως πλέον όλα τα έργα του συγγραφέα, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Διόπτρα». Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Πόσο πολύτιμο είναι να προστατεύεις τους δικούς σου ανθρώπους και πόσο οδυνηρό είναι όταν αυτό δεν το καταφέρνεις; Κάθε ιστορία οδηγεί σε ένα άνοιγμα, ένα πέταγμα σε ένα καλύτερο μέρος, προς τον συμβολικό Παράδεισο του τίτλου. Ένα μεγάλο, από κάθε άποψη, μυθιστόρημα, περίπλοκο και φιλόδοξο, που χαίρεσαι να το διαβάζεις και να το ανακαλύπτεις, σαν μια μεγάλη άγνωστη χώρα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Οι Αρχαίοι μας έχουν προειδοποιήσει. Κανένας νόμος δεν εξασφαλίζει τη δικαιοσύνη, καμιά λογική δεν οδηγεί αυτόματα στην ευθυκρισία. Όλα τα ανθρώπινα είναι περίπλοκα, αντιφατικά, ευμετάβλητα. Τι μπορούμε να κάνουμε ενάντια στις θεωρίες συνωμοσίας και στην άρνηση της επιστήμης; Εύκολη απάντηση δεν υπάρχει: Αυτό που σίγουρα δεν βοηθάει, είναι να βγάζουμε τρελούς ή ανόητους όσους δεν συμφωνούν μαζί μας. Το βιβλίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Διόπτρα». Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Διαβάζοντας σήμερα το «Όχι πια άνθρωπος» από τις εκδόσεις Διόπτρα, δεν μπορείς παρά να  αναγνωρίσεις τη φρεσκάδα που αποπνέει. Εγγράφεται βέβαια στην εποχή του κι εμφανίζει συνάφειες με πασίγνωστα κείμενα του δυτικού Κανόνα, όπως «Η Ναυτία» του Σαρτρ ή «Ο Ξένος» του Καμύ και «Ο Φύλακας στη Σίκαλη» του Σάλιντζερ. Στην αφήγηση του Ιάπωνα ήρωα κάποιοι ίσως «ακούσετε» την υπνωτιστική και ματαιωμένη φωνή που ηχεί στα βιβλία του Μισέλ Ουελμπέκ. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Το μυθιστόρημα «Η Διαγώνιος Αλιέχιν», από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με εκλεκτικές συγγένειες με τη Σκακιστική Νουβέλα του Τσβάιχ και με την Άμυνα Λούζιν του Ναμπόκοφ, χρησιμοποιεί το σκάκι σαν μια διπλή μεταφορά: Για τη μεγαλοσύνη του ανθρώπινου πνεύματος, όταν συνυπάρχουν θέληση και ταλέντο. Για τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης διάνοιας, που θυσιάζει τη χαρά του παιχνιδιού στην εξουσία και τον θάνατο. Η ιστορία του σκακιστή που έγινε πιόνι των Ναζί. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Εικασία στα μαθηματικά είναι μια παραδοχή ή υπόθεση που μοιάζει αληθής, για την οποία όμως δεν έχει βρεθεί μαθηματική απόδειξη. Όταν μια εικασία συνδυάζεται με φόνους, έχουμε το είδος του μαθηματικού αστυνομικού μυθιστορήματος που διακονεί με επιτυχία ο Τεύκρος Μιχαηλίδης. Στο νέο του μυθιστόρημα, με τίτλο «Εικασία 3ν+1», από τις εκδόσεις Ψυχογιός, μπολιάζει την αστυνομική ιστορία με τα αγαπημένα του μαθηματικά. Ξεκινά μάλιστα από το πιο αναπάντεχο μέρος, ένα… στριπτιτζάδικο. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ξεκινώντας από τη Νεμπράσκα, ο 18χρονος Έμετ και ο Μπίλι, ο 8χρονος αδερφός του, θέλουν να πάρουν τη λεωφόρο Λίνκολν προς την Καλιφόρνια. Κι όμως, βρίσκονται να ταξιδεύουν προς Νέα Υόρκη, με μια παρέα ετερόκλητη και απρόβλεπτη. Πότε θυμίζοντας Κέρουακ και πότε Χάκλμπερι Φιν, ο Τόουλς καταφέρνει σε μόλις δέκα μέρες να οδηγήσει τους ήρωές του προς το πεπρωμένο τους. Αποσπάσματα από το βιβλίο, που κυκλοφορεί από την Διόπτρα, διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Είναι η κριτική ο «μεγάλος ασθενής» του λογοτεχνικού μας οικοσυστήματος; Διαδέχθηκε την «πολιτική ορθοδοξία» μια εξίσου άκαμπτη «αισθητική ορθοδοξία»; Γιατί να διαβάζουμε λογοτεχνία και πώς μπορεί η κριτική να απαντήσει πειστικά; Είναι ο ελεύθερος κριτικός λόγος εξίσου απαραίτητος με τα λογοτεχνικά κείμενα; Ο Κώστας Κατσουλάρης και ο Δημοσθένης Κούρτοβικ ολοκληρώνουν μια εκτενέστατη συζήτηση που άνοιξε με πολλά ερωτήματα και έκλεισε με εκδήλωση πίστης στις απελευθερωτικές δυνάμεις της λογοτεχνίας. 

Πώς θα έμοιαζε ένα ελληνικό glocal μυθιστόρημα; Τι γεννά την ανάγκη για ταυτότητα και ασφάλεια στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας και πώς αποτυπώνεται στη λογοτεχνία; Διατηρείται ακόμη ο αρχαϊκός πυρήνας του «νεοέλληνα» ή μήπως είναι πλέον ευσεβής πόθος; Θα μπορούσε να γεννηθεί σήμερα ένας Ζορμπάς και πώς θα έμοιαζε; Ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει με τον πεζογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Δημοσθένη Κούρτοβικ στην ξεχωριστή σειρά επεισοδίων του podcast «Να ένα βιβλίο!».

Τι εννοούν οι Έλληνες πολιτικοί όταν λένε ότι «ο πολιτισμός είναι η βαριά μας βιομηχανία»; Πώς καταφέρνει το ελληνικό σχολείο ώστε οι μαθητές να μην διαβάζουν ούτε ένα μυθιστόρημα ολόκληρο; Τι αντίκτυπο είχε η χρεοκοπία στην ανυποληψία της ελληνικής πεζογραφίας στους νέους; Γιατί η γυναικεία χειραφέτηση δεν έχει βρει ακόμη ισχυρή φωνή; Ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει με τον πεζογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Δημοσθένη Κούρτοβικ για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης επιχειρεί να περιγράψει το… απερίγραπτο, τελευταίο μυθιστόρημα του Χαρούκι Μουρακάμι. Ένας ζωγράφος, άρτι χωρισμένος, βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι του πατέρα ενός φίλου του.. Σύντομα θα καταλάβει ότι εκεί κρύβονται πολλά μυστήρια. Ένα κουδούνι ηχεί μέσα στη νύχτα, και το ταξίδι αρχίζει. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι μια κουνελότρυπα που, αν τη διαβείς, δεν θα βγεις από αυτήν ο ίδιος άνθρωπος. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Γιατί το «Κιβώτιο» του Άρη Αλεξάνδρου δεν ανήκει στον Ευρωπαϊκό λογοτεχνικό κανόνα; Πάσχει η ελληνική πεζογραφία από σοβαροφάνεια; Ή, μήπως, το ελληνικό μυθιστόρημα είναι καχεκτικό για λόγους που σχετίζονται με την ιστορία και την ιδιοσυγκρασία μας; Σε αυτήν την ξεχωριστή σειρά επεισοδίων, ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει με έναν από τους πιο ευρυμαθείς και ερεθιστικούς Έλληνες διανοούμενους, τον πεζογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Δημοσθένη Κούρτοβικ για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.

Γιατί δεν μας διαβάζουν «έξω»; Μήπως οι άλλοι Ευρωπαίοι μας βλέπουν μέσα από έναν παραμορφωτικό φακό, γεμάτο στερεότυπα που αδυνατούμε να επιβεβαιώσουμε; Μήπως μας αδικούν; «Φταίνε τα τραγούδια του, φταίει κι ο λυράρης» τραγουδάει ο Διονύσης Σαββόπουλος. Ποια είναι η αλήθεια; Σε αυτήν την ξεχωριστή σειρά επεισοδίων, ο Κώστας Κατσουλάρης συζητάει με έναν από τους πιο ευρυμαθείς και ερεθιστικούς Έλληνες διανοούμενους, τον πεζογράφο και κριτικό λογοτεχνίας Δημοσθένη Κούρτοβικ για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης προτείνει 20 λογοτεχνικά βιβλία, διαλεγμένα από τα εκατοντάδες καλά βιβλία που κυκλοφόρησαν τους τελευταίους μήνες. Χαρούκι Μουρακάμι, Μέριλιν Ρόμπινσον, Τζόναθαν Φράνζεν, Ανί Ερνό, Ντέιμον Γκάλγκατ, Ρεμπέκα Γουέστ, Σάλι Ρούνεϊ, Χάνα Κεντ, Ρέα Γαλανάκη είναι μόνο κάποιοι από τους συγγραφείς για τους οποίους θα ακούσετε. Είκοσι μυθιστορήματα, ελληνικά και μεταφρασμένα, που αξίζει να έχετε δίπλα σας αυτό το καλοκαίρι και να διαβάσετε όπου κι αν βρεθείτε.

Από τα δεκάδες υπέροχα βιβλία που κυκλοφόρησαν πρόσφατα στη χώρα μας, αυτήν την εβδομάδα σας προτείνουμε δέκα, επιλεγμένα από τα μη μυθοπλαστικά βιβλία. Δηλαδή: Δοκίμια, σκέψεις, Ιστορία, μελέτες, όλα τους διαβαστερά και εξαιρετικά ενδιαφέροντα. Δέκα βιβλία, δέκα ευκαιρίες να γίνουμε σοφότεροι και, γιατί όχι, καλύτεροι άνθρωποι. Ο Νίκος Καζαντζάκης, η Ιρένε Βαγέχο, ο Μπεν Γουίλσον, ο Ραϋμόνδος Αλβανός και η Μαριάνα Ματσουκάτο (και όχι μόνο) «συναντιούνται» για να μας κάνουν παρέα αυτό το καλοκαίρι.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει μια από τις σπουδαίες συγγραφείς του 20ου αιώνα, τη Βρετανίδα Ρεμπέκα Γουέστ. Με το μυθιστόρημά της «Το συντριβάνι που ξεχειλίζει» (εκδ. Μεταίχμιο) μας ταξιδεύει στην πιο εκπληκτική χώρα: την παιδική ηλικία. Πρώτο μέρος μιας αυτοβιογραφικής σάγκα, μας βάζει στον κόσμο την οικογένεια Όμπρι, που θα μπορούσε να είναι η πιο ευτυχισμένη στον κόσμο. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο νομπελίστας Αμπντουλραζάκ Γκούρνα, έχοντας βρει ο ίδιος καταφύγιο σε δυτική χώρα, δεν αποσιωπά τα εγκλήματα και την ιστορική αδικία της αποικιοκρατίας. Καταφέρνει όμως να μας δώσει μια πλούσια και βαθιά ανθρώπινη εικόνα των ηρώων του, όπου τα πράγματα δεν είναι ασπρόμαυρα. Με το μυθιστόρημά του «Άλλες ζωές» (εκδ. Ψυχογιός) δίνει φωνή σε όσους δεν έχουν φωνή, φέρνοντας στο προσκήνιο ζωές από αυτές που συνήθως τις καταπίνει ο στρόβιλος της Ιστορίας.

