“De leraar moet meer betrokken worden in het vormgeven van digitale onderwijsomgevingen.” Dat zegt wijsgerig pedagoog Joris Vlieghe in deze podcast met Kennisnet-adviseur Remco Pijpers over wat een leraar tot leraar maakt in een digitale context.  Vlieghe is sinds 2018 verbonden aan de onderzoekseenheid Educatie, Cultuur en Samenleving van de Katholieke Universiteit in het Belgische Leuven. Daar geeft hij onderwijs en doet hij onderzoek op het gebied van de wijsgerige pedagogiek. Zijn onderzoek heeft onder meer betrekking op de impact van digitalisering op de toekomst van de school, de figuur van de leerkracht en de betekenis van educatieve praktijken in het licht van digitalisering. Onlangs is van Joris Vlieghe een nieuw boek verschenen, met de titel Wat een leraar tot leraar maakt.    Vlieghe gaat in het gesprek in op onder meer het belang van vormende taak van de leraar, juist nu ook digitale technologie leren op verschillende manieren mogelijk maakt. "Leren is niet uniek voor mensen; ook dieren en machines kunnen leren", aldus Vlieghe. "Neem bijvoorbeeld een intelligente stofzuiger. Deze leert efficiënter door een kamer te navigeren naarmate hij vaker tegen obstakels botst. Maar we kunnen niet zeggen dat de stofzuiger gevormd wordt door deze ervaringen."  Vlieghe verduidelijkt dat vorming dieper gaat dan leren: "Wanneer leerlingen gevormd worden, maakt dat een existentieel verschil voor hen. Er is een voor en een na. Dit is niet iets wat machines ervaren; zij verzamelen enkel informatie zonder dat het hen op een diep niveau raakt."  De cruciale rol van de leraar in dit proces kan niet worden onderschat. "De leraar als mens maakt het verschil", benadrukt Vlieghe. "Vorming gebeurt vaak door betekenisvolle interacties met leraren. Veel mensen herinneren zich momenten uit hun schooltijd waarin een leraar een blijvende invloed had, wat hun interesses en zelfs hun levenspad veranderde."  Digitale technologie kan de leraar wel degelijk helpen bij de vorming van leerlingen. Maar dan moet de leraar wel ‘ernstig genomen worden’ bij hoe technologie een plek op scholen krijgt. Vlieghe: “De leraar is niet iemand die taken uit te voeren heeft die gedefinieerd worden door experts en beleidsmakers. De leraar moet mee betrokken worden in het vormgeven van die digitale omgevingen.” 

Kamerlid Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA) wil onderzoeken of er betaalbare, op publieke waarden gedreven applicaties voor het onderwijs gerealiseerd kunnen worden, omdat ze vindt dat de afhankelijkheid van bigtech-bedrijven nu te groot is. Ze gaat hierover in gesprek met Kennisnet-directeur Larissa Zegveld en Manel van Kessel, onderwijskundig projectadviseur.  Kathmann maakt sinds 2021 deel uit van de Tweede Kamerfractie van GroenLinks-PvdA. Daarvoor was zij wethouder Economie, Wijken, Participatie en Digitaal bij de gemeente Rotterdam. Op 17 mei 2023 diende zij de motie Verwerking en bescherming persoonsgegevens in om te onderzoeken of er betaalbare op publieke waarden gedreven alternatieve applicaties voor het onderwijs gerealiseerd kunnen worden. De urgentie is hoog en volgens Kathmann is dit het moment om nog in te grijpen. “We moeten terug naar de menselijke maat binnen de digitalisering van het Nederlandse onderwijs en daarvoor zijn investeringen vanuit de politiek hard nodig.”  De onderwerpen die in deze podcast aan bod komen zijn investeringen in applicaties van Nederlandse en Europese makelij (als tegenhanger van bigtech), autonomie van het onderwijs en professionalisering van de leraar middels de hulp van it-personeel. 

Hoe kijkt Gert Biesta aan tegen de digitaliseringstrend in het onderwijs? In twee nieuwe afleveringen van de podcastserie ‘Onder pedagogen’ gaan we met hem in gesprek. De aanleiding voor dit gesprek is zijn nieuwste publicatie De school als vrijplaats, waarin hij pleit voor de school als een plek waar leerlingen zich in de luwte kunnen ontwikkelen en geïnspireerd kunnen raken. Biesta is hoogleraar Public Education in Ierland en hoogleraar Educational Theory and Pedagogy in Schotland. Hij is een van de bekendste pedagogen van Nederland en heeft tal van publicaties op zijn naam staan. De ‘drieslag van Biesta’ – kwalificatie, socialisatie, subjectificatie als de doeldomeinen van het onderwijs – is nog steeds populair. Momenteel is hij ook lid van de Onderwijsraad. Kennisnet-adviseur Remco Pijpers vraagt aan Biesta wat hij precies bedoelt met de school als vrijplaats en welke relatie hij ziet met de digitaliseringstrend in de maatschappij. In deze tweede aflevering gaat hij onder meer in op de vraag waarom in het onderwijs zoveel nadruk ligt op 'dingen leren'. https://verus.nl/download-publicatie-de-school-als-vrijplaats

Hoe kijkt Gert Biesta aan tegen de digitaliseringstrend in het onderwijs? In twee nieuwe afleveringen van de podcastserie ‘Onder pedagogen’ gaan we met hem in gesprek. De aanleiding voor dit gesprek is zijn nieuwste publicatie De school als vrijplaats, waarin hij pleit voor de school als een plek waar leerlingen zich in de luwte kunnen ontwikkelen en geïnspireerd kunnen raken. Biesta is hoogleraar Public Education in Ierland en hoogleraar Educational Theory and Pedagogy in Schotland. Hij is een van de bekendste pedagogen van Nederland en heeft tal van publicaties op zijn naam staan. De ‘drieslag van Biesta’ – kwalificatie, socialisatie, subjectificatie als de doeldomeinen van het onderwijs – is nog steeds populair. Momenteel is hij ook lid van de Onderwijsraad. Kennisnet-adviseur Remco Pijpers vraagt aan Biesta wat hij precies bedoelt met de school als vrijplaats en welke relatie hij ziet met de digitaliseringstrend in de maatschappij. En wat is de reden voor Biesta om afscheid te nemen van Twitter / X? https://verus.nl/download-publicatie-de-school-als-vrijplaats

Welke invloed hebben toepassingen zoals ChatGPT of bigtechbedrijven op het onderwijs, de leraren en de leerlingen of studenten? Tot wat voor gesprekken dwingen de recente technologische ontwikkelingen ons?  Remco Pijpers (Kennisnet) en Corno Vromans (SURF) gaan in gesprek met filosoof Hans Schnitzler.

De maatschappelijke discussie over een mogelijk verbod op smartphones in de klas neemt toe, en ook in de Tweede Kamer krijgt het onderwerp meer aandacht. In deze podcast praten Kennisnet-directeur Larissa Zegveld en interviewer Manel van Kessel met René Peters over zijn kijk op dit vraagstuk.

Digitale geletterdheid wordt een vast onderdeel van het curriculum. SLO is begonnen kerndoelen te ontwikkelen. Maar met kerndoelen alleen zijn we er nog niet. Alle leraren zullen digitaal geletterd moeten worden. We vroegen Jelmer Evers, vicevoorzitter van de Algemene Onderwijsbond, welke perspectieven hij ziet.   In deze podcast, waarin Evers spreekt met Larissa Zegveld en Remco Pijpers van Kennisnet, geeft hij zes adviezen: drie voor scholen en drie voor de sector.  Hoe verder met digitale geletterdheid en docentprofessionalisering?   Adviezen voor scholen:  Maak geen apart vak van digitale geletterdheid, maar integreer het in andere vakken. Zorg intern voor kwaliteit; huur geen externe capaciteit in.  Maak zelf tijd en ruimte voor digitale geletterdheid; speel lestijd vrij.  Adviezen voor de sector:   Maak van digitale geletterdheid geen examenvak.  Betrek de beroepsgroep op een slimme manier bij de nieuwe kerndoelen.  Maak structurele afspraken over tijd, ruimte en zeggenschap. 

Welke kansen en risico’s biedt de inzet van intelligente technologie in het onderwijs? In deze podcast, een coproductie van SURF en Kennisnet, spreken we met twee mensen van de Onderwijsraad, die verantwoordelijk zijn voor de verkenning ‘Inzet van intelligente technologie’.   De Onderwijsraad heeft de resultaten van de verkenning ‘Inzet van intelligente technologie’ eind september gepubliceerd. In deze podcast praten we door met raadsadviseur Hein Broekkamp en raadslid Susan te Pas, twee opstellers van de publicatie.   Intelligente technologie (artificial intelligence) heeft een toegevoegde waarde voor het onderwijs, maar alleen als de technologie slim en verantwoord wordt ingezet. Dat vraagt een actieve rol van iedereen in het onderwijs – leraren, schoolleiders en bestuurders. Ook de overheid heeft hierin een belangrijke rol te vervullen.   Wat bedoelt de Onderwijsraad met intelligente technologie en hoe ziet de raad die actieve rol precies? De inzet van intelligente technologie is complex. Welke complexiteit ziet de Onderwijsraad en hoe kan het onderwijs daarmee omgaan?  Jongeren over intelligente technologie SURF en Kennisnet spraken ook met twee leden van de JongerenOnderwijsraad over intelligente technologie. Hoe vinden deze jongeren dat de digitale wereld eruit moet zien? Waar liggen kansen? Wat moet beter worden georganiseerd?

Remco Pijpers gaat in deze podcast in gesprek met schrijver Khalid Boudou, die geregeld lesgeeft op vmbo’s en mbo’s. Ze spreken over hoe de digitaliserende wereld doorwerkt in de klaslokalen en op welke manier scholen daarop kunnen inspelen.  Veel leerlingen en studenten kennen Khalid Boudou als schrijver van de verfilmde boeken Het Schnitzelparadijs (2001) en Pizzamaffia en de jeugdromans Alles of niets en Iedereen krijgt klappen. In deze podcast vertelt hij waarom verhalen en literatuur zo belangrijk zijn in het onderwijs.  Pijpers en Boudou behandelen de volgende vragen:   Scholen worstelen met al met afleiding van de laptop of smartphone. Hoe kunnen leraren ruimte creëren voor lezen en dat verbinden aan de digitale wereld?  Hoe kunnen leraren omgaan met influencers en hun invloed in de klas? Wat te doen als bijvoorbeeld jongens weglopen met de omstreden Andrew Tate?  Hoe kunnen scholen omgaan met thema's waar spanning op zit; discriminatie op de arbeidsmarkt of integratie? 

Hoe kijkt VVD-politicus Zohair El Yassini aan tegen kansengelijkheid en veilige ict in het onderwijs? In deze podcast praten directeur Larissa Zegveld van Kennisnet en interviewer Remco Pijpers, ook van Kennisnet, daar met hem over.   De hoofdvragen in de podcast zijn:  Hoe zorgen we ervoor dat er veilig wordt omgegaan met ict in het onderwijs?   Hoe hangen kansengelijkheid en ict in het onderwijs met elkaar samen?   Wat is daarvoor nodig vanuit de politiek/overheid, vanuit Kennisnet en vanuit scholen?   Ook werd hem een uitspraak van de overleden Apple-oprichter Steve Jobs voorgelegd. Die zei ooit: “Sometimes when you innovate, you make mistakes. It is best to admit them quickly, and get on with improving your other innovations.” De vraag aan Yassini luidde: bij welke digitale innovaties in het onderwijs zijn er fouten gemaakt, of, iets zachter gezegd, welke digitale innovaties zijn minder geslaagd en welke vindt u veelbelovend en moeten we op doorpakken? 

Technologie biedt tal van mogelijkheden om burgers bij de democratie te betrekken. Daarbij kunnen we, meer dan we nu doen, leren van jongeren en hoe zij met technologie omgaan. Laat het onderwijs daar zijn voordeel mee doen. Dat stelt Rudy van Belkom in deze podcast. Daarin gaat hij in gesprek met Larissa Zegveld en Remco Pijpers van Kennisnet.   Rudy van Belkom is directeur van Stichting Toekomstbeeld der Techniek en auteur van het boek Alive and Clicking - Er is hoop voor de democratie.  Van Belkom is vooral bekend van de Technologie Kieswijzer, een speciale stemhulp over techgerelateerde onderwerpen als privacy en nepnieuws. Via deze stemhulp kunnen kiezers informatie krijgen over hoe politieke partijen aankijken tegen bijvoorbeeld big tech.   Alive and Clicking gaat over hoe technologie de democratie kan versterken. Van Belkom is hoopvol omdat hij vertrouwen heeft in jongeren en hun manier van omgaan met technologie. Wat kan het onderwijs doen om jongeren sterker te maken?   In deze podcast gaan we in op de volgende vragen:   Wat stemt Van Belkom hoopvol als hij kijkt naar jongeren en hun digitale participatie? Waar kunnen we van leren?   Hoe kan het onderwijs daarop inspelen?   Hoe kan het onderwijs leerlingen meer betrekken bij besluiten over technologie? 

We gebruiken meer en meer digitale middelen in het onderwijs en daarmee wordt ook het onderwijs kwetsbaarder voor cybercriminaliteit. DDoS-aanvallen zijn voor de meeste scholen geen onbekend begrip meer. Maar cybercriminaliteit raakt het onderwijs ook op andere manieren. In deze podcast gaan Larrissa Zegveld en Remco Pijpers van Kennisnet hierover in gesprek met cyberexpert Brenno de Winter. Hoe kwetsbaar zijn de ict-systemen van het onderwijs? Hoe goed zijn Nederlandse scholen op een cyberaanval voorbereid? Wat voor werk heeft het onderwijs te verrichten op het gebied van cybersecurity? Dit zijn de vragen die aan bod komen in deze aflevering van de Kennisnet-podcast. Over Brenno de Winter Brenno de Winter werd bekend als ict-onderzoeksjournalist en ethisch hacker. Hij is nu Chief Security & Privacy Operations bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Hoe kunnen we vanuit publieke waarden invulling geven aan technologie in het onderwijs, in plaats van dat de technologie (of beter gezegd: de bedrijven achter deze technologie)?  Hoe blijft het onderwijs autonoom? Dat is een groot vraagstuk, abstract ook, waar Kennisnet en SURF samen de tanden in zetten. In deze podcast gaan Remco Pijpers van Kennisnet en Christien Bok van SURF erover in gesprek met filosoof Miriam Rasch.  In de podcast komen 3 paradoxen aan bod - zoals Rasch deze ook beschrijft in haar boek Autonomie. Een zelfhulpgids. Bij elke paradox bespreken we de betekenis voor digitalisering in het onderwijs.  Paradox 1: De techbedrijven ondergraven de autonomie, keuzevrijheid en handelingsvrijheid én prijzen die in één en dezelfde beweging. Paradox 2: Dat wat eerst de essentie van menselijkheid was, is nu de essentie van de techniek. Paradox 3: Persoonlijke autonomie vraagt om collectieve actie. Over Miriam Rasch Miriam Rasch is filosoof en auteur van onder meer Autonomie. Een zelfhulpgids. In haar boek gaat Rasch in op autonomie aan de hand van de 3 bovengenoemde paradoxen.  Meer lezen De WaardenWijzer van Kennisnet en SURF Autonomie. Een zelfhulpgids van Miriam Rasch   

Welke wijsheid heeft het onderwijs nodig om met artificial intelligence om te gaan? Over die vraag gaan Larissa Zegveld en Remco Pijpers van Kennisnet in gesprek met hoogleraar Haroon Sheikh.  Artificial intelligence (AI) is het vermogen van computers om taken uit te voeren waarvoor mensen hun intelligentie inzetten. Denk aan interacteren met de omgeving, analyseren, redeneren, problemen oplossen en voorspellen. U vindt AI in voice assistants op een smartphone of zelfrijdende auto’s. Ook in het onderwijs rukt AI op, zoals in adaptieve leertechnologie, die leerlingen opdrachten op maat geeft, op basis van de oefeningen die digitaal worden gedaan.   Volgens de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (WRR) is 'AI-wijsheid' nodig. Wat wordt daarmee bedoeld? Wie zou daarover moeten beschikken? Haroon Sheikh, werkzaam als bijzonder hoogleraar en als onderzoeker bij de WRR, is medeauteur van Opgave AI. De nieuwe systeemtechnologie. In het rapport concludeert de WRR dat Nederland zich niet goed voorbereidt op de fundamentele verandering die AI zal veroorzaken. Geldt dat ook voor het onderwijs? Waar heeft het onderwijs zich precies op voor te bereiden?

Wat zegt onderzoek over hoe digitale geletterdheid in het onderwijs kan worden ingebed? We praten er in deze podcast over met Anneke Smits, lector onderwijsinnovatie en ict aan de hogeschool Windesheim in Zwolle. Anneke Smits bekeek in de wetenschappelijke literatuur wat we weten over hoe we digitale geletterdheid effectief kunnen onderwijzen. Vier bruikbare lijnen komen daaruit naar voren:   1. Doe het samen en sluit aan bij het echte leven 2. Doseer het computergebruik 3. Investeer in kennis  4. Zorg voor sterke leraren Lees verder: gesprekstips van Anneke Smits en Remco Pijpers  

Wat zijn de mogelijkheden en uitdagingen bij het verbeteren van de onderwijskwaliteit met behulp van ict en technologie? Die vraag staat centraal in deze aflevering van de Kennisnet podcast. Onderwijskundig projectadviseur Manel van Kessel gaat in gesprek met Frans Schouwenburg en Nadira Saab. Onze huidige samenleving heeft impact op hoe we het onderwijs kunnen en willen inrichten. Dankzij ict en innovatieve technologie kan onderwijs flexibel worden ingericht, wat nieuwe mogelijkheden biedt voor het verhogen van de onderwijskwaliteit. Denk aan situaties waarbij technologie taken van de leraar overneemt of ondersteunt. In deze aflevering gaat onderwijskundig projectadviseur Manel van Kessel in gesprek met Frans Schouwenburg en Nadira Saab. Frans Schouwenburg is strategisch adviseur onderwijsvernieuwing met ict bij Kennisnet. Nadira Saab is bijzonder hoogleraar e-didactiek op het interfacultair centrum voor lerarenopleiding, onderwijsontwikkeling en nascholing bij de Universiteit van Leiden. Daarnaast is ze strategisch adviseur onderzoek bij Kennisnet. Vragen die gesteld worden in deze aflevering: Waarom is het relevant dat we kijken naar wat technologie allemaal kan bijdragen in onze flexibele inrichting van het onderwijs?  Wat gebeurt er al op het gebied van technologische ondersteuning en ict-interventies? Wat heeft de afgelopen COVID19 periode ons mogelijk gebracht?  Welke aspecten zijn van belang wanneer we kijken naar technologische ondersteuning en interventies? Wat betekent dit voor de leraar en leerling in de dagelijkse onderwijspraktijk?   Hoe kunnen we ons het beste voorbereiden op een situatie waarbij ict meer taken overneemt van de leraar in vergelijking met nu?  Meepraten? In aanloop naar OnderwijsInzicht in september gaan we alvast met de verschillende programmalijnen aan de slag. Op 20 mei organiseert SIVON een online sessie over wat flexibel organiseren precies vraagt van schoolbesturen. Klik hier om u aan te melden.

De samenleving maakt een digitale transformatie door en die transformatie heeft ook haar impact op het onderwijs. Wat zijn de komende jaren de meest urgente uitdagingen voor de onderwijssector? En aan welke antwoorden kunnen we denken? In deze podcast laat Larissa Zegveld, directeur-bestuurder Kennisnet, haar licht hierop schijnen.   In deze aflevering gaat Remco Pijpers in gesprek met Larissa Zegveld. Aan bod komt onder andere: Stellen we de mens of de samenleving centraal in het ontwerpen van online systemen? Hoe wil Nederland dat er wordt omgegaan met digitalisering in het onderwijs? Big Tech, maar ook Big Overheid: welke data slaan we op om het leren te 'optimaliseren'? Hoe gaan we om met data en welke waarden hechten we daaraan? Mag het dashboard leidend zijn bij het bepalen van de prestaties van een leerling? "Het is misschien een wat ongewoon voorstel om middenin de digitale storm te pleiten voor een time-out, maar het is mijns inziens hard nodig." Sinds september 2021 is Zegveld directeur-bestuurder van Kennisnet. Ze heeft een achtergrond in de publieke sector en is gespecialiseerd in complexe digitale zaken die publieke waarden raken.

'Het internet is stuk', luidt de titel van het boek dat Marleen Stikker publiceerde in 2019. De ondertitel van het boek is hoopgevender: ‘Maar we kunnen het repareren’. In deze aflevering gaat Remco Pijpers met Stikker in gesprek over de trend van technologie en publieke waarden in het onderwijs. Is het onderwijs erop vooruitgegaan wat betreft technologie en publieke waarden? Hoe ziet Stikker het burgerschap in een digitale context? En hoe stellen we leerlingen en studenten in staat het internet eerlijk en inclusief te maken? Marleen Stikker is oprichter, directeur en bestuurder van Waag, een onderzoeksinstelling actief op het kruispunt van kunst, wetenschap en technologie. Vanuit de waarden open, eerlijk en inclusief, onderzoeken Stikker en haar collega’s de sociale en culturele impact van technologie. Haar boek 'Het internet is stuk' deed veel stof opwaaien over de erosie van publieke waarden onder de invloed van machtige techreuzen. De digitale toekomst Zo vindt Stikker dat ook jongeren een stem verdienen in het gesprek over alternatieve oplossingen. “Wij vormen hun digitale wereld,” zegt Stikker. “Hoe eerder ze daaraan mee kunnen bouwen, hoe beter. Ze moeten nu al relevant kunnen zijn, niet morgen pas.”   Iemand als Elon Musk vindt ze een verkeerd voorbeeld voor jonge mensen om zich aan te spiegelen. “Ik heb heel veel moeite met die man. Een beetje clownesk. Een groot deel van zijn verhaal vind ik nonsens, soms zelfs gevaarlijk. Dat we een kabel in onze nekwervels zouden krijgen en dat we dan nog intelligenter zouden worden. Hij vertelt een verkeerd verhaal over wie wij mensen zijn en wat onze toekomst is.” 

Hoe voorkomen we dat we op een phishing link klikken? Wat is het effect van campagnes en trainingen rondom digitale veiligheid? Wat voor onderzoek is er nog nodig? In deze podcast gaan Larissa Zegveld en Cor Ottens in gesprek met Jan-WIllen Bullée, onderzoeker cybersecurity aan de Universiteit Twente. Jan-Willem Bullée doet onderzoek naar succesvolle interventies rondom digitale veiligheid. Hij stelt vragen als: Waarom hebben we de link al geopend, voor we gaan nadenken? Hoe zorg je ervoor dat mensen niet meer op verkeerde links klikken? Werken campagnes als ‘Hang op, klik weg, bel uw bank’ eigenlijk wel? In deze podcast bespreekt hij de kwetsbaarheden van mensen voor online fraude. Daarnaast deelt hij mooie tips voor kinderen en volwassen, voortkomend uit de eerste resultaten van zijn ondezoek naar cybersecurity en kinderen. Op OnderwijsInzicht op 9 september 2022 (live!) presenteert Jan-Willem Bullée de conclusies van dit nog lopende onderzoek.

Synthetische media zijn gemaakt of bewerkt door kunstmatige intelligentie-software. Het gaat om een veelheid aan uitingen, zoals virtual humans, Fortnite, Roblox en de Metaverse, maar de bekendste vorm is wel de deepfake. Er zou een nieuwe mediarevolutie gaande zijn. Een voor de hand liggende vraag dient zich aan: wat is nog echt, wat is nep? Hoe dan ook stellen synthetische media het onderwijs voor uitdagingen: Hoe leer je leerlingen bijvoorbeeld nep van echt van te onderscheiden?  Hoe voer je er met leerlingen het goede gesprek over?  Liggen er misschien juist ook mogelijkheden voor scholen?  Daar gaan we in deze podcast met twee mensen over in gesprek.  Sander Duivestein, trendwatcher en mede-auteur van het boek ‘Echt Nep, spelen met de realiteit in tijden van AI, deepfakes en desinformatie.’  Justine Pardoen, specialist mediaopvoeding en mediawijsheid en oprichter van Bureau Jeugd en Media.  Gespreksleider is Remco Pijpers van Kennisnet.