Αυτή την εβδομάδα ένα μυθιστόρημα με πρωτότυπη αστυνομική πλοκή, από αυτά που δεν μπορείς να τα αφήσεις από τα χέρια σου. Ο «Παράγων Λαγός» (εκδόσεις Ψυχογιός) είναι από τα βιβλία στα οποία ο αναγνώστης απολαμβάνει τη μεταμόρφωση ενός ανθρωπάκου σε ήρωα μιας ιστορίας πολύ μεγαλύτερης από το μπόι του. Ο Φινλανδός συγγραφέας, μάστορας της πλοκής και των σπαρταριστών διαλόγων, δεν έχει αφήσει τίποτα στην τύχη. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Η μαύρη λογοτεχνία γνωρίζει άνθηση και αποτελεί την καλύτερη απάντηση στην επανάκαμψη του ρατσισμού και των προκαταλήψεων. Οι Προφήτες, του νεοϋορκέζου αρθρογράφου και ακτιβιστή Ρόμπερτ Τζόουνς Τζούνιορ, από τις εκδόσεις Διόπτρα, είναι ένα μυθιστόρημα σοφίας και βαθιάς αγάπης για τον άνθρωπο, δίνει φωνή σε σκλάβους και αφέντες μιας φυτείας του αμερικανικού Νότου και αποτελεί ένα εξαίρετο δείγμα αυτής της νέας γενιάς που ανανεώνει την αμερικανική λογοτεχνία. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας. 

H Καμίλ Ομπρέ με τις «Νονές» της καταφέρνει να αναδείξει ολόκληρη ομάδα από δυναμικές γυναίκες σε πρωταγωνίστριες μιας ιστορίας με γκάγκστερ, στην Αμερική της δεκαετίας του 40. Ο Νονός με γυναίκα στο ρόλο του Δον Κορλεόνε; Ναι, αλλά με... συλλογική ηγεσία. Άλλωστε, για να φτάσουν μέχρι εκεί, η Φιλομένα, η Λούσι, η Αμί και η Πετρίνα, χρειάστηκε να περάσουν δια πυρός και σιδήρου. Το μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τα Ελληνικά Γράμματα και αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μιλάει για ένα αυθεντικό μυθιστόρημα με πρωταγωνίστρια την Γκάια που ξέρει πως, όσο κι αν προσπαθήσει, δεν θα γίνει ποτέ «σαν τους άλλους». Η μητέρα της, Αντόνια, με ανάπηρο σύζυγό και τέσσερα παιδιά, παλεύει για ένα καλύτερο μέλλον και στηρίζει όλες τις ελπίδες της στην Γκάια, πιέζοντάς την να σπουδάσει, να ανέβει κοινωνικά και να «κυνηγήσει το όνειρο». Αποσπάσματα από το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Το «Τζακ», το νέο μυθιστόρημα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο της βραβευμένης με Pulitzer Αμερικανίδας, είναι μια πρωτότυπη και συγκινητική ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν λευκό και μια μαύρη, τη δεκαετία του 50 στο Μιζούρι, όταν μια τέτοια ένωση παράνομη. Ο Τζακ και η Ντέλα είναι χαρακτήρες βγαλμένοι από τη μεγάλη κλασική λογοτεχνία, δυο ψυχές καθαρές και απόλυτες. Ένα μυθιστόρημα για την απελευθερωτική δύναμη του έρωτα πέρα από τις κοινωνικές συμβάσεις. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Το νέο βιβλίο του Γιάννη Ξανθούλη διαδραματίζεται στο χωριό Πετρόκαμπος. Εκεί περνά την έβδομη δεκαετία της ζωής του ο Πέτρος Κακκαβαίος, με τη γάτα του Πετρούλα. Ώσπου μια επιστολή από έναν ξάδερφο που διαπρέπει ως πρωταγωνιστής… ερωτικών ταινιών θα φέρει τα πάνω-κάτω. Το «Ονειρεύτηκα τη Σανγκάη», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, είναι ένα ευρηματικό, τρυφερό και πρόστυχο μυθιστόρημα. Ένας φόρος τιμής του Ξανθούλη στο διαρκές νεοελληνικό καρναβάλι. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας. 

Ο Κώστας Κατσουλάρης επιχειρεί να περιγράψει το… απερίγραπτο, τελευταίο μυθιστόρημα του Χαρούκι Μουρακάμι. Ένας ζωγράφος, άρτι χωρισμένος, βρίσκει καταφύγιο στο σπίτι του πατέρα ενός φίλου του.. Σύντομα θα καταλάβει ότι εκεί κρύβονται πολλά μυστήρια. Ένα κουδούνι ηχεί μέσα στη νύχτα, και το ταξίδι αρχίζει. Το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, είναι μια κουνελότρυπα που, αν τη διαβείς, δεν θα βγεις από αυτήν ο ίδιος άνθρωπος. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μιλάει για την ιστορία της Αμέλιας, μιας νεαρής γυναίκας, που κρατάει το μοναδικό παντοπωλείο μιας πολίχνης στον Αμερικανικό νότο. Εκεί θα γνωρίσει τον Λάιμον. Ερωτεύονται και για πέντε χρόνια ζουν ευτυχισμένοι. Μια επιστροφή, όμως, θα δημιουργήσει ένα τρίγωνο τριών εντελώς διαφορετικών πλασμάτων. Το χειρότερο; Και τα τρία πλάσματα ποθούν εκείνον που δεν τους θέλει. Η καταστροφή είναι αναπόφευκτη. Αποσπάσματα, από το βιβλίο που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα,  διαβάζει η  Γωγώ Μπρέμπου.

O Κώστας Κατσουλάρης σε ένα special επεισόδιο του podcast «Να ένα βιβλίο!» συζητάει με τον Στέλιο Μάινα για το πρώτο μυθιστόρημα του αγαπημένου ηθοποιού, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, με τίτλο «Να θυμηθώ να παραγγείλω». Μια τολμηρή και καλά χτισμένη ιστορία για μια γυναίκα γιατρό που αποφασίζει να πάρει τη μοίρα στα χέρια της. Το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που θέτει στο κέντρο του το φλέγον θέμα της ευθανασίας. 

Ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα μυθιστόρημα που έγινε μια υπέροχη ταινία, ή μάλλον για μια ταινία που έγινε ένα υπέροχο μυθιστόρημα, ή ίσως, απλώς για μια ιστορία που συγκλόνισε την Αμερική και τον κόσμο στα τέλη των ‘60s, ιδωμένη μέσα από τα μάτια του πιο πρωτότυπου σκηνοθέτη του Χόλιγουντ. Αποσπάσματα από το βιβλίο του Κουέντιν Ταραντίνο «Μια φορά στο Χόλιγουντ» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα  διαβάζει ο Στέλιος Μάινας. Πάμε!

Από τα έπεα πτερόεντα του προφορικού κόσμου του Ομήρου μέχρι τις βάσεις δεδομένων της σύγχρονης εποχής, το βιβλίο τούτο, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, επιχειρεί κάτι εκπληκτικό. Δεν διστάζει να συνδέσει τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ με τον Μιχαήλ Μπαχτίν, τον Ταραντίνο με τον Κικέρωνα, στην ίδια φράση, κι η φράση αυτή να βγάζει νόημα. Ταξιδεύοντας στον χρόνο η Ισπανίδα συγγραφέας επιχειρεί να παγιδεύσει τα φτερωτά λόγια του κόσμου των αφηγήσεων. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.  

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα μυθιστόρημα πρωτότυπο και συγκινητικό. Η «Υπόσχεση», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, είναι πρωτίστως ένα οικογενειακό μυθιστόρημα. Η οικογένεια, ως δύναμη που φέρνει κοντά, αλλά και ως θέατρο συγκρούσεων και διεκδικήσεων, είναι ο βασικός καμβάς τούτου του βιβλίου. Ταυτόχρονα όμως είναι ένα μυθιστόρημα για το τι μπορεί να ενώσει μια χώρα βαθιά διχασμένη, όχι μονάχα φυλετικά, αλλά και οικονομικά, θρησκευτικά και πολιτισμικά. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.   

O Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα βιβλίο, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, που επιχειρεί κάτι σχεδόν αδύνατον: Να ενώσει σε μια ενιαία αφήγηση τα όνειρα, τις ματαιώσεις και τις προσδοκίες των κατοίκων ολόκληρης της ευρωπαϊκής Ηπείρου, από το βόρειο άκρο της, τη Νορβηγία, μέχρι το νότιο άκρο της, την Ελλάδα. Πόσο ζωντανό είναι σήμερα το όνειρο μιας ενωμένης Ευρώπης; Ένα πανόραμα των τελευταίων τριάντα χρόνων, μέσα από μαρτυρίες εκατοντάδων ανθρώπων. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας. 

Ένα επετειακό επεισόδιο αφιερωμένο στη μεγαλύτερη καταστροφή που έπληξε τον ελληνισμό, στη Μικρασιατική Καταστροφή. Με αφορμή την επέτειο των 100 χρόνων από το 1922, τη χρονιά που σήμανε τον ξεριζωμό του ελληνισμού από τόπους όπου έζησε και δημιούργησε για χιλιάδες χρόνια, ο Κώστας Κατσουλάρης ξεχωρίζει και προτείνει δεκαπέντε βιβλία Ιστορίας, έρευνας και ιστορικής μαρτυρίας. Δεκαπέντε βιβλία, καθένα από τα οποία προσθέτει ένα λιθαράκι στο ευαίσθητο οικοδόμημα που λέγεται «εθνική αυτογνωσία». 

Ένας ταλαντούχος έφηβος από το Νότιο Σουδάν καταφέρνει να βρεθεί σε ομάδα μπάσκετ του Κολεγιακού Πρωταθλήματος στην Αμερική. Μπροστά το όνειρο, πίσω μια οικογένεια έρμαιο στα χέρια αδίστακτων ανταρτών και μιας χώρας σε διάλυση. Η ιστορία του χαμογελαστού «Σούλεϊ» θυμίζει σε πολλά σημεία την ιστορία του «δικού μας» Γιάννη, μόνο που ο τεχνίτης του σασπένς Τζον Γκρίσαμ μας επιφυλάσσει εκπλήξεις. Αποσπάσματα από το βιβλίο «Σούλεϊ», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Ελληνικά Γράμματα», διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Οκτώ βιβλία που μας βοηθούν να καταλάβουμε, ακόμη και σε καταστάσεις κρίσιμες και τραγικές όπως αυτές που ζούμε σήμερα, «Πώς φτάσαμε ως εδώ».  Τα έξι από αυτά είναι βιβλία ιστορίας, έρευνας και γεωπολιτικής και τα δύο είναι λογοτεχνικά βιβλία Ουκρανών συγγραφέων. Ένα επεισόδιο στο οποίο ακούγεται ο Εθνικός Ύμνος της Ουκρανίας σε πέντε διαφορετικές εκτελέσεις, αφιερωμένο στον ουκρανικό λαό, στον αγώνα του για ελευθερία, δημοκρατία και αξιοπρέπεια.

O Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για ένα πανέμορφο αντιπολεμικό παραμύθι, από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, που είναι ταυτόχρονα ένας λογοτεχνικός ύμνος στη ζωή, σε κάθε της μορφή. Και παρότι ο πόλεμος διαπερνά τις σελίδες του, η Αφρική εμφανίζεται ως πηγή αρχέγονης ζωής, μια χαμένη ουτοπία που ο λευκός άνθρωπος τσαλαπατά με τις μπότες του και τα κανόνια του, την ίδια στιγμή που παραδίδεται σε αυτήν σαγηνευμένος από την άγρια ομορφιά της. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

O Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει ένα βιβλίο που μιλάει διεξοδικά και με συναρπαστικές λεπτομέρειες για τη μεγαλύτερη ανακάλυψη του ανθρώπου, τις Πόλεις. Πόλεις-λιμάνια των Φοινίκων, Πόλεις-κράτη της αρχαιότητας, πόλεις-κέντρα της βιομηχανικής επανάστασης, μεγαπόλεις του 21ου αιώνα με δεκάδες εκατομμύρια κατοίκους και έκταση χιλιάδων τετραγωνικών χιλιομέτρων… Ο ιστορικός Μπεν Γουίλσον συνθέτει ένα υποβλητικό πανόραμα του ανθρώπινου πνεύματος συνδέοντας έξυπνα την ιστορία των πόλεων με την οικονομική και κοινωνική ιστορία κάθε εποχής.

O Kώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για το νέο πολυαναμενόμενο μυθιστόρημα του Τζόναθαν Φράνζεν, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Τα «Σταυροδρόμια» είναι το πρώτο μέρος μιας φιλόδοξης τριλογίας που θα καλύπτει τον τελευταίο μισό αιώνα. Η ιστορία ξεκινά παραμονές Χριστουγέννων του 1971 και ολοκληρώνεται το Πάσχα της επόμενης χρονιάς. Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας, ενώ στο τέλος ο Κώστας Κατσουλάρης συνομιλεί με τον μεταφραστή του έργου του Φράνζεν Γιώργο-Ίκαρο Μπαμπασάκη.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για το νέο βιβλίο του συγγραφέα Σάκη Σερέφα, που με τον δικό του ανορθόδοξο τρόπο μας συστήνει ξανά μια από τις μεγάλες κυρίες του λαϊκού τραγουδιού, τη Μαρίκα Νίνου. Όπως σημείωσε ο Μάνος Χατζιδάκις, η Μαρίκα Νίνου «με το μαχαίρι της φωνής της, χάραξε μέσα μας βαθιά τα ονόματα θεών της ταπεινοσύνης και της βυζαντινής παρακμής». Αποσπάσματα από το βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, διαβάζει ο ηθοποιός Στέλιος Μάινας.

O Κώστας Κατσουλάρης μας συστήνει σε ένα ξεχωριστό επεισόδιο 10 ερωτικά μυθιστορήματα, κλασικά, σύγχρονα ή και εντελώς καινούρια και μας μεταφέρει από τη βικτωριανή εποχή μέχρι τις μέρες μας. Έμιλυ Μπροντέ, Τολστόι, Γούινστον Γκρέιαμ, Καζούο Ισιγκούρο και Μάρω Βαμβουνάκη είναι μόνο κάποιοι από τους συγγραφείς που θα μας συντροφεύσουν σε αυτό το ταξίδι, όπου το ερωτικό πάθος κανοναρχεί και εκτρέπει τις ζωές των ηρωίδων και των ηρώων.

Ο Κώστας Κατσουλάρης μιλάει για ένα πρωτότυπο βιβλίο που απευθύνεται πρωτίστως στους φίλους του ποδοσφαίρου, μα ταυτόχρονα σε οποιονδήποτε αγαπάει τις ωραίες και κάπως τρελές ιστορίες. Το βιβλίο «Ο γύρος του κόσμου με ένα σομπρέρο», της φοβερής ομάδας του ελληνικού site sombrero.gr κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα και μας παρουσιάζει 45 μοναδικές ιστορίες, όπου το ποδόσφαιρο είναι μόνο η αρχή. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Σε αυτό το podcast ο Κώστας Κατσουλάρης μας παρουσιάζει ένα βιβλίο βγαλμένο κατευθείαν από την καρδιά, που μας μιλάει άμεσα για το μυστήριο του απόλυτου έρωτα. Η Βιέρα ζούσε στην Αγία Πετρούπολη, όπου γνώρισε τον άντρα που άλλαξε για πάντα τη ζωή της, τον «Πάβελ». Μέσα από τις επιστολές της βλέπουμε την καταβαράθρωση που έρχεται μετά από την απώλεια του αγαπημένου της αλλά και την ανάταση που κανοναρχεί τις δύσκολες όπως και τις όμορφες μέρες.

Βρισκόμαστε στα τέλη του 18ου αιώνα, λίγα χρόνια πριν από το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης. Στο κέντρο αυτού του κόσμου βρίσκονται δύο πρόσωπα: Η Μαρκησία ντε Μερτέιγ και ο υποκόμης ντε Βαλμόν, πρώην εραστές και νυν σύμμαχοι σε έναν αγώνα επικράτησης, διαβολής, χειραγώγησης και εν τέλει αυτοκαταστροφής. Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για αυτό το έργο που μοιάζει προάγγελος μιας νέας εποχής, εγκαθιστώντας στο κέντρο του τον μοντέρνο, απαρηγόρητο, μοναχικό άνθρωπο.

Όταν ακούμε τη λέξη Διαφωτισμός, στο μυαλό μας έρχονται ατάκτως ονόματα Γάλλων φιλοσόφων του 18ου αιώνα και ακαθόριστες ιδέες για κάποιον μακρινό «αιώνα των φώτων». Ποιο νόημα λοιπόν μπορεί να έχει για μας ο Διαφωτισμός σήμερα; Ο Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για το επίκαιρο νόημα τούτου του βιβλίου, που μας καλεί, με τον τίτλο του, να προτάξουμε τον Διαφωτισμό ΤΩΡΑ, σαν να είναι κάτι ζωντανό και κρίσιμο για την ανθρωπότητα!

Λίγο πριν από την εκπνοή της χρονιάς, ο Κώστας Κατσουλάρης ξεχωρίζει και μας προτείνει, με δύο λόγια για το καθένα, 20 non fiction βιβλία που κυκλοφόρησαν το 2021. Βιβλία ιστορίας, επιστήμης, πολιτικής και ψυχολογίας, βιογραφίες και μαρτυρίες, αλλά και βιβλία για τον άνθρωπο ή για τα… άλλα ζώα. Τα καλύτερα βιβλία για την Ελληνική Επανάσταση, βιβλία για τον Διαφωτισμό, την προέλευση του ανθρώπου, αλλά και βιβλία που έχουν στο κέντρο τους σημαντικές μορφές των γραμμάτων, της σκέψης ή της ποπ κουλτούρας, όπως η Σιμόν ντε Μποβουάρ, ο Φρίντριχτ Νίτσε ή ο Πρινς. Βιβλία που έχουν τη δύναμη να μας κάνουν σοφότερους και, γιατί όχι, καλύτερους. Καλή Χρονιά!

Θα το έχετε ήδη καταλάβει: αυτό δεν είναι ένα συνηθισμένο επεισόδιο της σειράς ΝΑ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ! Πρώτα απ’ όλα, είναι Χριστούγεννα, τίποτε δεν είναι ούτε θα έπρεπε να είναι συνηθισμένο. Κι επίσης, πλησιάζει το τέλος της χρονιάς, που είναι για όλους μας ευκαιρία απολογισμών, και βέβαια νέων σχεδίων. Ειδικά για εμάς που αγαπάμε τα βιβλία είναι η στιγμή που μοιραζόμαστε με τους φίλους μας τις προτιμήσεις μας. Ποια από τα βιβλία που διαβάσαμε φέτος παραμένουν στη σκέψη μας; Ποια από αυτά προτείνουμε ενθέρμως, με το χέρι στην καρδιά; Ιδού ο λόγος, λοιπόν, ιδού και τα βιβλία! Ο Κώστας Κατσουλάρης μας προτείνει, με δυο κουβέντες για το καθένα, είκοσι (20) ξεχωριστά λογοτεχνικά βιβλία, ελληνικά και μεταφρασμένα, από μυθιστορήματα των χιλίων σελίδων μέχρι ποίηση! Ακούστε, σημειώστε, αναζητήστε. Καλές Γιορτές!

Πώς γεννιέται ένα σπουδαίο μυθιστόρημα; Ποια είναι τα υλικά από τα οποία είναι φτιαγμένο; Τι επιτρέπει σε ένα νεαρό κορίτσι από μια μικρή πόλη του αμερικανικού νότου να κοιτάξει τόσο βαθιά το δράμα της διχασμένης Αμερικής, πλάθοντας μια σειρά από πρωτότυπους και τρισδιάστατους χαρακτήρες, ο καθένας από τους οποίους θα μπορούσε από μόνος του να σηκώσει στις πλάτες του ένα ξεχωριστό μυθιστόρημα; Η ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή: η Λούλα Κάρσον Σμιθ ξεκινάει να γράφει τούτο το πρώτο της βιβλίο κάπου στα δεκαεννιά της χρόνια, ενώ όταν εκδόθηκε, το 1940, ήταν μόλις 23. Μέχρι τότε είχε δημοσιεύσει μονάχα ένα διήγημα, αλλά είχε ήδη ζήσει ένα μεγάλο διάστημα μακριά από τη γενέτειρά της, την μικρή πόλη Κολάμπια της Τζόρτζια, στη Νέα Υόρκη, όπου αντί για τις σπουδές μουσικής που τόσο επιθυμούσε, έκανε μαθήματα δημιουργικής γραφής. Πριν καν ολοκληρώσει την πρώτη γραφή του μυθιστορήματος, με τεκμήριο μονάχα μια εκτενή περίληψη, είχε στα χέρια της ένα συμβόλαιο από εκδοτικό οίκο.

Στο κέντρο τούτου του βιβλίου βρίσκεται ένα πολύ ξεχωριστό παλαιοβιβλιοπωλείο. Εκεί περνούσε ο έφηβος Ριντάρο το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του, μαζί με τον πολυαγαπημένο παππού του, τον βιβλιοπώλη. Πατέρα δεν έχει γνωρίσει, ενώ μικρός έχασε και τη μητέρα του. Πλέον, στον κόσμο δεν έχει παρά μόνο τα βιβλία του, και μια μακρινή θεία που εμφανίστηκε στη κηδεία του παππού του και θέλει να τον πάρει να ζήσει μαζί της. Κοντά του βρίσκεται και η Σάγιο, η παιδική φίλη του, που του φέρνει καθημερινά τις σημειώσεις από τα σχολικά μαθήματα, καθώς όλο και περισσότερο απομονώνεται από τους άλλους. Κάπου τότε, σαν από μηχανής θεός, εμφανίζεται ένας τροφαντός κανελί γάτος εντελώς ιδιόρρυθμος. Αυτοαποκαλείται Τίγρης ο τιγρέ, και του λέει κάτι εντελώς τρελό: Ότι χρειάζεται τη βοήθειά του για να σώσουν μαζί χιλιάδες βιβλία που κινδυνεύουν. Από τι, άραγε; Από ποιον; Ας ακολουθήσουμε τον μαγεμένο γάτο, να δούμε πού θα μας οδηγήσει… Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Στα περίπου 40 χρόνια που γνωρίζουμε για την ύπαρξή του HIV, περισσότεροι από 77 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τον ιό και περισσότερα από 35 εκατομμύρια έχουν πεθάνει από ασθένεια που σχετίζεται με το AIDS. Είναι μια επιδημία που έχουμε την τάση να την ξεχνάμε, παρότι δεν έχει εξαλειφθεί, συνεχίζει να επηρεάζει με πολλούς τρόπους τη ζωή χιλιάδων οροθετικών στη χώρα μας, ενώ οι νέες μολύνσεις κάθε χρόνο είναι εκατοντάδες. Σήμερα όμως, χάρη στις καινοτόμες αντιρετροϊκές θεραπείες, από καταληκτική ασθένεια είναι πια μια χρόνια νόσος, δηλαδή οι πάσχοντες που λαμβάνουν θεραπεία έχουν το ίδιο προσδόκιμο ζωής και την ίδια ποιότητα ζωής με τους μη νοσούντες. Επιπλέον σήμερα έχει τεκμηριωθεί επιστημονικά ότι η αντιρετροϊκή αγωγή μπορεί να καταστήσει το ιικό φορτίο μη ανιχνεύσιμο στον οργανισμό των φορέων του HIV. Όταν το ιικό φορτίο είναι μη ανιχνεύσιμο ο HIV δεν μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο, ακόμα και στην περίπτωση της ερωτικής επαφής χωρίς προφύλαξη.

Οι Μαθητικές Εργασίες του εμβληματικού ποιητή της Θεσσαλονίκης Ντίνου Χριστιανόπουλου, γραμμένες από το 1943 έως το 1948, είναι πλέον προσβάσιμες σε όλους μας, χάρη στις εκδόσεις University Studio Press. Τα τετράδια αυτά τυπώθηκαν σε μορφή πανομοιότυπου, κι έτσι έχει κανείς την ευκαιρία να δει και να διαβάσει τα κείμενα έτσι όπως ακριβώς γράφτηκαν, σαν να κρατάει στα χέρια του τα ίδια τα τετράδια. Τα κείμενα συνοδεύονται από τα περίτεχνα σκίτσα, ενίοτε ζωγραφισμένα πάνω στα γράμματα. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος έχει ξαναμιλήσει για εκείνα τα χρόνια, τα χρόνια της Κατοχής, όπως για την πείνα και τις ώρες που περνούσαν στα καταφύγια, τους βομβαρδισμούς των Γερμανών το 1941, μα πρωτίστως για τον ανελέητο βομβαρδισμό των Βρετανών τη νύχτα της 5ης Δεκεμβρίου του 43. Η διαφορά τούτου του βιβλίου με άλλες αφηγήσεις είναι ότι εδώ δεν είναι ένας ενήλικας που καταβυθίζεται στο παρελθόν αναπολώντας τα παιδικά του χρόνια, αλλά το ίδιο το παιδί που γράφει για αυτά που έζησε, λίγες μέρες ή και ώρες απ’ όταν τα έζησε. Η απλότητα της γραφής, μαζί με την παιδική αφέλεια, κάνουν κάποια από αυτά τα κείμενα σπαραξικάρδια.