Digitale technologie in het onderwijs kan bijdragen aan kansengelijkheid maar die kansengelijkheid juist ook in de weg zitten. Hoe zit dat precies? In deze podcast spreken we dr. Inge Molenaar en prof. dr. Eddie Denessen over de invloed van adaptieve leertechnologie op kansengelijkheid. Dr. Inge Molenaar is universitair hoofddocent Onderwijswetenschappen aan de Radboud Universiteit. Ze geeft leiding aan het Adaptive Learning Lab waarin ze projecten uitvoert die zich enerzijds richten op het gebruik van adaptieve onderwijstechnologieën in het Nederlandse onderwijs en anderzijds nieuwe prototypes ontwikkelt waarin AI een belangrijke rol speelt. Prof. dr. Eddie Denessen is bijzonder hoogleraar aan de Universiteit Leiden en universitair hoofddocent Onderwijswetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Denessen richt zich in zijn onderzoek op kansenongelijkheid in het onderwijs.

Na 20 jaar ict in het onderwijs gaat directeur-bestuurder Toine Maes met pensioen. Programmamanager Manon Geven gaat met hem in gesprek, op zijn laatste werkdag. Hoe kijkt hij terug op zijn tijd bij Kennisnet?

Twee jaar geleden is het havo- en vwo-eindexamenprogramma voor informatica vernieuwd, met een verfrissend perspectief op informatica-onderwijs. De eerste scholieren hebben voor de zomer van 2021 eindexamen gedaan. We staan in deze podcastaflevering stil bij het vak informatica met 2 gasten: Jos Tolboom van SLO, lid van de commissie die het eindexamenprogramma heeft ontwikkeld en Renske Weeda, docent in Nijmegen en wetenschapper. In deze podcastaflevering gaan we onder andere in op de vragen: Wat is er vernieuwd aan het vak?  Wat maak de inhoud van het vak zo aansprekend?  Hoe kan informatica worden getoetst?  Hoe hebben de havo-scholieren van Weeda gepresteerd? Interviewer: Remco Pijpers van Kennisnet

Wat betekent het om leraar te zijn in een tijd waarin het onderwijs in een nieuw licht staat? Het nieuwe licht van intelligente technologie. Kan de filosofie helpen die betekenis scherp te krijgen? In deze podcast gaan we hierover in gesprek met filosoof Paul van Tongeren, Denker des Vaderlands. Eerst meer lezen over Van Tongeren? Lees het interview met hem in dagblad Trouw. 

Basisscholen en middelbare scholen hebben ook in coronatijd gewerkt aan digitale geletterdheid en zich daar zelfs positief in ontwikkeld. Tegelijkertijd nam de ongelijkheid in digitale vaardigheden tussen leerlingen toe. Dat zijn enkele conclusies van het Praktijkonderzoek Digitale Geletterdheid van SLO en Kennisnet. In deze podcast spreken we twee mensen die bij het onderzoek betrokken waren: Lydwin van Rooyen van SLO en Nadia Demaret van Kennisnet.  Liever lezen? Het rapport kun je downloaden. 

Hoe moet docent-professionalisering er uit zien na de coronacrisis, in tijden van versnelde digitalisering? In deze podcast gaat Remco Pijpers daar met opleidingsdocent Mirjam van Tilburg over in gesprek. Van Tilburg waarschuwt voor een te eenzijdige nadruk op ‘technisch professionalisme’.  Van Tilburg is onderzoeker en docent aan de Master Kunsteducatie van Fontys Hogeschool voor de Kunsten. Ze is opgeleid als docent beeldende kunst en vormgeving en beeldend kunstenaar.  Reflecterend op de crisistijd maakt ze een vergelijking tussen technisch professionalisme en kwetsbaar professionalisme. Het eerste is het rationele, instrumentele, het tweede een professionalisme van onzekerheid, niet-weten. Hoe vind je de balans?  Digitalisering in het onderwijs gaat hoe dan ook door, in volle hevigheid. Met zegeningen en zorgen. Hoe kun je je daartoe als leraar verhouden? “Als we het hebben over professionaliseren, naar welke lat werken we dan toe? Hoe ziet die lat eruit in tijden van digitalisering?”

In de serie ‘Onder pedagogen’ gaan we met onderwijsmensen in gesprek over pedagogen en denkers die een inspiratiebron voor hen vormen. In deze podcast praten we met biologieleraar Per-Ivar Kloen over Seymour Papert. Wat kunnen we van Papert leren over de leerling in de digitale samenleving? Seymour Papert, overleden in 2016, was een Amerikaanse wiskundige en psycholoog en werkzaam als hoogleraar aan MIT, Massachusetts Institute of Technology. Hij was pionier in kunstmatige intelligentie en bedenker van de programmeertaal LOGO, de voorloper van Scratch.  Kloen is docent aan De Populier in Den Haag en ook een van de grondleggers van het maakonderwijs in Nederland.   

Worden publieke en onderwijswaarden als gelijkheid, menselijkheid en autonomie van leraar en leerling door digitalisering bevorderd? Of worden ze bedreigd? En hoe kunnen we zorgen dat digitalisering de waarden van het onderwijs versterkt in plaats van beperkt? In deze podcast praat Kennisnet-adviseur Erwin Bomas hierover met Rien Spies, onderwijsbestuurder bij stichting Agora: een stichting voor bijzonder primair onderwijs met 24 scholen in de Zaanstreek.

Wat kunnen we leren van pedagogen die niet meer leven, over de leerling in de digitale samenleving? Dat is het vertrekpunt in de podcast-serie ‘Onder pedagogen’. In deze aflevering praten we met onderwijskundige Jimke Nicolai over Célestin Freinet, een Franse pedagoog, die leefde van 1896 tot 1966.  Freinet vond dat het alledaagse leven van leerlingen centraal moet staan in het onderwijs. Hij introduceerde de drukpers in de school om zijn leerlingen zo de kracht van het geschreven woord te leren inzien en omdat hij enorm hechtte aan de vrijheid van meningsuiting. Wat zou Freinet doen met een smartphone als hij nog geleefd zou hebben? Meer over Jimke Nicolai op zijn website www.levendleren.nl. Meer over Freinet Onderwijs: www.freinetvereniging.eu

In het onderwijs wordt steeds meer data verzameld. Daar kunnen scholen en mbo-instellingen interessante inzichten uit halen. Bijvoorbeeld welke programma's nu echt bijdragen aan een goed leerresultaat. Of inzicht in welke leerlingen of studenten met bepaalde achtergrondkenmerken (denk aan eerdere schooluitval, sociale omstandigheden of bepaalde demografische gegevens) veel vaker vroegtijdig uitvallen. Met die kennis kan er worden gehandeld. In het belang van de instelling en in het belang van de student. Maar die belangen kunnen tegenstrijdig zijn. Wat een onderwijsinstelling goed kan achten, kan door een student of leerling heel anders worden ervaren. Erwin Bomas van Kennisnet gaat hierover in gesprek met Wim van de Pol, bestuurder bij ROC Noorderpoort, en zijn collega Albert Vlaardingerbroek, programmadirecteur bij ROC Noorderpoort. Deze podcast is een samenwerking tussen saMBO-ict en Kennisnet. 

Wat doe je als digitalisering je voor dilemma’s stelt? Welke afweging maak je? ROC Friese Poort moest zo’n afweging maken. De MBO-instelling  leert studenten omgaan met digitale afleiding. “Bij het vormen van een digitaal moreel kompas hoort ook dat je denkt aan je gezondheid, dus je smartphone op stil zet als je dat wilt,” aldus Renze Tjoelker, practor digitale weerbaarheid.  Tegelijkertijd stelde de ROC de studenten juist bloot aan digitale afleiding. Meijerink: “Voor de veiligheid van onze systemen vroegen we onze studenten om na het invoeren van hun gebruikersnaam en wachtwoord, de aanmelding te bevestigen op de smartphone. Hiervoor hebben studenten de smartphone nodig. Tijdens de les. Wat is dan belangrijker: de veiligheid van het schoolsysteem, of de rust van de student?” In deze podcast - een samenwerking tussen saMBO-ict en Kennisnet - vertellen Meijerink en Tjoelker welke afweging zij maakten.

ROC van Twente maakt werk van digital burgerschap: studenten leren zich kritisch te verhouden tot digitale technologie, beroepsmatig en in hun persoonlijk leven. Maar welk digitaal voorbeeldgedrag vraagt dat van de mbo-instelling zelf, bijvoorbeeld bij dataprofiling? Hoe kritisch zijn mbo's tegenover het eigen (digitale) handelen?  Remco Pijpers, expert op het gebied van digitale geletterdheid en ethiek bij Kennisnet,  gaat hierover in gesprek met bestuurder Trudy Vos en Laurence Guérin, practor burgerschap. Vos en Guérin vertellen in deze aflevering hoe zij naar balans zoeken. Deze podcast is een samenwerking tussen saMBO-ict en Kennisnet. 

Hoe werken scholen in het po en vo op dit moment aan de digitale geletterdheid van leerlingen? Welke ambities hebben zij? Op die vragen proberen SLO en Kennisnet antwoord te krijgen met het Praktijkonderzoek Digitale Geletterdheid. In deze podcast gaan Lydwin van Rooyen (SLO), Nadia Demaret (Kennisnet) en Remco Pijpers (Kenisnet) in op het onderzoek, dat loopt tot en met maart 2021. 

In deze negende tech-podcast bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, belangrijke tech-ontwikkelingen uit het nieuws met Hans Pronk, expert internettechnologie. In deze aflevering gaan zij in gesprek over de inrichting van grote cloudplatforms, de menselijke factor in veilig technologiegebruik en storingen in belangrijke systemen. Grote cloudplatforms verantwoord benuttenHoe vergelijkbaar is het aanbod van grote cloudplatforms? We onderscheiden aanbieders van cloudbouwstenen en ‘kant-en-klare’ producten zoals Office 365 of Google’s Gsuite. Op de ‘bouwstenen markt’ is concurrentie zichtbaar onder andere gestimuleerd door GAIA-X, een interessant Europees initiatief, wat houdt dat in? Intussen worden cloud office platforms in Nederland doorgelicht met DPIA’s. Wat behelst zo’n assessment en wat levert dat concreet op? Genoemde bronnen: Meer over DPIA's op aanpak informatiebeveiliging en privacy in het onderwijs EU initiatief GAIA-X AVG conform Microsoft (cloud)producten gebruiken Veiligheid afhankelijker van gedrag dan technologieOnderzoek door de Algemene Rekenkamer wijst uit dat ook bewindslieden voor uitwisseling van vertrouwelijke informatie onveilige apps gebruiken zoals Whatsapp of privé e-mail accounts. Waarom gebeurt dat? En hoe overtuig je gebruikers, ook leraren en onderwijsbestuurders, om hun gedrag aan te passen en veilig ingerichte apps te gebruiken? Genoemde bronnen: Onderzoek algemene rekenkamer naar gebruik onveilige apps door bewindspersonen Aanvullend genoemd EU voorstel backdoors vanwege rechtshandhaving Storingen in belangrijke systemen van universiteiten en GGD’sOnze afhankelijkheid van digitale systemen neemt steeds verder toe. Waarom zijn dergelijke systemen niet betrouwbaarder ingericht? Hoe vindt je de juiste balans tussen acceptabele risico’s en een realistisch niveau van investeringen? Genoemde bronnen: Storingen in de GGD systemen Storingen bij online tentamens universiteiten Amsterdam en Groningen Maatregelen bij Boeing om herhaling software problemen te voorkomen Bonusonderwerp: Google onderzoek legt structureel probleem (underspecification) in AI bloot, twee interessante bronnen Samenvatting issue in MIT technology review Onderliggend Google onderzoek  

In deze achtste tech-podcast bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, belangrijke tech-ontwikkelingen uit het nieuws met Hans Pronk, expert internettechnologie. In deze aflevering gaan zij in gesprek over de noodzaak van democratisch toezicht op technologiebedrijven, de verantwoordelijkheid van platformpartijen en (zelf)uitlegbare kunstmatige intelligentie. Democratisch toezicht op technologiebedrijvenDe grote internetplatforms beloofden een democratiserende kracht te zijn voor onze maatschappij. Intussen is duidelijk dat zijzelf nu vaak monopolisten zijn met grensoverstijgende, ongecontroleerde macht. Hoe krijgen we deze technologiebedrijven onder onafhankelijk toezicht? Hoe organiseren we ook hiervoor democratische verantwoording nu onder andere onze zorg en het onderwijs steeds afhankelijker worden van technologie? We bespreken enkele hoopgevende ontwikkelingen in zowel de VS als de EU. Genoemde bronnen: Uit NRC: Technologie democratie (marietje schaake) Ontwikkelingen rond privacy shield, Max Schrems: techbedrijven maken geen aanstalten data in EU op te slaan  Uit MIT technology review: verdergaande EU wetgeving in aantocht, gebruiker eigenaar van zijn data Concreet voorstel van NL/FR t.a.v. toezicht op platforms  Cory Doctorow: How to Destroy Surveillance Capitalism De verantwoordelijkheid van platformsOp de platforms van bijvoorbeeld Facebook, Twitter en Google’s Youtube kan eenieder zijn eigen content publiceren. Volgens artikel 230 van de Amerikaanse communications decency act zijn die platforms niet verantwoordelijk voor de geplaatste content. De controverse daarover neemt snel toe. Wat is de achtergrond van artikel 230? Waarom zien we platformpartijen nu toch maatregelen nemen? We bespreken de ontwikkelingen en de impact ervan ook op het Nederlands onderwijs. Genoemde bronnen: Meer uitleg over artikel 230 uit de Communications Decency Act Toelichting Cory Doctorow op de aanleiding en controverse rond artikel 230 (Zelf)uitlegbare kunstmatige intelligentieKunstmatige intelligentie (AI) wordt steeds vaker toegepast, ook in het onderwijs. Tegelijkertijd intensiveert de discussie over de noodzakelijke kaders om deze technologie veilig te kunnen gebruiken. Is het nodig om het algoritme van de AI te begrijpen? Of willen we vooral de afweging kunnen nagaan om de eindverantwoordelijkheid te kunnen nemen? En wat is zelfmonitorende AI? Genoemde bronnen: AI moet geen pijn doen, o.a. over zelfmonitorende AI Verdiepend stuk op Kennisnet: Artificial intelligence verantwoord inzetten: laat de algoritmen zichzelf uitleggen  

In deze podcast-aflevering gaat Remco Pijpers, strategisch adviseur ethiek bij Kennisnet, in gesprek met Hester IJsseling, lector professionaliseren vanuit het hart en ziel aan de Thomas More Hogeschool in Rotterdam. Hoe kijkt IJsseling aan tegen ‘verbinding’ in een verwarrende tijd zoals de coronacrisis? Een tijd waarin we afstand moeten bewaren en waarin lesgeven via digitale middelen steeds gewoner wordt? Volgens IJsseling is niet alleen ict-bekwaamheid belangrijk, maar ook ict-wijsheid. ‘Leraren hebben ruimte nodig voor bezinning op wat ze in de onderwijspraktijk meemaken. Wat gebeurt er met mij en de leerlingen als ik deze tool inzet? Wat staat daarin op het spel? Wat is daarin mijn verantwoordelijkheid als leraar?’

In deze zevende tech-podcast bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, opvallende tech-ontwikkelingen uit het nieuws met Hans Pronk, expert internettechnologie. In deze aflevering gaan zij in gesprek over de invloed van grote technologiebedrijven op ons Nederlandse onderwijs, internationale discussies over privacy en de antitrust-hoorzittingen rond de grote Amerikaanse technologiebedrijven. Techreuzen en hun invloed op ons onderwijs In hoeverre beïnvloeden de grote technologiebedrijven met hun producten het onderwijs in Nederlandse scholen? Waar houdt marketing op en bepalen producten hoe onderwijs wordt gegeven? Welke invloed heeft de samenwerking van besturen binnen SIVON op de dynamiek tussen markt en scholen? Het onderwijs zet stappen vooruit in de omgang met technologie en moeten daarin niet onderschat worden. Daarbij is aandacht nodig voor de positie van zowel leerlingen als leraren. Drieluik NRC artikelen: één, twee en drie. Internationale privacyconflicten Welke gevolgen heeft het wegvallen van de Privacy Shield overeenkomst tussen de Europese Unie en de Verenigde Staten? Geeft dit problemen bij het gebruik van programma’s zoals Gsuite of Office365? En waar gaat het nu eigenlijk om met al dat gedoe rond 5G-apparatuur van Huawei en sociale media app TikTok? Spoiler alert: de soep wordt wederom niet zo heet gegeten als die wordt opgediend. Wij komen tot de conclusie dat er vooral sprake is van internationale handelspolitiek, maar waakzaamheid rond de privacy van leerlingen en leraren blijft natuurlijk geboden. Nieuwsbrief ICTrecht Antitrust-hoorzittingen in de Verenigde StatenIs er sprake van een te grote machtsconcentratie bij de grote Amerikaans technologiebedrijven? Belemmeren zij gezonde concurrentie en innovatie met hun online marktplaatsen? Apple, Facebook en Google werden aan de tand gevoeld. Microsoft vreemd genoeg niet. Hier is het laatste woord nog niet over gezegd en geschreven is onze indruk.

In deze zesde tech-podcast bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, opvallende tech-ontwikkelingen uit het nieuws met Hans Pronk, expert internet technologie. In deze aflevering gaan zij in gesprek over het digitaliseren vanuit ethisch perspectief, de impact van afstandsonderwijs op de ict-infrastructuur en de ontwikkelingen op de markt voor bandbreedte.

Het onderwijs kan veel leren van andere sectoren die virtual reality toepassen. Els Booij en Wietse van Bruggen - experts bij Kennisnet op het gebied van technologische innovatie - bezochten het Simulatiecentrum van het ministerie van Defensie. Daar zetten ze virtual reality en andere vernieuwende technologie in voor opleiden en trainen. In deze podcast vertellen majoor Erik Douze en kapitein Ewout van Dort over hun ervaringen.

De studenten helpende zorg en welzijn van de ROC van Twente weten hoe het is om mensen te helpen die ziek zijn of bang voor Corona. Sommigen van hen lopen stage. Anderen zitten thuis. Ze missen hun medestudenten. Maar ze missen ook hun docenten.  Wat schetste hun verbazing toen ze een hartverwarmend filmpje van hun leraren kregen toegestuurd. Ze besloten iets terug te doen.

Twaalf leerlingen van het Stedelijk Gymnasium Leiden lezen samen Mrs. Dalloway van Virginia Woolf. Ze praten er met elkaar over via Microsoft Teams, begeleid door hun docent Engels.  Dat klinkt simpel. Een online Reading Group. Maar Wouter de Jong, de docent, krijgt iets heel bijzonders voor elkaar. 

Bart Ongering, door zijn leerling meester Bart genoemd, stond al te boek als een 'lieve mentor'. Hij voelt zijn leerlingen op de Open Schoolgemeenschap Bijlmer in Amsterdam goed aan. Hij durft zich kwetsbaar op te stellen. Hoe doet hij dat online? Hoe ben je een 'lieve mentor' in de digitale context? Zijn vijf tips. 

Van de een op de andere dag was Robin, leerling op De Blink in Veenendaal, er niet meer. Corona velde hem. Een van zijn leraren, Martin Schuitemaker, vertelt hoe de school met het verdriet omgaat. Met elkaar in verbinding, via internet. Itske Versteeg van de Onderwijsspecialisten helpt hem daarbij. 

Marit Nygard (17) is geslaagd voor haar vwo-eindexamen muziek. Ze slaagde met een zelfgeschreven nummer (met videoclip) over alleen zijn, dat ze thuis maakte. Hoe deed ze dat - met school en zonder school? Dat vertelt ze in deze mini-podcast.  Haar nummer 'Drink je met me mee' is ook hier te zien en te luisteren: https://www.youtube.com/watch?v=pUws_QepcMg

Nu Corona leerlingen dwingt nog meer online te zijn, zijn ze ook nog meer op YouTube te vinden. Op die plek en andere sociale media gaan complotten rond. Met Harry Hol, journalist en expert van Bureau Jeugd en Media, bespreken we drie complotten. Waarom zijn ze in trek en hoe kun je er met leerlingen over in gesprek?  In de podcast komen de volgende websites ter sprake:  www.youtube.com/c/harryhol www.kloptdatwel.nl www.snopes.com https://computertotaal.nl/artikelen/internet-thuis/herken-en-voorkom-nepnieuws-in-5-stappen/

In gesprek met schoolleider Karin Donkers. Leraren hebben fantastisch werk gedaan, zegt ze, maar het was onrustig. “Voorheen werd er niet of zelden via video gebeld. De instructie vond nu alleen op de camera plaats. Dat ging goed, maar was onwennig omdat ouders meekeken.” Ze pleit voor geduld en tijd. “Geduld en tijd om met elkaar in gesprek te gaan over de afgelopen maanden. Elkaar daadwerkelijk opnieuw leren kennen en een relatie met elkaar aangaan."

Niet naar school kunnen is voor de meeste kinderen vreselijk. Voor de leraren natuurlijk net zo. Maar niet voor Berke, 9 jaar oud,  zwaar autistisch en leerling op een school voor speciaal onderwijs. Zijn ouders filmen zijn vorderingen, delen die met de school en andere ouders. Zijn juf Pienel vertelt. 

De leraren Ewout Warringa en Erik Post van het Vechtdal College bouwen samen met hun leerlingen in Minecraft de school na. Misschien ligt het aan de crisis, maar gebeuren prachtige dingen die ze niet hadden voorzien. In deze mini-podcast (12 minuten) delen ze hun 5 mooiste inzichten.

Te vaak neigen we onderwijs te zien als te ‘cognitief’ - de dingen die je voor de CITO-toets moeten leren, zeg maar. De sociale kant wordt soms toch als bijzaak gezien. Maar de samenhang tussen  sociale verbondenheid en presteren is enorm sterk, zegt prof. dr. Rob Martens. Juist ook in deze crisistijd waarin we het onderwijs versneld digitaliseert. In deze mini-podcast geeft Martens antwoord op de vraag: welke betekenis dienen we nu te verlenen aan sociale verbondenheid? 

Janneke de Kler is specialist in online hulpverlening en weet hoe je effectief en zinvol op afstand een videogesprek doet. Dit zijn volgens haar de 7 valkuilen die ook gelden voor mentorgesprekken op afstand.

Waar we kinderen normaal bij schermen proberen weg te houden, beter voor hun gezondheid, is het scherm nu een essentiële verbinding tussen leraar en leerling, tussen leraar en ouder en tussen leerlingen onderling. Maar wat gebeurt er áchter de schermen? Deze nieuwe Kennisnet-serie 'Achter de schermen' bestaat uit elke keer een mini-podcast. We laten mensen uit de onderwijspraktijk hun verhalen vertellen en soms laten we een expert aan het woord. We steken vooral in op 'contact' in deze tijden van crisis. Hoe kom je tot nabijheid als er op afstand les wordt gegeven?  Dit is de eerste aflevering. We gaan in gesprek met directeur Alex en leerkrachten Colette en Sacha van OBS De Opslach. Normaal gesproken leggen zij op 15 april met groep 7 een krans bij het oorlogsmonument in Franeker. Dit jaar deden ze het anders. Duur: 14.38 minuten    

In deze tech podcast bespreek Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, opvallende tech-nieuwsberichten met Hans Pronk, expert internettechnologie. In deze aflevering: omscholen tot programmeur, de continuïteit van de digitale wereld borgen en oprakende internetadressen. Omscholen tot programmeur, hoe moeilijk kan het zijn?Presidentskandidaat Joe Biden suggereerde bij een campagnebijeenkomst dat mijnwerkers eenvoudig om te scholen zijn tot programmeurs. Wat zegt zo’n uitspraak over het beeld van de software industrie? Welke invloed heeft onderschatting van de complexiteit op grote ict-projecten? Hoe beschermen we het fundament van de digitale wereld: software broncode?Github is een belangrijk platform om de broncode van software beheren, op de Noordpool bewaren zij zelfs reserve-tapes met belangrijke code. Is dat nodig? Helpt dat? Hoe zit dat eigenlijk met de Open Source software waarop een groot deel van het Internet draait? Welke rol spelen cloudplatforms? En hoe raakt dit het onderwijs? Internetadressen, is er een tekort?Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) signaleert dat Nederland te langzaam overstapt naar nieuwe internetadressen (IPV6). Dat zou onder andere een rem vormen op innovatie. Is er inderdaad reden tot zorg? Wiens probleem is dit eigenlijk? Is er een acuut probleem? Hoe staat het ermee in het onderwijs? Is er actie nodig van schoolbesturen? Wat doen Kennisnet en SIVON hier aan?