Βόρ ή Βόρι, αποκαλούνται στα ρωσικά τα μέλη μιας πανίσχυρης εγκληματικής οργάνωσης με αυστηρή ιεραρχία και κανόνες, η ιστορία της οποίας χάνεται στα χρόνια των Τσάρων. Η πειθαρχία τους και οι κώδικες τιμής τους διαμορφώθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της εποχής του Στάλιν, κι έτσι δεν είναι χωρίς νόημα που η Σοφία Νικολαΐδου, με αρκετή δόση ειρωνείας, δίνει το προσωνύμιο Πατερούλης στον αρχηγό της οργάνωσης. Από τη δεκαετία του ενενήντα, ένας σκοτεινός πόλεμος μαίνεται ανάμεσα στα εκατοντάδες παρακλάδια των Βόρι και τις υπηρεσίες ασφαλείας των δυτικών χωρών. Και βέβαια, έξω από τον χορό, θα ήταν αδύνατον να μείνει η χώρα μας, αφού τόσο γεωγραφικά, όσο και για ιστορικούς και πολιτισμικούς λόγους, υπήρξε προνομιακό πεδίο εξάπλωσης αυτών των οργανώσεων προς δυσμάς, με το μαύρο χρήμα να ρέει προς ποικίλες κατευθύνσεις τα τελευταία χρόνια. Το ότι κέντρο αυτής της εξάπλωσης θα μπορούσε να είναι η Θεσσαλονίκη, όπως υποθέτει η συγγραφέας στο μυθιστόρημά της, φαντάζει μια εύστοχη μυθοπλαστική επιλογή.

Η ανάδυση της Άνγκελα Μέρκελ στην εξουσία στη Γερμανία και η παραμονή της σε αυτήν για τρεις τετραετίες είναι μια μοναδική ιστορία. Η κόρη του πάστορα, χωρίς δύναμη ή πλούτο άλλο από το μυαλό της και τη θέλησή της, πέτυχε να διακριθεί μέσα στο απόλυτα ανδροκρατικό περιβάλλον του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος, και να σταθεί με ακεραιότητα και θάρρος απέναντι σε μάτσο ηγέτες όπως ο Πούτιν και ο Τραμπ. Ο τρόπος της να πολιτεύεται ως ήρεμη δύναμη, βασισμένη στην αναζήτηση συναινέσεων, συχνά με επίμονο και επίπονο διάλογο, άφησε το στίγμα της στη διεθνή πολιτική σκηνή. Παρότι συντηρητική, τελικά υπήρξε μια αντι-Θάτσερ, δείχνοντας ότι μπορεί κανείς να ασκεί εξουσία προβάλλοντας μετριοπάθεια μαζί με την ισχύ, με το βλέμμα στα αποτελέσματα, προτάσσοντας τη διπλωματία αντί των όπλων, αποφεύγοντας τους θεατρινισμούς και τις ρητορείες. Η πληρέστατη και καλά ντοκουμενταρισμένη βιογραφία της Κάτι Μάρτον μας γνωρίζει μια διαφορετική γυναίκα και πολιτικό, φωτίζοντας και σημαντικές στιγμές της σύγχρονης ιστορίας.

Στη βιογραφία της Σιμόν ντε Μποβουάρ η Αγγλίδα καθηγήτρια φιλοσοφίας Κέιτ Κερκπάτρικ αποκαλύπτει μια γυναίκα πολύ διαφορετική από τη δημόσια εικόνα της και από την εικόνα που φιλοτέχνησε εκείνη για τον εαυτό της μέσα από τις συνεντεύξεις της και τα τέσσερα αυτοβιογραφικά βιβλία της. Σύμφωνα λοιπόν με τα νέα στοιχεία, ο Σαρτρ δεν ήταν ούτε ο πρώτος ούτε βέβαια ο μοναδικός, αλλά ούτε και ο πιο σημαντικός έρωτας στη ζωή της. Τουλάχιστον πέντε άντρες, με τους οποίους είχε μακροχρόνιες και παθιασμένες σχέσεις μέσα στα χρόνια, μπορούν να διεκδικήσουν τον τίτλο του μεγάλου έρωτα, στους οποίους θα μπορούσαμε να προσθέσουμε άφοβα και κάποιες γυναίκες. Επίσης, όπως φαίνεται καθαρά από τα ημερολόγιά της, η φιλοσοφική σκέψη της επηρέασε τη σκέψη του Σαρτρ πολύ περισσότερο απ’ όσο πιστεύεται, κι απ’ όσο ομολόγησε ποτέ ο ίδιος ή άφησε εκείνη να διαφανεί. Γιατί, λοιπόν, η ίδια η Μποβουάρ απέκρυψε σημαντικές πτυχές της ζωής της, δίνοντας στον Σαρτρ έναν πιο κεντρικό ρόλο από αυτόν που πραγματικά είχε; Γιατί δεν διεκδίκησε περισσότερο την πατρότητα ορισμένων ιδεών; Πιθανές απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά συνάγονται, με έμμεσο τρόπο, στο πληρέστατο αυτό βιβλίο για τη ζωή και το έργο της.

Μετά τον «Λιμό», που διαδραματίζεται στην Αθήνα του 1941, και «Τα λύτρα», που εκτυλίσσεται το 1943, σε αυτό το τρίτο μυθιστόρημα του δημοσιογράφου Πάνου Αμυρά, ο πρώην υπαστυνόμος Νίκος Αγραφιώτης αναλαμβάνει μια αποστολή στην καρδιά των Δεκεμβριανών, το 1944. Στόχος της έρευνάς του η ανεύρεση ενός φακέλου με τα ονόματα δοσιλόγων και συνεργατών των Γερμανών, που έχει ως δια μαγείας εξαφανιστεί σχεδόν ταυτόχρονα με την έναρξη της πρώτης δίκης δοσίλογου, που έγινε πράγματι στην Αθήνα στις 4 Δεκεμβρίου του 1944. Τον ίδιο φάκελο αναζητούν οι άνθρωποι του ΕΛΑΣ, πεπεισμένοι ότι η Κυβέρνηση αποφεύγει να αποδώσει δικαιοσύνη, αλλά και Βρετανοί στρατιωτικοί και πράκτορες, για τους δικούς τους λόγους. Μόνο που στο «Φιλί του Δεκέμβρη» ο Αγραφιώτης τούτη τη φορά εμπλέκεται πιο προσωπικά. Για την ακρίβεια, από την εξέλιξη της υπόθεσης εξαρτάται η ίδια του η ζωή, κι ενώ η Αθήνα μετατρέπεται μέρα τη μέρα σε εμπόλεμη ζώνη.

Υπάρχουν ορισμένα μυθιστορήματα που καλό είναι να τα διαβάζει κανείς χωρίς να έχει πρώτα προϊδεαστεί υπερβολικά για την εξέλιξη της πλοκής τους, και το «Μεσάνυχτα στην Βιβλιοθήκη» (εκδ. Ψυχογιός) του Ματ Χέιγκ είναι ένα από αυτά. Πέρα από το προφανές βιβλιοφιλικό μήνυμα, ότι με κάθε βιβλίο που διαβάζουμε είναι σαν να ζούμε μια ακόμη ζωή, υπάρχει εδώ βάθος και φιλοσοφική ακρίβεια που αφορά τις τυχαίες ή όχι επιλογές μας στη ζωή, για το τι κάνει τον καθέναν μας μοναδικό, αν είναι προτιμότερο να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε ή να αποδεχτούμε τον εαυτό μας όπως είναι, και άλλα πολλά. Στο τέλος, κάθε αναγνώστης θα βρει τις δικές του απαντήσεις, τις οποίες μάλιστα κάτι μας λέει ότι θα φλέγεται να τις μοιραστεί με άλλους αναγνώστες. Κάπως έτσι έγινε τούτο το μυθιστόρημα το αγαπημένο των αναγνωστών της πλατφόρμας Goodreads για το 2020. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

«Τα Χρόνια», το πληρέστερο έργο της Ανί Ερνό, κι ένα από τα πιο επιδραστικά βιβλία που γράφτηκαν στα γαλλικά στον 21ο αιώνα, ξεκινούν σαν το νοσταλγικό πανόραμα της μεταπολεμικής Ευρώπης, συνθέτοντας τελική τη συλλογική αυτοβιογραφία μιας ολόκληρης γενιάς αλλά και συνολικά της δυτικής κοινωνίας. Παρά τον βαθιά στοχαστικό του χαρακτήρα, είναι ένα αμιγώς λογοτεχνικό έργο, με σπουδαίες γλωσσικές και εκφραστικές αρετές, που μετέφερε με εξαιρετική μαστοριά στη γλώσσα μας η μεταφράστρια Ρίτα Κολαΐτη. Ο επίλογος του δημοσιογράφου και πανεπιστημιακού Νίκου Μπακουνάκη είναι ιδιαίτερα καλογραμμένος και κατατοπιστικός και μας βοηθάει να εντάξουμε το έργο της Ερνό στη γαλλική γραμματολογία. Συνολικά, μια θαυμάσια έκδοση από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, απ’ όπου κυκλοφορούν πλέον συνολικά τα βιβλία της σπουδαίας Γαλλίδας συγγραφέα.

Σε αυτό το επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης παρουσιάζει το βιβλίο «Η δύναμη της Γεωγραφίας» του Τιμ Μάρσαλ, τη συνέχεια του μπεστ σέλερ «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας». Είναι χωρισμένο σε δέκα κεφάλαια, σε κάθε ένα από τα οποία μελετά ένα κράτος ή μια περιοχή: μεταξύ αυτών, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Ιράν, την Αυστραλία, το Σαχέλ, και βέβαια, την Ελλάδα και την Τουρκία. Και πράγματι: Στη «Δύναμη της Γεωγραφίας» διαβάζουμε μέσα σε 33 σελίδες μια ευσύνοπτη και περιεκτική ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας, μαζί με μια σαφή και μετρημένη ανάλυση των γεωπολιτικών ζητημάτων που διακυβεύονται σήμερα. Διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Η ζωή του Γιάννη έχει όλα εκείνα τα στοιχεία που συναντάμε στα γνωστότερα παραμύθια, από τη Σταχτοπούτα και την Ωραία Κοιμωμένη, μέχρι το Ασχημόπαπο: είναι μια ιστορία ριζικής και απόλυτης μεταμόρφωσης. Ο ήρωας δεν αλλάζει απλώς, δεν εξελίσσεται αργά, όπως συνήθως γίνεται με εμάς τους κοινούς θνητούς. Κάτι μαγικό συμβαίνει, κάτι πάνω από τα όρια της ανθρώπινης επικράτειας, και περνάει σε έναν άλλον κόσμο, γίνεται φορέας μιας αλλαγής κοσμογονικής όπου τίποτε δεν είναι πλέον όπως φαινόταν. Το «Γιάννης – Εκτόξευση στα αστέρια» είναι ένα βιβλίο για την απίστευτη ιστορία του «δικού μας» Γιάννη, από τις αλάνες των Σεπολίων και την ένταξή του στην ομάδα του Ζωγράφου μέχρι την κορυφή του παγκόσμιου μπάσκετ. Ένα καλογραμμένο και πληρέστατο χρονικό που σου γεννά την επιθυμία να μάθεις ακόμη περισσότερα για τον Γιάννη «Ούγκο» Αντετοκούνμπο και τη θαυμαστή πορεία του προς την κορυφή του κόσμου.

Στο σημερινό επεισόδιο ο Κώστας Κατσουλάρης προτείνει ένα βιβλίο της Βιρτζίνια Γουλφ λιγότερο γνωστό, αλλά πολύ σημαντικό. Παραμονές του B' Παγκοσμίου Πολέμου ένας πανεπιστημιακός έστειλε επιστολή στη διάσημη τότε συγγραφέα ρωτώντας την τι κατά τη γνώμη της θα έπρεπε να «κάνουμε ώστε να αποφύγουμε τον πόλεμο». Η εκτενέστατη απάντησή της είχε τον τίτλο «Τρεις γκινέες» κι αποτελεί ένα φεμινιστικό και αντιμιλιταριστικό μανιφέστο που ακόμη και σήμερα φαντάζει τολμηρό και ρηξικέλευθο. Τι νόημα έχει να ρωτάς μια γυναίκα με ποιο τρόπο να αποφύγεις έναν πόλεμο που, είναι πια φανερό, πρόκειται να ξεσπάσει από στιγμή σε στιγμή; Από πότε, διερωτάται η Γουλφ, ο πόλεμος έγινε δουλειά των γυναικών; Οι γυναίκες, σύμφωνα με τη Γουλφ, πρέπει αυτονοήτως να έχουν ίσα δικαιώματα με τους άντρες, ίσες ευκαιρίες και ίσες αμοιβές, αλλά δεν θα έπρεπε να τους ακολουθήσουν στις κενόδοξες παράτες που διοργανώνουν ούτε στους παρανοϊκούς πολέμους τους. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

H «Φλόγα» είναι το ύστατο αντίο του Λέοναρντ Κοέν, ένα βιβλίο που περιλαμβάνει τους στίχους των τραγουδιών από τα τελευταία του άλμπουμ, αλλά και ποιήματα, παλιότερα και νεότερα, καθώς και πολύτιμες εγγραφές ή σκίτσα από τα δεκάδες σημειωματάρια ή σημειώματα που άφηνε δεξιά κι αριστερά σε όλη του τη ζωή – ακόμη και μέσα στο ψυγείο του βρέθηκε ένα σημειωματάριο, όπως μαρτυρά ο γιος του Άνταμ. Τη μετάφραση έχει κάνει με αγάπη και μεράκι ο Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, που μας έδωσε και τη χαρά να έρθει κοντά μας και να μας διαβάσει τέσσερα από τα ποιήματα που μετέφρασε.

Η Λουίζ Γκλικ, στα 78 της χρόνια σήμερα, είναι πλήρης τιμών και βραβεύσεων: Βραβείο Πούλιτζερ, βραβείο της Ακαδημίας των Ποιητών, αλλά και Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας. Το περσινό Νόμπελ ήταν η κορωνίδα μιας πορείας που αναδεικνύει την Γκλικ στη σημαντικότερη εν ζωή Αμερικανίδα ποιήτρια. Το «Πιστή κι ενάρετη νύχτα» είναι το τελευταίο της έργο, υψηλής ωριμότητας και πύκνωσης, κι αποτελεί ιδανική επιλογή για τη γνωριμία μας με την ποιήτρια, από το έργο της οποίας λιγοστά ποιήματα είχαν μέχρι πρόσφατα μεταφραστεί στη γλώσσα μας. Η έκδοση είναι δίγλωσση, ενώ την προσεκτική και καλοδουλεμένη μετάφραση υπογράφουν οι Χάρης Βλαβιανός και Δήμητρα Κωτούλα. Συνολικά, ένα σπουδαίο ποιητικό έργο σε μια θαυμάσια έκδοση, αληθινό δώρο στους ελληνόφωνους αναγνώστες. Ποιήματα από το έργο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Σε αυτό το διαφορετικό επεισόδιο της σειράς «Να ένα βιβλίο!», δεν θα σας προτείνουμε απλώς κάποιο καλό βιβλίο, θα προτείνουμε πολλά ίσως, αλλά κυρίως θα προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε ένα σημαντικό φαινόμενο της εκδοτικής πραγματικότητας των τελευταίων χρόνων: το αστυνομικό μυθιστόρημα. Ο συγγραφέας και βιβλιοκριτικός Κώστας Κατσουλάρης συζητά εφ’ όλης της ύλης με δύο από τους καλύτερους γνώστες του είδους στη χώρα μας, τους συγγραφείς, μεταφραστές και βιβλιοκριτικούς Χίλντα Παπαδημητρίου και Βαγγέλη Γιαννίση. Για τις ποικίλες όψεις του αστυνομικού μυθιστορήματος, από την Αγκάθα Κρίστι ώς τον Νέσμπο, για την ιστορία του και τις σύγχρονες τάσεις, τη «γεωγραφία» του, από το nordic noir έως το latin noir, αναζητούμε το κοινωνικό και πολιτικό του αποτύπωμα, τους λόγους της τεράστιας απήχησης του είδους παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας.

Ο Άρχοντας των Μυγών του νομπελίστα Ουίλιαμ Γκόλντινγκ, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1954, είναι ένα βιβλίο που πλέον ανήκει στον παγκόσμιο Λογοτεχνικό Κανόνα. Η μαεστρία με την οποία ο συγγραφέας εντάσσει στην περιπετειώδη δράση σειρά από σοφά επιλεγμένα ανθρωπολογικά, φιλοσοφικά και θρησκευτικά στοιχεία, έχει ως αποτέλεσμα ένα πυκνό και σύνθετο μυθιστόρημα, που όσο το σκαλίζεις, τόσο αναδίνει νέους χυμούς. Με τις φρικαλεότητες δύο παγκόσμιων πολέμων πίσω του, και τον Ολοκληρωτισμό να θεριεύει στη Σοβιετική Ένωση και αλλού, ο Γκόλντινγκ εντοπίζει τη ρίζα του κακού εκεί όπου το κακό αναπαράγεται, κι όπου μέχρι πρότινος ήταν το βασίλειο της αθωότητας: Στην παιδική ηλικία, την ηλικία των θαυμάτων και των τεράτων. Όπως όμως συμβαίνει με τα σπουδαία έργα, το βιβλίο ξεπέρασε τους ορίζοντες και τις βλέψεις του δημιουργού του: στέκει σήμερα απέναντί μας, πολύσημο και υποβλητικό, περιμένοντας τη δική μας, μοναδική ανάγνωση. Αποσπάσματα διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Ο συγγραφέας και βιβλιοκριτικός Κώστας Κατσουλάρης δεν μας μιλάει μονάχα για ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ που διάβασε και του άρεσε, αλλά για περισσότερα. Συγκεκριμένα, ξεχώρισε ΕΙΚΟΣΙ βιβλία από την πρόσφατη βιβλιοπαραγωγή: ΔΕΚΑ μυθιστορήματα, ελληνικά ή μεταφρασμένα, και ακόμη ΔΕΚΑ βιβλία που καταπιάνονται με θέματα σημαντικά και μας μιλούν γι’ αυτά με σαφή και γοητευτικό τρόπο. Από τη Σώτη Τριανταφύλλου έως τον Δημοσθένη Κούρτοβικ, από το Σάγκι Μπέιν μέχρι το Η Κλάρα και ο Ήλιος, από βιβλία για τα Γονίδια μέχρι βιβλία για το Πώς θα σώσουμε τον Πλανήτη από την κλιματική κρίση, κι από τα σημαντικά βιβλία μαύρων συγγραφέων μέχρι τον Κωστή Παπαγιώργη και το ΄21. Μέσα σε αυτά τα ΕΙΚΟΣΙ βιβλία υπάρχει σίγουρα ΕΝΑ και για σένα.

Όπως η μάρτυρας Αγία Αγνή, την οποία οι άντρες εκδικήθηκαν για την αγνότητά της ρίχνοντάς την στην πυρά, αλλά οι φλόγες δεν την έκαιγαν, έτσι και οι Άγκνες, η μαμά του μικρού Σάγκι, αναγεννιέται διαρκώς από τις στάχτες της, φωτίζοντας με το πάθος της και την ενέργειά της αυτό το συγκλονιστικό μυθιστόρημα. Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο, το Σάγκι Μπέιν είναι μια τοιχογραφία της Γλασκώβης της δεκαετίας του 80, και γενικότερα της Μεγάλης Βρετανίας στα χρόνια του Θατσερισμού. Το πορτρέτο της Γλασκόβης, της αντι-πρωτεύουσας της Σκωτίας, της πόλης που ορθώνεται ως το σκληρό, αδυσώπητο αντίβαρο του πιο κοσμοπολίτικου Εδιμβούργου, μας δίνεται κυρίως μέσα από τις περιπλανήσεις του πατέρα του Σάγκι κατά τη διάρκεια της νυχτερινής βάρδιας του με το ταξί. Το Σάγκι Μπέιν, αν και το πρώτο μυθιστόρημα του Ντάγκλας Στιούαρτ, τιμήθηκε με το κορυφαίο βραβείο στη Μεγάλη Βρετανία, το βραβείο Μπούκερ. Διακρίθηκε επίσης στις Ηνωμένες Πολιτείες, μεταφράστηκε σε 34 γλώσσες, κι αποτέλεσε αναμφίβολα ένα από τα σπουδαία μυθιστορήματα της περασμένης χρονιάς.

Το παρακμιακό προπολεμικό Βερολίνο, με την εύθραυστη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, αποτελούν ιδανικό σκηνικό για μια δυνατή αστυνομική ιστορία, με κοινωνικές και πολιτικές προεκτάσεις, καθώς το Αυγό του Φιδιού έχει αρχίσει να επωάζεται. Στον «Βωβό θάνατο» βρισκόμαστε στις αρχές του 1930. Η μέχρι τότε ακμάζουσα βιομηχανία του κινηματογράφου έχει δεχτεί ένα ισχυρό πλήγμα, που τη διχάζει και την κλονίζει: την έλευση του ομιλούντος. Η προσαρμογή παραγωγών και αιθουσαρχών, σκηνοθετών και ηθοποιών σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα δεν θα είναι εύκολη ούτε αναίμακτη. Σε αυτό το κλίμα ανασφάλειας και έντασης, στα γυρίσματα μιας από τις πρώτες ταινίες του ομιλούντος στη Γερμανία, ένας προβολέας πέφτει και αφήνει νεκρή την πρωταγωνίστρια. Την υπόθεση αναλαμβάνει βεβαίως ο γνωστός μας από το πρώτο βιβλίο της σειράς αστυνόμος Ρατ, κι όπως σύντομα θα διαπιστώσει, ο θάνατός της δεν οφειλόταν σε ατύχημα.

Ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης μας γνωρίζει την 22χρονη Αμάντα Γκόρμαν, που το ποίημά της «Ο λόφος που ανεβαίνουμε» άκουσαν ταυτόχρονα (σε ζωντανή σύνδεση) ίσως οι περισσότεροι άνθρωποι στον κόσμο από καταβολής ποίησης. Στην τελετή ορκωμοσίας του Τζο Μπάιντεν, η Αμάντα Γκόρμαν έλαμψε και έκλεψε τις εντυπώσεις, ενώ σύντομα το βιβλίο της με το ποίημα που εκφώνησε βρέθηκε στη λίστα των best seller και η ίδια έγινε εξώφυλλο στο περιοδικό TIME. «Ο λόφος που ανεβαίνουμε» ενσωματώνει επιρροές από ομιλίες Αμερικανών Προέδρων, από τη μουσική των μαύρων, τα μπλουζ και τα γκόσπελ, το μιούζικαλ Χάμιλτον και την ιδιαίτερη ποιητική του Λιν Μάνουελ Μιράντα. Ένα μέρος του γράφτηκε τη νύχτα της εφόδου των έξαλλων οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο, αλλά ο τόνος που κυριαρχεί είναι η ελεγειακή επίκληση για ενότητα και η πίστη στην υπέρβαση του διχαστικού κλίματος. Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση με την ποιήτρια και μεταφράστρια Μυρσίνη Γκανά και τον τραγουδοποιό MC Yinka, που έκαναν την απόδοση στα ελληνικά.

Παρότι ο Πάτρικ Λη Φέρμορ έχει γράψει σημαντικά και βραβευμένα βιβλία για τα ταξίδια του ανά την Ευρώπη και τον κόσμο, η εσωτερική πυξίδα του έδειχνε σταθερά και αταλάντευτα την Ελλάδα. Τούτο το έργο, η «Μάνη», μαζί με το δίδυμό του, τη «Ρούμελη», που κυκλοφόρησε οκτώ χρόνια μετά, το 1966, συναποτελούν την κιβωτό ενός ολόκληρου κόσμου, του ελληνικού κόσμου, που με την τεράστια ποικιλομορφία και τον αχανή χρονικό του ορίζοντα, έχει εν πολλοίς χαθεί ανεπιστρεπτί. Πάνω από το βιβλίο πλανάται το φάντασμα του Ομήρου και της αρχαιότητας, τα οποία ο συγγραφέας ανακαλύπτει παντού και συνέχεια ξύνοντας την επιφάνεια εικόνων, θρύλων και εθίμων στο οδοιπορικό του από τη Σπάρτη έως τα πιο απομονωμένα χωριά της μέσα Μάνης. Η αγάπη του για τους Έλληνες είναι ειλικρινής και ακλόνητη. «Όλα γίνονται με απλότητα και χωρίς φασαρία» σημειώνει, «χάρη σε μια καλοσύνη τόσο πηγαία, που χαρίζει μεγαλοπρέπεια και αρχοντιά ως και στο πιο ετοιμόρροπο καλύβι».