Is het een goed idee leerlingen met een gedragsstoornis en/of psychische problematiek een smartwatch te laten dragen die hun fysieke toestand (zoals hartslag en bloeddruk) monitort? Dat vroeg een groep ict-coördinatoren van Onderwijsgroep Buitengewoon zich af, een overkoepelende organisatie voor zeven scholen voor (voortgezet) speciaal onderwijs en praktijkonderwijs in Limburg. Op de scholen zitten leerlingen met meervoudige of lichamelijke beperkingen en leerlingen met opvoedings- en ontwikkelingsmoeilijkheden. Vooral de groep leerlingen met gedragsproblemen kampt nog wel eens met woedeaanvallen, ruzie of stress.  Onder leiding van Kennisnet voerden de ict’ers een ethisch gesprek over deze vraag. In deze podcast blikken we terug op dat gesprek. 

In de Tech-podcast van Kennisnet bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, de meest opvallende tech-nieuwsberichten met Hans Spronk, expert op het gebied van internettechnologie. In deze aflevering: 5G-netwerk, grootschalig gebruik van Google en cloudmigraties. 5G-netwerk, geen glasvezelaansluitingen meer nodig? Een sneller 5G-netwerk is in 2022 al beschikbaar, schreef het NRC in juni 2019. Wat betekent dit voor het onderwijs en voor de glasvezelaansluitingen die aangelegd worden? Hebben we genoeg aan het 5G-netwerk en is een glasvezelaansluiting eigenlijk niet nodig? En wat betekent dit voor de kosten Grootschalig gebruik van Google-dienstverlening in onderwijsOntgoogelen is een nieuw werkwoord. We worden ons steeds bewuster van de hoeveelheid informatie die partijen als Google, Apple en Microsoft over ons verzamelen door het gebruik van hun diensten. Trouw schreef in november 2019 over wat we kunnen doen om ons niet langer te laten gijzelen door Google. Hoe gaan we verstandig om met grote platforms als Google? We spraken eerder over platformisering met José van Dijck, hoogleraar en mede-auteur van het boek ‘De platformsamenleving’. Meer weten over platformisering en wat dit betekent voor het onderwijs? Beluister de podcast over Facebook, Google en de risico’s van platformisering in het onderwijs. Cloudmigraties: zorg ervoor dat het u niet overkomt! De migratie naar de cloud voor allerlei software is al jaren gaande. Schooladministratie- en volgsystemen zijn uitsluitend online beschikbaar, Office 365 en G-Suite worden volop gebruikt of migratie is aanstaande. Het FD schrijft dat deze ontwikkeling ziekenhuizen nogal overvalt. Kunnen we deze situaties in het onderwijs ook verwachten, en wat kunnen we doen om dat voor te zijn?

Maria Genova is journalist en schrijfster van boeken ‘Komt een vrouw bij de h@cker’ en ‘What the h@ack’. In deze podcast-aflevering spreken we haar over de risico’s op internet voor scholen en hoe daarmee om te gaan. Genova: “Ik ga vaak in op de fouten die ik zelf heb gemaakt en welke trucjes je kunt inzetten om jezelf te beschermen. Zoals hoe je komt tot een goed wachtwoord, moeilijk te kraken en toch makkelijk te onthouden. Een wachtwoord als ‘Ik heb een hekel aan mijn schoonmoeder’, bijvoorbeeld. Dus mét spaties. Een heel goed wachtwoord!”

Cartesius 2 is een vernieuwende school in Amsterdam voor havo en vwo+. Leerlingen volgen geen vakken maar ‘modules’, krijgen geen huiswerk, en is er speciale aandacht voor filosofie en digitale geletterdheid. In deze podcast-aflevering spreken we met docent Berry Nieskens over hoe leerlingen een stevige basis in digitale geletterdheid krijgen. Programmeren heeft een belangrijke plek. Dit is het vierde jaar waarin Cartesius 2 deze aanpak beproeft. Wat zijn de lessen? Wat is voor herhaling vatbaar, ook voor scholen met een ander onderwijsconcept? Wat ging er fout?

In de Tech-podcast van Kennisnet bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, de meest opvallende tech-nieuwsberichten. In deze aflevering: ontwikkelingen in de glasvezelmarkt, de consequenties van het toenemend gebruik van artificial intelligence en de risico’s van onze afhankelijkheid van ict.

Scholen zouden digitalisering minder vanuit technologie en meer vanuit waarden moeten sturen. Dat is de belangrijkste boodschap van ‘Waarden wegen’, een Kennisnet-publicatie over ethiek en digitalisering die 17 januari 2020 verschijnt.  In deze podcast-aflevering blikken mede-auteurs Erwin Bomas en Remco Pijpers vooruit op de publicatie. Dat doen zij samen met Toine Maes, directeur van Kennisnet.

Alfons ten Brummelhuis is strategisch adviseur onderzoek bij Kennisnet. Was, moeten we zeggen, want met 66 jaar is de tijd voor zijn pensioen aangebroken. Hoe kijkt hij terug op zijn carrière? In een tweedelige podcast-aflevering kijken wij terug op zijn carrière. In aflevering 2 staat het Vier in balans-model centraal.

Alfons ten Brummelhuis is strategisch adviseur onderzoek bij Kennisnet. Was, moeten we zeggen, want met 66 jaar is de tijd voor zijn pensioen aangebroken. Hoe kijkt hij terug op zijn carrière? En hoe kijkt hij vooruit? “Mijn werk zit er nog niet op.” In een twedelige podcast-aflevering kijken wij terug op zijn carrière bij Kennisnet.

Moedig onderwijsbestuur in tijden van digitalisering: hoe ziet dat eruit en wat vraagt dit van schoolbestuurders? Hoe kunnen zij omgaan met de uitdagingen waar ze voor staan? In deze podcast-aflevering spreken we hierover met Kim Putters, directeur van het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP).

Hoe ga je als school om met leerlingen die opgroeien tussen botsende codes van thuis, school en straat? En welke rol speelt digitalisering en burgerschap hierin? Iliass El Hadioui - socioloog, onderzoeker en lid van de Onderwijsraad - ontwikkelde de filosofie van de Transformatieve School, die leraren helpt omgaan met straatgedrag op school. In deze podcast spreken wij met hem over zijn filosofie, digitalisering en burgerschap.

Wat betekent het om met tact en sensitiviteit in de klas te staan? En hoe kunnen leraren zich met pedagogische tact tot de digitale wereld van leerlingen verhouden? Aan de hand van het gedachtegoed van Max van Manen, een Canadese pedagoog, geven kenners Wouter Pols en Geert Bors in deze podcast antwoord op deze vragen.  Wouter Pols is onderzoeker, werkzaam bij het Kenniscentrum Talentontwikkeling, onderdeel van de Hogeschool Rotterdam. Hij doet onderzoek op het gebied van pedagogiek en heeft tal van boeken op zijn naam.  Geert Bors is hoofdredacteur van het Mensenkinderen, tijdschrift voor en van het Jenaplanonderwijs. Maar hij is ook werkzaam bij het NIVOZ en vertaler van het boek ‘Weten wat te doen wanneer je niet weet wat te doen’ van Max van Manen. Deze podcast is onderdeel van de reeks 'Onder pedagogen'. Eerder spraken we, in het licht van digitale geletterdheid, over onder meer Rudolf Steiner, Janusz Korczak en Maria Montessori. 

In het najaar van 2019 besluit de Tweede Kamer over de vraag of digitale geletterdheid een vaste plek krijgt in het curriculum. Dat roept vragen op als: hoe meten we digitale geletterdheid bij leerlingen en wanneer zijn leerlingen digitaal geletterd? In deze podcast spreken we met twee experts: Allard Strijker van SLO en Maaike Heitink van de Universiteit Twente. Strijker is gespecialiseerd in digitale vaardigheden en in computational thinking. Heitink onderzoekt in opdracht van Kennisnet hoe we digitale geletterdheid bij leerlingen in het primair onderwijs kunnen toetsen. Dit onderzoek verschijnt in het najaar van 2019.

In het najaar van 2019 besluit de Tweede Kamer over de vraag of digitale geletterdheid daadwerkelijk in het curriculum terugkomt in de vorm van kerndoelen. Waarom is het nodig om digitale geletterdheid een vaste plek in het onderwijs te geven? En waarom nu? Daarover gaat het in deze Kennisnet-podcast. In deze podcast spreekt Remco Pijpers, strategisch adviseur bij Kennisnet, met Kunna Smit, lid van het ontwikkelteam digitale geletterdheid van Curriculum.nu, en Hans de Vries, procesbegeleider van het ontwikkelteam en werkzaam voor SLO. Meer horen over digitale geletterdheid? Beluister ook de podcast met Allard Strijker van SLO en Maaike Heitink van de Universiteit Twente over hoe we digitale geletterdheid bij leerlingen kunnen meten.

Erik Barendsen is hoogleraar informatica en adviseert het ontwikkelteam Digitale Geletterdheid van Curriculum.nu. Hij heeft invloed op hoe computational thinking via het nieuwe curriculum een plek krijgt in het onderwijs. Computational thinking - nadenken over de vraag hoe je met een computer problemen oplost - is mainstream aan het worden. Benieuwd naar wat hij Curriculum.nu adviseert? Beluister de podcast.

In de nieuwe tech-podcast van Kennisnet bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, de meest opvallende tech-nieuwsberichten met Hans Pronk, expert op het gebied van internettechnologie. In deze aflevering: opslag van gevoelige gegevens op cloudpatforms en privacy op internet. Opslag van gevoelige gegevens in cloudplatforms, kan dat veilig? Het verplaatsen van gevoelige persoonsgegevens naar cloudplatforms. Dit gebeurt steeds vaker. In de zorg, maar ook in het onderwijs. In het AD werd met zorg gerapporteerd over persoonsgegevens van honderdduizenden patiënten die in stilte naar de Google-cloud zijn verhuisd. Hoe kan dat? Het internet volgt ons, wat kunnen we doen? We merken allemaal dat we overal op het internet gevolgd worden. De ene site lijkt te weten wat we gedaan of gelezen hebben op de andere site. En dat is ook zo! Hoe werkt dat? Wat is er aan te doen? Wat zijn de consequenties voor leerlingen die op school werken met Google of Microsoft platforms? Wat weten Google en Microsoft doordat we hun cloudsoftware gebruiken? Ook zakelijke software van Google of Microsoft is volledig geïntegreerd met hun respectievelijke cloudplatforms. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie heeft laten onderzoeken wat de privacy impact is van werken in de Microsoft Office omgeving. Microsoft blijkt nogal wat data over het gebruik van Office te verzamelen. Wat vinden we daarvan?  

“Met programmeren kun je niet vroeg genoeg beginnen”, zegt Felienne Hermans, ambassadeur van programmeeronderwijs in Nederland. Begin er al op de basisschool mee, aldus Hermans. Remco Pijpers van Kennisnet, kritisch over programmeren op vroege leeftijd, gaat met haar in gesprek. 

In de nieuwe tech-podcast van Kennisnet bespreekt Michael van Wetering, expert innovatie bij Kennisnet, de meest opvallende tech-nieuwsberichten met Hans Pronk, expert op het gebied van internettechnologie. In deze aflevering: kunstmatige intelligentie, glasvezel-goudkoorts en groei in clouddiensten. Kunstmatige intelligentie: slim of juist heel dom? (vanaf 01:04) Kunstmatige intelligentie is veel in het nieuws geweest, het lijkt over de hype heen. We hebben oog voor beperkingen, nadelen. Zo schreef Trouw onlangs over zelflerende computersystemen die indrukwekkende prestaties leveren maar ook heel domme dingen doen. Hoe zit dat? Glasvezel-goudkoorts (vanaf 7:10) Goudkoorts rond Glasvezel schreef het Financieel Dagblad begin dit jaar. Verschillende bedrijven, regionaal en landelijke partijen zoals KPN en VodafoneZiggo storten zich met hernieuwd enthousiasme op het aanleggen van glasvezel. Waarom is dat zo? Lees voor meer achtergrondinformatie het artikel 'The Role of Fiber in 5G-networks' (Engels)  Groei in clouddiensten (vanaf 17:24) Ongebreidelde groei in ‘Big Tech’ loopt ten einde, schreef het Financieel Dagblad. Bedrijven zoals Apple, Google, Facebook en Amazon zien hun omzetgroei stilvallen. Wat is er aan de hand?

Online informatie zoeken wordt steeds belangrijker. Wat kunnen scholen doen om de online informatievaardigheden van leerlingen te verbeteren? In deze podcast-aflevering spreken we hierover met Maarten Sprenger, auteur van het boek ‘Slim zoeken op internet’.    

Hoe leven we goed samen digitaal? Hoe word je een goede digitale burger? Daarover gaat Remco Pijpers van Kennisnet in gesprek met dr. Leo Pauw, oprichter van De Vreedzame School. De Vreedzame School is een programma voor sociale competentie en democratisch burgerschap. Meer dan duizend school werken met dat programma. 

In een driedelige podcastserie bespreken we de succesfactoren en lessen bij innovatietrajecten in het basisonderwijs. In deze derde en laatste aflevering: het belang van kleinschalig experimenteren met praktische oplossingen. Gepersonaliseerd leren, digitale geletterdheid en technologische ontwikkelingen zoals virtual reality en robotica: allemaal onderwerpen waar scholen mee aan de slag willen. Maar hoe doe je dat? Binnen het programma Slimmer leren met ICT werkten de PO-Raad, Kennisnet en 100 schoolbesturen uit het basisonderwijs, de afgelopen 4 jaar, aan 25 versnellingsvragen over deze onderwerpen. De succesfactoren en lessen delen wij in een podcastserie. In de derde aflevering vertelt Jan Willem Helmink, directeur van basisschool De Verwondering in Lent, over het belang van kleinschalig experimenteren en bijstellen in de zoektocht naar oplossingen. Benieuwd naar het praktijkvoorbeeld? Bekijk deze via: https://www.slimmerlerenmetict.nl/praktijkvoorbeelden/hoe-ontwikkel-je-een-functioneel-flexibel-digitaal-portfolio-als 

In een driedelige podcastserie bespreken we de succesfactoren en lessen bij innovatietrajecten in het basisonderwijs. In deze tweede aflevering: het belang van samenwerken met marktpartijen. Gepersonaliseerd leren, digitale geletterdheid en technologische ontwikkelingen zoals virtual reality en robotica: allemaal onderwerpen waar scholen mee aan de slag willen. Maar hoe doe je dat? Binnen het programma Slimmer leren met ICT werkten de PO-Raad, Kennisnet en 100 schoolbesturen uit het basisonderwijs, de afgelopen 4 jaar, aan 25 versnellingsvragen over deze onderwerpen. De succesfactoren en lessen delen wij in een podcastserie. In de tweede aflevering vertellen Hans van Alphen, schooldirecteur van basisschool Het Palet in Almere, en Jelte de Jongh, initiatiefnemer van Leeruniek over het belang van samenwerken met marktpartijen bij innovatietrajecten in het onderwijs. Benieuwd naar de publicatie? Bekijk deze via kn.nu/overkoepelenddashboard.  Bekijk het praktijkvoorbeeld via: https://www.slimmerlerenmetict.nl/praktijkvoorbeelden/hoe-kun-je-een-overkoepelend-dashboard-maken-voor-leraren-dat-de-voortgang-van 

In een driedelige podcastserie bespreken we de succesfactoren en lessen bij innovatietrajecten in het basisonderwijs. In deze eerste aflevering: het belang van betrokkenheid en enthousiasme binnen een schoolteam of -bestuur. Gepersonaliseerd leren, digitale geletterdheid en technologische ontwikkelingen zoals virtual reality en robotica: allemaal onderwerpen waar scholen mee aan de slag willen. Maar hoe doe je dat? Binnen het programma Slimmer leren met ICT werkten de PO-Raad, Kennisnet en 100 schoolbesturen uit het basisonderwijs, de afgelopen 4 jaar, aan 25 versnellingsvragen over deze onderwerpen. De succesfactoren en lessen delen wij in een podcastserie. In de eerste aflevering vertellen Sijbrand Dijkstra van Ambion Holding en Frank Tigges van Stichting Klasse over het belang van betrokkenheid en enthousiasme binnen een schoolteam of -bestuur. Benieuwd naar de praktijkvoorbeelden? Bekijk het praktijkvoorbeeld over virtual reality en augmented reality via: https://www.slimmerlerenmetict.nl/praktijkvoorbeelden/welke-rol-kan-virtual-reality-augmented-reality-spelen-bij-diep-leren-de-klas-0 Bekijk het praktijkvoorbeeld over learning analytics via: https://www.slimmerlerenmetict.nl/praktijkvoorbeelden/hoe-kunnen-we-met-learning-analytics-de-intern-begeleiders-en-leraren 

Ethische vragen op het gebied van digitalisering worden steeds vaker gesteld. In de media, de politiek, maar ook in het onderwijs. Er is steeds meer mogelijk op technologisch gebied, maar moet alles wat kan? Wij spraken hierover met Anko van Hoepen, vice-voorzitter van de PO-Raad.

Wil je op jouw school op een originele manier werken aan taaldoelen? Laat leraren op je school radio maken met hun leerlingen. Voor een nieuwe podcastaflevering spraken wij Tjeerd van den Elsen, leraar op basisschool de Vijf Hoeven in Tilburg en Leraar van het jaar in 2017. Met zijn leerlingen maakt hij radio. De interviewer is Remco Pijpers van Kennisnet. 

Wat kunnen we leren van Hannah Arendt over de leerling in de digitale samenleving? Daarover praten we in een nieuwe podcast met Monique Leijgraaf, werkzaam als  onderzoeker en opleider aan de Hogeschool iPabo en mede-auteur van het boek ‘Aan het werk met Hannah Arendt’. Dit is een nieuwe aflevering in de serie ‘Onder pedagogen’.

Hoe professionaliseer je de ict-infrastructuur op school? Een belangrijke vraag, want scholen gebruiken steeds vaker en meer ict in de klas. Meer ict vraagt om een betrouwbare, professionele ict-infrastructuur. Wij spraken Hans Pronk - expert op het gebied van internettechnologie - over hoe schoolbesturen hun ict-infrastructuur kunnen professionaliseren.

Wat is de relatie tussen leesvaardigheid en digitale vaardigheden? ‘Die is groot’, zegt Natascha Notten van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Wij spraken haar voor een nieuwe podcastaflevering in de serie ‘Onder wetenschappers’. In het gesprek gaat het onder andere over kansenongelijkheid en de manier waarop je taalonderwijs kunt koppelen aan digitale geletterdheid.  Interviewer: Remco Pijpers, strategisch adviseur bij Kennisnet, auteur van het Handboek Digitale Geletterdheid.     

Ict-bekwaamheid van leraren en schoolbesturen, kan en moet veel beter. Dat zegt Joke Voogt, bijzonder hoogleraar ict aan de Universiteit van Amsterdam. De oplossing? “Introduceer een certificaat didactische ict-bekwaamheid op de lerarenopleiding.” Wij spraken Voogt voor de nieuwe podcastserie ‘Onder wetenschappers’.  Meer lezen over ict-bekwaamheid van leraren? Lees de publicatie op kn.nu/ict-bekwaamheid.

Onderwijzer Theo Thijssen leefde ruim 100 jaar geleden. Stel dat hij nog zou leven, wat zou hij leerlingen dan bijbrengen? Voor een nieuwe podcastaflevering - waarin Theo Thijssen centraal staat -  spraken wij Roeland Smeets. Theo Thijssen was behalve onderwijzer ook succesvol auteur. Hij schreef prachtige boeken over onderwijs. Kees de Jongen en De Gelukkige Klas zijn twee van zijn bekendste romans.  Voor Roeland Smeets, mediathecaris van het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam, is Theo Thijssen een voorbeeld en inspiratiebron. Als kenner van Theo Thijssen vertelt hij hoe je met de bril van Thijssen kunt reflecteren op de leerling in de digitale samenleving. 

Met Mobile Device Management (MDM) beheer je tablets, Chromebooks en laptops in de klas. Hoe werkt dat precies in de praktijk? En hoe ontzorgt MDM-software schoolleiders, ict-coördinatoren en leraren? Beluister de Kennisnet-podcast met ict-coördinator Sander Gordijn voor praktijkverhalen en handige MDM-tips. Je hoort ook adviezen en tips van Els Booij en Koen van der Werf, experts op het gebied van innovatie en ict-infrastructuur. Benieuwd naar de MDM-brochure? Zie: kn.nu/yzm2j

Menig onderwijsbestuurder mijdt sociale media. Men zegt er de tijd niet voor te hebben. Onderwijsbestuurder Dave Ensberg-Kleijkers kan niet zonder. Hij vertelt erover in een nieuwe aflevering in de podcast-serie 'Onder pedagogen' van Kennisnet. In deze serie wordt gesproken over een pedagogische inspiratiebron. We reflecteren over de leerling in de digitale samenleving, aan de hand van een bekende naam, iemand van vroeger, of iemand die nog leeft. De inspiratiebron van Dave Ensberg-Kleijkers is geen overbekende naam, maar zijn moeder, Lucia Ensberg-Codfried. Ze werkte als leraar in Suriname, vluchtte naar Nederland omdat haar gezin door het regime met de dood werd bedreigd. Ensberg-Kleijkers is voorzitter College van Bestuur van stichting Biezonderwijs, een middelgrote onderwijsinstelling in Midden-Brabant, waar bijna 500 medewerkers zich inzetten voor meer dan 1700 leerlingen, vooral kwetsbare leerlingen. 

Welke invloed hebben platformen, zoals Google en Facebook, op het onderwijs? En hoe ga je daar als school verantwoord mee om? Voor de nieuwe podcastserie ‘Onder wetenschappers’ spraken wij José van Dijck, mede-auteur van het boek ‘De Platformsamenleving’. Ook is ze hoogleraar aan de universiteit van Amsterdam en president van de KNAW. “In onze offline samenleving liggen de publieke waarden verankerd in instituties, zoals in scholen of ziekenhuizen met bepaalde protocollen over privacy en in nieuwsorganisaties over de accuraatheid van nieuws. Maar is bijvoorbeeld Facebook een verantwoordelijk bedrijf als het gaat om de kwaliteit en accuraatheid van onze nieuwsinformatie? De vraag aan die commerciële bedrijven is: hoe creëren we met jullie die publieke waarden? En hoe doen we dat in het onderwijs? Hun machtsconcentratie is enorm, dus dat lukt je alleen wanneer je de krachten bundelt, bijvoorbeeld door als scholen massa te maken.” Welke adviezen heeft Van Dijck voor scholen? 

Hoe bereiden we leerlingen voor op de toekomst? Universiteitshoogleraar van de Open Universiteit Paul Kirschner is duidelijk: focus minder op ict en programmeren en investeer in een kennisbasis, informatiegeletterdheid en -management. In de nieuwe podcastserie Onder Wetenschappers spreken we met verschillende wetenschappers over digitalisering in het onderwijs. Hoe kijken zij vanuit hun domein naar het gebruik van ict in de klas? Met Kirschner gaan we in op zijn rapport 'Het voorbereiden van leerlingen op (nog) niet bestaande banen'. 