Η Μάντλιν Μίλερ είναι συγγραφέας εργατική και τετραπέρατη. Έχοντας κάνει γερές σπουδές πάνω ακριβώς στο αντικείμενο των βιβλίων της, πώς να μεταφέρει δηλαδή κανείς τον μυθολογικό κόσμο στη σύγχρονη εποχή, καταφέρει να εκτελέσει μια δύσκολη συνταγή: να μετατρέπει τους μυθολογικούς ήρωες σε πρόσωπα με σάρκα και οστά, με τους όρους και τις απαιτήσεις ρεαλισμού του σημερινού αναγνώστη. Το έκανε με μεγάλη επιτυχία στο πρώτο της βιβλίο, στο Τραγούδι του Αχιλλέα, κάνοντας ρητό αυτό που στον Όμηρο είναι μονάχα υπαινικτικό, δηλαδή την παθιασμένη σχέση ανάμεσα στον Πάτροκλο και τον Αχιλλέα. Έτσι, καταφέρνει οι ήρωές της να αναπνέουν ταυτόχρονα και στους δύο κόσμους, τόσο στον μυθολογικό, απ’ όπου προέρχονται, όσο και στον σημερινό, όπου απευθύνονται. Δεν προκαλεί λοιπόν έκπληξη που η Κίρκη βρήκε αμέσως τον δρόμο της προς την τηλεοπτική μεταφορά, και μάλιστα από την εκλεκτική HBO. Είναι αναμφίβολα το σύμβολο μιας ανεξάρτητης και δυναμικής γυναίκας που μας έρχεται από τα βάθη των αιώνων.

Ένα αστυνομικό μυθιστόρημα όχι μόνο διαφορετικό από τα υπόλοιπα του συγγραφέα, αλλά μοναδικό στο είδος του - στη χώρα μας, τουλάχιστον. Ο Βαγγέλης Γιαννίσης δεν αρκέστηκε μονάχα στην συγγραφική έρευνα, μέσα από εφημερίδες, αρχεία και άλλα ντοκουμέντα, αλλά έζησε για έναν χρόνο δίπλα στους αξιωματικούς που ερευνούν τα εγκλήματα, δίπλα δηλαδή στα στελέχη του Τμήματος εγκλημάτων κατά ζωής και προσωπικής ελευθερίας, της Διεύθυνσης Ασφάλειας Αττικής. Γνώρισε τα πρόσωπα, μελέτησε τη μεθοδολογία τους, μίλησε μαζί τους για δεκάδες υποθέσεις, μπήκε στη θέση τους. Κι ένα από τα πρώτα πράγματα που αντιλαμβάνεσαι διαβάζοντας το βιβλίο του Γιαννίση είναι ότι οι αστυνομικοί του Τμήματος Ανθρωποκτονιών εμπλέκονται βαθιά στις υποθέσεις που αναλαμβάνουν, ζουν μαζί τους για καιρό. Καμιά φορά, οι υποθέσεις τους στοιχειώνουν…Αποσπάσματα διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ο Ρίτσαρντ Όσμαν δεν ανακάλυψε την πυρίτιδα, ούτε και το επιχείρησε: για τη συγγραφή της «Λέσχης Φόνων της Πέμπτης» δανείστηκε τα καλύτερα υλικά από τα κλασικά αστυνομικά μυθιστορήματα, και τα συνόδευσε με αιχμηρά κοινωνικά σχόλια και μπόλικο βρετανικό χιούμορ. Με γνώση και επιτηδειότητα, με κοφτή γλώσσα και οικονομία στις περιγραφές, έστησε ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα που κινείται με την ακρίβεια ελβετικού ρολογιού. Οι ανατροπές διαδέχονται η μια την άλλη, αλλά τίποτε δεν είναι τραβηγμένο από τα μαλλιά. Όλα, ακόμη και τα πιο αναπάντεχα γεγονότα, συμβαίνουν με φυσικότητα, στον καλύτερο δυνατό κόσμο: αυτόν της όμορφης αγγλικής εξοχής. Δεν θες να αφήσεις το βιβλίο από τα χέρια σου, κι όταν το τελειώσεις, απλώς αναρωτιέσαι πότε άραγε θα έρθει στα χέρια σου η συνέχεια. Η Γωγώ Μπρέμπου διαβάζει ορισμένα χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

Η Κλαρίσα Πίνκολα Εστές, ψυχαναλύτρια, ποιήτρια και κανταδόρα, δηλαδή αφηγήτρια παλαιών ιστοριών, είναι και έμπειρη γιουνγκιανή ψυχαναλύτρια. Έχει μελετήσει δεκάδες αρχετυπικές ιστορίες και παραμύθια που αφορούν τις Γυναίκες. Ανάμεσα σε αφρικανικές ιστορίες, σε κέλτικους μύθους, σε τελετουργικά Ινδιάνων του Μεξικού και σκηνές από την Ομηρική ποίηση, ανάμεσα σε μυθικά σύμβολα και πρωτόγονα αγαλματίδια, εντοπίζει την Άγρια Γυναίκα, την αρχετυπική θηλυκή ύπαρξη, που εξακολουθεί να ανασαίνει κάτω από τα αδρανή υλικά του πολιτισμού μας. Μελετώντας τους λύκους, και ειδικότερα τις λύκαινες, η Εστές βρίσκει πολλές αναλογίες με τη γυναικεία φύση. Οξυμένη διαίσθηση, παιχνιδιάρικο πνεύμα και μεγάλη ικανότητα αφοσίωσης. Η Άγρια Γυναίκα, η Γυναίκα που τρέχει με τους λύκους, είτε βρίσκεται εν υπνώσει δίπλα μας (είτε μέσα μας), μπορεί να κάνει τη ζωή μας πιο αληθινή, πιο ελεύθερη, πιο συναρπαστική. «Όπου κι αν είμαστε, η σκιά που καλπάζει πίσω μας είναι τετράποδη» μας λέει η Εστές, που είδε το βιβλίο της να παραμένει επί 145 εβδομάδες στον κατάλογο των ευπώλητων των New York Times. Η Γωγώ Μπρέμπου διαβάζει χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο.

Ο Κώστας Κατσουλάρης συναντήθηκε με τον Στέλιο Μάινα για μία συζήτηση εφ’ όλης της ύλης. Με αφορμή την κυκλοφορία του νέου βιβλίου της Βικτόρια Χίσλοπ «Μια νύχτα του Αυγούστου», την πολυαναμενόμενη συνέχεια του Νησιού που πριν από δέκα χρόνια καθήλωσε το τηλεοπτικό κοινό με την μετατροπή του σε σειρά, μίλησαν για τον ρόλο του Γιώργη, την Ελληνίδα πλέον Βικτόρια Χίσλοπ και τα γυρίσματα της σειράς. Επίσης, συζήτησαν για την λογοτεχνία γενικότερα, την συγγραφή, με την οποία ασχολούνται και οι δύο και το νέο βιβλίο του Στέλιου Μάινα που θα κυκλοφορήσει τον Σεπτέμβριο.

Δεκατέσσερα χρόνια μετά την πρώτη έκδοση του Νησιού στη χώρα μας και δέκα χρόνια μετά την προβολή της τηλεοπτικής σειράς, στο σενάριο της οποίας συνεργάστηκε στενά η συγγραφέας, έχουμε τη συνέχεια του συναρπαστικού αυτού μυθιστορήματος. Ένα μυθιστόρημα που έφερε στο φως μια παραμελημένη σελίδα της ελληνικής Ιστορίας και έκανε διάσημη σε όλο τον κόσμο τη Σπιναλόγκα, ένα μικρό νησί λίγο πάνω από την Ελούντα, στην ανατολική Κρήτη. Η Βικτόρια Χίσλοπ έγραψε το «Μια νύχτα του Αυγούστου» στο σπίτι όπου είχε παλαιότερα συγγράψει και το Νησί, κατά τη διάρκεια της καραντίνας και σε συνθήκες απομόνωσης και φόβου. Στο ίδιο διάστημα, έχασε την αγαπημένη της μητέρα στερούμενη τη δυνατότητα του αρμόζοντος αποχαιρετισμού. Ποιος είπε ότι μέσα από τις δυσκολίες δεν μπορεί να γεννηθεί κάτι φωτεινό; Ο Στέλιος Μάινας, ο «Γιώργης» από το Νησί, διαβάζει αποσπάσματα από το βιβλίο αλλά απευθύνει κι ένα προσωπικό μήνυμα στην «δική μας Βικτόρια», που εδώ και λίγους μήνες είναι και τυπικά Ελληνίδα.

Ο Μεγάλος Θανατικός του Γιάννη Ξανθούλη είναι το πιο αναρχικό, παλαβό, αληθινά καρναβαλικό μυθιστόρημα που έχει γραφτεί στην ελληνική γλώσσα, ίσως από τα χρόνια της Πάπισσας Ιωάννας, του Ροΐδη. Το κατάμαυρο χιούμορ, η μηδενιστική ματιά στα ιερά και τα όσια της Μεταπολίτευσης, ο παντοκράτωρ ηδονισμός και η τάση προς σπαρταριστά λογοπαίγνια και ουρανοκατέβατες μεταφορές, καθηλώνουν ή και σοκάρουν τον ανυποψίαστο αναγνώστη. Η γλωσσική ευφορία και επινοητικότητα υποστηρίζουν έναν αφηγητή έντονα θεατρικό, που ίσως θυμίσει σε κάποιους τη ραδιοφωνική περσόνα του Ξανθούλη, την αξέχαστη Σιλάνα Σαλιάγκου. Όμως ο ήρωας του Μεγάλου Θανατικού διαθέτει και τη στόφα των μεγάλων μυθιστορηματικών ηρώων. Στη νέα αυτή επετειακή έκδοση τονίζεται η κόμικ αισθητική του μυθιστορήματος με τα εμπνευσμένα ολοσέλιδα σκίτσα του Θανάση Δήμου που εικονογραφούν κορυφαίες στιγμές της πλοκής. Ένα αληθινό δώρο για τους πολυάριθμους φίλους του συγγραφέα. Αλλά κι ευκαιρία για νεότερες γενιές αναγνωστών να γνωρίσουν ένα βιβλίο που θα τους φανεί σαν να γράφτηκε… αύριο.

Το ελληνικό Πάσχα συμπίπτει πάντοτε με μιαν άνοιξη εκρηκτική, μεθυστική, ανθοφορούσα. Η έλευση και σταδιακή επικράτηση της χριστιανικής θρησκείας στον τόπο αυτόν μπολιάστηκε με μια παγανιστική παράδοση που είχε τις ρίζες της σε έναν κόσμο βαθύτερο και παλιότερο, ακόμη κι από τον κόσμο των Ελλήνων. Η πίστη στον έναν και μοναδικό θεό δεν παραμέρισε ποτέ ολοκληρωτικά  αυτόν τον αρχαϊκό κόσμο, που παρέμεινε μαγεμένος, μυστηριώδης και γεμάτος εκπλήξεις. Πουθενά αλλού οι δυο αυτοί κόσμοι, ο παγανιστικός, αρχαϊκός κόσμος της ελληνικής υπαίθρου, και ο κόσμος της χριστιανικής λατρείας, με τα ιουδαϊκά ήθη και έθιμα, δεν συνυπάρχουν με τόση αρμονία και βαθύτητα όσο στην πεζογραφία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη.