Scholen kunnen niet langer om privacy heen: 28 januari is de Europese Dag van de Privacy, de Autoriteit Persoonsgegevens start op 29 januari een nieuwe bewustwordingscampagne en in mei treedt strenge privacywetgeving in werking. Wat betekent dit voor scholen? Wat moeten scholen regelen om privacy op orde te krijgen? En hoe helpen Kennisnet en de sectorraden hierbij? In deze podcast vertellen adviseurs Job Vos (Kennisnet), Maurits Huigsloot (PO-Raad) en Anne Goris (VO-raad) alles over de nieuwe privacywetgeving, over wat scholen moeten regelen en welke hulpmiddelen Kennisnet en de sectorraden bieden.

Kijk met verwondering naar het digitale gedrag van leerlingen. Leer leerlingen met verwondering te kijken naar de digitale wereld. Dat is de oproep van Dick van der Wateren, docent op het Eerste Christelijk Lyceum in Haarlem. Van der Wateren is ook praktisch filosoof en auteur van het boek Verwondering. Volgens hem is het nodig leerlingen - meer dan nu gebeurt - een onderzoekende houding bij te brengen. Dat kan door ze te leren creatief en kritisch te denken. In deze podcast legt hij uit hoe je 'mooie vragen' kunt stellen en gaan we in op 'digitale volwassenheid'. Zijn tips brengen we in praktijk door met zijn HAVO-leerlingen over hun digitale leven te praten. Dat levert een interessant gesprek op.   Interviewer: Remco Pijpers van Kennisnet. 

Een robot in de klas kan veel toevoegen aan het onderwijs op je school. Een robot assisteert, is studieobject en leert leerlingen nadenken over het oplossen van een probleem door het in stapjes op te breken: computational thinking. Maar wat betekent dit voor de leraar? En waarom kan een robot relevant zijn voor het onderwijs? Dat én meer bespreken we in deze podcast. Kennismaken met Tobor? Bekijk de videopodcast

Micha de Winter, hoogleraar maatschappelijke opvoedingsvraagstukken, vindt onze kijk op kinderen te 'geproblematiseerd'. Hij pleit voor een meer hoopvol perspectief. Hoe geven we aan leerlingen optimisme door in tijden van digitalisering? Remco Pijpers gaat daar met hem over in gesprek in deze nieuwe aflevering in de reeks 'Onder pedagogen'. 

Digitale geletterdheid vanuit christelijk perspectief: hoe pak je dat aan op school? Volgens Steef de Bruijn, hoofdredacteur van het Reformatorisch dagblad en mede-auteur van het boek 'Pelgrim in medialand', kan het christelijk perspectief op digitale geletterdheid nuttig zijn voor iedereen. Hoe je dit aanpakt, hoor je in deze podcast, een nieuwe aflevering in de reeks 'Onder pedagogen'. Interviewer: Remco Pijpers, strategisch adviseur digitale geletterdheid van Kennisnet. 

Blockchain in het onderwijs heeft potentie Snellere toelating tot vervolgopleidingen met eenvoudigere, veilige administratie, duidelijkheid over het volgen van extra vakken, veilige dossieroverdracht, geen kopietjes meer maken van diploma’s en eenvoudigere en snellere organisatie van stages. Blockchain technologie heeft de potentie om dit mogelijk te maken. In deze podcast hoor je meer over blockchain en wat het kan betekenen voor onderwijs. Wat is blockchain? We gebruiken internet al decennia voor het uitwisselen van informatie. Maar voor het uitwisselen van waarde - zoals valuta, rechten op literatuur of het uitreiken van een certificaat of diploma voor een opleiding - is het internet niet veilig genoeg.Blockchaintechnologie biedt de bouwstenen om ‘digitaal vertrouwen’ vorm te geven. Dit gebeurt op een manier waarbij geen centrale, alles controlerende en vaak vertragende autoriteit nodig is. Gegevens worden op een onveranderbare manier opgeslagen met behulp van encryptie. Blockchain staat bekend als de technologie achter Bitcoin, een digitale valuta waarvoor geen regering of overheid garant staat. Wat maakt blockchain interessant?Het enthousiasme voor blockchain is enorm en neemt met de dag toe. Blockchaintechnologie heeft de financiële sector flink opgeschud. In andere sectoren zoals het onderwijs denkt men steeds meer na over de mogelijke toepassingen. De vraag is wat blockchain zo bijzonder maakt? Duidelijk is dat het vertrouwen in grote, centrale instellingen zoals banken en de overheid onder druk staat. In de digitale wereld werken ze vertragend, rekenen kosten en hun toegevoegde waarde wordt betwijfeld. Bovendien hoor je in het nieuws steeds vaker berichten over fraudezaken, corruptieschandalen en hackpogingen bij banken en creditcardmaatschappijen. We willen graag geloven dat er een goed alternatief is. Blockchain is die belofte voor veel mensen. Het vervangt vertrouwen door sterke encryptie in een samenwerking van ketenpartijen. Die hoeven elkaar niet te vertrouwen, maar moeten wel bereid zijn om hun keten te herbouwen met de blockchaintechnologie. Wat kan het onderwijs met de blockchaintechnologie?De verwachtingen zijn hooggespannen, maar buiten de financiële sector blijft het vooral bij proof-of-concepts, pilots en gedachtenexperimenten. In het onderwijs zien wij een aantal situaties waarin blockchaintechnologie uitkomst kan bieden. Vooral bij de complexere maatwerksituaties in het onderwijs, zoals bij de registratie en verificatie van behaalde resultaten, is snelheid en nauwkeurigheid geboden. Daarbij zal samenwerking tussen verschillende onderwijsorganisaties steeds vaker voorkomen. Blockchaintechnologie kan dit faciliteren zonder de administratieve last in het onderwijs verder te vergroten. Een voorbeeld is de registratie van onderwijsresultaten, zoals examencijfers of diploma’s. Vervalsing van de administratie van een school is dan praktisch onmogelijk, zoals het achteraf wijzigen van resultaten. Daarnaast is het mogelijk om toegang tot deze gegevens te verlenen aan alleen de juiste personen. Eenvoudig en veilig. Moeten schoolbesturen al aan de slag met blockchain? Voor een enkel bestuur of school heeft het niet zoveel zin om concreet aan de slag te gaan. De kracht van deze technologie zit vooral in het bereik ervan: het gaat erom dat je vertrouwen wilt organiseren tussen veel partijen en daarmee administratieve rompslomp voorkomt. Serieuze en wijdverspreide toepassing van blockchain technologie in het onderwijs zal nog minstens 5 tot 10 jaar duren. Het devies is daarom om de technologie goed te volgen, te participeren in pilots waar relevant en daarmee goed voorbereid te zijn op toepassing van deze technologie in de onderwijsketen. Beluister de podcastMeer weten over blockchain? In onze de podcast hoor je meer voorbeelden en gaan we dieper in op het onderwerp.

Onder leerlingen zijn op de basisschool al grote verschillen te merken op het gebied van digitale vaardigheden, vertelt Ewald van Vliet, voorzitter van de Raad van Bestuur van onderwijskoepel Lucas onderwijs in Den Haag. In de nieuwste Kennisnet-podcast gaat hij in op maatschappelijke ongelijkheid en digitalisering in het onderwijs. In de veranderende wereld neemt de kans op ongelijkheid toe, merkt hij. Niet alleen heeft de onderwijsinspectie dit in een rapport cijfermatig onderbouwd; zelf ziet hij ook dat de verschillen tussen wel en niet digitaal vaardige kinderen verder toenemen. "Er zijn kinderen die voor het eerst op school komen en nog nooit een computer hebben gezien." In andere wijken ziet hij leerlingen die op hun vierde in staat zijn zelfstandig een computer te bedienen en zaken kunnen opzoeken op internet. "Die verschillen zijn niet of nauwelijks in te halen,” zegt Van Vliet. "Die nemen eerder toe dan af." Interviewer: Remco Pijpers, strategisch adviseur van Kennisnet. 

Jean-Jacques Rousseau, de Zwitserse Verlichtingsfilosoof uit de 18e eeuw, heeft grote invloed gehad op hoe er tegen het opvoeden van kinderen wordt aangekeken. Hij is vooral bekend met zijn boek 'Emile’, dat nog steeds wordt gelezen. Wat kunnen we van Rousseau leren over de leerling in de digitale samenleving? We stelden de vraag aan filosoof Daan Roovers.  "We denken vandaag de dag dat kinderen heel veel aan kunnen", zegt ze. "Dat ze vroeg mondig en vroeg wijs zijn. Maar komt bepaalde informatie niet te vroeg voor ze? Wat kinderen bijvoorbeeld in het Jeugdjournaal zien, kunnen ze totaal niet relateren aan de wereld waarin ze leven. Als ouder of leraar hoef je niet alles bij kinderen weg te houden, maar we kunnen daar wel voorzichtiger in zijn.” 

  Digitale geletterdheid is belangrijk voor Leerlingen van Openbaar Onderwijs Groningen (O2G2). Leerlingen werken 4 uur in de week aan hun digitale vaardigheden. Dat geldt voor kleuters maar ook voor leerlingen in 6 vwo.   Hoe dit eruit ziet in de praktijk? Beluister de nieuwste Kennisnet-podcast. In deze Kennisnet-podcast interviewen we bestuurder Theo Douma, die een jaar geleden begn met de ontwikkeling van een leerlijn digitale geletterdheid. Voor deze podcast bezochten wij ook een van zijn scholen. Pilots lessen digitale geletterdheid O2G2 zet stevig in op digitale geletterdheid. In het schooljaar 2016-2017 zijn op 8 scholen verschillende pilots gestart op 8 scholen met lessen in digitale geletterdheid. gestart. Het toekomstbeeld: een leerlijn die start bij de kleuters en doorloopt tot aan de laatste klas van het vwo. O2G2 benadert digitale geletterdheid als een het geheel van digitale kennis en vaardigheden, die bestaand uit 4 vier componenten: ict-basisvaardigheden, informatievaardigheden, mediawijsheid en computational thinking. “Deze vaardigheden vormen de basis voor van onze leerlijn, waar ook SLO en FutureNL aan meewerken. Je kunt het zien als onze ‘digitale geletterdheid-grondwet’. Het is aan de scholen zelf om te bepalen op welke manier deze componenten in de lessen worden aangeboden.”, zegt Douma. Geef personeel de ruimte Wat doet Douma anders dan andere bestuurders? Hij geeft zijn personeel ruimte. “Wat wij niet doen is alles van A tot Z doordenken. Met een plan van aanpak, en het opstellen van teveel doelen, uitgevoerd door schoolleiders en leraren zodat alles over drie jaar alles is geregeld. Die illusie moet je niet hebben. We hebben een doel en een globaal plan, maar we leggen niet teveel vast”. “Bij de een startbijeenkomst hebben we dan ook gezegd: ‘Je mag fouten maken, echt waar. Sterker nog, als je geen fouten hebt gemaakt, ben je niet tot het uiterste gegaan’. Het is goed om out-of-the-box te denken. Als het goed is voor de leerling, mag je best wat risico’s nemen.” Ruimte voor creativiteit Leerkracht Koen Buiter - ook te horen in de podcast - is door Douma aangesteld als ‘deelprojectleider digitale geletterdheid’. Een dag in de week zet hij pilots op bij scholen die bijdragen aan de leerlijn digitale geletterdheid. Buiter heeft de tijd van zijn leven. “Er ontstaan teams van mensen van verschillende scholen. Het bestuur geeft ons veel ruimte voor creativiteit. Dat is erg inspirerend. Ik heb nog nooit zo’n leuke baan gehad.”

Het Internet of Things en het onderwijs "Het Internet of Things, het gebruik maken van internet door alledaagse objecten, heeft veel potentie in het onderwijs en veiligheid is het belangrijkste aandachtspunt hierbij". Deze conclusie trekken Els Booij, Wietse van Bruggen en Michael van Wetering na hun bezoek aan de SXSW Interactive conferentie in Austin, Texas. In de nieuwe Kennisnet podcast vertellen zij over de laatste ontwikkelingen op  dit gebied. Els Booij, Wietse van Bruggen en Michael van Wetering,  experts bij Kennisnet, houden zich onder andere bezig met het verkennen, analyseren en duiden van nieuwe technologietrends. Ze kijken vooral kritisch naar de toegevoegde waarde van technologie voor (de organisatie van) onderwijs. Op de SXSW Interactive conferentie  bezochten zij sessies over het Internet of Things. Welke inzichten leverde dit op? De mens als onderdeel van het Internet of Things “Bij het Internet of Things denk je misschien aan  mogelijkheden om via sensoren het licht te  bedienen, of aan apparaten die energiegebruik in een gebouw  optimaliseren. Als mens kun je ook onderdeel zijn van het Internet of Things: bijvoorbeeld door het dragen van een zogenaamde ‘wearable’, een stuk draagbare technologie op  het lichaam” zegt Van Bruggen. “Ook is het mogelijk om door middel van deze technologieën emoties te herkennen, feedback te geven aan de drager of software meer te personaliseren. Ook makers van onderwijsproducten oriënteren zich op het gebruik van emotieherkenning. Een spannend gebied waarin het ook van belang is om over ethische grenzen te praten,” stelt Van Bruggen. Superpowers ‘Wearables’ kunnen ook gebruikt worden om veel informatie te geven.  Booij bezocht een sessie waarin  andere toepassingen van ‘wearables’ gepresenteerd werden. “Deze wearables kunnen je als het ware superpowers geven. Middels Google Glass kunnen brandweermannen bijvoorbeeld informatie ontvangen  van een gebouw dat ze moeten betreden. Door het dragen van handschoenen die zogenaamde haptische feedback (gevoelsmatig en tastbaar) geven aan spieren,  kun je een pianostuk leren spelen.  Deze toepassing wordt ook gebruikt bij  een herstelproces om spieren weer in beweging te brengen, en daarmee  het proces van herstel versnellen”, aldus Booij. “Veiligheid is een probleem bij het Internet of Things” Het Internet of Things heeft veel potentie voor toepassing in het onderwijs,  het onderwijsproces en de ondersteunende fysieke infrastructuur. Veiligheid is wel het grootste aandachtspunt. Van Wetering en Van Bruggen bezochten een sessie met Vint Cerf: een vice-president bij Google. Hij wordt ook wel de vader van het Internet genoemd.“Hij maakt zich grote zorgen over de veiligheid van het Internet of Things. Volgens hem is het Internet of Things de grootste ontwikkeling van het internet en is het van groot belang dat we het veiligheidsissue oplossen zodat Internet of Things een succes wordt”, zegt Van Wetering. Gebruik schoolgebouw beheersenConcrete mogelijkheden voor het onderwijs zijn het gebruik van deze technologie om het gebruik van een gebouw te optimaliseren. Denk hierbij aan het verminderen van het energieverbruik, het optimaliseren van het gebruik van de ruimte in het gebouw en het bewaken en optimaliseren van het interne klimaat (zuurstof en temperatuur).   Beluister de podcast met de Kennisnetexperts Beluister hieronder de Kennisnet podcast of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet. Op kn.nu/kennisnetpodcast vind je een overzicht van eerdere podcasts.  

‘’Het gesprek over het digitale leven van leerlingen in het hier en nu, moet veel meer gewicht krijgen.” Dat zegt pedagoog Joop Berding, in gesprek met Remco Pijpers in deze Kennisnet podcast over leerlingen in de huidige digitale samenleving. Berding laat zich hierbij inspireren door pedagoog Janusz Korczak.    Joop Berding is pedagoog, docent en onderzoeker op Hogeschool Rotterdam en auteur van het boek ‘Ik ben ook een mens’. Daarnaast is hij Korczcak-kenner. Grondlegger kinderparticipatie Janusz Korczak was een Poolse-Joodse pedagoog, die ook wel de grondlegger van de kinderparticipatie wordt genoemd. In 1919 formuleerde hij, ver voor het officiële Verdrag over de rechten van het kind, zijn ‘Grondwet over de rechten van het kind’. Daarin staat onder andere: dat een kind recht heeft op de dag van vandaag dat een kind het recht heeft te zijn wie het is. In 1912 stichtte hij een weeshuis, waarmee hij zijn ideaal in de praktijk bracht. Kinderen betrok hij bij de dagelijkse gang van zaken, onder andere door het instellen van een kinderparlement, en het oprichten van een krant - de eerste ter wereld waarvan de redactie geheel uit kinderen bestond. De geschiedenis van deze ‘kinder-republiek’ kende een verdrietig einde. In 1942 werden alle inwoners van het weeshuis vanuit het getto van Warschau naar Treblinka getransporteerd. Korczak kreeg de kans te ontsnappen, maar hij koos ervoor tot het einde bij de kinderen te blijven. Wat zou Korczak aanspreken uit onze digitale tijd? "Korczak was voor het meedoen van kinderen,” zegt Berding. “Hij was iemand die, als hij nu zou leven, de uitvinder kon zijn van sociale media. Hij zou er enthousiast over zijn omdat ze kinderen de mogelijkheid geven zelf internetpagina’s te maken. Zijn krant, de Kleine Revue, zou zeker een Facebook-pagina hebben gekregen. Tegelijkertijd vond hij een kindgerichte en gemeenschapsgerichte cultuur belangrijk, een cultuur waarin kinderen volledig tot hun recht komen. Maar wel binnen een zo rechtvaardig mogelijke samenleving.”  Berding vraagt zich af of sociale media wel zo kind- en gemeenschapsgericht zijn. “Janusz Korczak zou kritisch zijn. Tellen kinderen werkelijk mee voor sociale media-bedrijven? De advertenties die kinderen over zich heen krijgen, spreken boekdelen.”  

Er zijn steeds meer concrete toepassingen van kunstmatige intelligentie voor het onderwijs. Deze conclusie trekken Els Booij, Wietse van Bruggen en Michael van Weterering na hun bezoek aan de SXSW Interactive conferentie in Austin, Texas. In de nieuwe Kennisnet podcast vertellen zij over de laatste ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie en robots. Els Booij, Wietse van Bruggen en Michael van Wetering zijn Kennisnetexperts en houden zich onder andere bezig met het verkennen, analyseren en duiden van nieuwe technologietrends. Ze kijken vooral kritisch naar de toegevoegde waarde van technologie voor (de organisatie van) onderwijs. Op de SXSW Interactive conferentie bezochten zij sessies over kunstmatige intelligentie (artificial intelligence), slimme computers, algoritmen en robots. Welke ontwikkelingen vielen hen op? Ontwikkeling van slimme robots staat nog in de kinderschoenenSpraakherkenningstechnologie ontwikkelt zich razendsnel, maar de ‘persoonlijke vaardigheden’ van kunstmatige intelligentie staat nog in de kinderschoenen. Echt menselijk lijkend gedrag vertonen ze nog niet. ”Het schrikbeeld van een slimme supercomputer die de mensheid wil uitroeien, is nog steeds science fiction”, concludeert Els Booij. Dit komt doordat slimme robots en computers vooral werken op basis van informatie die wij mensen ze hebben gegeven en geleerd. Ze ontwikkelen zichzelf vanuit de beginsituatie, geprogrammeerd door mensen. Michael van Wetering vergelijkt de huidige ontwikkeling van kunstmatige intelligentie met de tijd van de Wright Brothers in de luchtvaart: het komt van de grond, maar onbedoeld stort er ook nog wel eens wat neer. De luchtvaart heeft zich daarna in relatief korte tijd zeer sterk ontwikkeld. Experts zeggen dat dit groeiscenario ook voor kunstmatige intelligentie zeer goed mogelijk is. Profiteren van slimme computers, algoritmen en robots Dagelijks maken we allemaal al gebruik van ‘machine learning. Machine learning is een vorm van intelligentie waarbij computers patronen herkennen, en vervolgens uit die patronen leren. “Een voorbeeld is het gebruik maken van een e-mailprogramma of door het uitvoeren van een zoekopdracht op je telefoon via spraakherkenning. Diensten voor e-mail kunnen bijvoorbeeld zelf spam wegfilteren doordat het systeem, door de grote hoeveelheid e-mail die het verwerkt, kenmerken van spam e-mails heeft leren herkennen” vertelt Wietse van Bruggen. Binnen het onderwijs zijn al veel oefen- en toetsprogramma’s in gebruik die zich slim aanpassen aan het niveau van de leerling. Michael van Wetering ziet in de nabije toekomst mogelijkheden op het gebied van stelopdrachten. ”Deze zijn essentieel in de taalontwikkeling van leerlingen, maar kosten veel tijd om na te kijken. Tekstanalyse en feedback inspreken en deze om laten zetten naar tekst zou je door middel van kunstmatige intelligentie kunnen uitvoeren. Dit levert de leraar veel tijdwinst op en leerlingen krijgen sneller feedback.” Andere mogelijkheden liggen op het gebied van ‘factcheckers’: slimme computerprogramma’s die uitspraken in film of tekst op waarheid kunnen beoordelen. In het kader van mediawijsheid en kritisch nadenken in een wereld vol alternatieve feiten, is dit een zeer waardevolle toepassing van kunstmatige intelligentie, denkt Els Booij. Risico’s kunstmatige intelligentie We moeten toe naar een situatie waar we nog steeds begrijpen hoe  kunstmatige intelligentie tot een bepaalde conclusie komt, vindt Michael van Wetering. Dat betekent dat deze slimme computers ons op een simpele manier moeten uitleggen hoe ze een heel complexe opdracht hebben uitgevoerd. Op deze manier gaan we niet blind af op de conclusie die kunstmatige intelligentie trekt. Zo wordt kunstmatige intelligentie meer ‘aanvullende intelligentie’ (augmented intelligence), waarbij computers ons helpen bij het maken van de juiste beslissingen, in plaats van dat ze het werk van ons overnemen. Wietse van Bruggen ziet ook nog wel andere gevaren. ”Je kunt kunstmatige intelligentie bijvoorbeeld ook foute dingen aanleren, zodat deze bijvoorbeeld een stopbord als een voorrangsbord interpreteert. Dit soort risico’s worden gelukkig onderkend door vooraanstaande onderzoekers op dit gebied. Zij gaan daarom ook actief aan de slag met dit soort vraagstukken”. Beluister de podcast met de experts van KennisnetBeluister hieronder de Kennisnet podcast of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet. Op kn.nu/kennisnetpodcast vind je een overzicht van eerdere podcasts.

Technologie is geen vereiste voor onderwijs dat rekening houdt met de individuele behoeften van leerlingen, maar bespaart wel tijd. Deze conclusie trekken Els Booij, Wietse van Bruggen en Michael van Wetering naar aanleiding van hun recente bezoek aan de SXSWedu conferentie in Austin, Texas. Welke indrukken en inzichten hebben zij daar nog meer opgedaan? In deze Kennisnet-podcast vertellen zij over technologie die gepersonaliseerd leren ondersteunt. Els Booij, Wietse van Bruggen en Michael van Wetering zijn experts bij Kennisnet en houden zich onder andere bezig met het verkennen, analyseren en duiden van nieuwe technologietrends. Ze kijken vooral kritisch naar de toegevoegde waarde van technologie voor (de organisatie van) onderwijs. Op de SXSWedu-conferentie vielen hen de volgende ontwikkelingen op. Edbots beantwoorden vaakgestelde vragen en activeren leerlingen Chatbots worden meer en meer ingezet door bedrijven die contact onderhouden met grote groepen klanten met vragen over producten of in administratieve processen. Deze toepassing staat in het onderwijs bekend onder de naam ‘Edbots’. Deze Edbots blijken succesvol bij het beantwoorden van vragen van leerlingen over hun opleiding, dit doen zij 24/7. Ook werken deze Edbots heel goed bij het stimuleren van leerlingen om net-op-tijd lesvoorbereiding te doen. Wietse vertelt bovendien hoe Edbots de ‘summer melt’ - vastlopende leerlingen in taaie inschrijfprocessen voor vervolgopleidingen – kunnen verlichten. Virtual Reality: interessante technologie, terughoudend met toepassing in onderwijs Hoewel VR (virtual reality) interessante technologie is, ontbreekt vooralsnog bewijs dat de technologie leeropbrengsten verhoogt. Daarnaast heeft de technologie vervelende bijeffecten, zoals misselijkheid en desoriëntatie, waar fabrikanten van de headsets ook voor waarschuwen. Zij adviseren beperkte toepassing bij kinderen onder de 12 jaar. Els Booij concludeert op basis van diverse presentaties bij SXSWedu dat de technologie zeker potentieel heeft maar dat vooralsnog terughoudendheid past bij de toepassing in het onderwijs. Het gaat (weer) om onderwijs, ondersteund door technologie Wietse van Bruggen ziet bij deze conferentie een breed publiek van onderwijsmensen, onderzoekers en kleine en grote marktpartijen die met elkaar in dialoog gaan over onderwijs en de bijdrage die technologie daaraan kan leveren. Zo’n dialoog is zeer waardevol maar helaas ook nog zeldzaam. Tot haar spijt zag Els Booij geen verrassende nieuwe toepassing van technologie, hoewel we daaruit ook kunnen concluderen dat we in Nederland/Europa goed op de hoogte zijn van de belangrijkste ontwikkelingen. Michael van Wetering constateert dat het Amerikaanse onderwijs zeer volwassen omgaat met de technologiemarkt door nadrukkelijk producten te selecteren die bewezen resultaten opleveren. Daarbij worden goede afspraken gemaakt over het eigendom van de data van leerlingen en leraren. Het onderwijs gaat bovendien pragmatisch om met innovatieve producten waarvan in eerste instantie vooral kwalitatieve resultaten beschikbaar zijn, het kwantitatief onderzoek komt immers pas beschikbaar als technologie enige tijd wordt toegepast. Meer weten over de SXSWedu conferentie? Beluister hieronder de Kennisnet podcast of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet. Op kn.nu/kennisnetpodcast vind je een overzicht van eerdere podcasts.

De discussies over technologische toepassingen in de klas gaan volgens pedagoog Pedro de Bruyckere niet zozeer over techniek als wel over pedagogiek. “Het gaat eerder over vragen als ‘Hoe kun je een kind meer zeggingskracht geven?’ en ‘Hoe kun je een leerling meer autonoom laten werken?’,” legt hij uit in de Kennisnet podcast over digitale geletterdheid.  Pedro De Bruyckere ( http://xyofeinstein.be/) is pedagoog en jongerenonderzoeker aan de Arteveldehogeschool in Gent. Hij schreef diverse boeken over de jongerencultuur, waaronder ‘Jongens zijn slimmer dan meisjes’ (2013) en ‘Meisjes kijken – meisjescultuur in de spiegel’ (2013). Zijn boek Ik was 10 in 2015 publiceerde hij samen met collega Bert Smits. Hierin beschrijven zij de tendensen die invloed hebben op de levens van kinderen en jongeren. Voor technologie in het onderwijs ziet De Bruyckere vooral een ondersteunende rol, legt hij in de podcast uit. De discussies over technologische toepassingen in de klas gaan volgens hem niet zozeer over techniek als wel over de manier van lesgeven: “Als je er op een afstand naar kijkt, merk je dat het eerder gaat over vragen als ‘Hoe kun je een kind meer zeggingskracht geven?’ en ‘Hoe kun je een leerling meer autonoom laten werken?’,” legt hij uit. Pedagogische discussies, noemt hij dit, waarbij het in feite gaat over ervoor zorgen dat kinderen zijn voorbereid op de toekomst. ”Je kunt ook werken met moderne technologie en  toch compleet ouderwets lesgeven, zonder dat er iets van gepersonaliseerd werken bij komt.” Zo is hij ook niet onverdeeld positief over programmeren als vak in het onderwijs. “Volgens mij is er verwarring over of het een doel is of een middel,” zegt hij. Zolang het bedoeld is om kennis te maken met programmeren als vak, staat De Bruyckere erachter. Dat verandert zodra het een middel wordt om vaardigheden als probleemoplossend vermogen te verwerven, omdat daar meerdere methoden voor zijn. Veel relevanter vindt hij het dat kinderen andere dingen leren. In de podcast gaat De Bruyckere in op het model van Unesco, met vaardigheden die leerlingen moeten leren voor de wereld van morgen. Samengevat gaat het om leren weten, leren ageren, leren samenleven en leren jezelf te zijn. De Bruyckere voegde daar ‘leren kiezen’ aan toe. Hij denkt dat dit nodig is vanwege de overvloed aan keuzemogelijkheden die kinderen hebben terwijl hun tijd beperkt is. “Hoe geef je aan kinderen mee dat niet alles kan? En hoe maak je goede afwegingen?” Hij verwacht dat pedagogische discussies in de komende jaren gaan over de vraag hoe we jongeren de drie ingrediënten kunnen geven die zij nodig hebben voor hun ontwikkeling: ruimte, tijd en vergeten. ”Vroeger was de school de plek van de vrije tijd, de vrije ruimte,” zegt De Bruyckere. Vandaag de dag staan deze onder druk, constateert hij, bijvoorbeeld vanwege prestatiedruk.

“Heb een open relatie met je leerlingen en heb vertrouwen in ze. Het komt allemaal goed met ze, ook op internet.” Dat zegt Bart Ongering in de Kennisnet-podcast. Ongering staat beter bekend als ‘Meester Bart’. Op 30 maart is hij keynote-spreker op het VO-congres 2017. Bart Ongering (35) is docent Engels op de Open Schoolgemeenschap Bijlmer in Amsterdam Zuidoost. Daarnaast is hij mentor van een examenklas en zorgmentor voor leerlingen met problemen. Maar hij is ook schrijver, met een column in de krant Trouw. Een verzameling columns is gebundeld in het boek ‘Meester Bart op zijn best’. En dan heeft hij ook nog duizenden volgers op Twitter en Facebook. Hoe krijg je als leraar grip op leerlingen en hun digitale leefwereld? "Het begint met je er bewust van zijn dat je leerlingen in een andere tijd opgroeien. Ze weten niet beter dan dat er internet is. Het is vanzelfsprekend voor ze. Ik ben 35 jaar. Wij kregen internet thuis in 1998. Voor ons is internet dus pas later in ons leven gekomen. Je hoeft leerlingen niet meer te leren hoe ze op internet gaan. Veel basisvaardigheden doen ze als vanzelf op. Je moet het meer met ze hebben over hoe je communiceert. Hoe stel je een goede e-mail op? Welke taal gebruik je? Welke boodschap wil je vertellen? "Maar het is niet alleen internet. De leerlingen van nu zijn opgegroeid na de aanslagen op de Twin Towers 11 september 2001. Na de komst van de euro. Het is een andere generatie. "Zelf zit ik op Facebook en Twitter, maar de leerlingen hebben me geleerd wat SnapChat is en hoe dat werkt. Daar had ik ze hard bij nodig. Dat was wel een reality-check: ‘O ja, meester Bart wordt ook ouder.’ Haha. Als leraar mag je ook je zwakte laten zien. Wat speelt er bij leerlingen op internet? Wat hoor je als mentor? "Ik vraag aan het begin van het schooljaar wie actief is op sociale media, en natuurlijk steekt iedereen zijn vinger op. Dan zien ze dat ze dat met elkaar gemeen hebben. Het mooie aan mentor zijn is dat je een vertrouwensband met je leerlingen kunt opbouwen. In mijn mentorles zijn sociale media een vast item. “Ik praat met leerlingen over hoe je met elkaar omgaat in een groeps-app. Dat doe ik niet door te zeggen wat normaal en niet normaal is. Ik stel ze vragen. Ik vraag: ‘Wat vinden jullie normaal en niet normaal?’ Ze weten dat donders goed. Door daar in een open sfeer over te praten, kom je heel ver. Het is goed dat kinderen van elkaar horen wat hun ervaringen zijn. Meestal zijn ze de groeps-app al begonnen in groep 8. Ze hebben een verleden met elkaar. Ze zijn vaak al heel veel ervaringen rijker. En door ze te laten praten, merken ze hoeveel overeenkomsten ze hebben met elkaar. “Als er problemen zijn, dan spelen die zich niet meer zozeer af in de pauzeop het schoolplein, maar via sociale media, op smartphones. Er wordt geroddeld, of leerlingen zijn verliefd en er worden dingen gezegd die ze beter niet hadden kunnen zeggen. Maar wij volwassenen kunnen ons daar soms te druk over maken. Ja, tieners maken fouten. Ze hebben woorden via sociale media, maar heel snel daarna staan ze weer samen op het voetbalveld, alsof er niks aan de hand is.Kinderen hebben een dikkere huid dan we vaak denken.” Over de podcastserie 'Onder pedagogen' In de podcastserie 'Onder pedagogen' gaat Remco Pijpers in gesprek met mensen uit het onderwijs over de leerling in de digitale samenleving. Dat doet hij vanuit een pedagogisch perspectief. Elke aflevering staan hij en zijn gast stil bij het perspectief van een invloedrijke pedagoog of denker. Beluister hieronder de podcast of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet.

In het Kennisnet Trendrapport 2016-2017 komt het begrip Internet of Things zeker twintig keer voor. Gaat deze technologische trend de komende vijf jaar nog een belangrijke rol spelen; of is het een hype? Internet of Things als doorontwikkeling van het InternetIn deze podcast bespreken Michael van Wetering (Strategisch adviseur Innovatie) en Hans Pronk (onafhankelijk adviseur en internet expert) wat het Internet of Things is. En welke mogelijke toepassingen voorzien zij in het onderwijs voor deze(door)ontwikkeling van het Internet waarbij alledaagse voorwerpen verbonden worden met het netwerk en daarmee gegevens (data) uitwisselt. Beluister het gesprek tussen Michael van Wetering en Hans PronkMeer weten? Beluister deze podcast met Hans Pronk en abonneer je via iTunes. Je ontvangt nieuwe afleveringen daarna automatisch zodat je ze kunt beluisteren op je telefoon of tablet wanneer en waar jou dat goed uitkomt.

Op 23 januari 2017 nam Simone Walvisch afscheid als vicevoorzitter van de PO-Raad, de sectororganisatie voor het primair onderwijs (po). In deze Kennisnet podcast kijken we met haar terug op haar loopbaan en op het onderwerp innovatie en ict. Simone Walvisch begon haar carrière in 1981 als lerares Nederlands, waarna ze diverse bestuurlijke rollen vervulde. Bij de PO-Raad zag ze al vroeg de kansen van ict voor het onderwijs. Volgens Toine Maes, directeur van Kennisnet, verdient Walvisch hier erkenning voor. "De PO-Raad heeft ict als strategisch belangrijk domein ten volle gezien en omarmd. Dat is in belangrijke mate de verdienste van Simone. Hoe zij het bestuursakkoord en het Doorbraakproject heeft ingezet als vehikels om de sector naar een hoger plan te tillen, getuigt van visie en lef." Uitdagingen voor de leraar In de podcast staat Walvisch onder meer stil bij de uitdagingen voor de leraar. "Ict kan helpen een kind naar een ander niveau te tillen", aldus Walvisch, "maar het bewust zijn van wat je doet, de reflectie op dat proces - daar heb je de leraar voor nodig. Ict kan de kwaliteit van het onderwijs alleen verbeteren, als we over meer leraren beschikken die goed kunnen observeren en analyseren. Dat vraagt om meer hoger opgeleide leraren." Bestuurders moeten durven Ook voor bestuurders is er nog werk aan de winkel. "Bestuurders moeten schooldirecteuren meer durven te bevragen over hun visie op onderwijs en ict. Nu willen de meeste bestuurders niet tornen aan de autonomie van de school. Je hoeft je schoolleiders ook niet een onderwijsvisie op te leggen. Maar wil het onderwijs vooruit met ict, dan moet de bestuurders de schoolleider wel meer vragen: 'Hoe heb je je middelen aan ict besteed?', 'Hoe pakte dat uit?', 'Wat ging goed?', 'Hoe kun je jezelf verbeteren?." Walvisch is vicevoorzitter af en een ridderorde rijker: op 24 januari werd ze voor haar onderwijsinzet benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Ze blijft voor twee dagen per week verbonden aan de PO-Raad als adviseur. "Ik ben nog niet klaar." Beluister hieronder de podcast of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet.

“Stel de relatie met de leerling voorop in het digitaal geletterd maken van kinderen, leg niet de nadruk op het aanleren van competenties.” Dat zegt Siebe Hentzepeter, (schoolleider basisschool De Witte Olifant in Amsterdam) in de Kennisnet podcast. Hij laat zich in dit gesprek inspireren door pedagoog Luc Stevens. In de podcast, die je onderaan dit artikel kunt beluisteren, interviewt Remco Pijpers (strategisch adviseur digitale geletterdheid bij Kennisnet) Siebe Hentzepeter over het gedachtengoed van Luc Stevens. Luc Stevens is directeur van het Nederlands Instituut voor Onderwijs- en Opvoedingszaken (NIVOZ) en was tussen 1981 en 2002 hoogleraar Orthopedagogiek aan de Universiteit van Utrecht. Stevens, voor veel scholen een grote pedagogische inspiratiebron, is wars van een ‘prestatiegerichte competitie tussen leerlingen en scholen’. ‘Een docent heeft liefde voor het kind en toewijding aan zijn of haar vak nodig. Het product van het onderwijs schuilt in het proces - de groei en talentontwikkeling van de leerling’, staat in zijn biografie op de website van NIVOZ. Competentie, relatie en autonomie Volgens Stevens vormen 3 basisbehoeften de leidraad bij goed onderwijs: competentie, relatie en autonomie. Dat is ook de leidraad in het werk van Siebe Hentzepeter en behulpzaam in het digitaal geletterd maken van leerlingen. Hentzepeter is met zijn 74 jaar één van de oudste schoolleiders van het land. Hij heeft een bijzondere belangstelling voor technologische veranderingen in de samenleving en de impact daarvan op leerlingen. Hij gaat in op de vraag: Wat kunnen we leren van Luc Stevens in het digitaal geletterd maken van leerlingen? “Heel simpel. Door te praten. Door vragen te stellen”, zegt Hentzepeter. “Wie zit er op sociale media? Wie houdt een vlog bij? Tot je verrassing blijken leerlingen dat al heel jong te doen. Die hebben volgers. En daar zit soms een kind bij van wie je dat totaal niet verwacht. Zo’n leerling krijgt de kans erover te vertellen, heeft een succeservaring. Je ziet hem of haar dan bijna letterlijk groeien. Zo treed ik in hun wereld. En zij denken: hij mag wel een ouwe zijn, maar hij is wel op de hoogte. Ook al weet je misschien helemaal niet zo veel. Je legt een relatie door interesse te tonen voor hun digitale wereld.” Zorgen over digitale tweedeling Hentzepeter maakt zich zorgen over de digitale tweedeling, en maakt zich druk om het verschil in digitale vaardigheden tussen het type leerling dat bij hem op school zit (“met betrokken ouders, die reageren op verzoeken als je hun hulp nodig hebt”) en de leerlingen die het moeilijk hebben, zoals op de scholen in Amsterdam Zuidoost waar zijn 2 zonen lesgeven. “Ik ben op 17 basisscholen in Amsterdam directeur geweest, ook in delen van Amsterdam waar kinderen niet gemotiveerd zijn om te leren. Dat is omdat ze allerlei problemen hebben. Ze komen moe op school, of ze komen helemaal niet school. Op mijn huidige school hebben we tijd over en bespreken we welke stof we kunnen toevoegen. Chinees, programmeren, dat soort dingen. Mijn zonen moeten keihard werken om hun leerlingen bij te spijkeren in rekenen, begrijpend lezen, enzovoorts. Maar eerst hebben ze zich te verdiepen. In hun leerlingen. Wat is de oorzaak van hun problemen? Wat blokkeert ze? Aan andere dingen kom je nauwelijks toe. Maar ook deze kinderen hebben digitale vaardigheden nodig. We moeten in Nederland veel meer doen om leerkrachten te ondersteunen daar toch een mouw aan te passen.” Over de podcastserie 'Onder pedagogen' In de podcastserie 'Onder pedagogen' gaat Remco Pijpers in gesprek met mensen uit het onderwijs over de leerling in de digitale samenleving. Dat doet hij vanuit een pedagogisch perspectief. Elke aflevering staan hij en zijn gast stil bij het perspectief van een invloedrijke pedagoog of denker.

Ict platforms bestaan uit onderdelen die van elkaar afhankelijk zijn om goed te kunnen functioneren, net zoals dier- en plantsoorten in de natuur van elkaar afhankelijk zijn om te kunnen overleven. Ik ben in gesprek met Hans Pronk die - als expert op het gebied van internettechnologie - zijn visie geeft op marktontwikkelingen en de conclusies die schoolbesturen daaruit kunnen trekken. In deze podcast bespreken we de verschillende onderdelen waaruit een ict-ecosysteem is opgebouwd en welke afhankelijkheden verschillende leveranciers daarin hebben aangebracht. Het ecosysteem van een leverancier beoogt veelal integratie en samenwerking van onderdelen binnen dat systeem, maar welke beperkingen levert dat op als je combinaties van producten van verschillende leveranciers wilt gebruiken? Bouwstenen van het ict ecosysteem Het ecosysteem is het geheel van devices met hun besturingssysteem, appstore, beheer- & klassenmanagement mogelijkheden en het cloudplatform dat de kern vormt van zo’n systeem. De cloudomgeving bevat naast toepassingen vaak ook functionaliteit om devices eenvoudig te kunnen beheren en klassenmanagement te ondersteunen. Zo bevat Google apps for Education naast Google Classroom ook voorzieningen om Chromebooks eenvoudig te kunnen beheren. Die mobiele devices vormen een andere belangrijke bouwsteen die niet altijd elke cloudomgeving ondersteunen. Zo werken Chromebooks het beste samen met de Google cloudomgeving terwijl Windows Laptops vooral goed werken in de Office 365 omgeving en Apple devices zoals iPads in elke cloudomgeving goed functioneren. Volg het business-model van de leverancier De oorzaken van afhankelijkheden en beperkingen in ict ecosystemen zijn eenvoudig verklaarbaar uit de keuzes die leveranciers maken om inkomsten te genereren. Microsoft verkoopt software licenties en abonnementen, daarom is het in haar belang Microsoft software goed te laten werken op elk device. Apple verkoopt vooral devices en verdient aan de verkoop van apps, daarom bevordert ze een breed aanbod van applicaties op haar devices. Google’s genereert vooral inkomsten door haar gebruikers heel goed te kennen en hen een persoonlijk aanbod te kunnen doen. Dat begint bij de juiste zoekresultaten maar wordt altijd begeleid door gerichte advertenties waarvoor andere partijen hen betalen. Daarom biedt Google gratis clouddiensten aan die worden gefinancierd uit de advertentieinkomsten. Die clouddiensten zullen ook altijd gegevens over haar gebruikers verzamelen, dat vormt het fundament voor de gerichte advertenties die google verkoopt. Chromebooks zijn daarom ook uitsluitend gericht op het gebruik van (Google’s) clouddiensten en ondersteunen geen lokale toepassingen die immers niet bijdragen aan de profielinformatie van de gebruiker. Lettend op deze belangen is het goed mogelijk het gedrag van elke leverancier te voorspellen en zelf te beslissen welk ecosysteem en eigenschappen het beste past bij jullie school. Tot slot is Amazon ook een belangrijke speler in de cloud, maar vooral op de achtergrond als toeleverancier van zeer efficiënte bouwblokken (opslag, rekenkracht) die het fundament vormen van de clouddiensten van een groot deel van de markt. Beluister de podcast met Hans Pronk Meer weten? Beluister hier de podcast met Hans Pronk en abonneer je via iTunes. Je ontvangt nieuwe afleveringen daarna automatisch zodat je ze kunt beluisteren op je telefoon of tablet wanneer en waar jou dat goed uitkomt.

We moeten leerlingen vooral kritische zin bijbrengen, kritische zin tegenover digitale beïnvloeding. Dat zegt Marjan Schwegman, biografe van Maria Montessori in de Kennisnet podcast waarin Remco Pijpers (strategisch adviseur digitale geletterdheid bij Kennisnet) Marjan Schwegman interviewt over Maria Montessori en de leerling in de digitale samenleving. Hoe kun je je als schoolbestuur, schoolleider of als leraar laten inspireren door het gedachtegoed van de Italiaanse pedagoge om met digitale geletterdheid aan te slag te gaan? Behalve Montessori-biografe was Marjan Schwegman tussen 2007 en 2016 directeur van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD). Tevens was zij Bijzonder Hoogleraar Vrouwengeschiedenis aan de Universiteit van Utrecht. Stel dat Montessori nu zou hebben geleefd, wat zou ze van tablets hebben gevonden? Schwegman: "Dan zou ze vooral heel enthousiast zijn. Door middel van aanraking andere delen van de wereld te ervaren, zoals bijvoorbeeld Afrika, zou haar zeer hebben aangesproken. Een tablet stelt kinderen ook in staat zelf een zoektocht op te zetten, volgens de eigen voorkeuren, precies zoals zij belangrijk vond. Wat ze wel problematisch zou hebben gevonden, is het risico dat je een scherm voor de werkelijkheid aanziet. Zij zou in het onderwijs een tablet altijd hebben gebruikt in combinatie met echte zintuiglijke ervaringen." Denkend aan Montessori, wat is de belangrijkste leeropdracht, juist nu, in deze digitale tijden? Schwegman: "Vrije ontplooiing, vooral het vrije, zoveel mogelijk vrij van beïnvloeding. Kinderen kritische zin bijbrengen ten opzichte van digitale beïnvloeding. Denk aan de beïnvloeding via advertenties op internet, maar ook aan de invloed van nepnieuws." Moderne propaganda, zo noemt ze het verspreiden van nep-nieuws of het verdraaien van feitelijk nieuws. Ze ziet een belangrijke opdracht voor de docent om leerlingen te laten zien hoe digitale beïnvloeding werkt. "Alleen al het behandelen van casussen in de les kan enorm leerzaam zijn. Neem het voorbeeld van een bericht over Sylvana Simons, die zou vinden dat het zwarte scheidsrechtertenue moet worden afgeschaft. Dat nep-nieuwtje stond op een satirische website, bij wijze van grapje. Maar deze werd gedeeld op een serieuze Facebook-pagina, waar mensen het bericht voor waar hielden. En zo verspreidde het zich als ‘nieuws’ via sociale media. Als docent kun je dat met je leerlingen bespreken: hoe heeft het zover kunnen komen? Hoe gaat zoiets in zijn werk?" Over de podcastserie 'Onder pedagogen' In de podcastserie 'Onder pedagogen' gaat Remco Pijpers in gesprek met mensen uit het onderwijs over de leerling in de digitale samenleving. Dat doet hij vanuit een pedagogisch perspectief. Elke aflevering staan hij en zijn gast stil bij het perspectief van een invloedrijke pedagoog of denker.

Scholen in het po, vo en mbo geven sinds 3 jaar vorm aan gepersonaliseerd leren met het Zweedse concept Kunskapsskolan. “Het denken in doelen en het doorbreken van het jaarklassensysteem blijken grote uitdagingen”, zegt Madelief Keijser (zakelijk directeur Kunskapsskolan Nederland) in de Kennisnet podcast. We blikken daarin met haar terug op 3 jaar Kunskapsskolan in Nederland. Keijser was vanaf het eerste uur betrokken bij de invoering van het Zweedse concept in ons land. Nederlandse scholen besloten na een inspirerend bezoek aan Zweden om óók stappen te zetten naar een gepersonaliseerd onderwijsconcept. Dankzij een samenwerking van 12 vo-scholen in het verband ZoLeerIk! raakte een marktpartij geïnteresseerd in verdere ontwikkeling, samen met de Zweedse moederorganisatie. Kunstskapsskolan Nederland timmert sindsdien voortvarend aan de weg in 3 onderwijssectoren. Beluister de Kennisnet podcast met Madelief Keijser of abonneer je via iTunes en ontvang nieuwe afleveringen van de Kennisnet podcast automatisch en beluister ze op je telefoon of tablet.