Πώς είναι να είσαι το ένατο παιδί ενός διάσημου σκηνοθέτη που είναι δοσμένος ψυχή τε και σώματι στη δουλειά του; Και το μοναδικό μιας διάσημης ηθοποιού που αλλάζει διαρκώς κατοικία, μπέιμπι σίτερ κι εραστές; «Ο πατέρας μου έχει τέσσερα σπίτια, δύο αυτοκίνητα, πέντε συζύγους, μία πισίνα, εννέα παιδιά κι έναν κινηματογράφο», λέει σε κάποιο σημείο η αφηγήτρια. «Ο πατέρας μου είχε εννέα παιδιά με έξι γυναίκες», συμπληρώνει κάπου αλλού. Η αριθμητική του απόμακρου  πατέρα, ωστόσο, δεν λέει όλη την αλήθεια. Οι αγωνίες που τροφοδοτούνται από μια ασταθή και συναισθηματικά ανώριμη μητέρα είναι εξίσου έντονες, καμιά φορά τρομακτικές. Ένα ειλικρινές και σπαρακτικό μυθιστόρημα της Λιν Ούλμαν, κόρης του σπουδαίου Ίνγκμαρ Μπέργκμαν και της Λιβ Ούλμαν.

Ο Tim Marshall, συγγραφέας του παγκόσμιου long seller «Αιχμάλωτοι της γεωγραφίας» έχει καλύψει ως πολεμικός ανταποκριτής συγκρούσεις σε τριάντα χώρες, σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του κόσμου, για κάμποσες δεκαετίες. Δεν είναι στρατιωτικός ή διπλωματικός αναλυτής του γραφείου, ούτε, όπως λέμε, διεθνολόγος. Γνωρίζει τα θέματα από την εμπειρία του στο πεδίο. Στο βιβλίο του συγκεντρώνει και συνδυάζει έναν τεράστιο όγκο δεδομένων, πάντα με κεντρικό άξονα τα αναλλοίωτα γεωγραφικά στοιχεία κάθε χώρας ή περιοχής. Οι εύφορες πεδιάδες, τα απόκρημνα βουνά στα σύνορα, τα πλωτά ποτάμια ή τα φυσικά λιμάνια, δεν είναι απλώς στοιχεία του ανάγλυφου του χάρτη. Όπως ακριβώς ο ορυκτός ή φυσικός πλούτος μιας χώρας, είναι όπλα πάνω στα οποία στηρίχθηκαν αυτοκρατορίες, παλιότερα, και τα σύγχρονα κράτη στη συνέχεια. Από αυτήν την άποψη, η γεωγραφία είναι μοίρα. Κλείνοντας αυτό το βιβλίο, έχεις την αίσθηση ότι η ανάγνωσή του σου άνοιξε, όχι ένα, αλλά πολλά παράθυρα στον κόσμο.

Το εμπόριο σκλάβων της σύγχρονης εποχής είναι ένα από τα απεχθέστερα κεφάλαια στην ανθρώπινη ιστορία. Οι αριθμοί προκαλούν ίλιγγο: πάνω από δώδεκα εκατομμύρια άνδρες και γυναίκες αρπάχτηκαν από τα χωριά τους, στην αφρικανική ενδοχώρα, και πουλήθηκαν ως δούλοι ανά την υφήλιο. Κοντά στα έξι εκατομμύρια διέσχισαν τον Ατλαντικό, ενώ εκατοντάδες χιλιάδες δεν έφτασαν ποτέ. Από τις πρώτες περιοχές όπου κατέληξαν οι σκλάβοι στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν η Βιρτζίνια, για να ριχτούν στις φυτείες καπνού της περιοχής. Τούτη είναι η ιστορία ενός χαρισματικού παιδιού που γεννιέται εκεί, γέννημα μιας σκλάβας και του πατέρα-αφέντη της περιοχής. Μια συναρπαστική αφήγηση που συμπλέκει τον σκληρό ρεαλισμό της ζωής των σκλάβων με μαγικά στοιχεία βγαλμένα από τα βάθη της Αφρικής. Ένα καταιγιστικό μυθιστόρημα που εγγράφεται στην παράδοση της σημαντικής λογοτεχνίας της μαύρης Αμερικής, των Τζέιμς Μπόλντουιν, Ραλφ Έλισον και Τόνι Μόρισον. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει ο Στέλιος Μάινας.

Ποιος αλήθεια ήταν ο Γεώργιος Καραϊσκάκης; Κλέφτης, μισθοφόρος του Αλή Πασά, προδότης, αγνός πατριώτης, στρατιωτική ιδιοφυΐα, ατρόμητος μαχητής; Ίσως όλα αυτά μαζί, ίσως κι άλλα πολλά. Παρά τα ποικίλα τεκμήρια και τις μαρτυρίες, τα οποία εντάσσει με τη δέουσα προσοχή ο Κώστας Ακρίβος στο βιβλίο του «Πότε διάβολος πότε άγγελος», ο μύθος του Καραϊσκάκη επικαλύπτει κάθε άλλη αφήγηση. Μόνο που εδώ ο μύθος δεν είναι το αντίθετο της πραγματικότητας, αλλά μια διαφορετική φορεσιά της. Έτσι, όταν έναν αιώνα μετά ο Καραϊσκάκης έρχεται στο όνειρο του Κωστή Παλαμά, είναι πλέον κάτι περισσότερο από ένα ιστορικό πρόσωπο: είναι η ενσάρκωση του μύθου της επαναστατημένης Ελλάδας. Μιας πατρίδας αγνής κι αφτιασίδωτης, που φαντάζει ήδη μακρινή. Ένα πολύπτυχο για τον πιο λαοφιλή ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης τον οποίο ύμνησε ο Διονύσης Σαββόπουλος με τους αξέχαστους στίχους, «πού πας παλικάρι, ωραίο σαν μύθος, κι ολόισα στον θάνατο κολυμπάς;». Ο Στέλιος Μάινας διαβάζει χαρακτηριστικά αποσπάσματα από το βιβλίο, με τον δικό του, συναρπαστικό τρόπο.

Η «Ελλάς των Ελλήνων» είναι μια ανθολογία ελληνικής ποίησης των τελευταίων διακοσίων χρόνων. Όπως σκωπτικά αναγράφεται στο εξώφυλλο του βιβλίου, είναι μια «παράκαιρη ανθολογία», η οποία, κόντρα στο εορταστικό κλίμα των ημερών, αλλά και τη γενικότερη τάση μας να κοιτάμε προς το παρελθόν με διάθεση ωραιοποίησης, η επιλογή των ποιημάτων από τον ποιητή και μεταφραστή Κώστα Κουτσουρέλη μας οδηγεί στο αντίθετο ρεύμα: μας φέρνει αντιμέτωπους με εικόνες και βιώματα της συλλογικής μας ζωής, από τα οποία συνήθως προτιμούμε να αποστρέφουμε το βλέμμα μας. Δύο αιώνες εθνικά δεινά, λοιπόν, στον καθρέφτη της ποίησης, με τον Στέλιο Μάινα να διαβάζει ποιήματα των Γκάτσου, Ελευθερίου, Ελύτη, Καρυωτάκη, Λειβαδίτη, Σεφέρη και Σουρή.

Σε αυτό το επεισόδιο ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης μας μιλάει για το τελευταίο μυθιστόρημα του νομπελίστα Καζούο Ισιγκούρο, με κεντρική ηρωίδα και αφηγήτρια ένα εξελιγμένο ανθρωποειδές, την Κλάρα. Βρισκόμαστε σε ένα απροσδιόριστο μέλλον. Στις δουλειές, η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει υποκαταστήσει τους ανθρώπους. Τα παιδιά, δεν πηγαίνουν σχολείο. Τα μαθήματά τους γίνονται στο σπίτι, μέσω συστημάτων «τηλεκπαίδευσης», ενώ η ανάγκη τους για συντροφιά καλύπτεται με την αγορά ενός... Τεχνητού Φίλου. Οι Τεχνητοί Φίλοι είναι ανθρωποειδή με ικανότητες παρατήρησης, κατανόησης, ακόμη και συμπόνιας. Τι θα συμβεί όμως όταν η Κλάρα αντιληφθεί ότι το κοριτσάκι που τη διάλεξε και τη πήρε σπίτι της πάσχει από μια παράξενη ασθένεια; Ποιος είναι ο πραγματικός λόγος που την έχουν φέρει εκεί; Τι προσδοκά από εκείνη η Μητέρα του κοριτσιού; Και πώς μπορεί να βοηθήσει σε όλα αυτά ο… Ήλιος; Ο Ισιγκούρο, συγγραφέας των αριστουργηματικών «Τα απομεινάρια μιας μέρας» και «Μη με αφήσεις ποτέ», φωτίζει κρυφές όψεις της εποχής μας με τρόπους αναπάντεχους και συγκινητικούς. Αποσπάσματα από το βιβλίο διαβάζει η Γωγώ Μπρέμπου.

Σε αυτό το επεισόδιο ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης μιλάει για ένα από τα κορυφαία έργα του Σαίξπηρ, τον Άμλετ. Πώς γεννιέται ένα σπουδαίο έργο τέχνης; Πού βρίσκονται οι πηγές του; Είναι ο Άμλετ, το διασημότερο και για πολλούς καλύτερο έργο του Σαίξπηρ, με κάποιον τρόπο αυτοβιογραφικό; Η Ιρλανδή, πολυβραβευμένη συγγραφέας, Μάγκι Ο’ Φάρελ στο βιβλίο της με τίτλο «Άμνετ» αποσπάσματα του οποίου ακούμε από τη φωνή της ηθοποιού Γωγώς Μπρέμπου, επιχειρεί μια βαθιά και πειστική απάντηση και σε αυτά τα ερωτήματα. Αλλά το πραγματικό θέμα της είναι άλλο: στο κέντρο του βιβλίου της δεν βρίσκεται ο διάσημος δραματουργός, ο οποίος συστηματικά δεν κατονομάζεται. Στο κέντρο του βιβλίου βρίσκεται μια γυναίκα, μια μορφή εντελώς ξεχωριστή, ένας εντυπωσιακός και έξοχα φτιαγμένος χαρακτήρας, η γυναίκα του Σαίξπηρ και μητέρα των τριών παιδιών του, η Αν Χάθαγουεϊ.

Ο συγγραφέας και βιβλιοκριτικός Κώστας Κατσουλάρης σε αυτό το επεισόδιο βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει με αφορμή το βιβλίο της Έλλης Βιντιάδη «Τα ζώα και εμείς» για ένα διαχρονικό και πάντα επίκαιρο ζήτημα: τη σχέση των ανθρώπων με τα ζώα. Στα πιθανά ενδόμυχα ερωτήματα που προκύπτουν όπως: τόσοι άνθρωποι υποφέρουν, μας έπιασε ο πόνος για τον… πόνο των ζώων; «Ακούγοντας» μερικές μόνο σελίδες του βιβλίου από τη φωνή της ηθοποιού Γωγoύς Μπρέμπου μπορούν να μας πείσουν πως όλα σχετίζονται. Mπορείς να φανταστείς κάποιον που φέρεται με βαναυσότητα στα ζώα να είναι καλός και τρυφερός με τα παιδιά και τους αδύναμους ανθρώπους; Να είναι ανεκτικός με όσους είναι διαφορετικοί από αυτόν; Έχει άλλωστε πλέον αποδειχτεί ότι οι περισσότεροι σαδιστές εγκληματίες έχουν προϋπάρξει βασανιστές ζώων.

Σε αυτό το επεισόδιο ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης μιλάει -και ο ηθοποιός Στέλιος Μάινας διαβάζει- για ένα εμβληματικό μυθιστόρημα της προπολεμικής Αμερικής το «Manhattan transfer». Μανχάταν Τράνσφερ λεγόταν ένας σταθμός μετεπιβίβασης στα περίχωρα της Νέας Υόρκης, στο Νιου Τζέρσεϊ, όπου άλλαζαν τρένο οι επιβάτες από και προς το Μανχάταν. Σε αυτόν τον σταθμό, δεν μπορούσες ούτε να ανέβεις, ούτε να κατέβεις: εξυπηρετούσε μονάχα την αέναη κίνηση προς τη ραγδαία διογκούμενη Μητρόπολη, αλλά και τις ανάγκες που γεννούσε ο εκσυγχρονισμός των σιδηροδρόμων, το πέρασμα από τα ατμοκίνητα τρένα στα ηλεκτρικά.Είναι σύμβολο μιας εποχής ραγδαίων αλλαγών, τεκτονικών μετατοπίσεων, καθώς η πόλη-σύμβολο της Αμερικανικής Κυριαρχίας, γεννιέται και προβάλει την υπεροχή της. Οι ζωές των ανθρώπων μέσα σε αυτό το πολυεθνικό χωνευτήρι είναι μικρές, ασήμαντες. Είτε εκτινάσσονται στο στερέωμα της καλλιτεχνικής ή οικονομικής ζωής, είτε καταβαραθρώνονται βουτώντας από τη γέφυρα του Μπρούκλιν.