Scholen moeten hun leerlingen weerstand leren bieden. Weerstand tegen het grote aantal digitale beïnvloeders in onze samenleving. Dat is één van de lessen die we kunnen leren van de invloedrijke Franse pedagoog Philippe Meirieu, aldus Simon Verwer (docent aan het Hyperion Lyceum) in de Kennisnet podcast over digitale geletterdheid.  In de podcast, die je onderaan dit artikel kunt beluisteren, interviewt Remco Pijpers (strategisch adviseur digitale geletterdheid bij Kennisnet) Simon Verwer over het gedachtegoed van Philippe Meirieu (1949). Meirieu is hoogleraar aan de Universiteit Lumiere-Lyon 2 en auteur van meer dan 30 boeken. Hij dicht de school een belangrijke pedagogische opdracht toe. Het begrip weerstand is daarbij cruciaal. Simon is docent Grote Denkers, filosofie en Frans aan het Hyperion Lyceum en vertaler van Meirieus boek ‘Pedagogiek: de plicht om weerstand te bieden’. Hij is van huis uit onderwijsfilosoof en besloot in 2015 om Philippe Meirieu te vertalen. Nog niet eerder verscheen van de Fransman een boek in het Nederlands.  Weerstand tegen verlangen en impulsen Verwer: "Bij weerstand bieden denk ik in eerste instantie vooral aan mijzelf versus de buitenwereld. In het werk van Meirieu gaat het weerstand bieden meer kanten op: een mens biedt weerstand aan verwachtingen en eisen die van buiten komen, maar ook aan de wereld in jezelf, zoals verlangen en impulsen. Pedagogiek gaat volgens Meirieu om het aanleren van deze voortdurende balanceeroefening. Hij beschrijft hoe mensen (leerlingen) in staat kunnen worden gesteld om de kennis, vaardigheden en houding onderwezen te krijgen die hierbij horen. ”In de digitale aandachtseconomie van mijn leerlingen wordt voortdurende gesteden om hun tijd.” Hoe vertaalt dat zich naar digitale geletterdheid? "In de digitale aandachtseconomie van mijn leerlingen is een voortdurende strijd gaande om zoveel mogelijk van hun tijd te krijgen. Ik praat met mijn leerlingen over de invloed van hun telefoon en alle andere beeldschermen. En ik train ze om gefocust te zijn. We oefenen geduld.” De plicht om weerstand te bieden “Maar ik zie het ook als mijn pedagogische opdracht ze te leren omgaan met hun schermen. Schermen hoeven van mij niet weg. Meirieu noemt het een ‘plicht om weerstand te bieden’. Weerstand bieden alleen is niet genoeg maar wel een voorwaarde om wenselijke situaties mogelijk te maken en onwenselijke situaties te weren.”  Lees meer over het boek ‘Pedagogiek: De plicht om weerstand te bieden’ op de website van uitgeverij Phronese. En lees ook ons eerder verschenen interview met Simon Verwer. Over de podcastserie 'Onder pedagogen' In de podcastserie 'Onder pedagogen' gaat Remco Pijpers in gesprek met mensen uit het onderwijs over de leerling in de digitale samenleving. Dat doet hij vanuit een pedagogisch perspectief. Elke aflevering staan hij en zijn gast stil bij het perspectief van een invloedrijke pedagoog of denker.

Zou Rudolf Steiner leerlingen digitaal vaardig maken, of ict juist bij ze weghouden, als hij nog zou leven? "Steiner zou niet vinden dat leerlingen digiziek worden van ict. Hij zou ze digibewust maken", zegt Freek Zwanenberg, auteur van de publicatie 'Vrijeschoolse mediapedagogiek', in de Kennisnet podcast over digitale geletterdheid. Freek Zwanenberg (1980) was zelf oud-vrijeschoolleerling en werkt sinds 2007 op het vlak van mediaopvoeding en mediawijsheid. Voor Bureau Jeugd en Media verzorgt hij ouderavonden en workshops voor docenten. Sinds 2013 houdt hij zich bezig met het thema 'vrijeschoolse media-opvoeding'. Je kunt zijn publicatie 'Vrijeschoolse mediapedagogiek' downloaden op de website van de Vereniging van Vrijescholen. In deze Kennisnet podcast interviewt Remco Pijpers (strategisch adviseur digitale geletterdheid bij Kennisnet) Zwanenberg over het gedachtegoed van Rudolf Steiner. Dit is de in 1925 overleden grondlegger van het antroposofisch gedachtegoed, waaruit onder meer het vrijeschoolse onderwijs is voortgekomen. Beluister onderstaand de podcast of abonneer je via iTunes en ontvang nieuwe afleveringen automatisch en beluister ze op je telefoon of tablet.

Wat kunnen principes uit de projectmethodiek ‘Agile’ betekenen voor scholen die gepersonaliseerd onderwijs willen realiseren? Onderzoeker Guido van Dijk vertelt erover in de Kennisnet podcast. Van Dijk onderzoekt hoe Agile Learning uitpakt bij het vernieuwende onderwijsconcept Agora in Zuid-Limburg, waar Agile al 2 jaar wordt toegepast. Beginnen bij wat de leerling al weet en kent, en hem daarna zijn eigen leervraag laten formuleren. Dit is het uitgangspunt van ‘Agile Learning’ bij Agora; een mix van alle vormen van voortgezet onderwijs binnen één groep. Van Dijk voert promotieonderzoek naar Agile Learning uit voor het Welten Instituut; onderdeel van de Open Universiteit in Heerlen. Hij vertelt in de Kennisnet podcast over de werkwijze van Agile Learning en over de eerste ervaringen van docenten en leerlingen met deze leeraanpak. Ook vertelt hij over het bijzondere volgsysteem Target Process, dat interessant is voor meerdere scholen die bezig zijn met gepersonaliseerd leren. Promotieonderzoek naar Agile-principes in het onderwijs ‘Agile’ werken wordt al langere tijd toegepast in de zakelijke omgeving. In de ict staat ‘Agile’ voor softwareontwikkeling in korte overzichtelijke periodes, die 'iteraties' worden genoemd. Ontwikkelteams werken hierbij intensief samen en proberen na iedere iteratie iets bruikbaars op te leveren. Na elke iteratie heroverwegen de ontwikkelaars de projectprioriteiten. Van Dijk onderzoekt in hoeverre de Agile-principes toegepast kunnen worden in het onderwijs. Ook bij Agora wordt iteratief gewerkt in afgebakende blokken tijd met heldere doelen, die de leerling zelf stelt. Dit gaat gepaard met intensieve voortgangsbewaking en reflectie op behaalde resultaten. In zijn onderzoek kijkt van Dijk ook hoe deze aanpak bijdraagt aan de ontwikkeling van de 21e eeuwse vaardigheden van leerlingen; zoals creativiteit en samenwerken. Borging met ‘professioneel kapitaal’ Binnen Agora bestaan geen vakken of verplichte onderdelen. Het docententeam vormt de professionele basis, waarmee geborgd wordt dat leerlingen zich ontwikkelen. Van Dijk onderzoekt in hoeverre de ervaring van docenten en het intensieve contact met leerlingen hen afdoende in staat stelt om de houvast en begeleiding te bieden die leerlingen nodig hebben. Target Process: plan- en volgsysteem voor flexibel leren Agora gebruikt het van oorsprong zakelijk georiënteerde softwarepakket Target Process, dat ontworpen is voor het beheren van Agile-ontwikkeltrajecten. Het pakket is aangepast voor Agora en wordt gebruikt om de planning van iedere individuele leerling vast te leggen in doelen en subdoelen. De ‘performance’ of voortgang wordt geregistreerd en bij afronding van activiteiten wordt de evaluatie en reflectie vastgelegd. Op dit moment wordt binnen de ‘Technology Enhanced Learning Innovations (TELI) onderzoeksgroep, waar van Dijk deel van uitmaakt, bekeken hoe de kennis en ervaring met learning analytics kan worden toegepast binnen Target Process, zodat analyses van de voortgang docenten kunnen ondersteunen bij het bijstellen van de planning van leerlingen. Meer informatie over Agora vindt je in ons boek ‘Scholen om van te leren’, dat je gratis kunt downloaden. En lees ook het rapport ‘Tegels van Agora’, waarin verslag wordt gedaan van het eerste jaar van Agora.

Veel scholen willen aan de slag met digitale geletterdheid. In deze Kennisnet podcast kijken we met lerares Hester IJsseling vanuit pedagogisch perspectief naar digitale geletterdheid met behulp van het gedachtegoed van onderwijspedagoog Gert Biesta. “Waartoe wil je dit? En waarom vind je het belangrijk? Deze vragen van Biesta zouden scholen ook moeten stellen”, vindt IJsseling. Hester IJsseling is lerares op basisschool De Kleine Reus in Amsterdam. Ze is sinds 2003 als leraar in het basisonderwijs. Daarvoor was ze onderzoeker aan de universiteiten van Amsterdam en Nijmegen. Ze is gepromoveerd in de filosofie. Het nieuwe lezen en schrijven Digitale geletterdheid kun je zien als het nieuwe lezen en schrijven. Je kunt niet zonder in een samenleving die in zoveel opzichten óók digitaal is. Volgens SLO, het nationaal expertisecentrum curriculumontwikkeling, bestaat digitale geletterdheid uit een combinatie van 4 digitale vaardigheden: ict-basisvaardigheden, computational thinking (waartoe je programmeren kunt rekenen), mediawijsheid en informatievaardigheden. Maar is dat genoeg? Als je leerlingen die vaardigheden bijbrengt, ben je er dan? IJsseling vindt dat onderwijspedagoog Gert Biesta vragen stelt die scholen ook zouden moeten stellen over digitale geletterdheid. Biesta is een onderwijspedagoog van Nederlandse origine die een poos in Schotland en andere buitenlanden gewerkt heeft, en die publiceert in het Engels. Zijn bekendste boek is ‘Het prachtige risico van het onderwijs’. Aandacht voor het onbeheersbare in interactie IJsseling: “Biesta vraagt aandacht voor het onbeheersbare in de interactie tussen leraar en leerling; voor het risico dat wat je wilt overbrengen niet aankomt bij die ander, of niet zoals jij zou willen. Hij ondergraaft het idee van evidence-based education. Hij vestigt de aandacht op 3 domeinen waarop je onderwijsdoelen zou moeten stellen: kwalificatie, socialisatie en subjectwording. Hij wijst op een disbalans daarin in het huidige onderwijs, die ten koste gaat van de aandacht voor subjectwording.” Waartoe geef je onderwijs? “Biesta vestigt aandacht op de vraag van het ‘waartoe’. Waartoe geven we onderwijs; wat is onze bedoeling daarmee? Totdat ik Biesta las, trof ik alleen boeken en artikelen aan over het ‘hoe’. Hoe geef ik effectieve instructie? Hoe haal ik hogere toetsresultaten? Hoe bereik ik de kerndoelen? In plaats van de vraag te stellen naar effectiviteit en efficiëntie, stelt hij de vraag: wat is goed onderwijs? Wat wil je?” Podcasts over digitale geletterdheid Dit is de eerste in een reeks Kennisnet podcasts over digitale geletterdheid, waarin mensen uit de onderwijspraktijk vanuit het perspectief van bekende onderwijspedagogen te kijken naar het kind in de digitale samenleving. Zo helpen we scholen met hulp van bekende pedagogen en hun gedachtengoed om een visie te ontwikkelen op digitale geletterdheid. Beluister de podcast of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet.

‘Scholen gaan te nonchalant om met de privacy van leerlingen’, kopte het Algemeen Dagblad nadat pedagogen en psychologen aan de alarmbel trokken over de wijze waarop scholen omgaan met persoonsgegevens van leerlingen. Hoe kun je als school wél goed omgaan met de privacy? Job Vos, privacy-expert bij Kennisnet, vertelt het in deze Kennisnet podcast. Uit een enquête van de Nederlandse Vereniging van Pedagogen en Onderwijskundigen (NVO) en het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) blijkt dat scholen regelmatig de privacy van hun leerlingen schenden. Ze delen te vaak (digitaal) dossiers en persoonsgegevens met hulpverleners en andere organisaties, zonder dat ouders daarvan op de hoogte zijn gesteld. Naar aanleiding van de enquête zijn Kamervragen gesteld aan staatssecretaris Dekker. Toestemming vereist voor delen leerlinggegevens “Als scholen gegevens willen delen, moeten ze aan ouders toestemming vragen”, zegt privacy-expert Job Vos in de Kennisnet podcast. “Alleen in noodgevallen geldt die regel niet, bijvoorbeeld bij verdenkingen van kindermishandeling. In andere gevallen overtreden scholen strikt genomen de wet.” Vos signaleert dat ouders steeds meer bewust zijn van privacykwesties. Scholen kunnen er volgens hem daarom op rekenen dat ouders vaker en eerder aan de bel zullen trekken over de manier waarop scholen omgaan met persoonsgegevens van hun kinderen. Bijvoorbeeld het delen van persoonsgegevens met leveranciers van digitale leermiddelen en andere systemen. Schoolbesturen verantwoordelijk voor privacy “De PO-Raad en VO-raad hebben samen met Kennisnet initiatieven ontplooid en hulpmiddelen ontwikkeld die scholen helpen om de privacy van leerlingen goed te kunnen beschermen. Maar uiteindelijk zijn schoolbesturen er zelf verantwoordelijk voor dat op hun scholen de juiste afspraken worden gemaakt zodat zorgvuldig wordt omgegaan met privacy”, zegt Vos. Dat betekent volgens de privacy-expert dat er werk aan de winkel is, want in 2018 treedt er nieuwe Europese privacyregelgeving in werking. Die zorgt er enerzijds voor dat leveranciers van leermiddelen aan strengere voorwaarden moeten voldoen. Anderzijds leidt dit ertoe dat scholen fikse boetes kunnen krijgen als ze hun privacyzaken niet op orde hebben. Vos ziet echter ook kansen om de omgang met persoonsgegevens zo in te richten dat scholen zonder problemen met maatwerk aan de slag kunnen, terwijl daarbij vaak nog meer gegevens worden verzameld. Beluister de Kennisnet podcast en ontdek hoe je op jouw school werk kunt maken van privacy. In het onderwerp ‘Privacy’ vind je hulpmiddelen om met dit thema aan de slag te gaan. Abonneer je via iTunes op de podcast en ontvang nieuwe afleveringen automatisch en beluister ze op je telefoon of tablet.

Binnen bestuur en school kennis uitwisselen, met elkaar samenwerken en daarbij eenvoudig kunnen beschikken over informatie die verspreid is over diverse systemen. PO-besturen hebben daarvoor gezamenlijk ‘Mijn Onderwijsportaal’ ontwikkeld, een kennis- en communicatieplatform voor bestuurders, directie en leraren. Projectleider onderwijsinnovatie en ict Kristian van den Berg vertelt in deze Kennisnet podcast over het wat, hoe en waarom van dit binnen Office 365 zelf samengestelde cloudplatform voor PO besturen. Van den Berg is als projectleider werkzaam bij zowel SKO Flevoland en Veluwe, waar zijn wortels liggen als leraar en adjunct directeur, als bij Onderwijsbureau Meppel, een cooperatieve vereniging waar zijn eigen bestuur lid van is. Veilig kennis- en communicatieportaal moet op maat bedienen Om te kunnen komen tot een veilig en effectief kennis- en communicatieportaal hebben de besturen binnen Onderwijsbureau Meppel samen nagedacht over de gewenste vorm en functie van zo’n omgeving. Al snel werd duidelijk dat iedereen, van bestuurder tot leraar en straks ook leerlingen, op basis van rol en functie binnen het bestuur moet kunnen beschikken over de informatie en functionaliteit die hij/zij nodig heeft om goed te kunnen werken. Op basis van de eigen login in het webportaal wordt hun omgeving op maat klaargezet. Het onderwijsportaal brengt ook verandering in werkwijze met zich mee Het delen van kennis met collega’s, bijvoorbeeld lesmateriaal, en het beschikbaar stellen van scholing via het portaal vraagt ook een verandering in de manier waarop leraren werken. Hoe kunnen ze de informatie- en communicatiemogelijkheden die het portaal via Internet voor elke collega in elke school beschikbaar stelt benutten in hun dagelijkse activiteiten? Onderwijsbestuurders zijn enthousiast omdat ze in het portaal kunnen beschikken over managementinformatie die uit diverse systemen wordt samengebracht. Een werkwijze waar ook de pakketleveranciers aan moeten wennen omdat die graag de regie op het gebruik van de informatie opgeslagen in hun producten in eigen hand houden. Besturen kunnen dankzij deze samenwerking een duidelijke en krachtige marktvraag stellen. Een redactieteam samengesteld uit een redacteur per school kijkt gezamenlijk naar knelpunten bij het gebruik en stelt vast welke nieuwe, aanvullende functies gewenst zijn. Als het portaal bij leraren goed in gebruik is genomen wordt ook de uitbreiding naar leerlingen opgepakt. Beluister onderstaand de podcast of abonneer je via iTunes en ontvang nieuwe afleveringen automatisch en beluister ze op je telefoon of tablet.

De grote technologie bedrijven zoals Microsoft, Google en Apple hebben elk hun visie op kunstmatige intelligentie. In deze Kennisnet podcast bespreken we consequenties van hun plannen voor leren, leven en werken. Verder een update op Virtual Reality en de impact van de geschetste ontwikkelingen op de persoonlijke leeromgeving in het onderwijs. In hun jaarlijkse conferenties voor ontwikkelaars doen Microsoft, Google en Apple uit de doeken welke producten en diensten ze zullen lanceren in het najaar. Olaf, Wietse en Michael onderzoeken die plannen kritisch en schetsen de kansen voor persoonlijker onderwijs en onderzoeken de bedreigingen van een mogelijk onbeheersbare kunstmatige intelligentie voor onze maatschappij. Machine learning: praten met bots in plaats van rondklikken op schermen? Wat betekent ‘machine-learning’ voor onderwijs? We bespreken de insteek uit het Kennisnet trendrapport en de betekenis van deze ontwikkeling voor leermiddelen. Daarnaast zien we een nieuwe toepassing van kunstmatige intelligentie bij alle marktpartijen: de inzet van bots, computergestuurde gesprekspartners, die in een chat of messaging app ‘luisteren’ naar onze vraag of bestelling. Het doel is de drempel te verlagen om bijvoorbeeld een verzekering af te sluiten of een schade te melden. Toepassing van deze technologie in begeleid, adaptief leren liggen voor de hand, hoewel we de eerste aankondigingen daarvan nog niet gezien hebben. Virtual en Augmented Reality nog in de hype-fase? Na een uitgebreide bespiegeling op Virtual Reality in een eerdere podcast bespreken we kort de recente aankondigingen op VR en AR gebied. Onze conclusie blijft staan: er wordt veel geïnvesteerd in en gesproken over VR en AR maar de mogelijkheden tot daadwerkelijke toepassing van in het onderwijs inzetbaar leermateriaal met betaalbare apparatuur zal nog wel even op zich laten wachten. Bouwblokken voor de persoonlijke leeromgeving In het Kennisnet trendrapport wordt een schets gegeven van de online leeromgeving die kan ondersteunen bij het vormgeven van onderwijs dat aansluit op de persoonlijke behoeften en wensen van leerlingen. Aankondigingen in Google Classroom geven ons het idee dat de bouwblokken voor zo’n leeromgeving zich snel ontwikkelen. Het organiseren, volgen en reflecteren op leerroutes wordt steeds beter ondersteund. We verwachten combinaties of zelfs integraties met Mobile Device Management (MDM), een ontwikkeling die het mogelijk maakt het gebruik van persoonlijke devices in de klas beheersbaar vorm te geven. Beluister hier de Kennisnet podcast of abonneer je via iTunes en ontvang nieuwe afleveringen automatisch in je podcastclient op je telefoon of tablet.

Leerlingen hun creativiteit laten benutten binnen het leerproces. Docenten ondersteunen als architect, als chefkok van z’n eigen les. Hoe kan ict daarin ondersteunen? Docent informatica en nieuwe media Evert-Jan Oppelaar vertelt in deze Kennisnet podcast over zijn project om duurzaam onderwijs te ontwikkelen op het Herbert Vissers College (HVC) in de Haarlemmermeer, een school met iPads maar geen iPad-school. Oppelaar is naast docent ook mentor en ict-coördinator bij het HVC. In 2015 won hij de Onderwijs Pioniers-trofee als leider van een project waarin hij met vijf collega’s aan de slag ging met het ontwerpen van eigen lessen in plaats van de lesboeken. Daarmee wil hij de creativiteit van zowel leerlingen als collega-docenten activeren met gevarieerde en uitdagende lessen. Hoe veranderen? Gewoon beginnen! Oppelaar is zelf begonnen om zijn vak Informatica te geven zonder boek, dat vond men ook ‘logisch’. Enkele jaren later heeft hij zijn collega’s uitgedaagd om ook in hun lessen na te denken over een eigen invulling en de regie in handen te nemen. Dat resulteerde in het project bij de Onderwijs-pioniers. Binnen het Leerlab Curriculumbewustzijn, onderdeel van het Doorbraakproject Onderwijs & ICT, wordt het initiatief vervolgd in samenwerking met vijf andere onderwijsinstellingen verspreid over Nederland. Curriculum als startpunt bij het vormgeven van gevarieerd onderwijs Voordat je de eigen lessen vrijer kunt invullen moet je eerst weten wat er totaal moet gebeuren in een vak vindt Oppelaar. Dan kun je in de lessen werken aan het ontwikkelen van probleemoplossend vermogen en het kritisch denken van leerlingen, ‘te leren te weten wat je moet doen als je niet weet wat je moet doen’ is zijn motto. Dat is nodig omdat kennis alleen niet voldoende is en bovendien snel verouderd, zo heeft Oppelaar zelf in het bedrijfsleven ervaren. Op zijn school wordt ook team-teaching toegepast in proeftuinen waarin geexperimenteerd wordt met vakoverstijgend onderwijs. Een school met iPads, maar geen iPad-school Het HVC kent na een pilot die gestart is in 2 Gymnasium nu een 1-op-1 situatie waarbij elke VWO leerling vanaf het eerste jaar over een (zelf aangeschafte) iPad beschikt. Dat device wordt gericht ingezet waar nuttig en nodig, net als alle andere middelen in het onderwijs. Bij het uitvoeren van opdrachten zijn dat digitale werkomgevingen voor video, mindmaps en andere multimodale communicatiemiddelen. Oppelaar is het niet eens met de kritiek dat de iPad ‘niet geschikt is om op te werken’, ook tekstinvoer is prima mogelijk. Teveel tekstinvoer acht hij onwenselijk omdat de hogere denkvormen die de ontwikkeling van probleemoplossend, kritisch denken stimuleren om creatievere, verdiepende inzet van de tablet vragen. Dat gaat verder dan boeken achter glas of het typen van lange teksten. De techniek is dankzij de eenvoud van de tablet een vanzelfsprekendheid die rust geeft en daarmee ruimte biedt voor het onderwijs en de docent als professional. Beluister hier de podcast of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet en ontvang nieuwe afleveringen automatisch en beluister ze op je telefoon of tablet.

Bij het leveren van maatwerk, lopen scholen vroeg of laat tegen zaken als: hoe kan ik op de actuele vraag van de leerling inspelen en wat voor soort rooster hoort daar bij? Hoe kunnen we voorspellen wat groepen leerlingen de komende maanden aan les en ondersteuning nodig hebben zodat we de inzet van leraren hierop kunnen afstemmen?   Hoogleraar Technische bedrijfskunde Iris Vis (RUG) is gespecialiseerd in logistiek en onderzoekt de toepassing van Lean in het voortgezet onderwijs. Voor zowel profit (bijv. de transportsector) en non-profit instellingen als bibliotheken en scholen houdt ze zich bezig met onderzoek naar het ontwikkelen van innovatieve logistieke concepten, die er op gericht zijn complexe en dynamische processen te optimaliseren, kwaliteit te verhogen en verspilling te voorkomen. Nu ook LEAN voor de kernprocessen van het onderwijs Een groep samenwerkende scholen in het VO, Zo.leer.Ik! werkt in hun stappen naar personalisering graag samen met Iris Vis en haar team. De interviews met de onderzoekers zorgen dat de betrokkenen uit de school op een heel inzichtelijke wijze alle processen waaruit het onderwijs bestaat, kunnen beschrijven. Het levert de ene eyeopener na de andere op. De organisatie van de school rust op veel vanzelfsprekendheden, maar die worden allemaal uitgedaagd vanuit de vraag: gelden die nog wel als we maatwerk willen leveren? Dit proces kan veel voor de organisatie van het onderwijs gaan betekenen. Momenteel is een eerste verkennende fase van onderzoek afgerond die al een aantal inzichten heeft gegeven maar ook vele vragen voor verder onderzoek heeft opgeleverd en daarmee een opmaat vormt voor verder onderzoek naar het ontwikkelen van nieuwe logistieke en lean concepten voor het voortgezet onderwijs. We spreken Iris over de ontdekkingen in het onderzoek tot nu toe en het belang van een vervolgonderzoek naar een meer logistieke kijk op onderwijsprocessen.