Σε αυτό το επεισόδιο ο συγγραφέας και βιβλιοκριτικός Κώστας Κατσουλάρης παρουσιάζει το εμβληματικό μυθιστόρημα «Ο φύλακας στη σίκαλη» του Αμερικανού Τζ. Ντ. Σάλιντζερ. Γράφτηκε στα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά ως βιβλίο κυκλοφόρησε το 1951 κι έγινε αμέσως μεγάλη επιτυχία. Παρότι είναι ένα μυθιστόρημα για ενήλικες, έγινε ιδιαίτερα δημοφιλές ανάμεσα στους εφήβους και τους νέους, και παραμένει και στις μέρες μας. Από τις αναγνώσεις του ηθοποιού Στέλιου Μάινα, αυτό που σε καθηλώνει είναι ο άμεσος και οξύς τρόπος που μιλάει και σκέφτεται ο 16χρονος ήρωάς του: ο θυμωμένος, υπερευαίσθητος, μισάνθρωπος, οξυδερκής, πληγωμένος, εγωπαθής Χόλντεν Κόλφιλντ.

Ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης καταπιάνεται αύτη την εβδομάδα με το βιβλίο ενός life coach… της αρχαιότητας, το «Εγχειρίδιον» του Στωικού φιλόσοφου Επίκτητου. Το «Εγχειρίδιον» είναι επί της ουσίας ένας οδηγός για το πως να ζήσεις μια ευτυχισμένη ζωή ή για το πως να αποφύγεις τη δυστυχία. Μέσα από τις αναγνώσεις του ηθοποιού Στέλιου Μάινα αν θέλαμε να συνοψίσουμε με λίγα λόγια τη φιλοσοφία του Επίκτητου, θα λέγαμε το εξής: «Ό,τι δεν μπορούμε να το αλλάξουμε, είναι προτιμότερο να το ανεχόμαστε. Ιδανική θα ήταν μια ζωή όσο το δυνατόν πιο ανεξάρτητη από τον εξωτερικό κόσμο». Όλα αυτά, ο φιλόσοφος τα συνόψισε σε μια προτροπή τριών λέξεων: ανέχου και απέχου. Που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει: Ζήσε με υπομονή και εγκράτεια.Τίποτα δεν μας ανήκει πραγματικά, αυτή είναι επίσης μια κεντρική ιδέα της φιλοσοφίας του Επίκτητου. Ούτε η ζωή μας η ίδια. Ό,τι είμαστε, όσα έχουμε, είναι μονάχα ένα δάνειο από τη Φύση, που είναι το άλλο όνομα του Θεού. Και η χειρότερη απώλεια, δεν πρέπει να μας καταρρακώνει. Όλα είναι δανεικά από το μεγάλο δέντρο της ζωής.

Αυτή την εβδομάδα ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης στρέφει το βλέμμα του σε μια σπουδαία Ελληνίδα ποιήτρια, τη Μαρία Λαϊνά. Αφορμή, η τελευταία της ποιητική συλλογή με τίτλο «Ό,τι έγινε» και υπότιτλο «Άνθρωποι και φαντάσματα». Οι ηθοποιοί Στέλιος Μάινας και Γωγώ Μπρέμπου ενώνουν τις φωνές τους διαβάζοντας τέσσερα χαρακτηριστικά ποιήματα από τη συλλογή. Η Μαρία Λαϊνά είναι μια από τις πιο καταξιωμένες ποιητικές φωνές της αποκαλούμενης Γενιάς του ΄70, ενώ από πολλούς θεωρείται η σημαντικότερη εν ζωή Ελληνίδα ποιήτρια. Είναι επίσης διακεκριμένη θεατρική συγγραφέας και πεζογράφος. Έχει βραβευτεί με Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας και με το Βραβείο Καβάφη. Στο έργο της συνδυάζονται οι μοντερνικοί τρόποι γραφής με την αφοπλιστική απλότητα. Όπως σημειώνει ο Κώστας Κατσουλάρης, «η ποίηση της Λαϊνά το μόνο που σου ζητά είναι να την ακούσεις. Δεν σου ζητά να σκεφτείς, δεν σου ζητά να προβληματιστείς, κι ακόμη λιγότερο σου ζητά να την ερμηνεύσεις. Κι αν έχεις υπομονή, ίσως σου ανοιχτεί, και τότε θα βρεις ένα ολοστρόγγυλο φωτεινό μαργαριτάρι στα βάθη της...»

Το 1984, που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά...το 1949, είναι μια πολιτική και φιλοσοφική δυστοπία, ή, πιο απλά, ένα μελλοντολογικό θρίλερ. Αυτή την εβδομάδα ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης αποκωδικοποιεί το σύνθετο και ιδιοφυές μυαλό του συγγραφέα Τζορτζ Όργουελ. Ο ηθοποιός Στέλιος Μάινας μας εγκλιματίζει με την αφήγησή του σε έναν κόσμο σκοτεινό και απέλπιδο. Ο Όργουελ φαντάστηκε και περιέγραψε με λεπτομέρειες μια κοινωνία στην οποία οι συνέπειες του ολοκληρωτισμού, καθώς η τεχνολογία καλπάζει, φτάνουν στα έσχατα όριά τους. Προέβαλε στο μέλλον την κτηνωδία της δικής του εποχής, μπολιασμένη με μια φαντασία κυριολεκτικά αποκαλυπτική. Οι επινοήσεις του, τόσο αναφορικά με το ίδιο το σύστημα και τον τρόπο λειτουργίας και αναπαραγωγής του, όσο και για τις συνέπειες ενός τέτοιου συστήματος στη μύχια ζωή των ανθρώπων, προκαλούν ακόμη και σήμερα ανατριχίλες.

Ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης επιλέγει γι’ αυτή την εβδομάδα «Το κοριτσάκι στον παγετώνα» από την συγγραφέα Αντελαΐντ Μπον. Η επιλογή του συγκεκριμένου βιβλίου μόνο τυχαία δεν είναι, καθώς γίνεται με αφορμή την επικαιρότητα και την υπόθεση της Σοφίας Μπεκατώρου. Η ηθοποιός Γωγώ Μπρέμπου διαβάζει αποσπάσματα από την συγκλονιστική περιγραφή της εννιάχρονης τότε Αντελαΐντ για το πως βιάστηκε από ένα… κτήνος, Τζιοβάνι Κόστα στο όνομα. Η συγγραφέας εξιστορεί με θάρρος, ειλικρίνεια και εκφραστικό πλούτο τις πολλές και διαφορετικές μεταπτώσεις της ζωής της. Απο την ταραχώδη εφηβεία με τις ιλιγγιώδεις αυξομειώσεις κιλών, το μίσος για το σώμα της, την ψυχρότητα με τα αγόρια, μέχρι την απόφασή της να γίνει ηθοποιός. Ο αγώνας της ζωής της είναι αδιάκοπος, εξουθενωτικός, τρομακτικός, με πολλές ήττες να διαδέχονται η μία την άλλη, αλλά τη δικαίωση να έρχεται λυτρωτικά στο τέλος.

Ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης επιλέγει –και ο ηθοποιός Στέλιος Μάινας διαβάζει- γι' αυτή την εβδομάδα το νέο βιβλίο του Γούντι Άλεν με τίτλο «Σχετικά με το τίποτα». Από ένα βιβλίο, γραμμένο από την πένα του Γούντι Άλεν, περιμένει κανείς αλλοπρόσαλλες ιστορίες, σπαρταριστά περιστατικά από το Μπρούκλιν και το Μανχάταν, περιπέτειες με χυμώδεις καλλονές που επισκέπτονται ψυχαναλυτές, και βέβαια ιστορίες με διασημότητες. Ο αναγνώστης δε θα απογοητευτεί. Θα τα βρει όλα αυτά και μάλιστα σε χορταστικές δόσεις. Θα συναντήσει, με το «καλημέρα», έναν άνθρωπο που ίσως δεν είναι ακριβώς ο Γούντι Αλεν που νομίζει ότι ξέρει. Έναν τύπο που μιλάει κάπως μάγκικα, που έπαιζε καλό μπάσκετ και μπέιζμπολ στο σχολείο και τένις για ώρες μέχρι προχωρημένη ηλικία. Έναν τύπο που πάντα θα θεωρεί τον εαυτό του επιφανειακό και διόλου διανοούμενο και πάντα θα λατρεύεται από το κοινό του ως ο «αιώνιος έφηβος» του παγκόσμιου κινηματογράφου.

Το νέο βιβλίο του Νίκου Αλιβιζάτου - αποσπάσματα του οποίου διαβάζει ο ηθοποιός Στέλιος Μάινας- ,πέρα από αυτοβιογραφία και ανασκόπηση της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, είναι πρωτίστως μια πολιτική παρακαταθήκη. Έτσι, λίγο πριν από τη μέση, και μέχρι το τέλος, ο φακός απομακρύνεται σταδιακά από τα γεγονότα της οικογενειακής και προσωπικής ιστορίας όσο και από αυτά της ευρύτερης ιστορίας, και εστιάζει σε αυτό που θα λέγαμε θεσμική ιστορία. Την ιστορία δηλαδή σημαντικών παρεμβάσεων στους θεσμούς, παρεμβάσεις που εισάγουν και εγκαθιστούν σταδιακά την κοινωνία των Πολιτών στη χώρα μας. Από την ίδρυση του Ε.Σ.Ρ, έως την υπεράσπιση μειονοτήτων στο δικαστήριο των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Από το σύμφωνο συμβίωσης, που αρχικά αφορούσε μόνο τα ετερόφυλα ζευγάρια, έως τους νέους νόμους για την ιθαγένεια και τα δικαιώματα των μεταναστών. Από τη μάχη για τις ταυτότητες και τις πρωτοβουλίες για το διαχωρισμό κράτους - εκκλησίας, με το σύνθημα «Πολιτεία – Εκκλησία: ρόλοι καθαροί», έως την προσπάθεια θεσμικής αντιμετώπισης του φαινομένου της αστυνομικής βίας. Σε αυτές κι άλλες πολλές πρωτοβουλίες και μεταρρυθμίσεις ο Νίκος Αλιβιζάτος δηλώνει παρών, άλλοτε σε ρόλο στρατηγού κι άλλοτε σε ρόλο στρατιώτη.

Εξήντα χρόνια τρύγος ή αλλιώς ο βίος και πολιτεία του Γιάννη Μπουτάρη. Ο συγγραφέας Κώστας Κατσουλάρης επιλέγει για το πρώτο επεισόδιο της σειράς podcast «Να ένα βιβλίο!», το βιβλίο που επικεντρώνεται στη ζωή του γνωστού σε όλους μας «κυρ-Γιάννη». Μέσα στις σελίδες του αποτυπώνεται με γλαφυρότητα η σχέση της οικογένειας Μπουτάρη με την οινοπαραγωγή, η οποία ξεκινά από τον 19ο αιώνα. Και εννοείται πως δεν μένει μόνο σε αυτό. Η ζωή του Γιάννη Μπουτάρη εξάλλου είναι πολυδιάστατη και πολυτάραχη. Ο αλκοολισμός και η ιστορία απεξάρτησής του στις ΗΠΑ, η αγάπη του για την γυναίκα του, Αθηνά που δεν βρίσκεται πια στη ζωή και η ενασχόλησή του με τα κοινά είναι μερικά από τα πολλά ενδιαφέροντα κεφάλαια μιας προσωπικότητας που πάντα θα την συνοδεύουν οι λέξεις «αυθεντικότητα» και «προοδευτισμός». Και φυσικά η λέξη ροκ. Η συμβολή της Μαρίας Μαυρικάκη στο τελικό αποτέλεσμα του βιβλίου είναι σημαντική και η ανάγνωση αποσπασμάτων του βιβλίου από τον ηθοποιό Στέλιο Μάινα μοναδική...

Ο συγγραφέας και κριτικός βιβλίων Κώστας Κατσουλάρης, επιλέγει βιβλία που ξεχώρισε, διαβάζει αποσπάσματά τους και μοιράζεται σκέψεις και εντυπώσεις που του άφησαν.