Job Christians mede-oprichter en directeur van onderwijsadviesbureau Onderwijs Maak Je Samen is ook uitgever van een hele reeks boeken over leiderschap in het onderwijs. Vooral de vertalingen van de boeken van Canadese grootheid Michael Fullan, vinden gretig aftrek. In deze 21 minuten durende podcast gaan Frans Schouwenburg en Michael van Wetering in gesprek met Job over het net verschenen boek Vrijheid in verandering, van Michael Fullan. Het is een boek dat een antwoord geeft op de meest lastige aspecten bij het leidinggeven aan veranderen: Hoe creeer je een cultuur van samenwerking, feedback, verantwoording en verspreiding? Hoe kun je de complexe werkelijkheid van een school terugbrengen tot een behapbare en begrijpelijke simpelheid, ofwel Simplexiteit? Zoals altijd in de vertalingen van OMJS en hun partner Stichting de Brink, is het laatste hoofdstuk niet van Fullan, maar een reflectie op het boek vanuit de Nederlandse situatie. Genoeg gespreksstof dus en veel te beluisteren voor iedereen die in het onderwijs werkt, want 'leidinggeven vanuit het midden’ in een professionele cultuur, is niet alleen voorbestemd aan de formeel leidinggevenden in de school maar aan iedereen. Het boek is te bestellen op: http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/magento/vrijheid-in-verandering-leidinggeven-complex-of-toch-simpel.html 

Op de SXSWedu conferentie - onderdeel van het SouthBySouthWest festival - bespreekt een internationale gemeenschap van leraren, schoolleiders en leveranciers in de onderwijsmarkt de toekomst van onderwijs. In deze Kennisnet podcast vertellen Sanne van de Ven en Erik Woning - beide consultants innovatie bij het Lab to Learn van IT-Workz - over de hoogtepunten van hun bezoek aan SXSWedu 2016. In deze 52 minuten durende podcast spreken Sanne en Erik met kennisnetexperts Wietse van Bruggen en Michael van Wetering over de opzet van SXSWedu en enkele memorabele keynotes zoals omgaan met verschillen tussen leerlingen en het zelfstandig verkennen van toekomstscenario’s en hoe daarin je eigen kracht en talent een plek kunnen krijgen. Omgaan met verschillen en dynamiek Temple Grandin - autist en hoogleraar aan de Colorado State University - vertelt in haar opening keynote van SXSWedu over het omgaan met verschillen tussen leerlingen, puttend uit haar eigen ervaringen en moeizame start in het onderwijs. Een pleidooi voor het prikkelen van nieuwsgierigheid. Jane McGonigal - game designer en futurist bij ‘The Institute for the Future’ - legt in haar keynote toe hoe je zelf in enkele eenvoudige stappen scenario’s kunt ontwikkelen van de toekomst. Sanne legt uit dat Jane's advies daarbij is om trends te verzamelen en te combineren en daarvan scenario’s te ontwikkelen door je persoonlijke kracht en talent eraan toe te voegen. Zo geeft Jane een voorbeeld waarbij Virtual Reality gecombineerd wordt met 3D-geprint voedsel waarbij de unieke structuur van het eten en de VR ervaring een geheel andere beleving van gezond en verantwoord voedsel geeft. Ondernemerschap, maker en de startup competitie edu launch Het stimuleren van ondernemerschap in onderwijs is een belangrijk thema op de conferentie. Leerlingen met een ondernemende houding blijken de beste resultaten te boeken. Maker education krijgt ook op SXSWedu veel aandacht, met een duidelijke koppeling met 21st century skills en digitale geletterdheid. De rode draad in het programma is personalisatie en de toepassing van Design Thinking. Todd Rose - auteur van ‘The End of Average’ - benadrukt dat vooral een verandering van mindset nodig is om onderwijs meer te baseren op individuele behoeften van leerlingen. Erik vestigt tot slot de aandacht op edu launch, een competitie tussen innovatieve startups in het onderwijs die elk hun tool of app presenteren aan een professionele jury. De winnaar van 2016 is de app ‘Elsa Speak’ die niet-native sprekers helpt om hun uitspraak van bijvoorbeeld engels te verbeteren. Lees meer over Sanne en Erik’s bezoek aan SXSWedu op het blog van Lab to Learn. Beluister hier het gesprek met Sanne en Erik of abonneer je via itunes op de podcasts van Kennisnet en beluister ze op je telefoon of tablet.

Met iOS versie 9.3 biedt Apple leraren binnenkort nieuwe mogelijkheden om het gebruik van devices binnen en buiten de klas te regisseren. In deze Kennisnet podcast vertellen Marcel Hoogstoevenbeld en Fons van den Berg - beide Apple distinguished educators - hoe Apple het onderwijs flexibeler en leerlingen zelfstandiger maakt. In deze 20 minuten durende podcast spreken Marcel, teamleider en ict-coördinator op de Haarlemse Paulus Mavo, en Fons, Apple education trainer, met kennisnetexperts Frans Schouwenburg en Michael van Wetering over hun werk in het Onderwijs en hun ervaringen daarbij met de producten en diensten van Apple. Deze podcast besluit een drieluik van gesprekken na eerdere podcasts met Google en Microsoft. Flexibel onderwijs voor leerlingen Marcel vertelt over zijn school, hij ziet hoe devices de school openen doordat leerlingen flexibeler zijn en ook buiten de klas en de school opdrachten kunnen uitvoeren. Marcel’s collega leraren maken daarbij gebruik van iTunesU waarin ze een complete cursus samenstellen uit bronmaterialen, apps en opdrachten. Ze kunnen binnen die omgeving ook het ingeleverde werk van leerlingen beoordelen. Fons licht toe dat de Apple iCloud omgeving daarbij de individuele leerling of leraar veilige toegang biedt tot hun werk en gegevens, onafhankelijk van locatie of device. Klasmanagement met Mobile Device Management? Fons vertelt hoe Apple binnenkort met haar nieuwe software de ondersteuning van onderwijs uitbreidt. Met de classroom app kunnen leraren individuele leerlingen leermateriaal en apps aanreiken of tijdelijk de beschikbaarheid van apps beperken. Ook wordt het mogelijk iPads te delen met meerdere leerlingen, waarbij ieder beschikking heeft over eigen apps en opgeslagen gegevens op de gedeelde iPad. Als voorloper op het gebied van Mobile Device Management laat Apple duidelijk zien dat hiermee klasmanagement mogelijk wordt. De leraar krijgt zelf steeds meer regie over de inzet van devices in de klas, technische ict-ondersteuning in de klas en de school verdwijnt gelukkig naar de achtergrond. Lees meer over Apple in het Onderwijs op de onderwijswebsite. Beluister hier het gesprek met Marcel en Fons of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet en beluister ze op je telefoon of tablet.

In deze podcast spreken Frans en Michael met Claire Boonstra, initiatiefnemer van Operation Education, een organisatie die voeding geeft aan de revolutie in het onderwijs. We spreken met Claire over haar nieuwe initiatief: Onderwijsvragen. In deze 19 minuten durende podcast vertelt Claire over haar motivatie om in het onderwijs verandering teweeg te brengen. Claire: ‘Tussen de enorme diversiteit die zichtbaar is bij mensen en de diversiteit in talent die de samenleving (steeds meer) vraagt lijkt het onderwijs nu een trechter die maar een paar kwaliteiten waardeert.’ Waarom hebben we lange zomervakanties? 10 minuten gesprekken? Cito toetsen? In haar nieuwste initiatief: onderwijsvragen vraagt Claire zich hardop af waarom de manier waarop het onderwijs nu is ingericht zo vanzelfsprekend is. Dit zijn ogenschijnlijk eenvoudige vragen zoals: waarom hebben we zulke lange zomervakanties? of: waarom duren 10 minuten gesprekken 10 minuten? of: waarom hebben we ooit gekozen voor de invoering van de cito toets? Voor een goed onderbouwd antwoord op deze en nog veel meer vragen gaat Claire te rade bij wetenschappers die met hun onderzoek soms tot verrassende conclusies komen. Binnenkort treedt Claire naar buiten met haar onderwijsvragen met ondersteuning van de landelijke media. Suggesties voor goede vragen zijn zeer welkom! Bijvoorbeeld via Twitter met hashtag #onderwijsvraag. Beluister hier het gesprek met Claire of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet en beluister ze op je telefoon of tablet. Reacties op de podcast zijn van harte welkom @kennisnet.

In deze podcast spreken Frans en Michael met Marthe Straatemeier, Directeur van Oefenweb, een spinoff van de Universiteit van Amsterdam. Oefenweb, aanbieder van onder andere Rekentuin en Taalzee, komt voort uit het promotieonderzoek van Marthe binnen de programmagroep Psychologische Methodenleer onder leiding van professor Han van der Maas. We bespreken met Marthe de ontwikkelingen in adaptieve leermiddelen en de impact daarvan op de leraar en de school. In 21 minuten vertelt Marthe hoe adaptieve oefenomgevingen zoals Rekentuin ook als nauwkeurig volgsysteem dienen door het voortdurend meten van het niveau van elke leerling. Wat direct opvalt is dat de diversiteit in niveau binnen een groep leerlingen enorm is. Zo zit 20% van de leerlingen op het niveau van twee groepen hoger en een vergelijkbare groep heeft het niveau van twee groepen lager. Hoe kan een leraar omgaan met zulke niveauverschillen? Differentiatie op drie niveaus volstaat daarbij niet. Geven Dashboards inzicht en regie op het leerproces?Bij het gebruik van meerdere digitale leermiddelen, oefenomgevingen en apps is het steeds lastiger overzicht te behouden over de groep leerlingen die een leraar begeleid. Marthe vertelt over de stappen die door samenwerkende marktpartijen worden gezet om tot Dashboards te komen die dat overzicht beogen te bieden. Dit is zeker niet eenvoudig te realiseren omdat de koppeling moet worden gemaakt tussen het niveau van de leerling in het leermiddel en de leerdoelen die behaald moeten worden. Is digitaal toetsen nog nodig met adaptieve oefenomgevingen?CITO heeft een minderheidsbelang in Oefenweb en is natuurlijk een uitgelezen gesprekspartner om de koppeling te leggen tussen oefening, beheersingsniveau en het beoordelen of leerdoelen gehaald zijn. Marthe verwacht dat adaptieve oefenomgevingen en leermaterialen, die voortdurend formatief toetsen, de frequentie van toetsen terug kunnen brengen. Voor het formeel vaststellen van het niveau van een leerling blijven summatieve toetsen (voorlopig) nog wel wenselijk. Beluister hier het gesprek met Marthe of abonneer je via iTunes op de podcasts van Kennisnet en beluister ze op je telefoon of tablet. Reacties op de podcast zijn van harte welkom @kennisnet.

In deze podcast bespreken Olaf (coördinator Leergemeenschap Doorbraakproject), Wietse van Bruggen (expert maker movement, programmeren en learning analytics) en Michael van Wetering (expert innovatie en ict-infrastructuur) ontwikkelingen rond Virtual Reality. De pers voorziet een doorbraak in 2016, wij ook?  Achtereenvolgens bespreken we: Wat is Virtual Reality (VR) en wat is het verschil met Augmented Reality (AR)? In hoeverre bieden producten als Samsung Gear VR, Oculus Rift, Microsoft HoloLens en Google Cardboard daadwerkelijk VR ervaringen en welke kanttekeningen kun je daarbij plaatsen? Wie werken aan toepassingen van VR? Bekijk bijvoorbeeld Google’s Expeditions Pioneer Program dat zich specifiek richt op het onderwijs. De ‘brillen’ zijn er, wat nu? We kunnen in prachtige omgevingen rondkijken, maar wanneer gaan de producten (laagdrempelig!) interactie bieden? Door het ontbreken van goede mogelijkheden tot interactie zit VR vooral nog in de Hype hoek, wellicht verandert dat in de loop van 2016. Jullie reacties op de podcast, of vragen die je graag behandeld zou horen in nieuwe uitzendingen zijn van harte welkom bij @kennisnet of direct naar Olaf (@olafolio), Wietse (@densy) en Michael (@_mike). Dankjewel!

In deze podcast spreken Frans en Michael met Arco de Bonte, Leerkracht Groep 8 & ICT coördinator/innovator op de Koningin Juliana School in Schravenpolder. Arco vertelt over zijn keuze voor de Chromebook en de Google educatie omgeving en zijn ervaringen daarmee in zijn klas en zijn school. In 22 minuten vertelt Arco hoe hij met Chromebooks in de klas leerlingen op hun eigen niveau kan laten werken, terwijl hij hun voortgang goed kan volgen. Arco ziet ook dat het beschikbaar hebben van een apparaat per leerling collega leraren op nieuwe ideeën brengt om hun onderwijs verder te verbeteren. Overzicht behouden over je klas De Chromebooks kunnen worden beheerd vanaf een webpagina, waarbij het ook mogelijk is op de schermen van leerlingen mee te kijken of hulp nodig is. Arco selecteert het digitale leermateriaal op de mogelijkheid samenwerking in de klas en voortgang van leerlingen te kunnen volgen. Het team op zijn school bekijkt kritisch welk digitaal leermateriaal goed genoeg is om de papieren methoden te vervangen. Naast de gesloten leerlijnen voor Taal en Rekenen ziet Arco de Chromebooks en hun internetconnectie ook als raam op de wereld waarmee wereldoriëntatie ‘niet meer vast zit tussen twee kaften’. De kinderen leren zoals wij zelf leren: met behulp van internet als onderdeel van een rijke leeromgeving voor betekenisvol onderwijs.  Leg contact met de Nederlands Google onderwijsgemeenschap in de GEG Nederland. Reacties op de podcast zijn van harte welkom @kennisnet.

In deze podcast bespreken Olaf de Groot (coördinator leergemeenschap doorbraakproject), Wietse van Bruggen (expert maker movement, programmeren en learning analytics) en Michael van Wetering (expert ict-innovatie en ict-infrastructuur) recente ontwikkelingen in technologie en hun toepassing in onderwijs. Deze aflevering bespreken we achtereenvolgens: Gartners Hype Cycle: wat is het? Wat kun je ermee? Is het betrouwbare informatie? Dit alles naar aanleiding van Don Zuidermans vraag naar een kritische analyse van de laatste Hype Cycle voor het Onderwijs. Dashboards in het Onderwijs: het berichtencentrum voor het digitale leerproces?  Wat is het? Waarom vragen leraren, schoolleiders en bestuurders erom? Hoe ondersteunen dashboards differentiatie en maatwerk? En hoe kun je de Hype Cycle benutten bij dit vraagstuk? Recente technologie introducties zoals de Apple TV die we intussen hebben uitgeprobeerd, wat een iPad pro met een Tesla te maken heeft, de spotgoedkope laptop van Lenovo en dito Lumia smarthpone van Microsoft en een beetje Blab.  Jullie reacties op de podcast, of vragen die je graag behandeld zou horen zijn van harte welkom bij @kennisnet of direct naar Olaf (@olafolio), Wietse (@densy) en Michael (@_mike). Dankjewel! (Note: de (toegezegde) Hype Cycle afbeelding bleek niet voorhanden, de opgenomen link verwijst naar een hele interessante interactieve versie van de Universiteit van Minnesota)

In deze podcast vertellen Hans van Vliet (docent en stagebegeleider bij praktijkschool Bladergroen in Purmerend en Olav van Doorn (teamleider research bij PROFIJT hoe maatwerk in het praktijkonderwijs vorm wordt gegeven met behulp van ict. In dit 18 minuten durende gesprek vertellen Hans en Olvav hoe PROFIJT ontwikkeld is voor het PRO in samenwerking met elf praktijkscholen. Het individuele karakter van het PRO wordt ondersteund met persoonlijke leerroutes. Is PROFIJT daarmee ook inzetbaar voor andere onderwijstypen? Maatwerk in de praktijkschool Hans vertelt hoe in de praktijkschool door leerlingen en leraren wordt gewerkt met het werk-, leer-, zorg- en volgsysteem. Leraren kunnen bijvoorbeeld eenvoudig zelf leermateriaal toevoegen aan de juiste leerdoelen binnen het in PROFIJT ingevoerde curriculum. Die aanvullende materialen kunnen ze vervolgens delen met collega leraren binnen maar ook buiten de school. Leerlingen werken aan hun eigen leerdoelen en bouwen hun persoonlijke digitale portfolio op en kunnen dat in het systeem laten zien aan hun ouders. Olav vertelt hoe met PROFIJT verschillende curricula in diverse onderwijstypen kunnen worden ondersteund. Zijn team gaat dan in gesprek met het onderwijsteam van een instelling om te bepalen welke lesprogramma’s en leerdoelen in PROFIJT worden aangeboden. Daarna kan elke leerling aan de slag met zijn individuele ontwikkelingsplan. Beluister hier het gesprek met Hans en Olav of abonneer je via itunes op de podcasts van Kennisnet en beluister ze op je telefoon of tablet. Reacties op de podcast zijn van harte welkom @kennisnet. Dankjewel!

In deze podcast bespreken Olaf, Wietse en Michael de ontwikkelingen van de afgelopen weken. Daarin kondigden zowel Google als Microsoft diverse nieuwe producten aan. Achtereenvolgens bespreken we: Wat betekenen de steeds grotere en krachtigere mobiele telefoons voor het  onderwijs als ze straks in handen van leerlingen komen? En wat te denken van de 'pro' tablets van Google, Microsoft en Apple, ze zijn allemaal groter maar zijn ze echt vergelijkbaar? Waar zijn ze geschikt voor? De verschillende leveranciers blijken verschillende strategieën te hebben. Windows 10 is beschikbaar en wordt wereldwijd in behoorlijk tempo geadopteerd, moeten we dat in het onderwijs ook doen? En wanneer is dat verstandig? Afsluitend bespreken we de start van de Codeweek, ook dit jaar georganiseerd in oktober rond de herfstvakanties. Bij de opening werd o.a. het rapport 'Computing onderwijs in de praktijk - wat kunnen we leren van de britten?' gepresenteerd. Jullie reacties op de podcast, of vragen die je graag behandeld zou horen zijn van harte welkom bij @kennisnet of direct naar Olaf (@olafolio), Wietse (@densy) en Michael (@_mike). Dankjewel!

Veel media stelden naar aanleiding van een onlangs verschenen rapport van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) dat we beter kunnen stoppen met ict in het onderwijs, omdat dat niets zou opleveren. Onterecht, zegt Alfons ten Brummelhuis (strategisch adviseur onderzoek Kennisnet) in deze editie van de Kennisnet Podcast.   Goed, gericht en gedoseerd Ten Brummelhuis is al vijftien jaar actief met onderzoek naar effectief gebruik van ict in het onderwijs. In het vraaggesprek met Michael van Wetering en Frans Schouwenburg (strategisch adviseurs Kennisnet) brengt hij nuance aan in de berichtgeving naar aanleiding van het OESO-onderzoek naar de opbrengsten van ict in het onderwijs.   "De winst van het gebruik van ict zit in goed, gericht en gedoseerd gebruik. Gebruik je geen ict, dan heb je geen rendement. Gebruik je ict overmatig, dan kan het rendement zelfs minder zijn dan wanneer je géén ict inzet", legt Ten Brummelhuis uit. Media richtten zich volgens hem in hun berichtgeving alleen op de extremen van niets doen met ict en overmatig ict-gebruik. Zij missen daarmee de essentie, stelt hij.   Van Wetering en Schouwenburg bespreken in de podcast met Ten Brummelhuis de meest recente inzichten rond leren met ict. Wanneer levert de inzet van ict wel rendement op, en wanneer niet? Het uitgebreide verhaal hierover verscheen al in de Vier in Balansmonitor.   Aandacht voor toetsing Ten Brummelhuis vraagt verder aandacht voor wat we weten over toetsing. Vooral waar een toets een stap is naar leren, kan veel verwacht worden van programma's die zich hierop richten. Bijvoorbeeld programma's die de leerling feedback geven, of een hint van een oplossing. Hij kijkt ook verder, naar waar onderzoek naar onderwijs en ict zich in de komende jaren op zal en moet gaan richten.   Reacties en feedback op de podcast zijn van harte welkom @kennisnet of met een waardering in iTunes. Bedankt!  

In deze podcast bespreken Olaf, Wietse en Michael ontwikkelingen van de afgelopen weken, m.n. de Apple Keynote van 9 september jl., achtereenvolgens komen aan de orde: Hoe laat de nieuwe, veel grotere iPad Pro zich vergelijken met Microsofts Surface Pro, zijn het eigenlijk wel vergelijkbare apparaten als je kijkt naar hun besturingssystemen? Kan de nieuwe Apple TV met Appstore het Digibord vervangen? Wat is er mogelijk in het onderwijs met dit kastje? Welke ontwikkeling ziet Wietse als beoordelaar van de presentatievoorstellen voor de toonaangevende SXSWedu conferentie in Austin/Texas in maart 2016? In de podcast verwijzen we naar: OMT live van One More Thing John Gruber's (Daring Fireball) 'The Talkshow' Reacties op de podcast zijn van harte welkom op twitter naar @kennisnet of direct naar Olaf (@olafiolio), Wietse (@densy) en Michael (@_mike). Dankjewel!

In deze podcast vertelt Astrid Poot (creatief directeur bij FONK en directeur van de Stichting ‘Lekker Samen Klooien’ hoe ‘zelf maken’ scholen en gezinnen weer dichter bij hun nieuwsgierigheid en creativiteit kan brengen.   In deze 16 minuten durende podcast vertellen Astrid en Wietse hoe zelf objecten in elkaar knutselen heel bevrijdend werkt. Astrid benadrukt dat ‘het niet weten’ een hele krachtige bron is, gewoon ermee beginnen zonder veel gewicht of vooraf uitgedacht plan. Met elkaar ontdekken waar het ‘klooien’ met de inhoud van haar met zorg samengestelde klooikoffers kinderen en hun leraren of ouders brengt.   Techniekonderwijs steunen als vrijwilliger Astrid komt sinds anderhalf jaar ook op scholen als vrijwilliger en ondersteunt dan leraren bij het geven van techniekonderwijs. Niet als expert, ‘die zorgen er vaak voor dat je jezelf alleen maar dommer gaat voelen’. ‘We werken samen, naast elkaar, en vragen ons met de leerlingen af: wat zullen we vandaag eens gaan doen?’ Door te zorgen voor ‘klooikoffers’ verlaagt Astrid de drempel voor scholen om aan de slag te gaan. De koffers worden uitgeleend, het gemaakte project houden ze, de koffer gaat verder naar de volgende school voor het volgende project. De missie van haar Stichting luidt: ‘Lekker Samen Klooien’ is een ode aan de schoonheid van het aanklooien.

  In deze podcast bespreken Olaf, Wietse en Mike onder andere de bandbreedte die scholen nodig hebben en de scratch conferentie in Amsterdam over ervaringen met programmeren in het onderwijs.   In deze nieuwe podcast nemen we de tijd om belangrijke ict-ontwikkelingen in het onderwijs in meer detail te bespreken. Deze 72 minuten durende podcast behandelt uitgebreid de bandbreedte behoefte van het onderwijs, de technologie die daarbij komt kijken en de keuzes die eraan vast zitten voor het netwerk binnen de school. Wietse vertelt over zijn bezoek aan de scratch conferentie in Amsterdam waar  programmeren in het onderwijs uitgebreid aan de orde kwam.   Glasvezel voor alle scholen? De discussie over internetverbindingen voor scholen is ingewikkeld. Er wordt gesmeten met technische termen terwijl de behoefte die scholen de komende jaren zullen ontwikkelen lastig in te schatten is. In deze podcast concluderen we dat elke school een glasvezelverbinding met het internet nodig heeft. Daarnaast is een solide netwerkinfrastructuur in de school een voorwaarde. Natuurlijk met professioneel aangelegde wifi om de snel groeiende hoeveelheid tablets, chromebooks en laptops te laten werken met digitaal leermateriaal in de cloud.  

Eduard Beck: Bestuurders steunen bij transformatie Onderwijs   Eduard Beck leidt het onderwijsteam bij Microsoft Nederland. In deze podcast vertelt Eduard over ‘gereedschapskist’ Office365 en hoe daarmee de transformatie van Onderwijs kan worden ondersteund.   Van automatiseren naar transformeren Eduard vertelt in deze 17 minuten durende podcast dat het automatiseren van Onderwijs met ict slechts de eerste stap is. Hij ziet groeiende belangstelling bij leraren om met ict differentiatie mogelijk te maken. De transformatie die dit in onderwijs te weeg zal brengen kan niet plaatsvinden zonder leiderschap van onderwijsbestuurders. Eduard pleit ervoor deze bestuurders te ondersteunen bij deze lastig klus.   Office365: gereedschapskist onafhankelijk van Windows en PC's Met Office365 biedt Microsoft het onderwijs een gratis cloudomgeving die als ict gereedschapskist overal in school gebruikt kan worden. De inrichting kan zowel op bestuurs- als schoolniveau worden gekozen en maakt o.a. interne samenwerking mogelijk. Er is geen Windows PC of ander specifiek apparaat nodig om Office365 te kunnen gebruiken, elk apparaat met elk besturingssysteem kan ingezet worden. Eduard vertelt in deze podcast meer over wat Windows 10 en de Surface Pro dan wel toevoegt en wat Partners in Learning het onderwijs te bieden heeft.

Keynotespreker Peter Riezebos op de Onderzoeksconferentie van 24 juni nam met Frans, Michael en Wietse twee podcasts op over zijn boek en zijn werk in Shanghai. Dit is de eerste podcast, waarin zijn eigen turbulente schoolloopbaan centraal staat.  Peter vertelt dat hij zich niet thuis voelde in de mal die het onderwijs is en dat dat rampzalige gevolgen had voor zijn jeugd. Tijdens een opname in een psychiatrische instelling werden pas diagnoses gesteld van ADHD en Asperger, waardoor hij gericht behandeld kon worden.  Hij vertelt dat hij het geluk had de juiste mensen tegen te zijn gekomen en door zelfstudie en toelating aan de UT zelfs in staat bleek te zijn 4 studies tegelijk te volgen. Kern van zijn verhaal is dat hij door deze gebeurtenissen des te meer gedreven is onderzoek te doen naar onderwijstechnologie. ICT kan zo veel meer bijdragen aan succesvolle leertrajecten en tegemoet komen aan verschillende leervoorkeuren van leerlingen en studenten. In Shanghai en op andere plaatsen doet hij hier onderzoek naar. Het boek Van Mavo tot Harvard is uitgegeven door Metis en is overal te koop.

Frans, Michael en Wietse spreken in dit nieuwe, kortere format met Emer Beamer van Unexpect en Kennisnet collega Erwin Bomas over Design Thinking in Onderwijs. Wat kun je bereiken in de klas en de school door ontwerp denken toe te passen? Hoe pak je dat aan in de praktijk? En het allerbelangrijkste, wat kun je ermee bereiken? Luister naar dit gesprek van 18 minuten om dit en meer te weten te komen! Emer en Erwin delen de passie voor ontwerpend denken, het is voor hen geen trucje maar een fundamentele manier om vraagstukken te benaderen. Emer vertelt dat leerkrachten vooral leren om (zaak)vakken te combineren in de opdrachten die ze voor hun leerlingen bedenken. Aardrijkskunde, Geschiedenis en Rekenen verpakt in één uitdagend project. Erwin concludeert dat ontwerpend denken vooral creativiteit de ruimte geeft in bestaande processen. Je kunt nieuwe ideeën uitproberen in een veilige omgeving. Zowel Erwin als Emer willen daarmee voor scholen de drempel verlagen voor verandering en vernieuwing. Emer streeft ernaar om met eenvoudige tools ontwerp denken toegankelijk en makkelijk mogelijk te maken. Met een uurtje inlezen kun je aan de slag! Je vindt dit materiaal op de Designathon School website, één van Emer’s projecten. Erwin publiceerde eerder dit jaar de Innovatie Versneller die ook allerlei werkvormen biedt met korte toelichting en kant-en-klare werkbladen. Emer gaat vanaf september dit jaar met 4 scholen aan de slag om een meerjarig programma op te zetten om ontwerpend leren structureel een plek te geven in het curriculum. We hebben met haar afgesproken dat we over een jaar bespreken wat ze dan bereikt heeft.

In deze nieuwe podcast na de meivakanties spreken Frans, Wietse en Michael met Roel Steendijk over de mogelijkheden die Big Data biedt in het onderwijs. Hoe onderscheidt ‘Big Data’ zich van wat we gewend zijn? Hoe pak je een Big Data project aan binnen het eigen bestuur of de instelling? Luister naar dit gesprek van 50 minuten om daar meer over te weten te komen! In het gesprek licht Roel toe dat een succesvol Big Data proces altijd uit een aantal stappen bestaat: Beginnen met een betekenisvolle vraag, Roel licht dit toe met het project dat hij deed bij het Noorderpoort College Groningen waar men studiesucces nader wilde bestuderen; Kennishouders binnen de instelling stellen hypotheses op over mogelijke oorzaken van bijvoorbeeld studievertraging, vaak vereist dit verhelderende discussies over precieze definities van begrippen zoals in dit geval studiesucces; Welke systemen en gegevens kunnen helpen de hypotheses te checken? Klopt wat je denkt te weten ook? Rond studiesucces bleek bezoek aan open dagen en beslissingen n.a.v. het intake gesprek relevant. Toegang tot en de juiste koppeling van gegevens is vaak niet eenvoudig. Samenwerking tussen inhoudelijke en technische mensen is dan ook een voorwaarde voor succes in deze projecten; Tot slot is de uitdaging om de verkregen inzichten om te zetten in acties en te observeren of die interventies het gewenste effect hebben. Roel is dan ook van mening dat benutting van Big Data geen project maar een proces is dat gebaat is bij continuïteit. Als docent Innovatie & Onderzoek aan de Advanced Business Creation opleiding bij Avans Hogeschool in Den Bosch leert Roel zijn studenten methodisch te denken. Ze moeten leren om de meest kansrijke ideeën te filteren uit innovatieprocessen.Roel stelt dat observeren van gedrag beter werkt dan enquêtes houden. Wat mensen zeggen dat ze doen is vaak iets anders dan het gedrag dat ze daadwerkelijk laten zien. En in deze digitaliserende wereld is over gedrag vaak al veel data beschikbaar. Roel heeft ook allerlei ideeën over de benutting van data ter verbetering van het onderwijs, daarover wellicht een volgende keer meer!

In deze nieuwste editie van de Kennisnet Innovatie podcast spreken we met Gráinne Phelan, landmanager en partnermanager bij Google in Nederland voor hun onderwijsproducten. Met haar hebben we het over wat Google binnen het onderwijs doet in Nederland met chromebooks, Google Apps for Education en Google Classroom. Ook hebben we het kort over programmeren in het onderwijs en waarom Google dit belangrijk vind.

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 nemen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod komen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Voor deze podcast schuiven 3 toppers aan op het gebied van jongeren en sociale media: Justine Pardoen (Oprichter Bureau Jeugd en media), Linda Duits (Onderzoeker Jongeren en media bij de Universiteit Utrecht) en Remco Pijpers (expert jongeren en sociale media Kennisnet). Gespreksleider Marjolijn de Cocq bespreekt met hen het volgende dilemma: Seks en geweld op internet. Filteren of bespreken? Justine wil graag de discussie opnieuw openen of internetfilters voor kinderen een goed idee zijn. Zij zegt dat kinderen onder groepsdruk minder goed kunnen bepalen met welke inhoud of informatie ze wel of niet kunnen omgaan. Linda is pertinent tegen filtering, want “het internet op school zou niet anders moeten zijn dan elders”. Lees ook het interview met Linda Duits over jongeren en sexting.

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 namen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod kwamen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. In deze podcast hoor je Klaas Hiemstra (directeur Stichting School en Veiligheid) en Remco Pijpers (expert Jeugd en digitale media Kennisnet). Interviewer Marjolijn de Cocq legt hen de vraag voor: Digitaal pesten: Daar kun je als school niets aan doen? De digitale wereld is reëel voor kinderen, dat moeten we erkennen. Het gaat erom dat we ze op deze wereld voorbereiden, integraal in het onderwijs. Dat betekent dat we groepsprocessen en sociale veiligheid integreren in alle lessen, en hier niet alleen aandacht aan besteden bij maatschappijleer of tijdens een anti-pestles. Hiemstra: “Het is een misvatting dat leraren veel zouden moeten weten over de digitale wereld, het gaat erom dat je met de kinderen goed kunt reflecteren. Handelingsverlegenheid uit zich rondom digitale incidenten, maar de te nemen acties zijn vergelijkbaar met ‘gewoon’ pesten.

De tweede podcast over de SXSWedu conferentie in Austin, Texas. Erwin en ik bespreken de laatste twee dagen van de conferentie Op de SXSWedu conferentie worden in 4 dagen honderden talks en sessies gehouden over onderwijs en onderwijstechnologie en nieuwe ontwikkelingen op dit gebied. In deze podcast bespreken we de hoogtepunten van de sessies die we zelf hebben bezocht en de grote lijnen die we uit de conferentie halen.

Deze keer een podcast over de SXSWedu conferentie in Austin, Texas. Op de SXSWedu conferentie worden in 4 dagen honderden talks en sessies gehouden over onderwijs en onderwijstechnologie en nieuwe ontwikkelingen op dit gebied. In deze podcast bespreken we de hoogtepunten van de sessies die we zelf hebben bezocht en de grote lijnen die we uit de conferentie halen. Ook hebben we het over de sessie die Erwin Bomas heeft gegeven over hoe we leerlingen controle kunnen geven over hun gegevens in het kader van het LACE project waarin Kennisnet participeert. In de podcast refereren we naar een artikel op EdSurge over het privacy debat op SXSWedu, waarin je ook kunt lezen over de sessie van Erwin.

In een eerdere aflevering van de Kennisnet Innovatie podcast spraken we al eens met Martijn Luijks. Toen spraken we met hem over Schooltas. Daarnaast is hij betrokken geweest bij PulseOn, een adaptief leerplatform.  Tijd voor een hernieuwde kennismaking. Deze keer gaan we in gesprek over zijn nieuwe initiatief LessonUp, een platform voor docenten om hun lessen te verrijken door onder andere inzichtelijk te maken welke bronnen andere docenten veel gebruiken in hun verrijkingen.

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 nemen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod komen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Aan tafel Han van der Maas (Hoogleraar Psychologische Methodenleer aan de Universiteit van Amsterdam), Herman Rigter (Directeur ICT bij de Verenigde Scholen Alberdingk Thijm) en Michael van Wetering (expert Innovatie bij Kennisnet). Marjolijn de Cocq stelt hen de vraag: Waarom is leren programmeren in het onderwijs vanzelfsprekend? Rigter vertelt hoe kinderen van groep 5 t/m 8 op zijn scholen een leerlijn programmeren volgen, daar leren ze games programmeren, robots besturen en HTML en Java. Zodat de leerlingen logisch leren denken en zich design thinking eigen kunnen maken. Dit klinkt Van der Maas als muziek in de oren, want hij is er voorstander van om programmeren op te nemen in het onderwijs. In het vo zou het zelfs een kernvak moeten zijn gezien het belang dat programmeren heeft in onze maatschappij. De gesprekspartners stellen dat programmeren (nog) te veel een ‘nerdy’ karakter heeft en dat het ontbreekt aan politieke wil om programmeren op te nemen in het onderwijs”.

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 namen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod kwamen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Aan tafel Maurits Huigsloot van de PO-Raad en Brian Domisse van Kennisnet. Interviewer Marjolijn de Cocq legt hen de vraag voor: Wat kan het mbo ons leren over informatiebeveiliging en privacy? Het gesprek komt al snel op het belang van de privacy van leerlingen; alle maatregelen die genomen kunnen worden om deze te garanderen moeten ook genomen worden. Huigsloot: “Hoe meer je technisch alles dichttimmert qua privacy, hoe minder je kunt inspelen op vernieuwing.”

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 namen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod kwamen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Hein van Asseldonk is vice-voorzitter van de VO-raad. Toine Maes is algemeen directeur van Kennisnet. Onder leiding van interviewer Marjolijn de Cocq bespreken zij de vraag hoe het onderwijs in beweging kan komen en zichzelf kan vernieuwen. Van Asseldonk riep scholen tijdens het gesprek op vooral alle kansen te benutten en de ruimte die ze krijgen ook te nemen: “We praten onszelf in het onderwijs aan dat allerlei dingen niet mogen. Het hek is weggevallen maar de schapen staan nog steeds te kijken. Iemand moet ‘boe!’ roepen en ze laten schrikken. Dat wil ik doen.”

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 namen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod kwamen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Huib Gardeniers is privacy-expert in het Doorbraakproject Onderwijs & ICT. Brian Domisse is expert Standaarden en Voorzieningen bij Kennisnet. Onder leiding van interviewer Marjolijn de Cocq buigen zij zich in deze podcast over de vraag: Waarom hebben we het over privacy? Gardeniers en Dommisse spreken ondermeer over de samenwerking met marktpartijen in het Doorbraakproject, over pseudonimisering van leerlinggegevens en over de Europese wetgeving op het gebied van privacy. “Privacywetgeving wordt steeds strenger, stelt steeds meer zware eisen”, vertelt Gardeniers. “Maar scholen zijn in hun aandacht voor privacy nog erg gericht op hoe het was.”

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 namen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod kwamen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Michael van Wetering, expert Innovatie van Kennisnet, spreekt met Maria Michels van De Nieuwste School. Samen met gespreksleider Marjolijn de Cocq gaan zij in op de stelling:De scholier van morgen krijgt het onderwijs van gisteren.  De Nieuwste School is in 2005 gestart zonder methodes, de docenten hebben al het materiaal zelf samen ontwikkeld waardoor er vanzelf samenhang tussen de vakken ontstond. Michels legt uit hoe haar school inzet op het aanleren van vaardigheden, hoe het onderwijs georganiseerd is in haar school en hoe ict daarbij een rol speelt. Zij stelt: “Je verandert je onderwijs niet door het digitaal te maken. Wat wil je, wat heb je daarvoor nodig? Ict  komt daarna.” En ook: “Leerlingen moeten zich verwonderen, eigenaar zijn van hun leren.”

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 namen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod kwamen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Voor deze podcast nemen plaats achter de microfoon: Roel Bakker van Thieme Meulenhof en Willem Jan van Elk, expert leermiddelen van Kennisnet. De vraag die zij samen met interviewer Marjolijn de Cocq verkennen luidt: Nieuwe leermiddelen zijn niet genoeg,moet de school op de schop? Aan bod komen onder andere het project Scholen aan Zee, het wel of niet willen ‘afbakken’ van leermateriaal en de noodzaak van leiderschap in het onderwijs. Luister ook wat Bakker bedoelt als hij zegt: “Het onderwijssysteem zoals we het nu kennen is failliet maar we zitten in de ontkenningsfase.”

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 nemen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod komen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Aan tafel Jos Cöp van uitgeverij Zwijssen en Hans Prins van Malmberg, samen met Willem Jan van Elk, expert leermiddelen van Kennisnet. Onder leiding van gespreksleider Marjolijn de Cocq gaan zij in op de stelling: Nieuwe leermiddelen: Elk voordeel heeft zijn nadeel.  Het gesprek komt al snel op adaptief leermateriaal, dat zich aanpast aan wat de individuele leerling nodig heeft. Van Elk stelt dat bij adaptief materiaal een deel van de regie van de docent over gaat naar de toepassing en dat er scepsis heerst of het wel echt werkt. Prins geeft aan dat de leerkracht zelf kan kiezen hoe hij om wil gaan met dit materiaal: “Sommigen kiezen ervoor de regie gedeeltelijk over te dragen, anderen niet.”

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 nemen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod komen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Wim Kokx is directeur van de Openbare Scholengroep Vlaardingen Schiedam. Frans Schouwenburg is expert Onderwijsvernieuwing bij Kennisnet. Onder leiding van interviewer Marjolijn de Cocq buigen zij zich in deze podcast over de vraag:  Vernieuwende onderwijsconcepten: samen of solo? Kokx raakte bijzonder geïnspireerd door Kunskapsskollan in Zweden en vertelt hoe hij op zijn eigen school aan de slag is gegaan. “Alle lichten staan op groen. Als je als school ict nu niet gebruikt voor het bieden van onderwijs op maat, wanneer dan wel?!”

In onze Kennisnetstand op de NOT 2015 nemen we dagelijks podcasts op met interessante gasten uit het onderwijs. Aan bod komen thema’s als toekomstgericht onderwijs, jongeren en digitale media, leermiddelen, innovatiekracht en data & privacy. De podcasts kun je hier beluisteren. Jelmer Evers is docent aan UniC in Utrecht en genomineerd voor de Global Teacher Prize. Frans Schouwenburg is expert Onderwijsvernieuwing bij Kennisnet. Onder leiding van interviewer Marjolijn de Cocq buigen zij in deze podcast over de vraag: Vernieuwende onderwijsconcepten: visie, ruimte en dan? “Docenten zijn lang weggezet als ‘maar’ een radartje in het systeem dat leerlingen moet afleveren”, is één van de uitspraken die Evers doet tijdens het gesprek.

In deze editie van de Kennisnet Innovatie podcast gaan we in gesprek met Ilja Klink. Tot voor kort rector van het Hyperion Lyceum in Amsterdam en sinds kort directeur van de Nederlandse School. Op deze nieuwe opleiding, die in september 2015 van start zal gaan, kunnen docenten in het voortgezet onderwijs zich ontwikkelen tot ‘meester‐docenten’. We spreken onder andere over haar ervaringen met het opbouwen van een nieuwe school, waarom zij gelooft dat elke school in staat is om te vernieuwen, de positie van leraren in het vormgeven van het onderwijs en onderwijsvernieuwing en de ambities van de Nederlandse School.

"Scholen moeten kinderen ook leren omgaan met wat er in het wereldnieuws gebeurt", zegt bijzonder hoogleraar Mediaopvoeding Peter Nikken, verbonden aan het Nederlands Jeugdinstituut. Daarom is het nodig dat in de klas aandacht wordt besteed voor gewelds- en oorlogsbeelden die op sociale media te zien zijn.

Te gast bij de laatste Kennisnet Innovatie podcast van dit jaar isNiels Roos. Niels is mede-oprichter van Simulise, een gepersonaliseerde kennisleeromgeving die veel aandacht heeft voor het meetbaar en volgbaar maken van 21st century skills en het betrekken van de kennis en ervaring die lerenden buiten een onderwijsinstelling op doen. Daarnaast is Niels student aan de Haagse Hogeschool, waar hij de opleiding Business IT & Management volgt. Voor Kennisnet heeft hij gedurende zijn opleiding diverse onderzoeken gedaan. In deze podcast gaan we op onder andere in op zijn ervaringen als start-up in het onderwijs en het onderzoek dat hij heeft gedaan hiernaar. Hoe kom je tot effectieve samenwerking tussen school en leverancier? Wat zorgt voor een duurzame relatie tussen onderwijsinstelling en leverancier? En hoe zouden instelling en leverancier beter op elkaar aansluiten? Welke instrumenten zouden kunnen helpen om een onderwijsinstelling en leverancier inzicht te geven op welke punten de organisatie zou kunnen verbeteren?

Online publiceren is nog nooit zo gemakkelijk geweest. Ook duiken er steeds meer publicatieplatforms op. Wat betekenen ontwikkelingen op dit gebied voor het onderwijs, maar ook voor een organisatie als Kennisnet? In deze podcast vertelt Hans Pronk, een adviseur die al sinds het begin bij Kennisnet betrokken is, over de ontwikkeling van online publiceren en publicatieplatforms. 

In deze aflevering zijn Arno Staal en Bart van Maarseveen vanDivider te gast. Met hen praten we deze aflevering onder andere over de ict infrastructuur van scholen, de ontwikkeling daarin, welke uitdagingen hier liggen voor het onderwijsveld, wat verschuivingen naar steeds meer cloud diensten betekenen voor een leverancier van gemanagede werkplekken en de uitdagingen die Bring Your Own Device (BYOD) meebrengt.

Deze keer is Jeroen Clemens, docent Nederlands op het Helen Parkhurst in Almere en promoverend onderzoeker, te gast bij de Kennisnet Innovatie podcast. Hij neem ons mee in zijn onderzoek naar online tekstbegrip. Hij pleit voor onderwijs in online tekstbegrip, omdat veel online teksten niet lineair zijn, hyperlinks hebben, of er uitzien als een discussie met commentaren. Ook zoekresultaten bevatten dergelijke onduidelijke verwijzingen. Leerlingen hebben hier moeite mee, maar halen wel bijna al hun informatie van internet. Er is dus een ander soort tekstbegrip nodig, dat nu maar weinig aandacht krijgt in het onderwijs. Op de website van Jeroen kan je meer vinden over zijn activiteiten en onderzoek. Op de Onderwijsdagen 2014 op 12 november komt Jeroen ook vertellen over zijn onderzoek.

Een jaar geleden spraken we in onze podcast met Jaap Versfelt over Stichting LeerKRACHT. Ongeveer een jaar later na onze vorige ontmoeting praten we weer met hem in de Kennisnet Innovatie podcast. Hoe gaat het een jaar later met Stichting LeerKRACHT? Wat is geleerd en wat zijn de plannen en wensen voor de toekomst? Beluister het in onze 44e podcast.

gast in de podcaststudio is Lotte de Rooij. En hoewel we haar hebben uitgenodigd om te praten over haar initiatief Schoolinc komen we ook te spreken over het Schoolwaardenkompas en Open Onderwijs Data. Olaf gooit er aan het einde van de uitzending ook nog een paar links in die het bezoeken waard zijn: gifyoutube.com, quotacle.comen englishaday.com.

Hoe leer je als school je leerling eigentijdse vaardigheden aan en hoe kun je dit faciliteren? Wat werkt? En waarom? Als gast in de Innovatie podcast hebben we Elly Loman, rector van het Vathorst College in Amersfoort. Zij vertelt wat zij op haar school doet om haar leerlingen deze vaardigheden bij te brengen. Het Vathorst College is een van de scholen waar Kennisnet onderzoek heeft gedaan naar niet-cognitieve vaardigheden. Lees de resultaten in het rapport ‘Wat is de meerwaarde van eigentijds onderwijs‘.

Het Horizon Report behandelt belangrijke trends, uitdagingen en technologische ontwikkelingen in het onderwijs. Dit jaar worden online cursussen, tablets, games en gamification, learning analytics, 3D-printen en wearable technology als belangrijke trends genoemd. Al deze ontwikkelingen worden besproken in deze podcast.

In de podcaststudio hebben we het over de grote drie: Google, Microsoft en Apple. In mei en juni hebben zij hun jaarlijkse conferentie voor ontwikkelaars en daar krijgen we een glimps van hun visie op de toekomst. Verder ging Wietse naar The Next Web conferentie, zeg maar een SXSW in het klein van Nederlandse bodem. Hij vertelt welke interessante ideeën hij daar tegenkwam tijdens de startupcompetitie ‘The Future of Learning’.

Leerlingen die elkaars werk beoordelen, en leraren die profiteren van elkaars werk en opdrachten, dát is volgens de Canadese professor Steve Joordens de toekomst van het onderwijs. Joordens is hoofd van het ‘Advanced Learning Technologies’ Lab van de ‘University of Toronto Scarborough’ en sprak afgelopen woensdag op de onderzoeksconferentie van Kennisnet in Den Haag. In deze podcast vertelt hij over zijn eigen lesprogramma, peerScholar.